Gengo Stijlgids (Nederlands)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Gengo Stijlgids (Nederlands)"

Transcriptie

1 Geng Stijlgids (Nederlands)

2 1. INTERPUNCTIE 3 PUNT 3 KOMMA 3 AANHALINGSTEKENS 3 PUNTKOMMA 4 DUBBELE PUNT 4 HET KOPPELTEKEN (LIGGEND STREEPJE) 4 VRAAGTEKEN 6 UITROEPTEKEN 6 APOSTROF 7 2. SPELLING 7 LOS OF AAN ELKAAR? 7 ACCENTEN 7 EEN OF ÉÉN? 8 HOOFDLETTERS 9 3. GRAMMATICA 11 VERWIJSWOORDEN 11 VERVOEGING VAN ENGELSE WERKWOORDEN 13 BEZITSVORMEN 15 DIE/DAT, DEZE/DIE 16 DE GEBIEDENDE WIJS STIJL 17 JE OF U? LOKALISERING 17 PRODUCT- EN MERKNAMEN 17 TIJD EN DATA 17 GEWICHT EN AFSTANDEN OPMAAK HULPMIDDELEN 18 2

3 1. Interpunctie Punt Gebruik een punt (.) aan het einde van de zin. Na de punt, kmt één spatie. Kmma Let p: Het gebruik van de kmma (,) in het Nederlands is niet hetzelfde als in het Engels. Hud de regels aan van het Gentschap Onze Taal. De kmma is een van de meilijkste leestekens in het Nederlands. Lastig is dat er geen regels zijn aan de hand waarvan je kunt bepalen wanneer p welke plaats kmma's gebruikt meten wrden. Het belangrijkste uitgangspunt is dat een kmma geplaatst wrdt als er bij het vrlezen een duidelijke pauze hrbaar is. He langer de zin is, he meer behefte er bestaat aan een rustpunt in de zin, en dus aan een kmma. In de vlgende gevallen is een kmma altijd p z'n plaats: In psmmingen: 'Zij schrijft artikelen, essays, rmans, verhalen en clumns.' Tussen gelijkwaardige bijveglijke naamwrden: 'Oma had een mie, dure, grene kast.' Vr en na een bijstelling: 'Cramer, de minister van VROM, deed een nieuw vrstel.' Vr en na een uitbreidende bijzin: 'De cursisten, die ged Nederlands spreken, vinden die kmma's niet meilijk.' Na de aanhef bven een brief: 'Geachte heer/mevruw,'. Vr en/f na een aanspreking: 'Sanne, heb je het naar je zin hier?', 'Lukt dat deze week ng, papa?', 'Luister, jngen, z werkt dat niet.' Het is k gebruikelijk m tussen twee naast elkaar staande persnsvrmen een kmma te zetten: 'Wat zij gezegd heeft, is heel pmerkelijk', 'Nu ik er langer ver nadenk, vind ik het geen gek idee', 'Wat zij bereikt heeft, is vral te danken aan haar drzettingsvermgen.' Alleen in krte zinnen kan de kmma tussen persnsvrmen sms achterwege blijven: 'Wat je zegt ben je zelf', 'Wie dit leest is gek', 'Vr je het weet is het zver.' In deze zinnen is k geen duidelijke pauze hrbaar. Vóór vegwrden als hewel, mdat, zdat, pdat, indien, maar, aangezien en terwijl kan meestal het best een kmma wrden geplaatst: 'Zij vertelde het aan iedereen, hewel de infrmatie vertruwelijk was', 'Hij dacht er lang ver na, aangezien hij veel tijd had.' Aanhalingstekens Gebruik in het Nederlands enkele aanhalingstekens. Aanhalingstekens wrden gebruikt in de vlgende gevallen: Om letterlijk te citeren. Vrbeeld: Lisa zei: 'Km, we gaan naar de dierentuin.' 3

4 Om aan te geven dat wrden niet in de gewne betekenis gebruikt wrden: de aanhalingstekens geven bijvrbeeld aan dat het m een zelfbedacht f irnisch gebruikt wrd gaat, f m een vakterm. Vrbeeld: De buren verkchten 'stepgrente.' Om de betekenis van een wrd f uitdrukking te mschrijven. Let p: Bij gedachten, wrden geen aanhalingstekens gebruikt. Vrbeeld: Emma dacht: ik heb zin in spinazietaart. Puntkmma In het Nederlands, wrdt de puntkmma (;) zelden gebruikt. Vermijd het gebruik van dit leesteken in vertalingen. Gebruik in plaats van de puntkmma een punt f een kmma. Vóór een psmming, wrdt de dubbele punt gebruikt niet de puntkmma (zie 1.5). Dubbele punt Een dubbele punt wrdt in nderstaande gevallen gebruikt: Opsmming: Vrbeeld: Het betreft de drie in de trmmelhlte van het r aanwezige beentjes: de hamer, het aambeeld en de stijgbeugel. Omschrijving f telichting: Vrbeeld: Ondertussen stnden de ntwikkelingen niet stil: nieuwe prcesinnvaties, werklsheid en een plpende inflatie leidden tt grte nzekerheid. Ik ga niet: ik heb wat beters te den. Dat leidt tt een nntkmbare cnclusie: hier dient krachtig te wrden ingegrepen. Krtm: ik ga niet, ik heb wat beters te den. Samengevat: het idee lijkt me niet uitverbaar. Nu ik er tch aan denk: waar is je puntmuts gebleven? Aanhaling van een zgenaamde directe rede: Vrbeeld: Zij zei: 'Neem k wat blemen mee!' Hij schreef mij: 'Ik met hier wel aan tevegen dat ik me de ware tedracht niet precies herinner.' Het kppelteken (liggend streepje) Tussen gelijkwaardige elementen die naast elkaar wrden geplaatst in een samenstelling, gebruiken we een kppelteken. Het gaat m cmbinaties van twee f meer elementen die in de samenstelling in principe met elkaar verwisseld kunnen wrden. Z zuden we een dichter-btanicus k een btanicus-dichter kunnen nemen. Vrbeelden: een pianiste-cmpniste, een htelrestaurant, zwart-wit, cultureel-maatschappelijk, plitiek-idelgisch. 4

5 Als een samenstelling van twee adjectieven in principe niet mwisselbaar is, schrijven we de twee delen aan elkaar vast. Z betekent sciaalpsychlgisch niet: sciaal én psychlgisch, maar: vlgens de sciale psychlgie. Andere vrbeelden: privaatrechtelijk, sciaalkritisch, sciaalgegrafisch, ppulairwetenschappelijk Als een berepsnaam vergezeld wrdt van een bijveglijk naamwrd, schrijven we die twee elementen ls: sciaal psychlg, sciaal gegraaf, klinisch bilg, civiel ingenieur, algemeen secretaris. Een samengesteld bijveglijk naamwrd gebruiken we k m een religieuze, levensbeschuwelijke f maatschappelijke strekking aan te duiden die uit twee f meer cmpnenten bestaat. Als de delen in principe verwisselbaar zijn, dan gebruiken we een kppelteken. Vrbeelden: extremistisch-links (f:links-extremistisch), demcratischliberaal-cnservatief (f:demcratisch-cnservatief-liberaal) Als de delen van een dergelijke samenstelling niet verwisselbaar zijn, schrijven we ze aaneen: christendemcratisch (demcratischchristen kan niet), ultranatinalistisch (natinalistischultra kan niet) We gebruiken k een kppelteken als het eerste deel verwijst naar een plaats f een bevlkingsgrep: Nederlands-hervrmd, rms-kathliek, Baskisch-natinalistisch Als we een zelfstandig naamwrd vrmen p basis van dit srt samenstellingen, behuden we de schrijfwijze (aaneen f met kppelteken): een liberaal-cnservatief, een links-extremist, een christen-demcraat, een Vlaams-natinalist. Een tweedelig samengestelde aardrijkskundige naam en zijn afleidingen schrijven we met een kppelteken: Aarle-Rixtel, Knkke-Heist. Deze regel geldt k vr aardrijkskundige namen met als linkerdeel een wrd als Nrd, Zuid, West, Ost, Centraal, Hg, Laag, Bven, Beneden, Midden, Nieuw, Nederlands, Belgisch, Vlaams, Frans, Latijns, Afr, Ind: Zuid-Hlland, Midden-Amerika, Nieuw-Zeeland, Vlaams-Brabant, Frans- Plynesië. We behuden het kppelteken in de afleiding van de samengestelde vrm: Zuid-Hllands, Nieuw-Zeelander, Vlaams-Brabantse. Uitheemse samengestelde aardrijkskundige namen die met een spatie geschreven wrden, krijgen geen kppelteken, k niet in de afgeleide vrmen en in samenstellingen: New Yrk - New Yrker - New Yrkse - een New Yrkreis, Sri Lanka - Sri Lankaan - Sri Lankaans - een Sri Lankareis. We gebruiken een kppelteken in een samenstelling vr een wrddeel met een hfdletter: zwart-amerikaans, pr-deadvcaat. Deze regel geldt k vr afleidingen met een vrvegsel dat vr een hfdletter kmt: anti-frans, n-engels. We gebruiken een kppelteken in een tweedelige samenstelling vr f achter een cijfer, een aparte letter f een symbl: 80-jarige, 65+-kaart, y-as, tussen-s, A4-frmaat Het kppelteken gebruiken we k na een linkerdeel dat eindigt p een apstrf met een s: een mama's-kindje, een McDnald s-maaltijd 5

6 We gebruiken een kppelteken in een samenstelling vr f achter een initiaalwrd: tv-kijker, kleuren-tv, IQ-test, bedrijfs-pc-netwerk, CD&V-vrzitter Een letterwrd schrijven we in een samenstelling vast, behalve als het met een f meer hfdletters wrdt geschreven: pincde, petfles, aids-virus We schrijven dus wel een kppelteken in bijvrbeeld: Riagg-centrum, VUT-regeling, AWACS-vliegtuig Ok als er klinkerbtsing is, gebruiken we een kppelteken: hav-pleiding Een samenstelling met een verkrting wrdt aaneengeschreven, behalve als de verkrting met een f meer hfdletters wrdt geschreven: infstand, hifiketen We schrijven dus wel een kppelteken in bijvrbeeld: Benelux-land, Vinex-wijk We gebruiken een kppelteken in een samenstelling die bestaat uit een grndwrd met een bijzndere vr- f nabepaling. met de elementen niet-, nn-, bijna-, ud-, ex-, aspirant-, adjunct-, substituut-, chef-, kandidaat-, interim-, stagiair-, leerling-, assistent-, cllega- f meester-niet-rkster, ud-burgemeester, ex-gedetineerde, adjunct-cmmissaris Oud- schrijven we vast als het niet de betekenis 'vrmalig' heeft: udkmer, udpapierprijs. Meester-pzichter schrijven we met een kppelteken, maar niet meestergast f meesterbrein, waar de betekenis van het eerste deel is verzwakt. Vraagteken met elementen zals -generaal, -president, -testamentair, -verbaal f militair directeur-generaal, minister-president, prces-verbaal, auditeur-militair grep f werkstuk, genemd naar een auteur f inspiratr: regering-kennedy, cmmissie-pée-wesselings, zaak-prfum, rapprt-van Traa met Sint- f St.: Sint-Jzef, St.-Anna, sint-bernardshnd zelfnemfunctie: een wrd dat zichzelf representeert: ik-rman, het-wrd, jijvrm Plaats een vraagteken aan het einde van een vraagzin. Dit wrdt alleen gedaan bij directe vragen, bij indirecte vragen is geen vraagteken ndig. Vrbeelden: He laat is het? Jan vreg he laat het was. Uitrepteken Gebruik alleen een uitrepteken als er k in de riginele, Engelse tekst een uitrepteken staat. 6

7 Apstrf De apstrf wrdt gebruikt bij de meervuds-s van wrden die eindigen p a, e, i,, u f y, vrafgegaan dr een medeklinkerletter f lettergreepgrens. (De e met klinken als /ee/.) Vrbeelden: pa s, azalea s, ave s, ski s, aut s, accu s, baby s. Op grnd van deze regel krijgen de vlgende wrden dus geen apstrf. lentes (De e klinkt hier niet als /ee/.) abnnees (Vr de eind-e staat een klinker.) prcedés, cmmuniqués (Hier staat een é.) essays, bureaus (Vr de y staat een klinker.) De apstrf wrdt gebruikt vr de tweedenaamvals-s van wrden die eindigen p a, e, i,, u f y, vrafgegaan dr een medeklinkerletter f lettergreepgrens. (De e met klinken als /ee/, maar de é met accent krijgt geen apstrf.) Vrbeelden: pa s huis, Antigne s (deze e klinkt als /ee/) brer, Le s aut, baby s kleertjes, Castr s redevering (uitgaande van de Nederlandse uitspraak van de ). 2. Spelling Ls f aan elkaar? Veel wrden die in het Engels ls geschreven wrden, meten in het Nederlands aan elkaar geschreven wrden. In het Nederlands wrdt bijna alles aan elkaar geschreven: stageverslag, basisschl, vrijdagmiddag, rekenles, studiefinancieringsregeling, representativiteitsverklaring. Het kppelteken (liggend streepje) gebruiken we alleen m een leesfut te vrkmen: mediaadvertentie, wrdt media-advertentie plitieinlichtingen, wrdt plitie-inlichtingen psvverdediger, wrdt psv-verdediger Driedelige samenstellingen (wrden die uit drie kleinere wrden bestaan) wrden vaak aan elkaar geschreven: langetermijnplanning, nrerendgedmarkt Het streepje wrdt k gebruikt m wrden met eenzelfde uitgang f met eenzelfde vrzetsel te kppelen. Het streepje vervangt dan als het ware het wrd dat wrdt weggelaten: kijk- en luisterdienst, vr- en achterdeur. Accenten Veel wrden wrden in het Nederlands met accenten geschreven, zals enquête, café, à la carte, rsé, enz. Omdat het Nederlands van huis uit geen taal met dit srt accenten is, zijn bij veel wrden de Franse accenten in het Nederlands verdwenen: 7

8 abnnee (Frans: abnné) aperitief (Frans: apéritif) cntrle (Frans: cntrôle) debacle (Frans: débâcle) degenereren (Frans: dégénérer) De altijd een spellingscntrle m te cntrleren f een wrd met een accent geschreven wrdt. Als je een lettergreep f wrd extra nadruk wilt geven, kun je een accent aigu gebruiken. Dat is het accent dat naar rechtsbven wijst ( ). Het klemtnteken wijst altijd dezelfde kant p, k bij krte en stmme klanken, zals 'én' en 'dé'. Bijvrbeeld: We gaan naar het zwembad én naar de speeltuin! Kp nú nieuwe lten. Frans Langer, dé behanger. We hebben daar zó lang staan wachten. Niet lanterfanten, wérken! Inleveren vóór 1 december. Een f één? Nrmaal gesprken, gebruik je de accenten p de 'ee' als het wrd 'één' als een telwrd gebruikt wrdt. Je kunt accenttekens gebruiken als er verwarring dreigt te ntstaan. Maar je gebruikt ze dus alleen als het ndig is. Vrbeelden: Beter één vgel in de hand, dan tien in de lucht, als één man, in één keer. Maar: Er is er een jarig, eenentwintig, nummer een, een p de zestig. Zijn er accenten ndig p de ee in een van beiden? Nee, de accenten zijn niet ndig; een van beiden is dus juist. Ok in de vlgende zinnen is 'een' znder accenten het best: Jan was een van de eersten met een mp3-speler. Sven is een van de beste schaatsers. Ik hp dat een en ander duidelijk is. Barst maar ls; ik ben een en al r. De een hudt van hnden, de ander meer van katten. Zij finishte als een-na-laatste. Eén is juist als echt het telwrd één bedeld is (je kunt achter de zin en geen twee f meer denken) én als er anders verwarring kan ntstaan. Vrbeelden: Ik met rijden, dus ik neem maar één biertje (en geen twee f meer). Hij is nummer één in zijn klas. 8

9 Vanaf dag één van zijn aanstelling ging het mis. Ik heb het verhaal maar van één kant gehrd. We zaten helemaal p één lijn. De aanwezigen stnden als één man p m de jarige te te zingen. Deze 'regel' biedt lang niet in alle gevallen uitsluitsel. In de nderstaande zinnen is het telwrd één bedeld, maar zullen de meeste mensen een k meteen ged kunnen plaatsen. De accenten zijn dan niet per se ndig, maar wel mgelijk. Wij hebben steeds de knp al drgehakt, maar het mag k anders: De mensen met wie je nder één dak wnt, verdienen je tijd en aandacht. In één adem nemde hij alle kppelwerkwrden p. Ik zag in één gpslag dat ze zich niet ged velde. Ik was in één keer genezen van mijn angst vr spinnen. Zij praatten aan één stuk dr. Eén keer is geen keer. Eén man is geen man. Een p de vijf kinderen is te dik. Vul een f meer zektermen in. Als er twee ruilen met er een huilen. Twee weten meer dan een. Hnderd tegen een dat Nederland wint. Ik heb ng duizend-en-een dingen te den. Je met nu kiezen; het is het een f het ander. Zullen we deze punten een vr een drlpen? Hfdletters Hfdletters gebruik je bij: eerste gehele wrd van de zin persnsnamen: Klaas, Hans Janssen. Bij persnsnamen krijgt het tussenvegsel (van, van der, in t) een hfdletter als er geen naam f vrletter aan vrafgaat. Dus: Jan, Sint-Maarten, Jan de Vries, de heer De Vries, de heer en mevruw Jansen-Van Dijk. In Vlaanderen behuden tussenvegsels van persnsnamen altijd hun riginele schrijfwijze: mevruw van der Velde, mevruw J. van der Velde, Jan Vanden Brucke eigennamen van nder meer (unieke) gebuwen, ververmiddelen, rganen, instellingen, verenigingen, prducten, diensten en bedrijven, k in samenstellingen en afleidingen: Westertren, Statendam, Eurpese Unie, Hge Raad, het Rijk, Nederlandse Taalunie, Cmité Oranjefeesten, Esstankstatin 9

10 aardrijkskundige namen (van plaatsen, streken, landen, bergen, rivieren, westijnen, hemellichamen) en hun samenstellingen en afleidingen: Brussel, Leidseplein, Zuid- Afrika, de Plster, Gentenaar, New Yrker, Nrdplexpeditie, Randstedelijk namen van talen en dialecten, k in samenstellingen en afleidingen: Nederlands, de Nederlandse taal, Nederlandkunde, Franstalig, Zuid-Afrikaans, Brabants, Ind-Germaans, Swahili namen van specifieke bevlkingsgrepen en hun samenstellingen en afleidingen: Nr, Amerikaan, Palestijn, Jd, Inca, Azteek, Eskim, Belgenmp, anti-jds, Mayacultuur, Vikingschip namen van fficiële feestdagen en histrische gebeurtenissen, tenzij de naam nderdeel uitmaakt van een samenstelling f afleiding: Pasen (maar: paasnacht, paasmaandag), Hemelvaart (maar: hemelvaartsdag) de Tweede Wereldrlg, udejaarsavnd nderscheidingen, evenementen, bektitels en heilige beken, k in samenstellingen en afleidingen: de Nbelprijs, de Ilias, Daviscupfinale, Bijbellezing, Kranvertaling. Namen van krant, tijdschriften, handelszaken en rganisaties schrijven we p de manier die de auteur f prichter zelf heeft gekzen: De Standaard, de Vlkskrant, deus. persnen en zaken die als heilig wrden beschuwd, k in samenstellingen: het Opperwezen, Allah, het Kninkrijk Gds, H. Antnius, Mariabeeld bij een aanspreking met bijznder respect: Majesteit, Heilige Vader Een kleine letter gebruik je bij: afleidingen van persnsnamen: apllinisch, rwelliaans, rembrandtesk functienamen die als aanspreektitel wrden gebruikt: president Bush, burgemeester Chen, landdrst Lammers, stadhuder Willem III, bndskanselier Schröder, minister Zalm srtnamen van instituten f bedrijfsnderdelen: ministerie van Ecnmische Zaken, afdeling Financiën, arbdienst, het gerechtshf in Den Haag 4. namen van windstreken: het westen (maar: het Wilde Westen, het Verre Osten) als een eigennaam een srtnaam is gewrden: cgnac, mezelwijn, neerlandistiek, balkaniseren, neanderthaler, mekka, hdgkin, clbert, brailleschrift, freudiaans, marxist, sint-bernardshnd bepaalde (werkwrds)afleidingen van talen: vernederlandsen, verfransing, antiamerikanisme, panslavisme verkepelende termen vr etnische grepen en hun samenstellingen en afleidingen: ind, latin, indiaans, zigeunermuziek sptnamen van bevlkingsgrepen: kaaskp, spaghettivreter, mf namen van histrische periden en tijdsindelingen: cambrium, middeleeuwen, renaissance, jugendstil, lente, ramadan, maandag namen van strmingen en vertuigingen: beatgeneratie, liberalisme, christendm 10

11 namen van beefenaren van gdsdiensten f andere vertuigingen, k in samenstellingen en afleidingen: jden, prtestanten, farizeeën, islamitisch, kathliekentaal afleidingen van persnen en zaken die als heilig wrden beschuwd: gddelijk, messiaans, christendrn titulatuur: drs., mr., prf Cncrete kwesties Internet f internet: geen hfdletter. Internet is een medium (vergelijk radi/tv), dus daarm behandelen als een ingeburgerd wrd. In samenstellingen dus geen kppelteken gebruiken (internetpagina). 2. Bijbel f bijbel: hangt van de situatie af. Met hfdletter als wrdt verwezen naar de Heilige Schrift. Met kleine letter als het gaat ver een bijbel als gebruiksvrwerp (bijbeltje), in samenstellingen en afleidingen (bijbelnderwijs), f als het wrd verdrachtelijk wrdt gebruikt m een gezaghebbend geschrift te mschrijven (taalbijbel). Let p: Schrijf in titels alleen het eerste wrd met een hfdletter. Vrbeeld: Haruki Murakami's rman The Wind-Up Bird Chrnicle (Engelse titel) is in het Nederlands getiteld De pwindvgelkrnieken. 3. Grammatica Verwijswrden Naar het-wrden (nzijdige wrden), zals het managementteam, wrdt verwezen met het en zijn. Het verwijswrd hangt af van het wrdgeslacht (mannelijk, vruwelijk f nzijdig). Het vlgende schema geeft de verschillende mgelijkheden weer: geslacht nderwerp lijdend (f ander vrwerp bezittelijk vnw. het-wrd het bedrijf de-wrd de raad de-wrd de vereniging nzijdig het het zijn mannelijk hij hem zijn vruwelijk zij haar haar He kunt u het geslacht van het zelfstandig naamwrd bepalen? Onzijdige wrden zijn gemakkelijk te herkennen aan het lidwrd: ze krijgen altijd het. Bij mannelijke en vruwelijke wrden is het wat lastiger: het zijn immers beide de-wrden. Bij twijfel biedt een wrdenbek f bijvrbeeld het Witte Bekje hulp: de afkrtingen. 11

12 (nzijdig), v. (vruwelijk), m. (mannelijk) geven het wrdgeslacht aan. Enkele vrbeelden: Het cmité (.) heeft in zijn vergadering beslten dat het akkrd gaat met de wijzigingen. De vereniging (v.) Vluchtelingenwerk heeft laten weten dat ze zich gesteund velt dr haar vele vrijwilligers. De ndernemingsraad (m.) vindt dat de directie hem zijn werk nmgelijk maakt; hij heeft hierver inmiddels een bezwaarschrift ingediend. De gemeenteraad (m.) heeft in zijn vergadering beslten meer plitie in te zetten. De dienst (m.) Stedebuw en Vlkshuisvesting springt zrgvuldig m met de hem tevertruwde gegevens. De neiging m naar wrden als raad, bestuur, dienst, publiek en staat met haar en zij te verwijzen is al ud. Nicline van der Sijs bespreekt dit verschijnsel in haar bek De geschiedenis van het ABN (2004). In de zeventiende eeuw kwamen verwijzingen zals in 'Dit vlk verbrandt haar dden' en 'Het hf heeft dit dr haar arglistigheid bereikt' vaak vr. Vlgens Van der Sijs was haar in de verwijzing naar dit srt "cllectieve wrden" rsprnkelijk een meervud. (Het persnlijk vrnaamwrd haar werd aanvankelijk gebruikt in de verwijzing naar het meervud van alle drie de wrdgeslachten.) In de achttiende eeuw ging men de verwijzing met haar k gebruiken vr de verwijzing naar abstracte wrden als arbeid, dienst en tijd. In deze peride werd het meervud haar steeds meer verdrngen dr het meervud hun. In "den staat (...) en hare nderdanen" werd haar daardr steeds vaker als een vruwelijk enkelvud geïnterpreteerd. Vlgens Van der Sijs kunnen hier k veelgebruikte persnificaties en allegrische vrstellingen een rl hebben gespeeld (denk bijvrbeeld aan Vruwe Justitia). Verwijzingen als de gemeenteraad en haar leden wrden inmiddels al lange tijd afgekeurd in de taaladviesliteratuur; de nrm is nu dat er verwezen wrdt p een manier die past bij het wrdgeslacht. Tch is haar altijd blijven vrkmen in verwijzingen naar mannelijke en nzijdige (abstracte) cllectieve wrden. Drdat dit nu als een hardnekkige taalfut wrdt gezien, wrdt weleens gesprken van de 'haarziekte' f 'haar-pijn'. Er zijn truwens k wrden die mannelijk én vruwelijk zijn (in het Witte Bekje, in Van Dale en in de meeste andere naslagwerken krijgen die alleen de aanduiding de). Bij persnen en dieren geeft het bilgische geslacht de drslag. In andere gevallen mag u kiezen. Drdat bijvrbeeld grep mannelijk én vruwelijk is, is zwel de grep en zijn prblemen als de grep en haar prblemen juist. Vaak heeft de mannelijke verwijzing in Nederland de vrkeur. In Vlaanderen heeft vaak juist de vruwelijke verwijzing de vrkeur. 12

13 Verveging van Engelse werkwrden Werkwrden van Engelse herkmst wrden vervegd zals Nederlandse werkwrden. De stam vrmt k hier de basisvrm vr de spelling, zij het dat die stam in smmige gevallen zals in het Engels gespeld blijft en in andere gevallen aan de Nederlandse spelling wrdt aangepast. Aan de stemlze medeklinkers van 't kfschip meten we vr Engelse werkwrden de sisklanken /sj/ en /tsj/ tevegen. Die hren we bijvrbeeld aan het eind van de wrden push en stretch. De stam van een werkwrd van Engelse herkmst schrijven we p dezelfde manier als in het Engels. Die vrm gebruiken we zals de stam van een inheems werkwrd. Engelse vrm Nederlandse vrm stam tegenwrdige tijd verleden tijd vltid deelwrd t fax faxen fax ik fax jij faxt t snker snkeren snker ik snker jij snkert t facelift faceliften facelift ik facelift jij facelift ik faxte jij faxte ik snkerde jij snkerde ik faceliftte jij faceliftte gefaxt gesnkerd gefacelift t dwnlad dwnladen dwnlad ik dwnlad jij dwnladt ik dwnladde jij dwnladde gedwnlad t barbecue barbecueën barbecue ik barbecue jij barbecuet ik barbecuede jij barbecuede gebarbecued t rugby rugbyen rugby ik rugby jij rugbyt t upgrade upgraden upgrade ik upgrade jij upgradet t save saven save ik save jij savet t skate skaten skate ik skate jij skatet ik rugbyde jij rugbyde ik upgradede jij upgradede ik savede jij savede ik skatete jij skatete gerugbyd geüpgraded gesaved geskatet 13

14 Het ezelsbruggetje dat ns det luisteren naar de verleden tijd m de laatste letter van het vltid deelwrd te bepalen, werkt k vr Engelse werkwrden. ik dwnladde - ik heb gedwnlad ik faxte - ik heb gefaxt vltid deelwrd van regelmatige werkwrden: Als de eindmedeklinker van de stam p twee manieren kan wrden uitgesprken, bijvrbeeld /f/ en /v/, /s/ en /z/, /dzj/ en /tsj/, zijn zwel de vrmen met t als die met d crrect. t glf - glfen, (stam) glf - ik glf, ze glft, we glften/glfden, we hebben geglft/geglfd t brief - briefen, (stam) brief - ik brief, ze brieft, we brieften/briefden, we hebben gebrieft/gebriefd t lease - leasen, (stam) lease - ik lease, ze leaset, we leaseten/leaseden, we hebben geleaset/geleased t bridge - bridgen (stam) bridge - ik bridge, ze bridget, we bridgeten/bridgeden, we hebben gebridget/gebridged. Uitznderingsregel Als het wrd in het Engels eindigt p een dubbele medeklinker, vernederlandsen we de stam en schrijven we een enkele medeklinker, tenzij dit een andere uitspraak prept. Engelse vrm Nederlandse vrm stam tegenwrdige tijd verleden tijd vltid deelwrd t crss crssen crs ik crs jij crst vlleyball vlleyballen vlleybal ik vlleybal jij vlleybalt paintball paintballen paintball ik paintball jij paintballt ik crste jij crste ik vlleybalde jij vlleybalde ik paintballde jij paintballde gecrst gevlleybald gepaintballd Uitznderingsregel 14

15 Als het wrd in het Engels in de laatste uitgesprken lettergreep* een lange // f een daaraan verwante klank heeft, vernederlandsen we de stam en schrijven we met dubbel klinkerteken. Engelse vrm Nederlandse vrm stam tegenwrdige tijd verleden tijd vltid deelwrd t prmte prmten prmt ik prmt jij prmt t scre scren scr ik scr jij scrt ik prmtte jij prmtte ik scrde jij scrde geprmt gescrd De regels vr werkwrden waarvan de Engelse stam eindigt p e, gelden niet vr Franse werkwrden. We schrijven duchen - ik duch - zij ducht - ik duchte - hij heeft geducht. Bezitsvrmen Hfdregel: Schrijf de bezits-s direct aan de naam vast. Jans dchter, Esthers verjaardag, Jennifers huis, Mahirs fiets, Rbs baan, Freuds therie, Sneijders vrije trap Annies kapsaln, Lulus nderzek, Hannahs brmmer, Renées zwangerschap, Van Persies delpunt, Kmrijs pëzie Oranjes tactiek, Ruttes regering Uitznderingen: Eindigt de naam p een lange (vrije) klinker (aa, ee, ie,, uu) die als één letter geschreven wrdt (a, e, i/y,, u), dan is er een apstrf ndig m een verkeerde uitspraak te vrkmen: Afra's fiets, Petra's huisdieren, Antigne's rem, Penelpe's antwrd, Anni's analyse, Onn's recept, Ebru's clumn, Elly's veruren, Amy's huis. Dit geldt niet vr de é en de tnlze e: Renés verdwijning, Ankes kat, Jelles schenen. Een afgekrte naam krijgt een apstrf vr de s: JP's flat, A.F.Th.'s bek. De bezits-s wrdt vervangen dr een apstrf bij wrden die p een sisklank eindigen: Truus' gast, Inez' aut, Perez' analyse. Het begrip 'sisklank' is tamelijk rekbaar: niet alleen de s en de z vallen ernder, maar k de x en alle letters f lettercmbinaties die als s, sj, tsj, zj f dzj wrden uitgesprken: Alex' vriendin, Barentsz' pltcht, Maurice' fiets, Bush' vader, Ivic' aut. 15

16 Die/dat, deze/die De aanwijzende vrnaamwrden dit en dat verwijzen naar het-wrden; deze en die naar de-wrden. Ze wrden vaak in één zin gebruikt m twee (grepen) persnen f zaken tegenver elkaar te stellen; dit/deze wrdt dan meestal gebruikt vr wat dichterbij, die/dat vr wat verder af is: Vrbeeld: Dit pand wrdt afgebrken, terwijl dat huis p de mnumentenlijst is geplaatst. Wanneer deze aanwijzende vrnaamwrden niet beide in één zin vrkmen, verwijst dit/deze nadrukkelijker dan dat/die. Vrbeeld: (Het regende de hele dag.) Dat was niet vrspeld. Vrbeeld: (Het regende de hele dag.) Dit was niet vrspeld. In smmige gevallen bestaat er zelfs weinig verschil tussen dat/die enerzijds en de lidwrden het/de anderzijds: (Heb jij het nieuws ver de ramp gisteravnd p televisie gezien?) Nee, ik heb die extra uitzending van het Jurnaal gemist. (Heb jij het nieuws ver de ramp gisteravnd p televisie gezien?) Nee, ik heb de extra uitzending van het Jurnaal gemist. De gebiedende wijs Bij de gebiedende wijs, schrijven we altijd alleen de stam van het werkwrd. Vrbeelden: Wrd nu lid van Greenpeace! Lever nu uw bijdrage. In het Nederlands wrdt tegenwrdig geen nderscheid meer gemaakt tussen de gebiedende wijs enkelvud en de gebiedende wijs meervud. In het meervud kwam er vreger een -t achter de stam van het werkwrd: Kmt allen tezamen. Tegenwrdig wrdt de gebiedende wijs enkelvud (znder -t) k gebruikt wanneer het bevel aan meerdere persnen gericht is: Ga nu maar slapen, kinderen. De vrm met -t is veruderd. Bijznderheid: Wrdt meteen na het werkwrd het persnlijk vrnaamwrd u tegevegd, dan kmt er wel een -t na de stam van het werkwrd: Gaat u maar zitten, Zegt u het maar. Overeenkmstig de algemene regel kmt er k bij wederkerige werkwrden, zals zich mdraaien, geen -t na de stam, bijvrbeeld: Draai je m, Draai u m, Draai jullie m. Je, u en jullie zijn hier wederkerend vrnaamwrd. Alleen als in de zin het wederkerend vrnaamwrd zich vrkmt in cmbinatie met het persnlijk vrnaamwrd u, kmt er wel een -t bij de stam, bijvrbeeld Draait u zich eens even m (vergelijk met: Gaat u maar zitten). 16

17 4. Stijl Je f U? Vrdat je aan een vertaling begint, prbeer te bepalen wat de tn is van de tekst. Is de tekst zakelijk f juist speels en infrmeel? Waar wrdt de tekst vr gebruikt? Websites? Apps? Of is het een brief? Wat is de delgrep? Aan de hand van de tn, kun je bepalen welke aanspreekvrm je wilt gebruiken. In de klantcmmunicatie, wrdt 'je' tegenwrdig steeds meer gebruikt. Vral vr apps en internetsites is het gebruik van 'je' gebruikelijker, mdat 'u' afstandelijker klinkt. Welke aanspreekvrm je k kiest, wees cnsequent. Kies één aanspreekvrm en blijf daarbij! 5. Lkalisering Prduct- en merknamen Prduct- en merknamen wrden niet vertaald. Hud de riginele naam aan. Tijd en data In het Nederlands, wrden de termen 'a.m.' en 'p.m.' niet gebruikt. Hud daarm de 24- uursklk aan. Vrbeeld: 3:00 p.m. wrdt vertaald als uur. Tijdsindelingen zals de namen van weekdagen, maanden, seizenen wrden met een kleine letter geschreven. Gewicht en afstanden Gewichten en afstanden wrden in Nederlandse eenheden mgerekend. Vrbeeld: He ran 5 miles every day -> Hij jgde iedere dag 8 kilmeter. 6. Opmaak Hud de pmaak aan van de riginele tekst. Als de riginele tekst uit drie alinea's bestaat, met de vertaling k zijn ingedeeld in drie alinea's. Als er een lijst in de riginele tekst staat, met er k een lijst in de vertaling kmen te staan. Gebruik hetzelfde lettertype, dezelfde lettergrtte en dezelfde kleur als in de riginele tekst. Gebruik dezelfde stijl als in de riginele tekst (dikgedrukte tekst, nderstreepte tekst, enz.). Tekst dat in drie rechte haken staan ([[[vrbeeld]]]) wrdt niet vertaald. 17

18 7. Hulpmiddelen Het Grene Bekje Van Dale Gentschap Onze Taal Taaladvies 18

Gevarieerde Spelling is een programma voor het leren van de belangrijkste spellingregels van het Nederlands.

Gevarieerde Spelling is een programma voor het leren van de belangrijkste spellingregels van het Nederlands. GEVARIEERDE SPELLING Gevarieerde Spelling is een prgramma vr het leren van de belangrijkste spellingregels van het Nederlands. Delgrep Gevarieerde Spelling Gevarieerde Spelling is bedeld vr leerlingen

Nadere informatie

Het Muiswerkprogramma Basisgrammatica bestrijkt de grammatica die nodig is voor het leren van de Nederlandse spelling en zinsbouw.

Het Muiswerkprogramma Basisgrammatica bestrijkt de grammatica die nodig is voor het leren van de Nederlandse spelling en zinsbouw. BASISGRAMMATICA Het Muiswerkprgramma Basisgrammatica bestrijkt de grammatica die ndig is vr het leren van de Nederlandse spelling en zinsbuw. Delgrepen Basisgrammatica Het cmputerprgramma Basisgrammatica

Nadere informatie

SPELLING WERKWOORDEN. Doelgroep Spelling Werkwoorden

SPELLING WERKWOORDEN. Doelgroep Spelling Werkwoorden SPELLING WERKWOORDEN Spelling Werkwrden is een prgramma vr het leren schrijven van de werkwrdsvrmen. Deze mdule behandelt de spelling van infinitief, tegenwrdige tijd, verleden tijd, vltid deelwrd, en

Nadere informatie

Werkwoordspelling op maat

Werkwoordspelling op maat Werkwrdspelling p maat Muiswerk Werkwrdspelling p maat besteedt aandacht aan het hele algritme van de spelling van regelmatige werkwrden en k aan de verleden tijd van nregelmatige werkwrden. Delgrepen

Nadere informatie

Spelling voor de bovenbouw

Spelling voor de bovenbouw Spelling vr de bvenbuw Het Muiswerkprgramma Spelling vr de bvenbuw is een prgramma vr het aanleren en efenen van meilijke wrden en van de spellingregels van het Nederlands, inclusief de werkwrdspelling.

Nadere informatie

Spelling voor gevorderden

Spelling voor gevorderden Spelling vr gevrderden Het Muiswerkprgramma Spelling vr Gevrderden is een prgramma vr het aanleren en efenen van meilijke wrden en van de spellingregels van het Nederlands, inclusief de werkwrdspelling.

Nadere informatie

PESTEN. Deze folder is een hulpmiddel voor jou en je kind om samen te leren over pesten en hoe je dit kan stoppen.

PESTEN. Deze folder is een hulpmiddel voor jou en je kind om samen te leren over pesten en hoe je dit kan stoppen. PESTEN Deze flder is een hulpmiddel vr ju en je kind m samen te leren ver pesten en he je dit kan stppen. WAT IS PESTEN? Pesten is iemand anders bewust bedreigen, bang maken, uitdagen, uitschelden f pijn

Nadere informatie

Je weet nu op welke level je gaat lezen. Dit is wat je te doen staat: Kies een PENGUIN READER uit op jouw level, NIET lager!

Je weet nu op welke level je gaat lezen. Dit is wat je te doen staat: Kies een PENGUIN READER uit op jouw level, NIET lager! Dear Student Je weet nu p welke level je gaat lezen. Dit is wat je te den staat: Kies een PENGUIN READER uit p juw level, NIET lager! Lees het bek Vul de Reading Recrd in. Als je de Reading Recrd naar

Nadere informatie

Huiswerk Informatie voor alle ouders

Huiswerk Informatie voor alle ouders Nummer 6 mei 2010 Huiswerk Infrmatie vr alle uders Huiswerk en efening Ged leren lezen en rekenen is belangrijk, want je hebt deze vaardigheden in het dagelijks leven veral ndig. Kinderen ged leren lezen

Nadere informatie

VAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD

VAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD VAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD Sinds 1 september 2004 kan elke schl een uderraad prichten vlgens het participatiedecreet. Het schlbestuur is verplicht m een uderraad p te richten als 10% van de uders er

Nadere informatie

Dit programma is gemaakt voor leerlingen vanaf groep 7 van de basisschool, alle niveaus van het vmbo en mbo 1 en 2.

Dit programma is gemaakt voor leerlingen vanaf groep 7 van de basisschool, alle niveaus van het vmbo en mbo 1 en 2. Grammatica p maat Werkwrdspelling p maat is nderdeel van de Bundel Taal p maat. Deze bundel bevat kspelling p maat 1, Spelling p maat 2, Spelling p maat 3 en Werkwrdspelling p maat. Het Muiswerkprgramma

Nadere informatie

SPREEKBEURT KALKOEN VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n

SPREEKBEURT KALKOEN VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT KALKOEN VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE KALKOEN BIJ ELKAAR

Nadere informatie

Groep 6. Werkboek Werkstuk

Groep 6. Werkboek Werkstuk Grep 6 Werkbek Werkstuk Naam: Wat ga je den? In de kmende tijd ga je werken aan een werkstuk. Je met je vrstellen dat je ver juw nderwerp gaat vertellen. Net zals bij een spreekbeurt! Maar nu schrijf je

Nadere informatie

Basisspelling. Doelgroepen Basisspelling. Omschrijving Basisspelling

Basisspelling. Doelgroepen Basisspelling. Omschrijving Basisspelling Basisspelling Het Muiswerkprgramma Basisspelling bestrijkt de basisregels van de Nederlandse spelling; regels die p de basisschl wrden aangeleerd en waarmee in het vrtgezet nderwijs ng wrdt geefend. Delgrepen

Nadere informatie

Voorstelformulier voor een Koninklijke onderscheiding

Voorstelformulier voor een Koninklijke onderscheiding Vrstelfrmulier vr een Kninklijke nderscheiding Wie wilt u vrdragen vr een lintje? Vul hier de gegevens in van degene die u wilt vrdragen. Persnsgegevens Vrnamen (vluit): Tussenvegsel(s): Achternaam: Geslacht

Nadere informatie

Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden

Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden Delstellingen Diepgaand inzicht krijgen in infrmatiebehefte m.b.t. WOII persnlijke betekenis WOII ntstaan interesse in WOII beiende/interessante thema s gebruik en

Nadere informatie

LOGBOEK van: klas: 1

LOGBOEK van: klas: 1 LOGBOEK van: klas: 1 Inhudspgave Inleiding en inhud van het lgbek Wat is de maatschappelijke stage? Delen van de maatschappelijke stage Waar de je maatschappelijke stage? Kaders waarbinnen de maatschappelijke

Nadere informatie

SPREEKBEURT STRUISVOGEL

SPREEKBEURT STRUISVOGEL SPREEKBEURT STRUISVOGEL l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE STRUISVOGEL BIJ

Nadere informatie

9. Wat was het oorspronkelijke beroep van Domela?

9. Wat was het oorspronkelijke beroep van Domela? Na de maquettezaal km je in het Ferdinand Dmela Nieuwenhuis Museum. Dit museum bestaat uit drie verschillende ruimten: de infrmatie zaal, de studeerkamer en de gang waarin zijn verlijden centraal staat.

Nadere informatie

*** Enquête *** afstudeerscriptie over de huidige elektronische verbindingen*

*** Enquête *** afstudeerscriptie over de huidige elektronische verbindingen* *** Enquête *** Inleidend Als student van de Universiteit Twente de ik in het kader van mijn masterstudie Public Safety een (klik hier vr definitie) afstudeerscriptie ver de huidige elektrnische verbindingen*

Nadere informatie

Handleiding Handleiding Communicatie voor. Promotoren. Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling VLAANDEREN 2014-2020.

Handleiding Handleiding Communicatie voor. Promotoren. Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling VLAANDEREN 2014-2020. Handleiding Handleiding Cmmunicatie vr Prmtren Eurpees Fnds vr Reginale Ontwikkeling VLAANDEREN 2014-2020 1 Eurpese Unie Inhud 1 Inleiding... 1 2 De minimale cmmunicatieverplichtingen... 1 a) Weergave

Nadere informatie

Kindercoach. Jasmijn Kromhout Groep 8b

Kindercoach. Jasmijn Kromhout Groep 8b Kindercach Jasmijn Krmhut Grep 8b Inhud Vrwrd 1 Hfdstuk 1 Wat is een kindercach? 2 Hfdstuk 2 Geschiedenis 3 Hfdstuk 3 De pleiding 4 Hfdstuk 4 De prblemen 5 Hfdstuk 5 Srten kindercaches 6 Interview 7 Nawrd

Nadere informatie

Contract gedragsverandering

Contract gedragsverandering Cntract gedragsverandering Stappenplan m je delen te bereiken Tips m je delen te bereiken Cntract vr gedragsverandering (vrbeeld) Del/gedrag Om deel te nemen aan de Dam tt Dam lp met mijn vriendengrep

Nadere informatie

Aan de hand van deze 3 lessen maken de leerlingen kennis met de dieren die in en om de Schelde leven

Aan de hand van deze 3 lessen maken de leerlingen kennis met de dieren die in en om de Schelde leven Lesbeschrijving Dieren & de Schelde Aan de hand van deze 3 lessen maken de leerlingen kennis met de dieren die in en m de Schelde leven Relatie met kerndelen: Vlaanderen: Wereldriëntatie Natuur Levende

Nadere informatie

Deel 2: Werkwoordspelling persoonsvorm verleden tijd en voltooid deelwoord

Deel 2: Werkwoordspelling persoonsvorm verleden tijd en voltooid deelwoord Deel 2: Werkwrdspelling persnsvrm verleden tijd en vltid deelwrd In deze les leer je: Persnsvrm in de verleden tijd juist spellen. spellen van het vltid deelwrd; de juiste spelling van een bijveglijk gebruikt

Nadere informatie

o o o BIJLAGE PEDAGOGISCHE VISIE A. Gedragsindicatoren personeel in relatie tot leerlingen (vice versa)

o o o BIJLAGE PEDAGOGISCHE VISIE A. Gedragsindicatoren personeel in relatie tot leerlingen (vice versa) PEDAGOGISCHE VISIE A. Algemeen De pedaggische visie vertelt he de schl met leerlingen, persneel en uders van leerlingen wil mgaan en wat de schl verwacht ten aanzien van de relatie tussen leerlingen en

Nadere informatie

STUDIEVAARDIGHEID OP MAAT

STUDIEVAARDIGHEID OP MAAT STUDIEVAARDIGHEID OP MAAT Muiswerk Studievaardigheid p maat richt zich p de belangrijkste deelvaardigheden die ndig zijn vr het studeren. Delgrepen Studievaardigheid p maat Muiswerk Studievaardigheid p

Nadere informatie

Projectaanvraag Versterking sociale infrastructuur t.b.v. burgerkracht in Fryslân

Projectaanvraag Versterking sociale infrastructuur t.b.v. burgerkracht in Fryslân 1 Prjectaanvraag Versterking sciale infrastructuur t.b.v. burgerkracht in Fryslân 1. Aanleiding Eind 2012 heeft Prvinciale Staten van de prvincie Fryslân keuzes gemaakt mtrent de 'kerntakendiscussie'.

Nadere informatie

Pedagogische Civil Society

Pedagogische Civil Society Pedaggische Civil Sciety Nieuwkmer in het cntinuüm van pvedndersteuning? 4 juni 2010 Drs. Cécile Winkelman Irene Sies, MSc Welkm Drs. Cécile Winkelman Irene Sies, MSc Werkzaam bij SO&T: kwaliteit in Opveden

Nadere informatie

Metacognitieve Therapie

Metacognitieve Therapie Metacgnitieve Therapie MODULE 10: TERUGVALPREVENTIE 10.1 terugvalpreventie 10.2 Psychse/schizfrenie: diagnse f stigma? Het begrip psychse, respectievelijk schizfrenie, wekt bij veel mensen een verkeerde

Nadere informatie

Rollenspel Jezus redt

Rollenspel Jezus redt Rllenspel Jezus redt Krte mschrijving prgrammanderdeel De leerlingen spelen samen een bestuursrechtzaak bij de Raad van State na. De Raad van State is de hgste bestuursrechter van Nederland. In deze rechtszaak

Nadere informatie

Samenvatting Nederlands Cursus spellen (hoofdstuk 1 + 2)

Samenvatting Nederlands Cursus spellen (hoofdstuk 1 + 2) Samenvatting Nederlands Cursus spellen (hoofdstuk 1 + 2) Samenvatting door een scholier 1020 woorden 25 september 2011 7,3 13 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Nieuw Nederlands CURSUS SPELLEN Werkwoordspelling

Nadere informatie

Kolom A Kolom B Kolom C Kolom D 1 Je wilt leren zeilen. Wat doe je? Ik stap direct in de boot en ik probeer te zeilen.

Kolom A Kolom B Kolom C Kolom D 1 Je wilt leren zeilen. Wat doe je? Ik stap direct in de boot en ik probeer te zeilen. Leerstijlen Iedereen heeft een vrkeur bij leren en hanteert daarbij, nbewust, een bepaalde leerstijl. Het is prettig als jij weet wat vr leerstijl jij hebt. Het is k handig als jij weet he een ander bepaalde

Nadere informatie

Monitor de Bibliotheek op school

Monitor de Bibliotheek op school Mnitr de Biblitheek p schl 2018-2019 Vragenlijst leerkracht Je vult deze vragenlijst in vr: - BRIN-cde van de schl - naam van de schl - plaats waar de schl staat - grep LEZEN 1. He vaak de je dit gemiddeld?

Nadere informatie

Presenteren met Impact:

Presenteren met Impact: Presenteren met Impact: Gelven Presenteren is geweldig! Ik geef te, de eerste keer dat ik vr een grep stnd had ik zweethanden en een rd hfd, maar de afgelpen jaren heb ik tientallen keren vr grepen gestaan

Nadere informatie

Vraag en antwoord. Lees de Bijbelteksten en vind de antwoorden!

Vraag en antwoord. Lees de Bijbelteksten en vind de antwoorden! Vraag en antwrd. Lees de Bijbelteksten en vind de antwrden! Schrijf de antwrden in de vakjes van de puzzel. Klaar? In de balk met de pijl lees je van bven naar beneden het ntbrekende wrd uit deze tekst:

Nadere informatie

5.2.1 Jezelf losmaken uit overtuigingen

5.2.1 Jezelf losmaken uit overtuigingen Stap 5 Deel 2 Je met niet alles gelven wat je denkt Lesje 5.2.1 Jezelf lsmaken uit vertuigingen Je hebt eerder al pgeschreven welke gedachtes zijn uitgegreid tt vertuigingen: de beelden ver jezelf en anderen

Nadere informatie

Leer / ontwikkelingslijnen. Opleiding Helpende Zorg en Welzijn. BOL en BBL NAAM STUDENT:..

Leer / ontwikkelingslijnen. Opleiding Helpende Zorg en Welzijn. BOL en BBL NAAM STUDENT:.. Leer / ntwikkelingslijnen Opleiding Helpende Zrg en Welzijn BOL en BBL NAAM SUDEN:.. 1 2 Uitleg van het leerlijnenbekje Vr je ligt het leerlijnenbekje van je pleiding Helpende Zrg & Welzijn niveau 2. ijdens

Nadere informatie

OVERAL TAAL EDUCATIEF NT2-PAKKET DOOR KIRSTEN DE MAESSCHALCK JO DE RAEDEMAECKER - JOHAN DONCKERS

OVERAL TAAL EDUCATIEF NT2-PAKKET DOOR KIRSTEN DE MAESSCHALCK JO DE RAEDEMAECKER - JOHAN DONCKERS OVERAL TAAL EDUCATIEF NT2-PAKKET DOOR KIRSTEN DE MAESSCHALCK JO DE RAEDEMAECKER - JOHAN DONCKERS In 2013 viert het Huis van het Nederlands in Antwerpen zijn 10-jarig bestaan. Om deze feestelijke gebeurtenis

Nadere informatie

Veel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012

Veel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012 Veel gestelde vragen huurbeleid 18 ktber 2012 Algemeen: 1. Waarm kmt er een nieuw huurbeleid? Een aantal ntwikkelingen heeft ervr gezrgd dat wij ns huurbeleid hebben aangepast. Deze ntwikkelingen zijn:

Nadere informatie

Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hoera? De rol van de OR bij de invoering van Het Nieuwe Werken

Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hoera? De rol van de OR bij de invoering van Het Nieuwe Werken Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hera? De rl van de OR bij de invering van Het Nieuwe Werken De kans is grt dat er in uw rganisatie al wrdt gesprken ver de invering van Het Nieuwe Werken. En z niet, dan

Nadere informatie

De aandachtspuntenlijst

De aandachtspuntenlijst De aandachtspuntenlijst Wat is de aandachtspuntenlijst? De aandachtspuntenlijst is een verzicht van nderwerpen die aan de rde kunnen kmen tijdens een afspraak met de neurlg. Onderwerpen waarver u meer

Nadere informatie

Godsdienstige stellingname collega

Godsdienstige stellingname collega Gdsdienstige stellingname cllega Je werkt p een penbare basisschl en hebt kinderen van verschillende natinaliteiten in je grep. Een van je cllega's draagt een hfddek. De kinderen uit haar grep scren ged

Nadere informatie

Stap 1. Wat wil jij?

Stap 1. Wat wil jij? Stap 1. Hi Iemand heeft het idee dat jij wel wat supprt kunt gebruiken. Dat kunnen je uders zijn, een vriend/vriendin een therapeut f iemand anders die ju ged kent. Die iemand wil graag dat jij hulp krijgt

Nadere informatie

BASIS WERKWOORDSPELLING

BASIS WERKWOORDSPELLING BASIS WERKWOORDSPELLING Basis Werkwrdspelling is een prgramma vr het leren schrijven van de werkwrdsvrmen. Delgrepen Basis Werkwrdspelling Het prgramma Basis Werkwrdspelling is bedeld vr leerlingen in

Nadere informatie

GESPREKKEN A2 - VOLDOENDE

GESPREKKEN A2 - VOLDOENDE GLOBAAL BEOORDELINGSMODEL - GESPREKKEN - A2 Het geheel van de gesprekspdrachten vldet aan alle nderstaande precndities: De pdrachten zijn vldende verstaanbaar; De pdrachten zijn in het Spaans gesprken;

Nadere informatie

De denkstijltest. CompetenZa info@competenza.nu www.competenza.nu

De denkstijltest. CompetenZa info@competenza.nu www.competenza.nu De denkstijltest Wat is het? Uw manier van denken bepaalt in sterke mate he u zich velt en he u handelt. Dat geldt vr individuen, maar k vr teams en rganisaties. MindSnar is een methde waarmee denkstijlen

Nadere informatie

Cursussen CJG. (samenwerking tussen De Meerpaal en het onderwijs in Dronten) Voortgezet Onderwijs

Cursussen CJG. (samenwerking tussen De Meerpaal en het onderwijs in Dronten) Voortgezet Onderwijs Cursussen CJG (samenwerking tussen De Meerpaal en het nderwijs in Drnten) Vrtgezet Onderwijs 1 Faalangst (vrtgezet nderwijs) Faalangsttraining is vr jngeren die gespannen zijn en (te) veel nadenken ver

Nadere informatie

Maak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar

Maak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar Maak van 2015 juw persnlijk prfessinaliseringsjaar en wrd Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Deze status wrdt bereikt na certificering dr het nafhankelijke

Nadere informatie

Handleiding van de Bibliotheek: e-books lezen via de app op je tablet of smartphone

Handleiding van de Bibliotheek: e-books lezen via de app op je tablet of smartphone Handleiding van de Biblitheek: e-bks lezen via de app p je tablet f smartphne Biblitheek.nl, versie 3.1 september 2014 Inhudspgave Inleiding 3 1. Het aanmaken van een webaccunt 4 2. Een e-bk lenen m te

Nadere informatie

Presenteren met Impact:

Presenteren met Impact: Presenteren met Impact: Gelven Presenteren is geweldig! Ik geef te, de eerste keer dat ik vr een grep stnd had ik zweethanden en een rd hfd, maar de afgelpen jaren heb ik tientallen keren vr grepen gestaan

Nadere informatie

IKZ DEEL II : De informatieronde

IKZ DEEL II : De informatieronde Vanuit het standpunt van de zn is de schaduw nzichtbaar (Gethe) IKZ DEEL II : De infrmatiernde Het is méér dan een cliché f butade: m aan een breed kwaliteitsbeleid te werken, heb je écht steun, inbreng

Nadere informatie

Vrij zijn - als een koningskind leven in Gods koninkrijk!

Vrij zijn - als een koningskind leven in Gods koninkrijk! 1 Vrij zijn - als een kningskind leven in Gds kninkrijk! Als de Zn je heeft vrijgemaakt, zul je werkelijk vrij zijn! Jh.8:36 Vrij zijn, dr wat Jezus vr ns heeft gedaan aan het kruis. Dit prgramma hebben

Nadere informatie

Muiswerk Studievaardigheid richt zich op de belangrijkste deelvaardigheden die nodig zijn voor studievaardigheid.

Muiswerk Studievaardigheid richt zich op de belangrijkste deelvaardigheden die nodig zijn voor studievaardigheid. Studievaardigheid Muiswerk Studievaardigheid richt zich p de belangrijkste deelvaardigheden die ndig zijn vr studievaardigheid. Delgrep Studievaardigheid Muiswerk Studievaardigheid is bedeld vr het vrtgezet

Nadere informatie

Tips Digiduif. 1. U logt in op digiduif met uw e-mail adres en wachtwoord.

Tips Digiduif. 1. U logt in op digiduif met uw e-mail adres en wachtwoord. Tips Digiduif 1. U lgt in p digiduif met uw e-mail adres en wachtwrd. 2. U kiest de knp instellingen. Op de vlgende pagina s kunt u allerlei zaken invullen en aanpassen die bij uw accunt hren. Tevens zit

Nadere informatie

Presentatie eisen reisweek

Presentatie eisen reisweek Presentatie eisen reisweek Beste reisadviseurs, De aftrap is genmen. We zijn begnnen aan een spannende strijd m te bepalen he nze werkweek er in juni 2013 uit zal zien. Natuurlijk lijkt het een beetje

Nadere informatie

Onze aarde in gevaar!

Onze aarde in gevaar! Auteur: Jeren Defauw Genieten, genieten, genieten De gevaren vr nze planeet Onze blauwe planeet is in grt gevaar. Onze planeet wrdt warmer en warmer. De temperatuur stijgt. Ga jij sms in het bs wandelen

Nadere informatie

Ekelmans & Meijer Advocaten (Rechten)

Ekelmans & Meijer Advocaten (Rechten) Evaluatie-rapprt STEP In-husedag bij Ekelmans & Meijer Advcaten (Rechten) -- INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE. WOORD VOORAF. RESULTATEN VAN DE ATTITUDE-METING VÓÓR DE IN-HOUSEDAG. RESULTATEN VAN DE ATTITUDE-METING

Nadere informatie

Protocol bij het overlijden van een gezinslid van een leerling

Protocol bij het overlijden van een gezinslid van een leerling Prtcl bij het verlijden van een gezinslid van een leerling Algemeen: Er wrden geen mededelingen aan de pers gedaan. Het lcatie aanspreekpunt f de directeur meldt alleen dat nze 1 ste zrg de nabestaanden

Nadere informatie

20 jaar kinderrechten!

20 jaar kinderrechten! Er is er een jarig, hera hera! Rechten? Plichten? Wensen? Ken je iemand die jarig is? Je buurjngen f je beste vriend? Jarig zijn is leuk. Vr de jarige zelf, maar k vr de anderen. Er is een feestje. We

Nadere informatie

Formuleren. Doelgroep Formuleren. Omschrijving Formuleren

Formuleren. Doelgroep Formuleren. Omschrijving Formuleren Frmuleren Muiswerk Frmuleren is een prgramma dat aandacht besteedt aan de belangrijkste stf die in de eerste klassen van het vrtgezet nderwijs veelal aan de rde kmt. Delgrep Frmuleren Muiswerk Frmuleren

Nadere informatie

De Ultieme Sollicitatie Gids.

De Ultieme Sollicitatie Gids. De Ultieme Sllicitatie Gids. Ha Aanstaande Superheld! Hierbij een mie verzameling met nuttige infrmatie. Lees het dr en kijk wat je eruit kunt halen. Sms staan er bepaalde tips f acties dubbel in. Dat

Nadere informatie

Pestprotocol basisschool Pieter Wijten

Pestprotocol basisschool Pieter Wijten Pestprtcl basisschl Pieter Wijten Basisschl Pieter Wijten werkt aan een veilig schlklimaat waarin kinderen respectvl met elkaar mgaan. Ze hanteert drie principes: Ik zrg ged vr mezelf Ik zrg ged vr de

Nadere informatie

Intervisiemethodes. In andermans schoenen methode. Incidentenmethode. Kernmodel intervisiemethode. Roddelmethode. Leren van elkaars succes methode

Intervisiemethodes. In andermans schoenen methode. Incidentenmethode. Kernmodel intervisiemethode. Roddelmethode. Leren van elkaars succes methode Intervisiemethdes In andermans schenen methde Incidentenmethde Kernmdel intervisiemethde Rddelmethde Leren van elkaars succes methde Vijf stappen methde In andermans schenen methde Vrwaarden: Vrdelen:

Nadere informatie

Uittreksel uit een vademecum met vaardigheden

Uittreksel uit een vademecum met vaardigheden Uittreksel uit een vademecum met vaardigheden Lezen en interpreteren van thematische kaarten Een thematische kaart is een kaart waarp kenmerken (grtheden) van één f meerdere thema's zijn afgebeeld. Vrbeelden

Nadere informatie

Passend Onderwijs. Tot wanneer is het nog passend?

Passend Onderwijs. Tot wanneer is het nog passend? Wat zijn de grenzen aan de zrg die de Uilenburcht kan bieden? Tt hever reikt de draagkracht van De Uilenburcht? Achtergrnd Het uitgangspunt van De Uilenburcht is altijd dat we nze leerlingen z lang mgelijk

Nadere informatie

Inventarisatie van wensen & verwachtingen over gezondheidsactiviteiten Leefstijl vragenlijst

Inventarisatie van wensen & verwachtingen over gezondheidsactiviteiten Leefstijl vragenlijst Inventarisatie van wensen & verwachtingen ver gezndheidsactiviteiten Leefstijl vragenlijst Let p: Deze vragenlijst dient vr verspreiding p maat gemaakt te wrden vr uw bedrijf. Ver daar waar [bedrijfsnaam]

Nadere informatie

Tip: Als u uw vertaling op volledig scherm wilt weergeven, draait u uw apparaat een kwartslag.

Tip: Als u uw vertaling op volledig scherm wilt weergeven, draait u uw apparaat een kwartslag. Ggle translate 1. Tekst vertalen U kunt wrden f zinnen vertalen met behulp van Ggle Translate. Uw tekst vertalen Cmputer 1. Ga naar de pagina Ggle Translate. 2. Kies bven aan de pagina de talencmbinatie.

Nadere informatie

Pedagogisch beleidsplan 2011-2013. Christelijke Peuterspeelzaal Lotje

Pedagogisch beleidsplan 2011-2013. Christelijke Peuterspeelzaal Lotje Pedaggisch beleidsplan 2011-2013 Christelijke Peuterspeelzaal Ltje Inhudspgave 1. Inleiding 2. Visie 3. Delen 4. Uitwerking van de delen 4.1 Liefdevlle benadering 4.2 Bijbelse waarden en nrmen 4.3 Emtinele

Nadere informatie

Communicatie voor beleid Interactie (raadplegen, dialoog, participatie) en procescommunicatie; betrokkenheid, betere besluiten en beleid

Communicatie voor beleid Interactie (raadplegen, dialoog, participatie) en procescommunicatie; betrokkenheid, betere besluiten en beleid Samenvatting BEELDEN OVER COMMUNICATIE TEYLINGEN Bevindingen gesprekken ver Cmmunicatie, raad- en cllegeleden, rganisatie en samenleving In deze ntitie zijn de resultaten van zwel de gesprekken van 9 ktber

Nadere informatie

De griezels van Roald Dahl

De griezels van Roald Dahl De griezels van Rald Dahl Vaardigheden Begrijpend lezen, humr leren herkennen, je ideëen leren uiten, relevante infrmatie kiezen, een eigen verhaal plannen en uitveren. Kennis Kennis vergrten van het genre

Nadere informatie

Protocol: Pestprotocol

Protocol: Pestprotocol Prtcl: Pestprtcl Inleiding Pesten kmt p iedere schl in mindere f meerdere mate vr. Het is een prbleem dat vr de betrkkenen verstrekkende gevlgen kan hebben in de lp van hun levens. Uit nderzek blijkt dat

Nadere informatie

Saxionstudent.nl CE 1

Saxionstudent.nl CE 1 Thema: Marktanalyse (semester 1) Prject: Desk en Fieldresearch 56357 Vrwrd Vr u ligt het plan van aanpak vr het prject Desk en Fieldresearch, vr het thema marktanalyse van semester 1. Het is de bedeling

Nadere informatie

Reglement Vlaams-Nederlandse Journalistenbeurs Onderzoeksbeurs & Uitwisseling 2016

Reglement Vlaams-Nederlandse Journalistenbeurs Onderzoeksbeurs & Uitwisseling 2016 Reglement Vlaams-Nederlandse Jurnalistenbeurs Onderzeksbeurs & Uitwisseling 2016 In 2016 kennen de Vlaamse en Nederlandse verheid pnieuw de Vlaams-Nederlandse Jurnalistenbeur(zen) (VNJB) te aan Nederlandse

Nadere informatie

BETER IN BEDRIJF. Voel je Beter in Bedrijf! Uw organisatie Beter in Bedrijf. Verzuimbegeleiding & Arboadvies

BETER IN BEDRIJF. Voel je Beter in Bedrijf! Uw organisatie Beter in Bedrijf. Verzuimbegeleiding & Arboadvies BETER IN BEDRIJF Vel je Beter in Bedrijf! Uw rganisatie Beter in Bedrijf Verzuimbegeleiding & Arbadvies Beter in Bedrijf levert, naast reguliere arbdienstverlening, vral maatwerk in verzuimbegeleiding

Nadere informatie

Wegwijzer. Dagbehandeling in Behandelcentrum Heideheuvel Informatie voor kinderen en ouders

Wegwijzer. Dagbehandeling in Behandelcentrum Heideheuvel Informatie voor kinderen en ouders Wegwijzer Dagbehandeling in Behandelcentrum Heideheuvel Infrmatie vr kinderen en uders WELKOM! De kmende tijd kmen jij en je uders een dagbehandeling vlgen in Heideheuvel. In Heideheuvel werken we in een

Nadere informatie

Feestelijke dagen. Marlies Uyttersprot

Feestelijke dagen. Marlies Uyttersprot Feestelijke dagen Taak 1 : Zek p in het wrdenbek - feestdag: Zeg met eigen wrden wat een feestdag is. Maak 3 samenstellingen met : - - dag vrbeeld verjaardag werkdag paasdag schldag - feest- vrbeeld feestmenu

Nadere informatie

Spaar energie! Zoals het klokje thuis tikt... Energie bij de vleet. Jeroen Defauw. Herken je dit? Je komt thuis van. school met de auto.

Spaar energie! Zoals het klokje thuis tikt... Energie bij de vleet. Jeroen Defauw. Herken je dit? Je komt thuis van. school met de auto. Jeren Defauw Zals het klkje thuis tikt... Herken je dit? Je kmt thuis van schl met de aut. Je papa drukt p een knpje aan de muur. De garageprt gaat pen. Je springt uit de aut en det het licht aan in de

Nadere informatie

Vergaderen Informatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7. Vergaderen

Vergaderen Informatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7. Vergaderen Vergaderen Infrmatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7 Vergaderen Vergaderen Infrmatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 2 van 7 Vergaderen Elke vergadering kent een vaste structuur en een vaste vlgrde. Deze structuur

Nadere informatie

De Patiënt Specifiek Klachten (PSK)

De Patiënt Specifiek Klachten (PSK) De Patiënt Specifiek Klachten (PSK) Naam patiënt: Datum:. Telichting vr de patiënt Uw klachten hebben invled p de activiteiten en bewegingen die u dagelijks det en meilijk te vermijden zijn. De gevlgen

Nadere informatie

CBS DE VAART 2015-2016. Informatieboekje groep 5 en 6

CBS DE VAART 2015-2016. Informatieboekje groep 5 en 6 CBS DE VAART 2015-2016 Infrmatiebekje grep 5 en 6 De schlregels Op nze schl zijn 3 hfdregels. Alle andere afspraken zijn terug te leiden tt deze hfdregels 1. Ik accepteer en respecteer een ander 2. Ik

Nadere informatie

Evaluatierapport Scalda - Groep 3 29 januari 26 maart 2014

Evaluatierapport Scalda - Groep 3 29 januari 26 maart 2014 Evaluatierapprt Scalda - Grep 3 29 januari 26 maart 2014 1. Inleiding, deelnemers en activiteiten In dit dcument wrden de bevindingen weergegeven van begeleiders en deelnemers die betrkken waren bij de

Nadere informatie

l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT RAT ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN

l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT RAT ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN SPREEKBEURT RAT l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE RAT BIJ ELKAAR GEZOCHT.

Nadere informatie

Een profiel maken voor [onderwerp]

Een profiel maken voor [onderwerp] MPA MindSnar Een prfiel maken vr [nderwerp] Wat det MPA, de denkstijltest? MPA legt u vragen en keuzes vr. Z zekt het naar patrnen in he u denkt. Van die patrnen maakt het grafieken en rapprten. Bvendien

Nadere informatie

Ace! Training E-learning module 'vragen stellen' Cursus communicatievaardigheden 1

Ace! Training E-learning module 'vragen stellen' Cursus communicatievaardigheden 1 Ace! Training E-learning mdule 'vragen stellen' Cursus cmmunicatievaardigheden 1 Gede vragen stellen Vragen stellen is een vrm van verbale cmmunicatie. Verbale cmmunicatie bestaat uit spreken en luisteren.

Nadere informatie

MedewerkerMonitor Benchmark in de Zorg

MedewerkerMonitor Benchmark in de Zorg MedewerkerMnitr Benchmark in de Zrg Telichting pzet vragenlijst en invulinstructies U heeft een inlgcde ntvangen per brief f per e-mail. Mcht u geen inlgcde ntvangen hebben, dan kunt u terecht bij de benchmarkcördinatr

Nadere informatie

E-pupillen. Leeftijdskenmerken

E-pupillen. Leeftijdskenmerken E-pupillen Leeftijdskenmerken De kinderen hebben een grte speldrang. Ze den dingen vanwege het plezier van-hetden. De kinderen meten de kans krijgen allerlei vaardigheden en plssingen in spelsituaties

Nadere informatie

Het Grote Geldonderzoek: hoe ga je met je geld om?

Het Grote Geldonderzoek: hoe ga je met je geld om? Het Grte Geldnderzek: he ga je met je geld m? Natinaal Instituut vr Budgetvrlichting (Nibud) Tijdsduur: één les Werkvrm: individueel met een discussie in de klas Niveau: bedeld vr alle leerlingen van klas

Nadere informatie

Ontdek Tell Tweini. o 1

Ontdek Tell Tweini. o 1 Ontdek Tell Tweini 1 "Het mag duidelijk zijn, mdern wetenschappelijke nderzek wrdt bedreven dr vele nderzekers vanuit verschillende disciplines. De inspanningen van velen, allen met een andere kijk p de

Nadere informatie

Praktisch: Inhoudelijk: Thema: een dag uit het leven van een kind in België en in Dogbo, focus op watergebruik. Werkvorm: groepswerk

Praktisch: Inhoudelijk: Thema: een dag uit het leven van een kind in België en in Dogbo, focus op watergebruik. Werkvorm: groepswerk 1 Praktisch: Leeftijdsgrep: 3 de graad Grepsgrtte: klasgrep, pdelen in grepjes van 4 persnen Omgeving: klas Tijdsduur: 50 min. Materiaal: Pwerpints met ft s van Ghislain en Clémence uit Dgb Verhaal van

Nadere informatie

VOEL OOK DE MAGIE VAN KINDEROPVANG EN NATUUR!

VOEL OOK DE MAGIE VAN KINDEROPVANG EN NATUUR! Ontwikkeling van kinderen, stagnatie van de ntwikkeling en drverwijzen Wij prberen er vr te zrgen dat kinderen zich bij nze pvang plezierig velen en zich kunnen ntwikkelen. Om te kunnen berdelen f dit

Nadere informatie

Onze groep bezoekt de voorstelling op: LESBRIEF

Onze groep bezoekt de voorstelling op: LESBRIEF Onze grep bezekt de vrstelling p: LESBRIEF 1 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Geachte leerkracht, Deze lesbrief is bedeld

Nadere informatie

Dit deel bevat algemene informatie over het spel en de spelregels voor enkel en dubbel spel.

Dit deel bevat algemene informatie over het spel en de spelregels voor enkel en dubbel spel. Inleiding: Wackitball is een draagbare urban racketsprt. Het geheel kmt in een tas die gemakkelijk veral mee te nemen is. Het speelklaar maken van het terrein neemt slechts 5 minuten in beslag. Het idee

Nadere informatie

Chic, zo n gedragspatroongrafiek!

Chic, zo n gedragspatroongrafiek! Chic, z n gedragspatrngrafiek! Leerdelen: De leerlingen kunnen nder begeleiding de verwevenheid tussen ecnmische, sciale en eclgische aspecten in duurzaamheidsvraagstukken herkennen. De leerlingen krijgen

Nadere informatie

SPREEKBEURT GRIJZE ROODSTAART- PAPEGAAI

SPREEKBEURT GRIJZE ROODSTAART- PAPEGAAI l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT GRIJZE ROODSTAART- PAPEGAAI VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER

Nadere informatie

l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT KWARTEL VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN

l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT KWARTEL VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN SPREEKBEURT KWARTEL l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE KWARTEL BIJ ELKAAR

Nadere informatie

Let op!! Niet zwemmen i.v.m. blauwalg. Leerdoelen: Kerndoelen Curriculum watereducatie SLO: NME leergebied: Werkvormen: Vakgebied: Niveau: Tijdsduur:

Let op!! Niet zwemmen i.v.m. blauwalg. Leerdoelen: Kerndoelen Curriculum watereducatie SLO: NME leergebied: Werkvormen: Vakgebied: Niveau: Tijdsduur: Let p!! Niet zwemmen i.v.m. blauwalg Vakgebied: Niveau: Tijdsduur: Bilgie, Aardrijkskunde klas 3 hav/vw ± 140 minuten Niet zwemmen i.v.m. blauwalg, we zien deze brden steeds vaker. Maar wat is blauwalg

Nadere informatie

KOOPZONDAGEN DE WINKELIER AAN HET WOORD

KOOPZONDAGEN DE WINKELIER AAN HET WOORD KOOPZONDAGEN DE WINKELIER AAN HET WOORD Onderzek van de SP Breda Oktber 2010 VOORWOORD De SP heeft nderzek gedaan nder de winkeliers in de binnenstad van Breda ver de kpzndagen. Het RetailPlatfrm Breda

Nadere informatie

Maatschappelijke Stage

Maatschappelijke Stage Maatschappelijke Stage 2 Inhud 1. Wat is MAS? 1.1 MAS algemeen. 1.2 MAS p het Gren van Prinstererlyceum 1.3 Deadlines 2. Stage zeken 2.1 De stage cördinatr p schl. 2.2 Masactief 3. De frmulieren 3.1 Aanvraagfrmulier

Nadere informatie

Begrijpend lezen Strategie 1 en 2. Extra oefenen Niveau B

Begrijpend lezen Strategie 1 en 2. Extra oefenen Niveau B Begrijpend lezen Strategie 1 en 2 Extra efenen Niveau B Remediëringsbladen - strategie 1 en 2 Niveau B 2 Vr het lezen Als je de tekst bekijkt en ng niet gelezen hebt, kun je k al zien uit heveel alinea

Nadere informatie