Overzicht geschikte trainingsvorm(en) voor patiënten met chronisch progressief reumatische artritis. M. Heemskerk, K.
|
|
- Stefanie Bosmans
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 2 Review Overzicht geschikte trainingsvorm(en) voor patiënten met chronisch progressief reumatische artritis M. Heemskerk, K. Zwemmer Abstract Objective: To provide an overview of recent literature on the subject of training programs for people with rheumatoid arthritis Methods: We conducted a literature study literature published between 1989 and We identified seven randomized controlled studies that provided high level of proof regarding different kinds of physical activity in patients with rheumatoid arthritis older than 18 years. Results: In all seven studies, patients in the training en control group had benefit of physical activity. Five of the seven period studies showed functional capacity of the patients. People were studied over a period between three months and two years. Conclusion: Exercise provides lots of positive effects on people with rheumatoid arthritis, although intensive exercise programs benefits patient s even more then regular exercise. Intensive exercise provides good results on patients with early RA. Keywords: Rheumatoid arthritis, physical activity, exercise, high intensity, aerobic, activities of daily living (ADL) Inleiding Reumatische artritis is (RA) een aandoening waarbij de gewrichten ontstoken zijn. De ontsteking leidt tot zwelling en pijn in de gewrichten en vaak permanente beschadiging. [1] Reumatische artritis is een auto-immuunsysteem ziekte, dat houdt in dat het immuunsysteem het weke weefstel, waarmee de gewrichten zijn bekleed, aanvalt. [1] Omdat het een systeemaandoening is, blijkt dat patiënten een hogere kans hebben op cardiovasculaire aandoeningen vergeleken met de gewone populatie.[2] In 2003 waren naar schatting mannen en vrouwen gekenmerkt als RA patiënten door hun huisarts.[5]een vroegtijdige diagnostiek in combinatie met een medicatie behandeling heeft ervoor gezorgd dat RA patiënten een gunstiger verloop van de ziekte hebben. Vanwege de vergrijzing wordt er verwacht dat er tussen 2005 en 2025 het aantal personen met RA met 22 procent toeneemt. [2] Om RA te diagnosticeren zijn er criteria vast gelegd door het American College of Rehuamtology (ACR)[5]. Deze ACR criteria (zie figuur 1) dienen ervoor om RA te classificeren om wetenschappelijk onderzoek mogelijk te maken. Omdat er veel onderzoeken zijn gedaan naar verschillende trainingsvormen voor patiënten met RA is het onduidelijk welke geschikt zijn. De hoofdvraag van dit artikel is: welke trainingvorm(en) zijn het geschiktst voor patiënten met chronisch progressief RA? 7
2 Figuur 1: ACR criteria ACR criteria RA 1. Ochtendstijfheid gedurende minimaal 1 uur 2. Artritis simultaan aanwezig in 3 of meer gewrichtsgroepen 3. Artritis van tenminste een handgewricht 4. Symmetrische artritis 5. Subcutane remanoduli 6. Reumafactor aantoonbaar 7. Radiologische veranderingen Wanneer er 4 van de 7 criteria aanwezig zijn spreekt men van RA De criteria moeten tenminste 6 weken aanwezig zijn Methode De artikelen waarnaar gezocht is, zijn de volgende databanken gebruikt: Pubmed, Google Scolar, Sportdiscus, American college of Rheumatology en via de online toegang van AMC. De volgende termen en combinaties zijn gebruikt tijdens het zoeken: Rheumatoid Artritis, exercise, physical activity, strengt training, high intensity, aerobic en ADL. De volgende criteria zijn gebruikt om de artikelen te selecteren: (i) de artikelen zijn niet ouder dan 20 jaar (ii) de artikelen zijn Radomised Clinical Trials (RCT) en reviews (iii) de onderzoeken zijn uitgevoerd bij mannen en/of vrouwen. Na deze criteria bleven er 251 artikelen over. Wanneer de titel en samenvatting informatie bevatten over het onderwerp werd het volledige artikel gelezen. Resultaten De onderzoeken die gebruikt zijn, waren allen gebaseerd op, populatie, aard van de interventie en metingen. De artikelen onderzochten een trainingsvorm vergeleken met een rustige trainingsvorm of geen trainingsvorm als controle groep. De gebruikte studies trainden allen op 60% van de maximale hartslag voor tenminste 20 minuten, 2 keer per week, minimaal 6 weken. Deze minimale eigenschappen zijn nodig om de spiercapaciteit en hartcapaciteit te behouden. [6] Aan de hand van de criteria bleven er zeven artikelen over. De deelnemers aan de studies waren zowel mannen als vrouwen en werden in alle studies gemengd. Het ziekteverloop van de deelnemers liep uiteen van kort en een lang ziekteverloop. Methodes In alle onderzoeken werd gebruik gemaakt van een trainingsgroep als een controle groep. De deelnemers werden in alle zeven studies willekeurig in groepen verdeeld. Het aantal deelnemers liep uiteen van 43 tot 309. De verdeling van het aantal deelnemers was in drie studies gelijk [7, 8,10] het aantal vrouwelijke deelnemers was in alle studies een meerderheid. Dit is te verklaren door dat vrouwen 2 a 3 maal grotere kans hebben op RA [6]. De leeftijd van de deelnemers liep gemiddeld uiteen van 45 tot 54 jaar. Bij de meeste studies hadden patiënten een stabiel medicijn gebruik voor tenminste drie maanden [7,9,10,11,12,13] Trainingsprogramma De duur van de trainingsprogramma s liep uiteen van drie maanden tot twee jaar. Drie studies duurde korter dan drie maanden [7,8,12] de overige vier studies duurde langer dan drie maanden [9,10,11,13]. In vijf studies werd een dynamisch programma uitgevoerd [7,8,9,11,13]. In een studie werd alleen gebruik gemaakt van een zwembad [12] en in een andere studie werd er gecombineerd met land activiteiten [8]. In drie studies werd er gebruik gemaakt van een thuisfiets [7,9,11]. In drie studies kreeg de controle groep ROM (range of motion) programma [7,8,10]. In drie andere studies kreeg de controlegroep geen programma maar zij mochten wel door gaan met hun dagelijkse activiteiten [9,12,13]. In de overige studie kreeg men een beweegprogramma aangereikt dat thuis werd uitgevoerd. [ 11] De duur van de programma s was in twee studies 60 minuten [7,8] in twee andere studies 45 minuten [10,12] 90 minuten in een studie [11] en in de overige twee studies duurde dit 75 minuten [9,13]. Bij drie studies werd er drie maal per week getraind [7,8,11] en in de overige studies werd er twee keer per week getraind [9,10,12,13]. Resultaten In alle studies waren grote vooruitgangen geboekt in de trainingsgroepen vergeleken met de controlegroepen. In verschillende studies ondervonden beide groepen een verbetering. Het aerobe uhv (uithoudingsvermogen) werd in vier [9,11,12,13] van de zeven studies geëvalueerd. Drie van deze studies toonde een vergrote VO2 max aan vergeleken met de controle groep. Een studie toonde geen verbetering in de trainingsgroep [12]. De kracht van de quadriceps werd in vijf studies gemeten aan de hand van een dynamometer 8
3 [7,9,10,11,13]. In een andere studie was het kracht uhv in schouders en onderste extremiteit zes maanden naar het 12 weekse trainingsprogramma nog steeds verbeterd [12]. In vier van de zeven studies kreeg de controle groep ROM oefeningen aangeboden [7,9,11,13]. Uit de resultaten blijkt dat er in de controle groep verbeteringen bleek opgetreden. Alleen de verbeteringen waren in mindere mate vergeleken met de trainingsgroepen. In twee van de studies werd gebruik gemaakt van het RAPIT programma [9,13]. Dit programma is gebaseerd op aanbevelingen van American college of sports medicine (ACSM) [6]. In alle studies werd er gekeken naar pijn en of schade in de gewrichten gedurende het onderzoek. In vier van de studies werd gebruik gemaakt van de Larsen methode [9,10,11,13]. De Larsen methode scoort van 0 (geen gewrichtschade) tot 5 (maximaal mogelijke schade). De score van elk gewricht wordt bij elkaar opgeteld, waardoor elke patiënt tussen de 0 en 60 kan scoren. De verdeling is als volgt: patiënten zonder gewrichtschade (Larsen score 0), patiënten met milde gewrichtschade (opgetelde Larsen score 1-5) en patiënten met forse gewrichtsschade (opgetelde Larsen scoren 6-60) [14]. Uit het onderzoek van Jong [9] en Hansen [11] bleek dat er geen extra beschadigingen optreden in tijdens het intensieve programma. Munneke [13] daarentegen bewijst dat er wel schade optreedt tijdens intensieve training. Binnen de trainingsgroep van Munneke had 85% last van gewrichtschade tegenover 48% in de controlegroep (zie figuur 1). Wel moet er gezegd worden dat de metingen bij vergevorderde patiënten met RA is uitgevoerd. Van de trainingsgroep had 20% vergevorderde RA. Bij overige 80% van de trainingsgroep had 41% last van gewrichtsschade vergeleken met 36% in de controlegroep. Häkkinen [10] bewees als enige in zijn onderzoek dat er een klein verschil was in gewrichtsbeschadiging. De intensieve trainingsgroep had na 24 maanden een minimaal verschil boven de controlegroep. De onderzoeksgroepen bestonden uit patiënten met vroegtijdige RA. Het onderzoek waarbij gebruik werd gemaakt van de SF-36 resulteerde verbetering in zeven van de acht onderdelen [12]. In vijf van zeven [ 7,10-13] studies werd de HAQ onderzocht. De HAQ (VDF: Vragenlijst Dagelijks Functioneren) meet moeilijkheden bij het uitvoeren van activiteiten in het dagelijkse leven en wordt door de patiënt zelf ingevuld. Er zijn acht vragen, met per vraag vier antwoordcategorieën. De score 0 staat voor zonder moeite en score 3 betekent onmogelijk. Het totaal wordt gedeeld door acht en levert een totaalscore op tussen 0 en 3. In alle vijf de studies was een verbetering opgetreden in de HAQ score in de trainingsgroepen. In alle studies was ook een verbetering opgetreden in de controlegroepen. De verbeteringen waren vergeleken met de trainingsgroepen vele malen minder. Conclusie Uit alle onderzoeken blijkt dat lichamelijke activiteit voor alle patiënten met chronische progressieve RA voordeel hebben. De toename van lichamelijke activiteit zorgt ervoor dat patiënten beter dagelijks functioneren. Over het algemeen kan er gemeld worden dat er in de studies weinig tot geen extra schade optrad in de gewrichten aan de hand van lichamelijke activiteit. Aangezien alle verschillende soorten trainingsvormen resultaten aantoonden is het belangrijk een selectie te maken waarbij er wordt gekeken naar de functionaliteit. Het verbeteren van aerobe uhv en spierkracht zijn de belangrijkste functies in het dagelijks leven. Intensieve training blijkt sneller resultaat te boeken dan gewone fysieke activiteit. Een intensief trainingsprogramma van twee jaar of korter blijkt redelijk veilig te zijn. Het is alleen onduidelijk hoe de schade ontwikkeld na meerdere jaren van (ntensieve) training. Wanneer er schade optreedt bij patiënten is deze onomkeerbaar. Figuur 1, beschadiging in de gewrichten bij de deelnemers van Munneke [13] Concluderend kan er gezegd worden dat intensieve therapie op korte termijn (minder dan 2 jaar) meest positief effect heeft op patiënten met beginnende RA. Het RAPIT programma heeft een programma geschreven waar intensieve oefentherapie wordt aangeboden. In het programma wordt er aandacht besteedt aan kracht, aeroob uhv en functionaliteit. Overigens wil dit niet zeggen dat andere trainingsvormen slecht zijn voor patiënten met RA. 9
4 10
5 Discussie Er is in de loop der jaren is veel onderzoek gedaan naar het effect van alleen spierkrachttraining bij patiënten met reumatoïde artritis. Onderzoeken waarin het effect van combinatietraining op verschillende uitkomstmaten wordt onderzocht zijn schaarser. Daarnaast worden in de reviews [14,15,16] de criteria breder gehouden zodat ook RCT s met alleen spierkrachttraining of met minder duidelijk omschreven aërobe training konden worden meegenomen. Stenström [15] geeft in een review duidelijk aan waarom hiervoor gekozen werd. Er wordt gesteld dat het effect van een specifieke trainingsvorm duidelijk is bij gezonde mensen, spierkrachttraining heeft bijvoorbeeld effect op de spierkracht. Uit onderzoek is echter aangetoond dat specifieke trainingen een overlappend effect kunnen hebben bij patiënten met reumatoïde artritis. Zo kan krachttraining effect hebben op het aërobe uithoudingsvermogen en vice versa. Hierdoor is er geen duidelijk onderscheid gemaakt tussen de verschillende trainingsvormen en worden alle artikelen, die verschillende trainingsvormen beschrijven, meegenomen in de conclusie. Uit de onderzoeken van Hakkinen [10] en Munneke [13] komen tegenstrijdige resultaten naar voren met betrekking tot de gewrichtsschade. Dit is mogelijke te verklaren omdat de deelnemers bij Hakkinen vroege RA hadden en werden aggresief behandeld met medicijnen. Bij de studie van Munneke hadden deelnemers een gemiddeld ziekteduur van zes jaar. Er is meer onderzoek nodig naar het effect van intensieve oefentherapie op de ziekteactiviteit en gewrichtsschade. Een onderzoek van twee jaar is relatief kort voor een chronische ziekte. Meer onderzoek is dan ook nodig om het effect op de langere termijn duidelijk te krijgen. Ook over het effect van medicatie tijdens de trainingen is nog niet genoeg bekend. Literatuurlijst 1. S.L. Berga e.a. Medisch handboek. 2005, Bohn Stafleu (2 de druk) van loghum. Houten mid- and long-term assessments. The impact of dynamic exer- 6. American College of Sports Medicine. The recommended quantity and quality of exercise for developing and maintaining cardiorespiratory and muscular fitness in healthy adults. Med Sci Sports Exerc Ende van de CHM et.:effect of intensive exercise on patients with active rheumatoid arthritis: a randomised clinical trial. Annals of the rheumatic diseases, Minor MA, Brown JD. Exercise maintenance of persons with arthritis after participation in a class experience. Health Educ de Jong Z, Munneke M, Zwinderman AH, Kroon HM, Jansen A, Ronday KH, et al. Is a long-term highintensity exercise program effective and safe in patients with rheumatoid arthritis? Results of a random-ized controlled trial. Arthritis Rheum Hakkinen A, Sokka T et al.;sustained maintenance of exercise induced muscle strength gains and normal bone mineral density in patients with early rheumatoid arthritis.annals of the rheumatic diseases, Hansen TM, Hansen G, Langgaard AM, Rasmussen JO. Longterm physical training in rheumatoid arthritis. A randomized trial with different training programs and blinded observers. Scand J Rheumatol 1993American College of Rheumatology 12. Bilberg A, Ahlmen M, Mannerkorpi K. Moderately intensive exercise in a temperate pool for patients with rheumatoid arthritis: a randomized controlled study. Rheumatology Munneke M, Jong de Z et al;effect of a high-intensity weight-bearing exercise program on radiologic damage progression of the large joints in subgroups of patients with rheumatoid arthritis. Arthritis and Rheumatism, Vol 53, No. 3, Juni Ottawa Panel:Ottawa Panel Evidence-Based Clinical Practice Guidelines for Therapeutic Exercises in the Management of Rheumatoid Arthritis in Adults.Physical oktober Stenstrom CH, Minor MA;Evidence for the benefit of aerobic and strengthening exercises in rheumatoid arthritis. Arthritis and rheumatism, Juni Mayoux MA, Review: Reconditioning in patients with rheumatoid arthritis. Science direct. Maart Riel PLCM et al:reumatologie en klinische immunologie. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten Turesson C et al:increased incidence of cardiovascular disease in patients with rheumatoid arthritis: results from a community based study. Annals of the rheumatic diseases 4. RIVM Kompas, Gezondheid en ziekte, ziekten en aandoeningen, bewegingsstelse en bindweefsel, RA 5. Arnett FC et al:the American Rheumatism Association 1987 revised criteria for the classification of rheumatoid arthritis.arthritis and Rheumatism, 11
Bewegingstherapie bij Reumatoïde Artritis
Bewegingstherapie bij Reumatoïde Artritis Valentin Schroyen, PT Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie Faculteit Geneeskunde en Levenswetenschappen Universiteit Hasselt Wetenschappelijke weetjes RA-specifieke
Nadere informatieDutch Summary. (Nederlandse Samenvatting) Tim Takken
Dutch Summary (Nederlandse Samenvatting) Tim Takken 9 In Hoofdstuk 1 wordt een inleiding gegeven over algemene fitheid en algehele gezondheid. Uit diverse studies blijkt dat er een relatie bestaat tussen
Nadere informatie5 Voorlichting. 5.1 Probleemanalyse
5 Voorlichting Om patiënten met reumatische artritis ervan te overtuigen dat bewegen gezond is, wordt er voorlichting gegeven. De voorlichting bestaat uit vier stappen die achtereen volgens ervoor moeten
Nadere informatie4 Beweegprogramma. 4.1 Voorbereiding
4 Beweegprogramma In dit onderdeel wordt het beweegprogramma gepresenteerd. Binnen het programma worden eerst doelstellingen gevormd die gelden op lange en korte termijn. Vervolgens wordt de introductie
Nadere informatieFysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Nadere informatieVO2max. Aerobe Capaciteit Cerebrale Parese. Aerobe capaciteit bij kinderen met CP FITNESS
19-6-2011 Hersenbeschadiging voor de eerste verjaardag Primaire beschadiging zit in de hersenen Olaf Verschuren Wat betekent dit voor de fitheid? De Hoogstraat Utrecht lopers rolstoelrijders Aerobe FITNESS
Nadere informatieHuisarts of hometrainer?
Huisarts of hometrainer? In het literatuuroverzicht werden zes studies opgenomen. Vier studies onderzochten het effect van training op ziekteverzuim, drie daarvan bestudeerden tevens de effecten op klachten
Nadere informatieCircuittraining Een nieuwe groepstraining met een functioneel karakter
Circuittraining Een nieuwe groepstraining met een functioneel karakter Drs. Lotte Wevers Dr. Ingrid van de Port Prof. Dr. Eline Lindeman Prof. Dr. Gert Kwakkel Kenniscentrum De Hoogstraat, Utrecht Overzicht
Nadere informatie161 Samenvatting L L sub01-bw-spaetgens - Processed on: Processed on:
Samenvatting 161 162 Samenvatting 163 Samenvatting Jicht is een gewrichtsontsteking, ook wel artritis genoemd, en is wereldwijd de meest voorkomende reumatische aandoening. Jicht komt vaker voor bij mannen
Nadere informatiePSYCHOMETRISCHE EIGENSCHAPPEN VAN PATIËNTGERAPPORTEERDE UITKOMSTMATEN
Reumatoïde artritis (RA) is een chronische ziekte die gekenmerkt wordt door gewrichtsontstekingen. Deze ontstekingen gaan gepaard met pijnklachten, zwelling en stijfheid en kunnen op den duur leiden tot
Nadere informatieDe Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen
De Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen The Association between Daily Hassles, Negative Affect and the Influence of Physical Activity Petra van Straaten Eerste begeleider
Nadere informatiesamenvatting 127 Samenvatting
127 Samenvatting 128 129 De ziekte van Bechterew, in het Latijn: Spondylitis Ankylopoëtica (SA), is een chronische, inflammatoire reumatische aandoening die zich vooral manifesteert in de onderrug en wervelkolom.
Nadere informatieCardioVasculair Risicomanagement bij Reumatische Ziekten. Inger Meek, MD, PhD Reumatoloog Radboudumc Nijmegen
CardioVasculair Risicomanagement bij Reumatische Ziekten Inger Meek, MD, PhD Reumatoloog Radboudumc Nijmegen Disclosure belangen spreker Als voorzitter Stichting Reumarun sponsoring ontvangen van Abbvie,
Nadere informatieDe causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie
Causale Relatie tussen intimiteit en seksueel verlangen 1 De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie The causal
Nadere informatieICHOM en het belang voor de patiënt
DE PATIENT CENTRAAL Maarten de Wit Lent 12 oktober 2017 ICHOM en het belang voor de patiënt T2T Overarching principle B. The primary goal of treating patients with rheumatoid arthritis is to maximize long-term
Nadere informatieEffecten van contactgericht spelen en leren op de ouder-kindrelatie bij autisme
Effecten van contactgericht spelen en leren op de ouder-kindrelatie bij autisme Effects of Contact-oriented Play and Learning in the Relationship between parent and child with autism Kristel Stes Studentnummer:
Nadere informatieFysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50
De relatie tussen eigen-effectiviteit 1 De Relatie tussen Eigen-effectiviteit, Intrinsieke Motivatie en Fysieke Activiteit bij 50-plussers The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and
Nadere informatie1 G>=>KE:G=L> Dutch summary
1 Dutch summary * - nederlandse samenvatting Alhoewel cerebrale parese (CP) wordt gezien als een non-progressieve aandoening treden er wel degelijk secundaire complicaties op zoals afname van beweeglijkheid,
Nadere informatieNederlandse Health Assessment Questionnaire (HAQ)
Nederlandse Health Assessment Questionnaire (HAQ) Beschrijving: De Health Assessment Questionnaire meet moeilijkheden bij het uitvoeren van activiteiten in het dagelijks leven. De vragenlijst is primair
Nadere informatieWat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten?
De Modererende rol van Persoonlijkheid op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten 1 Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve
Nadere informatieHet meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Bovenste extremiteit
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Shoulder Function Assessment (SFA) maart 2014 Review: Emonts W Invoer: Bokhorst ML 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende
Nadere informatieChapter 11. Nederlandse samenvatting
Chapter 11 Nederlandse samenvatting Chapter 11 Reumatoïde artritis (RA) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door ontstekingen van de gewrichten. Symptomen die optreden zijn onder andere pijn,
Nadere informatieMaster thesis. Naam student: S. Friederichs Studentnummer: Afstudeerrichting: Klinische Psychologie
Effects of motivational interviewing and self-determination theory in a web-based computer tailored physical activity intervention: a randomized controlled trial Master thesis Naam student: S. Friederichs
Nadere informatieINVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren
De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren Sociale Steun The Effect of Chronic Pain and the Moderating Effect of Gender on Perceived Social Support Studentnummer:
Nadere informatieFysieke training bij kinderen met Duchenne. Auteurs: Wendy Boers; Stephanie van den Broek
Fysieke training bij kinderen met Duchenne. Auteurs: Wendy Boers; Stephanie van den Broek Inleiding In dit literatuuronderzoek onderzoeken wij wat het effect van fysieke training bij kinderen met Duchenne
Nadere informatiePeer review EBM. Ontwikkeld door WVVK in opdracht van Pro-Q-Kine
Peer review EBM Inleiding Doelstellingen? Attitude: bereid zijn om evidence based te handelen, om expertise te delen, om evidentie te bespreken Kennis: wat is EBM, wat is evidentie, wat is een richtlijn,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatiePPP Algemene Vergadering 21 oktober 2006. Reumatoïde Artritis: een update R. Westhovens
PPP Algemene Vergadering 21 oktober 2006 Reumatoïde Artritis: een update R. Westhovens I. Infectierisico II. III. IV. Vaccinaties bij RA Comorbiditeit Meetinstrumenten: HAQ, DAS V. Systeemmanifestaties
Nadere informatieAppendix. Nederlandstalige samenvatting (Dutch summary)
Appendix Nederlandstalige samenvatting (Dutch summary) 93 87 Inleiding Diabetes mellitus, kortweg diabetes, is een ziekte waar wereldwijd ongeveer 400 miljoen mensen aan lijden. Ook in Nederland komt de
Nadere informatieBeïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?
Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety
Nadere informatieEffecten Omgevingsinterventie en Fysieke Activiteit 1. Hoofdeffecten en Mediators van een Omgevingsinterventie op Maat ter Bevordering van
Effecten Omgevingsinterventie en Fysieke Activiteit 1 Hoofdeffecten en Mediators van een Omgevingsinterventie op Maat ter Bevordering van Fysieke Activiteit bij Ouderen Main Effects and Mediators of a
Nadere informatieNederlandse samenvatting SAMENVATTING
Samenvatting Nederlandse samenvatting SAMENVATTING De inleiding, de achtergronden en de doelstellingen van dit proefschrift worden beschreven in hoofdstuk 1. Evenals in andere landen neemt het aantal
Nadere informatieReumatoïde Artritis: Er is hoop! Doelstellingen van deze site. Wie ben ik?
Reumatoïde Artritis: Er is hoop! In 2005 heb ik de site Artritis Psoriatica: Er is hoop! op het web gezet, omdat mijn vrouw, die AP heeft, heel veel baat had (en nog steeds heeft!) bij een reumadieet,
Nadere informatie25 jaar whiplash in Nederland
25 jaar whiplash in Nederland Vanuit een fysiotherapeutisch perspectief Maarten Schmitt M.Sc 1 2 Fysiotherapeut & manueeltherapeut Hoofd van de Divisie Onderwijs Stichting Opleidingen Musculoskeletale
Nadere informatieRichtlijnen in de fysiotherapie: een internationaal perspectief
Richtlijnen in de fysiotherapie: een internationaal perspectief Philip van der Wees Nijkerk, 9 april 2015 Wat is een richtlijn? Een richtlijn is een document met aanbevelingen, gericht op het verbeteren
Nadere informatieRunning head: INVLOED MBSR-TRAINING OP STRESS EN ENERGIE 1. De Invloed van MBSR-training op Mindfulness, Ervaren Stress. en Energie bij Moeders
Running head: INVLOED MBSR-TRAINING OP STRESS EN ENERGIE 1 De Invloed van MBSR-training op Mindfulness, Ervaren Stress en Energie bij Moeders The Effect of MBSR-training on Mindfulness, Perceived Stress
Nadere informatieBijlage 2 Meetinstrumenten
Bijlage 2 Meetinstrumenten 2.1 Health Assessment Questionnaire (HAQ) Zie www.nvr.nl, meetinstrumenten. 2.2 Vragenlijst Patiënt Specifieke Klachten (PSK) [De vragenlijst Patiënt Specifieke klachten (PSK)
Nadere informatieSAMENVATTING NEDERLANDS. Reumatoïde artritis: strategieën die werken
SAMENVATTING NEDERLANDS Reumatoïde artritis: strategieën die werken Samenvatting Nederlands INTRODUCTIE Ongeveer 1% van de Nederlandse bevolking lijdt aan reumatoïde artritis (RA), reuma in de volksmond.
Nadere informatieLichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and
Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers
Nadere informatieChapter 10 Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Ankyloserende Spondylitis (AS), ook de wel ziekte van Bechterew genoemd, is een chronische inflammatoire reumatische aandoening die wordt gekenmerkt door een ontsteking van de
Nadere informatieBewegen als medicijn. Dr. Hans Hobbelen, Lector healthy Lifestyle, Ageing and Health Care
Bewegen als medicijn Dr. Hans Hobbelen, Lector healthy Lifestyle, Ageing and Health Care Every man desires to live long, but no man would be old. Jonathan Swift, Thoughts on Various Subjects 1711 Het
Nadere informatie(In)effectiviteit van Angstcommunicaties op Verminderen van Lichamelijke Inactiviteit: Rol van Attitudefuncties, Self-Monitoring en Self-Esteem
(In)effectiviteit van Angstcommunicaties 1 (In)effectiviteit van Angstcommunicaties op Verminderen van Lichamelijke Inactiviteit: Rol van Attitudefuncties, Self-Monitoring en Self-Esteem (In)effectiveness
Nadere informatieDe Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een. Vergelijking met Rusten in Liggende Positie
De Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een Vergelijking met Rusten in Liggende Positie The Effectiveness of a Mindfulness-based Body Scan: a Comparison with Quiet Rest in the Supine
Nadere informatieInvloed van Mindfulness Training op Ouderlijke Stress, Emotionele Self-Efficacy. Beliefs, Aandacht en Bewustzijn bij Moeders
Invloed van Mindfulness Training op Ouderlijke Stress, Emotionele Self-Efficacy Beliefs, Aandacht en Bewustzijn bij Moeders Influence of Mindfulness Training on Parental Stress, Emotional Self-Efficacy
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 200 NEDERLANDSE SAMENVATTING Duizeligheid is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Tot 30% van de thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder ervaart enige vorm van duizeligheid.
Nadere informatiePatiëntenparticipatie in
Patiëntenparticipatie in Europees perspectief Marleen Kaatee Oprichter & voorzitter Patiëntenparticipatie in Europa: 1. PSC Patients Europe 2. EMA 3. ERNs, European Reference Networks Noodzaak: internationaal
Nadere informatieWelke scores zijn voor een patiënt het belangrijkste?
Welke scores zijn voor een patiënt het belangrijkste? Maarten de Wit 31 mei 2013 Lokatie Tilburg University Overzicht 1. Wat is het patiëntenperspectief? 2. Hoe krijg je als onderzoeker toegang tot de
Nadere informatiebehandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie.
Samenvatting De primaire doelstelling van het onderzoek was het onderzoeken van de lange termijn effectiviteit van oefentherapie en de rol die therapietrouw hierbij speelt bij patiënten met artrose aan
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20846 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20846 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Knittle, Keegan Title: Motivation, self-regulation and physical activity among
Nadere informatieProgramma. Kwetsbaarheid Fried. 2001. (geriatrie)fysiotherapie. Geriatriefysiotherapie. Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie
Geriatriefysiotherapie Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie Marjan Doves MPT Geriatriefysiotherapeut 24 maart 2015 Programma Sarcopenie vanuit fysiotherapeutisch perspectief (Geriatrie)fysiotherapeutische
Nadere informatieElectronisch affect monitoren met feedback-interventie in de behandeling van depressie: een randomized controlled trial
Electronisch affect monitoren met feedback-interventie in de behandeling van depressie: een randomized controlled trial Ingrid Kramer ima.kramer@ggze.nl Van onderzoek naar de klinische praktijk PsyMate
Nadere informatieEvidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten. Ton Kuijpers, Epidemioloog
Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten Ton Kuijpers, Epidemioloog Guru based medicine Inhoud Voorbeeld van een wetenschappelijk onderzoeksdesign (RCT) Mate van bewijs Conclusies
Nadere informatieSystematic Reviews Dr. Hester Vermeulen
Systematic Reviews Dr. Hester Vermeulen Amsterdam School of Health Professionals / HvA Amsterdam Kwaliteit en Proces Innovatie / AMC Amsterdam Goede zorg Effectief Doelmatig Veilig Tijdig Toegankelijk
Nadere informatiePrOP Tussen Je Oren. gebaseerd op het PrOP-model. the PrOP-model. Mariëtte J.C.P. van der Stappen
Effectiviteit kortdurende behandeling PrOP model 1 PrOP Tussen Je Oren Effectiviteit van een Kortdurende Psychologische Behandeling bij Kinderen en Jongeren gebaseerd op het PrOP-model Effectiveness of
Nadere informatieIs geheugenwinst te behalen? De Effectiviteit van de Online Geheugentraining Geheugen onder Controle bij Ouderen met.
Is geheugenwinst te behalen? De Effectiviteit van de Online Geheugentraining Geheugen onder Controle bij Ouderen met Geheugenklachten Een Gerandomiseerd Gecontroleerd Onderzoek Is memory gain possible?
Nadere informatiede Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality
De Relatie tussen Dagelijkse Stress en Emotioneel Eten: de Rol van Persoonlijkheid The Relationship between Daily Stress and Emotional Eating: the Role of Personality Arlette Nierich Open Universiteit
Nadere informatieHet Effect van een Mindfulnesstraining gericht op Informeel Oefenen en Lopen
Het Effect van een Mindfulnesstraining gericht op Informeel Oefenen en Lopen op Mindfulness, Stressbeleving, Interne Locus of Control, Self-Efficacy in het Omgaan met Emoties en Kwaliteit van Leven The
Nadere informatieVerbanden tussen Coping-Strategieën en. Psychologische en Somatische Klachten. binnen de Algemene Bevolking
2015 Verbanden tussen Coping-Strategieën en Psychologische en Somatische Klachten binnen de Algemene Bevolking Master Scriptie Klinische Psychologie Rachel Perez y Menendez Verbanden tussen Coping-Strategieën
Nadere informatieBent u gemotiveerd? L.E.J. Gerretsen Studentnummer: Eerste begeleider: prof. dr. L. Lechner Tweede begeleider: Dr. A.
Bent u gemotiveerd? Een Experimenteel Onderzoek naar de Invloed van een op het Transtheoretisch Model Gebaseerde Interventie op de Compliance bij de Fysiotherapeutische Behandeling van Psychiatrische Patiënten
Nadere informatieUITKOMSTEN WAT IS EEN UITKOMST? 30/04/2013. A is beter dan B? C is goedkoper dan D? Uitkomst = Het effect van een bepaalde interventie op
UITKOMSTEN WAT IS EEN UITKOMST? A is beter dan B? C is goedkoper dan D? Mijn innovatie is beter dan de concurrentie Uitkomst = Het effect van een bepaalde interventie op Bijvoorbeeld: Mortaliteit Kwaliteit
Nadere informatieDe Relatie tussen de Fysieke Omgeving en het Beweeggedrag van Kinderen gebruik. makend van GPS- en Versnellingsmeterdata
De Relatie tussen de Fysieke Omgeving en het Beweeggedrag van Kinderen gebruik makend van GPS- en Versnellingsmeterdata The relationship Between the Physical Environment and Physical Activity in Children
Nadere informatieDe Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie
De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een Vaste Relatie The Association between Daily Stress, Emotional Intimacy and Affect with Partners in a Commited
Nadere informatieIndien een vergelijkend onderzoek aan geen van de kenmerken van een A2-onderzoek voldeed, heeft dit onderzoek kwaliteitsniveau C gekregen.
Bijlagen Bijlage 1 Aanbevelingen voor de dagelijkse praktijk Toelichting De bewijskracht van de conclusies op basis van de literatuur is ingedeeld op basis van landelijke afspraken (EBRO/CBO). Er wordt
Nadere informatieFysieke activiteit en de cognitieve ontwikkeling van kinderen in het basisonderwijs
Fysieke activiteit en de cognitieve ontwikkeling van kinderen in het basisonderwijs Wat is de relatie tussen fysieke activiteit en hersenfuncties, cognitieve functies en leerprestaties? Dagelijkse voldoende
Nadere informatieSporten met reuma. Reade, 11 oktober 2013. Irene EM Bultink, MD PhD. Reumatoloog, VU Medisch Centrum, Amsterdam
Sporten met reuma Reade, 11 oktober 2013 Irene EM Bultink, MD PhD Reumatoloog, VU Medisch Centrum, Amsterdam Topsport met reuma? Annamarie Thomas Oud-wereldkampioen schaatsen Diagnose: Ziekte van Bechterew
Nadere informatieRunning head: MINDFULNESS, CONTINGENTE ZELFWAARDERING EN DEPRESSIE 1. De Invloed van een Gecombineerde Mindfulnessbehandeling op
Running head: MINDFULNESS, CONTINGENTE ZELFWAARDERING EN DEPRESSIE 1 De Invloed van een Gecombineerde Mindfulnessbehandeling op Contingente Zelfwaardering en Depressieve Klachten. Tammasine Netteb Open
Nadere informatieReuma Café: CHRONISCHE PIJN. Leven met chronische pijn vanuit het oogpunt van de reumatologie. Philippe Carron Dienst Reumatologie UZ Gent
Reuma Café: CHRONISCHE PIJN Leven met chronische pijn vanuit het oogpunt van de reumatologie Philippe Carron Dienst Reumatologie UZ Gent Chronische pijn vanuit reumatologie: overview Pijn en anamnese Pijn
Nadere informatieSekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar
Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Gender Differences in Crying Frequency and Psychosocial Problems in Schoolgoing Children aged 6
Nadere informatieVermoeidheid en bewegen bij Reumatoïde Artritis. Dr. S. Rongen en Prof. Dr. P. van Riel
Vermoeidheid en bewegen bij Reumatoïde Artritis Dr. S. Rongen en Prof. Dr. P. van Riel 15 juni 2016 Reumatoïde Artritis: Toen en Nu 2 donderdag 18 oktober 2018 Vermoeidheid bij Reumatoïde Artritis Naast
Nadere informatiePersbericht. Röntgendata hebben een significante vermindering in gewrichtsbeschadiging aangetoond
UCB S.A. Allée de la Recherche 60, B-1070 Brussels (Belgium) Persbericht Significante positieve resultaten van CIMZIA TM in reumatoïde artritis Röntgendata hebben een significante vermindering in gewrichtsbeschadiging
Nadere informatie- 172 - Prevention of cognitive decline
Samenvatting - 172 - Prevention of cognitive decline Het percentage ouderen binnen de totale bevolking stijgt, en ook de gemiddelde levensverwachting is toegenomen. Vanwege deze zogenaamde dubbele vergrijzing
Nadere informatieChapter 9 Samenvatting
Samenvatting Marcel D. Posthumus SAMENVATTING Reumatoïde artritis (RA) is een aandoening die voorkomt bij 0,5-1% van de bevolking en die gekenmerkt wordt door een chronische ontsteking van meerdere gewrichten
Nadere informatieDe Invloed van Altruïsme op de Samenhang tussen Leeftijd en Mentale Veerkracht
De Invloed van Altruïsme op de Samenhang tussen Leeftijd en Mentale Veerkracht Study of the Influence of Altruism in the Association of Age and Resilience Maik P.W. de Vos Eerste begeleider: Tweede begeleider:
Nadere informatieDenken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van. zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten
Denken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten met diabetes mellitus type 2 in de huisartsenpraktijk Thinking
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting
Samenvatting Samenvatting Binnen het domein van hart- en vaatziekten is een bypassoperatie de meest uitgevoerde chirurgische ingreep. Omdat bij een hartoperatie het borstbeen wordt doorgesneden en er meestal
Nadere informatieZiekteactiviteit en kwaliteit van leven bij SLE: wat hebben we geleerd van 10 jaar onderzoek in Amsterdam? Michel Tsang-A-Sjoe, arts-onderzoeker
Ziekteactiviteit en kwaliteit van leven bij SLE: wat hebben we geleerd van 10 jaar onderzoek in Amsterdam? Michel Tsang-A-Sjoe, arts-onderzoeker Behandelen we uw ziekte goed? Mak et al. Semin Arthritis
Nadere informatieOefentherapie op maat bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit
Oefentherapie op maat bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit j 7 juni 2018 Dr. Mariëtte de Rooij Praktijk voorbeeld 65 rige mevrouw Knieartrose: knieklachten > 10 ar Nevendiagnose: Diabetes type
Nadere informatieDe Relatie tussen Hechting en Welbevinden bij Ouderen: De mediërende Invloed van Mindfulness en Zingeving
De Relatie tussen Hechting en Welbevinden bij Ouderen: De mediërende Invloed van Mindfulness en Zingeving Relationships between Attachment and Well-being among the Elderly: The mediational Roles of Mindfulness
Nadere informatieDenken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie.
0 Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie. Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve
Nadere informatieFysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid
Fysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid Wat is fysieke activiteit? Een door skeletspieren geproduceerde beweging (dynamisch) en/of houding (statisch) die gepaard gaat met een toename
Nadere informatieWERKT DE WEBCARE INTERVENTIE?
WERKT DE WEBCARE INTERVENTIE? Onderwerp: Hoe lees ik een wetenschappelijk artikel? Marjolein Snaterse, docent/onderzoeker Faculteit Gezondheid, Hogeschool van Amsterdam TOCH MAAR WEER: EVIDENCE BASED PRACTICE
Nadere informatieGeloof in een Rechtvaardige Wereld en Afkeuring van Geweldsslachtoffers: De Invloed
Geloof in een Rechtvaardige Wereld en Afkeuring van Geweldsslachtoffers: De Invloed van Sociale Categorisering, Persoons-identificatie, Positie-identificatie en Retributie Belief in a Just World and Rejection
Nadere informatieVerminderen van de impact van geriatrische aandoeningen door fysieke activiteit
Verminderen van de impact van geriatrische aandoeningen door fysieke activiteit Eén van de belangrijkste gevolgen van veroudering en geriatrische aandoeningen is het ontstaan van beperkingen. De weg van
Nadere informatieInleiding Methodologie Master MBRT Hogeschool INHOLLAND 27 november Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp
Inleiding Methodologie Master Hogeschool INHOLLAND 27 november 2003 Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp WAT GAAN WE DOEN? Inleiding op Evidence-based Practice (EBP) Diagnostisch onderzoek onderzoek Interventieonderzoek
Nadere informatieDe Relatie tussen Intimiteit en Seksualiteit en de Modererende Rol van Sekse en. Anita Jansen-Breukelman
De Relatie tussen Intimiteit en Seksualiteit en de Modererende Rol van Sekse en Relatietevredenheid The Relationship between Intimacy and Sexuality and the Moderating Role of Gender and Relationship Satisfaction
Nadere informatiePARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN KWETSBARE OUDEREN & TRAINING. Brochure
2017 PARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN KWETSBARE OUDEREN & TRAINING Brochure OPLEIDINGSINSTITUUT CIVA B.V. Organisatie cursus Organiserende instelling CIVA B.V. Adresgegevens Rumpenerstraat 9 / Postbus
Nadere informatiePositieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen
Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positive, Negative and Depressive Subclinical Psychotic
Nadere informatieKatz index of Independance in Activities of daily living
Katz index of Independance in Activities of daily living Katz S & al. (1963) Studies of illness in the aged. The Index of the ADL: a standardized measure of biological and psychosocial function. Meetinstrument
Nadere informatieDe Effecten van de Kanker Nazorg Wijzer op Psychologische Distress en Kwaliteit van. Leven
De Effecten van de Kanker Nazorg Wijzer op Psychologische Distress en Kwaliteit van Leven The Effects of the Kanker Nazorg Wijzer on Psychological Distress and Quality of Life Miranda H. de Haan Eerste
Nadere informatieSport en Bewegingsstimulering voor Gezonde Ouderen
Sport en Bewegingsstimulering voor Gezonde Ouderen Johan de Jong Lectoraat Praktijkgerichte Sportwetenschap Instituut voor sportstudies Hanzehogeschool Groningen Onderwerpen - Achtergrond - Groepsinterventie
Nadere informatieHet meten van de kwaliteit van leven bij kinderen met JIA
Het meten van de kwaliteit van leven bij kinderen met JIA Measuring quality of life in children with JIA Masterthese Klinische Psychologie Onderzoeksverslag Marlot Schuurman 1642138 mei 2011 Afdeling Psychologie
Nadere informatieVoorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel
Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Een onderzoek naar de invloed van cognitieve stijl, ziekte-inzicht, motivatie, IQ, opleiding,
Nadere informatieLECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE. Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose
LECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose Symposium onderzoeksresultaten 2017 Sonja Kuipers, MSc MSW RN PhD-Student Zonder
Nadere informatieReumatoïde Artritis. Prof Dr Patrick Verschueren UZ Gasthuisberg Leuven. Trefpunt Zelfhulp 27 maart 2010
Reumatoïde Artritis Prof Dr Patrick Verschueren UZ Gasthuisberg Leuven Trefpunt Zelfhulp 27 maart 2010 Allemaal tijdverlies! George, 46 jaar, zegt dat ze niet moet zagen... Paul, reumatoloog Ik zal even
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net//0 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Lukas, Cédric Title: Methodological aspects of outcome assessment in inflammatory rheumatic
Nadere informatieFarmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie. Critically Appraised Topic
Farmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie Critically Appraised Topic Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatieKinderen met Internaliserende Problemen. The Effectiveness of Psychodynamic Play Group Therapy for Children. with Internalizing Problems.
Spelgroepbehandeling voor kinderen met internaliserende problemen De Effectiviteit van een Psychodynamische Spelgroepbehandeling bij Kinderen met Internaliserende Problemen. The Effectiveness of Psychodynamic
Nadere informatie