Uitvoering van de verordening elektronische identificatie en vertrouwensdiensten

Transcriptie

1 Uitvoering van de verordening elektronische identificatie en vertrouwensdiensten mr. J.J. Linnemann 1 1. Inleiding Op 7 september 2014 trad Verordening (EU) nr. 910/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 23 juli 2014 betreffende elektronische identificatie en vertrouwensdiensten voor elektronische transacties in de interne markt en tot intrekking van Richtlijn 1999/93/EG in werking. 2 Deze verordening wordt ook wel aangeduid als de eidasverordening. 3 Het doel van de eidasverordening (hierna: de Verordening) is het vergroten van het vertrouwen in elektronische transacties door te voorzien in een gemeenschappelijke grondslag voor veilige elektronische interactie tussen burgers, bedrijven en overheden. Daarnaast ziet de Verordening op het verhogen van de doeltreffendheid van publieke en private onlinediensten en elektronische handel in de interne Europese markt. 4 De Verordening regelt twee hoofdonderwerpen. In de eerste plaats verplicht de Verordening openbare instanties in een lidstaat onder voorwaarden een elektronisch identificatiemiddel te erkennen dat is uitgegeven in een andere lidstaat. Burgers moeten zich dus, mits aan de voorwaarden van de Verordening is voldaan, met een elektronisch identificatiemiddel dat in een lidstaat is uitgegeven, kunnen identificeren bij de onlinedienst van een andere lidstaat. Deze verplichting, die naar haar aard vooral relevant is voor (online contacten met) de (semi)publieke sector, geldt vanaf september Het tweede hoofdonderwerp van de Verordening betreft zogenaamde vertrouwensdiensten. Onder vertrouwensdiensten verstaat de Verordening diensten met betrekking tot elektronische handteke- 1. Joost Linnemann is advocaat te Amsterdam. 2. PbEG L 257, 28 augustus 2014, p De af korting eidas stamt uit de tijd dat in de Engelse naam van de verordening nog werd gesproken over assurance services. Uiteindelijk is in plaats daarvan voor de term trust services gekozen. 4. Overweging 2 Verordening. 5. Zo volgt uit art. 52, tweede lid, onder c, Verordening. De aldaar genoemde uitvoeringshandelingen zijn in werking getreden in september ningen, elektronische zegels of elektronische tijdstempels, diensten voor elektronisch aangetekende bezorging, en diensten voor websitecertificaten. De Verordening voorziet in een algemeen wetgevingskader voor het gebruik van dergelijke diensten. De desbetreffende bepalingen van de verordening zijn van toepassing vanaf 1 juli Op diezelfde dag wordt Richtlijn 1999/93/EG 7 ingetrokken. De Verordening werkt uiteraard rechtstreeks. Dit betekent niet dat de wetgevende werkzaamheden zijn voltooid met de inwerkingtreding. In de eerste plaats verplicht de verordening de Commissie tot het vaststellen van een aantal uitvoeringshandelingen. Op het moment van afsluiten van dit artikel is dat met zeven uitvoeringshandelingen gebeurd. 8 Ook op nationaal niveau moet het nodige gebeuren. Anders dan bij een richtlijn hoeven de bepalingen van een verordening niet in het nationale recht te worden omgezet. Het is lidstaten zelfs verboden om bepalingen ervan in het nationale recht over te nemen. 9 Wel moeten met een verordening strijdige bepalingen en bepalingen uit een nationale regeling die hetzelfde regelen als de verordening worden geschrapt. 10 Ook kan het nodig zijn bepalingen met betrekking tot handhaving, rechtsbescherming en aanwijzing van uitvoeringsorganen op te nemen in nationale regelgeving. Ten slotte kan het noodzakelijk zijn feitelijke maatregelen te treffen. De Nederlandse wetgever is van oordeel dat de eidas-verordening zowel feitelijke uitvoeringswerkzaamheden als aanpassing van regelgeving vereist. Het deel van de Verordening over 6. Art. 2 Verordening. 7. Richtlijn nr. 1999/93/EG van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie van 13 december 1999 betreffende een gemeenschappelijk kader voor elektronische handtekeningen (PbEG L 13) (hierna: de Richtlijn elektronische handtekeningen). 8. Zie voor een overzicht van de vastgestelde uitvoeringshandelingen. 9. Arrest van het Hof van de Europese Gemeenschap van 7 februari 1973, C-39/72, ECLI: EU: C: 1973: 13, Slachtpremies. 10. Idem. 176 Tijdschrift voor INTERNETRECHT Nr. 5/6 december 2015

2 elektronische identificatie vraagt feitelijke uitvoering, terwijl ten aanzien van het deel dat over vertrouwensdiensten gaat, wijziging van wetgeving wordt voorgesteld. Een en ander zal gebeuren door middel van de Uitvoeringswet van EU-verordening elektronische identiteiten en vertrouwensdiensten (hierna: het wetsvoorstel). Het gaat om wijzigingen in de Telecommunicatiewet (hierna: Tw), het Burgerlijk Wetboek (boeken 3, 6 en 7, hierna: BW), de Algemene wet bestuursrecht, het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (hierna: Rv), de Kadasterwet, de Wet handhaving consumentenbescherming, de Wet op de Omzetbelasting 1968 en de Wet bescherming persoonsgegevens (hierna: WBP). Over het wetsvoorstel heeft in de zomer van 2015 een internetconsultatie plaatsgevonden. 11 Inmiddels is het naar ik aanneem op basis van de consultatie aangepaste wetsvoorstel op 11 december 2015 in de minsterraad besproken. De volgende stap is dat het voorstel voor advies naar de Raad van State gaat. Gelet op de inwerkingtreding van een groot aantal bepalingen van de verordening op 1 juli 2016 is het nog maar de vraag of de uitvoeringswet op tijd in werking treedt. In dit artikel wordt een aantal aspecten van het onderdeel vertrouwensdiensten van de Verordening besproken aan de hand van het wetsvoorstel. In een volgend artikel zal worden ingegaan op het deel van de Verordening dat ziet op elektronisch identificatiemiddelen. 2. Verleners van vertrouwensdiensten Hoofdstuk 3 (de art. 13 tot en met 45) van de Verordening ziet op vertrouwensdiensten. Een vertrouwensdienst wordt in de Verordening gedefinieerd als een elektronische dienst die gewoonlijk tegen betaling wordt verricht met betrekking tot elektronische handtekeningen, elektronische zegels, elektronische tijdstempels, elektronisch aangetekende bezorging, en certificaten voor websiteauthenticatie. 12 Verleners van vertrouwensdiensten kunnen zowel natuurlijke personen als rechtspersonen zijn. 13 Er wordt een onderscheid gemaakt naar gekwalificeerde en nietgekwalificeerde verleners van vertrouwensdiensten. Gekwalificeerde verleners van vertrouwensdiensten moeten aan een groot aantal eisen voldoen, waardoor, als het goed is, meer vertrouwen ontstaat in de door hen verleende vertrouwensdienst. Aan gekwalificeerde resultaten van een dergelijke dienst (zoals een gekwalificeerde elektronische handtekening) worden rechtsgevolgen verbonden die niet worden verbonden aan de nietgekwalificeerde evenknie. Een dienstverlener is een gekwalificeerde verlener van vertrouwensdiensten als hij één of meerdere gekwalificeerde vertrouwensdiensten verleent en hiervoor door het toezichthoudende gecertificeerd/geaccrediteerd? is 14 Het wetsvoorstel wijst de Minister van Economische Zaken aan als toezichthoudend orgaan en geeft de minister de bevoegdheid om ambtenaren met het toezicht te belasten. Bij besluit zal de minister het toezicht opdragen aan het Agentschap Telecom, een dienstonderdeel van het ministerie (hierna: het agentschap). Bij de kennisgeving van het voornemen om gekwalificeerde vertrouwensdiensten te gaan verlenen moet de dienstverlener een conformiteitsbeoordelingsverslag overleggen. Dat verslag moet zijn afgegeven door een conformiteitsbeoordelingsorgaan dat geaccrediteerd is overeenkomstig verordening 765/ De Commissie is bevoegd vast te stellen welke normen geschikt zijn voor de desbetreffende accreditatie. Ook kan de Commissie regels vaststellen voor het uitvoeren van de audit en het conformiteitsbeoordelingsverslag. 16 In Nederland vindt accreditatie plaats door de Raad voor Accreditatie. Het agentschap verifieert of de verlener en de verleende vertrouwensdiensten in overeenstemming zijn met eisen van de Verordening. Is dat het geval, dan kent het agentschap de status gekwalificeerde toe, zowel aan de dienstverlener als aan de door hem te verlenen dienst(en). De verificatie moet binnen drie maanden na kennisgeving zijn afgerond. Lukt dat niet, dan moet de dienstverlener op de hoogte worden gesteld van de vertraging en van de termijn waarbinnen de verificatie wel zal zijn afgerond. Na toekenning van de status van gekwalificeerde aan een verlener van vertrouwensdiensten, neemt het agentschap informatie over de dienstverlener en over de verleende gekwalificeerde vertrouwensdiensten op in een langs elektronische weg openbaar toegankelijke vertrouwenslijst. 17 Na opname in deze lijst mag de gekwalificeerde dienstverlener daadwerkelijk beginnen met het verlenen van de gekwalificeerde vertrouwensdienst(en). Al met al kan het lang duren voordat een dienstverlener een gekwalificeerde vertrouwensdienst kan aanbieden. Een conformiteitsbeoordelingsorgaan moet immers vóór de kennisgeving een audit doen en op basis daarvan een conformiteitsbeoordelingsverslag opstellen. Daarna moet nog de verificatie door het agentschap plaatsvinden. Die verificatie kan meer dan drie maanden duren. 11. Het concept wetsvoorstel, de concept memorie van toelichting en enkele reacties zijn te vinden op www. internetconsultatie.nl/eidas. Dit artikel is gebaseerd op het concept wetsontwerp op basis waarvan de internetconsultatie heeft plaatsgevonden. De versie waarin de resultaten van de consultatie zijn verwerkt, is niet openbaar gemaakt. 12. Art. 3, onder 16, Verordening. 13. Art. 3, onder 19, Verordening. 14. Art. 1, sub 20, Verordening. 15. Verordening (EG) nr. 765/2008 van het Europees Parlement en de Raad van 9 juli 2008 tot vaststelling van de eisen inzake accreditatie en markttoezicht betreffende het verhandelen van producten en tot intrekking van Verordening (EEG) nr. 339/93 (PbEU 2008, L 218). 16. Art. 20, vierde lid, Verordening. 17. Art. 2.5c (nieuw) Tw. Nr. 5/6 december 2015 Tijdschrift voor INTERNETRECHT 177

3 3. Toezicht Verleners van vertrouwensdiensten zijn onderworpen aan toezicht. Zoals gezegd wordt het toezicht in Nederland opgedragen aan het Agentschap Telecom. Rol en taken van het agentschap in het kader van de verordening staan opgesomd in art. 17 van de Verordening. Andere toezichthouders die een beperktere rol spelen bij de uitvoering van de Verordening zijn de Minister van Veiligheid en Justitie als het nationale orgaan voor informatieveiligheid, bedoeld in de Verordening, en de Autoriteit Persoonsgegevens (hierna: AP) 18 als gegevensbeschermingsautoriteit, bedoeld in de Verordening. Op grond van art. 18 van de Verordening zijn toezichthoudende organen (internationaal) tot wederzijdse bijstand verplicht. Gekwalificeerde verleners van vertrouwensdiensten moeten eens in de 24 maanden op hun kosten worden onderworpen aan een audit door een conformiteitsbeoordelingsorgaan. Het desbetreffende conformiteitsbeoordelingsverslag moet binnen drie werkdagen na ontvangst worden ingediend bij het agentschap. 19 Hiernaast kan het agentschap ook zelf een audit houden of een conformiteitsbeoordelingsorgaan vragen dat te doen. Ook deze audits zijn op kosten van de dienstverlener. 20 Als nietnaleving van de eisen van de Verordening wordt vastgesteld en de dienstverlener niet voldoet aan een verzoek van het agentschap, kan het agentschap de status van gekwalificeerde intrekken en deze intrekking vastleggen in de hiervoor genoemde vertrouwenslijst. 21 De Verordening introduceert toezicht op niet gekwalificeerde vertrouwensdiensten. Deze vorm van toezicht is beperkt tot algemene eisen en vindt uitsluitend achteraf plaats, dit kan zijn in reactie op klachten, kennisgeving, incidenten of op basis van eigen onderzoek door de toezichthouder. 22 Samenwerking tussen verschillende nationale en internationale toezichthouders is wenselijk. Het agentschap moet indien sprake is van een inbreuk op de bescherming van persoonsgegevens de AP hierover informeren. Wanneer sprake is van een grensoverschrijdende inbreuk moet dit zowel bij de toezichthouder van het desbetreffende land worden gemeld als ook bij het Europees Agentschap voor Informatieveiligheid. 23 In de concept memorie van toelichting (hierna: MvT) wordt benadrukt dat gelet op het belang van grensoverschrijdend toezicht op vertrouwensdiensten, in de Verordening is opgenomen dat onder bepaalde voorwaarden het 18. Het wetsvoorstel spreek nog van het College bescherming persoonsgegevens, maar sinds 1 januari 2016, en dus bij inwerkingtreding van de Uitvoeringswet, is de naam daarvan veranderd in Autoriteit Persoonsgegevens. Het wetsvoorstel zal op dat punt aangepast worden. 19. Art. 20, eerste lid, Verordening. 20. Art. 20, tweede lid, Verordening. 21. Art. 20, derde lid, Verordening. 22. MvT, p MvT, p. 16. mogelijk is dat het nationale toezichthoudend orgaan gezamenlijk met een toezichthoudend orgaan uit een andere lidstaat onderzoek doet naar een grensoverschrijdend incident. 24 Al met al is het toezicht krachtens de verordening breder en inhoudelijk zwaarder dan het huidige toezicht op gekwalificeerde certificaten voor elektronische handtekeningen dat nu op grond van de Tw wordt uitgevoerd door de Autoriteit Consument en Markt. In de Memorie van Toelichting wordt gesproken over een meer inhoudelijke en proactieve vorm van toezicht op het gebied van vertrouwensdiensten dat beter aansluit bij de bestaande kennis, expertise en andere taken van Agentschap Telecom. 25 De MvT verwijst meermalen naar het incident met DigiNotar in 2011, en stelt dat dat incident duidelijk heeft gemaakt dat structurele aanpassingen in het toezicht gewenst en nodig zijn. 26 Vijf jaar na het DigiNotar-incident brengt de verordening die aanpassingen. 4. Aansprakelijkheid Art. 13 van de Verordening regelt de aansprakelijkheid van de verleners van vertrouwensdiensten. Het artikel bepaalt dat dienstverleners aansprakelijk zijn voor opzettelijk of uit onachtzaamheid toegebrachte schade die is te wijten aan niet-naleving van de verplichtingen uit hoofde van de verordening. De bewijslast voor het aantonen van opzet of nalatigheid ligt in geval van een nietgekwalificeerde de verlener van vertrouwensdiensten bij de gelaedeerde. In geval van een gekwalificeerde verlener van vertrouwensdiensten is de bewijslast omgekeerd. De aansprakelijkheidsregeling van de Verordening moet worden toegepast volgens de nationale voorschriften met betrekking tot aansprakelijkheid. Daarbij kan worden gedacht aan de definitie van schade, opzet, nalatigheid, en aan de toepasselijke procedurele regels. Ter implementatie van de Richtlijn elektronische handtekeningen is destijds art. 6:196b in het BW opgenomen. Dit artikel regelt de aansprakelijkheid van certificatiedienstverleners die gekwalificeerde certificaten afgeven aan het publiek. Gelet op de regeling in de Verordening, schrapt de Uitvoeringswet art. 6:196b BW. 5. Beveiliging en meldplicht Verleners van vertrouwensdiensten dienen passende technische en organisatorische maatregelen te nemen om de risico s van de door hen verleende diensten te beheren. De maatregelen dienen een veiligheidsniveau te bieden dat in verhouding staat tot de mate van het risico, rekening houdend met 24. MvT, p MvT, p MvT, p Tijdschrift voor INTERNETRECHT Nr. 5/6 december 2015

4 de meest recente technologische ontwikkelingen. 27 De Commissie kan de desbetreffende maatregelen nader specificeren, maar op het moment van afsluiten van dit artikel was op dit punt nog geen uitvoeringshandeling vastgesteld. Gelet op de rechtstreekse werking van de Verordening staat het lidstaten niet vrij zelf nadere voorschriften te stellen. 28 Voor zover de dienstverlener in het kader van de dienst persoonsgegevens verwerkt, geldt ook de beveiligingsverplichting op grond van art. 13 Wbp. Op grond van en art. 19, tweede lid van de Verordening dient een verlener van vertrouwensdiensten uiterlijk binnen 24 uur nadat hij op de hoogte is geraakt van een veiligheidsinbreuk of integriteitsverlies met aanzienlijke gevolgen voor de verleende vertrouwensdienst of voor de persoonsgegevens die daarmee worden beheerd, daarvan melding te doen. De melding moet worden gedaan bij het Agentschap Telecom en, waar passend, ook bij het Nationaal Cyber Security Center en de AP. De AP wordt in het wetsvoorstel aangewezen als de bevoegde gegevensautoriteit, bedoeld in art. 19, tweede lid van de Verordening. 29 De verlener van vertrouwensdiensten dient ook de natuurlijke persoon of rechtspersoon te informeren aan wie een vertrouwensdienst is verleend, indien de veiligheidsinbreuk of het integriteitsverlies naar verwachting negatieve gevolgen zal hebben voor de betrokkene(n). De meldplichten op grond van de Verordening lijken op de meldplichten die voortvloeien uit de wet Meldplicht datalekken, die op 1 januari 2016 in werking zijn getreden. De wetgever dient echter de rechtstreekse werking van de Verordening te respecteren. 30 Daarom voegt de Uitvoeringswet een nieuw lid toe aan art. 34a Wbp. Daarin wordt bepaald dat art. 34a Wbp niet van toepassing is op een verantwoordelijke in zijn hoedanigheid van verlener van vertrouwensdienst als bedoeld in de verordening. Op dit moment bevat het Besluit elektronische handtekeningen een meldplicht voor aanbieders van gekwalificeerde certificaten voor elektronische handtekeningen aan het publiek. 31 Deze meldplicht is ingevoerd na het DigiNotarincident, in afwachting van de Verordening. Deze regeling zal moeten vervallen. De MvT stelt dat het Besluit elektronische handtekeningen zal worden heroverwogen Rechtsgevolgen van vertrouwensdiensten De Verordening reguleert, naast de aan elektronische handtekeningen gerelateerde diensten, een aantal nieuwe vertrouwensdiensten. Voor 27. Art. 19, eerste lid, Verordening. 28. MvT, p Art. 11.5c (nieuw) Tw. 30. MvT, p Art. 2, eerste lid, onder t, Besluit elektronische handtekeningen. 32. MvT, p. 13. een aantal daarvan regelt de Verordening ook de rechtsgevolgen. Het gaat om elektronische handtekeningen, 33 elektronische zegels, 34 elektronische tijdstempels, diensten voor aangetekende bezorging, en elektronische documenten. De Verordening verbindt geen specifiek rechtsgevolg aan het gebruik van een gekwalificeerd certificaat voor websiteauthenticatie Elektronische handtekening Op het gebied van elektronische handtekeningen brengt de Verordening beperkt nieuws. Net als de Richtlijn elektronische handtekeningen kent de Verordening de gewone elektronische handtekening, de geavanceerde elektronische handtekening, en (wat de Verordening noemt) de gekwalificeerde elektronische handtekening. Veranderd is dat bij een geavanceerde elektronische handtekening niet langer vereist is dat de ondertekenaar de gegevens voor het aanmaken daarvan onder zijn uitsluitende controle kan houden. 35 Volgens de Verordening is genoeg dat de ondertekenaar de gegevens met een hoog vertrouwensniveau onder zijn uitsluitende controle kan gebruiken. 36 Blijkens overweging 52 van de Verordening is het doel van deze wijziging om het aanmaken van elektronische handtekeningen op afstand mogelijk te maken. Gehandhaafd is de eis dat de handtekening op zodanige wijze aan de ondertekende gegevens verbonden is, dat elke wijziging daarvan achteraf kan worden opgespoord. Die formulering lijkt te suggereren dat met behulp een geavanceerde elektronische handtekening vastgesteld zou moeten kunnen worden hoeveel wijzigingen zijn aangebracht en wat gewijzigd is. Voldoende is echter dat kan worden vastgesteld dát de ondertekende gegevens zijn gewijzigd sinds ondertekening. Het aan te passen art. 3:15a BW bepaalt straks dat, naast de gekwalificeerde elektronische handtekening, ook aan andere elektronische handtekeningen dezelfde rechtsgevolgen worden verbonden als aan een handgeschreven elektronische handtekening, mits de methode voor ondertekening die voor deze andere handtekeningen is gebruikt voldoende betrouwbaar is, gelet op het doel waarvoor de elektronische handtekening is gebruikt en op alle overige omstandigheden van het geval. Aldus biedt het nieuwe art. 3:15a BW net als het huidige artikel een ruimere mogelijkheid voor gelijkschakeling dan alleen bij gebruik van de gekwalificeerde elektronische handtekening. Wat verdwijnt is het huidige tweede lid van art. 3:15a BW dat bepaalt dat een gekwalificeerde elektronische handtekening wordt vermoed voldoende betrouwbaar te zijn en bijgevolg dezelfde rechtsgevolgen heeft als een handgeschreven handtekening. De concept memorie van toelichting zegt daarover dat dit nodig is nu de recht- 33. Art. 25 Verordening. 34. Art. 35 Verordening. 35. Art. 3:15a, tweede lid, sub c, BW. 36. Art. 26, sub c, Verordening. Nr. 5/6 december 2015 Tijdschrift voor INTERNETRECHT 179

5 streeks werkende verordening het rechtsgevolg bepaalt van de gekwalificeerde handtekening. Dat is juist, maar mijns inziens bood ook de richtlijn al geen ruimte voor het huidige art. 3:15a lid 2 BW. Ook de richtlijn eiste immers al gelijkschakeling van de gekwalificeerde elektronische handtekening met de handgeschreven handtekening. 37 Het bewijsvermoeden van het huidige art. 3:15a BW impliceert echter dat de rechter kan oordelen dat een gekwalificeerde elektronische handtekening onvoldoende betrouwbaar is, en dus niet dezelfde rechtsgevolgen heeft als een handgeschreven handtekening. Door ruimte te laten voor dat oordeel heeft de Nederlandse wetgever de Richtlijn mijns inziens destijds onjuist geïmplementeerd. Aan die situatie komt dus op 1 juli 2016 een eind. Welke rechtsgevolgen een gekwalificeerde elektronische handtekening heeft is relatief bepaald. Op grond van art. 25, tweede lid, Verordening gaat het immers om dezelfde rechtsgevolgen als een handgeschreven handtekening. Welke rechtsgevolgen zijn dat? In de eerste plaats kan door het zetten van een handtekening geldig een rechtshandeling worden verricht waarvoor het vormvoorschrift van de onderhandse akte geldt. Denk bijvoorbeeld aan het aangaan van huurkoop 38 of de levering van een auteursrecht. 39 Het gaat hierbij echter om een zodanig beperkt aantal rechtshandelingen, dat de praktische betekenis van de gelijkschakeling van de handgeschreven handtekening en de gekwalificeerde elektronische handtekening tot nu toe gering was. Naar mijn inschatting zal dat ook onder de Verordening zo blijven. Het tweede belangrijke rechtsgevolg van de handtekening is de bewijsfunctie. Een onderhandse akte levert immers tussen partijen dwingend bewijs op. 40 Een akte is een ondertekend geschrift, bestemd om tot bewijs te dienen. 41 Sinds 2010 kan een onderhandse akte ook op een andere wijze dan bij geschrift worden opgemaakt, namelijk op zodanige wijze dat het degene ten behoeve van wie de akte bewijs oplevert, in staat stelt om de inhoud van de akte op te slaan op een wijze die deze inhoud toegankelijk maakt voor toekomstig gebruik gedurende een periode die is afgestemd op het doel waarvoor de akte bestemd is te dienen, en die een ongewijzigde reproductie van de inhoud van de akte mogelijk maakt. De praktische betekenis van art. 156a Rv is beperkt. Waar de fysieke onderhandse akte de processuele discussie over bewijs aanzienlijk beperkt, geldt dat niet voor de elektronische akte. De rechter moet er immers van worden overtuigd dat elektronisch bewijs voldoet aan de eisen van art. 156a Rv. Als dat zou lukken, zou het, gelet op het feit dat in beginsel alle bewijsmiddelen mogelijk zijn en de rechter vrij is in de waardering daarvan, 42 vermoedelijk sowieso wel lukken om de rechter te overtuigen van de juistheid van hetgeen de desbetreffende elektronische gegevens beogen te bewijzen. De regeling van art. 156a Rv voegt aldus niet veel toe. De directe werking van de verordening brengt mijns inziens met zich mee dat de Nederlandse rechter vanaf 1 juli 2016 aan elektronische gegevens die zijn ondertekend met een gekwalificeerde elektronische handtekening dezelfde bewijskracht moet toekennen als aan een fysieke onderhandse akte. Ook hiervan zal de praktische betekenis vermoedelijk beperkt zijn. Ik kom in de praktijk nog maar weinig elektronische documenten tegen die van een dergelijke handtekening zijn voorzien. Gelet op de kosten die gemoeid zijn met het implementeren van een daarvoor benodigd systeem, zeker als dat systeem en de daarbij betrokken dienstverleners moeten voldoen aan de hoge eisen van de verordening, ligt het niet voor de hand dat het gebruik van gekwalificeerde elektronische handtekening op korte termijn een grote vlucht zal nemen Andere vertrouwensdiensten Voor een gekwalificeerd elektronisch zegel geldt het vermoeden van de integriteit van de gegevens waar het zegel aan is gekoppeld. Voor een gekwalificeerd elektronisch tijdstempel geldt het vermoeden van de juistheid van de aangegeven datum en het aangegeven tijdstip, en van de integriteit van de gegevens waaraan datum en tijd zijn gekoppeld. Het belangrijkste rechtsgevolg van een gekwalificeerde dienst voor elektronisch aangetekende bezorging is dat voor gegevens die via die dienst worden verstuurd en ontvangen, het vermoeden geldt van integriteit van de gegevens, van de verzending van die gegevens door de geïdentificeerde afzender, van de ontvangst daarvan door de geïdentificeerde geadresseerde, en van de nauwkeurigheid van de datum en het tijdstip van verzending en van ontvangst, zoals aangegeven door de gekwalificeerde dienst voor elektronisch aangetekende bezorging. Het enige rechtsgevolg van een elektronisch document is dat de toelaatbaarheid ervan als bewijsmiddel in gerechtelijke procedures niet mag worden ontkend louter op grond van het feit dat het document elektronisch is. Anders dan bij de elektronische handtekening geldt dus voor geen van de andere vertrouwensdiensten dat er gelijkschakeling is met een fysieke variant. De Nederlandse wetgever is van oordeel dat geen van de desbetreffende bepalingen uitvoering in Nederlandse wetgeving behoeft, nu het Nederlandse recht voor dergelijke diensten geen algemene of specifieke regeling kent over rechtsgevolgen of over een vermoeden van integriteit en juistheid Art. 5, eerste lid, onder a, Richtlijn elektronische handtekeningen. 38. Art. 7A:1576i BW 39. Art. 2, derde lid, Auteurswet Art. 157 Rv. 41. Art. 156 Rv. 42. Art. 152 Rv. 43. MvT, p Tijdschrift voor INTERNETRECHT Nr. 5/6 december 2015

6 7. Conclusie In dit artikel is een aantal aspecten van het onderdeel vertrouwensdiensten van de Verordening besproken aan de hand van het wetsvoorstel. Belangrijkste wijziging ten opzichte van het huidige wettelijke regime voor elektronische handtekeningen is dat het toezicht wordt uitgebreid: niet alleen wordt het toezicht inhoudelijker, het gaat ook gelden voor nietgekwalificeerde aanbieders van vertrouwensdiensten. Voor het overige lijken de gevolgen van het onderdeel vertrouwensdiensten van de Verordening voor de Nederlandse praktijk beperkt. In een volgend artikel zal worden ingegaan op het deel van de Verordening dat ziet op elektronisch identificatiemiddelen. Nr. 5/6 december 2015 Tijdschrift voor INTERNETRECHT 181