1. Voorwoord door dhr. E. Spruijt, echtscheidingsonderzoeker Inleiding Doelstelling en aanbod van BOR Twente 4

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Pagina 1. Voorwoord door dhr. E. Spruijt, echtscheidingsonderzoeker 2 2. Inleiding 3 3. Doelstelling en aanbod van BOR Twente doelstellingen doelgroep contra-indicaties aanbod uitgangspunten in de dienstverlening 5 4. Activiteiten en ontwikkelingen in Stabiel beeld in Betrokken groep vrijwilligers vormt stevig fundament Samenwerking PR en voorlichting Belangstelling voor BOR in het hele land Advies- en bestuurscommissie Personele ontwikkelingen Resultaten in Aantallen en resultaten Aanmeldingen per gemeente Verwijzers Speerpunten in Bijlage 1: Adviescommissie BOR Twente 16 Jaarverslag BOR Twente

2 1. Voorwoord Jaarlijks worden in Nederland meer dan thuiswonende kinderen met de scheiding van hun ouders geconfronteerd. Meer dan de helft van deze kinderen is 12 jaar of jonger. Met de meerderheid van de scheidingskinderen gaat het na verloop van tijd gelukkig weer goed. Maar een flinke minderheid houdt problemen - soms grote en soms ook langdurige -. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om depressieve gevoelens, een laag zelfbeeld, agressief gedrag of riskante gewoonten zoals roken, drinken en blowen*. Gelukkig is er langzamerhand meer aandacht gekomen voor de problemen van scheidingskinderen. In 2007 werd het eerste ministerie voor Jeugd en Gezin opgericht en zijn er diverse initiatieven genomen om de positie van scheidingskinderen te verbeteren. Helaas is dit ministerie in het huidige kabinet al weer opgeheven. Het hulpaanbod voor scheidingskinderen is nog volop in ontwikkeling en te vrezen valt dat de aandacht anno 2011 niet groter zal worden. Hulpprogramma s voor kinderen komen langzaamaan in steeds meer plaatsen beschikbaar. De effectiviteit van dergelijke programma s zoals KIES (Kinderen In Echtscheiding Situatie), JES (Jij En Scheiding) en Zandkastelen, lijkt veelbelovend. Omdat kindercursussen lang niet overal worden aangeboden is het dus voor kinderen niet alleen van belang hoe hun ouders scheiden maar ook waar zij wonen. Hulpprogramma s voor kinderen zouden overal in het land beschikbaar moeten zijn. Ditzelfde geldt voor begeleide omgangsregelingen en omgangshuizen. Omgang of contact met beide ouders na de scheiding is een belangrijk juridisch en moreel uitgangspunt. Omdat dit echter ook vaak tot grote problemen leidt, zijn er begeleide omgangsregelingen en omgangshuizen ontstaan. Zoals ook uit dit rapport blijkt, lukt het ouders vaak om daarna zelfstandig afspraken te maken over de mate van contact tussen kind en beide ouders na de scheiding. Belangrijk is daarbij wel dat moeder en vader leren hun onderlinge conflicten te beheersen. Ook moeten zij beseffen dat zij geen ruzie moeten maken waar de kinderen bij zijn. In de praktijk blijkt dat omgangsbegeleiding nodig en nuttig is. Deze voorziening zal dan ook voor alle kinderen in Nederland die daarvoor in aanmerking komen, beschikbaar moeten zijn. Omgangsbegeleiding zal altijd vergezeld moeten gaan van bemiddeling tussen de ouders en het verbeteren van hun onderlinge communicatie. Het is realistisch om vast te stellen dat ernstige problemen tussen of met de ouders niet altijd kunnen worden verminderd. Maar sociaal-wetenschappelijk onderzoek laat ook zien dat veel kinderen baat hebben bij programma s zoals BOR. Daarom beveel ik hun waardevolle werk en hun ondersteuning aan gescheiden ouders en hun kinderen van harte aan. Ed Spruijt Scheidingsonderzoeker Universiteit Utrecht *Handboek scheiden en de kinderen, Ed Spruijt & Helga Kormos, Bohn Stafleu van Loghum, Jaarverslag BOR Twente

3 2. Inleiding Als we terugkijken op het BOR-jaar 2010 gaan onze gedachten allereerst uit naar onze collega Gerrit van der Weerd, van wie wij in december na een noodlottig ongeval afscheid hebben moeten nemen. Gerrit was sinds september 2009 coördinator bij BOR, waar hij eerder als vrijwilliger begonnen was. Wij missen in hem een waardevolle collega die een belangrijke bijdrage aan de doorontwikkeling van BOR heeft geleverd. Daarnaast zijn we trots op de groep van BOR vrijwilligers, coördinator en stagiaire die zich bij dit zware verlies heeft laten zien als een warm en hecht team dat in staat is recht te doen aan elkaar en op te pakken wat nodig is. Terugkijkend kenmerkt 2010 zich verder als het jaar van temporiseren van ambities en consolideren van het bestaande aanbod. Na een turbulente groei in de eerste drie projectjaren die achter ons liggen was er dit jaar geen (financiële) ruimte voor groei. Dit betekende een bijstelling in de ambities en bezinnen op prioriteiten, iets wat niet meevalt binnen een werkterrein waar nog zoveel (in B&A onderzoek aangetoond) preventief werk te doen is. Preventief werk dat schade bij kinderen en slepende procedures kan voorkomen. Toch is dit jaar weer een laagje gelegd in het al zo stevige fundament van BOR. Er is gewerkt aan het aanscherpen van de kwaliteit en vergroten van de bekendheid. De methodiek is mede ingegeven door de landelijke uitrol onder de loep genomen en verder aangescherpt. De voorbereidingen werden getroffen voor secretariële ondersteuning en nieuwe huisvesting en er is een mooie bruikbare website geopend ( Samen met de vrijwilligers is nagedacht over de organisatievorm die past bij de huidige omvang van BOR, wat geleid heeft tot een aantal praktische verbeterslagen. De samenwerkingsrelaties met andere organisaties zijn bestendigd en hier en daar uitgebouwd. In cijfers uitgedrukt was 2010 een jaar waarin; paar ouders de weg naar BOR wisten te vinden kinderen de kans kregen het contact met hun uitwonende ouder weer op te bouwen - een groep van 32 vrijwilligers deze processen ondersteunde Met andere woorden; er ligt een stevig fundament. In de komende hoofdstukken laten we u zien waar dat uit bestaat en hoe er aan gewerkt is. In het volgende hoofdstuk worden eerst kort de doelstelling en het aanbod van BOR beschreven. In hoofdstuk 4 leest u de activiteiten en ontwikkelingen die in 2010 binnen BOR hebben plaatsgevonden. Hoofdstuk 5 geeft een cijfermatig overzicht van de belangrijkste resultaten over het afgelopen jaar en tot slot blikken we vooruit op 2011, het jaar waarin we hopen door te bouwen op de stevige basis die er ligt en waarin we meer kinderen in Twente hopen te kunnen helpen een gezonde basis voor hun eigen toekomst te leggen. Wij wensen u veel leesplezier. Uw reactie naar aanleiding van dit jaarverslag is als altijd van harte welkom. Michel Krijnsen, Projectleider BOR Humanitas Inge Leeuw, Consulent Humanitas district Oost Maart 2011 Jaarverslag BOR Twente

4 3. Doelstelling en aanbod van BOR Twente Jaarlijks zien ruim (minderjarige) kinderen hun ouders scheiden en in bijna de helft van de situaties levert dat problemen op in de omgang met hun uitwonende ouder. Dit kan er zelfs toe leiden dat het kind het contact met deze ouder verliest, een zeer ongunstige factor voor de emotionele ontwikkeling en het welzijn van kinderen. BOR Humanitas onderschrijft het uitgangspunt van het Internationale Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) dat ieder kind recht heeft op omgang met zijn/haar beide ouders. Om dit uitgangspunt te realiseren wil BOR Humanitas gescheiden ouders door inzet van getrainde en gescreende vrijwilligers (ondersteund en begeleid door een professionele coördinator), een steuntje in de rug geven om uiteindelijk zelf tot een goede omgangsregeling te komen van hun kind(eren) met de uitwonende ouder. Het belang van het kind staat hierin voorop. De vrijwilliger biedt in het contact onbevangenheid en (praktische) ondersteuning. De steun die de BOR Humanitas vrijwilligers bieden is gebaseerd op het van mens- tot mens contact en niet op hulpverlening. De steun van BOR Humanitas is laagdrempelig: ouders hoeven zich niet direct tot de hulpverlening te wenden en BOR Humanitas wil door snel en in een vroeg stadium van een conflictsituatie een aanbod voor ondersteuning/begeleiding te doen, erger voorkomen! 3.1. Doelstellingen Einddoelen: Ouders binnen 6 maanden laten komen tot hanteerbare afspraken met elkaar over een omgangsregeling tussen de kinderen en de uitwonende ouder, waardoor de ouders zelf de omgang tussen het kind en de uitwonende ouder realiseren en onderhouden Het voorkomen van (voortdurend) blootstelling van kinderen in echtscheidingssituaties aan ouderlijke conflicten, zodat het mogelijk kan zijn dat kinderen zich adequaat kunnen ontwikkelen Subdoelen: Voorkomen van verharding van de problematiek door de omgang snel op gang te brengen Door begeleiding in een vroeg stadium kinderen uit de hulpverlening houden De relatie en communicatie tussen gescheiden ouders verbeteren Rust en stabiliteit in het leven van de kinderen organiseren Slepende (en dure) juridische procedures voorkomen 3.2. Doelgroep De Begeleide Omgangs Regeling (BOR) richt zich op kinderen van 0 tot 12 jaar die in de gemeenten Twente wonen en hun scheidende of gescheiden ouders, waarbij er geen of moeizame omgang is tussen de kinderen en de uitwonende ouder Contra-indicaties - Wanneer er ernstige/heftige conflicten tussen de gescheiden ouders aanwezig zijn, vindt er geen begeleiding vanuit BOR Humanitas plaats en worden ouders terugverwezen naar de verwijzende instantie of doorverwezen; - Wanneer één van beide ouders weigert de andere ouder in de toekomst een plek in het leven van het kind gaat innemen, vindt er geen begeleiding plaats en worden zij terugverwezen naar de verwijzende instantie; - Ouders die met zware (psychische) problematiek kampen en/of géén inzicht hebben in hun ziektebeeld, worden om de veiligheid van de vrijwilliger en het kind te waarborgen, geweigerd en doorverwezen naar professionele hulpverlening. Jaarverslag BOR Twente

5 3.4. Aanbod De aanpak wordt gekenmerkt door tien stappen waarin het contact tussen het kind en de uitwonende ouder op een veilige, verantwoorde en plezierige manier wordt opgebouwd. Een vrijwilliger van BOR Humanitas is aanwezig bij de omgang tussen kinderen en uitwonende ouder en helpt kinderen met de overgang van de ene naar de andere ouder. Zonnodig haalt/brengt de vrijwilliger van BOR Humanitas de kinderen van/naar de afgesproken plaats. Een professionele coördinator begeleidt het proces, bemiddelt tussen ouders en begeleidt en ondersteunt de vrijwilliger. Heel concreet: - geeft BOR Humanitas extra ondersteuning aan kinderen en ouders door een begeleider bij de omgang aanwezig te laten zijn - helpt BOR Humanitas kinderen met de overgang van de ene ouder naar de andere - brengt/haalt de vrijwilliger van BOR Humanitas de kinderen zonodig naar de afgesproken plaats - vinden er regelmatig (ondersteunende) gesprekken plaats van de coördinator met de ouders De ondersteuning die BOR Humanitas biedt duurt in principe 3 tot 6 maanden. In deze periode wordt samen met de vrijwilligers van BOR Humanitas toegewerkt naar een zelfstandige omgangsregeling. Om dit te bereiken wordt er vanuit het vertrouwen in de mogelijkheden van mensen door vrijwilligers gewerkt aan een positieve, ontspannen sfeer, waarin het kind en de ouder zich vrij kunnen voelen met elkaar. Uiteindelijk is het de bedoeling dat het kind met beide ouders een band op kan bouwen. In de opbouw naar een zelfstandige omgangsregeling worden de volgende 10 stappen doorlopen: Stap 1 : intake Stap 2 : kennismaking tussen kind en vrijwilliger Stap 3 : eerste fase omgangscontact Stap 4 : eerste tussenevaluatie Stap 5 : tweede fase omgangscontact Stap 6 : tweede tussenevaluatie Stap 7 : derde fase omgangscontact Stap 8 : eindevaluatie van begeleiding Stap 9 : afscheid tussen kind en vrijwilliger Stap 10: terugkommoment voor ouders (evaluatie zelfstandige omgang 2 maanden na afsluiting) Indien gewenst wordt een fase meerdere keren doorlopen. Er wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de wensen/ behoeften/ mogelijkheden van ouders en kind(eren). Naast de laagdrempeligheid is een belangrijk punt waarin het vrijwilligersproject BOR Humanitas zich onderscheidt van de hulpverlening is tijd. Vrijwilligers hebben de tijd om ouders en hun kinderen op een manier te ondersteunen die aansluit bij hun mogelijkheden. In de opbouw naar een zelfstandige omgangsregeling worden gemiddeld 40 uur van een vrijwilliger en 16 uur van een coördinator gestoken Uitgangspunten in de dienstverlening De aanpak kent een aantal uitgangspunten: De hulpvraag van ouders en het belang van het kind staan centraal: er is geen behandelplan en er wordt niet gerapporteerd Beide ouders zijn bereid mee te werken en te investeren: de begeleiding stopt als een van de ouders zich niet aan de afspraken houdt De ondersteuning is tijdelijk: in principe 3 tot 6 maanden Geen kantoortijden: vrijwilligers zijn ook s avonds en in het weekend bereikbaar en kunnen ook in de weekenden hun diensten inzetten De veiligheid van het kind en de vrijwilliger moet gewaarborgd zijn Jaarverslag BOR Twente

6 Verder kent het project geen wachtlijsten en is er sprake van maatwerk. De projectcoördinator probeert een unieke match tussen ouders en vrijwilligers te bewerkstelligen. Jaarverslag BOR Twente

7 4. Activiteiten en ontwikkelingen in 2010 Hieronder worden de activiteiten beschreven die in 2010 binnen BOR hebben plaatsgevonden en de ontwikkelingen die in de loop van het afgelopen jaar zichtbaar zijn geworden. 4.1 Stabiel beeld in 2010 Het beeld van BOR Twente in 2010 is een beeld van consolideren van het bestaande aanbod. Het aantal aanmeldingen is ongeveer gelijk aan dat in 2009 gebleven en ook het slagingspercentage blijkt een vrij stabiel gegeven. BOR blijkt een stabiele voorziening in de Twentse keten van samenwerkingspartners waar het scheiding, omgang en opvoedingsondersteuning betreft. Een deel van de ouders en verwijzers in Twente weten BOR te vinden en de methodiek heeft zijn effectiviteit in de praktijk inmiddels ruimschoots bewezen. De ambitie die BOR samen met haar financiers en samenwerkingspartners voor 2010 had geformuleerd was er in eerste instantie één van geleidelijke ontwikkeling. Deze ambitie was gebaseerd op een onderzoek dat in 2009 is uitgevoerd door B&A consulting. Zij hebben onderzoek gedaan naar de werkwijze van BOR en de potentiële doelgroep van BOR in Twente. In dit onderzoek kwam naar voren dat: - de potentiële doelgroep van BOR in Twente groter was dan het huidig bereikte aantal ouders en kinderen - er vooral winst te behalen is aan de voorkant van de problematiek dwz door eerder bij omgangsproblemen te worden betrokken. Om deze ambitie om meer kinderen en ouders te bereiken en eerder bij omgangsproblemen te worden betrokken waar te maken, is het nodig om bredere bekendheid te geven aan het bestaan en de mogelijkheden van BOR. Met name bij scholen, huisartsen, consultatiebureaus en vanzelfsprekend individuele ouders. Financiën vragen om temporiseren van de ambitie Het ambitieniveau gebaseerd op het B&A onderzoek en verwoord in de vraag aan financiers, werd door alle partners als reëel bestempeld. Realiteit die in die gesprekken echter ook aan de orde kwam, is dat het totale gevraagde bedrag op dat moment voor de financierende gemeenten niet op te brengen bleek. Er is toen een middenweg gezocht. De drie gemeenten hebben de intentie uitgesproken de komende jaren gezamenlijk te zorgen voor een basisfinanciering waarmee het bestaan van BOR als voorziening in Twente gewaarborgd is. Belangrijkste argument hiervoor is dat met deze voorziening verharding van de problematiek en noodzaak van (duurdere) hulpverlening wordt voorkomen. Dit wordt onderschreven door de Raad voor de Kinderbescherming, rechtbank, advocatuur en jeugdzorg. Voor Humanitas betekende deze afspraak een flinke aanpassing in het ambitieniveau. In plaats van in te zetten op het bereiken van de potentiële doelgroep hebben we ingestoken op het consolideren van het bestaande aantal aanmeldingen per jaar. Concreet betekende dit: - voorlopig afzien van het inrichten van een derde team van vrijwilligers, zoals in de aanvraag beschreven - verminderen van het aantal coördinatie-uren, waardoor de capaciteit voor het doen van intakes en begeleidingen is afgenomen - ondernemen van een minimum aan PR activiteiten, omdat de ervaring leert dat dit een grote impuls geeft aan het aantal aanmeldingen. Dilemma omtrent te bereiken doelgroep Een aangepaste ambitie levert dilemma s op waar het de te bereiken doelgroep betreft. Met de Raad voor de kinderbescherming, jeugdzorg en advocatuur zijn de lijnen kort en is de samenwerking inmiddels vanzelfsprekend. Afspraak was om in te zetten op het bereiken van de doelgroep in een eerder stadium van de problematiek. Daarmee komen verwijzers als scholen, consultatiebureaus en huisartsen meer in Jaarverslag BOR Twente

8 beeld. Het benaderen hiervan zal leiden tot meer aanmeldingen. Doordat de problematiek minder verhard is zal voorkomen van hulpverlening dan ook eenvoudiger zijn. Opgeteld bij de doelgroep die op dit moment in beeld is, is dit echter binnen de huidige (financiële) kaders niet behapbaar. Daarom hebben we in overleg met onze strategische partners (vertegenwoordigd in de adviescommissie) besloten de - in het jaarverslag van 2009 verwoorde - ambitie in 2010 actief in te zetten op het bereiken van de doelgroep aan de voorkant van de problematiek voorlopig op te schorten. Waar het bereiken van de doelgroep in een eerdere fase zonder al te veel extra inspanning mogelijk was, is dat wel opgepakt, bijvoorbeeld in de contacten met LOES. Het resultaat dat BOR in 2010 concreet laat zien is in lijn met deze keuze. Voor concrete cijfers over het jaar 2010 verwijzen wij u naar hoofdstuk 5. Afspraken met aantal Twentse gemeenten laten op zich wachten De financiering van BOR is vooral afhankelijk van de partijen die verantwoordelijk zijn voor het preventieve jeugdbeleid; de gemeenten. Zoals gezegd dragen de gemeenten Enschede, Almelo en Hengelo zorg voor de basisfinanciering van BOR. In het najaar van 2009 is een presentatie gehouden voor de beleidsmedewerkers jeugd van de andere gemeenten in Twente. Daaropvolgend is ook bij deze gemeenten een aanvraag ingediend. De omvang van de aanvraag per gemeente was afhankelijk van een combinatie van inwoneraantal en ervaringsgegevens. Met de meeste van deze gemeenten is tot nu toe geen werkbare oplossing gevonden waar het de financiering van koppelingen in die gemeente betreft. De gemeente Borne vormt hierop een uitzondering. Het komende jaar zal hier nadrukkelijk aandacht voor moeten zijn en streven wij er samen met deze gemeenten naar het aanbod van BOR ook voor de inwoners van deze gemeenten toegankelijk te houden. 4.2 Betrokken groep vrijwilligers vormt stevig fundament Wat als een paal boven water staat is dat het belangrijkste fundament van BOR een stevige groep vrijwilligers is. Net als de afgelopen jaren is dit ook in 2010 een stabiele pijler gebleken. De meeste mensen die in 2009 vrijwilliger waren zijn in 2010 gebleven. Zij brengen inmiddels een grote dosis ervaring in waar het gaat om de ondersteuning van ouders en kinderen bij BOR. Een paar vrijwilligers zijn in 2010 gestopt. Ook dit jaar was de belangrijkste redenen hiervoor dat de combinatie met werkzaamheden elders niet langer haalbaar was of vanwege persoonlijke omstandigheden. In de loop van het jaar zijn ook een aantal nieuwe vrijwilligers begonnen, waarmee het totaal aan het eind van 2010 uitkomt op 32 vrijwilligers. In het voorjaar van 2010 had zich (naar aanleiding van een oproep in de krant) een behoorlijke groep nieuwe vrijwilligers gemeld. In april is voor deze vrijwilligers een informatie-avond georganiseerd waarin een eerste beeld van BOR en de rol van de vrijwilligers is geschetst. Met alle potentiële nieuwe vrijwilligers is daarna een individueel kennismakingsgesprek gevoerd. Doel van dit gesprek is enerzijds om vast te stellen of de vrijwilliger aan de criteria voor BOR vrijwilligers voldoet en anderzijds om informatie te geven op basis waarvan de potentiële vrijwilliger kan inschatten of dit werk iets voor hem/ haar is. Op het moment dat dit van beide kanten positief is, zal een nieuwe vrijwilliger worden getraind en ingewerkt. Nieuwe vrijwilligers nemen altijd deel aan een voorbereidende training. Op het moment dat er nog geen training start (omdat de groep nog niet vol is) wordt soms al wel, onder zeer intensieve begeleiding, een voorzichtige start gemaakt. Hiermee kunnen vrijwilligers al enige ervaring opdoen die zij meenemen in de training. Introductietraining en terugkombijeenkomsten Net als in al haar andere projecten zorgt Humanitas binnen BOR voor een goede toerusting van haar vrijwilligers. Iedere startende vrijwilliger krijgt een introductietraining die de vrijwilliger voorbereid op de Jaarverslag BOR Twente

9 werkzaamheden die hij/zij binnen BOR gaat uitvoeren. Op 22 oktober ontvingen de vrijwilligers die in 2010 bij BOR begonnen zijn hun certificaat voor deze training uit handen van kinderrechter Jaap Blomhert. Voor alle vrijwilligers werd ook in 2010 naast individuele ondersteuning en begeleiding door de projectcoördinatoren bij de uitvoering van hun taak, ook elke twee maanden een terugkeerbijeenkomst georganiseerd. Deze bijeenkomsten staan in het teken van ervaringen uitwisselen, mogelijkheden en grenzen van het project verkennen en deskundigheidsbevordering. Voor deze laatste activiteit is er een intensieve samenwerking met de gedragsdeskundige van de Raad voor de Kinderbescherming en de aan het project verbonden speltherapeute. Deze orthopedagogische speltherapeute, mevrouw Renate Hooge Venterink en de gedragsdeskundige van de Raad, mevrouw Lenie Schoenmaker zijn beide in 2010 ook beschikbaar gebleven voor consultatie. Voor het trainen van communicatievaardigheden werd ook dit jaar gebruik gemaakt van de diensten van communicatietrainer Robert te Pas, met wie Humanitas al jaren een samenwerkingsrelatie heeft. Meedenken over de organisatie en werkwijze In juli is er een bijeenkomst geweest waarin samen met vrijwilligers gekeken is naar de organisatie en werkwijze van BOR. Met name de vrijwilligers die vanaf de start van het project bij BOR betrokken zijn geweest hebben het project zien groeien en ervaren de daarmee gepaard gaande veranderingen binnen BOR. Anderen brengen juist een frisse blik in en doen van daaruit waardevolle suggesties. Samen hebben we vanuit de ervaringen van de vrijwilligers - gekeken naar punten waarop de werkwijze/organisatie binnen BOR kan worden aangescherpt of verbeterd. Dit heeft geleid tot een aantal waardevolle verbeterafspraken, bijvoorbeeld op het terrein van: - bereikbaarheid van BOR - extra themabijeenkomsten in het kader van verdieping - ordenen van het BOR-archief Meerdere vrijwilligers hebben aangeboden actief mee te werken in het realiseren van deze verbeteringen. Wij waarderen de manier waarop de vrijwilligers met ons meedenken enorm. Bijzondere bijeenkomsten In maart is er een high tea voor (en door) de vrijwilligers georganiseerd. Een gezellige bijeenkomst waar ook de website van BOR gepresenteerd is. In december zijn de vrijwilligers en collega s van BOR bijeen geweest om onze collega Gerrit te gedenken. Zijn overlijden is buitengewoon verdrietig, maar de verbondenheid en het respect dat binnen de groep voelbaar was, was hartverwarmend. De vrijwilligers hebben op verzoek van de familie van Gerrit een waardevolle bijdrage geleverd tijdens de uitvaartdienst. 4.3 Samenwerking Bestaande overlegstructuren voorzien in behoefte Het ketenoverleg met de rechtbank, Raad voor de Kinderbescherming, advocatuur en BOR heeft zijn functie al in de afgelopen jaren bewezen en blijkt functioneel. Er worden samenwerkingsafspraken gemaakt en de lijnen zijn kort doordat men elkaar goed kent. Ook de afstemming op casuïstiekniveau tussen de Raad voor de Kinderbescherming, het PBO en BOR functioneert naar wens. Door dit overleg is er een goede afstemming zowel op inhoudsniveau - men weet van elkaar wanneer men aan dezelfde zaak werkt en kan hier dan ook rekening mee houden - als ook waar het de afbakening van de doelgroep betreft. Men stemt onderling af welke deelnemer bij welke instantie het best geholpen kan worden. De bestaande samenwerking met het LOES-loket zal worden uitgebreid; er is afgesproken dat de medewerkers van LOES een bijdrage gaan leveren in de training van de BOR vrijwilligers. Met name zullen zij de vrijwilligers informatie geven over Triple P en bespreken hoe zij kunnen aansluiten bij deze Jaarverslag BOR Twente

10 methodiek, zonder op de stoel van de hulpverlener te gaan zitten. Humanitas en LOES hebben hierin al ervaring opgedaan met de vrijwilligers van Home-Start. Echtscheidingsonderzoeker te gast bij samenwerkende organisaties In het najaar van 2010 hebben de Raad voor de Kinderbescherming, rechtbank, het PBO en BOR samen een lezing georganiseerd voor mensen die beroepsmatig, dan wel in hun vrijwilligerswerk te maken hebben met scheiding en omgang. Echtscheidingsonderzoek Ed Spruijt (Universiteit Utrecht) verzorgde in Hengelo in een volle raadszaal een lezing waarin een overzicht werd gepresenteerd van recent sociaal wetenschappelijk onderzoek naar de gevolgen van ouderlijke scheiding voor kinderen en jongeren. Een goede aanleiding de dagelijkse praktijk nog eens naast de wetenschappelijke inzichten te leggen. Omgangshuis In 2010 hebben vrijwilligers van BOR opnieuw een belangrijke rol gespeeld in het in 2008 geopende omgangshuis. Het Omgangshuis biedt een gelegenheid tot omgang in situaties waarin de opbouw van een omgang dusdanig complex of langdurig is dat het reguliere BOR of PBO-traject hierin - alleen - niet volstaat. Er vindt hier een vier wekelijkse omgang plaats tussen kind en de uitwonende ouder in groepsverband van anderhalf uur met permanente begeleiding van een tweetal BOR-vrijwilligers onder verantwoordelijkheid van een medewerker van het PBO. Het PBO draagt hierbij tevens zorg voor de intake en voert begeleidende gesprekken met de ouders. In 2010; - zijn er 20 begeleide omgangen gestart in het omgangshuis, daarvan zijn er - 6 in de loop van het jaar verwezen naar het PBO - 2 in de loop van het jaar verwezen naar BOR - een aantal voortijdig gestopt en lopen er een aantal nog - zijn er 12 vrijwilligers van BOR in een roulerend schema actief geweest in het omgangshuis - was er aan het eind van het jaar plaats voor nieuwe casussen in het omgangshuis Jaarlijks vindt er een evaluatie plaats met alle betrokkenen bij het omgangshuis. Hieruit is opnieuw gebleken dat de rol van de vrijwilligers hogelijk gewaardeerd wordt. Hun bijdrage wordt als kundig en belangrijk ervaren. 4.4 PR en voorlichting Voorlichting in beperkte mate Vanwege de eerder beschreven temporisering in ambitie is er in 2010 op beperkte schaal voorlichting gegeven. Concrete activiteiten in 2010 zijn geweest: presentatie bij procesmanagers jeugd van de gemeenten in Twente deelgenomen aan een expertmeeting o.g.v. omgangsbegeleiding georganiseerd door het NJI workshop verzorgd op het nationaal congres opvoedingsondersteuning eveneens georganiseerd door het NJI werkconferentie cjg twente bijgewoond Website gelanceerd In maart 2010 is de website van BOR geopend. Wie intoetst vindt een overzichtelijke website met duidelijke informatie voor zowel ouders als verwijzers. Er is informatie te vinden over wat BOR is en doet, hoe een traject bij BOR verloopt en hoe men zich kan aanmelden. Ook zijn er op de website informatie en leestips over scheiding en omgang te vinden. Jaarverslag BOR Twente

11 De reacties van ouders en verwijzers zijn positief. Er blijkt met regelmaat gebruik van de website gemaakt te worden. 4.5 BOR buiten de regio Subsidie ZONMw Humanitas heeft eind 2009 een subsidie toegekend gekregen van ZonMw voor de uitrol van BOR op een aantal plaatsen in het land. ZonMw is een organisatie die werkt aan de verbetering van preventie, zorg en gezondheid door het stimuleren en financieren van onderzoek, ontwikkeling en implementatie. Hun werkgebied ligt op het snijvlak van gezondheidsonderzoek, beleid en zorginnovatie. Met het honoreren van de aanvraag die Humanitas heeft gedaan voor de uitrol van BOR, zijn er mogelijkheden gecreëerd om BOR in de periode in zes regio s in het land te ontwikkelen. Inmiddels zijn in Helmond, Flevoland en Arnhem-Renkum daadwerkelijk BOR-projecten gestart. In onder andere IJsselland en Ede-Wageningen zijn de verkennende bewegingen in een ver gevorderd stadium. Mooi is te merken dat er vanuit verschillende hoeken steunbetuigingen komen die het grote draagvlak voor BOR in de praktijk zichtbaar maken. Zo hebben de Raad voor de Kinderbescherming regio Overijssel, Echtscheidingsonderzoeker Ed Spruijt en Bureau Jeugdzorg Overijssel hun steun betuigd in een aanbevelingsbrief. Kwaliteitsontwikkeling Met de landelijke uitrol van BOR en de subsidie van ZONMw wordt eveneens een impuls gegeven aan de doorontwikkeling van de methodiek van BOR en de borging van de kwaliteit van de dienstverlening. Zo is het afgelopen jaar: - de methodiek doorontwikkeld en beschreven - de training voor vrijwilligers verder uitontwikkeld - een start gemaakt met de ontwikkeling van landelijk PR materiaal - een landelijk coordinatorenoverleg gestart waarin ervaringen tussen de verschillende BOR-projecten worden uitgewisseld - het plan opgevat een landelijk expertisecentrum op te richten 4.6 Advies- en bestuurscommissie Adviescommissie In de adviescommissie zijn de belangrijkste verwijzende en samenwerkende organisaties vertegenwoordigd. (*) Ook in 2010 is de adviescommissie van BOR 2 keer bij elkaar gekomen om mee te denken over de dienstverlening binnen BOR. Het is heel waardevol om samen met onze strategische partners kritisch te blijven kijken naar het aanbod van BOR en ook de werkafspraken met andere organisaties goed te blijven volgen en waar nodig bijstellen. Onderwerpen die onder andere besproken zijn in de adviescommissie zijn: Rapporteren en samenwerken: BOR rapporteert in principe niet, maar werkt wel nauw samen met andere (hulpverlenende) instanties. Bij de adviescommissie wordt de werkbaarheid van afspraken goed besproken en gevolgd. De mogelijkheid om te investeren in voorlichting aan de verwijzers/ doelgroep aan de voorkant van de problematiek. De gemeente Enschede was bereid hier een eenmalige subsidie voor te geven. In overleg is afgesproken hier op dit moment geen gebruik van te maken omdat het opschuiven naar de voorkant ook een beweging van de ketenpartners aan de zwaardere kant vraagt. Dit is zeker de bedoeling, maar vraagt een goede inbedding in het structurele beleid en de structurele financiering van alle voorzieningen. Aandachtspunt; zwaarte van de problematiek, bereidheid van ouders. Dit punt is een terugkerend thema, omdat het inherent is aan het werken met de doelgroep van BOR. Het alert blijven op de Jaarverslag BOR Twente

12 grenzen aan het vrijwillligerswerk is structureel een belangrijk aandachtspunt voor de adviescommissie. Evaluatie adviescommissie; met het eindigen van de projectperiode van BOR is opnieuw gekeken naar de functie en meerwaarde van de adviescommissie. Alle partijen zijn het erover eens dat de klankbord- en afstemmingsfunctie voor alle betrokkenen erg waardevol zijn en daarmee belangrijk om in dit verband met dezelfde frequentie in stand te houden. Bespreken casuïstiek, bijvoorbeeld omtrent huiselijk geweld De voortgang van het traject BOR door het NJI te laten erkennen als in theorie bewezen effectieve interventie. (*) zie voor taak en samenstelling adviescommissie BOR Twente bijlage 1 Functie bestuurscommissie overgenomen door Twents Bestuur Humanitas In de bestuurscommissie waren de 4 afdelingen van Humanitas betrokken die samen het project tot stand hebben gebracht en dragen. Deze 4 afdelingen zijn per 1 januari 2010 bestuurlijk gefuseerd tot één Humanitas Twente. Humanitas beoogt daarmee Twentebreed gesprekspartner te zijn voor al haar strategische partners en financiers. BOR vormt vast agendapunt op de agenda van dit bestuur, waarmee dit bestuur de functie van de oude bestuurscommissie vervangt. De leden van het Twents Bestuur denken vanuit hun lokale rol en betrokkenheid mee over de koers en toekomst van BOR. Naast de bij de adviescommissie genoemde onderwerpen brengen zij specifiek hun expertise rond vrijwilligerswerk in en kijken zij op welke wijze het project binnen de kaders van Humanitas past. Het Twents bestuur vergadert eens per 6 weken. 4.7 Personele ontwikkelingen In 2010 is het contract van beide projectcoördinatoren (Edith de Graaf en Gerrit van der Weerd) verlengd. Eén voor 24 en één voor 20 uur. Dat één contract van 24 naar 20 uur is gegaan heeft te maken met de beperkte financiële middelen. Zoals gezegd is in december tot ons verdriet Gerrit van der Weerd overleden, waarmee eind 2010 een vacature is ontstaan. De projectleider Michel Krijnsen heeft in 2010 zowel binnen als buiten Twente de BOR-projecten aangestuurd en mee ontwikkeld. Een deel van zijn uren wordt daarom extern gefinancierd. Het werk van dit team wordt ondersteund door een consulent van Humanitas District Oost (Inge Leeuw). Het gaat dan onder meer om het meedenken over de koers van het project en het onderhouden en uitbouwen van subsidierelaties. In 2010 is ook plaats geboden aan een stagiaire van de Saxion Academie Mens en Maatschappij (Dorin Gaby). Zij verrichtte diverse werkzaamheden voor BOR. Jaarverslag BOR Twente

13 5. Resultaten tot en met Aantallen en resultaten In 2010 zijn er 126 aanmeldingen bij BOR binnen gekomen. Na het intakegesprek is met 101 van deze ouderparen het begeleidingstraject daadwerkelijk gestart. De overige 25 zijn niet gestart vanwege verwijzing naar PBO/omgangshuis, onvoldoende bereidheid bij (één van beide) ouder(s) om een inspanning te leveren aan het tot stand komen van de omgang of het uitblijven van de aanmelding van de andere ouder. Met het ontbreken van bereidheid behoren ouders niet tot de doelgroep van dit vrijwilligersproject. Zij zijn door- of terugverwezen naar het PBO, de rechtbank en/of advocaten. Bij de begeleidingen die binnen BOR zijn gestart, waren in kinderen betrokken, waarvan het merendeel onder de 7 jaar. In onderstaand schema ziet u de gegevens over 2010, afgezet tegen de cijfers van 2007, 2008 en Totaal Aanmeldingen Gestarte trajecten Betrokken kinderen Afgeronde trajecten Lopende trajecten Positief resultaat Neutraal resultaat Negatief resultaat Slagingspercentage 73% 71% 66% 71% 71% We spreken van een positief resultaat op het moment dat de begeleiding is afgerond met voor de ouders en kinderen goed hanteerbare afspraken rond de omgang van de kinderen met de uitwonende ouder. Van een neutraal resultaat is sprake wanneer weliswaar geen omgang tot stand werd gebracht, maar wel rust in de opvoedingssituatie is teruggekeerd, doordat de tot omgang verzoekende ouder zijn verzoek introk in het belang van het kind. 5.2 Aanmeldingen per gemeente De aanmeldingen in 2010 zijn afkomstig uit meerdere plaatsen in Twente. Het merendeel (42%) echter uit Enschede, Hengelo (16%) en Almelo (14%). Bij de toewijzing van aanmeldingen aan gemeenten wordt uitgegaan van de woonplaats van het kind (de kinderen). Woonplaats (gemeente) Aantal aanmeldingen Enschede 53 Hengelo 20 Almelo 18 Oldenzaal 6 Hof van Twente 4 Jaarverslag BOR Twente

14 Losser 2 Borne 3 Wierden 2 Twenterand 5 Rijssen-Holten 3 Haaksbergen 4 Hellendoorn 2 Dinkelland 3 Tubbergen 1 Totaal 126 Het totaal aantal aangemelde kinderen bedraagt 178. Daarvan zijn uiteindelijk 148 kinderen in een BORbegeleiding betrokken. 5.3 Verwijzers In 2010 zijn vrijwel alle aanmeldingen via verwijzing tot stand gebracht. Verwijzende instantie Aantal Advocaat/Rechtbank 60 Bureau Jeugdzorg (incl. AMK) 15 AMW 8 Thuiszorg 2 JGZ 2 Jarabee 5 Mediators 2 MEE Twente 2 PBO 2 Politie 2 Loesloket 2 Raad voor de Kinderbescherming 12 Zelf aangemeld 8 Tactus 2 Mediant 2 Totaal 126 Bijna de helft van de aanmeldingen zijn binnengekomen via verwijzing door advocaten, veelal na een zitting op de Rechtbank. In meerdere kwesties werd in afwachting van een onderzoek (en advies) van de Raad voor de Kinderbescherming, gestart met de opbouw van omgang door BOR. Jaarverslag BOR Twente

15 6. Speerpunten in 2011 De ambitie blijft eerder in beeld te komen bij de doelgroep. Door eerder betrokken te worden bij omgangsproblematiek zal verharding beter te voorkomen zijn en daarmee emotionele schade bij de kinderen en in het verlengde zwaardere (duurdere) vormen van hulpverlening. Afhankelijk van de financiële ruimte zullen uren worden vrijgemaakt om voorlichting te geven aan ouders en verwijzers die in een vroeg stadium zicht hebben op de problematiek. Prioriteit heeft het weer completeren van het BOR-team door het aanstellen van een nieuwe coördinator. De werving en selectie zal in het voorjaar van 2011 plaatsvinden. In 2011 zal BOR van locatie wisselen. Het huidige pand aan de Waarbekenweg is verhuurd aan een andere organisatie. Naar verwachting zal medio 2011 het nieuwe onderkomen aan de Oude Bornse weg in Hengelo in gebruik genomen worden. Deze locatie is meer representatief, beter bereikbaar en beter toegerust (qua speelkamer/ tuin) voor het ontvangen van ouders en kinderen bij BOR. Andere kant van deze medaille is dat het niet mogelijk bleek voor dezelfde huurprijs (die verre van marktconform was) een geschikt onderkomen te vinden. In 2011 zullen met de kleinere gemeenten in Twente werkbare afspraken gemaakt moeten worden omtrent de financiering van de koppelingen in deze gemeenten. In 2011 zal een stichting worden opgericht onder de noemer vrienden van BOR. Deze stichting beoogt onder andere met behulp van haar comité van aanbeveling de bekendheid van BOR te vergroten en (financiële) middelen te vergaren om (eenmalige) investeringen te bekostigen die aanvullend zijn op de basis dienstverlening van BOR (te denken valt aan inrichten speelkamer, PR materiaal, opleidingen etc.) De al in de begroting opgenomen uren voor secretariële ondersteuning worden vanaf 1 januari 2011 daadwerkelijk ingevuld (door Marian Voogd). Hiermee krijgen de coördinatoren de nodige administratieve en organisatorische ondersteuning en zal de bereikbaarheid van BOR veel beter worden. De vrijwilligers van BOR hebben aangegeven meer behoefte te hebben aan deskundigheidsbevordering. In plaats van om de maand zal nu maandelijks een bijeenkomst plaatsvinden; de ene maand wordt een thema behandeld, de andere maand is er een terugkombijeenkomst waar o.a. aan intervisie wordt gedaan. Er zal ook in 2011 gewerkt worden aan de doorontwikkeling van de kwaliteit van BOR. Het expertisecentrum zal van start gaan, de training verder uitontwikkeld en de methodiek zal verder geëvalueerd en aangescherpt worden. Jaarverslag BOR Twente

16 Bijlage 1 Adviescommissie BOR Twente Het doel van de adviescommissie is de bestuurscommissie te adviseren en informeren op onderwerpen als: inbedding en samenwerking van BOR-Twente met lokale/regionale organisaties (dus ook binnen hun eigen organisaties bekendheid geven aan BOR-Twente) strategische voortgang van het project (aansluiten bij beleidsontwikkelingen en vinden van geldstromen voor continuering na proefperiode) uitwisselen van deskundigheid, versterken van de samenwerking én doorverwijzing van ouders De adviescommissie Bestaat uit samenwerkingspartners van BOR-Twente Deelnemers zijn werkzaam op management/beleidsniveau. De voorzitter van de bestuurscommissie stelt samen met de projectcoördinator de agenda op, is tevens voorzitter van de adviescommissie en koppelt terug aan de bestuurscommissie De adviescommissie komt minimaal twee maal per jaar bijeen en de leden ontvangen ter voorbereiding een agenda en bespreekstukken. Leden van de adviescommissie BOR Twente Raad voor de Kinderbescherming, Jelle Kleistra, regiodirecteur Jarabee, Jeugdzorg Twente, Gerard Teunissen, directeur Bureau Jeugdzorg Overijssel, Jan Rolleman, regiomanager Maatschappelijk Werk N-W Twente, Anja Gerritsen, directeur Rechtbank, Jaap Blomhert, kinderrechter GGD Regio Twente, Annemarie van Beem, orthopedagoog/beleidsmedewerker Namens de gemeenten, Pim van Hulst, beleidsmedewerker gemeente Enschede Roulerend leden Humanitas bestuur Twente, tevens voorzitter en secretaris/notulist adviescommissie Humanitas: Michel Krijnsen, projectleider BOR Humanitas: Inge Leeuw, consulent district Oost Jaarverslag BOR Twente