Portfoliohandleiding Tweedegraads lerarenopleidingen

Transcriptie

1 Portfoliohandleiding Tweedegraads lerarenopleidingen Jacqueline Kösters, Klaas van der Laan augustus 2017 Inhoudsopgave 1 Inleiding De inhoud en opbouw van het portfolio De profielpagina De bekwaamheidsdossiers Documentatie Beoordelingen Het gebruik van het portfolio in de verschillende curriculumonderdelen Het portfolio en werkplekleren Het portfolio en de bekwaamheidsproeven/assessments Het portfolio en de professionele ontwikkelingslijn Het werken aan het portfolio: werken met Quick Reference Cards (QRC s) Inleiding Het DLWO-portfolio van de tweedegraads lerarenopleidingen FOO is een begeleidings- en beoordelingsinstrument. In het portfolio documenteer je je leer- en ontwikkelingsproces als student en je competentieontwikkeling als docent in opleiding. Het ontwikkelen van competenties is een continu leerproces, dat voor iedereen op een eigen wijze en in een eigen tempo verloopt. Het portfolio maakt het mogelijk die groei en ontwikkeling gedurende de gehele opleiding zichtbaar te maken en te onderbouwen. Het portfolio wordt in de tweedegraadsopleidingen op de volgende manieren gebruikt: 1. Bij de begeleiding en beoordeling tijdens het werkplekleren; 2. Bij de begeleiding bij de voorbereiding op assessments in PPO. 3. Bij de beoordeling van je professionele tijdens assessments. Portfolio s worden, net als alle andere studentenmateriaal, na afloop van je studie door de opleiding gearchiveerd en gedurende 7 jaren bewaard. Ondersteuning. Informatie en uitleg over het werken met het portfolio vind je op de ondersteuningspagina: Inloggen. Als je inlogt op deze ondersteuningspagina voor het DLWO-portfolio, vind je daar een link naar jouw portfolio. Als je nog geen portfolio hebt staat op die pagina een instructie hoe je jouw eigen porfolio kunt aanmaken. De url van een DLWO-portfolio is In de plaats van 'HvA-id' staat de HvA-id van de student. Bijvoorbeeld Portfoliohandleiding Tweedegraads lerarenopleidingen pag. 1 van 7

2 Als iemand naar een DLWO-portfolio gaat krijgt hij eerst een scherm met verschillende aanmeldopties te zien: Je kiest de optie die bij jou past: 1. Voor studenten en medewerkers van de HvA met toegangsrechten tot DLWO-portfolio's: kies de optie 'HvA' 2. Voor externen (zoals werkplekbegeleiders en schoolopleiders) die uitgenodigd zijn voor een DLWO-portfolio en toegang hebben verkregen door authenticatie met hun Microsoft- of Google-account: kies de optie 'Microsoft Account' of Google Account'. Delen. Als je wilt dat iemand anders jouw portfolio bekijkt, dan kan dat alleen als jij diegene eerst hebt uitgenodigd en hem of haar rechten hebt gegeven om je portfolio te lezen. Dat kunnen mensen zijn met een HvA-account (mede-studenten en docenten) of mensen zonder HvA-account (bijvoorbeeld schoolopleider of werkplekbegeleider. Dat is dus anders dan bij een studiedeel in MijnHvA waar iedereen zichzelf aan kan melden als volger. Minimaal nodig je in de loop van het studiejaar de volgende personen uit voor je portfolio: - je werkbegeleider en schoolopleider van je stageschool - je instituutsopleider van de HvA - je studieloopbaanbegeleider of mentor - de assessoren van de assessments. Je kunt ook docenten en medestudenten uitnodigen voor je portfolio. Op de genoemde ondersteuningspagina staat een QRC (Quick Reference Card) met uitleg hoe je dat doet: reference cards QRCs/QRC-DPF-a1-Je DLWO-portfolio delen met anderen (intern en extern).pdf. Om dit document te kunnen lezen moet je inloggen met je HvA-account. Portfoliohandleiding Tweedegraads lerarenopleidingen pag. 2 van 7

3 2 De inhoud en opbouw van het portfolio In onderstaand overzicht staan de verschillende onderdelen van het portfolio beschreven met daarbij het type werkomgeving van dat betreffende onderdeel. Onderdelen DLWO-portfolio tweedegraadsopleidingen FOO 1. Profielpagina 2. De vier bekwaamheidsdossiers: - Pedagogisch dossier - Vakdidactisch dossier - Dossier Werken in de school - Dossier Persoonlijke professionele ontwikkeling 3. Documentatie 4. Beoordelingen 5. Help Een portfolio heeft een opslagcapaciteit van 1 Gb. Een product dat je opneemt in je portfolio mag een maximale omvang van 200 Mb hebben. 2.1 De profielpagina Op de profielpagina introduceer je jezelf. Denk bijvoorbeeld aan: een foto, korte beschrijving van de (studie-)loopbaan, je motivatie om leraar te worden, CV. Je update je profielpagina regelmatig, zodat hij actueel blijft. Tip: voeg een foto toe die iets laat zien van jou als leraar. 2.2 De bekwaamheidsdossiers In deze dossiers illustreer je je ontwikkeling en groei tot startbekwaam docent. In het portfolio is gekozen voor een indeling in vier bekwaamheidsdossiers. De bekwaamheidsdossiers hangen als volgt samen met de 7 competenties: Vier bekwaamheidsdossiers Competenties Pedagogisch dossier Pedagogische competentie (competentie 2) interpersoonlijke competentie (competentie 1) Vakdidactisch dossier (Vak-) didactische competentie (competentie 3) Organisatorische competentie (competentie4) Dossier Werken in de school Samenwerken in een team (competentie 5) Samenwerken met de omgeving (competentie 6) Dossier Professionele Werken aan de eigen beroepsidentiteit (competentie 7) ontwikkeling Minimaal één keer per semester werk je elk dossier bij. De vier bekwaamheidsdossiers vormen de input voor de tussenevaluatie en eindbeoordeling van het werkplekleren, voor de periodieke gesprekken met je studieloopbaanbegeleider en voor assessment LIOstart. De competenties zijn geformuleerd op vier niveaus. De niveaubeschrijvingen van de competenties vind je onder andere in de Handleiding Werkplekleren. In je dossiers laat je zien hoever jij bent in je competentieontwikkeling. Je gebruikt de niveaubeschrijving van de competenties als een meetlat die je langs je eigen functioneren legt. Elk dossier heeft 4 jaarpagina s. Elk studiejaar start je op een nieuwe pagina. Beperk op elke dossierpagina de tekst van je zelfevaluatie tot 600 à 700 woorden. Een jaarpagina is alsvolgt opgebouwd: 1. Beschrijf je leerdoelen die je vooraf hebt opgesteld. Portfoliohandleiding Tweedegraads lerarenopleidingen pag. 3 van 7

4 2. Beschrijf beknopt hoe je aan deze leerdoelen gewerkt hebt: wat je gedaan hebt of wat belangrijke ervaringen voor je waren. Benoem welke ontdekkingen en inzichten je daarbij hebt opgedaan. 3. Laat zien dat je het gedrag dat hoort bij de betreffende competenties beheerst. Onderbouw dat door te verwijzen (met behulp van hyperlinks) naar materiaal dat je in Documentatie gezet hebt. Houd het aantal verwijzingen beperkt. Kies bijvoorbeeld één typerend voorbeeld bij de beschrijving van je competenties, die bij dat dossier horen. Tip: voeg foto s toe aan de dossierpagina die je verhaal illustreren. 4. Je verwijst in iedere zelfevaluatie in ieder geval naar 4 soorten materiaal: a. Feedback (van je begeleiders en van leerlingen). Maak ook duidelijk wat je met die feedback gedaan hebt of nog van plan bent om te doen; b. Reflecties c. Beschrijving van en reflectie op een kenmerkende situatie. Een kenmerkende situatie bestaat uit een beschrijving van de situatie, een reflectie daarop, een analyse en een verantwoording met behulp van theorie. Voor de reflectie maak je gebruik van een systematische metode, zoals het reflectiemodel van Korthagen. d. Eigen vakdidactisch materiaal (alleen in vakdidactisch dossier). 5. Je sluit af met het beschrijven van de leerdoelen, waaraan je de komende periode gaat werken. Zorg dat deze nieuwe leerdoelen aansluiten op je voorafgaande zelfevaluatie. Bij de selectie van materiaal, waarnaar je in je zelfevaluaties naar wilt verwijzen, kun je denken aan de volgende voorbeelden. Pedagogisch dossier: - een situatie in een klas, waarbij je jouw vaardigheden op het gebied van klassenmanagement laat zien; - een gesprek met een klas of een leerling, waarmee je jouw communicatievaardigheden zichtbaar maakt; - een observatie van een klas of leerling, waarmee je jouw inzichten op het gebied van pedagogisch klimaat of sociale veiligheid laat zien Vakdidactisch dossier: Wat zit er in je vakdidactische gereedschapskist? Denk aan: - je actuele repertoire aan didactische hulpmiddelen, werkvormen en media (vakdidactische producten en hulpmiddelen, waaronder materiaal ontwikkeld in vakdidactiekcursussen en materiaal ontwikkeld op de stageschool zoals lessenseries, - digitaal- lesmateriaal, ppt-presentaties); - voorbeelden van ontwerpen van doelmatige vakcurricula (bijv. een eigen lessenserie); - gebruik van schoolboeken en leerstof: leerstofanalyse, schoolboek beoordelen, kiezen en gebruiken; - toetsen evaluatiemethoden die aan vakdoelen beantwoorden. Dossier Werken in de school: - Samenwerking met collega s en jouw inbreng daarin; - Contact met ouders en leerlingenzorg; - Voorbeeld van buitenschools leren door leerlingen. Dossier Professionele ontwikkeling: - Hoe je leert van je eigen ervaringen en reflecties; - Hoe je leert van feedback van begeleiders, collega s en leerlingen; - Ervaringen, situaties en bronnen, die hebben bijgedragen aan je visie op onderwijs en het beroep van leraar en/of je eigen beroepsidentiteit. Portfoliohandleiding Tweedegraads lerarenopleidingen pag. 4 van 7

5 2.3 Documentatie Het onderdeel Documentatie is een documentenbibliotheek, dat wil zeggen een plek om je documenten neer te zetten De inhoud en de structuur beheer je zelf m.b.v. mappen en/of categorieën. Inhoud van de bibliotheek In Documentatie zet je alle producten, die je nodig hebt om je ontwikkeling in de vier bekwaamheidsgebieden te illustreren. Elk product dient afzonderlijk in de bibliotheek geüpload te worden. Het is niet voldoende met een hyperlink te verwijzen naar producten die ergens anders staan. Ordening van de bibliotheek De structuur die je aanbrengt in Documentatie is alleen voor jezelf relevant. Via hyperlinks in andere onderdelen van je portfolio, bijvoorbeeld op één van de dossierpagina s, kies je welke documenten uit de bibliotheek belangrijk zijn voor begeleiders en/of beoordelaars. Alle documenten die je in de bibliotheek plaatst geef je een logische naam. Dat wil zeggen: de naam van een document geeft informatie over de inhoud van een document. Je zorgt er ook voor dat de documentatie in je bibliotheek goed geordend is, zodat je producten vindbaar blijven. Dat kan door mapjes te maken, bijvoorbeeld per studiefase. Daarbinnen kun je dan weer een ordening per studieonderdeel maken. Een andere manier om producten te ordenen is door te werken met categorieën. Een categorie is een kenmerk dat je aan een product toekent. Een voorbeeld: Je voegt aan alle toetsen in de bibliotheek de categorie toets toe. Je kunt nu heel snel een overzicht krijgen van alle toetsen in je bibliotheek door te selecteren op de categorie toets. Je kunt aan een product meerdere categorieën koppelen. Aan een digitale toets kun je bijvoorbeeld naast de categorie toets ook de categorie ICT koppelen. Het is belangrijk van te voren goed na te denken over de categorieën die je wilt gebruiken. Dat scheelt een hoop werk! Je kunt ook later nog categorieën toevoegen aan je portfolio. Een voorbeeld: in jaar 2 geef je in de stage les aan zowel een vmbo-t als een havo-klas. Je wilt graag aan je lessen en aan je toetsen de categorie schooltype (havo of vmbo of ) toevoegen, zodat je de lesopzetten en toetsen snel terug kunt vinden op schooltype. Het is handig om zodra je een product in je bibliotheek zet, dat product te koppelen aan de relevante categorieën. Als je op een later tijdstip nog een nieuwe categorie bedenkt, kun je desgewenst ook oudere producten koppelen aan die categorie. Zo kun je in bovenstaand voorbeeld ook achteraf nog je lessen van jaar 1 koppelen aan de categorie schooltype. Voorbeelden van categorieën die je zou kunnen gebruiken: - Onderzoek (producten waarmee je laat zien dat je voldoet aan de onderzoekseisen); - Taalniveau (producten waarmee je laat zien dat je voldoet aan de taalniveau-eisen); - ICT (alle producten waarmee je laat zien dat je voldoet aan de ICT eisen; - Bij lesopzetten: schooltype en leerjaar (om aan te geven voor welke doelgroep een les geschikt is), categorieën om de inhoud te omschrijven (bijvoorbeeld bij geschiedenis de tijdvakken); - Naam dossier (pedagogisch, vakdidactisch, ) waar het product bij hoort. 2.4 Beoordelingen In het portfolio is een aparte bibliotheek opgenomen voor beoordelingen. In het onderdeel Beoordelingen plaats je de volgende documenten: - beoordelingsformulieren van het werkplekleren (1,2,3 en 4); - beoordelingsformulieren van de assessments; - verslag van LIO-praktijkonderzoek; - beoordelingsformulier van het LIO-praktijkonderzoek. - bewijs van het behalen van je LKT (voor de opleiding Frans/Engels ook CPE/TCF) Zet hier alleen deze documenten. Ander materiaal zet je in Documentatie. Portfoliohandleiding Tweedegraads lerarenopleidingen pag. 5 van 7

6 Zorg dat de beoordelingsformulieren, voor je ze hier upload, voorzien zijn van handtekeningen van de beoordelaars en een datum. Beoordelingsformulieren moeten gescand zijn in pdf-formaat. Portfoliohandleiding Tweedegraads lerarenopleidingen pag. 6 van 7

7 3 Het gebruik van het portfolio in de verschillende curriculumonderdelen 3.1 Het portfolio en werkplekleren Voor het werkplekleren gebruik je de volgende portfolio-onderdelen: - bekwaamheidsdossiers: zowel voor de tussen- als voor de eindevaluatie vul je elk van de vier dossiers. Je verwijst daarbij naar documentatie uit de bibliotheek. Bij de start van de stage formuleer je voor elk dossier leerdoelen. - Documentatie: je neemt hier alle relevante documenten op: lesopzetten, toetsen, leertaken, pap s etcetera. - beoordelingen: ondertekende formulieren van de eindbeoordeling. 3.2 Het portfolio en de bekwaamheidsproeven/assessments Om te mogen deelnemen aan een bekwaamheidsproef of assessment moet je portfolio aan bepaalde eisen voldoen. Je mentor of studieloopbaanbegeleider beoordeelt of je portfolio aan deze eisen voldoet. Informatie over de bekwaamheidsproeven en de eisen die gesteld worden aan het portfolio vind je bij het betreffende studiedeel op MijnHvA Het portfolio en de professionele ontwikkelingslijn Hier leer je werken met het portfolio en leer je de vaardigheden die je gebruikt bij het opbouwen en bijhouden van je portfolio, zoals: - leerdoelen formuleren; - schrijven van een zelfevaluatie en de ontwikkeling van je competenties; - materiaal selecteren om je zelfevaluatie te onderbouwen; - visieontwikkeling; - verbinden van praktijk en theorie. 4 Het werken aan het portfolio: werken met Quick Reference Cards (QRC s) Alle technische handelingen voor het maken en gebruiken van je portfolio zijn beschreven in zogenaamde Quick Reference Cards of QRC s. In elke QRC staat beknopt uitgelegd hoe een bepaalde portfoliohandeling in zijn werk gaat. Denk bijvoorbeeld aan het uploaden van een document, het opnemen van een hyperlink naar een document, het uitnodigen van een begeleider of beoordelaar, etc. De QRC s zijn zo geschreven dat je er zelfstandig mee aan de slag kunt. De QRC s kun je vinden op de ondersteuningspagina Op deze site vind je ook een aantal veelgestelde vragen. Als je vragen hebt of tegen problemen aanloopt kijk dan eerst bij de QRC s en bij de veelgestelde vragen. Als je vraag dan niet beantwoord is, kun je mailen naar portfolio-foo@hva.nl. Portfoliohandleiding Tweedegraads lerarenopleidingen pag. 7 van 7