Studie & Werk 2013: Hbo ers en academici van afstudeerjaar 2010/11 op de arbeidsmarkt Berkhout, E.E.; Prins, J.; van der Werff, S.G.

Transcriptie

1 UvA-DARE (Digital Academic Repository) Studie & Werk 2013: Hbo ers en academici van afstudeerjaar 2010/11 op de arbeidsmarkt Berkhout, E.E.; Prins, J.; van der Werff, S.G. Link to publication Citation for published version (APA): Berkhout, E., Prins, J., & van der Werff, S. (2013). Studie & Werk 2013: Hbo ers en academici van afstudeerjaar 2010/11 op de arbeidsmarkt. (SEO-rapport; No ). Amsterdam: SEO Economisch Onderzoek. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam ( Download date: 28 Sep 2017

2 Amsterdam, juni 2013 In opdracht van Elsevier Thema Studie & Werk 2013 HBO ers en academici van studiejaar 2010/2011 op de arbeidsmarkt Statistische bijlage tabellen Hbo ers E. Berkhout S. van der Werff J. Prins Roetersstraat WB Amsterdam - T (+31) F (+31) secretariaat@seo.nl ABN-AMRO Postbank KvK Amsterdam BTW B02

3 De wetenschap dat het goed is SEO Economisch Onderzoek doet onafhankelijk toegepast onderzoek in opdracht van overheid en bedrijfsleven. Ons onderzoek helpt onze opdrachtgevers bij het nemen van beslissingen. SEO Economisch Onderzoek is gelieerd aan de Universiteit van Amsterdam. Dat geeft ons zicht op de nieuwste wetenschappelijke methoden. We hebben geen winstoogmerk en investeren continu in het intellectueel kapitaal van de medewerkers via promotietrajecten, het uitbrengen van wetenschappelijke publicaties, kennisnetwerken en congresbezoek. SEO-rapport nr ISBN Copyright 2013 SEO Amsterdam. Alle rechten voorbehouden. Het is geoorloofd gegevens uit dit rapport te gebruiken in artikelen en dergelijke, mits daarbij de bron duidelijk en nauwkeurig wordt vermeld.

4 STUDIE & WERK 2012 TABELLEN HBO Inhoudsopgave Tabel 1 Tabel 2 Tabel 3 Tabel 4 Tabel 5 Tabel 6 Tabel 7 Sociaal-economische kenmerken: geslacht, geboorteland en geboorteland ouders... ii Opleiding: werkervaring, studie in het buitenland, studentenvereniging en bestuurlijke ervaring... iv Opleiding: studieduur, verkort programma, tijd in het hoger onderwijs, studieschuld en oordeel over de studie... vi Arbeidsmarktpositie: huidige situatie...viii Arbeidsmarktpositie: aantal sollicitaties, aantal banen en % werkzoekend... x Arbeidsmarktpositie: dienstverband huidige baan... xii Arbeidsmarktpositie: bedrijfssector huidige baan... xiv Tabel 8 Arbeidsmarktpositie: lengte werkweek, salaris en salarisverwachting over 5 jaar... xvi Tabel 9a Tabel 9b Tabel 10 Tabel 11 Tabel 12 Tabel 13a Tabel 13b Tabel 14 Tabel 15 Arbeidsmarktpositie: arbeidsvoorwaarden en beloningscomponenten huidige baan... xviii Arbeidsmarktpositie: arbeidsvoorwaarden en beloningscomponenten huidige baan... xx Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: gebruikte kanalen bij het zoeken naar een baan...xxii Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: meest succesvol geachte methode bij het zoeken naar een baan... xxiv Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: wijze waarop men de huidige baan gevonden heeft... xxvi Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: belangrijkste argument bij het accepteren van een baan... xxviii Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: belangrijkste argument bij het accepteren van een baan (vervolg)... xxx Aansluiting studie en baan: overscholing en inhoudelijke aansluitingxxxii Opleiding: Spijt van studiekeuze en motivatie studiekeuze... xxxiv

5

6 I Leeswijzer voor de tabellenbijlage De tabellenbijlage bestaat uit twee delen: één met tabellen van hbo-opleidingen en één met tabellen van wetenschappelijke studies. In dit gedeelte worden de wetenschappelijke studies weergegeven. Elk deel bevat 15 tabellen waarin de volgende vijf hoofdthema s worden behandeld: sociaal economische kenmerken; opleiding; arbeidsmarktpositie; zoekgedrag en arbeidsmarktattitude; aansluiting studie en baan. In beide delen zijn de tabellen synchroon genummerd. Dat wil zeggen dat elke tabel in het hbodeel dezelfde onderwerpen behandelt als de tabel met hetzelfde nummer in het WO-deel. Voor een juiste interpretatie van de gegevens is het verstandig om eerst kennis te nemen van het bijbehorende rapport.

7 II Tabel 1 Sociaal-economische kenmerken: geslacht, geboorteland en geboorteland ouders % man % geb in NL % moeder geb. in NL % vader geb in NL % allochtoon (subjectief) Leraar basisonderwijs (PABO) 12% 100% 98% 98% 3% Lerarenopleiding talen 19% 94% 83% 87% 12% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 61% 98% 93% 96% 2% Pedagogiek 2% 95% 88% 88% 6% Lerarenopleidingen maatschappijvakken 49% 90% 90% 88% 10% Lerarenopleidingen exact 60% 89% 88% 83% 14% Taal & Economie (inc Vertalen) 25% 83% 69% 74% 12% Journalistiek 44% 98% 93% 93% 5% Communicatie 25% 91% 94% 84% 12% Informatiestudies 33% 89% 97% 94% 5% Mediastudies 63% 96% 90% 86% 12% Communicatiesystemen 66% 98% 98% 98% 2% Kunstacademie 33% 96% 89% 85% 10% Toneel 33% 94% 91% 91% 12% Ontwerpen 77% 100% 97% 97% 7% Muziek & Dans 52% 87% 77% 82% 21% Management, Economie en Recht 55% 96% 90% 94% 0% Veiligheidskunde 77% 95% 95% 84% 7% HBO - Rechten 25% 90% 84% 84% 8% Vastgoed en Makelaardij 66% 92% 92% 96% 0% Bedrijfseconomie 71% 98% 98% 95% 5% Commerciële economie 67% 96% 93% 91% 9% Accountancy en fiscaal 62% 97% 86% 90% 13% Bedrijfskunde en management 73% 99% 99% 98% 4% Facility management 38% 100% 100% 93% 2% Hotelschool 36% 95% 95% 93% 2% Toerisme en Vrijetijdskunde 23% 90% 96% 93% 7% Small business 68% 97% 93% 100% 0% International Business and Management 48% 96% 91% 90% 10% Financial Services Management 64% 86% 92% 92% 6% Maatschappelijk werk en dienstverlening 13% 94% 87% 85% 11% Culturele en maatschappelijke vorming 30% 96% 90% 94% 5% Personeel en arbeid 30% 100% 96% 92% 4% Sociaal pedagogische hulpverlening 10% 94% 90% 87% 5% Sociaal-juridische dienstverlening 16% 91% 83% 81% 20% Creatieve therapie 10% 98% 97% 94% 3% Toegepaste psychologie 16% 94% 92% 88% 3% Social Work 22% 98% 89% 89% 3% Verpleegkunde 8% 98% 97% 97% 2% Fysiotherapie 30% 97% 96% 97% 4% Ergotherapie en Beweging 17% 93% 91% 94% 3% Logopedie 1% 86% 95% 92% 3% Overige verzorgers 19% 80% 76% 80% 26% Mondzorgkunde 10% 82% 76% 79% 22% Verloskunde 0% 95% 95% 88% 5% Diagnostiek 43% 97% 95% 96% 4% Voeding en diëtiek 5% 99% 88% 88% 6%

8 III % man % geb in NL % moeder geb in NL % vader geb in NL % allochtoon (subjectief) Milieustudies 80% 99% 96% 98% 6% Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 37% 94% 87% 91% 4% Landbouw 51% 98% 93% 97% 5% Voeding 42% 97% 97% 97% 0% Ruimtelijke ordening en planologie 75% 97% 96% 92% 0% Technische natuurkunde 90% 92% 88% 89% 4% Informatica 99% 96% 98% 94% 0% Chemie en Chemische technologie 66% 98% 94% 93% 6% Elektrotechniek (inc AOT) 100% 97% 94% 97% 0% Werktuigbouwkunde 97% 98% 96% 96% 4% Bouwkunde 86% 98% 98% 97% 5% Vervoer en logistiek 86% 96% 93% 88% 5% Zee- en Luchtvaart 96% 94% 94% 94% 3% Civiele techniek 96% 85% 88% 85% 11% Totaal HBO 43% 96% 93% 92% 6%

9 IV Tabel 2 Opleiding: werkervaring, studie in het buitenland, studentenvereniging en bestuurlijke ervaring geen Werkervaring tijdens studie stage studenten bijbaantje baan ande rs baan i.v.m. studie lid > 3 mnd in studentenvereniging buitenland bestuurlijke ervaring Leraar basisonderwijs (PABO) 0% 85% 23% 26% 14% 17% 12% 21% Lerarenopleiding talen 0% 74% 34% 11% 55% 37% 11% 19% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 0% 78% 27% 22% 49% 7% 21% 25% Pedagogiek 2% 79% 37% 22% 48% 12% 8% 8% Lerarenopleidingen maatschappijvakken 0% 73% 28% 18% 42% 12% 14% 21% Lerarenopleidingen exact 3% 77% 15% 23% 45% 15% 16% 23% Taal & Economie (inc Vertalen) 1% 84% 52% 28% 15% 90% 18% 28% Journalistiek 0% 93% 46% 18% 43% 21% 20% 7% Communicatie 0% 89% 39% 28% 32% 10% 23% 31% Informatiestudies 0% 86% 53% 14% 36% 6% 11% 3% Mediastudies 0% 90% 35% 25% 31% 20% 13% 16% Communicatiesystemen 0% 82% 49% 31% 44% 16% 9% 9% Kunstacademie 6% 78% 38% 15% 20% 19% 7% 5% Toneel 0% 85% 46% 19% 29% 22% 9% 16% Ontwerpen 2% 87% 31% 27% 31% 19% 53% 34% Muziek & Dans 1% 50% 30% 7% 73% 22% 21% 39% Management, Economie en Recht 0% 74% 41% 30% 24% 24% 24% 30% Veiligheidskunde 0% 91% 35% 39% 27% 11% 13% 11% HBO - Rechten 0% 98% 38% 21% 18% 8% 32% 21% Vastgoed en Makelaardij 0% 83% 41% 28% 25% 18% 49% 24% Bedrijfseconomie 0% 89% 34% 27% 17% 13% 18% 13% Commerciële economie 0% 92% 41% 32% 29% 25% 23% 27% Accountancy en fiscaal 0% 87% 25% 22% 36% 5% 31% 24% Bedrijfskunde en management 0% 67% 37% 23% 35% 30% 20% 33% Facility management 0% 86% 47% 27% 23% 24% 25% 32% Hotelschool 0% 90% 55% 9% 57% 68% 65% 42% Toerisme en Vrijetijdskunde 4% 80% 30% 27% 22% 20% 10% 13% Small business 3% 70% 30% 13% 57% 17% 24% 24% International Business and Management 0% 90% 45% 26% 25% 90% 21% 35% Financial Services Management 0% 86% 25% 41% 31% 8% 14% 37% Maatschappelijk werk en dienstverlening 0% 88% 30% 29% 38% 6% 8% 5% Culturele en maatschappelijke vorming 0% 83% 44% 30% 31% 18% 14% 18% Personeel en arbeid 0% 85% 35% 42% 24% 6% 21% 20% Sociaal pedagogische hulpverlening 1% 85% 29% 25% 54% 6% 10% 14% Sociaal-juridische dienstverlening 2% 89% 34% 29% 20% 6% 17% 14% Creatieve therapie 0% 91% 28% 26% 39% 25% 10% 12% Toegepaste psychologie 0% 91% 41% 29% 17% 6% 22% 19% Social Work 0% 89% 28% 27% 30% 9% 3% 5% Verpleegkunde 0% 80% 18% 13% 78% 30% 18% 16% Fysiotherapie 0% 83% 39% 31% 30% 14% 27% 30% Ergotherapie en Beweging 0% 79% 34% 27% 36% 18% 21% 11% Logopedie 0% 85% 33% 45% 16% 21% 18% 12% Overige verzorgers 0% 62% 9% 0% 86% 24% 48% 38% Mondzorgkunde 0% 79% 27% 21% 45% 9% 34% 16% Verloskunde 2% 81% 16% 19% 21% 2% 33% 5% Diagnostiek 0% 89% 38% 29% 34% 38% 28% 10% Voeding en diëtiek 0% 75% 32% 43% 13% 20% 21% 9%

10 V geen Werkervaring tijdens studie stage studenten bijbaantje baan ande rs baan i.v.m. studie lid > 3 mnd in studentenvereniging buitenland bestuurlijke ervaring Milieustudies 0% 90% 35% 21% 14% 25% 41% 32% Biologie en medisch lab.onderzoek 2% 91% 30% 28% 22% 22% 26% 15% Landbouw 0% 84% 28% 31% 30% 25% 38% 35% Voeding 0% 71% 37% 12% 35% 36% 36% 27% Ruimtelijke ordening en planologie 1% 94% 44% 20% 13% 13% 32% 24% Technische natuurkunde 4% 85% 45% 31% 0% 24% 46% 20% Informatica 0% 86% 23% 23% 45% 6% 26% 11% Chemie en Chemische technologie 1% 88% 29% 32% 16% 8% 27% 22% Elektrotechniek (inc AOT) 0% 79% 21% 26% 38% 11% 20% 21% Werktuigbouwkunde 0% 77% 30% 26% 32% 17% 22% 28% Bouwkunde 1% 82% 31% 28% 30% 11% 20% 19% Vervoer en logistiek 2% 81% 42% 24% 30% 13% 10% 20% Zee- en Luchtvaart 0% 100% 19% 19% 8% 40% 71% 24% Civiele techniek 0% 85% 24% 28% 30% 11% 15% 26% Constructiestudies 0% 88% 43% 24% 18% 13% 38% 33% Totaal HBO 1% 83% 34% 25% 33% 20% 21% 21%

11 VI Tabel 3 Opleiding: studieduur, verkort programma, tijd in het hoger onderwijs, studieschuld en oordeel over de studie tijd in hoger onderwijs in maanden Tijd in laatste opleiding in maanden studieschuld % geen schuld gemiddelde studieschuld (x 1000 euro) oordeel kwaliteit studie Leraar basisonderwijs (PABO) % 10 6,9 Lerarenopleiding talen % 11 6,7 Academie lichamelijke opvoeding (ALO) % 9 7,1 Pedagogiek % 7 6,9 Lerarenopleidingen maatschappijvakken % 8 6,8 Lerarenopleidingen exact % 12 6,9 Taal & Economie (inc Vertalen) % 14 6,9 Journalistiek % 15 6,4 Communicatie % 6,9 Informatiestudies % 10 6,7 Mediastudies % 16 6,5 Communicatiesystemen % 14 6,2 Kunstacademie % 17 6,9 Toneel % 16 7,9 Ontwerpen % 15 7,0 Muziek & Dans % 18 7,1 Management, Economie en Recht % 6,8 Veiligheidskunde % 10 6,6 HBO - Rechten % 11 7,3 Vastgoed en Makelaardij % 17 6,8 Bedrijfseconomie % 7,2 Commerciële economie % 12 7,2 Accountancy en fiscaal % 13 7,2 Bedrijfskunde en management % 6,8 Facility management % 13 7,1 Hotelschool % 17 7,4 Toerisme en Vrijetijdskunde % 9 6,9 Small business % 6,9 International Business and Management % 17 6,8 Financial Services Management % 7,0 Maatschappelijk werk en dienstverlening % 10 7,0 Culturele en maatschappelijke vorming % 15 6,8 Personeel en arbeid % 11 7,2 Sociaal pedagogische hulpverlening % 7,0 Sociaal-juridische dienstverlening % 13 7,0 Creatieve therapie % 13 7,1 Toegepaste psychologie % 10 6,8 Social Work % 6,8 Verpleegkunde % 10 6,9 Fysiotherapie % 12 6,9 Ergotherapie en Beweging % 9 6,9 Logopedie % 6,8 Overige verzorgers 61 66% 6,9 Mondzorgkunde % 6,9 Verloskunde % 15 7,0 Diagnostiek % 11 6,9 Voeding en diëtiek % 11 6,8

12 VII HBO-opleiding tijd in hoger onderwijs % verkort programma studieschuld % geen schuld gemiddelde studieschuld (x 1000 euro) oordeel kwaliteit studie Milieustudies % 12 7,2 Biologie en medisch laboratoriumonderzoek % 11 7,3 Landbouw % 7,0 Voeding % 6,9 Ruimtelijke ordening en planologie % 13 6,8 Technische natuurkunde % 7,2 Informatica % 6,7 Chemie en Chemische technologie % 12 7,0 Elektrotechniek (inc AOT) % 7,0 Werktuigbouwkunde % 13 7,5 Bouwkunde % 13 6,7 Vervoer en logistiek % 14 7,1 Zee- en Luchtvaart % 13 7,3 Civiele techniek % 12 6,9 Constructiestudies % 13 6,8 Totaal HBO % 13 7,0

13 VIII Tabel 4 Arbeidsmarktpositie: huidige situatie loondienst freelance eigen / familiebed rijf aio / oio studerend werkzoekend anders Leraar basisonderwijs (PABO) 90% 0% 0% 0% 8% 0% 2% Lerarenopleiding talen 93% 3% 0% 0% 5% 0% 0% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 79% 2% 0% 0% 13% 6% 0% Pedagogiek 68% 0% 0% 0% 23% 9% 0% Lerarenopleidingen maatschappijvakken 81% 0% 0% 0% 17% 3% 0% Lerarenopleidingen exact 84% 0% 3% 0% 7% 6% 0% Taal & Economie (inc Vertalen) 52% 3% 2% 0% 27% 15% 2% Journalistiek 64% 18% 0% 0% 13% 2% 3% Communicatie 63% 4% 0% 0% 18% 9% 5% Informatiestudies 73% 10% 3% 0% 10% 3% 0% Mediastudies 68% 8% 4% 0% 6% 14% 0% Communicatiesystemen 70% 12% 0% 0% 14% 4% 0% Kunstacademie 67% 25% 0% 0% 0% 6% 2% Toneel 34% 50% 0% 0% 2% 14% 0% Ontwerpen 58% 25% 4% 0% 5% 7% 0% Muziek & Dans 25% 63% 0% 0% 7% 5% 0% Management, Economie en Recht 67% 0% 0% 0% 29% 0% 4% Veiligheidskunde 62% 0% 0% 0% 25% 11% 2% HBO - Rechten 44% 0% 0% 0% 44% 7% 6% Vastgoed en Makelaardij 71% 4% 2% 0% 16% 7% 0% Bedrijfseconomie 68% 0% 0% 0% 27% 5% 0% Commerciële economie 66% 4% 0% 0% 26% 4% 0% Accountancy en fiscaal 64% 0% 0% 0% 23% 10% 3% Bedrijfskunde en management 64% 6% 6% 0% 21% 4% 0% Facility management 74% 0% 2% 2% 17% 4% 2% Hotelschool 76% 0% 5% 0% 15% 2% 2% Toerisme en Vrijetijdskunde 75% 3% 4% 0% 5% 11% 1% Small business 76% 3% 7% 0% 7% 7% 0% International Business and Management 49% 4% 2% 0% 38% 7% 0% Financial Services Management 86% 0% 0% 0% 12% 3% 0% Maatschappelijk werk en dienstverlening 72% 0% 2% 0% 13% 10% 4% Culturele en maatschappelijke vorming 77% 13% 2% 0% 4% 4% 0% Personeel en arbeid 68% 5% 0% 0% 15% 10% 2% Sociaal pedagogische hulpverlening 86% 1% 3% 0% 7% 1% 1% Sociaal-juridische dienstverlening 81% 0% 0% 0% 14% 4% 2% Creatieve therapie 68% 12% 2% 0% 15% 2% 2% Toegepaste psychologie 62% 0% 0% 0% 32% 6% 0% Social Work 66% 6% 0% 0% 12% 16% 0% Verpleegkunde 88% 0% 0% 0% 12% 0% 0% Fysiotherapie 88% 3% 0% 0% 5% 4% 0% Ergotherapie en Beweging 78% 3% 0% 0% 18% 1% 0% Logopedie 85% 4% 3% 0% 5% 3% 0% Overige verzorgers 81% 0% 5% 0% 9% 5% 0% Mondzorgkunde 75% 18% 0% 0% 6% 0% 0% Verloskunde 35% 63% 2% 0% 0% 0% 0% Diagnostiek 85% 0% 0% 0% 11% 4% 0% Voeding en diëtiek 61% 4% 1% 0% 29% 4% 0%

14 IX loondienst freelance eigen / familiebed rijf aio / oio studerend werkzoekend anders Milieustudies 54% 1% 4% 0% 30% 10% 0% Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 80% 0% 0% 2% 15% 4% 0% Landbouw 68% 4% 8% 0% 13% 4% 3% Voeding 68% 3% 0% 0% 29% 0% 0% Ruimtelijke ordening en planologie 59% 0% 0% 1% 24% 14% 2% Technische natuurkunde 69% 0% 0% 0% 27% 4% 0% Informatica 83% 12% 0% 0% 6% 0% 0% Chemie en Chemische technologie 79% 1% 0% 0% 17% 3% 0% Elektrotechniek (inc AOT) 82% 2% 0% 0% 15% 0% 0% Werktuigbouwkunde 73% 2% 2% 0% 21% 2% 0% Bouwkunde 61% 4% 0% 0% 30% 5% 0% Vervoer en logistiek 71% 1% 0% 0% 23% 5% 0% Zee- en Luchtvaart 97% 0% 0% 0% 0% 3% 0% Civiele techniek 77% 0% 0% 0% 20% 3% 0% Constructiestudies 86% 2% 0% 2% 9% 2% 0% Totaal HBO 72% 6% 1% 0% 15% 5% 1%

15 X Tabel 5 Arbeidsmarktpositie: aantal sollicitaties, aantal banen en % werkzoekend aantal sollicitaties aantal banen tot op heden aantal soll gesprekke n geen een twee drie of meer % op zoek naar (ander werk Leraar basisonderwijs (PABO) 11,6 3,2 7% 33% 29% 30% 31% Lerarenopleiding talen 7,7 3,4 2% 75% 15% 8% 4% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 18,7 4,1 9% 30% 26% 34% 39% Pedagogiek 16,7 2,8 14% 49% 27% 11% 31% Lerarenopleidingen maatschappijvakken 12,7 3,5 7% 62% 21% 10% 10% Lerarenopleidingen exact 8,7 3,0 6% 60% 22% 12% 15% Taal & Economie (inc Vertalen) 25,5 5,8 21% 47% 17% 15% 26% Journalistiek 22,7 3,4 6% 39% 33% 21% 36% Communicatie 19,2 4,5 11% 31% 32% 26% 21% Informatiestudies 26,0 3,9 17% 33% 38% 12% 23% Mediastudies 21,1 3,8 6% 50% 35% 10% 36% Communicatiesystemen 15,7 3,4 4% 53% 25% 18% 18% Kunstacademie 18,1 2,5 11% 42% 24% 23% 27% Toneel 14,2 6,8 5% 32% 24% 38% 40% Ontwerpen 14,3 3,2 13% 50% 27% 10% 21% Muziek & Dans 14,0 4,5 18% 46% 22% 14% 35% Management, Economie en Recht 11,1 3,5 16% 47% 27% 10% 11% Veiligheidskunde 23,6 4,0 11% 40% 33% 16% 28% HBO - Rechten 22,5 3,2 28% 35% 33% 4% 30% Vastgoed en Makelaardij 20,3 3,3 11% 45% 39% 6% 19% Bedrijfseconomie 11,7 4,9 15% 58% 20% 7% 9% Commerciële economie 12,9 4,3 12% 44% 32% 11% 17% Accountancy en fiscaal 13,0 4,8 13% 75% 12% 0% 17% Bedrijfskunde en management 9,6 6,4 15% 37% 36% 12% 16% Facility management 22,0 4,5 10% 47% 22% 21% 25% Hotelschool 8,2 3,5 7% 40% 40% 12% 10% Toerisme en Vrijetijdskunde 14,8 3,5 4% 38% 33% 25% 35% Small business 10,1 5,3 7% 50% 30% 13% 27% International Business and Management 11,9 4,1 15% 54% 24% 7% 14% Financial Services Management 8,9 4,3 9% 28% 52% 11% 6% Maatschappelijk werk en dienstverlening 28,1 2,4 10% 53% 28% 8% 35% Culturele en maatschappelijke vorming 21,1 3,3 8% 48% 29% 16% 37% Personeel en arbeid 24,8 4,3 11% 47% 26% 17% 23% Sociaal pedagogische hulpverlening 11,4 3,4 6% 49% 33% 12% 16% Sociaal-juridische dienstverlening 22,3 3,9 9% 43% 33% 15% 22% Creatieve therapie 19,2 3,1 6% 39% 38% 17% 36% Toegepaste psychologie 22,4 3,2 20% 42% 25% 14% 26% Social Work 24,6 2,9 12% 33% 34% 22% 47% Verpleegkunde 4,9 3,0 5% 53% 30% 12% 7% Fysiotherapie 8,4 2,9 3% 34% 36% 27% 18% Ergotherapie en Beweging 11,6 4,3 5% 26% 35% 35% 12% Logopedie 7,9 3,4 0% 36% 29% 36% 16% Overige verzorgers 5% 48% 34% 14% 14% Mondzorgkunde 5,7 4,5 6% 24% 45% 24% 6% Verloskunde 6,3 3,2 0% 35% 23% 42% 7% Diagnostiek 6,8 2,7 6% 74% 14% 6% 15% Voeding en diëtiek 19,3 3,2 8% 39% 34% 20% 28%

16 XI aantal sollicitaties aantal banen tot op heden aantal soll gesprekke n geen een twee drie of meer % op zoek naar (ander werk Milieustudies 13,4 2,4 28% 44% 17% 11% 21% Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 10,5 2,9 9% 61% 28% 2% 18% Landbouw 9,6 3,1 5% 58% 30% 7% 10% Voeding 11,1 4,8 23% 29% 31% 17% 19% Ruimtelijke ordening en planologie 25,4 3,1 17% 34% 34% 15% 34% Technische natuurkunde 6,9 4,2 23% 61% 12% 4% 4% Informatica 4,4 5,3 5% 62% 17% 16% 4% Chemie en Chemische technologie 7,5 3,2 8% 56% 31% 5% 11% Elektrotechniek (inc AOT) 3,3 4,5 10% 55% 31% 4% 5% Werktuigbouwkunde 5,0 3,6 8% 70% 19% 2% 4% Bouwkunde 15,8 3,0 17% 58% 22% 3% 15% Vervoer en logistiek 11,1 4,5 6% 54% 31% 9% 16% Zee- en Luchtvaart 2,9 2,1 0% 61% 30% 10% 16% Civiele techniek 7,9 3,5 11% 70% 13% 5% 5% Constructiestudies 8,3 3,2 7% 47% 31% 16% 10% Totaal HBO 13,9 3,7 10% 46% 28% 15% 21%

17 XII Tabel 6 Arbeidsmarktpositie: dienstverband huidige baan vast tijdelijk met detacheringsbureau uizicht vast tijdelijk zelfstandig uitzendkracht Leraar basisonderwijs (PABO) 22% 13% 63% 0% 2% 0% Lerarenopleiding talen 72% 18% 6% 3% 2% 0% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 17% 37% 37% 3% 6% 0% Pedagogiek 35% 30% 30% 0% 4% 0% Lerarenopleidingen maatschappijvakken 56% 29% 13% 0% 2% 0% Lerarenopleidingen exact 56% 31% 9% 2% 2% 0% Taal & Economie (inc Vertalen) 33% 48% 6% 5% 8% 0% Journalistiek 14% 30% 24% 24% 8% 0% Communicatie 14% 65% 7% 7% 7% 0% Informatiestudies 20% 34% 27% 12% 6% 1% Mediastudies 20% 46% 12% 14% 7% 0% Communicatiesystemen 34% 33% 14% 14% 5% 0% Kunstacademie 17% 36% 15% 27% 5% 0% Toneel 15% 3% 17% 62% 0% 3% Ontwerpen 35% 23% 6% 34% 3% 0% Muziek & Dans 9% 9% 8% 72% 1% 1% Management, Economie en Recht 18% 56% 17% 0% 9% 0% Veiligheidskunde 31% 51% 11% 0% 7% 0% HBO - Rechten 12% 31% 26% 0% 22% 9% Vastgoed en Makelaardij 35% 40% 12% 8% 2% 2% Bedrijfseconomie 48% 45% 3% 0% 3% 0% Commerciële economie 24% 47% 19% 6% 2% 2% Accountancy en fiscaal 55% 42% 0% 0% 3% 0% Bedrijfskunde en management 27% 56% 1% 15% 1% 0% Facility management 27% 39% 17% 0% 14% 3% Hotelschool 22% 71% 2% 2% 2% 0% Toerisme en Vrijetijdskunde 18% 63% 7% 9% 3% 0% Small business 31% 38% 15% 12% 4% 0% International Business and Management 46% 22% 13% 7% 11% 0% Financial Services Management 43% 44% 10% 0% 3% 0% Maatschappelijk werk en dienstverlening 37% 36% 24% 0% 3% 0% Culturele en maatschappelijke vorming 23% 23% 34% 16% 4% 0% Personeel en arbeid 27% 44% 11% 6% 12% 0% Sociaal pedagogische hulpverlening 31% 39% 25% 5% 0% 0% Sociaal-juridische dienstverlening 24% 37% 21% 0% 15% 3% Creatieve therapie 11% 35% 37% 17% 0% 0% Toegepaste psychologie 33% 35% 28% 0% 5% 0% Social Work 15% 35% 35% 8% 7% 0% Verpleegkunde 47% 42% 12% 0% 0% 0% Fysiotherapie 22% 62% 11% 3% 1% 0% Ergotherapie en Beweging 34% 39% 22% 3% 2% 0% Logopedie 36% 45% 12% 7% 0% 0% Overige verzorgers 33% 61% 0% 6% 0% 0% Mondzorgkunde 29% 38% 13% 20% 0% 0% Verloskunde 14% 19% 2% 65% 0% 0% Diagnostiek 59% 28% 13% 0% 0% 0% Voeding en diëtiek 18% 36% 30% 8% 8% 0%

18 XIII vast tijdelijk met detacheringsbureau uizicht vast tijdelijk zelfstandig uitzendkracht Milieustudies 36% 36% 16% 2% 11% 0% Biologie en medisch lab.onderzoek 39% 27% 27% 0% 4% 2% Landbouw 41% 41% 10% 7% 1% 0% Voeding 43% 50% 3% 4% 0% 0% Ruimtelijke ordening en planologie 19% 38% 22% 0% 10% 11% Technische natuurkunde 27% 56% 0% 0% 0% 17% Informatica 62% 26% 0% 12% 0% 0% Chemie en Chemische technologie 42% 40% 6% 1% 4% 7% Elektrotechniek (inc AOT) 58% 36% 0% 3% 0% 4% Werktuigbouwkunde 52% 31% 3% 5% 0% 8% Bouwkunde 22% 56% 11% 6% 5% 0% Vervoer en logistiek 34% 50% 10% 1% 5% 0% Zee- en Luchtvaart 71% 25% 0% 0% 3% 0% Civiele techniek 70% 26% 0% 0% 0% 4% Constructiestudies 46% 37% 9% 2% 2% 4% Totaal HBO 31% 38% 18% 8% 4% 1%

19 XIV Tabel 7 Arbeidsmarktpositie: bedrijfssector huidige baan overheid onderwijs zakelijke dienstverl. financiële instellingen zorg industrie overig Leraar basisonderwijs (PABO) 0% 94% 2% 0% 2% 0% 2% Lerarenopleiding talen 0% 96% 2% 0% 0% 0% 2% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 0% 44% 3% 4% 17% 0% 32% Pedagogiek 0% 5% 5% 0% 77% 2% 12% Lerarenopleidingen maatschappijvakken 5% 79% 2% 0% 11% 0% 3% Lerarenopleidingen exact 0% 72% 2% 12% 0% 2% 12% Taal & Economie (inc Vertalen) 4% 8% 18% 11% 8% 8% 43% Journalistiek 0% 11% 64% 5% 2% 0% 18% Communicatie 4% 3% 33% 16% 19% 3% 22% Informatiestudies 8% 0% 52% 0% 4% 3% 33% Mediastudies 0% 6% 55% 0% 0% 0% 39% Communicatiesystemen 4% 0% 48% 4% 17% 0% 27% Kunstacademie 0% 12% 22% 3% 7% 4% 52% Toneel 0% 17% 0% 0% 0% 0% 83% Ontwerpen 0% 4% 32% 0% 0% 34% 31% Muziek & Dans 0% 16% 0% 2% 5% 0% 77% Management, Economie en Recht 6% 3% 19% 28% 3% 6% 36% Veiligheidskunde 22% 0% 19% 0% 15% 8% 37% HBO - Rechten 33% 0% 23% 14% 5% 0% 26% Vastgoed en Makelaardij 5% 0% 34% 26% 3% 0% 33% Bedrijfseconomie 3% 3% 16% 10% 16% 7% 45% Commerciële economie 0% 6% 27% 20% 0% 9% 38% Accountancy en fiscaal 9% 0% 63% 17% 0% 0% 11% Bedrijfskunde en management 0% 1% 32% 0% 0% 21% 47% Facility management 7% 2% 16% 10% 24% 8% 32% Hotelschool 0% 0% 34% 10% 0% 0% 56% Toerisme en Vrijetijdskunde 7% 4% 9% 10% 10% 0% 61% Small business 0% 0% 16% 8% 8% 4% 64% International Business and Management 0% 11% 13% 8% 0% 0% 69% Financial Services Management 4% 0% 19% 78% 0% 0% 0% Maatschappelijk werk en dienstverlening 3% 8% 0% 3% 77% 0% 10% Culturele en maatschappelijke vorming 4% 15% 2% 0% 39% 2% 38% Personeel en arbeid 0% 3% 23% 15% 8% 12% 40% Sociaal pedagogische hulpverlening 0% 2% 0% 0% 91% 0% 7% Sociaal-juridische dienstverlening 34% 0% 18% 5% 11% 0% 32% Creatieve therapie 2% 11% 0% 0% 84% 0% 3% Toegepaste psychologie 0% 17% 3% 3% 51% 6% 21% Social Work 4% 0% 0% 0% 80% 0% 16% Verpleegkunde 2% 1% 0% 0% 97% 0% 0% Fysiotherapie 0% 1% 0% 0% 99% 0% 0% Ergotherapie en Beweging 0% 4% 0% 0% 92% 0% 5% Logopedie 0% 6% 0% 0% 91% 0% 3% Overige verzorgers 0% 5% 0% 0% 77% 0% 17% Mondzorgkunde 0% 0% 0% 0% 100% 0% 0% Verloskunde 0% 0% 0% 0% 100% 0% 0% Diagnostiek 0% 7% 0% 0% 90% 2% 2% Voeding en diëtiek 2% 2% 0% 0% 61% 6% 29%

20 XV overheid onderwijs zakelijke dienstverl. financiële instellingen zorg industrie overig Milieustudies 11% 2% 30% 0% 4% 12% 42% Biologie en medisch lab.onderzoek 2% 18% 0% 0% 50% 16% 13% Landbouw 0% 9% 9% 5% 7% 1% 68% Voeding 0% 0% 5% 0% 3% 48% 45% Ruimtelijke ordening en planologie 18% 6% 19% 0% 2% 4% 50% Technische natuurkunde 0% 23% 5% 0% 0% 42% 30% Informatica Chemie en Chemische technologie 7% 19% 6% 0% 9% 44% 15% Elektrotechniek (inc AOT) 0% 0% 9% 0% 3% 55% 33% Werktuigbouwkunde 0% 3% 6% 0% 0% 62% 29% Bouwkunde 0% 0% 3% 0% 0% 7% 90% Vervoer en logistiek 3% 0% 6% 0% 6% 24% 61% Zee- en Luchtvaart 3% 0% 0% 0% 0% 14% 83% Civiele techniek 5% 0% 9% 0% 0% 2% 84% Constructiestudies 4% 7% 0% 0% 0% 57% 31% Totaal HBO 2% 17% 13% 5% 26% 6% 30%

21 XVI Tabel 8 Arbeidsmarktpositie: lengte werkweek, salaris en salarisverwachting over 5 jaar aantal werkdagen aantal werkuren volgens contract aantal werkuren in praktijk bruto maandsalaris verwachte bruto maandsalaris over 5 jaar 1 Leraar basisonderwijs (PABO) 4,1 29,6 35, Lerarenopleiding talen 4,1 31,1 36, Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 4,2 28,0 31, Pedagogiek 4,0 24,6 29, Lerarenopleidingen maatschappijvakken 4,4 32,7 36, Lerarenopleidingen exact 4,4 33,0 37, Taal & Economie (inc Vertalen) 4,4 34,0 37, Journalistiek 4,6 32,2 35, Communicatie 4,7 35,8 38, Informatiestudies 4,5 33,6 39, Mediastudies 4,6 36,5 40, Communicatiesystemen 4,4 33,7 34, Kunstacademie 4,2 28,4 35, Toneel 3,7 25,2 31, Ontwerpen 4,7 35,5 37, Muziek & Dans 3,9 19,1 28, Management, Economie en Recht 4,7 35,8 38, Veiligheidskunde 4,2 33,4 36, HBO - Rechten 4,3 32,0 35, Vastgoed en Makelaardij 4,8 35,4 37, Bedrijfseconomie 4,8 37,0 41, Commerciële economie 4,7 36,3 39, Accountancy en fiscaal 4,6 36,0 38, Bedrijfskunde en management 4,7 36,0 46, Facility management 4,5 33,1 38, Hotelschool 5,0 40,1 44, Toerisme en Vrijetijdskunde 4,9 35,3 37, Small business 4,9 36,6 38, International Business and Management 4,7 37,2 42, Financial Services Management 4,7 35,0 33, Maatschappelijk werk en dienstverlening 4,4 27,0 29, Culturele en maatschappelijke vorming 3,7 24,5 26, Personeel en arbeid 4,6 35,0 37, Sociaal pedagogische hulpverlening 4,2 25,8 28, Sociaal-juridische dienstverlening 4,5 32,9 33, Creatieve therapie 3,7 21,1 27, Toegepaste psychologie 4,0 26,2 30, Social Work 4,7 26,4 28, Verpleegkunde 4,9 32,5 32, Fysiotherapie 4,0 25,8 28, Ergotherapie en Beweging 3,7 27,8 29, Logopedie 3,0 16,0 27, Overige verzorgers 2350 Mondzorgkunde 3,6 28,3 29, Verloskunde 4,0 37,5 42, Diagnostiek 4,7 35,8 35, Voeding en diëtiek 4,3 28,8 29, Let op: dit betreft de verwachting van de respondenten zelf, niet van de onderzoekers! Lees voor meer toelichting s.v.p. het rapport.

22 XVII aantal werkdagen aantal werkuren volgens contract aantal werkuren in praktijk bruto maandsalaris verwachte bruto maandsalaris over 5 jaar 2 Milieustudies 4,7 34,2 36, Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 4,9 34,7 36, Landbouw 4,8 35,7 42, Voeding 4,7 37,0 36, Ruimtelijke ordening en planologie 4,1 28,6 34, Technische natuurkunde 4,8 37,4 37, Informatica 5,0 37,2 41, Chemie en Chemische technologie 4,8 37,8 39, Elektrotechniek (inc AOT) 4,9 38,6 42, Werktuigbouwkunde 5,1 38,6 42, Bouwkunde 4,6 35,9 39, Vervoer en logistiek 4,9 39,0 41, Zee- en Luchtvaart 5,7 47,2 49, Civiele techniek 4,9 39,3 44, Constructiestudies 4,8 37,0 39, Totaal HBO 4,5 32,5 36, Let op: dit betreft de verwachting van de respondenten zelf, niet van de onderzoekers! Lees voor meer toelichting s.v.p. het rapport.

23 XVIII Tabel 9a Arbeidsmarktpositie: arbeidsvoorwaarden en beloningscomponenten huidige baan deeltijd mogelijk flexibele werktijden kinderopv ang onregelma tigh.- bonus bijz. toeslag prest. 13e maand winst- / eindejrsuitkering Leraar basisonderwijs (PABO) 15% 5% 0% 2% 2% 43% 34% Lerarenopleiding talen 28% 6% 0% 0% 2% 55% 44% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 11% 33% 5% 3% 5% 41% 31% Pedagogiek 13% 37% 4% 42% 7% 23% 36% Lerarenopleidingen maatschappijvakken 30% 23% 0% 6% 2% 61% 36% Lerarenopleidingen exact 27% 17% 0% 2% 9% 44% 44% Taal & Economie (inc Vertalen) 14% 49% 0% 11% 15% 24% 29% Journalistiek 8% 22% 0% 6% 6% 14% 18% Communicatie 10% 50% 3% 6% 16% 20% 24% Informatiestudies 16% 40% 0% 0% 19% 3% 23% Mediastudies 2% 29% 0% 2% 12% 11% 19% Communicatiesystemen 16% 44% 0% 14% 19% 17% 27% Kunstacademie 10% 38% 0% 4% 8% 4% 11% Toneel 15% 25% 0% 0% 0% 6% 8% Ontwerpen 13% 28% 0% 0% 0% 8% 25% Muziek & Dans 7% 10% 0% 0% 0% 6% 7% Management, Economie en Recht 17% 50% 3% 0% 21% 33% 39% Veiligheidskunde 18% 61% 0% 36% 11% 47% 21% HBO - Rechten 21% 48% 0% 0% 18% 36% 38% Vastgoed en Makelaardij 5% 30% 0% 2% 24% 24% 30% Bedrijfseconomie 11% 36% 0% 0% 24% 26% 50% Commerciële economie 13% 29% 0% 3% 43% 24% 24% Accountancy en fiscaal 14% 29% 0% 3% 30% 32% 27% Bedrijfskunde en management 8% 49% 0% 4% 31% 8% 34% Facility management 12% 40% 2% 3% 19% 27% 40% Hotelschool 8% 54% 0% 5% 39% 28% 27% Toerisme en Vrijetijdskunde 17% 44% 0% 8% 32% 32% 25% Small business 4% 34% 0% 4% 15% 15% 15% International Business and Management 11% 32% 0% 12% 13% 17% 24% Financial Services Management 13% 50% 0% 0% 40% 70% 20% Maatschappelijk werk en dienstverlening 8% 43% 3% 35% 0% 37% 42% Culturele en maatschappelijke vorming 12% 37% 4% 19% 0% 37% 23% Personeel en arbeid 25% 39% 0% 5% 16% 16% 29% Sociaal pedagogische hulpverlening 11% 45% 3% 61% 3% 42% 37% Sociaal-juridische dienstverlening 24% 46% 3% 5% 15% 35% 28% Creatieve therapie 9% 35% 4% 35% 1% 28% 41% Toegepaste psychologie 17% 42% 0% 13% 5% 30% 29% Social Work 3% 43% 8% 42% 4% 22% 46% Verpleegkunde 17% 35% 0% 86% 3% 45% 57% Fysiotherapie 23% 48% 1% 6% 5% 15% 18% Ergotherapie en Beweging 10% 23% 0% 3% 1% 28% 54% Logopedie 33% 39% 0% 6% 3% 15% 9% Overige verzorgers 11% 5% 5% 0% 23% 33% 56% Mondzorgkunde 13% 6% 0% 0% 23% 10% 7% Verloskunde 2% 19% 0% 16% 0% 7% 14% Diagnostiek 13% 13% 0% 42% 6% 54% 57% Voeding en diëtiek 14% 34% 0% 14% 2% 16% 36%

24 XIX deeltijd mogelijk flexibele werktijden kinderopv ang onregelma tigh.- bonus bijz. toeslag prest. 13e maand winst- / eindejrsuitkering Milieustudies 11% 41% 0% 10% 9% 11% 22% Biologie en medisch lab.onderzoek 22% 38% 2% 25% 7% 50% 39% Landbouw 11% 36% 0% 8% 9% 23% 31% Voeding 4% 54% 11% 20% 27% 25% 32% Ruimtelijke ordening en planologie 4% 40% 0% 4% 21% 12% 24% Technische natuurkunde 10% 50% 6% 17% 39% 16% 33% Informatica 7% 65% 0% 12% 34% 18% 33% Chemie en Chemische technologie 14% 65% 0% 18% 29% 32% 46% Elektrotechniek (inc AOT) 2% 57% 0% 8% 22% 12% 46% Werktuigbouwkunde 17% 44% 0% 8% 24% 25% 30% Bouwkunde 3% 8% 0% 4% 6% 22% 17% Vervoer en logistiek 5% 38% 0% 10% 16% 15% 29% Zee- en Luchtvaart 0% 11% 0% 46% 25% 34% 20% Civiele techniek 5% 44% 0% 9% 9% 23% 28% Constructiestudies 9% 44% 0% 20% 15% 2% 55% Totaal HBO 13% 36% 1% 13% 14% 26% 31%

25 XX Tabel 9b Arbeidsmarktpositie: arbeidsvoorwaarden en beloningscomponenten huidige baan spaarloon / bedrijfssparen auto van de zaak aandelen / opties in bedrijf pc / laptop mobiele telefoon (ver)kopen vakantiedagen Leraar basisonderwijs (PABO) 0% 0% 0% 2% 0% 3% Lerarenopleiding talen 5% 0% 2% 25% 2% 0% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 1% 1% 0% 9% 19% 4% Pedagogiek 7% 0% 0% 6% 15% 13% Lerarenopleidingen maatschappijvakken 2% 2% 0% 18% 2% 3% Lerarenopleidingen exact 4% 7% 0% 17% 6% 18% Taal & Economie (inc Vertalen) 0% 3% 4% 13% 20% 23% Journalistiek 2% 0% 0% 16% 18% 10% Communicatie 14% 3% 6% 22% 26% 21% Informatiestudies 3% 1% 0% 17% 17% 10% Mediastudies 2% 12% 2% 9% 9% 14% Communicatiesystemen 5% 8% 5% 20% 19% 25% Kunstacademie 2% 0% 0% 8% 7% 7% Toneel 0% 0% 0% 8% 12% 0% Ontwerpen 3% 3% 0% 16% 14% 19% Muziek & Dans 1% 0% 0% 0% 0% 0% Management, Economie en Recht 3% 15% 0% 27% 23% 30% Veiligheidskunde 7% 17% 4% 10% 28% 15% HBO - Rechten 0% 0% 0% 14% 13% 42% Vastgoed en Makelaardij 6% 22% 0% 26% 34% 29% Bedrijfseconomie 6% 6% 0% 20% 22% 32% Commerciële economie 0% 11% 3% 24% 33% 21% Accountancy en fiscaal 3% 26% 3% 37% 26% 28% Bedrijfskunde en management 0% 1% 0% 36% 37% 18% Facility management 7% 10% 0% 25% 33% 25% Hotelschool 4% 22% 15% 25% 32% 27% Toerisme en Vrijetijdskunde 7% 0% 0% 3% 14% 17% Small business 0% 12% 0% 12% 16% 8% International Business and Management 12% 19% 2% 40% 33% 20% Financial Services Management 10% 7% 10% 13% 23% 70% Maatschappelijk werk en dienstverlening 8% 0% 0% 5% 19% 6% Culturele en maatschappelijke vorming 6% 0% 0% 6% 17% 2% Personeel en arbeid 6% 4% 3% 10% 24% 25% Sociaal pedagogische hulpverlening 6% 0% 0% 3% 8% 3% Sociaal-juridische dienstverlening 9% 8% 0% 5% 14% 24% Creatieve therapie 4% 0% 0% 6% 6% 6% Toegepaste psychologie 5% 8% 0% 15% 20% 15% Social Work 4% 4% 0% 0% 11% 0% Verpleegkunde 5% 1% 0% 6% 18% 6% Fysiotherapie 7% 4% 0% 1% 6% 6% Ergotherapie en Beweging 3% 0% 0% 4% 27% 12% Logopedie 0% 0% 0% 9% 24% 15% Overige verzorgers 5% 6% 0% 0% 0% 17% Mondzorgkunde 3% 6% 0% 0% 3% 6% Verloskunde 0% 0% 0% 0% 2% 5% Diagnostiek 6% 4% 1% 10% 11% 13% Voeding en diëtiek 4% 0% 0% 8% 10% 6%

26 XXI spaarloon / bedrijfssparen auto van de zaak aandelen / opties in bedrijf pc / laptop mobiele telefoon (ver)kopen vakantiedagen Milieustudies 3% 5% 4% 15% 26% 19% Biologie en medisch lab.onderzoek 9% 0% 2% 2% 5% 23% Landbouw 3% 17% 3% 36% 49% 12% Voeding 9% 15% 0% 43% 47% 42% Ruimtelijke ordening en planologie 2% 10% 6% 12% 14% 28% Technische natuurkunde 5% 0% 0% 33% 33% 23% Informatica 0% 42% 15% 72% 55% 45% Chemie en Chemische technologie 6% 5% 6% 23% 9% 31% Elektrotechniek (inc AOT) 4% 14% 3% 37% 40% 31% Werktuigbouwkunde 3% 8% 0% 25% 25% 19% Bouwkunde 3% 6% 3% 6% 13% 5% Vervoer en logistiek 0% 2% 4% 19% 30% 28% Zee- en Luchtvaart 3% 3% 3% 11% 14% 17% Civiele techniek 2% 46% 5% 51% 51% 23% Constructiestudies 9% 7% 0% 30% 17% 26% Totaal HBO 4% 7% 2% 16% 19% 15%

27 XXII Tabel 10 Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: gebruikte kanalen bij het zoeken naar een baan bestaande vacature open sollicitatie intermediair netwerk stage internet anders aantal kanalen Leraar basisonderwijs (PABO) 71% 63% 30% 49% 45% 72% 15% 2,55 Lerarenopleiding talen 53% 51% 15% 37% 41% 56% 8% 1,92 Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 84% 93% 45% 69% 47% 86% 3% 3,86 Pedagogiek 75% 59% 40% 68% 61% 84% 6% 2,80 Lerarenopleidingen maatschappijvakken 58% 69% 25% 37% 49% 66% 9% 2,59 Lerarenopleidingen exact 61% 42% 34% 24% 32% 65% 3% 2,16 Taal & Economie (inc Vertalen) 89% 66% 58% 62% 17% 94% 10% 3,81 Journalistiek 75% 59% 48% 70% 36% 91% 0% 3,35 Communicatie 73% 63% 73% 59% 26% 89% 3% 3,54 Informatiestudies 60% 49% 41% 52% 50% 64% 0% 2,80 Mediastudies 75% 47% 42% 62% 26% 72% 5% 3,09 Communicatiesystemen 60% 51% 48% 54% 21% 78% 6% 3,13 Kunstacademie 68% 82% 42% 48% 38% 79% 12% 3,03 Toneel 55% 81% 26% 62% 56% 71% 9% 3,34 Ontwerpen 75% 70% 44% 56% 27% 88% 9% 3,30 Muziek & Dans 59% 45% 48% 62% 29% 70% 13% 3,31 Management, Economie en Recht 60% 45% 54% 48% 25% 75% 6% 2,65 Veiligheidskunde 88% 70% 64% 63% 33% 91% 0% 3,75 HBO - Rechten 81% 63% 85% 62% 25% 92% 8% 4,01 Vastgoed en Makelaardij 80% 72% 57% 59% 36% 86% 0% 3,79 Bedrijfseconomie 63% 30% 50% 44% 43% 83% 3% 2,39 Commerciële economie 48% 49% 39% 57% 33% 68% 10% 2,67 Accountancy en fiscaal 59% 62% 30% 35% 32% 65% 9% 2,36 Bedrijfskunde en management 44% 46% 59% 41% 23% 57% 0% 2,53 Facility management 83% 53% 49% 66% 24% 89% 0% 3,46 Hotelschool 61% 47% 29% 43% 35% 77% 2% 2,08 Toerisme en Vrijetijdskunde 80% 48% 58% 67% 15% 99% 3% 3,10 Small business 61% 57% 52% 48% 17% 65% 9% 3,01 International Business and Management 92% 34% 69% 60% 36% 85% 2% 3,19 Financial Services Management 50% 36% 25% 39% 32% 86% 3% 1,80 Maatschappelijk werk en dienstverlening 87% 65% 55% 80% 35% 90% 3% 3,52 Culturele en maatschappelijke vorming 82% 61% 56% 80% 39% 92% 7% 3,81 Personeel en arbeid 83% 48% 61% 65% 42% 85% 0% 3,92 Sociaal pedagogische hulpverlening 70% 65% 30% 56% 54% 84% 4% 2,56 Sociaal-juridische dienstverlening 75% 69% 64% 70% 37% 83% 0% 3,96 Creatieve therapie 85% 70% 48% 83% 42% 85% 4% 3,97 Toegepaste psychologie 80% 73% 60% 68% 33% 90% 10% 3,66 Social Work 87% 89% 55% 69% 33% 93% 4% 3,84 Verpleegkunde 53% 48% 11% 29% 42% 64% 5% 1,66 Fysiotherapie 58% 53% 19% 38% 52% 60% 8% 2,01 Ergotherapie en Beweging 74% 58% 30% 42% 43% 81% 9% 2,33 Logopedie 83% 59% 17% 52% 62% 66% 3% 2,45 Overige verzorgers Mondzorgkunde 39% 34% 13% 26% 39% 39% 9% 1,16 Verloskunde 48% 50% 0% 29% 60% 19% 5% 1,48 Diagnostiek 63% 56% 19% 32% 52% 69% 3% 2,24 Voeding en diëtiek 75% 55% 45% 53% 30% 87% 2% 3,20

28 XXIII bestaan de vacature open sollicitati e intermediair netwerk stage internet anders Milieustudies 59% 66% 49% 51% 62% 62% 2% 3,29 Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 73% 50% 52% 31% 55% 76% 5% 2,84 Landbouw 68% 50% 42% 49% 32% 67% 2% 3,15 Voeding 67% 54% 45% 43% 41% 75% 8% 3,07 Ruimtelijke ordening en planologie 81% 74% 76% 68% 46% 89% 5% 4,25 Technische natuurkunde 61% 44% 60% 33% 16% 94% 6% 2,38 Informatica 52% 36% 17% 27% 40% 69% 12% 1,52 Chemie en Chemische technologie 70% 57% 57% 37% 49% 73% 5% 2,79 Elektrotechniek (inc AOT) 29% 36% 38% 17% 40% 43% 5% 1,69 Werktuigbouwkunde 26% 32% 26% 15% 24% 52% 6% 1,32 Bouwkunde 67% 56% 46% 45% 44% 72% 13% 3,02 Vervoer en logistiek 52% 35% 59% 27% 24% 79% 0% 2,53 Zee- en Luchtvaart 34% 51% 19% 17% 38% 41% 3% 1,60 Civiele techniek 36% 46% 34% 22% 44% 46% 6% 1,78 Constructiestudies 35% 32% 35% 14% 29% 50% 1% 1,53 aantal kanalen Totaal HBO 69% 54% 42% 49% 37% 75% 11% 2.9

29 XXIV Tabel 11 Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: meest succesvol geachte methode bij het zoeken naar een baan bestaande vacature open sollicitatie intermediair netwerk stage internet anders Leraar basisonderwijs (PABO) 20% 20% 15% 6% 21% 13% 6% Lerarenopleiding talen 17% 22% 2% 4% 18% 29% 8% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 11% 14% 10% 23% 14% 25% 3% Pedagogiek 27% 7% 0% 14% 18% 29% 4% Lerarenopleidingen maatschappijvakken 29% 12% 9% 14% 10% 23% 3% Lerarenopleidingen exact 25% 10% 9% 5% 9% 36% 4% Taal & Economie (inc Vertalen) 24% 1% 21% 5% 1% 43% 0% Journalistiek 19% 7% 9% 28% 4% 28% 2% Communicatie 12% 10% 3% 29% 10% 32% 3% Informatiestudies 17% 8% 0% 13% 26% 28% 0% Mediastudies 14% 11% 0% 36% 14% 21% 0% Communicatiesystemen 3% 7% 13% 14% 10% 47% 3% Kunstacademie 22% 32% 3% 18% 6% 17% 0% Toneel 0% 37% 0% 24% 8% 19% 12% Ontwerpen 12% 34% 3% 16% 4% 32% 0% Muziek & Dans 24% 19% 2% 18% 2% 31% 5% Management, Economie en Recht 9% 9% 25% 9% 6% 38% 0% Veiligheidskunde 15% 17% 8% 20% 5% 31% 0% HBO - Rechten 20% 17% 12% 6% 4% 41% 0% Vastgoed en Makelaardij 10% 7% 15% 8% 8% 42% 7% Bedrijfseconomie 26% 3% 17% 9% 10% 29% 6% Commerciële economie 16% 0% 12% 31% 9% 22% 6% Accountancy en fiscaal 19% 11% 3% 12% 19% 31% 5% Bedrijfskunde en management 16% 20% 29% 12% 6% 6% 11% Facility management 21% 2% 9% 19% 5% 43% 0% Hotelschool 9% 8% 4% 28% 24% 25% 2% Toerisme en Vrijetijdskunde 21% 1% 12% 10% 0% 54% 3% Small business 9% 23% 5% 18% 9% 32% 5% International Business and Management 13% 0% 29% 15% 15% 25% 2% Financial Services Management 14% 3% 10% 0% 13% 52% 0% Maatschappelijk werk en dienstverlening 25% 14% 3% 7% 10% 36% 5% Culturele en maatschappelijke vorming 23% 5% 5% 26% 5% 34% 0% Personeel en arbeid 9% 6% 20% 21% 11% 31% 0% Sociaal pedagogische hulpverlening 11% 10% 2% 12% 16% 49% 0% Sociaal-juridische dienstverlening 17% 5% 16% 16% 7% 40% 0% Creatieve therapie 14% 16% 0% 10% 17% 44% 0% Toegepaste psychologie 19% 16% 7% 11% 11% 33% 3% Social Work 31% 17% 4% 10% 6% 24% 4% Verpleegkunde 23% 11% 0% 3% 17% 44% 1% Fysiotherapie 17% 18% 3% 5% 32% 22% 4% Ergotherapie en Beweging 41% 5% 0% 7% 16% 30% 0% Logopedie 50% 17% 0% 3% 10% 20% 0% Overige verzorgers Mondzorgkunde 22% 9% 13% 9% 31% 13% 4% Verloskunde 31% 21% 0% 5% 33% 5% 5% Diagnostiek 24% 17% 0% 8% 20% 29% 2% Voeding en diëtiek 24% 9% 7% 13% 7% 37% 2%

30 XXV bestaande vacature open sollicitatie intermediair netwerk stage internet anders Milieustudies 26% 10% 12% 10% 19% 13% 5% Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 10% 5% 19% 5% 20% 39% 2% Landbouw 9% 11% 12% 22% 6% 40% 0% Voeding 5% 25% 25% 15% 11% 19% 0% Ruimtelijke ordening en planologie 12% 9% 20% 14% 12% 25% 6% Technische natuurkunde 11% 17% 16% 0% 5% 51% 0% Informatica 10% 5% 0% 9% 30% 29% 6% Chemie en Chemische technologie 8% 3% 26% 8% 21% 34% 0% Elektrotechniek (inc AOT) 5% 20% 13% 9% 15% 35% 1% Werktuigbouwkunde 7% 7% 16% 0% 18% 41% 11% Bouwkunde 10% 21% 10% 13% 15% 21% 9% Vervoer en logistiek 10% 5% 38% 9% 16% 21% 1% Zee- en Luchtvaart 14% 27% 0% 4% 31% 23% 0% Civiele techniek 2% 19% 23% 4% 26% 19% 4% Constructiestudies 10% 6% 24% 1% 32% 19% 0% Totaal HBO 17% 12% 10% 13% 14% 29% 3%

31 XXVI Tabel 12 Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: wijze waarop men de huidige baan gevonden heeft bestaande open via intern/ gevraagd vacature sollicitatie intermediair netwerk stage anders Leraar basisonderwijs (PABO) 44% 17% 4% 13% 2% 16% 4% Lerarenopleiding talen 25% 36% 14% 0% 5% 21% 0% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 22% 48% 6% 3% 3% 18% 0% Pedagogiek 15% 25% 4% 5% 14% 31% 7% Lerarenopleidingen maatschappijvakken 22% 40% 3% 8% 4% 19% 4% Lerarenopleidingen exact 22% 37% 4% 7% 4% 25% 1% Taal & Economie (inc Vertalen) 9% 44% 4% 23% 11% 5% 4% Journalistiek 21% 28% 2% 14% 12% 21% 2% Communicatie 21% 38% 4% 18% 13% 7% 0% Informatiestudies 19% 32% 10% 0% 15% 18% 7% Mediastudies 10% 16% 0% 14% 22% 26% 13% Communicatiesystemen 30% 32% 3% 13% 3% 20% 0% Kunstacademie 28% 18% 12% 6% 15% 6% 15% Toneel 26% 32% 0% 5% 0% 23% 14% Ontwerpen 18% 23% 5% 16% 10% 27% 0% Muziek & Dans 31% 26% 11% 2% 17% 0% 13% Management, Economie en Recht 15% 24% 6% 23% 18% 12% 3% Veiligheidskunde 11% 43% 0% 3% 14% 11% 18% HBO - Rechten 13% 31% 14% 21% 0% 8% 13% Vastgoed en Makelaardij 19% 34% 0% 10% 3% 29% 6% Bedrijfseconomie 17% 45% 3% 26% 3% 6% 0% Commerciële economie 30% 30% 3% 7% 11% 16% 2% Accountancy en fiscaal 15% 28% 0% 18% 13% 21% 5% Bedrijfskunde en management 34% 18% 11% 22% 4% 11% 0% Facility management 24% 23% 3% 24% 17% 9% 0% Hotelschool 37% 22% 0% 2% 24% 8% 7% Toerisme en Vrijetijdskunde 14% 49% 1% 7% 17% 8% 3% Small business 8% 37% 21% 4% 13% 13% 4% International Business and Management 10% 39% 2% 21% 17% 10% 0% Financial Services Management 20% 59% 0% 7% 3% 10% 0% Maatschappelijk werk en dienstverlening 14% 30% 7% 8% 11% 18% 11% Culturele en maatschappelijke vorming 23% 41% 4% 7% 7% 11% 6% Personeel en arbeid 29% 20% 0% 26% 12% 10% 3% Sociaal pedagogische hulpverlening 22% 40% 5% 0% 7% 23% 3% Sociaal-juridische dienstverlening 20% 38% 5% 13% 7% 17% 0% Creatieve therapie 16% 49% 4% 2% 6% 19% 4% Toegepaste psychologie 20% 38% 5% 13% 10% 5% 8% Social Work 12% 38% 12% 8% 9% 21% 0% Verpleegkunde 14% 44% 7% 3% 4% 28% 1% Fysiotherapie 35% 23% 5% 3% 8% 21% 5% Ergotherapie en Beweging 17% 52% 10% 4% 2% 12% 4% Logopedie 20% 46% 0% 0% 6% 12% 15% Overige verzorgers 39% 28% 11% 0% 0% 16% 5% Mondzorgkunde 34% 10% 18% 3% 10% 21% 3% Verloskunde 46% 16% 11% 0% 3% 19% 5% Diagnostiek 20% 44% 10% 2% 3% 20% 0% Voeding en diëtiek 17% 40% 0% 11% 14% 4% 14%

32 XXVII gevraagd bestaande vacature open sollicitatie via intermediair netwerk intern/ stage anders Milieustudies 23% 19% 9% 11% 12% 21% 5% Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 16% 38% 11% 4% 2% 23% 5% Landbouw 24% 25% 6% 13% 16% 5% 11% Voeding 28% 19% 4% 19% 0% 27% 3% Ruimtelijke ordening en planologie 20% 26% 9% 26% 8% 4% 6% Technische natuurkunde 16% 17% 11% 44% 0% 6% 6% Informatica 34% 14% 4% 12% 6% 25% 4% Chemie en Chemische technologie 18% 24% 7% 20% 6% 26% 0% Elektrotechniek (inc AOT) 29% 18% 4% 17% 9% 20% 2% Werktuigbouwkunde 20% 22% 3% 28% 6% 18% 3% Bouwkunde 28% 17% 13% 13% 10% 20% 0% Vervoer en logistiek 15% 15% 5% 39% 1% 22% 3% Zee- en Luchtvaart 9% 25% 3% 17% 7% 40% 0% Civiele techniek 16% 16% 7% 18% 4% 36% 2% Constructiestudies 36% 28% 4% 11% 4% 16% 0% Totaal HBO 25% 29% 5% 11% 9% 16% 4%

33 XXVIII Tabel 13a Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: belangrijkste argument bij het accepteren van een baan affiniteit baanzekerheid salaris product/ dienst werken in buitenland carrièreperspectief gevarieerd werk Leraar basisonderwijs (PABO) 41% 9% 39% 0% 2% 7% Lerarenopleiding talen 28% 18% 36% 2% 2% 8% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 17% 9% 51% 0% 8% 10% Pedagogiek 19% 6% 45% 0% 5% 12% Lerarenopleidingen maatschappijvakken 13% 17% 50% 2% 11% 4% Lerarenopleidingen exact 31% 8% 38% 2% 5% 13% Taal & Economie (inc Vertalen) 14% 6% 33% 8% 13% 15% Journalistiek 23% 9% 40% 0% 2% 17% Communicatie 12% 7% 40% 0% 8% 21% Informatiestudies 12% 14% 22% 3% 10% 23% Mediastudies 13% 13% 31% 0% 14% 11% Communicatiesystemen 9% 10% 32% 0% 14% 14% Kunstacademie 4% 7% 53% 5% 4% 9% Toneel 0% 6% 65% 0% 0% 9% Ontwerpen 8% 0% 51% 5% 0% 14% Muziek & Dans 6% 4% 60% 0% 0% 7% Management, Economie en Recht 18% 14% 23% 2% 18% 10% Veiligheidskunde 9% 15% 42% 2% 9% 14% HBO - Rechten 29% 4% 32% 2% 4% 12% Vastgoed en Makelaardij 4% 11% 34% 0% 20% 17% Bedrijfseconomie 15% 9% 21% 0% 29% 18% Commerciële economie 16% 14% 21% 2% 21% 11% Accountancy en fiscaal 13% 15% 11% 0% 27% 11% Bedrijfskunde en management 9% 3% 19% 0% 39% 8% Facility management 17% 9% 17% 2% 23% 19% Hotelschool 0% 6% 46% 0% 21% 15% Toerisme en Vrijetijdskunde 18% 11% 35% 7% 5% 18% Small business 3% 7% 21% 3% 21% 28% International Business and Management 0% 2% 30% 14% 18% 10% Financial Services Management 12% 3% 33% 6% 18% 12% Maatschappelijk werk en dienstverlening 25% 7% 52% 0% 2% 8% Culturele en maatschappelijke vorming 16% 4% 50% 0% 2% 16% Personeel en arbeid 13% 9% 24% 0% 21% 23% Sociaal pedagogische hulpverlening 13% 11% 57% 0% 6% 11% Sociaal-juridische dienstverlening 21% 9% 39% 0% 10% 14% Creatieve therapie 19% 1% 71% 0% 2% 2% Toegepaste psychologie 14% 3% 53% 0% 0% 14% Social Work 28% 5% 41% 0% 5% 9% Verpleegkunde 18% 8% 44% 0% 8% 15% Fysiotherapie 19% 17% 39% 0% 7% 12% Ergotherapie en Beweging 22% 3% 57% 0% 0% 15% Logopedie 28% 11% 52% 0% 3% 3% Overige verzorgers 21% 5% 44% 0% 0% 25% Mondzorgkunde 9% 39% 12% 0% 0% 18% Verloskunde 22% 3% 47% 0% 5% 8% Diagnostiek 26% 9% 34% 0% 5% 21% Voeding en diëtiek 22% 5% 46% 1% 4% 10%

34 XXIX salaris affiniteit product/ dienst werken in buitenland baanzekerheid carrièreperspectief gevarieerd werk Milieustudies 13% 1% 49% 1% 5% 24% Biologie en medisch laboratoriumonderzoek 21% 7% 32% 0% 15% 20% Landbouw 16% 6% 34% 5% 4% 16% Voeding 14% 6% 30% 0% 8% 23% Ruimtelijke ordening en planologie 22% 16% 25% 1% 15% 11% Technische natuurkunde 19% 0% 31% 4% 8% 24% Informatica 30% 10% 4% 0% 12% 28% Chemie en Chemische technologie 26% 7% 26% 0% 15% 14% Elektrotechniek (inc AOT) 15% 11% 29% 0% 9% 19% Werktuigbouwkunde 6% 12% 39% 2% 11% 10% Bouwkunde 29% 12% 20% 0% 12% 18% Vervoer en logistiek 14% 15% 18% 2% 23% 16% Zee- en Luchtvaart 0% 26% 29% 3% 3% 36% Civiele techniek 14% 10% 22% 7% 10% 26% Constructiestudies 3% 18% 22% 0% 11% 24% Totaal HBO 17% 9% 36% 2% 11% 14%

35 XXX Tabel 13b Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: belangrijkste argument bij het accepteren van een baan (vervolg) permanente training zelfst. indeling tijd/taken platte organisatie hiërarchische organisatie zelfstandig ondernemerschap Leraar basisonderwijs (PABO) 0% 2% 0% 0% 0% Lerarenopleiding talen 2% 0% 2% 3% 0% Academie lichamelijke opvoeding (ALO) 2% 2% 0% 2% 0% Pedagogiek 0% 3% 6% 4% 0% Lerarenopleidingen maatschappijvakken 0% 2% 0% 2% 0% Lerarenopleidingen exact 2% 0% 2% 0% 0% Taal & Economie (inc Vertalen) 1% 4% 2% 4% 0% Journalistiek 0% 2% 7% 0% 0% Communicatie 0% 5% 2% 0% 2% Informatiestudies 3% 2% 6% 0% 5% Mediastudies 0% 2% 8% 0% 6% Communicatiesystemen 2% 5% 9% 0% 2% Kunstacademie 5% 1% 6% 2% 3% Toneel 0% 2% 6% 0% 11% Ontwerpen 0% 2% 7% 0% 10% Muziek & Dans 2% 5% 1% 0% 10% Management, Economie en Recht 4% 2% 6% 0% 2% Veiligheidskunde 2% 5% 0% 2% 0% HBO - Rechten 4% 10% 2% 0% 0% Vastgoed en Makelaardij 2% 0% 6% 0% 5% Bedrijfseconomie 2% 0% 2% 4% 0% Commerciële economie 0% 2% 10% 2% 2% Accountancy en fiscaal 5% 4% 8% 5% 3% Bedrijfskunde en management 6% 3% 4% 6% 3% Facility management 2% 6% 3% 0% 0% Hotelschool 0% 0% 6% 2% 5% Toerisme en Vrijetijdskunde 0% 3% 0% 0% 3% Small business 0% 7% 0% 0% 7% International Business and Management 4% 5% 5% 4% 6% Financial Services Management 0% 0% 0% 6% 6% Maatschappelijk werk en dienstverlening 2% 2% 0% 0% 0% Culturele en maatschappelijke vorming 2% 2% 6% 0% 2% Personeel en arbeid 0% 0% 7% 2% 0% Sociaal pedagogische hulpverlening 0% 2% 0% 0% 0% Sociaal-juridische dienstverlening 2% 4% 2% 0% 0% Creatieve therapie 0% 5% 0% 0% 2% Toegepaste psychologie 0% 9% 3% 0% 2% Social Work 0% 3% 6% 0% 0% Verpleegkunde 2% 0% 3% 1% 0% Fysiotherapie 1% 1% 4% 0% 0% Ergotherapie en Beweging 1% 0% 0% 0% 1% Logopedie 0% 3% 0% 0% 0% Overige verzorgers 0% 0% 5% 0% 0% Mondzorgkunde 0% 6% 3% 3% 9% Verloskunde 0% 5% 5% 0% 5% Diagnostiek 1% 1% 1% 0% 0% Voeding en diëtiek 0% 3% 1% 3% 1%