White Paper. Behaal wereldwijde certificering voor voedselveiligheid en -kwaliteit

Transcriptie

1 White Paper Behaal wereldwijde certificering voor voedselveiligheid en -kwaliteit Consumenten, retailers en foodproducenten richten zich tegenwoordig steeds meer op voedselveiligheid en -kwaliteit. Dit wordt bevestigd door het Consumer Goods Forum, dat meldt dat de veiligheid van voedingsmiddelen en producten topprioriteit heeft voor zowel producenten als retailers. Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Certificering: toezicht, verantwoordelijkheden en voordelen Voordelen van certificering Het Global Food Safety Initiative (GFSI) 3 3 Een norm kiezen 4 4 Door GFSI-geaccepteerde normen BRC Global Standard for Food Safety IFS for Food SQF FSSC Vergelijking van de normen 6 6 Voorbeeld van een auditprocedure 8 7 Vooruitzichten Nieuwe wet inzake voedselveiligheid in China U.S. Food Safety Modernization Act (FSMA) 9 8 Samenvatting 10 9 Extra hulpmiddelen 10 Aantekeningen 11 Meer informatie 12

2 Behaal wereldwijde certificering voor voedselveiligheid en kwaliteit 1 Inleiding Producenten concentreren zich in de eerste plaats op productiviteit, prestatie en rentabiliteit, gevolgd door de veiligheid van producten en consumenten. Gezien de sterke concurrentie op de wereldmarkt, proberen producenten op elk onderdeel van de supply chain te bezuinigen en willen ze nieuwe strategieën ontwikkelen om hun marktaandeel te beschermen. Dit proces wordt bemoeilijkt door de strikte nieuwe wet- en regelgeving die gelden in de grootste afzetmarkten van de wereld, zoals in de VS en China. Deze wetten en regels zijn bedoeld om klanten te verzekeren van producten van goede kwaliteit. Niet alleen de algemene voedselveiligheid wordt steeds belangrijker, maar ook andere aspecten van de voedingsmiddelenindustrie, zoals gezonde of biologisch geteelde voedingsmiddelen en het welzijn van dieren. Deze kwesties worden steeds vaker geregeld door certificeringsprocedures. Vaak wordt hierbij gebruik gemaakt van een wereldwijd geaccepteerde norm, die garandeert dat consumenten integere producten van goede kwaliteit ontvangen. Bovendien betekent een grootschalige toepassing van wereldwijde voedselnormen dat retailers en producenten eerder van gecertificeerde leveranciers en subleveranciers zullen kopen. Om deze reden wordt er hard gewerkt om de normen met elkaar overeen te laten komen. Producenten ontvangen daarom ook hulp bij de beslissing over welke normen de juiste zijn voor hun producten. Dit werk wordt voornamelijk verricht door het Global Food Safety Initiative (GFSI), een stichting zonder winstoogmerk van retailers en producenten. In deze white paper worden vier veelgebruikte normen besproken. Ze worden met elkaar vergeleken en er wordt duidelijk gemaakt welke factoren overwogen moeten worden voordat producenten een specifieke norm kiezen. Tot slot komen in deze white paper de actuele trends inzake voedselveiligheid en -kwaliteit aan de orde, zoals het feit dat producenten en leveranciers een meer actieve rol bij de certificering moeten spelen om hun toekomstige winstgevendheid te waarborgen. 2

3 2 Certificering: toezicht, verantwoordelijkheden en voordelen Certificering kan worden gedefinieerd als een procedure waarbij een geaccrediteerde certificering-instantie een schriftelijke verklaring uitgeeft dat een product of proces voldoet aan de specifieke norm. Deze normen kunnen door de publieke sector (bijv. overheidsinstellingen) of door de privésector (retailer/sectorvereniging) worden vastgesteld. 2.1 Voordelen van certificering Er bestaan natuurlijk algemene kwaliteitsnormen zoals ISO 9001 en kwaliteitssystemen zoals GMP of HACCP; maar het wordt voor producenten en retailers van voedingsmiddelen steeds belangrijker om gecertificeerd te zijn op basis van een specifieke, door het GFSI geaccepteerde norm voor voedingsmiddelen. De voordelen zijn o.a.: Klanten hebben meer vertrouwen Betere bescherming van het merkimago Een standaard proces/kwaliteitsmeting Lagere kosten, omdat het niet langer nodig is om gecompliceerde, afwijkende producten te distribueren 2.2 Het Global Food Safety Initiative (GFSI) Op verzoek van de CEO s van ca. 30 internationale retailers werd in 2000 het GFSI opgericht als een stichting zonder winstoogmerk die nu wordt beheerd door The Consumer Goods Forum. Het initiatief werd gestart als gevolg van een aantal grote problemen met voedselveiligheid (waaronder BSE). De bedoeling was om het wereldwijde vertrouwen in de veiligheid van voedingsmiddelen door consumenten te herstellen en te garanderen. Het GFSI voert een benchmarkvergelijking uit tussen de bestaande normen voor voedingsmiddelen en de criteria voor de veiligheid van voedingsmiddelen teneinde de certificeringen wereldwijd te standaardiseren en het aantal audits per bedrijf te reduceren. Het GFSI bevindt zich meestal vlak boven externe of certificeringsinstanties (zie hieronder). De belangrijkste elementen en verdere vereisten staan in het informatiedocument van het GFSI (te downloaden via de links aan het einde van dit document). International Accreditation Forum (IAF) The Consumer Forum Accrediteringsinstellingen GFSI Certificeringsinstellingen SGS, QMI SAI Global... Door GFSI erkende normen BRC, SQF, IFS, FSSC Producent/leverancier 3

4 Behaal wereldwijde certificering voor voedselveiligheid en kwaliteit 3 Een norm kiezen Het GFSI stimuleert de gelijkwaardige acceptatie van alle goedgekeurde normen, volgens het principe eenmaal gecertificeerd, overal geaccepteerd. In de praktijk hebben retailers en producenten (en zelfs hele marktsegmenten) een bepaalde voorkeur voor een specifieke certificering. Voordat producenten beslissen een specifieke norm (of een normenpakket) toe te passen, moeten ze bij hun klanten nagaan welke normen zij accepteren of aan welke normen zij de voorkeur geven. Gezien deze voorkeuren bieden sommige certificeringsinstanties gecombineerde audits (zoals BRC en FSSC 22000) via één, geïntegreerd auditproces. 4 Door GFSI geaccepteerde normen Onderstaande normen werden in 2012 door GFSI erkend. De vetgedrukte programma s zijn tegenwoordig de meest toegepaste normen en ook de meest geaccepteerde overal ter wereld. BRC Global Standard for Food Safety Canada GAP FSSC The Global Aquaculture Alliance Global GAP Global Red Meat Standard IFS (International Featured Standard) Food Primus GFS SQF Een overzicht van de meest gebruikte en door GFSI geaccepteerde voedselveiligheids- en kwaliteitsnormen staat hieronder, in volgorde van populariteit op de huidige markt. 4.1 BRC Global Standard for Food Safety Deze norm werd oorspronkelijk ontwikkeld voor de behoeften van de Britse leden van het British Retail Consortium. De BRC-normen worden overal ter wereld toegepast en worden geaccepteerd door een steeds groter aantal retailers en merkproducenten in de EU, Noord-Amerika en daarbuiten. BRC omvat vijf normen die aan elkaar gerelateerd zijn: BRC Global Food Standard, BRC Storage and Distribution, BRC Packaging and Packaging Materials Standard, Global Standard for Agents and Brokers en BRC Consumer Products. BRC Global Standard for Food Safety werd in 1998 geïntroduceerd en heeft momenteel nagenoeg gecertificeerde vestigingen in meer dan 100 landen. Deze norm werd ontwikkeld om de veiligheids-, kwaliteitsen bedrijfsvoeringsvereisten te specificeren voor producenten van voedingsmiddelen om zo consumenten te beschermen. Dit was de eerste norm die in 2000 door GFSI werd geaccepteerd. 4

5 4.2 IFS for Food De IFS (International Featured Standard) werd in 2002 door een Duitse retailvereniging vastgesteld en vertegenwoordigde in 2011 ruim 190 distributeurs (waaronder IFS-gecertificeerde leveranciers in 90 landen). Deze norm voorziet in een aantal geïntegreerde controles van de veiligheid en kwaliteit bij voedselverwerkende bedrijven en biedt certificering voor een groot aantal verwerkingsprocessen voor voedingsmiddelen, met uitzondering van de primaire agrarische productie. De IFS bestaat uit vijf bijbehorende normen: IFS Food, IFS Broker, IFS Logistics, IFS Cash & Carry/Wholesale en IFS HPC. Voor IFS Food versie 6, hebben het International Technical Committee en Franse, Duitse en Italiaanse werkgroepen met elkaar samengewerkt. Bovendien werd er ondersteuning en input geleverd door retailers en stakeholders, alsook door vertegenwoordigers van de industriesector en voedingsservice, plus door certificeringsinstanties. Ook werd hulp verleend door een onlangs gevormde IFS North America werkgroep, samen met retailers uit Spanje, Azië en Zuid-Amerika. IFS Food versie 6 werd voor het laatst in april 2014 bijgewerkt. IFS is begonnen met de publicatie van IFS Food en heeft vervolgens normen ontwikkeld voor andere supply chain sectoren, zoals IFS Broker, IFS Cash & Carry/Wholesale, IFS Food Store, IFS HPC, IFS Logistics en IFS PACsecure. 4.3 SQF 2000 SQFI is de combinatie van twee normen: De SQF 1000 Code, voor primaire producenten De SQF 2000 Code, voor producenten, distributeurs en tussenhandelaren Samen vormen deze één enkele norm voor voedselveiligheid van boer tot bord. Bovendien is de SQF Code zeer geschikt voor een voortdurend veranderende markt, omdat zowel de wet- en regelgeving als de klantnormen nageleefd moeten worden. Het SQF-programma maakt certificering zelfs voor de kleinste ondernemingen mogelijk, dankzij het certificeringsproces op drie niveaus: Niveau 1: fundamentele voedselveiligheidscontroles, geschikt voor producten met een laag risico Niveau 2: op HACCP en ISO gebaseerd voedselveiligheidsprogramma dat wordt erkend door het Global Food Safety Initiative (GFSI) Niveau 3: toepassing van alomvattende veiligheids- en kwaliteitsbeheersystemen 4.4 FSSC De Foundation for Food Safety Certification werd in 2004 opgericht en heeft FSSC ontwikkeld, met steun van FoodDrinkEurope, een orgaan dat de Europese voedingsmiddelen- en drankensector vertegenwoordigt. Dit programma is erkend door het Global Food Safety Initiative (GFSI). Het FSSC Food Safety Management System biedt een raamwerk voor het effectieve beheer van de verantwoordelijkheden van een onderneming inzake voedselveiligheid. FSSC is gebaseerd op bestaande ISO-normen en bewijst dat een bedrijf een robuust managementsysteem voor voedselveiligheid toepast dat voldoet aan de vereisten van de klanten en consumenten. Al ruim 9000 organisaties in 146 landen hebben de FSSC certificering ontvangen. Het doel van de ruim 100 officiële FSSC certificeringsinstanties en de ruim 1500 FSSC auditors verspreid over de hele wereld is om consumenten volledig vertrouwen te geven in de levering van veilige voedingsmiddelen en dranken. 5

6 Behaal wereldwijde certificering voor voedselveiligheid en kwaliteit 5 Vergelijking van de normen Ongeacht of het om primaire of secundaire productie gaat, bedrijven die door GFSI geaccepteerde normen toepassen, moeten het volgende bewijzen: Beschikking over een managementsysteem voor voedselveiligheid Toepassing van Good Manufacturing Practices (GMP)-, distributie- en/of landbouwprocedures Uitvoering van een risico-analyse met identificatie van kritieke controlepunten (indien noodzakelijk) op basis van de HACCP-principes Elk programma verschilt qua omvang en structuur. Onderstaande tabel biedt een overzicht van de voornaamste verschillen tussen de meest gebruikte normen. Onderwerp BRC IFS SQF FSSC Systeembenodigdheden Kwaliteit en voedselveiligheid Kwaliteit en voedselveiligheid Niveau 2 voedselveiligheid; Niveau 3 omvat kwaliteit (de noodzaak om een voedselveiligheidsanalyse uit te voeren en kritieke kwaliteitscontrolepunten te definiëren) Voedselveiligheid Systeemopzet en implementatie Rapport / datamanagement Certificeringsproces Voorgeschreven vereisten Voorgeschreven vereisten Enkele vereisten zijn voorgeschreven; hier is een SQF-functionaris voor nodig (full-time) Door certificeringsinstantie en normeigenaar Geen fase 1; bedrijf gaat direct over op een certificeringsaudit ter plaatse Door certificeringsinstantie en normeigenaar Geen fase 1; bedrijf gaat direct over op een certificeringsaudit ter plaatse Bedrijf moet zich in het Quick Firesysteem aanmelden, voorafgaand aan het certificeringsproces Fase 1 ter plaatse of extern; Fase 2 ter plaatse; Grote afwijkingen die in fase 1 zijn aangetroffen moeten verholpen worden voorafgaand aan de fase 2 audit Lever een raamwerk met vereisten voor de onderneming om naleving te garanderen en toepassing van het voedselveiligheidssysteem aan te tonen Door certificeringsinstantie en normeigenaar Fase 1 ter plaatse; fase 2 ter plaatse; problemen in fase 1 moeten verholpen worden tijdens de fase 2 audit 6

7 Bij de vergelijking van de normen moeten verschillende factoren in overweging worden genomen, zoals: Productkenmerken De positie van de onderneming in de supply chain Bestaande managementsystemen De naleving van de bestaande wet- en regelgeving in het verleden De voorkeuren van de klant/industrie Zoals eerder gezegd, is het mogelijk dat een norm eenvoudig toegepast kan worden, maar niet de voordelen van certificering biedt. De norm kan bijvoorbeeld nog niet door de klanten van een bepaalde onderneming geaccepteerd zijn. Onderwerp BRC IFS SQF FSSC Geldigheid van het Certificaat 1 jaar geldig Certificaat 3 jaar geldig certificaat Certificaat 1 jaar geldig; graad C-hercertificering binnen 6 maanden Certificaat 1 jaar geldig; graad C-hercertificering binnen 6 maanden Geïntegreerde audit Hercertificering hangt af van de auditresultaten (graad C moet na 6 maanden gebeuren: het interval of de geïntegreerde conditie wordt al naar gelang het resultaat gewijzigd) Kan niet worden geïntegreerd met de ISO-managementsysteemnorm; kan wel worden geïntegreerd met productcertificeringsprogramma's Andere managementsysteemstructuur, maar mogelijk voor geïntegreerde audit hier zijn aparte rapporten voor nodig, omdat de SQF-rapportage naar een database wordt gestuurd Dezelfde managementsysteemstructuur als de ISO-norm, wordt daarom eenvoudig geïntegreerd met andere managementsysteemnormen Hercertificerings- of onderhoudsbezoek Dezelfde audittijd als het certificeringsbezoek Dezelfde audittijd als het certificeringsbezoek Dezelfde audittijd als fase 2 ter plaatse Voor een onderhoudsaudit is minder audittijd ter plaatse nodig dan de eerste of een herhaalde certificering Certificeringskeurmerk Mag niet op het product worden weergegeven Mag niet op het product worden weergegeven Niveau 3-certificering - het certificeringskeurmerk mag op het product worden weergegeven Mag niet op het product worden weergegeven Bron: COMPARING GLOBAL FOOD SAFETY INITIATIVE GFSI RECOGNISED STANDARDS, SGS,

8 Behaal wereldwijde certificering voor voedselveiligheid en kwaliteit 6 Voorbeeld van een auditprocedure Op het volgende stroomdiagram staat de normale procedure afgebeeld voor het verkrijgen van de FSSC certificering. Andere procedures verschillen vaak enigszins, maar dit overzicht geeft een goed beeld van wat een certificeringsaudit inhoudt. Het proces kan lastig zijn. Deskundigen van de certificeringsinstantie staan echter voor u klaar met advies, zodat uw systemen de wet- en regelgeving naleven en veilig zijn. Interne auditcorrecties en corrigerende actie afgerond Corrigerende actie niet afgerond of onvoldoende Geen certificaat uitgegeven Download een exemplaar van de programmavereisten van Voer een zelfbeoordeling uit om de compliance met de vereisten in sectie 3 van deel 1 van het programma te bepalen Selecteer een erkende certificeringsinstantie Initiële auditfase 1 Evaluatie van FSMS*-documentatie, bereik, hulpmiddelen en gereedheid voor fase 2 Initiële auditfase 2 Evaluatie van de implementatie en effectiviteit van het FSMS* Afsluitende bijeenkomst en bevestiging van mogelijke niet-naleving Bewijs van correcties en corrigerende actie beoordeeld door certificeringsinstantie aan de hand van gedocumenteerd bewijsmateriaal of nieuw bezoek. Met succes afgeronde documentatie Onafhankelijk certificeringsonderzoek afgerond Certificeringsbeslissing genomen door certificeringsinstantie Geen problemen met de naleving bekend Doorlopende audits *Food Safety Management System (managementsysteem voor voedselveiligheid) 8

9 7 Vooruitzichten De trend richting striktere regels voor voedselveiligheid en -kwaliteit zet zich voort. Nieuwe uitdagingen voor de voedselveiligheid- en -kwaliteit ontstaan door ontwikkelingen zoals GGO s (genetisch gemodificeerde organismen), nanotechnologie en de toename van internationale inkoop en verhandeling van voedingsmiddelen. Naar verwachting zullen deze ontwikkelingen nog striktere normen en regels tot gevolg hebben. Robert J. Parrish, Vice President Global Food, SGS Geneva (Consumer Testing Services) voorspelt dat de volgende voedselveiligheidstrends de komende jaren steeds duidelijker zullen worden: Organisaties zullen nog meer verantwoordelijkheid voor de voedselveiligheid op zich nemen om hun merkimago te beschermen Er komen nog striktere controles op de supply chain van voedingsmiddelen Traceerbaarheids- en geïntegreerde managementprogramma s worden een essentieel onderdeel van de productie van voedingsmiddelen Op basis van deze nieuwe trends en alle bijbehorende wijzigingen van de internationale en nationale wet- en regelgeving, zullen de certificeringsprocessen regelmatig worden herzien. Hieronder volgen enkele voorbeelden van recente wettelijke regelingen die gevolgen hebben gehad voor certificeringsprocessen. 7.1 Nieuwe wet inzake voedselveiligheid in China In februari 2009 heeft het Permanent Comité van het Nationaal Volkscongres van de Volksrepubliek China na vijf jaar van overleg en herzieningen de Chinese wet inzake voedselveiligheid goedgekeurd. De wet ging op 1 juni 2009 van kracht. Behalve de wet inzake voedselveiligheid bestaan er ruim 3000 regels en normen in China voor voedselveiligheid. Deze zijn gepubliceerd door instanties zoals het Ministerie van Landbouw, het Ministerie van Gezondheid en het Algemene Bestuur van Kwaliteitstoezicht, Inspectie en Quarantaine. Momenteel omvat het voedselveiligheidssysteem in China minstens vijf afdelingen, zoals gezondheid, landbouw, kwaliteitstoezicht, industrie- en handelsbeheer en toezicht op voedingsmiddelen en geneesmiddelen. Deze ministeries hebben verschillende verantwoordelijkheden inzake de voedselveiligheid. Het Kwaliteitstoezichtbeheer controleert bijvoorbeeld de voedingsmiddelenproductie, maar zodra de goederen de fabriek verlaten om verkocht te worden, valt het toezicht onder het Ministerie van Industrie- en Handelsbeheer. 7.2 U.S. Food Safety Modernization Act (FSMA) President Obama heeft de Amerikaanse Food Safety Modernization Act in januari 2011 tot wet verheven. De focus is nu gericht op de preventie van verontreinigingen, in plaats van de reactie op verontreinigingen. De nieuwe regels worden momenteel toegepast en dekken het volgende: Betere preventieve controles Hogere frequentie van verplichte FDA-inspecties Grotere aansprakelijkheid van importeurs Over het algemeen zorgen de nieuwe Chinese en Amerikaanse wetten voor het volgende: Betere controle- en toezichtbevoegdheden Striktere veiligheidsnormen Terugroepacties van producten die niet aan de standaarden voldoen Als de regels worden overtreden, volgen ernstige sancties Behalve aan deze striktere vereisten, werken de wereldwijde controle-instanties momenteel aan een alomvattende en brede acceptatie van de certificeringsnormen. Dit betekent dat steeds meer producenten en leveranciers gecertificeerd willen zijn om aan alle nieuwe wettelijke regels te blijven voldoen en hun winstgevendheid voor de toekomst te verzekeren. 9

10 Behaal wereldwijde certificering voor voedselveiligheid en kwaliteit 8 Samenvatting Consumenten en overheden overal ter wereld maken zich steeds meer zorgen over onveilige voedingsmiddelen. Het nieuws over recente besmettingszaken (zoals de uitbraak van Enterohaemorrhagic Escherichia coli (EHEC) in juni 2011) wordt vaak uitgebreid en snel gepubliceerd en via elektronische media verspreid. Dit heeft duidelijk een negatief effect op de omzet van de leveranciers die bij dergelijke besmettingszaken betrokken zijn en vaak ook op de omzet van de gehele industrie. Een certificering op basis van een door GFSI geaccepteerde norm, zoals IFS, SQF, FSSC of BRC bewijst dat veiligheid een topprioriteit voor de onderneming is. Alle certificaten zijn gericht op het voorkomen van problemen met de voedselveiligheid. Toch moet het juiste certificaat worden gekozen (op basis van de industrie waarbinnen een bedrijf actief is en de behoeften en voorkeuren van de klant). Daarnaast blijft het GFSI eraan werken om de goedkeuringsprogramma's te harmoniseren op basis van het principe eenmaal gecertificeerd, overal geaccepteerd. Als de vereisten van een van deze normen bekend zijn en toegepast worden, beschikt de onderneming over een raamwerk voor voortdurende verbetering van de kwaliteitsprocessen tijdens de productie. Hierdoor wordt het merkimago beschermd en verbeterd, en wordt de winstgevendheid van het bedrijf op de wereldwijde, sterk concurrerende markt gewaarborgd. 9 Extra hulpmiddelen, Voldoe aan de wereldwijde normen voor voedselveiligheid en verhoog productiviteit en winstgevendheid SGS - Dit document bevat een uittreksel uit de white paper VERGELIJKING VAN DE ERKENDE NORMEN VAN HET GLOBAL FOOD SAFETY INITIATIVE (GFSI) met copyright van SGS. De white paper kan gedownload worden van SGS GLOBAL TRENDS IN FOOD SAFETY, Robert J. Parrish, Vice President Global Food, SGS Geneva Consumer Testing Services International Featured Standards (IFS) British Retail Consortium (BRC) Safe Quality Food (SQF) Institute Global Food Safety Initiative (GFSI) The Consumer Goods Forum Food Safety System Certification 22000; FSSC FDA Food Safety Modernization Act, FSMA 10

11 Aantekeningen 11

12 Meer informatie Informatie over productinspectie Gratis technische informatiegidsen Maak een weloverwogen beslissing Gratis white papers Vind de juiste antwoorden Gratis webinars op aanvraag Wanneer u dat uitkomt Onze informatiegidsen bieden informatie over metaaldetectie, controlewegen, X-ray en vision inspectie en helpen u bij de selectie van het juiste productinspectiesysteem voor uw productielijn. De gidsen bieden ondersteuning bij de installatie van een alomvattend productinspectieprogramma en leveren advies over het naleven van normen, reglementen en wetten. In onze white papers vindt u het antwoord op al uw vragen over productinspectie. Via onze webinars verkrijgt u specifieke informatie over toepassingen en producten, komt u meer te weten over trends en normen in de branche, en ontvangt u nuttige en informatieve presentaties zonder aankoopverplichting. Altijd en overal beschikbaar. U bepaalt zelf wanneer u de webinar wenst te bekijken. Meld u aan voor uw GRATIS informatiegidsen... Download uw GRATIS exemplaar... Blader door onze webinarcatalogus Meer informatie Mettler-Toledo Safeline Ltd. Montford Street Salford M50 2XD Groot-Brittannië Tel +44 (0) Fax +44 (0) safeline.info@mt.com Mettler-Toledo Safeline X-ray Ltd. Greenfield, Royston Business Park Royston SG8 5HN Groot-Brittannië Tel +44 (0) Fax +44 (0) xraysales@mt.com Mettler-Toledo Garvens GmbH Kampstrasse Giesen Duitsland Tel +49 (0) Fax +49 (0) garvens@mt.com Mettler-Toledo CI-Vision 2640 White Oak Circle, Unit A Aurora, IL Verenigde Staten Tel Fax civision.marketing@mt.com Technische wijzigingen voorbehouden 05/2015 Mettler-Toledo Product Inspection Gedrukt in GB