Herinneringsmonument Algemene Begraafplaats Erica

Transcriptie

1 Herinneringsmonument Algemene Begraafplaats Erica Blok V van toen Monument van nu

2 Inhoudsopgave Inleiding Begraven en Cremeren Grafmonumenten en graftekens Blok V van toen - tot mei 2011 Het opknappen van de grafzerken t.b.v. het Herinneringsmonument Fotomateriaal Gegevens personen in het herinneringsmonument Psalmen Plattegrond Algemene Begraafplaats Erica Bijlagen 1

3 Inleiding: Geachte lezer In het voorjaar van 2011 zijn door de Gemeente Emmen een 350-tal graven geruimd op de Algemene Begraafplaats in Erica. Het betrof hier blok V. De Historische Kring Erica (HKE) heeft zich, door tussenkomst van de Gemeente Emmen, ontfermt over een aantal vrijgekomen grafstenen. Met als doel deze stenen op te knappen en deze te herplaatsen op deze begraafplaats. Meerdere grafstenen hebben volgens de HKE een (Cultuur) Historische waarde. De Helpende Handjes zijn er in geslaagd e.e.a. te realiseren. Het resultaat mag er zijn, dachten wij. In dit boekwerkje vindt een voorbeeld van enkele personen die ooit begraven lagen in voornoemd vak V. Verder treft u van 32 van deze personen de Genealogische gegevens aan, samen met de bijbehorende- opgeknapte- grafstenen. Het herinneringsmonument kunt u vinden direct aan de rechterkant, ingang Havenstraat. 2

4 Langs deze weg willen we de Gemeente Emmen danken voor het beschikbaar stellen van een ruimte op de Algemene Begraafplaats voor bovengenoemd grafmonument. Tevens zijn we dank verschuldigd aan alle vrijwilligers, die in welke vorm dan ook, geheel belangeloos hebben meegewerkt aan de totstandkoming van dit project. De Historische Kring Erica hoopt op deze wijze een bijdrage te hebben geleverd aan de gemeenschap van Erica om de historie van de Algemene Begraafplaats levend te houden. Werkgroep HKE Helpende Handjes 3

5 Begraven en Cremeren Begraven De oudste gegevens over omgang met doden stammen uit 3500 voor Christus. De Trechterbekerbevolking gebruikte hunebedden om hun doden collectief te begraven. De overledene werd liggend of in zithouding begraven in een grafkelder, gevormd door stenen. Deze lagen altijd in de richting van de zon, het oosten. De ingang bevond zich aan de zuidzijde. Zo begroeven ze honderden jaren hun doden. Het verbranden van doden gebeurde in ieder geval vanaf de Midden Bronstijd. De overledene werd op een brandstapel verbrand. De verbrande resten werden vanaf die tijd in een urn of in een doek begraven. In het voorjaar van 785 verbood Karel de Grote het verbranden van doden. De doden werden buiten de nederzetting begraven. Later werd men begraven in- of vlakbij de kerk. Het begraven in de kerk gebeurde niet altijd zorgvuldig. Geruimd werd er niet, dus de kerken raakten overvol. Stank werd 4

6 een groot probleem. Volgens overlevering heeft de kreet Rijke stinkerds hiermee van doen. In 1829 besloot Koning Willem I, dat gemeenten met meer dan 1000 inwoners, hun doden buiten de bebouwde kom moesten begraven. Cremeren Tegelijk met het verzet tegen het begraven in en rond de kerken ontstond weer interesse in cremeren. Immers ontbindende lijken konden het drinkwater besmetten. De regels met betrekking tot de wijze van begraven, de inrichting van een begraafplaats, de begrafenisrechten en de duur van de grafrust e.d. werden vastgelegd in de Begrafeniswet van Dit was de 1 e landelijke wet. In 1875 werd er een vereniging voor lijkverbranding opgericht. In 1913 werd in Velsen het 1 e crematorium gebouwd. Hier vond de eerste crematie plaats op 1 april Deze crematie was eigenlijk nog illegaal omdat de wetgeving lijkverbranding nog niet was op genomen. Vanaf 1955 is cremeren wettelijk toegestaan. Vanaf 1969 stelt de wet cremeren gelijk aan begraven. 5

7

8 Liggende graftekens, ofwel zerken, met of zonder ijzeren grafhek. Enkelvoudige staande grafsteen, zoals een staande, een obelisk, afgeknotte zuil, beeld of kruis. Samengestelde staande graftekens, ofwel een combinatie van hiervoor genoemde tekens. Graftekens in de vorm van een gebouw, ofwel een mausoleum, al dan niet onderkeldert. Als voorbeeld kan hier Belgisch hardsteen worden genoemd, deze biedt veel mogelijkheden. Veel grafmonumenten van voor 1900, vooral de op de eenvoudige huurgraven, zijn verdwenen. Wat nog aan graftekens over is, behoort meestal tot het grafrecht van de familie. Toch zijn er op vele kerkhoven en begraafplaatsen nog talloze mooie en interessante (historisch waardevol) graftekens bewaard. Families met een maatschappelijke status konden zich een hardstenen zerk veroorloven, deze veelal liggende zerken zijn over het algemeen goed bewaard gebleven, zoals in Erica. 7

9 De grafmonumenten uit de periode tussen 1880 en 1910 zijn in veel gevallen omgeven door smeedijzeren hekwerken. Meestal zijn hier meerdere personen van één familie begraven. Tot 1930 werden grafmonumenten voorzien van paaltje met kettingen. Tot 1960 zien we dat ze zijn omgeven zijn door stenen banden met grind en/of groen. In de 70-er jaren kwam graniet meer in zwang, meestal gepolijst. Vanaf 1990 is er een groeiende vraag naar individuele graven, waarin persoonlijke kenmerken van de overledene worden weergegeven. 8

10 Verstrooien en Urnen In het begin van de crematie stond het cremeren synoniem aan het verstrooien. Het blijkt dat nabestaanden in geval van cremeren behoefte bestaat aan een gedenkteken. Mogelijkheden hiervoor is een bijzetting van de urn in een urnenmuur, een urnengraf of bijzetting in een familiegraf. Sinds eind 2012 bezit de Algemene Begraafplaats Erica ook over een strooiveld. Deze kunt u vinden achter het Herinneringsmonument Algemene en bijzondere begraafplaatsen. In Nederland onderscheiden we de gemeentelijke en bijzondere begraafplaatsen. Voor de wet op de lijkbezorging van 1991 werden de gemeentelijke begraafplaatsen algemene begraafplaatsen genoemd. De tweede groep omvat alle niet-gemeentelijke begraafplaatsen. Deze kunnen zijn aangelegd en worden onderhouden door een kerkgenootschap of een onderdeel daarvan, maar ook begraafplaatsen van een stichting, 9

11 een privaatrechtelijke rechtspersoon of een natuurlijk persoon. Nederland heeft veel bijzondere begraafplaatsen, zoals: Rooms-katholieke begraafplaatsen Hervormde of Gereformeerde begraafplaatsen Kloosterbegraafplaatsen Joodse begraafplaatsen Rijksinstellingen, zoals: Veenhuizen en Frederiksoord Particuliere begraafplaatsen Militaire erevelden, in beheer bij de Oorlogsgravenstichting of buitenlandse instelling. 10

12 Een daalders plekje. Doorlopend worden er oude graven geruimd. In een trommelzeef worden aarde en stoffelijke resten gescheiden. De resten worden op een aparte, vaak afgesloten plaats, in een knekelput of verzamelplaats begraven, of dieper in het zelfde graf herbegraven. Op de Algemene begraafplaats Erica zijn medio 2011 ongeveer 350 graven geruimd in het zogenaamde Blok V, en op een geheime plek in dit blok verzameld. Deze ruiming was voor de Historische Kring Erica de aanleiding om zich, door tussenkomst van de Gemeente Emmen, te ontfermen over de grafstenen die vrij kwamen. Hiervan werd een herinneringsmonument gemaakt en vervolgens geplaatst op een mooie plek op deze begraafplaats. Zie elders in dit boekwerkje. 11

13 Symbolieken op graven Treurwilg Een van de meest voorkomende symbolen op de graven is een treurwilg. De treurwilg is bij uitstek een doodssymbool. Met zijn neerhangende ranke takken wijst hij voortdurend naar de aarde en wijst zo vooruit naar de uiteindelijke bestemming in het leven. Hoe de treurwilg er uitziet op een zerk, is aan mode onderhevig. In de 19 e eeuw werd de boom zo realistisch mogelijk afgebeeld. Aan het begin van de 20 e eeuw werd de wilg steeds strakker. 12

14 Palmtakken: Ook palmtakken zijn een vaak voorkomend symbool op het graf. Een palmtak op het graf laat zien dat de dood niet het laatste woord heeft, maar dat het leven de dood heeft overwonnen. Bijl bij de boom De hand die de bijl vasthoudt symboliseert de band van de Eeuwige die het leven neemt. (boom) Naast bomen met bijlen aan de stam zijn er ook graven met het symbool van de geknakte boom. Vaak gaat het dan om een jong gestorvene: een geknakte boom is daar bij uitstek het symbool van. Zie Blok II-C1 (Foto HKE) 13

15 Zandlopers Op sommige graven staan zandlopers, het symbool van de sterfelijkheid, de tijd sijpelt langzaam maar gestaag door. Sommigen hebben vleugels. Immers de tijd vliegt. Korenaar De Korenaar is het symbool van Christus, het Brood des Levens, maar ook het symbool van de Eucharistie of het Avondmaal. Roos De roos heeft vele betekenissen, die alle te maken hebben met een rein en zondeloos leven. Ze duidt op schoonheid, de navolging van Christus, de liefde en de vergankelijkheid van het 14

16 leven. De 5 blaadjes van de roos verwijzen in de symboliek naar de 5 wonden van Christus en zijn dan ook een teken van martelaarschap. Beroepen Wanneer iemand zich tijdens zijn leven met hart en ziel voor zijn beroep heeft gegeven zie je dat soms terug op de grafzerk. Vogels Wegvliegende vogels staan symbool voor de vertrekkende ziel. Ze staan vooral voor de bevrijding van de vertrekkende ziel naar een volgende fase. 15

17 Diversen Kruis in stralenkrans. Symbool van de dag der opstanding. Men gelooft dat bij de wederkomst van Jezus alle graven geopend zullen worden. Grasklokjes en vergeet-mij-nietjes Op sommige graven komen grasklokjes en vergeet - mij- nietjes voor. Grasklokjes zijn tere bloemen. Ze zijn dan ook het symbool voor de vergankelijkheid en kwetsbaarheid in het leven. De vergeet - mij- nietjes spreken voor zich zelf. Bron: Stichting Historisch Ruinerwold, Boek: Uut De Tied komen, pagina 37 -Symbolieken op graven. 16

18 Blok V van toen - tot mei

19 18

20 19

21 20

22 De Ruiming Op de Algemene begraafplaats Erica zijn medio 2011 ± 350 graven geruimd in het zogenaamde Blok V. Hierbij enkele beelden gemaakt op 13 mei

23 22

24 Het opknappen van de grafzerken t.b.v. het Herinneringsmonument De Helpende Handjes zijn in de loods van de toenmalige voorzitter Jos Prinsen in het najaar van 2011 begonnen met het opknappen van de grafzerken uit de periode die het best omschreven kan worden als: Grafzerken met een Cultuur-Historische waarde. Uiteindelijk bleken er 32 grafmonumenten in aanmerking te komen om te bewaren voor het nageslacht. Afspraken werden gemaakt in overleg met de gemeente Emmen om te komen tot een Herinneringsmonument ergens op de Algemene Begraafplaats Erica. Gekozen werd voor een plek waar toch niet meer begraven kon worden. Het is een prachtige plek tegenover de oudste graven in blok II. ( ingang Havenstraat direct rechts) 23

25 Het ontwerp Er van uitgaande dat de monumenten vanuit het midden van hoog naar laag moest lopen is uiteindelijk in goed overleg gekozen voor dit ontwerp. Hieronder treft u de eerste schets aan. 24

26 Het opknappen van de oude grafmonumenten Anne Klein Ben Knegt Johan Hemel en Frans Heijnen 25

27 Karel Maatje Het eerste resultaat 26

28 Uitgraven en plaatsen Herinneringsmonument Uitzetten en uitgraven 6 april

29 Uitgegraven 11 april 2012 Bekisting aanbrengen door de Helpende Handjes Beton storten in volle gang 28

30 12 meter lang en 1,5 meter breed Het zit er bijna op 29

31 Een spiegelgladde afwerking Het herinneringsmonument begint gestalte te krijgen 30

32 Ja, zo staat ie perfect Het begint er op te lijken, het ontwerp in de praktijk 31

33 Horizontaal en verticaal in evenwicht Het aanbrengen van het grind maakt het geheel compleet 32

34 Het resultaat 33

35 De Helpende Handjes V.l.n.r.: Ben Knegt, Frans Heijnen, Anne Klein, Johan Hemel, Jan Drenth, Karel Maatje en Albert Drenthen. Johan Meerlo ontbreekt op deze foto. 34

36 Gegevens van personen in het Herinneringsmonument Bron: Gerard Kolker, Werkgroep Genealogie Historische Kring Erica 35

37 Grietje beuker Geboren Erica (Emmen) 19 maart 1878, overleden Emmen, 23 januari 1930, oud 51 jaar, begraven Erica 27 januari 1930, dochter ven Fredrik Beuker en van Marchien Vos, trouwde, oud 22 jaar, te Emmen op 8 november 1900 met Jacob Hoogland, oud 26 jaar, zoon van Kobus Hoogland en van Catharina Rumph. 36

38 Femmigje Bies Geboren Westerbork 8 september 1875, overleden Emmen 8 september 1928, oud 52 jaar, begraven Erica 12 september 1928, dochter van Eelse Bies en van Lammigje van der Sleen, trouwde, oud 21 jaar, te Emmen op 4 mei 1897 met Gerrit Vos, oud 25 jaar, zoon van Hendrik Vos en van Janke Wijma. 37

39 Pieter Bies Geboren Emmen 1933, overleden te Emmen 1 januari 1935, oud 1 jaar, begraven Erica 5 januari 1935, zoon van Gerhardus Bies en van Martje Moes. 38

40 Catharina Alberdina Dassen Geboren Smilde 16 januari 1884, overleden Emmen 11 november Oud 50 jaar, begraven Erica 15 november Dochter van Lembert Dassen en van Lutske Wildschut, trouwde oud 23 jaar, te Emmen op 28 november 1907 met Lammert Schoonbeek, oud 22 jaar, zoon van Jan Schoonbeek en van Grietje Nieboer. Na het overlijden van Lammert Schoonbeek hertrouwde zij met Johannes Pol, oud 46 jaar, weduwnaar van Jantien Stuiver, zoon van Jacob Pol en van Aaltien Langejans. 39

41 Roelof Heuvelman Geboren te Hoogeveen 1 september 1861, overl. Emmen 24 januari 1944, oud 82 jaar, begraven Erica 28 januari 1944, zoon van Johannes Heuvelman en van Gerhardina Thalen, trouwde, oud 31 jaar, te Emmen op 4 november 1892 met Aaltje Pool, oud 20 jaar, dochter van Jan Pool en van Hendrikje Jagt. 40

42 Bettje Jisses Hof Geboren Ooststellingwerf 23 maart 1856, overleden Emmen 19 april 1942, oud 86 jaar, begraven te Erica, dochter van Jisse Foppes Hof en van Anna Hannema, trouwde, oud 22 jaar, te Emmen op 5 november 1878 met Jannes Jacobs, oud 23 jaar, zoon van Gerrit Jacobs en van Grietje Snippe. 41

43 Rudolf Hogenberg Geboren Emmen 10 oktober 1923, overleden Emmen, 13 augustus 1938, oud 14 jaar, begraven Erica 17 augustus 1928, zoon van Albert Hogenberg en van Grietje Pieters Hulst. 42

44 Pier Hollander Geboren Emmen 2 juli 1926, overleden Emmen 23 juni 1942, oud 16 jaar, begraven te Erica 27 juni 1942, zoon van Arend Hollander en van Roelfien Trip. 43

45 Gerrit Horstman Geboren Kloosterveen (Smilde) 9 januari 1872, overleden Emmen 11 februari 1944, oud 72 jaar, begraven Erica 16 oktober 1944, zoon van Willem Horstman en van Aukje Kootstra, trouwde, oud 18 jaar, te Emmen op 22 april 1890 met Elske de Jong, oud 23 jaar, dochter van Sije de Jong en van Janke Westerhof. 44

46 Mina Horstman, Geboren Fehndorf (Dld) 2 maart 1921, overleden Hellendoorn 8 november 1942, oud 21 jaar, begraven Erica 12 november 1942, dochter van Dirk Horstman en van Klazina Jager, 45

47 Pieter Hulst Geboren Erica (Emmen) 1 september 1894, overleden Hoogeveen 25 januari 1936, oud 41 jaar, begraven Erica 30 januari 1936, zoon van Jan Wichers Hulst en van Grietje Pieters Blauw, trouwde, oud 23 jaar, te Emmen op 4 juli 1918 met Gerritdina Kloeze, oud 16 jaar, dochter van Gerrit Kloeze en van Mienke Douwsma. Echtscheiding vonnis te Assen d.d. 5 mei 1919, aktenummer 220. Trouwde (2) oud 24 jaar, te Emmen op 16 augustus 1919 met Johanna Binnemars, oud 21 jaar, dochter van Hendrik Binnemars en van Roelofje Kruins. 46

48 Jannes Jacobs Geboren Assen 8 maart 1855, overleden Emmen 9 juni 1929, oud 74 jaar, begraven Erica 14 juni Zoon van Gerrit Jacobs en van Grietje Snippe, trouwde, oud 23 jaar, te Emmen op 5 november 1878 met Bettje Jisses Hof, oud 22 jaar, dochter van Jisse Foppes Hof en van Anna Hannema. 47

49 Elske de Jong Geboren Noord (Hoogeveen) 11 maart 1867, overleden Emmen 20 januari 1934, oud 66 jaar, begraven Erica 25 januari1934, dochter van Sije de Jong en van Janke Westerhof, trouwde, oud 23 jaar, te Emmen op 22 april 1890 met Gerrit Horstman, oud 18 jaar, zoon van Willem Horstman en van Aukje Kootstra. 48

50 Hendrik Klaver Geboren Emmen 18 maart 1916, overleden Emmen 24 mei 1938, oud 22 jaar, begraven Erica 28 mei 1938, zoon van Albert Klaver en van Rensje Bies. 49

51 Aleida Klement Geboren Ambt Hardenberg 27 maart 1870, overleden Emmen 21 oktober 1943, oud 73 jaar, begraven Erica 26 oktober 1943, dochter van Gerrit Klement en van Geertje Aalderink, trouwde, oud 19 jaar, te Emmen op 11 oktober 1889 met Marten de Vries, oud 25 jaar, zoon van Gerardus de vries en van Trijntje Zevenberg. Na het overlijden van Marten de Vries hertrouwde zij, oud 25 jaar, te Emmen op 11 oktober 1895 met Sake Atzes Veenstra, oud 38 jaar, weduwnaar van Kristina Voshaar, zoon van Atze Sakes Veenstra en van Albertje Roelofs de Haan. 50

52 Hendrikje Kuijer Geboren Zuidbarge (Emmen) 29 september 1873, overleden Emmen 30 mei 1931, oud 57 jaar, begraven Erica 4 juni 1931, dochter van Harm Kuijer en van Femmigje Krol, trouwde, oud 19 jaar, te Emmen op 17 maart 1893 met Jitze van der Lei, oud 28 jaar, zoon van Johannes Jitzes van der Lei en van Gooitske van Wijk. 51

53 Grietje de Leeuw Geboren Gramsbergen 12 december 1878, overleden Emmen 12 juli 1927, oud 48 jaar, begraven Erica 16 juli 1927, dochter van Harm de Leeuw en van Femmigje Gort, trouwde, oud 19 jaar te Gramsbergen op 24 maart 1898 met Hendrik Bakker, oud 23 jaar, zoon van Jan Bakker en van Gerrigje Schippers. 52

54 Alberdina Metselaar Geboren Krakeel (Hoogeveen) 3 mei 1858, overleden Emmen 8 mei 1927, oud 69 jaar, begraven Erica 12 mei 1927, dochter van Jan Metselaar en ven Wubbina Maatjes, trouwde oud 21 jaar, te Hoogeveen op 28 juni 1879 met Jan Schonewille, oud 28 jaar, zoon van Berend Schonewille en van Femmechien Jans Imberg. 53

55 Jan Regtop Geboren Emmen 18 maart 1884, overleden Emmen 27 november 1941, oud 57 jaar, begraven Erica 2 december 1940, zoon van Geert Regtop en van Hendrikje Hoogeveen, trouwde, oud 23 jaar, te Emmen op 3 maart 1908 met Minke de Jong, oud 24 jaar, dochter van Egbert de Jong en van Geertje Etten. 54

56 Lambertus Alexander Reuvers Geboren Avereest 31 mei 1868, overleden Emmen 13 juni 1942, oud 74 jaar, begraven Erica 17 juni 1943, zoon van Berardus Reuvers en van Aleida Assen, trouwde, oud 22 jaar, te Emmen op 24 april 1891 met Minka Bremer, oud 22 jaar, dochter van Andries Bremer en van Fenna Drenth. 55

57 Willemtje Schepers Geboren Emmen 4 december 1921, overleden Emmen 9 april 1932, oud 10 jaar, begraven Erica 14 april 1932, dochter Johannes Schepers en van Hendrikje Moes. 56

58 Jan Schonewille Geboren Hollandscheveld (Hoogeveen) 2 april 1851, overleden Emmen 26 januari 1933, oud 81 jaar, begraven Erica 30 januari 1933, zoon van Berend Schonewille en van Femmechien Jans Imberg, trouwde, oud 28 jaar, te Hoogeveen op 28 juni 1879 met Alberdina Metselaar, oud 21 jaar, dochter van Jan Metselaar en van Wubbina Maatjes. 57

59 Sake Atzes Veenstra Weduwnaar van Kristina Voshaar, geboren Ooststellingwerf 6 oktober 1857, overleden Amsterdamscheveld (Emmen) 29 mei 1929, oud 71 jaar, begraven Erica 3 juni 1929, zoon van Atze Sakes Veenstra en van Albertje Roelofs de Haan, trouwde, oud 38 jaar, te Emmen op 11 oktober 1895 met Aleida Klement, weduwe van Marten de Vries, oud 25 jaar, dochter van Gerrit Klement en van Geertje Aalderink, 58

60 Jacob van der Vinne Geboren Zevenhuizen (Leek) 30 juni 1841, overleden Emmen 25 maart 1912, oud 71 jaar, begraven Erica 29 maart 1912, zoon van Sietze Pieters van der Vinne en van Aaltje Aukes Bakker, trouwde, oud 28 jaar, te Borger op 10 maart 1870 met Rindeltje Meijer, oud 26 jaar, dochter van Jacob Jans Meijer en van Rindeltje Germs. 59

61 Aaltje Vos Geboren Emmen 26 juni 1923, overleden Bargeroosterveen (Emmen) 9 april 1932, oud 9 jaar, begraven Erica 13 april 1932, dochter van Lute Vos en van Janke Boersma. 60

62 Aaltje Vos Geboren 7 februari 1926, overleden Emmen 24 juli 1929, oud 3 jaar, begraven Erica 27 juli 1929, dochter van Adolf Vos en van Johanna Gezina Kamping. 61

63 Gerrit Vos Geboren Nieuweroord (Hoogeveen) 25 juni 1871, overleden Emmen 2 juli 1938, oud 67jaar, begraven Erica 6 juli 1938, zoon van Hendrik Vos en van Janke Wijma, trouwde, oud 25 jaar, te Emmen op 4 mei 1897 met met Femmigje Bies, oud 21 jaar, dochter van Eelse Bies en van Lammigje van der Sleen. 62

64 Hendrik Vos Weduwnaar van Wietje Kromkamp, geboren Bovensmilde (Smilde) 21 september 1870, overleden Emmen 22 oktober 1938, oud 68 jaar, begraven Erica 27 oktober 1938, zoon van Siert Vos en van Jantje Middelbos, trouwde, oud 29 jaar, te Emmen op 13 maart 1900 met Hilligje van Lemel, oud 23 jaar, dochter van Harm van Lemel en van Christina van der Weide. 63

65 Jacob Vos Geboren Emmen 18 augustus 1923, overleden Emmenb 26 december 1929, oud 6 jaar, begraven Erica 31 december 1929, zoon van Adolf Vos en van Johanna Gezina Kamping. 64

66 Dirk Winkel Geboren Noord (Hoogeveen) 2 april 1886, overleden Emmen 24 januari 1937, oud 50 jaar, begraven Erica 29 januari 1937, zoon van Albert Uiterwijk Winkel en van Geesje Wiegman, trouwde, oud 23 jaar, te Sleen op 8 oktober 1909 met Fenna Bremer, oud 20 jaar, dochter van Berend Bremer en van Aukje Boersma. 65

67 Harm Wisman Geboren Smilde 25 juni 1854, overleden Emmen 6 augustus 1934, oud 79 jaar, begraven Erica 11 augustus 1934, zoon van Geert Wisman en van Henderika Heins, trouwde, oud 23 jaar te Emmen op 14 november 1878 met Tjitske Guit, oud 24 jaar, dochter van Arend Guit en van Antje van Wijk. Bij huwelijjk wettiging van 2 kinderen. 66

68 Tjitske Guit Geboren Assen 4 augustus 1854, overleden Emmen 26 april 1915, oud 61 jaar, begraven Erica 30 april 1915, dochter van Arend Guit en van Antje van Wijk, trouwde, oud 24 jaar, te Emmen op 14 november 1878 met Harm Wisman, oud 23 jaar, zoon van Geert Wisman en van Henderika Heins. Bij huwelijk wettiging van 2 kinderen. 67

69 Psalmen Op het herinneringsmonument treffen we verschillende psalmen aan. Hieronder worden enkele voorkomende psalmen verder omschreven. Ps. 103:8 (oude berijming) Gelijk het gras is ons kortstondig leven, Gelijk een bloem, die, op het veld verheven, Wel sierlijk pronkt, maar kracht loos is en teer; Wanneer de wind zich over t land laat horen, Dan knakt haar steel, haar schoonheid gaat verloren; Men kent en vindt haar standplaats zelfs niet meer. Ps. 68:10: (oude berijming) Geloofd zij God met diepst ontzag! Hij overlaadt ons, dag aan dag, Met Zijne gunstbewijzen. Die God is onze zaligheid; Wie zou die hoogste Majesteit Dan niet met eerbied prijzen? Die God is ons een God van heil; Hij schenkt, uit goedheid, zonder peil, Ons 't eeuwig, zalig leven; Hij kan, en wil, en zal in nood, Zelfs bij het naderen van den dood, Volkomen uitkomst geven. 68

70 Ps. 68:2: (oude berijming) Maar 't vrome volk, in U verheugd, Zal huppelen van zielevreugd, Daar zij hun wens verkrijgen. Hun blijdschap zal dan, onbepaald, Door 't licht, dat van Zijn aanzicht straalt, Ten hoogsten toppunt stijgen. Heft Gode blijde psalmen aan; Verhoogt, verhoogt voor Hem de baan; Laat al wat leeft Hem eren. Bereidt den weg, in Hem verblijd, Die door de vlakke velden rijdt; Zijn Naam is Heer' der heren. Gezang 182 uit Evangelische Gezangen 1813 Het lied is van den "Tielschen predikant Willem de Roo" Stille rustplaats van Gods dooden 'k Denk aan u met zoete vreugd Eindpaal van verdriet en nooden Rustplaats na den strijd der deugd Zouden wij voor 't sterven beven Siddren voor dien jongsten nood? Jezus liet voor ons zijn leven Jezus overwon de dood 69

71 Joh.11:25: Jezus zeide tot haar: Ik ben de Opstanding en het Leven; die in Mij gelooft zal leven, al ware hij ook gestorven (Statenvertaling) Maar Jezus zei: Ik ben de opstanding en het leven. Wie in mij gelooft zal leven, ook wanneer hij sterft (Nieuwe Bijbel Vertaling) 70

72 Bijlagen Voorbeeld begraafboek Tijdlijn realisatie Herinneringsmonument Artikelen in de media Plattegrond Algemene Begraafplaats Erica 2013 Medewerkers project Tenslotte 71

73 Begraafboek Blok V Hier een voorbeeld van het begraafboek van het geruimde Blok V 72

74 Voor familieonderzoek en belangstellenden is een complete lijst beschikbaar bij de Historische Kring Erica Tijdlijn realisatie Herinneringsmonument Algemene Begraafplaats Erica: / e bespreking met gemeente Emmen, R van Vilsteren, Jans Klunder Inventarisatie/Ruiming / Archiefwerk en foto's maken monumenten Blok V 2 e bespreking met gemeente Emmen, R van Vilsteren, Jans Klunder 3 e bespreking met gemeente Emmen, R van Vilsteren, Jans Klunder Informatieavond Algemene Begraafplaats in 't Schienvat Opname RTV Drenthe op Begraafplaats e werkdag opknappen grafzerken, loods Jos Prinsen en subsidieaanvraag Foto's maken Blok II Inventarisatie Blok I en 11, samen met Steenhouwer Michel Wolters Foto s maken Blok I Tot Winterstop Werkbespreking: Helpende Handjes, bij Johan 9.00 uur Vervolg werkzaamheden loods en begraafplaats, bekisting etc Beton storten monument bgh1jjjjjunni 012 Plaatsen grafzerken in monument 1Sept.2012 Opknappen oude graven Blok I en II 1 tot Grind aanbrengen/schoonmaken etc. 12h13 Ingebruiknamedatum plannen/ Nabestaanden informeren. Etc. 24 mei 2013 Officiële opening Herinneringsmonument 73

75 74

76 Plattegrond Algemene Begraafplaats Erica

77 Medewerkers project: Historische Kring Erica: Drenth, Jan Heijnen, Frans Hemel, Johan Klein, Anne Knegt, Ben Kolker, Gerard Ladrak, Hans Meerlo, Johan Oosting, Fini Karel Maatje Gemeente Emmen, Afdeling Begraafplaatsen: Rini van Vilsteren Jans Klunder Beheerder begraafplaats: Aart Nuijen 76

78 Tenslotte: Langs deze weg wil de Historische Kring Erica iedereen nogmaals hartelijk bedanken die dit project tot een succes hebben gemaakt. Wij danken ook de Dorpsraad Erica voor hun bijdrage voor de toegekende subsidie ( 1500,00) voor dit project. Voor informatie over het project kunt u contact opnemen met: Historische Kring Erica, werkgroep Helpende Handjes J.H.Hemel, Kerkweg 105, 7887 BC, Erica, johan.hemel@gmail.com Voor algemene informatie over de Algemene Begraafplaats Erica kunt u contact opnemen met de Gemeente Emmen. Bestuur Historische Kring Erica 77

79 Uw eigen aantekeningen: 78