Klacht Op grond van de door verzoeker verstrekte gegevens is de klacht als volgt geformuleerd:

Transcriptie

1 POSTADRES Postbus 93374, 2509 AJ Den Haag BEZOEKADRES Prins Clauslaan 20 TEL FAX INTERNET AAN HuisArtsenPosten X DATUM 10 september 2003 CONTACTPERSOON UW BRIEF VAN UW KENMERK ONDERWERP Klager / HuisArtsenPosten X Naar aanleiding van de klacht van mw. A (hierna te noemen: verzoeker), in deze vertegenwoordigd door dhr. B, tegen HuisArtsenPosten X (hierna te noemen: HAP X), gevestigd in gemeente V, heeft het College bescherming persoonsgegevens (CBP) een onderzoek ingesteld. Hieronder volgen de conclusies van het onderzoek. Klacht Op grond van de door verzoeker verstrekte gegevens is de klacht als volgt geformuleerd: HAP X heeft, zonder medeweten van verzoeker, in het kader van een declaratie verzekeringsgegevens betreffende de ziektekostenverzekering van verzoeker en zijn echtgenote opgevraagd bij derden en de declaratie vervolgens rechtstreeks naar de zorgverzekeraar verstuurd. Onderzoek De correspondentie tussen verzoeker en HAP X (meer in het bijzonder de brieven van verzoeker aan HAP X d.d. 19 augustus 2002, 11 september 2002 en 7 november 2002 en de reactie daarop van HAP X d.d. 19 november 2002), alsmede de brief van verzoeker aan het CBP d.d. 2 december 2002, de schriftelijke reactie van HAP X op een verzoek om aanvullende informatie d.d. 28 februari 2003 en een telefoongesprek van ondergetekende met dhr. C, coördinator van HAP X, zijn door het CBP in het onderzoek betrokken. Bij brief van 24 juni 2003 heeft het CBP HAP X in de gelegenheid gesteld op de voorlopige bevindingen van het CBP te reageren. Deze reactie werd op 15 augustus 2003 ontvangen. Op 18 augustus heeft HAP X nog een aanvulling op deze reactie aan het CBP doen toekomen. Bevindingen De bevindingen van het CBP luiden als volgt: - Standpunt verzoeker: HAP X heeft zonder rechtsgrond verzekeringsgegevens van verzoeker opgevraagd bij derden en de declaratie naar de zorgverzekeraar verstuurd. HAP X had de rekening naar het huisadres van verzoeker moeten versturen. BIJLAGEN BLAD 1

2 - Standpunt HAP X: In beginsel vragen de doktersassistenten tijdens de intake bij de patiënt naar zijn NAW- en verzekeringsgegevens. De gegevens worden slechts bij derden opgevraagd indien bij het gereedmaken van de facturen vastgesteld wordt dat de verzekeringsgegevens van de betreffende patiënt incompleet zijn. Overeenkomsten met zorgverzekeraars HAP X heeft afspraken gemaakt met een aantal verzekeraars dat de nota s van particulier verzekerden rechtstreeks bij de zorgverzekeraar ingediend kunnen worden. Tevens heeft HAP X overeenkomsten met verschillende zorgverzekeraars gesloten, op grond waarvan via Vecozo opgezocht kan worden of hun patiënten bij een van deze zorgverzekeraars verzekerd zijn. Ook kan HAP X in het bestand van het naastgelegen ziekenhuis kijken en geven de huisartsen de verzekerdengegevens van hun patiënten door aan HAP X, indien deze daarom vraagt. Waar de gegevens van mevrouw A vandaan komen, is niet meer te achterhalen. Indien gegevens verkregen worden van derden worden de patiënten hierover niet geïnformeerd. HAP X erkent dit gemis en zegt (bij brief van 28 februari 2003) op korte termijn zijn patiënten hierover te informeren middels publicaties in regionale bladen. Efficiënter werken HAP X erkent dat nota s evengoed aan het particulier adres van verzekerden kunnen worden gestuurd, zoals in het verleden plaatsvond. Ook is het mogelijk dat bij ontbrekende gegevens door de HAP, onder andere voor het versturen van deze nota s aan het adres van de verzekerde, bij de verzekerde naar deze gegevens geïnformeerd kan worden. Pas in maart 2002 waren de tarieven bekend, die HAP X voor consulten mocht berekenen. De facturen van consulten in de periode 1 juli 2001 maart 2002 zijn derhalve pas in maart 2002 opgemaakt en, om de patiënten hier niet na zoveel tijd nog mee lastig te vallen, direct naar de zorgverzekeraars verzonden. HAP X meent daarnaast dat het ook nu ondoenlijk is, om alle particulier verzekerde patiënten te vragen of ze het goed vinden dat de rekeningen rechtstreeks naar de zorgverzekeraar gestuurd worden. Ook overigens was de verwerking van (de betaling van) nota s door particulieren arbeidsintensief. Efficiënter werken was noodzakelijk in verband met de schaarste aan middelen in de Nederlandse huisartsenpraktijken/ huisartsendienstenstructuren. Overeenkomsten zoals HAP X met zorgverzekeraars en bijvoorbeeld met Vecozo gesloten heeft, zijn noodzakelijk om te kunnen bereiken dat de huisartsen en assistentes minder tijd kwijt zijn aan het uitschrijven en verwerken van (de betaling van) nota s. Het is, in het kader van de maximalisering van zorgservice door de huisartsenpraktijken/ huisartsendiensten-structuren, gebleken dat deze overeenkomsten een bijdrage leveren aan het efficiënter werken. De BLAD 2

3 arbeidsintensiteit in de praktijk voor het uitschrijven en verwerken van nota s is afgenomen, hetgeen de inzet van huisartsen en assistentes voor andere doeleinden heeft doen toenemen. Daarbij komt, dat er sinds de oprichting van HAP X twee jaar geleden geen particulier verzekerde patiënt is geweest die bezwaar heeft gemaakt tegen rechtstreekse verzending van de factuur naar de zorgverzekeraar, dan wel het gebruik van VECOZO. Derhalve kan de toestemming worden verondersteld. Indien de patiënt zelf de rekening wil ontvangen, dan kan hij dit kenbaar maken. Deze procedure moet dan duidelijk bij het loket, in de wachtkamer en in de algemene informatiefolder kenbaar worden gemaakt. De efficiëntere werkwijze dient indirect tevens het belang van de patiënt. Indien een afweging gemaakt moet worden tussen het privacybelang van de particulier verzekerde patiënt en deze efficiëntere werkwijze, dan dient de afweging in het voordeel van HAP X uit te vallen. De conclusie van HAP X is dat verbeterde efficiëntere huisartsenzorg rechtvaardigt dat incidenteel, bij een ontbrekend NAW-gegeven van een particulier verzekerde, die gebruik heeft gemaakt van huisartsenzorg, door HAP X een dergelijke inbreuk wordt gemaakt. Hieruit leidt het CBP af dat HAP X zich met name beroept op artikel 8 sub f WBP. Norm / wettelijk kader Artikel 8 WBP bevat een limitatieve opsomming van de wettelijk toegestane grondslagen voor het verwerken van persoonsgegevens. Op grond van artikel 8 WBP mogen persoonsgegevens slechts worden verwerkt indien: a. de betrokkene voor de verwerking zijn ondubbelzinnige toestemming heeft gegeven; b. de gegevensverwerking noodzakelijk is voor de uitvoering van een overeenkomst waarbij de betrokkene partij is, of voor het nemen van precontractuele maatregelen naar aanleiding van een verzoek van de betrokkene en die noodzakelijk zijn voor het sluiten van de overeenkomst; c. de gegevensverwerking noodzakelijk is om een wettelijke verplichting na te komen waaraan de verantwoordelijke onderworpen is; d. de gegevensverwerking noodzakelijk is ter vrijwaring van een vitaal belang van de betrokkene; e. de gegevensverwerking noodzakelijk is voor de goede vervulling van een publiekrechtelijke taak door het desbetreffende bestuursorgaan dan wel het bestuursorgaan waaraan de gegevens worden verstrekt, of f. de gegevensverwerking noodzakelijk is voor de behartiging van het gerechtvaardigde belang van de verantwoordelijke of van een derde aan wie de gegevens worden verstrekt, tenzij het belang of de fundamentele rechten en vrijheden van de betrokkene, in het bijzonder het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer, prevaleert. BLAD 3

4 Beoordeling Onder het verwerken van persoonsgegevens wordt onder meer verstaan het opvragen, raadplegen, vastleggen en verstrekken van persoonsgegevens. Deze handelingen zijn derhalve aan de regels van de WBP gebonden. HAP X heeft in eerste instantie (verzekerings-) gegevens van verzoeker opgevraagd en deze gegevens opgenomen in zijn eigen administratie. Vervolgens heeft HAP X de nota naar de verzekeringsmaatschappij van verzoeker gezonden en daarmee onder meer bijzondere persoonsgegevens, te weten gegevens betreffende de gezondheid, verstrekt aan de verzekeringsmaatschappij. Voor het opvragen en/of raadplegen, en vastleggen van verzekeringsgegevens van patiënten, en voor het verstrekken van persoonsgegevens aan de verzekeringsmaatschappij, had HAP X in de eerste plaats een grondslag als bedoeld in artikel 8 WBP nodig. Het bij derden opvragen en in de eigen administratie opnemen van (verzekerings-) gegevens betreffende een patiënt, bijvoorbeeld met behulp van Vecozo, heeft tot doel te controleren of de betreffende patiënt verzekerd is. Als grondslag hiervoor kan het gerechtvaardigd belang van de verantwoordelijke (artikel 8 sub f WBP) genoemd worden, aangezien de fraude met verzekeringspasjes een bekend probleem is, terwijl de huisartsenpost er een financieel belang bij heeft zijn rekeningen te kunnen innen. Los daarvan dient de tweede verwerking gezien te worden, te weten het feit dat HAP X de nota die (onder meer bijzondere) persoonsgegevens betreffende verzoeker bevat verstrekt heeft aan de verzekeringsmaatschappij. Het CBP is van mening dat dit zonder de toestemming van de betrokkene niet toegestaan is. Daarbij spelen de volgende overwegingen een rol: - de nota betreft de uitvoering van de overeenkomst tussen de huisartsenpost en de particulier verzekerde. - de nota had tevens aan verzoeker toegestuurd kunnen worden, die voor indiening bij de verzekeraar zorg had kunnen dragen. - het CBP kan zich voorstellen dat het versturen van de rekeningen aan de zorgverzekeraar het proces van het innen van de rekeningen inderdaad kan versnellen. Het CBP ziet er dan ook zeker het nut van in dat de huisartsenpost met een aantal zorgverzekeraars overeengekomen is dat de rekeningen rechtstreeks naar hen verstuurd mogen worden. Het CBP is echter van mening dat het niet noodzakelijk (en derhalve niet rechtmatig) is om de betrokkenen hierbij te passeren. Dit klemt des te meer gezien het feit dat het onder meer om bijzondere persoonsgegevens gaat. Daarom is het CBP van mening dat HAP X zonder de ondubbelzinnige toestemming van de betrokkene geen grondslag heeft voor het toezenden van de nota s van de particulier verzekerden aan de zorgverzekeraars. BLAD 4

5 De toestemming van de betrokkene voor het versturen van de rekeningen aan zijn zorgverzekeraar hoeft slechts eenmalig gevraagd te worden. Dit kan middels een standaard formulier, dat de betrokkene invult bij zijn (eerste) bezoek aan de huisartsenpost. Hierbij dient het de betrokkene echter wel duidelijk te zijn dat hij er ook voor kan kiezen geen toestemming te geven, zodat de rekeningen gewoon aan hem gestuurd worden. In de onderhavige zaak had HAP X niet de ondubbelzinnige toestemming van verzoeker om de rekening rechtstreeks aan haar zorgverzekeraar te mogen sturen. Conclusie Zoals uit het voorgaande blijkt, is het CBP van mening dat HAP X in strijd heeft gehandeld met artikel 8 WBP. Het CBP geeft verzoeker in overweging zich met haar klacht te wenden tot de burgerlijke rechter. Op grond van artikel 49 WBP kan verzoeker voor zowel materiële als immateriële schade een vordering tot schadevergoeding indienen. Het CBP kan echter niet beoordelen of een dergelijke actie succes zal hebben. Afsluiting Met deze brief beschouwt het CBP de zaak als afgedaan. Het besluit van het CBP om het onderzoek te beëindigen is geen besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. U kunt derhalve hiertegen geen bezwaarschrift indienen. U kunt het CBP alleen verzoeken om terug te komen op zijn besluit wanneer u nieuwe feiten en omstandigheden kunt aangeven die kunnen leiden tot een andere beslissing. Het CBP vertrouwt erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, BLAD 5