Chemie- en farmasector meer dan ooit de steunpilaar van de Belgische economie. Yves Verschueren Gedelegeerd bestuurder essenscia 18 april 2017

Transcriptie

1 Chemie- en farmasector meer dan ooit de steunpilaar van de Belgische economie Yves Verschueren Gedelegeerd bestuurder essenscia 18 april

2 Economische kerncijfers Omzet bereikt nieuw recordpeil nieuwe jobs op twee jaar tijd 3. Forse investeringen in productie en R&D 4. Chemie en farma, exportkampioen van België 5. Groeiverwachting 2017 in lijn met Europese economie 2

3 Economische kerncijfers Omzet bereikt nieuw recordpeil nieuwe jobs op twee jaar tijd 3. Forse investeringen in productie en R&D 4. Chemie en farma, exportkampioen van België 5. Groeiverwachting 2017 in lijn met Europese economie 3

4 Omzet bereikt nieuw recordpeil Omzet zit in stijgende lijn, nieuw recordniveau in 2016 Sectoraandeel in de verwerkende industrie stijgt 5de jaar op rij, tot 25% 100 In miljard euro Aandeel in de totale verwerkende industrie 30% ,0% 24,2% 23,0% 21,8% 22,3% 20,4% 20,5% 20,7% 20,8% 19,5% 19,5% 19,4% 62,7 64,1 63,9 64,9 60,3 60,4 52,3 54,3 55,9 49,8 46,5 44, Omzet van de sector Aandeel van de sector in de totale verwerkende industrie 25% 20% 15% 10% 5% 0% Bron : AD Statistiek op basis van BTW-aangiften chemische industrie, kunststoffen en life sciences voorlopige cijfers voor

5 Farma ondersteunt groei op lange termijn Stabiele omzetcijfers in chemie en kunststoffen Farma kent laatste tien jaar een sterke groei In miljoen euro Evolutie van de omzet van chemie, kunststoffen en farma Chemie Farma Rubber- en kunststofverwerking Bron : AD Statistiek op basis van BTW-aangiften chemische industrie, life sciences en kunststoffen, gebaseerd op Nace-Bel 2008 : 20, 21, 22 5

6 Een homogene en geïntegreerde sector Verdeling van de omzet per subsector in 2016*** Zepen, detergenten en cosmetica 4% Verven, vernissen en inkten 3% Agrochemische producten 1% Andere chemische producten** 8% Rubber- en kunststofverwerking 12% Basischemie* 39% Farma 33% Bron : AD Statistiek volgens BTW-aangiften * o.a. industriële gassen, kleurstoffen, meststoffen, organische en anorganische basisproducten, polymeren ** o.a. synthetische vezels, lijmen, etherische oliën, chemische producten voor fotografie en cinematografie *** op basis van de hoofdactiviteit van de onderneming 6

7 Een industriële pijler van de welvaart Groeiend belang van chemie en life sciences in de Belgische industrie Aandeel chemie en life sciences in de totale toegevoegde waarde van de verwerkende industrie 40% 30% 32% 27% 20% 21% 21% 20% 18% 19% 19% 16% 17% 16% 16% 10% 0% België Verenigde Staten Nederland Frankrijk Europese Unie Duitsland Bron: NBB volgens de Nationale Rekeningen (toegevoegde waarde op basis van ESR 2010), Eurostat (Nationale Rekeningen); Voor de VS: Bureau of Economic Analysis ( Duitsland en Europese Unie: raming op basis van gegevens

8 2006M4 2006M7 2006M M1 2007M4 2007M7 2007M M1 2008M4 2008M7 2008M M1 2009M4 2009M7 2009M M1 2010M4 2010M7 2010M M1 2011M4 2011M7 2011M M1 2012M4 2012M7 2012M M1 2013M4 2013M7 2013M M1 2014M4 2014M7 2014M M1 2015M4 2015M7 2015M M1 2016M4 2016M7 2016M M1 Productie ligt in lijn met trendniveau Stijging van de productiecapaciteit in de tweede helft van % Bezettingsgraad van de productiecapaciteit* Chemische en farmaceutische industrie in België Trend ( ): 80, Bron: NBB * Seizoensgezuiverde gegevens; zonder de kunststof- en rubberverwerking 8

9 Economische kerncijfers Omzet bereikt nieuw recordpeil nieuwe jobs op twee jaar tijd 3. Forse investeringen in productie en R&D 4. Chemie en farma, exportkampioen van België 5. Groeiverwachting 2017 in lijn met Europese economie 9

10 1.400 nieuwe jobs op 2 jaar tijd Sterkste jobaangroei van de voorbije 10 jaar Onafgebroken stijging van het sectoraandeel in de verwerkende industrie 20% Aandeel in de verwerkende industrie Tewerkstelling ('000 arbeidsplaatsen) % 18% 17% 94,6 93,6 94,9 17,1% 91,5 17,3% 89,3 90,2 89,9 88,2 88,2 88,9 89,6 17,9% 17,7% 17,5% 18,1% 18,5% 19,1% 19,0% % 16,4% 16,4% 70 15% Tewerkstelling Aandeel in de totale verwerkende industrie Tewerkstelling op 30 juni van elk jaar Bron : RSZ gedecentraliseerde statistieken. Nieuwe NACE Rev.2 sinds : raming op basis van de gecentraliseerde RSZ-statistieken 10

11 1.400 nieuwe jobs op 2 jaar tijd Meer dan de helft van de nieuwe jobs zijn ingenomen door vrouwen Jobcreatie vooral in ondernemingen met meer dan 100 werknemers Vrouwen 52% jobs Mannen 48% ondernemingen >500 p. 43% ondernemingen p. 57% Tewerkstelling op 30 juni van elk jaar Bron : 2016 raming op basis van de gecentraliseerde RSZ-statistieken 11

12 Economische kerncijfers Omzet bereikt nieuw recordpeil nieuwe jobs op twee jaar tijd 3. Forse investeringen in productie en R&D 4. Chemie en farma, exportkampioen van België 5. Groeiverwachting 2017 in lijn met Europese economie 12

13 Sterke stijging O&O-uitgaven De sector is koploper op het gebied van innovatie met 4 miljard euro uitgaven in onderzoek & ontwikkeling, dat is bijna een verdubbeling op 10 jaar tijd 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 in mia euro 2,2 2,3 2,3 2,3 2,3 2,5 2,7 2,8 3,1 3,0 3,6 4,0 1,5 1,0 0,5 0, Bron: essenscia op basis van ledenenquête voorlopige cijfers

14 Sector innoveert aan recordtempo van 1 patent per dag Aantal toegekende patenten stijgt 2de jaar op rij met 18% tot 360 Chemie, farma en biotech is goed voor 1/3de van alle Belgische patenten % +18% Chemie, farma & biotech Mechanical engineering Andere* Instrumenten Electrical engineering Bron: Europees Octrooibureau ( *speelgoed, civil engineering, andere consumptiegoederen 14

15 Investeringen op hoogste niveau van de voorbije 10 jaar Sterke stijging van de investeringen met 12% tot 2,1 miljard euro Sectoraandeel in de verwerkende industrie neemt toe tot bijna 30% 2,5 2,0 1,5 1,86 2,04 Trend : 1,82 1,42 1,35 1,86 1,60 2,05 1,78 1,88 2,10 1,0 0,5 0,0 Bron : AD Statistiek op basis van de BTW-aangiften chemische industrie, kunststoffen en life sciences Voorlopige cijfers voor

16 Investeringen in de Belgische chemie & life sciences Monument Chemical (Antwerpen) Opstart nieuwe distillatietoren en nieuw tankpark BP Chembel (Geel) Uitbreiding Purified Terephtalic Acid productie-units INEOS Inovyn (Lillo) Grootschalige productie-eenheid voor kaliumhydroxide (KOH) BASF (Antwerpen) Constructie van state-of-the-art opslagtank voor ammoniak Recticel (Wevelgem) Uitbreiding productiecapaciteit isolatiefabriek 16

17 Investeringen in de Belgische chemie & life sciences Janssen Pharmaceutica (Beerse) Project LION: nieuw toplabo voor 250 wetenschappers en onderzoekers Sanofi Genzyme (Geel) Nieuwe labo s en uitbreiding productiecapaciteit monoklonale antilichamen Pfizer (Puurs) Uitbreiding productie-eenheid gevriesdroogde inspuitbare geneesmiddelen, bouw nieuwe kantoren en centralisatie van de Cold Chain-capaciteit 17

18 Investeringen in de Belgische chemie & life sciences Radermecker Chimie (Milmort) Distributiedepot voor chemieproducten en wasmiddelen Jindal Films Europe (Virton) Pilootproductielijn en Global Technology Innovation Center voor plastic films Total (Feluy) Nieuwe productie-unit voor polystyreen Kaneka Eurogentec (Luik) Uitbreiding voor de ontwikkeling van productieprocessen en extra opslag Delphi Genetics (Gosselies) Nieuwe installatie Plasmid DNA die voldoet aan Good Manufacturing Practices (GMP) 18

19 Economische kerncijfers Omzet bereikt nieuw recordpeil nieuwe jobs op twee jaar tijd 3. Forse investeringen in productie en R&D 4. Chemie en farma, exportkampioen van België 5. Groeiverwachting 2017 in lijn met Europese economie 19

20 Exportkampioen van België Chemie, kunststoffen en life sciences blijven veruit belangrijkste exportsector, goed voor 1/3de van de totale Belgische export van goederen Aandeel in het totaal van de Belgische export Chemie, kunststoffen en life sciences Vervoermaterieel Machines en toestellen Minerale producten (o.a. raffinage) Metalen en staal Voeding, dranken en tabak Parels en edele metalen Textiel Andere producten 11,7% 10,8% 7,5% 6,9% 5,6% 4,7% 3,6% 17,0% 32,2% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Bron: NBB/INR Volgens het communautair concept: doorvoeractiviteiten en internationale distributiecentra inbegrepen Voorlopige cijfers

21 Buurlanden blijven belangrijkste handelspartners Zowat 2/3de van de export wordt uitgevoerd naar 6 landen 25% Belangrijkste bestemmingslanden van de export van de sector in % 20% 15% 10% 12% 10% 8% 7% 7% 5% 0% DE FR US IT UK NL Bron: NBB/INR Volgens het communautair concept: doorvoeractiviteiten en internationale distributiecentra inbegrepen Voorlopige cijfers

22 Handelssaldo is structureel positief De sector vertegenwoordigt meer dan 90% van het Belgische handelssaldo met een positieve handelsbalans van ruim 22 miljard euro in 2016 Bijdrage aan de Belgische handelsbalans (miljoen euro) Chemie, kunststoffen en life sciences Voeding, dranken en tabak Metalen en staal Textiel Optische instrumenten en toestellen Papier en karton Vervoermaterieel Machines en toestellen Minerale producten (o.a. raffinage) Bron: NBB/INR Volgens het communautair concept: doorvoeractiviteiten en internationale distributiecentra inbegrepen Voorlopige cijfers

23 Economische kerncijfers Omzet bereikt nieuw recordpeil nieuwe jobs op twee jaar tijd 3. Forse investeringen in productie en R&D 4. Chemie en farma, exportkampioen van België 5. Groeiverwachting 2017 in lijn met Europese economie 23

24 Ondernemersvertrouwen in de industrie Schommelingen zijn wellicht te verklaren door politieke onzekerheden Conjunctuurcurve chemische en farmaceutische industrie 10 Saldo (in %-punten) SeizoenGezuiverd Seizoengezuiverd en Afgevlakt Source: BNB 24

25 Positieve economische vooruitzichten Voorzichtig optimisme voor groeiverwachtingen in de chemie, kunstoffen en farma in Europa Jaarlijkse groei (v) 2017 (p) Chemische industrie, kunststoffen en farma in Europa (productiegroei in volume) +3,5% +1,9% +1,8% Europese economie (reële groei BBP in volume) +2,2% +1,8% +1,5% Bron: analyse essenscia op basis van CEFIC EOTF Interim forecast (March 2017), Eurostat v: voorlopige cijfers p: prognose 25

26 2016 in een notendop 1. Omzet Omzet zit in stijgende lijn en bereikt nieuw recordpeil van bijna 65 miljard euro Sectoraandeel in de verwerkende industrie stijgt 5de jaar op rij, tot 25% Farmasector kent laatste 10 jaar een sterke groei 2. Tewerkstelling nieuwe jobs op 2 jaar tijd is sterkste jobaangroei van de voorbije 10 jaar Jobcreatie vooral bij vrouwen en in bedrijven met meer dan 100 werknemers 3. Investeringen in productie en R&D Investeringen zitten met 2,1 miljard euro op hoogste niveau van voorbije 10 jaar Sterke stijging uitgaven in R&D tot recordbedrag van 4 miljard euro Sector innoveert aan recordtempo van 1 patent per dag 4. Export Belangrijkste exportsector van het land, goed voor 1/3 de van de Belgische export Met 22,5 miljard euro heeft de sector veruit het belangrijkste aandeel in de positieve handelsbalans van België 5. Economische vooruitzichten Voorzichtig optimisme gelinkt aan geopolitieke onzekerheden Groeiverwachting van 1,8% in 2017 in lijn met prognoses Europese economie 26

27 Hoeksteen van de Belgische economie 1/3 van de Belgische export 1/3 van alle industriële investeringen 2/3 van de totale industriële O&O-uitgaven Sinds % +56% +63% 27

28 Sleutelsector in de Belgische economie Aandeel in verwerkende industrie Groei tov 2010 Tewerkstelling 1/5 +0% Toegevoegde waarde* 1/3 +9% Export 1/3 +11% Omzet 1/4 +16% Investeringen 1/3 +56% Aantal patenten 1/3 +60% O&O-uitgaven* 2/3 +63% Bron: RSZ, AD Statistiek, NBB (toegevoegde waarde op basis van ESR 2010), Belspo (volgens productgroep), EPO Cijfers 2016, behalve toegevoegde waarde (2015) en O&O uitgaven (raming) Analyse essenscia 28

29 Meer jobs en meer groei, maar nood aan sterk industrieel beleid Wouter De Geest Voorzitter essenscia 29

30 Hefbomen voor groei en jobs Energienorm voor meer competitiviteit Geen groei zonder internationale handel Wetenschap is basis voor productveiligheid Duurzame loopbanen voor jong en oud Innovatie is sleutel voor toekomstige welvaart 30

31 Kostenhandicap van 16 tot 40% op elektriciteitsfactuur Belgische industrie Aangetoond door studies Deloitte (Febeliec) en PwC (CREG) België Buurlanden Source: Deloitte-Febeliec benchmarking study 2016 Overheden moeten geplande energienorm invoeren op niveau van de buurlanden om de competitiviteit in België te verzekeren 31

32 Verdubbeling van de elektriciteitsfactuur Stijging van de energiefactuur is voor de helft te verklaren door subsidies voor hernieuwbare energie Bron: CREG, VREG, SERV 32

33 Minder subsidies en meer innovatie, een win-win voor klimaat en economie CREG-AR*-Studie: effect van hernieuwbare elektriciteit op de elektriciteitskost Simulaties voor 2030 Zonder subsidies Positief effect op de marktprijs Extra kosten in de factuur voor netten en reserve gascentrales +10 tot +19 /MWh Elektriciteitskost -2,9 /MWh +2,3 tot 4,5 /MWh Subsidies voor hernieuwbare elektriciteit werken kostenverhogend Overschakelen van massale subsidies naar innovatie voor kostenreductie en technologie-ontwikkeling, kan alsnog tot positief verhaal leiden voor hernieuwbare energie én voor economie in België en Europa *Bron: studie CREG-Algemene Raad 2016, Assessment of the impact of renewable generation on Central-Western Europe electricity markets by Compass-Lexecon; Assessment of the impact of renewable energy on balancing costs, back-up costs, grid costs and subsidies by KULeuven 33

34 Geen groei zonder internationale handel Chemie en life sciences exporteert meer dan 80% van de productie BRIC 2,9% NAFTA 11,7% miljard Rest of World 13,0% Rest of EU-28 29,0% D / F / NL 43,3% BRIC 5,4% NAFTA 11,6% Rest of World 14,9% miljard Rest of EU-28 29,7% D / F / NL 38,4% Bron: BNB/ICN. Volgens het communautair concept : inclusief transit en internationale distributiecentra Cijfers 2016 BRIC: Brazilië, Rusland, India, China NAFTA: Verenigde Staten, Canada, Mexico 34

35 Pragmatische aanpak primeert bij Brexit Pleidooi voor handelsvriendelijke Brexit 5de handelspartner voor chemie en life sciences 8,4 miljard euro export (= 23 miljoen euro/dag) 3,7 miljard euro import 7,2% van de totale export van de sector 1/4de van de totale Belgische export naar de UK Britse bedrijven goed voor jobs in de sector Nood aan pragmatisch akkoord, zonder extra kosten, in lijn met: Europese normen: REACH, ETS Europese waarden: vrij verkeer van gekwalificeerde medewerkers, kapitaal, diensten en goederen Belang van free trade in een bredere geopolitieke context essentieel voor open economie zoals België cruciaal voor exportgerichte sector zoals chemie en life sciences 35

36 36 Objectieve beoordeling productveiligheid kan enkel op wetenschappelijke basis REACH is wereldwijd toonaangevende reglementering voor het veilig gebruik van chemicaliën België is koploper in Europa met registraties voor stoffen Nood aan kader voor risico-evaluatie binnen circulaire economie Pleidooi voor wetenschappelijke en transparante evaluatie voor de beoordeling van de productveiligheid Verduidelijken van informatievereisten voor nanomaterialen in REACH Nood aan eenduidige Europese definitie van hormoonverstorende stoffen Streng toezicht op level playing field voor ingevoerde producten 36

37 Nood aan jong technisch en wetenschappelijk talent 30% van de werknemers in de sector zijn 50-plussers Nood aan jongeren met STEM-profiel om uitstroom op te vangen Sector is daarom pionier in duaal leren / formation en alternance Aantal arbeidsplaatsen Tewerkstelling per leeftijdscategorie Bon : RSZ (obv de woonplaats van iedere werknemer)

38 Demografiefonds voor werkbaar werk Sector neemt voortouw in werkbaar en wendbaar werk Demografiefonds was onderdeel van sectorcao in 2015/2016 Grondige inhoudelijke uitwerking i.s.m. Antwerp Management School Eerste demografieplannen op bedrijfsniveau zijn recent ingediend Ambitie om eind 2017 plannen te hebben in 3/4 van de bedrijven 38

39 Sensibilisering jongeren 140 presentaties per jaar (secundair) 700 kits voor chemieproefjes (lager) jongeren per jaar Museum PASS: week van de chemie en farma (1.200 leerlingen per jaar) Expolab Chemie & Life Sciences bezoekers per jaar Plastimobile jongeren per jaar Website voor jongeren Rubriek over loopbanen fans op Facebook 39 Innovation Camp 80 studenten per jaar

40 Sensibilisering jongeren Lager onderwijs: kinderen experimenteren met kunststoffen Ruim deelnemers aan wetenschapslab Populaire exihibits chemie & life sciences Secundair onderwijs: Ondernemers voor de Klas : Gastlessen voor ruim leerlingen 110 opleidingsdagen kunststoffentechnologie voor meer dan leerlingen Truck on Tour : 605 leerlingen leren werken met kunststofverwerkende machines Hoger onderwijs: We are Chemistry : uniek jobevent voor STEM-profielen met 500 deelnemers Summer Challenge : professionele bachelors maken kennis met procesindustrie Aandacht voor stages via convenant met hoger onderwijs 40

41 STEM-studies in stijgende lijn Bacheliers Hautes Ecoles en chimie - 1ere bac 326 Total Ingénieurs - 1ere bac - Primo inscrits

42 Chemische Procestechnieken in de lift Aantal leerlingen meer dan verdrievoudigd Door Vlaamse overheid geselecteerd als proefproject duaal leren Voorbereiding op beroep van procesoperator 200 Aantal leerlingen Chemische Procestechnieken duaal

43 Sociaal overleg voor groei & jobs Dankzij loonnorm evolueren loonkosten in goede richting Tax shift en loonmatiging hebben kloof met buurlanden verkleind Maar historische loonhandicap van +10% met buurlanden blijft Uniek akkoord binnen Groep van Tien en Nationale Arbeidsraad is volgende stap naar evenwichtig loonbeleid essenscia reikt de hand naar sectorale vakbonden voor sectorcao Bereidheid om sectorcao af te sluiten binnen het nationale kader Alle vakbonden tekenden akkoord (CAO 119) over maximale loonmarge van 1,1% essenscia blijft bereid tot constructief overleg over correcte toepassing CAO

44 Innovatie is de beste garantie op verankering chemie- en farmasector Hervorming van octrooi-aftrek naar innovatie-aftrek bevestigt gunstig fiscaal klimaat voor innovatie in België op lange termijn Juridische zekerheid, want conform OESO-richtlijnen Percentage van inkomsten uit innovatie dat vrijgesteld is van belastingen wordt opgetrokken van 80 naar 85% Ruimer toepassingsgebied, ook voor weesgeneesmiddelen Overgangsperiode van 5 jaar 2 prioriteiten om België in Europees koppeloton te houden voor R&D Oprichting van een Belgische divisie van het Europese Octrooigerecht met het Engels als een van de werktalen Uitbreiding van de fiscale aftrek voor onderzoekers: naast doctors en masters ook voor bachelors 44

45 Biotechnologie versterkt chemie en farma 45