Verslag van de bijeenkomst over knelpunten bij het beoordelen van de chemische toestand van GWLen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Verslag van de bijeenkomst over knelpunten bij het beoordelen van de chemische toestand van GWLen"

Transcriptie

1 Verslag actorenbijeenkomst doc Pagina 1 van 8 Verslag van de bijeenkomst over knelpunten bij het beoordelen van de chemische toestand van GWLen Datum : 28 oktober 2008 Plaats : Utrecht, CSN Aanwezig : Murk de Roos (VROM), Remco van Ek (Deltares, namens V&W), Matthijs ten Harkel, Rinke Veen, Cors van de Brink, Janco van Gelderen (provincies), Jan Meijles (platform meetnetbeheerders en provincie), Jan van Essen en Rob Eijsink (VEWIN), Wilfred Wiegman (Waterschap Groot Salland), Ton de Nijs (voorzitter), Wilko Verweij en Michiel Zijp (verslag) (RIVM). Afgemeld : Bart Snels en Joop van Bodegraven (LNV), Twan Tiebosch (CSN), Maarten de Wit (Stichting Reinwater, Michiel Bil (provincie), Reinier Romijn (UvW). 1. Opening en voorstelronde Ton de Nijs heet iedereen welkom en iedere aanwezige stelt zichzelf voor. 2. Achtergrond informatie Michiel Zijp geeft een presentatie over het beoordelen van de chemische toestand van GWLen en traject om te komen tot een protocol voor die beoordeling. 3. Inleiding knelpunten Ton ligt toe dat deze bijeenkomst de procedure voor de beoordeling doorlopen zal worden. Michiel zal per onderdeel de knelpunten toelichten, daarover maakt de groep een besluit. Daar waar de groep er niet uit komt wordt het punt doorgeleid naar het Cluster MRE, via de Werkgroep Grondwater. Afspraken leiden tot wijzigingen in het protocol. Het aangepaste protocol wordt 27 november besproken in de WgGW en gaat vervolgens door naar het cluster MRE. Afspraken in dit protocol kunnen afwijken van de werkwijze bij de beoordeling voor het eerste stroomgebiedbeheersplan. Afspraken zijn immers gebaseerd op leerpunten tijdens de eerste beoordeling. Het definitieve protocol moet dan ook gezien worden als instrument voor de beoordeling ten behoeve van het tweede stroomgebiedbeheersplan. Naar aanleiding van deze discussie zal het draaiboek monitoring wellicht moeten worden herzien. Verder wordt gemeld dat het RIVM een project zal starten om de representativiteit van het KRW-meetnet te onderzoeken. Verschillende aanwezigen stellen voor een dergelijke bijeenkomst ook voor het bepalen van de kwantitatieve toestand te houden. Remco van Ek koppelt dit terug aan Ine Minis (V&W). 4. De toets aan drempelwaarden a. periodegemiddelde of 2-ar gemiddelde? De vraag - Wordt bij de toetsing aan drempelwaarden een gemiddelde genomen over de planperiode, of wordt het gemiddelde genomen van de twee meest recente argemiddelden? In de EU guidance on Groundwater Status and Trend Assessment (versie 23 september, p. 18) wordt voorgesteld het gemiddelde over de twee meest recente argemiddelden te nemen. Middelen over een langere periode kan als blijkt dat het oordeel anders te veel gebaseerd is op korte-termijn-variatie. Voordeel van de eerste is een stabieler getal (minder afhankelijk van schommeling der seizoenen/ meetonnauwkeurigheid). Voordeel van de tweede is dat je toetst op de allerlaatste stand van zaken. Discussie Niet elke put in het KRW monitoringprogramma (KMG) wordt in hetzelfde ar en seizoen bemonsterd. De putten in het KMG worden ook niet allemaal met dezelfde frequentie bemonsterd. Er is een verschil tussen Trend & Toestand putten en putten die voor Operationele Monitoring zijn aangewezen. (Er is nog onduidelijkheid/ onenigheid in de groep over het doel en verschil in inrichting tussen beide.) Daarnaast is er verschil tussen provincies hoe zij hun provinciale monitoring (PMG) aanpakken. V.w.b. Trend & Toestand is het wèl duidelijk welke putten daaronder vallen, maar niet welke ren: zijn alle metingen KRW_metingen? Aanbeveling voor het draaiboek monitoring: hieraan expliciet aandacht besteden. De afspraak Om vergelijkbare toetswaarden te krijgen wordt het gemiddelde over de hele planperiode aangehouden. Daarnaast geeft middelen over zes ar een stabieler getal. In het protocol wordt het berekenen van het planperiodegemiddelde uitgewerkt aan de hand van een voorbeeld.

2 Verslag actorenbijeenkomst doc Pagina 2 van 8 Daarnaast moet een vast ar voor de Trend & Toestand monitoring worden afgesproken en moet het doel en de inrichting van het operatiol monitoren worden onderzocht. b. voor welke stoffen? Het knelpunt was dat de EU richtlijnen en guidance documents vooralsnog onduidelijk waren over de vraag of passend onderzoek wordt uitgevoerd voor de stof waarvan in een KRW monitoringpunt overschrijding van een drempelwaarde of communautaire norm plaatsvindt, óf voor de totale druk van alle stoffen. Ondertussen zijn de laatste versies van het EU guidance document on Trend and Status assessment hier helder over. Passend onderzoek wordt uitgevoerd voor de stof waarvan een overschrijding is gevonden (evt. inclusief het effect van metabolieten). Dat zijn namelijk de stoffen waarvan bij de at risk bepaling is bepaald dat ze de toestand van het grondwaterlichaam bedreigen. Knelpunt bij de uitvoering is nog wel dat er geen vaste lijst is van bestrijdingsmiddelen die wordt meegenomen bij de beoordeling. Hier is behoefte aan. Dit moet worden opgepakt voor het tweede stroomgebiedbeheersplan (draaiboek monitoring). 5. Omvangtest Jan Meijles stelt voor om de 20%-test bij de drempelwaarden (om communicatieve redenen) steeds als laatste test te noemen. Deze test moet evenals de andere testen altijd worden uitgevoerd bij overschrijding van een drempelwaarde of communautaire norm en telt ook even zwaar mee als de andere tests. In Figuur 1 staat het stroomschema zoals het in protocol uit mei 08 staat. Knelpunt in sommige GWLen zijn te weinig monitoringpunten om de test betrouwbaar uit te voeren. Deel 1: Overschrijdt een gemiddelde een drempel of standaard waarde? Stap 1: Indien nodig splits cluster; verbeter afbakening individuele GWL s en behandel elk als een aparte GWL Stap 2: Bepaal de ruimtelijke omvang van overschrijding van de toetswaarde = 20% > 20% niet voor deze test Stap 3: Uitgebreid betrouwbaarheids onderzoek of toestand GWL goed is. Bereken bijvoorbeeld de gewogen ruimtelijke omvang van de overschrijding voor deze test Figuur 1: Omvangtest (oud)

3 Verslag actorenbijeenkomst doc Pagina 3 van 8 Discussie bij het opzetten van het KMG is afgesproken minstens 20 monitoringpunten per GWL te gebruiken. Dat is voldoende voor deze test. Sommige GWLen zijn echter te klein voor 20 monitoringpunten. In dat geval wordt voor deze test geclusterd. Dat is b.v. gedaan met Zand Rijn West, dat is geclusterd met Zand Rijn Midden voor het uitvoeren van deze test. Probleem met het huidige stroomschema is dan weer dat er juist staat dat voor het passend onderzoek geclusterde GWLen indien nodig gesplitst mogen worden. Dit is verwarrend. Afspraak De tekst in de tweede wyber (stap 1) wordt aangepast Hier komt nu te staan: splits geclusterde GWLen, tenzij hierdoor te weinig monitoringpunten overblijven om deze test betrouwbaar uit te voeren. Daarnaast wordt in de vierde wyber (stap 3) het woord betrouwbaarheids weggehaald. Het betreft namelijk niet (alleen) onderzoek naar de betrouwbaarheid van het meetnet, maar ook het gebruik van andere instrumenten bij de onderbouwing, zoals conceptuele modellen en Lines of evidence. Dit zal worden toegelicht in het protocol. Knelpunt In het EU guidance document staat in stap 2 (3 de wyber) als toevoeging: Waar nodig kan worden gewogen naar oppervlak of volume. Discussie - De provincies vinden dat moet worden uitgegaan van een representatief KMG en dat het toevoegen van de optie om te wegen naar landgebruik niet in het protocol moet worden gegeven, omdat het verwarring brengt als hier zowel in het Draaiboek Monitoring als in het Protocol aandacht aan wordt gegeven. De voorkeur gaat uit naar het Draaiboek om een representatief meetprogramma te hebben, waardoor wegen naar landgebruik niet nodig is. Michiel merkt op dat bij alle tests van het passend onderzoek extra meetgegevens gebruikt mogen worden. Dus gegevens die niet uit het KMG voortvloeien. Bij het kiezen van extra monotiringpunten moet dan wel goed worden gelet op de invloed op de representativiteit van het geheel. De provincies vinden het niet handig als in de ene provincie meer meetgegevens gebruikt (kunnen) worden voor de test dan in het andere. Afspraak De zin Waar nodig kan worden gewogen naar oppervlak of volume wordt niet overgenomen uit het EU guidance document in het NL protocol. Naar het Draaiboek Monitoring wordt teruggekoppeld dat het KMG representatief moet zijn voor deze test en dat als extra monitoringspunten moeten worden aangewezen deze onderdeel worden van het KMG. Daarnaast wordt voor deze test afgesproken geen extra meetgegevens te gebruiken. NB: er was ook het verzoek deze test als laatste te behandelen in het protocol. 6. Intrusietest Knelpunt - Waar gaat deze test voor de chemische toestand beoordeling over? Het protocol voor de beoordeling van de kwantitatieve toestand stelt: alleen zoet/zoutgrens bewaken! Verzilting door op-/wegpompen water wel monitoren, maar niet rapporteren in het SGBP en dus ook niet verwerken in het oordeel. De EU guidance on Groundwater Status and Trend Assessment (version 23 september 2008) heeft het wél over risicogebieden vanwege het op-/wegpompen van water. Discussie gezien de definitie van goede chemische en kwantitatieve toestand in bijlage V van de KRW vinden de partijen aan tafel intrusies door het op/wegpompen van grondwater wel een onderdeel van deze test. Er is wel behoefte onderscheid te maken tussen de kwantitatieve en de chemische test voor intrusies. Omdat het bewaken van de zoet-zout grens al onderdeel is van de kwantitatieve beoordeling wordt die niet meegenomen bij deze test voor de chemische beoordeling. De invloed van intrusies op drinkwaterwinning wordt wel meegenomen in de chemische beoordeling. Volgens VEWIN is dat in de praktijk eigenlijk geen issue, omdat altijd gestreefd wordt naar een evenwichtsituatie en vanwege de bepalingen in het Waterleidingbesluit. Er wordt opgemerkt dat de test in het protocol voor de kwantitatieve toestand verder moet worden uitgewerkt. Het is nu niet duidelijk wanr sprake is van een slechte toestand voor de test. Intrusies van andere stoffen dan zout is ook onderdeel van deze test. Het gaat hier om een front dat van het ene waterlichaam naar een ander grondwaterlichaam verplaatst. Intrusies van bovenaf (diffuse bronnen) wordt al ondervangen in de omvangtest. Verspreiding van historische/locale verontreiniging wordt al ondervangen via de inputs bepalingen (GWR art. 6). Voor intrusies van stoffen in grondwaterwingebieden wordt de lijn gevolgd die Sarie Buijze heeft opgesteld in haar notitie hierover.

4 Verslag actorenbijeenkomst doc Pagina 4 van 8 Tot slot wordt opgemerkt dat voor upconing, intrusies van onderaf door grondwateronttrekking, een early warning systeem zou moeten worden ingericht. Het draaiboek monitoring zou hier verder op moeten ingaan. Afspraak De chemische test voor intrusies richt zich op het effect van intrusies op drinkwaterwingebieden en niet op het verplaatsen van de zoet-zout grens. Het stroomschema dat in het protocol stond blijft van kracht, alleen de link met de beoordeling van de kwantitatieve toestand wordt verwijderd (zie figuur 2). Overschrijden gemiddelden waarden in KRW monitoringspunten de relevante drempelwaarde en communautaire normen? Is er een aanhoudende significant stijgende trend in een van de relevante moniotoringpunten Nee Is er een significante negatieve invloed op een onttrekkingspunt? Zie ook test op drinkwaterwinning. Nee niet voor deze test voor deze test Figuur 2: Intrusietest (nieuw) 7. Oppervlaktewatertest Knelpunt - Er is een gebrek aan kennis. Wat wordt de uitkomst van de test als de uitvoer beperkt wordt door de beschikbare kennis? Is dat goed of slecht? Discussie - Voor beide is wat te zeggen. Goed bij gebrek aan kennis: In de EU guidance on groundwater status and trend assessment (version 23 september 2008) staat op p.45 bij de test voor terrestrische ecosystemen voor de kwantitatieve toestand: 'For many sites, it will not be possible to quantify supporting conditions required within the GWDTE with a high degree of confidence. This is because sufficiently detailed site-specific information may not be available for all sites. Under these circumstances the groundwater body will be of good status for this test and the results of initial risk screening and any other available evidence should be used to decide if sites are considered at risk. Bij het eerste SGBP is bij gebrek aan kennis de test buiten beschouwing gebleven, dus eigenlijk beoordeling goed. Slecht bij gebrek aan kennis: Nederland heeft in de artikel 5 rapportage (2004) naast at risk en niet at risk grondwaterlichamen bestempeld als mogelijk at risk. De EC heeft die laatste categorie geïnterpreteerd als at risk totdat het tegendeel bewezen is.

5 Verslag actorenbijeenkomst doc Pagina 5 van 8 Bij oppervlaktewater geldt bij gebrek aan kennis of informatie slechte toestand totdat het tegendeel bewezen is. Een slechte beoordeling bij gebrek aan kennis geeft een stimulans voor onderzoek naar de situatie. Afspraak- De meerderheid is er voor bij gebrek aan kennis de test een slechte beoordeling te geven. Voornamelijk vanwege de stimulans voor onderzoek naar de situatie, die minder aanwezig is als de test toch op goed uitkomt. Alleen Janco van Gelderen vindt dit niet nodig. Knelpunt - Wat doen we aan het gebrek aan kennis? Discussie Er moeten pilot studies komen naar verschillende situaties, waarvoor conceptuele modellen moeten worden opgesteld. Matthijs ter Harkel stelt voor STROMON uit te voeren voor de verschillende gebiedstypen in heel Nederland. Dit is voor Brabant en Limburg al gedaan, maar verdient nog verdere uitwerking om toepasbaar te zijn bij de toestandbeoordeling. Jan Meijles stelt voor die als provincies en waterschappen gezamenlijk op te pakken en hierover een plan op te stellen en voor te leggen aan de IPO en UvW. Daarnaast wordt opgemerkt dat het huidige KMG niet geschikt is om te toetsen aan interactie grondwater en oppervlaktewater. Dit moet worden teruggekoppeld naar het draaiboek monitoring. Monitoring gegevens in oppervlaktewater kunnen ook worden gebruikt bij de beoordeling van deze test. Afspraak Onderzoek. Pilot studies en STROMON-achtige studie. Voor die laatste wordt een voorstel gedaan aan IPO en UvW door Jan Meijes (en Matthijs ter Harkel). 8. Terrestrische ecosystemen test Knelpunt Voor welke gebieden wordt deze test gedaan? Discussie In Noord Nederland is uitgegaan van de Natura-2000 gebieden die ook TOPlijst gebied zijn. Het gaat dan dus alleen om de verdroogde gebieden. Voor de kwantitatieve toestand lijkt dat een aannemelijke selectie, maar voor de chemische toestand is deze selectie moeilijk te verdedigen. In EU en nationaal verband is afgesproken de Natura2000 én de vanuit nationaal belangrijke gebieden bij deze test mee te nemen (EU guidance on wetlands en EU gudiance on status and trend assessment, en besluit LBOW). De vanuit nationaal belangrijke gebieden is door het LBOW ingevuld als zijnde de EHS TOPlijst gebieden (dus ook die geen Natura2000 gebied zijn). Afspraak Voor de chemische toestand bepaling wordt bij deze test uitgegaan van de grondwaterafhankelijke Natura2000 gebieden én de grondwaterafhankelijke EHS gebieden die op de TOPlijst staan. Knelpunt - Welke doelen gelden voor de EHS Toplijst gebieden? Zijn er doelen/ referentiesituaties vastgelegd? Discussie Voor deze gebieden zijn natuurdoel typen vastgelegd (vóórkomen flora en fauna). Bij deze Natuurdoelen horen abiotische randvoorwaarden. Deze zijn te vinden op Bij overschrijding van (een) drempelwaarde(n) wordt dus gekeken of dit ook boven de randvoorwaarden van het desbetreffende natuurdoel type voorkomt. Dit is dus een gebiedsspecifieke aanpak. Wat dan wel nodig is, is dat in elk gebied die deze test betreft wordt gemonitord. Voor oppervlaktewater is het al wel zo dat in elk natuurgebied een monitoring punt moet zijn in het monitoringprogramma voor de KRW. Dit punt moet worden opgepakt bij de evaluatie en aanvulling van het draaiboek monitoring. Afspraak - De abiotische randvoorwaarden die horen bij natuurdoel typen worden gebruikt als randvoorwaarde. Bij overschrijding van (een) drempelwaarde(n) wordt dus gekeken of dit ook boven de randvoorwaarden van het desbetreffende natuurdoel type voorkomt.

6 Verslag actorenbijeenkomst doc Pagina 6 van 8 Knelpunt Significantie is in deze test moeilijk te generiek te beschrijven. Discussie Het gaat bij deze test niet om het toetsen van de juiste kwaliteit voor elk individueel plantje, maar om te bepalen of er een algemene verbetering van de kwaliteit optreedt. Er wordt voorgesteld te werken met trends. Als de randvoorwaarde wordt overschreden, maar de trend in concentratie is in de richting van de randvoorwaarde (dus een significant dalende trend), dan is deze test in de goede toestand. Natuurlijk moeten dan wel maatregelen worden genomen (of in stand blijven) om deze dalende trend vast te houden tot minimaal de randvoorwaarde is bereikt. (Red.: dit is in lijn met artikel 4.5 van de GWR.). Daarnaast wordt opgemerkt dat het goed is om, net als voor oppervlaktewatertest, vroeg in de tweede planperiode enkele pilotstudies uit te voeren betreffende deze test. Afspraak- Significante schade wordt in eerste instantie ingevuld met een trendbepaling. Als een randvoorwaarde wordt overschreden en er is geen dalende trend in concentratie waargenomen dan komt de test negatief uit. Daarnaast is er behoefte aan pilot studies over het uitvoeren van deze test. Is er een randvoorwaarde voor een grondwaterafhankelijk terrestrisch ecosysteem (GWATE) in het GWL dat wordt overschreden vanwege de stof waarvoor dit passend onderzoek wordt uitgevoerd? Wordt er een significant dalende trend in concentratie van de betreffende stof waargenomen in het grondwater dat in contact staat met de wortelzone van het GWATE? niet voor deze test Wijst uitgebreider onderzoek uit dat de hoeveelheid en concentratie van de verontreiniging dermate is dat het GWATE niet significant wordt beschadigd. voor deze test Figuur 3: Terrestrische ecosystemen test (nieuw) 9. Drinkwatertest Knelpunt - Voor welke stoffen moet deze test worden uitgevoerd? Voor de stof waarvoor een drempelwaarde is overschreden, of voor de stoffen uit het waterleidingbesluit? Discussie De beoordeling van artikel 7 KRW wordt uitgevoerd voor de stoffen van het Waterleidingbesluit. Dit levert een beoordeling op per drinkwaterwinning. Hierover wordt gerapporteerd in de SGBPen. Daarnaast wordt bij de beoordeling van GWLen (artikel 4 GWR) verwezen naar artikel 7.3 van de KRW als onderdeel van het passend onderzoek na overschrijding van een drempelwaarde. Deze test wordt dus uitgevoerd voor de stof die een overschrijding van een drempelwaarde (of communautaire norm) laat zien in een KMG meetpunt. Voor die stof wordt nagegaan of voldaan wordt aan de vereisten in artikel 7.3 van de KRW. Daarnaast wordt de beoordeling van heel artikel 7 KRW voor de stoffen uit het waterleidingbesluit uitgevoerd. De tekst in het stroomschema in het groene en rode blokje wordt dan ook gewijzigd. Er stond: (niet) aan Artikel 7. Dit wordt: (niet) voor deze test. (Red.: uit mailwisseling met de opstellers van EU guidance document on trend and status assessment blijkt dat zij er iets genuanceerder over denken. Namelijk dat artikel 7.3 wel beoordeeld wordt via de toestandbepaling. Zij gaan er dan vanuit dat voor alle stoffen die een risico vormen voor drinkwaterwinning een drempelwaarde

7 Verslag actorenbijeenkomst doc Pagina 7 van 8 wordt afgeleid en dat het KMG hier geschikt voor is. Dit wijkt niet veel af van onze huidige aanpak, alleen wordt over artikel 7.3 niet apart gerapporteerd in het SGBP.) Afspraak- deze test wordt uitgevoerd voor die stoffen waarvoor een drempelwaarde of communautaire norm wordt overschreden in een KMG put. Tijdens de at risk bepaling moet worden bepaald welke stoffen uit het Waterleidingbesluit een significante druk leveren op drinkwaterwinningen. Voor deze stoffen moet een drempelwaarde worden afgeleid. Knelpunt Welk referentiear wordt genomen om te toetsen of de zuiveringsinspanning is veranderd? Discussie Het ar 2000 lijkt voor iedereen haalbaar en logisch. Wel is er discussie over het opnemen van veranderingen in zuiveringsinspanning in deze test. Er moeten teveel afspraken worden gemaakt om deze test goed en uniform uit te kunnen voeren. Dit zit m vooral in de vraag wanr sprake is van extra zuiveringsinspanning. Bijvoorbeeld de beluchting harder zetten, een kilo extra actief kool etc.. Afspraak Het ar 2000 is referentiear voor de trendbeoordeling. Toetsen aan de zuiveringsinspanning wordt in deze test achterwege gelaten. De test bestaat dus alleen nog maar uit een trendbeoordeling. Zie Figuur 4 Knelpunt - Wat gebeurt er als een winning sluit? Een maatregel, dus slechte toestand GWL, of de winning vervalt dus voldoen aan algehele toestand en geen drinkwaterwinning status meer (dus deze test is niet relevant meer)? Discussie Iedereen is voor de tweede optie. Als een drinkwaterwinput sluit hoeft de drinkwatertest niet meer te worden uitgevoerd. Belangrijk is wel dat de concessie ook wordt ingenomen. Blijft de concessie bestaan, dan blijft ook de locatie relevant voor deze test. Afspraak - De winning vervalt dus er moet worden voldaan aan de algehele toestand en geen drinkwaterwinning status meer (dus deze test is niet relevant meer). Dit onder voorwaarde dat de concessie ook is ingetrokken. Knelpunt Zijn duininfiltratie en oeverinfiltratie grondwaterwinning of een oppervlaktewaterwinning? Discussie Het infiltrerende water mag het aanwezige milieu en grondwater niet verontreinigen. Met dat als achtergrond kunnen beide infiltraties worden gezien als grondwaterwinning. Afspraak Ook winningen waar sprake is van duininfiltratie en oeverinfiltratie vallen onder de grondwaterwinningen. niet voor deze test Is er in een onttrekkingsput voor menselijke consumptie in het GWL een significante opwaartse trend zichtbaar in de concentratie van de stof waarvoor dit passend onderzoek wordt uitgevoerd (vergelijking van rekenkundig gemiddelde per ar) én wordt deze trend veroorzaakt door menselijk handelen? voor deze test Figuur 4 Drinkwatertest (nieuw)

8 Verslag actorenbijeenkomst doc Pagina 8 van Algemene knelpunten Knelpunt In artikel 2.11 en 12 van de KRW staat de definitie van grondwaterlichamen: Een afzonderlijke grondwatermassa in een of meer ondergrondse lagen die voldoende poreus en doorlatend zijn voor een belangrijke grondwaterstroming of de onttrekking van aanzienlijke hoeveelheden grondwater Betekent dit klei- en veenlagen niet meenemen in de beoordeling? Discussie - Vanuit klei en veen lagen belangrijke grondwaterstroming richting oppervlaktewater en terrestrische ecosystemen. De klei en veenlagen zijn onderdeel van de grondwaterlichamen zoals ze nu zijn gedefinieerd in Nederland, maar er wordt niet in de klei- en veenlagen zelf gemonitord. Wel wordt er in oppervlaktewaterlichamen gemonitord. Als er dus een probleem is door grondwaterstroming uit klein en veen lagen zou dat via de oppervlaktewatermonitoring boven water moeten komen en maatregelen als gevolg hebben. Maar dit is dan geen onderdeel van de toestandbepaling voor GWLen. Deze discussie is ook al gevoerd bij de begrenzing van grondwaterlichamen. Daarnaast is het interessant om aan een ander EU lidstaat met eenzelfde situatie te vragen hoe hiermee wordt omgegaan. Bijvoorbeeld Denemarken. Michiel en Wilko zullen hier tijdens de Grondwaterconferentie in Parijs (november) meer over proberen te weten te komen. Afspraak Klei en veenlagen geen apart GWL, maar wel onderdeel van de grote GWLen. Knelpunt - Gebruiken we de helft van de rapportagegrens, of de gemeten waarde? Discussie Gebruik van de helft van de rapportagegrens is in lijn met GWR, EU guidance documents en oppervlaktewater. Het is wel waardevol ook de gemeten waarde op te slaan in databases, omdat het in de toekomst wellicht wenselijk wordt hiermee te rekenen. Dit heeft consequenties voor labs en databases. Wat wel waardevol zou zijn om af te spreken is een maximum rapportagegrens per stof, zodat meetgegevens van verschillende labs onderling vergelijkbaar worden. Dit moet worden besproken in het platform meetnetbeheerders (Actie Jan Meijles).

Protocol voor de beoordeling van de chemische toestand van grondwaterlichamen Een theoretisch concept

Protocol voor de beoordeling van de chemische toestand van grondwaterlichamen Een theoretisch concept RIVM Briefrapport 607300008/2008 Protocol voor de beoordeling van de chemische toestand van grondwaterlichamen Een theoretisch concept M.C. Zijp P. van Beelen L.J.M. Boumans A.C.M. de Nijs W.Verweij S.

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0018 Maas_Slenk_diep

Factsheet: NLGW0018 Maas_Slenk_diep Factsheet: NLGW0018 Maas_Slenk_diep -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst.

Nadere informatie

Verslag van de enquête onder grondwaterbeheerders over de protocollen voor de beoordeling van grondwaterlichamen

Verslag van de enquête onder grondwaterbeheerders over de protocollen voor de beoordeling van grondwaterlichamen RIVM verslag Verslag van de enquête onder grondwaterbeheerders over de protocollen voor de beoordeling van grondwaterlichamen M.C. Zijp J.H. Vos W. Verweij Contact: M.C. Zijp Laboratorium voor Ecologische

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0018 Maas_Slenk_diep

Factsheet: NLGW0018 Maas_Slenk_diep Factsheet: NLGW0018 Maas_Slenk_diep -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode 2010-2015 zijn gebaseerd

Nadere informatie

Factsheet: NLGWSC0005 Grondwater in diepe zandlagen

Factsheet: NLGWSC0005 Grondwater in diepe zandlagen Factsheet: NLGWSC0005 -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met 25 april 2014. Deze factsheet dient gezien te worden als een werkversie ten behoeve van

Nadere informatie

Factsheet: NLGWSC0004 Zout grondwater in ondiepe zandlagen

Factsheet: NLGWSC0004 Zout grondwater in ondiepe zandlagen Factsheet: NLGWSC0004 Zout grondwater in ondiepe zandlagen -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met 25 april 2014. Deze factsheet dient gezien te worden

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0018. Naam: Maas_Slenk_diep

Factsheet: NLGW0018. Naam: Maas_Slenk_diep Factsheet: NLGW0018 Maas_Slenk_diep Deze factsheet bevat relevante informatie over het waterlichaam met uitzondering van landelijke maatregelen. Iedere overheid is verantwoordelijk voor het deel van de

Nadere informatie

Factsheet: NLGWSC0004 Zout grondwater in ondiepe zandlagen

Factsheet: NLGWSC0004 Zout grondwater in ondiepe zandlagen Factsheet: NLGWSC0004 Zout grondwater in ondiepe zandlagen -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0013 Zout Maas

Factsheet: NLGW0013 Zout Maas Factsheet: NLGW0013 Zout Maas -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode 2010-2015 zijn gebaseerd

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0013 Zout Maas

Factsheet: NLGW0013 Zout Maas Factsheet: NLGW0013 Zout Maas Deze factsheet bevat relevante informatie over het waterlichaam met uitzondering van landelijke maatregelen. Iedere overheid is verantwoordelijk voor het deel van de inhoud,

Nadere informatie

Grondwater in Rijn West. René Hilhorst Procestrekker grondwater

Grondwater in Rijn West. René Hilhorst Procestrekker grondwater Grondwater in Rijn West René Hilhorst Procestrekker grondwater 1 Doel en Opzet Doel: meanderen door provinciale rol en stand van zaken aangeven 1. Provinciale taak 2. Gebiedsdossiers 3. Natura 2000 4.

Nadere informatie

Grondwaterkwaliteit in de Omgevingswet (Sessie 4.3) Relatie met beheer van bodemverontreinigingen

Grondwaterkwaliteit in de Omgevingswet (Sessie 4.3) Relatie met beheer van bodemverontreinigingen Grondwaterkwaliteit in de Omgevingswet (Sessie 4.3) Relatie met beheer van bodemverontreinigingen Programma 1. Opening (5 min) Dagvoorzitter, Peter de Putter (Sterk Consulting) 2. Grondwaterkwaliteit in

Nadere informatie

Protocol voor toestand- en trendbeoordeling van grondwaterlichamen KRW. Datum Maart 2013 Status Eindversie

Protocol voor toestand- en trendbeoordeling van grondwaterlichamen KRW. Datum Maart 2013 Status Eindversie Protocol voor toestand- en trendbeoordeling van grondwaterlichamen KRW Datum Maart 203 Status Eindversie Protocol voor toestand- en trendbeoordeling van grondwaterlichamen KRW Colofon Datum Maart 203

Nadere informatie

Factsheet: NLGWSC0004 Zout grondwater in ondiepe zandlagen

Factsheet: NLGWSC0004 Zout grondwater in ondiepe zandlagen Factsheet: NLGWSC0004 Zout grondwater in ondiepe zandlagen -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0015. Naam: Wadden Rijn-Noord Code: NLGW0015 Stroomgebied: Rijn-Noord

Factsheet: NLGW0015. Naam: Wadden Rijn-Noord Code: NLGW0015 Stroomgebied: Rijn-Noord Factsheet: -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met 1 april 2013. Deze factsheet dient gezien te worden als een werkversie ten behoeve van het opstellen

Nadere informatie

De nationale Werkgroep Grondwater 2009 En een vooruitblik naar 2010

De nationale Werkgroep Grondwater 2009 En een vooruitblik naar 2010 RIVM briefrapport 60730014/2010 De nationale Werkgroep Grondwater 2009 En een vooruitblik naar 2010 M.C. Zijp Contact: M.C. Zijp Laboratorium voor Ecologische Risicobeoordeling Michiel.Zijp@rivm.nl Dit

Nadere informatie

Representativiteit KRW Monitoringprogramma Grondwaterkwaliteit

Representativiteit KRW Monitoringprogramma Grondwaterkwaliteit Rapport 680721003/2009 E.J.W. Wattel-Koekkoek et al. Representativiteit KRW Monitoringprogramma Grondwaterkwaliteit RIVM-rapport 680721003/2009 Representativiteit KRW Monitoringprogramma Grondwaterkwaliteit

Nadere informatie

Voorstellen voor trendbepaling in grondwater voor de KRW. Rapport 607402002/2011 W. Verweij M.C. Zijp L.J.M. Boumans H.F.R.

Voorstellen voor trendbepaling in grondwater voor de KRW. Rapport 607402002/2011 W. Verweij M.C. Zijp L.J.M. Boumans H.F.R. Voorstellen voor trendbepaling in grondwater voor de KRW Rapport 607402002/2011 W. Verweij M.C. Zijp L.J.M. Boumans H.F.R. Reijnders Voorstellen voor trendbepaling in grondwater voor de KRW RIVM Rapport

Nadere informatie

Bijlage 1. Kader inventarisatie spoedlocaties (verspreidingsrisico s) Wet bodembescherming.

Bijlage 1. Kader inventarisatie spoedlocaties (verspreidingsrisico s) Wet bodembescherming. Bijlage 1 Kader inventarisatie spoedlocaties (verspreidingsrisico s) Wet bodembescherming. Datum: 3 maart 2015 0. Leeswijzer en inleiding document Met het Rijk zijn afspraken gemaakt om bodemverontreiniging

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0019. Naam: Krijt Zuid-Limburg Code: NLGW0019 Stroomgebied: Maas

Factsheet: NLGW0019. Naam: Krijt Zuid-Limburg Code: NLGW0019 Stroomgebied: Maas Factsheet: -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met 1 april 2013. Deze factsheet dient gezien te worden als een werkversie ten behoeve van het opstellen

Nadere informatie

De nationale Werkgroep Grondwater 2008

De nationale Werkgroep Grondwater 2008 Briefrapport 607626002/2009 M.C. Zijp De nationale Werkgroep Grondwater 2008 Activiteiten van de Werkgroep Grondwater in 2008 RIVM briefrapport 607626002/2008 De nationale Werkgroep Grondwater 2008 Activiteiten

Nadere informatie

Van Peilbuis tot Portal

Van Peilbuis tot Portal Van Peilbuis tot Portal Esther Wattel Mari van Dreumel Wat er aan vooraf ging: 2005/2007: opzet KRW monitoring grondwaterkwaliteit, drempelwaarden, draaiboek, stoffenlijst, etc. Juli 2008: Rapport Structureren

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0015 Wadden Rijn-Noord

Factsheet: NLGW0015 Wadden Rijn-Noord Factsheet: NLGW0015 Wadden Rijn-Noord -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met 25 april 2014. Deze factsheet dient gezien te worden als een werkversie

Nadere informatie

Factsheet: NLGWSC0004

Factsheet: NLGWSC0004 Factsheet: NLGWSC0004 Zout grondwater in ondiepe zandlagen Deze factsheet bevat relevante informatie over het waterlichaam met uitzondering van landelijke maatregelen. Iedere overheid is verantwoordelijk

Nadere informatie

Factsheet: NLGWSC0002 Zoet grondwater in dekzand

Factsheet: NLGWSC0002 Zoet grondwater in dekzand Factsheet: NLGWSC0002 Zoet grondwater in dekzand -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode 2010-2015

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0007. Naam: Zout Rijn-Noord

Factsheet: NLGW0007. Naam: Zout Rijn-Noord Factsheet: NLGW0007 Zout Rijn-Noord Deze factsheet bevat relevante informatie over het waterlichaam met uitzondering van landelijke maatregelen. Iedere overheid is verantwoordelijk voor het deel van de

Nadere informatie

~ Stroomgebied KAARTENATLAS. beheerplan. 0abcdefgh

~ Stroomgebied KAARTENATLAS. beheerplan. 0abcdefgh ~ Stroomgebied beheerplan KAARTENATLAS 0abcdefgh Colofon Het ontwerp-stroomgebiedbeheerplan Schelde is een uitgave van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. De totstandkoming is mogelijk geworden dankzij

Nadere informatie

NOVEMBER Samenvatting Karakterisering stroomgebied Schelde

NOVEMBER Samenvatting Karakterisering stroomgebied Schelde NOVEMBER 2004 Samenvatting Karakterisering stroomgebied Schelde Colofon In opdracht van Uitvoering Redactie Tekst Vormgeving Fotografie Datum 1 november 2004 Status definitief concept Nummer IKS-04-500

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0008 Zout Eems

Factsheet: NLGW0008 Zout Eems Factsheet: NLGW0008 Zout Eems Deze factsheet bevat relevante informatie over het waterlichaam met uitzondering van landelijke maatregelen. Iedere overheid is verantwoordelijk voor het deel van de inhoud,

Nadere informatie

Grondwater en Omgevingswet. 31 januari 2019 Utrecht

Grondwater en Omgevingswet. 31 januari 2019 Utrecht Grondwater en Omgevingswet 31 januari 2019 Utrecht Inhoud Taken irt grondwaterkwaliteit Bevoegdheden irt grondwaterkwaliteit Samenwerken aan grondwaterkwaliteit Kaderrichtlijn water Doelen Relatie met

Nadere informatie

~ Stroomgebied KAARTENATLAS. beheerplan. 0abcdefgh

~ Stroomgebied KAARTENATLAS. beheerplan. 0abcdefgh ~ Stroomgebied beheerplan KAARTENATLAS 0abcdefgh Colofon Het ontwerp-stroomgebiedbeheerplan Rijndelta is een uitgave van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. De totstandkoming is mogelijk geworden

Nadere informatie

Gelet op artikel 13, eerste lid, van het Besluit kwaliteitseisen en monitoring water 2009;

Gelet op artikel 13, eerste lid, van het Besluit kwaliteitseisen en monitoring water 2009; Besluit van de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en milieubeheer, de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat en de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van., nr. DP/.

Nadere informatie

Factsheet: NLGWSC0002 Zoet grondwater in dekzand

Factsheet: NLGWSC0002 Zoet grondwater in dekzand Factsheet: NLGWSC0002 Zoet grondwater in dekzand -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met 25 april 2014. Deze factsheet dient gezien te worden als een

Nadere informatie

Verslag Workshop. Datum Aanwezigen: zie bijlage

Verslag Workshop. Datum Aanwezigen: zie bijlage Verslag Workshop Datum 2010-03-04 Aanwezigen: zie bijlage Presentatie Sarie Buijze (Provincie Noord Brabant) Sarie Buijze presenteert het kader van de workshop. Doel van de workshop is gezamenlijk een

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0015 Wadden Rijn-Noord

Factsheet: NLGW0015 Wadden Rijn-Noord Factsheet: NLGW0015 Wadden Rijn-Noord -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode 2010-2015 zijn gebaseerd

Nadere informatie

Gegevensbehoefte Drinkwater voor de KRW. RIVM rapport /2012 S. Wuijts H.F.R. Reijnders W. Verweij M.C. Zijp

Gegevensbehoefte Drinkwater voor de KRW. RIVM rapport /2012 S. Wuijts H.F.R. Reijnders W. Verweij M.C. Zijp Gegevensbehoefte Drinkwater voor de KRW RIVM rapport 607402006/2012 S. Wuijts H.F.R. Reijnders W. Verweij M.C. Zijp Gegevensbehoefte Drinkwater voor de KRW /2012 Colofon RIVM 2012 Delen uit deze publicatie

Nadere informatie

Toestand en trend MNLSO- en KRW-meetlocaties. Janneke Klein Joachim Rozemeijer, Nanette van Duijnhoven, Sibren Loos, Joost van den Roovaart

Toestand en trend MNLSO- en KRW-meetlocaties. Janneke Klein Joachim Rozemeijer, Nanette van Duijnhoven, Sibren Loos, Joost van den Roovaart Toestand en trend MNLSO- en KRW-meetlocaties Janneke Klein Joachim Rozemeijer, Nanette van Duijnhoven, Sibren Loos, Joost van den Roovaart Opbouw presentatie Context: eutrofiëring Meetnet Nutriënten Landbouw

Nadere informatie

Achtergrondnota Grondwater

Achtergrondnota Grondwater Achtergrondnota Grondwater Basisdocument KRW Maas Versie 3.1, april 2008 Het onderwerp grondwater is tot nu toe niet of beperkt aan de orde gekomen in de gebiedsprocessen. Het RBO-Maas heeft op 3 april

Nadere informatie

Draaiboek monitoring grondwater Voor de Kaderrichtlijn Water

Draaiboek monitoring grondwater Voor de Kaderrichtlijn Water Voor de Kaderrichtlijn Water Ministerie van VROM 17 februari 2010 Definitief rapport 9T7892 VOORWOORD Voor u ligt het voor de KRW. Het draaiboek is bestemd voor alle betrokkenen binnen het Nederlandse

Nadere informatie

CVS_0400_GWL_1. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken

CVS_0400_GWL_1. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam naam grondwaterlichaam naam grondwatersysteem naam stroomgebied Oligoceen Aquifersysteem (gespannen) Centraal Vlaams Systeem Schelde Karakteristieken

Nadere informatie

Aanleveren en verwerken meetgegevens 2019 in het zwemwaterportaal.

Aanleveren en verwerken meetgegevens 2019 in het zwemwaterportaal. 1 Aanleveren en verwerken meetgegevens 2019 in het zwemwaterportaal. Inleiding. Het zwemwaterportaal is er op gericht zwemmers van aangewezen zwemlocaties van actuele informatie te voorzien via www.zwemwater.nl.

Nadere informatie

Protocol beoordeling kwantitatieve toestand grondwaterlichamen

Protocol beoordeling kwantitatieve toestand grondwaterlichamen LBOW/MRE 060/08 Protocol beoordeling kwantitatieve toestand grondwaterlichamen (Nadere uitwerking beoordelingsmethodiek grondwatertoestand) versie 6 (10-06- 08) 1. Inleiding De kaderrichtlijn water (KRW)

Nadere informatie

De nationale Werkgroep Grondwater 2007

De nationale Werkgroep Grondwater 2007 Briefrapport 607626001/2007 M.C. Zijp De nationale Werkgroep Grondwater 2007 Activiteiten van de Werkgroep Grondwater in 2007 RIVM briefrapport 607626001/2007 De nationale Werkgroep Grondwater 2007 Activiteiten

Nadere informatie

Protocol beoordeling kwantitatieve toestand grondwaterlichamen

Protocol beoordeling kwantitatieve toestand grondwaterlichamen Protocol beoordeling kwantitatieve toestand grondwaterlichamen (Nadere uitwerking beoordelingsmethodiek grondwatertoestand) versie 22-05- 08 1. Inleiding De kaderrichtlijn water (KRW) stelt eisen aan het

Nadere informatie

Karakterisering stroomgebied Schelde

Karakterisering stroomgebied Schelde NOVEMBER 2004 Karakterisering stroomgebied Schelde rapportage van nederland over de invulling van de kaderrichtlijn water in het stroomgebied schelde NOVEMBER 2004 Karakterisering stroomgebied Schelde

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 5634 14 april 2010 Besluit van de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, de Minister van

Nadere informatie

~ Stroomgebied KAARTENATLAS. beheerplan. 0abcdefgh

~ Stroomgebied KAARTENATLAS. beheerplan. 0abcdefgh ~ Stroomgebied beheerplan KAARTENATLAS 0abcdefgh Colofon Het ontwerp-stroomgebiedbeheerplan Maas is een uitgave van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. De totstandkoming is mogelijk geworden dankzij

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0011. Naam: Zout Rijn-West Code: NLGW0011

Factsheet: NLGW0011. Naam: Zout Rijn-West Code: NLGW0011 Factsheet: -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met 1 april 2013. Deze factsheet dient gezien te worden als een werkversie ten behoeve van het opstellen

Nadere informatie

SS_1300_GWL_4. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken

SS_1300_GWL_4. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam naam grondwaterlichaam naam grondwatersysteem naam stroomgebied Sokkel+Krijt Aquifersysteem (gespannen deel) Sokkelsysteem Schelde Karakteristieken

Nadere informatie

Rapport 607300005/2008

Rapport 607300005/2008 Rapport 607300005/2008 W. Verweij et al. Advies voor drempelwaarden RIVM Rapport 607300005/2008 Advies voor drempelwaarden W. Verweij 1 H.F.R. Reijnders 2 H.F. Prins 2 L.J.M. Boumans 2 M.P.M. Janssen 3

Nadere informatie

KRW- doelen voor de overige wateren in Noord- Brabant: een pragma:sche uitwerking

KRW- doelen voor de overige wateren in Noord- Brabant: een pragma:sche uitwerking KRWdoelen voor de overige wateren in NoordBrabant: een pragma:sche uitwerking Frank van Herpen (Royal HaskoningDHV), Marco Beers (waterschap Brabantse Delta), Ma>hijs ten Harkel en Doesjka Ertsen (provincie

Nadere informatie

HOOFDSTUK 4. Grondwater

HOOFDSTUK 4. Grondwater HOOFDSTUK 4 Grondwater Met de Kaderrichtlijn Water willen de lidstaten bescherming bieden aan waardevolle ecosystemen, die afhankelijk zijn van oppervlaktewater of grondwater. Daarvoor is een goede toestand

Nadere informatie

WORKSHOP: Bronnenanalyse: een uitdaging voor de regio!

WORKSHOP: Bronnenanalyse: een uitdaging voor de regio! WORKSHOP: Bronnenanalyse: een uitdaging voor de regio! Welke vragen dienen beantwoord te worden in de regio voor de volgende generatie SGBP s? Hoe worden beschikbare informatie en kennis zo goed mogelijk

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0006. Naam: Zand Maas Code: NLGW0006 Stroomgebied: Maas

Factsheet: NLGW0006. Naam: Zand Maas Code: NLGW0006 Stroomgebied: Maas Factsheet: -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met 1 april 2013. Deze factsheet dient gezien te worden als een werkversie ten behoeve van het opstellen

Nadere informatie

Draaiboek monitoring grondwater KRW. Datum Oktober 2013 Status Eindversie

Draaiboek monitoring grondwater KRW. Datum Oktober 2013 Status Eindversie Draaiboek monitoring grondwater KRW Datum Oktober 2013 Status Eindversie CPagina 1 van 110 Draaiboek monitoring grondwater KRW Colofon Datum Oktober 2013 Auteurs Contactpersoon Dit is een product van

Nadere informatie

bevoegd gezag gesloten in de praktijk zeer weinig voorkomt.

bevoegd gezag gesloten in de praktijk zeer weinig voorkomt. telefoon 085-4862450 www.sikb.nl Pagina 1 van 9 OVERZICHT WIJZIGINGEN BUM S EN HUMS S BODEMENERGIE OKTOBER 2015 Voorgenomen wijzigingen in versie 2.4 ten opzichte van versie 2.3 Tabel 1. Wijzigingen BUM

Nadere informatie

Aanpassing KRW Maatlatten

Aanpassing KRW Maatlatten Ministerie van Infrastructuur en Milieu RWS Waterdienst Aanpassing KRW Maatlatten Eddy Lammens RWS Waterdienst 1 Ministerie van Verkeer en Ministerie Waterstaat van Infrastructuur 12-4-20128-9 en Milieu

Nadere informatie

EU-rapportage eisen KRW gevolgen voor gegevensvragen en factsheets

EU-rapportage eisen KRW gevolgen voor gegevensvragen en factsheets EU-rapportage eisen KRW gevolgen voor gegevensvragen en factsheets Informatiebijeenkomsten 29 april & 13 mei 2015 Paul Latour (IHW) Barry van de Glind (CSN) Aanleiding aanpassing EU-rapportage SGBP n worden

Nadere informatie

40,4 graden koorts. Punten: 1.Ontvankelijkheid 2.Besluit gevoelige bestemmingen 3.Alternatief beter geen goede ruimtelijke ordening

40,4 graden koorts. Punten: 1.Ontvankelijkheid 2.Besluit gevoelige bestemmingen 3.Alternatief beter geen goede ruimtelijke ordening 40,4 graden koorts Punten: 1.Ontvankelijkheid 2.Besluit gevoelige bestemmingen 3.Alternatief beter geen goede ruimtelijke ordening Hoorzitting Commissie Bezwaarschriften Ouder-Amstel 5 oktober 2009 Inspreker:

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0009 Deklaag Rijn-Noord

Factsheet: NLGW0009 Deklaag Rijn-Noord Factsheet: NLGW0009 Deklaag Rijn-Noord -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode 2010-2015

Nadere informatie

Bodemsanering. 45 humane spoedlocaties zijn niet volledig gesaneerd. De bodem en het (grond)water zijn schoon MILIEU MARKT. Staat van Utrecht 2014

Bodemsanering. 45 humane spoedlocaties zijn niet volledig gesaneerd. De bodem en het (grond)water zijn schoon MILIEU MARKT. Staat van Utrecht 2014 MENS Staat van Utrecht 204 Bodemsanering Hoeveel humane spoedlocaties zijn nog niet volledig gesaneerd? 45 humane spoedlocaties zijn niet volledig gesaneerd Kaart (Humane spoedlocaties bodemverontreiniging

Nadere informatie

Geneesmiddelen in het Utrechtse milieu. Janco van Gelderen (Provincie Utrecht) Marc Vissers (SWECO)

Geneesmiddelen in het Utrechtse milieu. Janco van Gelderen (Provincie Utrecht) Marc Vissers (SWECO) Geneesmiddelen in het Utrechtse milieu Janco van Gelderen (Provincie Utrecht) Marc Vissers (SWECO) Welkom & Wie zit er in de zaal? Wie zijn wij: Janco van Gelderen, projectleider provincie Utrecht Marc

Nadere informatie

Spoorboekje KRW 2017

Spoorboekje KRW 2017 Spoorboekje KRW 2017 Informatievoorziening voor de Kaderrichtlijn Water in 2017 en globale planning 2018-2021 Auteur: Paul Latour Publicatiedatum: 8 november 2016 Versie: 1.0 Kenmerk: DEFINITIEF 20-8-2015

Nadere informatie

Jaarverslag Landelijke Werkgroep Grondwater 2011 en RIVM Briefrapport /2013 A.Sterkenburg J.W.Claessens

Jaarverslag Landelijke Werkgroep Grondwater 2011 en RIVM Briefrapport /2013 A.Sterkenburg J.W.Claessens Jaarverslag Landelijke Werkgroep Grondwater 2011 en 2012 RIVM Briefrapport 607402009/2013 A.Sterkenburg J.W.Claessens Jaarverslag Landelijke Werkgroep Grondwater 2011 en 2012 RIVM Briefrapport 607402009/2013

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0019 Krijt Zuid-Limburg

Factsheet: NLGW0019 Krijt Zuid-Limburg Factsheet: NLGW0019 Krijt Zuid-Limburg -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode 2010-2015

Nadere informatie

Herinrichten diepe plassen

Herinrichten diepe plassen Herinrichten diepe plassen Verantwoord hergebruik is mogelijk 13 april 2011 Tommy Bolleboom, Bodem+ Inhoud Handreiking in notendop Focus op RWS Implementatie tot nu toe 2 Kader handreiking Wat is een diepe

Nadere informatie

Draaiboek monitoring grondwater Voor de kaderrichtlijn Water

Draaiboek monitoring grondwater Voor de kaderrichtlijn Water Voor de kaderrichtlijn Water Ministerie van VROM 14 november 2006 Definitief rapport, versie 1.2 9S1139 A COMPANY OF HASKONING NEDERLAND B.V. RUIMTELIJKE ONTWIKKELING Boschveldweg 21 Postbus 525 5201 AM

Nadere informatie

Emissie registratie betekenis

Emissie registratie betekenis Emissie registratie betekenis Emissie registratie symposium Wilbert van Zeventer, DGRW Emissieregistratie is een middel, geen doel op zich 1. Politiek-bestuurlijke ontwikkelingen 2. Benutten monitoringsresultaten

Nadere informatie

Grondwater Rijn-West Ambtelijk technisch achtergronddocument

Grondwater Rijn-West Ambtelijk technisch achtergronddocument Grondwater Rijn-West Ambtelijk technisch achtergronddocument Provincies Gelderland, Utrecht, Noord- en Zuid- Cors van den Brink (Royal HaskoningDHV) René Hilhorst (Hilhorst Management & Advies) 17 oktober

Nadere informatie

Water nu en... KRW De Europese. Kaderrichtlijn water. Een grote kans voor. de verbetering van de. waterkwaliteit. en daarmee ook voor de

Water nu en... KRW De Europese. Kaderrichtlijn water. Een grote kans voor. de verbetering van de. waterkwaliteit. en daarmee ook voor de KRW De Europese Kaderrichtlijn water Een grote kans voor de verbetering van de waterkwaliteit en daarmee ook voor de drinkwatervoorziening. Water nu en... Vereniging van Waterbedrijven in Nederand KRW

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0001. Naam: Zand Eems Code: NLGW0001 Stroomgebied:

Factsheet: NLGW0001. Naam: Zand Eems Code: NLGW0001 Stroomgebied: Factsheet: -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met 1 april 2013. Deze factsheet dient gezien te worden als een werkversie ten behoeve van het opstellen

Nadere informatie

1 BELANG VAN DE INDICATOR EN ELEMENTEN VOOR INTERPRETATIE

1 BELANG VAN DE INDICATOR EN ELEMENTEN VOOR INTERPRETATIE Methodologische fiche INDICATOR: CHEMISCHE TOESTAND VAN HET GRONDWATER (NITRATEN, PESTICIDEN, ZWARE METALEN, NH 4 +, CHLORIDEN, SULFATEN, TRICHLOORETHYLEEN, TETRACHLOORETHYLEEN, NIKKEL) THEMA: WATER EN

Nadere informatie

Op naar een specifiek meetnet voor bestrijdingsmiddelen

Op naar een specifiek meetnet voor bestrijdingsmiddelen Op naar een specifiek meetnet voor bestrijdingsmiddelen Dennis Kalf Ministerie Infrastructuur en Milieu; RWS Waterdienst 22 mei 2012 Inhoud Aanleiding/overwegingen NAP/nieuwe nota duurzame gewasbescherming(bm)

Nadere informatie

Signaalbenadering voor grondwaterkwaliteit in verdroogde natuurgebieden

Signaalbenadering voor grondwaterkwaliteit in verdroogde natuurgebieden Signaalbenadering voor grondwaterkwaliteit in verdroogde natuurgebieden Bart Brugmans en Hanneke van Zuilichem, Waterschap Aa en Maas Waterschap Aa en Maas pakt de verdrogingsbestrijding van natuurgebied

Nadere informatie

Uitzonderingsbepalingen in de Kaderrichtlijn Water en de Grondwaterrichtlijn Drie grondwatercasussen die in Nederland spelen

Uitzonderingsbepalingen in de Kaderrichtlijn Water en de Grondwaterrichtlijn Drie grondwatercasussen die in Nederland spelen RIVM Rapport 607300007/2007 Uitzonderingsbepalingen in de Kaderrichtlijn Water en de Grondwaterrichtlijn Drie grondwatercasussen die in Nederland spelen M.C. Zijp H.F.M.W. van Rijswick 1 M. Wienhoven 2

Nadere informatie

HOOFDSTUK 3. Oppervlaktewater

HOOFDSTUK 3. Oppervlaktewater HOOFDSTUK 3 Oppervlaktewater Het oppervlaktewater in het Schelde-stroomgebied wordt ingedeeld in waterlichamen. Deze indeling is belangrijk, want voor ieder waterlichaam moeten doelstellingen geformuleerd

Nadere informatie

gelezen het advies van het dagelijks bestuur over herziening keur voor grondwater van 23 april 2013, nummer 13IT011855;

gelezen het advies van het dagelijks bestuur over herziening keur voor grondwater van 23 april 2013, nummer 13IT011855; Zaaknr. : 13.ZK03656 Kenmerk : 13IT011860 Barcode : 13IT011860 Het algemeen bestuur van waterschap Brabantse Delta; gelezen het advies van het dagelijks bestuur over herziening keur voor grondwater van

Nadere informatie

VERONDIEPEN VAN DIEPE PLASSEN BELEIDSNOTA WATERSCHAP RIVIERENLAND

VERONDIEPEN VAN DIEPE PLASSEN BELEIDSNOTA WATERSCHAP RIVIERENLAND VERONDIEPEN VAN DIEPE PLASSEN BELEIDSNOTA WATERSCHAP RIVIERENLAND 1 Datum: Auteurs: Debby Gorter, Hella Pomarius, Fathia Timmermans, Robert Vink 2 INHOUDSOPGAVE 1 AANLEIDING... 1 2 WETTELIJKE KADER...

Nadere informatie

Workshop. KRW, SGBP s en de rol van EmissieRegisratie. Emissiesymposium 2016

Workshop. KRW, SGBP s en de rol van EmissieRegisratie. Emissiesymposium 2016 Workshop KRW, SGBP s en de rol van EmissieRegisratie Emissiesymposium 2016 24 Maart 2016 Even voorstellen Rob Berbee: WVL, opdrachtgever ER vanuit I&M Jan Roelsma: Wetterskip Fryslan Gabriel Zwart: Waterschap

Nadere informatie

Provincie Noord-Brabant. Aanvulling. bij Planstudie/tracé-MER N261 Tilburg-Waalwijk. april 2005 / Definitief

Provincie Noord-Brabant. Aanvulling. bij Planstudie/tracé-MER N261 Tilburg-Waalwijk. april 2005 / Definitief Provincie Noord-Brabant Aanvulling bij Planstudie/tracé-MER N261 Tilburg-Waalwijk april 2005 / Definitief Provincie Noord-Brabant Aanvulling bij Planstudie/tracé-MER N261 Tilburg-Waalwijk dossier D0582A1001

Nadere informatie

Doorontwikkeling KRW-Verkenner. Bijeenkomst voor de waterschappen, georganiseerd door STOWA, DGW, Deltares en RWS Waterdienst

Doorontwikkeling KRW-Verkenner. Bijeenkomst voor de waterschappen, georganiseerd door STOWA, DGW, Deltares en RWS Waterdienst Doorontwikkeling KRW-Verkenner Bijeenkomst voor de waterschappen, georganiseerd door STOWA, DGW, Deltares en RWS Waterdienst 14 april 2009 Programma 13.00u: 13.05u: 13.20u: 13.50u: 14.00u: 14.30u: 15.15u:

Nadere informatie

TCB S45(2007) Den Haag, 19 juli 2007

TCB S45(2007) Den Haag, 19 juli 2007 Aan De Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Postbus 30945 2500 GX Den Haag TCB S45(2007) Den Haag, 19 juli 2007 Betreft: Advies Normstelling MTBE Mevrouw de Minister, In

Nadere informatie

INTERN MEMO. Aan: Algemeen Bestuur Van: Dagelijks Bestuur Datum: 10 november 2015 Onderwerp: Voedingsstoffen in het oppervlaktewater

INTERN MEMO. Aan: Algemeen Bestuur Van: Dagelijks Bestuur Datum: 10 november 2015 Onderwerp: Voedingsstoffen in het oppervlaktewater Intern memo INTERN MEMO Aan: Algemeen Bestuur Van: Dagelijks Bestuur Datum: 0 november 205 Onderwerp: Voedingsstoffen in het oppervlaktewater Bijlage: Bestuursnotitie wfn40342 in DB april 204 Inleiding

Nadere informatie

Position Paper. AO Water 24 juni 2015

Position Paper. AO Water 24 juni 2015 Position Paper AO Water 24 juni 2015 Ambitieniveau Nederland De Europese Commissie stelt dat Nederland door te weinig urgentie, het ontbreken van onderzoek naar de effectiviteit van maatregelen en het

Nadere informatie

Handleiding doelafleiding en maatlatten overige wateren. IPO / UvW STOWA. Niels Evers, met medewerking van Reinier van Nispen 12 april 2012

Handleiding doelafleiding en maatlatten overige wateren. IPO / UvW STOWA. Niels Evers, met medewerking van Reinier van Nispen 12 april 2012 Handleiding doelafleiding en maatlatten overige wateren IPO / UvW STOWA Niels Evers, met medewerking van Reinier van Nispen 12 april 2012 Inhoud: Aanleiding: waarom doelen uitgangspunten visie Proces en

Nadere informatie

CVS_0160_GWL_1. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken

CVS_0160_GWL_1. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam naam grondwaterlichaam naam grondwatersysteem naam stroomgebied Pleistocene Afzettingen (freatisch) Centraal Vlaams Systeem Schelde Karakteristieken

Nadere informatie

Factsheet: NLGW0019 Krijt Zuid-Limburg

Factsheet: NLGW0019 Krijt Zuid-Limburg Factsheet: NLGW0019 Krijt Zuid-Limburg -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met 25 april 2014. Deze factsheet dient gezien te worden als een werkversie

Nadere informatie

Illlllllllllllllllllll

Illlllllllllllllllllll Illlllllllllllllllllll 2IN00872 C VAN WATHRSCHAPPÜN Bezoekadres O. De leden-waterschappen t.a.v. het dagelijks bestuur fk. UI - ~ CK > > (MT A(N@EIM 0 MEI 202 Koningskade 40 29 AA Den Haag Postadres Postbus

Nadere informatie

Nieuwe gebruikers opties (aan /uit te zetten door klant) naast de al bestaande opties

Nieuwe gebruikers opties (aan /uit te zetten door klant) naast de al bestaande opties Wijzigingen in BoToVa toetsmodule ALcontrol Laboratories Datum: 2-12-2013 Sinds 1 november jl. kunnen analyseresultaten bij ALcontrol worden getoetst met behulp van BoToVa, de Bodem Toets- en Validatie

Nadere informatie

Hoofdlijnenverslag van de internetconsultatie

Hoofdlijnenverslag van de internetconsultatie Wijziging Drinkwaterregeling Hoofdlijnenverslag van de internetconsultatie Openbare internetconsultatie van 24 april tot en met 29 mei 2019 Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bereidt een wijziging

Nadere informatie

Basisregistratie Ondergrond (BRO) Van Peilbuis Tot Portal (VPTP) Hans van der Meij. Geologische Dienst Nederland, TNO

Basisregistratie Ondergrond (BRO) Van Peilbuis Tot Portal (VPTP) Hans van der Meij. Geologische Dienst Nederland, TNO Basisregistratie Ondergrond (BRO) Van Peilbuis Tot Portal (VPTP) Hans van der Meij Geologische Dienst Nederland, TNO Onderwerpen GDN/TNO, Wie zijn wij? De Basisregistratie Ondergrond BRO in vogelvlucht

Nadere informatie

Gezien het advies van de commissie Ecologie en Handhaving d.d. 16 januari 2015

Gezien het advies van de commissie Ecologie en Handhaving d.d. 16 januari 2015 Ontwerpbesluit PS 67/14 B Voorgestelde behandeling PS-vergadering : 6 februari 2015 Onderwerp Zesde wijzigingsverordening Provinciale milieuverordening Noord-Brabant 2010 Provinciale Staten van Noord-Brabant,

Nadere informatie

Toestand KRW-waterlichamen Flevoland medio 2018

Toestand KRW-waterlichamen Flevoland medio 2018 Toestand KRW-waterlichamen Flevoland medio 2018 1. Inleiding In het beheergebied van waterschap Zuiderzeeland liggen 18 KRW-waterlichamen (zie figuur 1 op volgende pagina). Deze waterlichamen worden zowel

Nadere informatie

De Waterwet en waterbodems De Waterwet. en waterbodems

De Waterwet en waterbodems De Waterwet. en waterbodems De Waterwet en waterbodems De Waterwet en waterbodems Waterbodembeheer Waterbodembeheer onderdeel onderdeel watersysteembeheer watersysteembeheer Een nieuwe, integrale Een nieuwe, integrale Waterwet Waterwet

Nadere informatie

Impact van rwzi s op geneesmiddelconcentra5es in kwetsbaar oppervlaktewater

Impact van rwzi s op geneesmiddelconcentra5es in kwetsbaar oppervlaktewater Impact van rwzi s op geneesmiddelconcentra5es in kwetsbaar oppervlaktewater Lieke Coppens (KWR; Copernicus Ins4tuut Universiteit Utrecht), Jos van Gils (Deltares), Thomas ter Laak (KWR; Wageningen Universiteit),

Nadere informatie

Protocol voor monitoring en toetsing drinkwaterbronnen KRW

Protocol voor monitoring en toetsing drinkwaterbronnen KRW Protocol voor monitoring en toetsing drinkwaterbronnen KRW Vastgesteld in Programmateam Water op 17 september 2015 1. Inleiding Voor u ligt het protocol voor monitoring en toetsing drinkwaterbronnen KRW.

Nadere informatie

Grondwateratlas voor bestrijdingsmiddelen gepubliceerd

Grondwateratlas voor bestrijdingsmiddelen gepubliceerd Grondwateratlas voor bestrijdingsmiddelen gepubliceerd Roel Kruijne (Wageningen Environmental Research, Alterra), Ton van der Linden (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), Hugo van den Berg (Brabant

Nadere informatie

: Schoon en gezond water in Noord Nederland. Adviesnota 2007 Kaderrichtlijn Water/Water Beheer 21 e eeuw.

: Schoon en gezond water in Noord Nederland. Adviesnota 2007 Kaderrichtlijn Water/Water Beheer 21 e eeuw. Nummer Onderwerp : B-3.01.2008 : Schoon en gezond water in Noord Nederland. Adviesnota 2007 Kaderrichtlijn Water/Water Beheer 21 e eeuw. Korte inhoud : Voorgesteld wordt: 1. In te stemmen met de verwoorde

Nadere informatie

Belgisch Staatsblad dd

Belgisch Staatsblad dd BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST [C 2015/31888] 17 DECEMBER 2015. Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering tot wijziging van het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 24 maart 2011

Nadere informatie