1 STATISTISCH JAARBOEK 2011

Transcriptie

1 1 STATISTISCH JAARBOEK 2011

2 2

3 3 COLOFON Uitgave: Gemeente Hengelo sector Informatie en Faciliteiten tel. (074) fax. (074) website: Correspondentie-adres: Postbus 18, 7550 AA Hengelo Samenstelling: Editie: 44 Prijs: 15,-- Het overnemen van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron "Gemeente Hengelo, " duidelijk wordt vermeld.

4 4

5 5 VOORWOORD Eén van de basisproducten van de is het Statistisch Jaarboek; feiten en cijfers over zeer veel aspecten van de stad en samenleving, bij elkaar gebracht door de (BGI). Het bijzondere van dit product is, dat in dertien verschillende thema s de stad Hengelo gekarakteriseerd wordt. Het Statistisch Jaarboek is daarmee een belangrijk vertrekpunt voor onderzoek, meningsvorming en beleid. Het Statistisch Jaarboek is vanaf 1960 in boekvorm verschenen. Met deze editie komt er een einde aan de traditie van gedrukte exemplaren. Vanaf 2012 zullen de gegevens alleen nog toegankelijk zijn via de website van de gemeente ( in de vorm van een digitale databank. Deze databank zal continue worden bijgewerkt zodat u altijd over de meest recente gegevens kunt beschikken. De gegevens in deze publicatie zijn afkomstig van diverse bronnen, binnen en buiten de gemeentelijke organisatie. Vanaf deze plaats wil ik dan ook alle verstrekkers van informatie danken voor hun medewerking. Zij zijn verantwoordelijk voor de betrouwbaarheid van de basisgegevens. De afdeling BGI beoordeelt of de gegevens aannemelijk zijn, in relatie tot de bestaande reeksen. Voor vragen of opmerkingen kunt u contact opnemen met mevrouw Van Ruiven of de heer Seker. Bij hen kunt u ook terecht met uw suggesties. Als burgemeester gebruik ik regelmatig statistische gegevens. Ik weet dat velen met mij op deze wijze hun inzicht in de ontwikkelingen in Hengelo mede vormen. Zonder inzicht geen uitzicht, is een oude wijsheid. Dit Jaarboek en de digitale databank reiken voor een gedegen inzicht weer vele ingrediënten aan. Ik hoop dat u er ruim gebruik van maakt. Drs. Frank A.M. Kerckhaert burgemeester

6 6 VERKLARING VAN DE TEKENS EN AFKORTINGEN = gegeven ontbreekt * = voorlopig cijfer x = geheim - = nihil < = minder dan, casu quo kleiner dan > = meer dan, casu quo groter dan <= = minder dan, casu quo kleiner dan of gelijk aan >= = meer dan, casu quo groter dan of gelijk aan 0, (0,0) = het getal is kleiner dan de helft van de gekozen eenheid niets (blank) = een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen = 30 tot en met 34 jr. = jaar t/m = tot en met e.o. = en ouder abs. = absoluut cum. = cumulatief gem. =gemeente, gemiddeld(e) excl. = exclusief incl. = inclusief m. = mannen v. = vrouwen t. = totaal e.d. = en dergelijke etc. = et cetera ov. = overig o.b.v. = op basis van o.a. = onder andere(n) t.b.v. = ten behoeve van v.h. = voorheen m.i.v. = met ingang van i.v.m. = in verband met m.b.t. = met betrekking tot w.v. = waarvan w.o. =waaronder adm. corr. = administratieve correctie verv. = vervaardiging ha. = hectare n.b. = niet bekend N.B. = nota bene De bevolkingscijfers wijken soms in geringe mate af van de officiële CBS-cijfers. Ingeval van afronding kan het voorkomen, dat de totalen niet geheel overeenstemmen met de som van de opgetelde getallen. Verbeterde cijfers in de tabellen zijn niet als zodanig gekenmerkt.

7 7 inhoud INHOUD blz. Colofon 3 Voorwoord 5 Verklaring van de tekens en afkortingen 6 Inhoud 7 Definities Stand van de bevolking Toelichting Aantal inwoners naar geslacht en leeftijdsgroep,, per 1 januari, sinds Aantal inwoners naar geslacht per leeftijdsgroep,, per 1 januari, sinds Aantal inwoners naar leeftijdsgroep per geslacht,, per 1 januari, sinds Aantal inwoners naar geslacht en leeftijdsgroep, absoluut en in promillages van de totale bevolking,, per 1 januari 2010 en Bevolking naar gezinsverband,, per 1 januari, sinds Aantal huishoudens naar omvang,, per 1 januari, sinds Aantal inwoners naar leeftijdsgroep, geslacht en burgerlijke staat,, per 1 januari Aantal inwoners naar etniciteit,, per 1 januari, sinds Aantal inwoners met een niet-nederlandse etniciteit naar leeftijdsgroep, geslacht en burgerlijke staat,, per 1 januari Aantal inwoners met een Turkse etniciteit naar leeftijdsgroep, geslacht en burgerlijke staat,, per 1 januari Aantal inwoners naar nationaliteit,, per 1 januari, sinds Aantal inwoners naar geboorteland,, per 1 januari Aantal inwoners woonachtig in wooneenheden en bijzondere woongebouwen, naar geslacht,, per 1 januari, sinds Loop van de bevolking Toelichting Bevolkingsontwikkeling, sinds Bevolkingsontwikkeling naar geslacht,, sinds Kerncijfers levendgeborenen,, sinds Aantal overledenen, sterftecijfer en gemiddelde leeftijd bij overlijden,, sinds Aantal overledenen, naar leeftijdsgroep en geslacht,, sinds Aantal verhuisde personen naar richting,, sinds Migratie naar richting,, sinds Migratie naar richting,, in 2009 en Buitenlandse migratie naar richting,, sinds Relatiesluitingen en -ontbindingen,, sinds Aantal inwoners van de dat een relatie (huwelijk/partnerschap) is aangegaan, danwel een relatie heeft beëindigd naar geslacht en leeftijdsgroep, sinds

8 8 inhoud blz Aantal inwoners van de dat een relatie (huwelijk/partnerschap) is aangegaan, danwel een relatie heeft beëindigd naar type relatie en plaats, sinds Volkshuisvesting Toelichting Ontwikkeling woningvoorraad,, sinds Woningvoorraad,, per 1 januari, sinds Aantal wooneenheden en bijzondere woongebouwen,, per 1 januari, sinds Aantal toekenningen huurtoeslag,, sinds Toegekende bedragen huurtoeslag (in euro s),, sinds Aantal woningzoekenden naar woongemeente,, per 1 januari, sinds Aantal woningzoekenden naar inschrijfduur,, per 1 januari, sinds Aantal woningzoekenden naar leeftijdsgroep,, per 1 januari, sinds Volksgezondheid Toelichting Aantal praktizerende apothekers, huisartsen en specialisten,, per 1 januari, sinds Verpleging in ziekenhuis ZGT, locatie Hengelo, sinds Polikliniekbezoeken per specialisme, ziekenhuis ZGT, locatie Hengelo, sinds Aantal opgenomen patiënten naar woongemeente, ziekenhuis ZGT, locatie Hengelo, sinds Aantal cliënten van Tactus,, per 1 januari, sinds Overledenen naar doodsoorzaak,, sinds Aantal begravingen en crematies,, per jaar, sinds Onderwijs Toelichting Aantal leerlingen in het basisonderwijs naar denominatie,, per 1 oktober, sinds 2005/ Aantal leerlingen in het primair onderwijs,, per 1 oktober, sinds 2005/ Aantal leerlingen in het basisonderwijs naar leerlinggewicht,, per 1 oktober, sinds 2005/ Aantal scholen in het basisonderwijs naar denominatie,, per 1 oktober, sinds 2005/ Aantal leerlingen in het speciaal onderwijs, per 1 oktober,, sinds 2005/ Aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs naar denominatie, onderwijstype en geslacht,, per 1 oktober, sinds 2009/ Aantal leerlingen in het eindexamenjaar van HAVO en VWO naar profiel en geslacht,, per 1 oktober, sinds 2008/ Aantal jarigen naar opleidingsniveau en geslacht,, sinds 2003/ Ontwikkeling, ontspanning Toelichting Aantal leden, bezoeken, collecties, inlichtingen, uitleningen, cursussen en overige activiteiten, bibliotheek Hengelo, sinds

9 9 inhoud blz Aantal ingeschreven leden naar woongemeente, bibliotheek Hengelo, per 1 januari, sinds Aantal activiteiten, bezoekers, kunstwerken, abonnees en uitgeleende kunstwerken, AkkuH, sinds Aantal voorstellingen en bezoekers in Rabotheater Hengelo, per seizoen (van 1 juli 30 juni), sinds Aantal concerten en bezoekers, poppodium Metropool Hengelo, sinds Aantal bioscoopzalen, zitplaatsen en bezoekers,, sinds Aantal bezoekers aan de musea in Hengelo, sinds Aantal leerlingen op de muziekschool te Hengelo, per 1 januari Aantal cursisten/leerlingen CREA Hengelo, per seizoen (van september juni), sinds Aantal gebruikers/bezoekers gemeentelijk zwembad "Twentebad",, sinds Hotels naar capaciteit en classificatie,, per 1 januari Economie Toelichting Aantal vestigingen per sectie en afdeling,, sinds Aantal werkzame personen per sectie en afdeling,, sinds Aantal vestigingen naar sectie en grootteklasse,, april Aantal werkzame personen naar sectie, arbeidsduur en geslacht,, april Aantal landbouwbedrijven naar grondgebruik en aantal graas- en hokdieren,, sinds Aantal detailhandelsvestigingen naar groep, hoofdbranche en grootteklasse van het winkelvloeroppervlak (wvo),, april Aantal detailhandelsvestigingen naar groep, hoofdbranche en totaal van het winkelvloeroppervlak (wvo),, sinds Aantal standplaatsen en handelaren op de Hengelose warenmarkt, naar artikelgroep, per 1 januari Kerncijfers beroepsbevolking, arbeidsmarktparticipatie en werkloosheid,, sinds 2003/ Aantal niet-werkende werkzoekenden per 1 januari,, sinds Verkeer, vervoer Toelichting Aantal motorvoertuigen naar soort, en Nederland, per 1 januari, sinds Aantal openbare parkeerplaatsen binnen en langs centrumring van Hengelo, per 1 januari, sinds Aantal verkeersongevallen naar afloop en aantal verkeersslachtoffers,, sinds Goederenvervoer per schip,, sinds Havenverkeer,, sinds Reizigersvervoer per trein, Hengelo, sinds Inkomen Toelichting Aantal personen met inkomen en gemiddeld persoonlijk inkomen in (in euro s x 1.000),, in

10 10 inhoud blz Inkomensverdeling van personen met inkomen, per 20%-groep van de landelijke verdeling van het persoonlijk inkomen,, Almelo, Enschede en Nederland, in Inkomensverdeling van particuliere huishoudens met inkomen, per 20%-groep van de landelijke verdeling van het huishoudensinkomen,, Almelo, Enschede en Nederland, in Particuliere huishoudens met inkomen, naar samenstelling van het huishouden (in euro s x 1.000),, Almelo, Enschede en Nederland, in Maatschappelijke zorg Toelichting Aantal bijstands-, arbeidsongeschiktheids- en werkloosheidsuitkeringen,, sinds Aantal huishoudens met een bijstandsuitkering van de, per 1 januari, sinds Aantal uitkeringsgerechtigden ingevolge de Werkloosheidswet (WW),, sinds Aantal uitkeringsgerechtigden ingevolge Arbeidsongeschiktheidswetten (WAO, WIA, WAZ, Wajong),, per 31 december, sinds Personen werkzaam ingevolge een regeling m.b.t. gesubsidieerde arbeid,, per 1 januari, sinds Leningen van inwoners bij de Stadsbank Oost Nederland, sinds Algemeen bestuur Toelichting Verkiezingsuitslagen Gemeenteraad Hengelo, 2002, 2006 en Verkiezingsuitslagen Provinciale Staten,, 2003, 2007 en Verkiezingsuitslagen Tweede Kamer,, 2003, 2006 en Verkiezingsuitslagen Europees Parlement,, 1999, 2004 en Personeel in dienst van de, naar sector en geslacht, per 1 januari Personeel in dienst van de, naar sector en leeftijdsgroep, per 1 januari Personeel in dienst van de, naar salarisschaal en geslacht, per 1 januari Baten en lasten (x 1.000), per hoofdfunctie van de gemeenterekening 2009 en Opbrengsten van de gemeentelijke belastingen en retributies (x 1.000),, sinds Kwijtschelding gemeentelijke belastingen,, sinds Opbrengsten betaald parkeren,, sinds Hoeveelheden verwijderd huishoudelijk afval (in tonnen),, sinds Openbare orde en veiligheid Toelichting Gepleegde misdrijven m.b.t. veiligheid,, sinds Gepleegde misdrijven m.b.t. leefbaarheid,, sinds Gepleegde misdrijven m.b.t. maatschappelijke integriteit,, sinds Alternatieve straffen voor jeugdigen, naar geslacht, leeftijdsgroep en delict,, sinds Aantal verdachten naar leeftijdsgroep,, sinds Brandbestrijding en hulpverlening door de brandweer,, sinds

11 11 inhoud 13. Gegevens per buurt, wijk en stadsdeel blz Oppervlakte, aantal inwoners en bevolkingsdichtheid, aantal woningen en woningdichtheid, naar wijk, buurt en stadsdeel,, per 1 januari Leeftijdsopbouw, naar wijk, buurt en stadsdeel,, per 1 januari Leeftijdsopbouw van de inwoners met een niet-nederlandse etniciteit, naar wijk, buurt en stadsdeel,, per 1 januari Leeftijdsopbouw van de inwoners met een Turkse etniciteit, naar wijk, buurt en stadsdeel,, per 1 januari Bevolking naar etniciteit, naar wijk, buurt en stadsdeel,, per 1 januari Bevolking naar burgerlijke staat en geslacht, naar wijk, buurt en stadsdeel,, per 1 januari Aantal gezinnen, personen in gezinsverband en alleenstaanden, naar wijk, buurt en stadsdeel,, per 1 januari Aantal inwoners naar wijk,, per 1 januari, sinds Aantal verhuisde personen binnen en tussen de wijken,, Aantal verhuisde personen naar wijk en richting,, Woningvoorraad naar eigendom, niet bewoonde woningen, aantal inwoners en de gemiddelde bruto woningbezetting, naar wijk, buurt en stadsdeel,, per 1 januari Woningvoorraad naar economische waarde, naar wijk, buurt en stadsdeel,, per 1 januari Woningvoorraad naar bouwperiode, naar wijk, buurt en stadsdeel,, per 1 januari Woningvoorraad naar woningtype, naar wijk, buurt en stadsdeel,, per 1 januari Woningvoorraad naar wijk,, per 1 januari, sinds Gemiddelde bruto woningbezetting naar wijk,, per 1 januari, sinds Aantal wooneenheden en bijzondere woongebouwen, naar buurt,, per 1 januari Aantal woningzoekenden naar leeftijdsgroep, woongemeente en wijk/stadsdeel,, per 1 januari Aantal peuters geplaatst in de peuterspeelzalen, naar wijk,, per 1 januari, sinds Capaciteit van de kindercentra, naar wijk,, per 1 januari, sinds Aantal vestigingen naar grootteklasse, naar wijk en stadsdeel,, april Aantal werkzame personen naar arbeidsduur en geslacht, naar wijk en stadsdeel,, april Aantal vestigingen naar lokatie en grootteklasse,, april Aantal detailhandelsvestigingen in dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen naar winkelvloeroppervlak, naar wijk en stadsdeel,, april Aantal niet-werkende werkzoekenden naar wijk en stadsdeel,, per 1 januari, sinds Aantal niet-werkende werkzoekenden naar geslacht en leeftijdsgroep, naar wijk, buurt en stadsdeel,, per 1 januari Particuliere huishoudens met inkomen, naar samenstelling van het huishouden (in euro s x 1.000), naar wijk en buurt,, in Particuliere huishoudens met inkomen, naar leeftijdsgroep hoofdkostwinner (in euro s x 1.000), naar wijk, gemeente Hengelo, in Aantal particuliere huishoudens met inkomen en aantal personen in particuliere huishoudens, tot..%grens van het sociaal minimum, naar wijk,, in

12 12 inhoud Aantal huishoudens met een bijstandsuitkering (IOAW, IOAZ, WWB), naar wijk en stadsdeel,, per 1 januari, sinds Aantal huishoudens met een bijstandsuitkering naar geslacht en leeftijdsgroep, naar wijk, buurt en stadsdeel,, per 1 januari Aantal gepleegde misdrijven naar wijk,,

13 13 inhoud Grafieken blz. 1 Aantal inwoners,, per 1 januari, sinds Aantal inwoners naar leeftijdsgroep,, per 1 januari, sinds Aantal inwoners naar geslacht en leeftijdsgroep, in promillages van de totale bevolking, en Nederland, per 1 januari Aantal inwoners naar geslacht en leeftijdsgroep, in promillages van de totale bevolking,, per 1 januari 1961 en Aantal gezinshoofden en alleenstaanden,, per 1 januari, sinds Aantal inwoners naar leeftijd, burgerlijke staat en geslacht,, per 1 januari Aantal inwoners naar leeftijdsgroep, geslacht en etniciteit,, per 1 januari Bevolking naar nationaliteit,, per 1 januari Bevolking naar etniciteit,, per 1 januari Aantal inwoners buiten Nederland geboren,, per 1 januari Geboorteoverschot en migratiesaldo,, sinds Het gemiddeld percentage levendgeborenen en overledenen per maand, in de afgelopen 30 jaar ( ), Totaal leeftijdsspecifiek vruchtbaarheidscijfer (TFR), en Nederland, sinds Aantal personen verhuisd binnen de gemeente, in promillages van de totale bevolking,, sinds Toe- en afname aantal woningen,, per jaar, sinds Vermeerdering woningvoorraad, naar huur en koop,, sinds (vijfjaarlijks voortschrijdende gemiddelden) Aantal woningen, inwoners en gemiddelde bruto woningbezetting,, sinds Woningvoorraad naar bouwperiode,, per 1 januari Aantal woningzoekenden naar leeftijdsgroep,, per 1 januari De gemiddelde verpleegduur (in dagen per patiënt) in de ziekenhuizen te Hengelo, Enschede en Almelo, sinds Aantal leerlingen in het basisonderwijs naar denominatie,, per 1 oktober, sinds 1996/ Indexcijfers aantal leerlingen in het basis-, speciaal- en voortgezet onderwijs,, sinds 1980/81 (1980/81 = 100) Aantal ingeschreven leden en uitleningen bibliotheek Hengelo, sinds Percentage werkzame personen per sectie en afdeling,, april Aantal niet-werkende werkzoekenden,, per 1 januari, sinds Aantal motorvoertuigen naar soort,, sinds Aantal verkeersongevallen,, sinds Gemiddeld persoonlijk inkomen van personen met een heel jaar (52 weken inkomen),, naar geslacht en leeftijdsgroep,, in Gemiddeld besteedbaar- en gestandaardiseerd huishoudensinkomen, van particuliere huishoudens met inkomen, gemeente Hengelo, Almelo, Enschede en Nederland, in Aantal bijstands-, arbeidsongeschiktheids- en werkloosheidsuitkeringen,, sinds Opkomstpercentages verkiezingen Gemeenteraad Hengelo, sinds Opkomstpercentages verkiezingen Provinciale Staten,, sinds Opkomstpercentages verkiezingen Tweede Kamer,, sinds

14 14 inhoud blz. 34 Opkomstpercentages verkiezingen Europees Parlement,, sinds Personeel in dienst van de, naar salarisschaal en geslacht, per 1 januari Woningvoorraad naar eigendom, naar wijk,, per 1 januari Gemiddeld besteedbaar inkomen van particuliere huishoudens, naar wijk,, in Kaarten (achterin) Indeling Stadsdelen 2008,. Wijk/buurt-indeling 2011,.

15 15 definities DEFINITIES Afwezigheidsdagen: Dagen dat ziekenhuis-patiënten tijdelijk elders verblijven. Alleenstaande: Een persoon die alleen woont of deel uit maakt van een samenwoningsvorm anders dan het eigen gezin of dat van de ouders. Arbeidsongeschiktheidsuitkering: Een uitkering van Uitvoeringsinstituut WerknemersVerzekeringen (UWV) ingevolge één van onderstaande wetten, t.b.v. personen in de leeftijdsgroep jaar die vanwege gezondheidsredenen geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn - WAO : Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering; een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor personen in loondienst die langer dan een jaar ziek zijn en ook geen andere werkzaamheden kunnen uitvoeren tegen een gelijke loonwaarde. - WIA : Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (sinds 1 januari 2006); een arbeidsongeschiktheidsverzekering waarbij werken naar vermogen centraal staat. De WIA omvat twee onderdelen: - de regeling Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA). - de regeling Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA). - WAZ : Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (sinds 1 januari 1998); een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor personen die als zelfstandige werkzaam zijn als beroepsoefenaar of als meewerkende echtgenoot. - Wajong : Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (sinds 1 januari 1998); een arbeidsongeschiktheidsuitkering voor personen die geen beroep kunnen doen op de WAO omdat een arbeidsverleden ontbreekt (personen die arbeidsongeschikt worden voor hun 17 e levensjaar en personen die een opleiding/studie volgen). Beroepsbevolking: Tot de beroepsbevolking (15-64 jaar) worden gerekend: - personen die ten minste 12 uur per week werken, of - personen die werk hebben aanvaard waardoor ze ten minste 12 uur per week gaan werken, of - personen die verklaren ten minste 12 uur per week te willen werken, daarvoor beschikbaar zijn en activiteiten ontplooien om werk voor ten minste 12 uur per week te vinden. Van de beroepsbevolking worden personen die tenminste twaalf uur per week werken tot de werkzame beroepsbevolking gerekend en degenen die niet of minder dan twaalf uur per week werken tot de werkloze beroepsbevolking. Besteedbaar inkomen: In het Regionaal Inkomensonderzoek (RIO) 2007 van het CBS bestaat het besteedbaar inkomen uit het bruto-inkomen verminderd met betaalde inkomensoverdrachten zoals alimentatie van de ex-echtgeno(o)t(e), -premies inkomensverzekeringen zoals premies betaald voor sociale verzekeringen, volksverzekeringen en particuliere verzekeringen in verband met werkloosheid, arbeidsongeschiktheid en ouderdom en nabestaanden, -premies ziektekostenverzekeringen, en -belastingen op inkomen en vermogen. Begrippen en methodologie van het onderzoek in 2007 wijken af van voorgaande jaren. De cijfers zijn daarom niet meer vergelijkbaar met voorgaande jaren.

16 16 definities Bijstandsuitkering: Een gemeentelijke uitkering van Sociale Zaken ingevolge één van onderstaande wetten, t.b.v. huishoudens die niet in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. - WWB : Wet Werk en Bijstand (voorheen ABW). - IOAW : Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte werkloze Werknemers. - IOAZ : Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte gewezen Zelfstandigen. Bijzonder woongebouw: Een (deel van een) gebouw (incompleet), blijvend bestemd voor permanente bewoning door een institutioneel huishouden. Een bijzonder woongebouw heeft één adres, in gebruik door één rechtspersoon, voor de huisvesting en de bedrijfsmatige huishoudelijke verzorging van een verzameling personen. Binnen- en buitenstedelijk gebied: Binnenstedelijk gebied is het bebouwde gebied binnen de gemeente. De grens hiervan is vastgesteld door het Ministerie van Volksgezondheid, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) en betreft de situatie in het jaar Alle overige gebieden zijn daarmee buitenstedelijk (ook wel uitleggebied). Het betreft de buurten: 24 (deels), 39 (deels), 50 (deels), 56, 60 (deels), 66 (deels), 71 (deels), 75 (deels), 76, 83, 84, 85, 91, 92 (deels), 93 (deels), 94, 95, 96, 97 en 99. Centrumring: Het centrum van Hengelo begrensd door Oldenzaalsestraat, Oude Molenweg, Wolter ten Catestraat, Veloursstraat, Industrieplein, Spoorstraat, Marskant, Deldenerstraat. COROP-gebied: (zie ook Twente) De COROP-indeling is een statistische regionale indeling die omstreeks 1970 is ontworpen door de COördinatiecommissie Regionaal OnderzoeksProgramma, de commissie waaraan de indeling de naam dankt. Nederland is ingedeeld in veertig COROP-gebieden, waaraan later drie subgebieden zijn toegevoegd. De COROP-indeling is een regionaal niveau tussen gemeenten en provincie in. Elk COROP-gebied is een samenvoeging van gemeenten. De begrenzing van de COROP-gebieden volgt de provinciale grenzen. COROP-gebied 12 komt overeen met Twente. Economische waarde: De vrije verkoopwaarde van een leeg opgeleverde woning (in euro s) volgens de taxatie voor de onroerende-zaakbelastingen (peildatum 1 januari 2009).

17 17 definities Etniciteit: De bevolking is in het Statistisch Jaarboek ingedeeld naar nationaliteit, geboorteland en etniciteit. De etniciteit is voor de jaren bepaald volgens onderstaande, in 1993 opgestelde definitie door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG): Hierbij is uitsluitend gebruik gemaakt van objectieve demografische indelingscriteria. Er is daarbij derhalve geen rekening gehouden met bijvoorbeeld culturele verschillen, religie, huidskleur, taal, leefstijl, zelfidentificatie of sociaal-economische achterstandsposities. Bij de bepaling van de etniciteit worden drie criteria gehanteerd, te weten (in prioriteitsvolgorde): - het geboorteland van de betrokken persoon - het geboorteland van diens moeder - het geboorteland van diens vader De geboortelanden worden ingedeeld in categorieën, te weten: - A1 : Nederland. - A2 : overige rijke landen die geen onderwerp zijn van achterstandsbeleid (Noordwest Europa, Noord Amerika, Australië, Nieuwzeeland, Japan, inclusief het voormalig Nederlands Indië). - B : landen die potentieel doelgroep zijn van achterstandsbeleid (Oost Europa, Zuid Europa, Azië, Midden Amerika, Zuid Amerika, Afrika). Bij de classificatie wordt prioriteit gegeven aan de identificatie van achterstandsgroepen. De classificatie verloopt als volgt: - In eerste instantie wordt gekeken naar het geboorteland van de betrokken persoon. Iemand geboren in een B-land krijgt de etniciteit van zijn geboorteland. - Als iemand geboren is in een A1/A2-land, dan wordt vervolgens gekeken naar het geboorteland van diens moeder. Als de moeder in dit geval is geboren in een B-land, dan geldt dat land als etniciteit van de betrokken persoon. - In het geval dat zowel de betrokken persoon als diens moeder beide zijn geboren in een A1/A2-land, dan wordt vervolgens gekeken naar het geboorteland van de vader. Als de vader in dit geval is geboren in een B-land, dan geldt dat land als eniciteit van de betrokken persoon. - Wanneer alle drie personen zijn geboren in de A1/A2-landencategorie, wordt de betrokken persoon ook bij deze landen categorie ingedeeld. Daarbij loopt het onderscheid tussen A1 en A2 analoog aan het onderscheid tussen A en B. - Wanneer geen van de drie personen in een B-land is geboren en minstens één van hen in een A2-land, dan wordt de betrokken persoon ingedeeld bij de A2-categorie. - Zijn beide ouders geboren in dezelfde landencategorie maar in een ander land, dan is het geboorteland van de moeder doorslaggevend. - Indien één of twee geboortelanden ontbreken, worden deze genegeerd. De wel bekende geboortelanden zijn in dit geval bepalend. Bij het ontbreken van alle drie geboortelanden is de etniciteit niet bekend. De etniciteit is vanaf het jaar 2002 bepaald volgens de CBS-definitie, op basis van de tabel op de volgende blz.: Het CBS rekent iemand tot de allochtonen als ten minste één van diens ouders in het buitenland is geboren. Daarbij wordt onder-scheid gemaakt tussen personen die zelf in het buitenland zijn geboren (de eerste generatie) en personen die in Nederland zijn geboren (de tweede generatie). De herkomstgroepering wordt bepaald aan de hand van het geboorteland van de persoon zelf (de eerste generatie) of dat van de moeder (de tweede generatie), tenzij de moeder in Nederland is geboren. In het laatste geval is gerubriceerd naar het geboorteland van de vader. Onderscheid wordt gemaakt in westerse en niet-westerse allochtonen. Tot de categorie niet-westerse allochtonen behoren allochtonen uit Turkije, Afrika, Latijns-Amerika en Azië, met uitzondering van Nederlands-Indië/Indonesië en Japan. Op grond van hun sociaal-economische en culturele positie worden allochtonen uit deze twee landen tot de westerse allochtonen gerekend. Tot de categorie westerse allochtonen behoren allochtonen uit alle landen van Europa (met uitzondering van Turkije), Noord-Amerika, Oceanië, Japan en Indonesië (inclusief het voormalig Nederlands-Indië). Autochtonen zijn personen van wie beide ouders in Nederland zijn geboren, ongeacht het land waar ze zelf zijn geboren.

18 18 definities Tabel ter bepaling van de etniciteit van een persoon, volgens de CBS-definitie. 1) bekende gegevens van de persoon etniciteit persoon volgens de cbs-definitie geboorteland geboorteland geboorteland bepalend autochtoon / persoon moeder vader voor etniciteit allochtoon 1 Nederland Nederland Nederland Nederland autochtoon 2 Nederland Nederland buitenland geboorteland vader allochtoon 2 3 Nederland Nederland niet bekend Nederland autochtoon 4 Nederland buitenland Nederland geboorteland moeder allochtoon 2 5 Nederland buitenland buitenland geboorteland moeder allochtoon 2 6 Nederland buitenland niet bekend geboorteland moeder allochtoon 2 7 Nederland niet bekend Nederland Nederland autochtoon 8 Nederland niet bekend buitenland geboorteland vader allochtoon 2 9 Nederland niet bekend niet bekend Nederland autochtoon 10 buitenland Nederland Nederland Nederland autochtoon 11 buitenland Nederland buitenland geboorteland persoon allochtoon 1 12 buitenland Nederland niet bekend Nederland autochtoon 13 buitenland buitenland Nederland geboorteland persoon allochtoon 1 14 buitenland buitenland buitenland geboorteland persoon allochtoon 1 15 buitenland buitenland niet bekend geboorteland persoon allochtoon 1 16 buitenland niet bekend Nederland Nederland autochtoon 17 buitenland niet bekend buitenland geboorteland persoon allochtoon 1 18 buitenland niet bekend niet bekend geboorteland persoon allochtoon 1 19 niet bekend Nederland Nederland Nederland autochtoon 20 niet bekend Nederland buitenland geboorteland vader allochtoon 1 21 niet bekend Nederland niet bekend Nederland autochtoon 22 niet bekend buitenland Nederland geboorteland moeder allochtoon 1 23 niet bekend buitenland buitenland geboorteland moeder allochtoon 1 24 niet bekend buitenland niet bekend geboorteland moeder allochtoon 1 25 niet bekend niet bekend Nederland Nederland autochtoon 26 niet bekend niet bekend buitenland geboorteland vader allochtoon 1 27 niet bekend niet bekend niet bekend onbekend niet bekend 1) Op basis van de combinatie van geboorteland persoon, geboorteland moeder en geboorteland vader kan in de meest rechtse kolommen worden afgelezen tot welk land deze persoon gerekend wordt, alsmede of hij/zij tot de eerste of tweede generatie gerekend wordt. Bron: Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn (NIZW). Eu-landen: Momenteel telt de Europese Unie 27 lidstaten namelijk: - België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en Nederland (die de EGKS in 1951 oprichtten) - Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk (sinds 1973) - Griekenland (sinds 1981) - Spanje en Portugal (sinds 1986) - Oostenrijk, Finland en Zweden (sinds 1995) - Cyprus, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta, Polen, Slovenië, Slowakije, Tsjechische Republiek (sinds mei 2004) - Bulgarije en Roemenië (sinds januari 2007) Geboorteoverschot: Het verschil tussen het jaarlijks aantal geboorten en het aantal overledenen. Gemiddelde bruto woningbezetting: Het totaal aantal inwoners gedeeld door het totaal aantal woningen.

19 19 definities Geschatte brandschade De geschatte brandschade is de directe schade ten gevolge van brand, rook en bluswater. De schatting is gebaseerd op de feitelijke, zichtbare schade die direct na de brandbestrijding bij de brandweer bekend is. Gestandaardiseerd huishoudensinkomen Het gestandaardiseerd huishoudensinkomen is het besteedbaar inkomen gecorrigeerd voor verschillen in grootte en samenstelling van het huishouden. Deze correctie vindt plaats met behulp van zogenoemde equivalentiefactoren. In de equivalentiefactor komen de schaalvoordelen tot uitdrukking die het gevolg zijn van het voeren van een gemeenschappelijke huishouding. Met behulp van de equivalentiefactoren worden alle inkomens herleid tot het inkomen van een eenpersoonshuishouden. Op deze wijze zijn de welvaartsniveaus van huishoudens onderling vergelijkbaar gemaakt. Gezinshoofd: - Man die met zijn echtgenote en/of ongehuwd(e) kind(eren) samenwoont. - Vrouw die met haar ongehuwd(e) kind(eren) samenwoont. Gezinslid: - Echtgenote van gezinshoofd. - Bij de ouder(s) inwonend ongehuwd kind. Hoofdbewoner: De persoon die volgens bepaalde criteria als hoofd van een woonruimte (niet een bijzonder woongebouw) wordt aangemerkt. Bij uitsluitend één gezinshuishouding wordt het gezinshoofd als hoofdbewoner aangemerkt. Bij meer dan één gezinshuishouden wordt het eerst gevestigde gezinshoofd de hoofdbewoner en bij een gelijk of ontbrekend vestigingsjaar wordt het oudste gezinshoofd de hoofdbewoner. In de andere situaties is een gezinshoofd of een alleenstaande de hoofdbewoner, waarbij niet alleen het vestigingsjaar en de leeftijd, maar tevens het geslacht mede bepalend is. Bij verschillend geslacht gaat de man vóór de vrouw. Leeftijdsspecifiek vruchtbaarheidscijfer: Het aantal levendgeborenen per vrouwen van de gemiddelde bevolking in een jaar in een bepaalde leeftijdsgroep. Leerlinggewicht: Bij het vaststellen van de financiële vergoeding van een basisschool houdt het Ministerie van OCW rekening met de achtergrond van de leerlingen. Om de hoogte van de vergoeding te bepalen wordt aan alle leerlingen in het basisonderwijs een gewicht toegekend. Tot en met het schooljaar 2005/06 zijn de criteria voor de extra gewichten: voor Nederlandse (d.w.z. autochtone) kinderen met ouders die een laag opleidingsniveau hebben; voor schipperskinderen; voor woonwagen- en zigeunerkinderen leerlingen die behoren tot een culturele minderheid met ouders die een laag opleidings- en beroepsniveau hebben. Vanaf het schooljaar 2009/10 gaat het uitsluitend om kinderen van ouders die een laag opleidingsniveau hebben. In de tussenliggende schooljaren (2006/ /09) is er een overgangssituatie, waarbij afhankelijk van de leeftijd van de leerling de oude of nieuwe indeling van toepassing is. In de nieuwe regeling wordt nog maar met twee extra gewichten gewerkt. Met behulp van onderstaand stroomschema kan het leerlinggewicht van een kind worden bepaald.

20 20 definities heeft één van de ouders een opleiding van meer dan twee klassen/leerjaren voortgezet onderwijs: mavo nee vmbo gemengde leerweg of theoretische leerweg havo of vwo óf mbo-, hbo-, wo-opleiding nee Heeft één van de ouders een opleiding: (speciaal) basisonderwijs (v)so-zmlk ja ja nee Loop van de bevolking: gewicht 0.00 gewicht 1.20 gewicht 0.30 De ontwikkeling van het aantal inwoners ten gevolge van geboorte, sterfte, vestiging en vertrek. (Door geringe verschillen tussen de officiële cijfers van het CBS en de gemeentelijke statistische gegevens, is het mogelijk dat er enigszins afwijkende aantallen zijn opgenomen). Migratiesaldo: Het verschil tussen het jaarlijks aantal personen dat zich heeft gevestigd en het aantal personen dat is vertrokken. Nationaliteit: Het behoren tot een bepaald land. Iemand met meerdere nationaliteiten wordt gerekend tot de nationaliteit die in de gemeentelijke bevolkingsadministratie (GBA) het eerst is vermeld, tenzij hierbij ook de Nederlandse nationaliteit voorkomt. In dat geval wordt de betreffende persoon als Nederlander gerekend. Netwerkstad: Een projectmatig en resultaatgericht samenwerkingsverband sinds 2001 van de gemeenten Almelo, Borne, Enschede en Hengelo, met de Regio Twente en de provincie Overijssel als bestendige samenwerkingspartners. Per 1 januari 2007 behoort ook de gemeente Oldenzaal tot de Netwerkstad. Opkomsttijd brandweer De totale tijd die de brandweer nodig heeft vanaf de melding tot ter plaatse komen bij het incident. Zorgnormering geeft per project of incident aan met welke capaciteit en kwaliteit binnen de gestelde opkomsttijd de eenheden (tankautospuiten en redvoertuigen) ter plaatse moeten zijn. Persoonlijk inkomen Het persoonlijk inkomen bestaat uit het persoonlijk bruto-inkomen verminderd met betaalde inkomensoverdrachten en premies inkomensverzekeringen met uitzondering van premies volksverzekeringen. Op het persoonlijk inkomen zijn premies ziektekostenverzekering, belastingen op inkomen en vermogen en premies volksverzekeringen niet in mindering gebracht. Regio Twente: (zie ook Twente) Een samenwerkingsverband van de Twentse gemeenten (COROP-gebied 12+ de Gelderse gemeente Neede (van 1 april 1994 tot 1 januari 2005).

21 21 definities Stadsdelen: De ingedeeld in drie gebieden, elk bestaande uit drie stadswijken en een deel van het buitengebied. De huidige indeling in stadsdelen is met ingang van 1 januari 2008 van kracht geworden en bestaat uit: - stadsdeel Noord bestaande uit de wijken 2, 3 en 8, en de buurten 91 en stadsdeel Midden bestaande uit de wijken 0, 1 en 7, en de buurten 93 en stadsdeel Zuid bestaande uit de wijken en buurten 4, 5 en 6, en de buurten 90, 94, 95, 96 en 99. Stand van de bevolking: Het totaal aantal inwoners op een bepaalde datum (meestal op 1 januari). (Door geringe verschillen tussen de officiële cijfers van het CBS en de gemeentelijke statistische gegevens, is het mogelijk dat er enigszins afwijkende aantallen zijn opgenomen). Twente: Sinds de gemeentelijke herindeling van Twente per 1 januari 2001, bestaande uit de gemeenten: Almelo, Borne, Dinkelland (tot 1 juni 2002: Denekamp), Enschede, Haaksbergen, Hellendoorn, Hengelo, Hof van Twente, Losser, Oldenzaal, Rijssen-Holten (tot 15 maart 2003: Rijssen), Tubbergen, Twenterand (tot 1 juni 2002: Vriezenveen), Wierden. Verdachte: Een persoon van 12 jaar of ouder die door de politie is aangehouden en tegen wie een proces-verbaal is opgemaakt omdat een redelijk vermoeden bestaat dat hij een strafbaar feit heeft gepleegd. De verdachten worden ingedeeld in de categorieën: jeugdige beginner minderjarige verdachte met een antecedent in het peiljaar, tijdens welke één of meer misdrijven kunnen zijn gepleegd en die nooit eerder van een misdrijf werd verdacht. jeugdige meerpleger minderjarige verdachte die in zijn gehele criminele verleden twee tot en met vijf processen-verbaal tegen zich zag opgemaakt, waarvan tenminste één in het peiljaar. jeugdige veelpleger minderjarige verdachte die in zijn gehele criminele verleden meer dan vijf processen-verbaal tegen zich zag opgemaakt, waarvan ten minste één in het peiljaar. volwassen beginner meerderjarige verdachte met een antecedent in het peiljaar, tijdens welke één of meer misdrijven kunnen zijn gepleegd en die nooit eerder van een misdrijf werd verdacht. volwassen meerpleger meerderjarige verdachte die in zijn gehele criminele verleden twee tot en met tien processen-verbaal tegen zich zag opgemaakt, waarvan tenminste één in het peiljaar. volwassen veelpleger meerderjarige verdachte die in zijn gehele criminele verleden meer dan tien processen-verbaal tegen zich zag opgemaakt, waarvan tenminste één in het peiljaar. volwassen zeer actieve veelpleger meerderjarige verdachte die over een periode van vijf jaar (waarvan het peiljaar het laatste jaar vormt) meer dan tien processen-verbaal tegen zich zag opgemaakt, waarvan ten minste één in het peiljaar. Werkloosheidsuitkering: Een uitkering gedurende maximaal 38 maanden van Uitvoeringsinstituut WerknemersVerzekeringen (UWV) ingevolge de Werkloosheidswet (WW), t.b.v. werklozen in de leeftijdsgroep jaar, waarbij de werkloosheid niet verwijtbaar mag zijn.

22 22 definities Werkloze beroepsbevolking: Van de beroepsbevolking worden personen die niet of minder dan 12 uur per week werken tot de werkloze beroepsbevolking gerekend. Werkzame beroepsbevolking: Van de beroepsbevolking worden personen die ten minste 12 uur per week werken tot de werkzame beroepsbevolking gerekend. Werkzoekenden: Het aantal jarigen zonder werk (of met werk van minder dan 12 uur per week) dat bij het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) staat ingeschreven voor een baan van ten minste 12 uur per week. Wijk/buurt-indeling: Een door het college van Burgemeester & Wethouders vastgestelde standaardgebiedsindeling van de, primair ten behoeve van de gemeentelijke statistiek. De huidige wijk/buurt-indeling is met ingang van 1 januari 2005 van kracht geworden en bestaat uit 10 wijken en 62 buurten. Winkelvloeroppervlak (WVO.): Het winkelvloeroppervlak van een winkel wordt in het veld opgemeten. Het gaat hier om alle overdekte, voor de consument toegankelijke en zichtbare ruimten. Dit is de (zichtbare) ruimte achter de toonbank en de etalage, maar bijvoorbeeld niet de personeelsruimten, magazijnen en buitenverkoop. Woning: Een tot bewoning bestemd gebouw dat, vanuit bouwtechnisch oogpunt gezien, blijvend is bestemd voor permanente bewoning door één particulier huishouden. Een woning dient te zijn voorzien van een eigen toegangsdeur, een toilet en een keukeninrichting bestemd voor het bereiden van complete maaltijden. Tevens dient een woning ten minste 14 m² verblijfsruimte te bevatten. Wooneenheid: Een deel van een tot bewoning bestemd gebouw dat, vanuit bouwtechnisch oogpunt gezien, blijvend is bestemd voor permanente bewoning door één particulier huishouden en dat voldoet aan alle criteria die gelden voor woningen. Bij een wooneenheid ontbreekt echter een keukeninrichting bestemd voor het bereiden van complete maaltijden en/of een toilet, terwijl die ruimte bovendien gelegen is in een gebouw dat ter compensatie van deze ontbrekende elementen gemeenschappelijke voorzieningen bevat.

23 23 stand van de bevolking stand van de bevolking 1

24 24 stand van de bevolking Stand van de bevolking Aantal inwoners licht gedaald Per 1 januari 2011 telt de inwoners. Dit is een kleine afname van 25 inwoners vergeleken met het jaar daarvoor. De afgelopen drie jaar kende Hengelo een afname van inwoners. In 2007 nam het aantal inwoners af met 341 inwoners, in 2008 met 163 en in 2009 met 153 inwoners. In de drie jaren daarvoor was er nog sprake van een toename van het aantal inwoners. In de periode 2000 t/m 2011 is het aantal inwoners met 996 toegenomen. In Hengelo wonen iets meer vrouwen (40.631) dan mannen (40.116). De drie grootste wijken van Hengelo zijn -qua aantal inwoners- de Hasseler Es ( inwoners), Hengelose Es ( inwoners) en Slangenbeek ( inwoners). Het Buitengebied (1.956 inwoners) en de Binnenstad (2.541 inwoners) hebben het kleinste inwoneraantal. Ontgroening gestopt, vergrijzing blijft doorzetten Ruim 18 procent van de bevolking bestaat uit kinderen in de leeftijd 0 t/m 14 jaar. In 1960 was dit nog 29 procent. Na jaren van daling, ligt het aandeel 0 t/m 14-jarigen sinds 2000 tussen de 18 en 19 procent. De vergrijzing manifesteert zich ook in Hengelo. In 1960 was 8 procent van de inwoners 65 jaar of ouder. In 2011 is het aandeel ouderen 17 procent. Tweederde van de Hengelose bevolking valt in de leeftijdscategorie 15 t/m 64 jaar en behoort daarmee tot de potentiële beroepsbevolking. Weer meer alleenstaanden Bijna driekwart van de Hengeloërs (74%) leeft in 2010 in gezinsverband. Een Hengelo's gezin bestaat uit gemiddeld 2,89 personen. Ruim een kwart van de inwoners (26%) is alleenstaand, waarbij meer dan de helft ook daadwerkelijk alleen woont. Ook binnen de is de individualisering zichtbaar: het aandeel alleenwonende alleenstaanden is sinds 2000 met 1,5 procentpunt toegenomen. Aandeel inwoners met een niet-nederlandse etniciteit licht gestegen Net als voorgaande jaren is het aandeel inwoners met een niet-nederlandse etniciteit in Hengelo licht gestegen. Momenteel heeft 21 procent van de Hengelose inwoners een niet-nederlandse etniciteit ( personen). Ruim de helft hiervan (11% van de totale bevolking) is afkomstig uit niet-westerse landen. Dit percentage neemt sinds 2003 toe, terwijl het percentage inwoners afkomstig uit westerse landen stabiel was (10%). De grootste groepen zijn personen van Turkse (4.801) of Indonesische komaf (2.401). Het aandeel inwoners met een niet-nederlandse etniciteit is het hoogst in de wijken Berflo Es (29%) en Noord (28%), het laagst in de wijken Buitengebied (6%) en Slangenbeek (15%).

25 25 stand van de bevolking Tabel 1.01 Aantal inwoners naar geslacht en leeftijdsgroep,, per 1 januari, sinds totaal index (1945 = geslacht leeftijdsgroep jaar absoluut 100) per ha. mannen vrouwen 0-14 jaar jaar 65 jaar e.o. 18 jaar e.o , , , ) , , , , , ) , ) , , , , , , , , , , , ) Als gevolg van de grenswijziging per 1 januari 1972 zijn inwoners van de gemeente Weerselo naar de overgegaan en 9 inwoners van de naar de gemeente Borne. 2) Als gevolg van de grenswijziging per 1 januari 1996 zijn 34 inwoners van de gemeente Borne naar de overgegaan. 3) Als gevolg van de grenswijzigingen per 1 januari 2001 zijn 96 inwoners van de gemeente Dinkelland (v.h. gemeente Weerselo) naar de overgegaan en 66 inwoners van de naar de gemeente Hof van Twente. Bron: CBS. Grafiek 1 Aantal inwoners,, per 1 januari, sinds aantal inwoners N.B. Zie voetnoot 1) t/m 3) bij tabel 1.01.

26 26 stand van de bevolking Tabel 1.02 Aantal inwoners naar geslacht per leeftijdsgroep,, per 1 januari, sinds totaal 0-14 jaar jaar 65 jaar e.o. 18 jaar e.o. jaar m. v. t. m. v. t. m. v. t. m. v. t. m. v. t Bron: CBS. Grafiek 2 Aantal inwoners naar leeftijdsgroep,, per 1 januari, sinds jaar e.o aantal inwoners jaar 0-14 jaar jaar e.o

27 27 stand van de bevolking Tabel 1.03 Aantal inwoners naar leeftijdsgroep per geslacht,, per 1 januari, sinds mannen e.o totaal vrouwen e.o totaal totaal e.o totaal Bron: Gemeente Hengelo (GBA), bewerking.