GGZ. eerstelijns psychologische zorg. begeleiding. medisch maatschappel. werk in algemene ziekenhuizen. Transparant aanbod

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "GGZ. eerstelijns psychologische zorg. begeleiding. medisch maatschappel. werk in algemene ziekenhuizen. Transparant aanbod"

Transcriptie

1 thuisbegeleiding egeleiding GGZ sociaal psychiatrisch verpleegkundigen eerstelijns psych werk in verpleeghuizen Transparant aanbod eerstelijns psychologische zorg Medisch maatschappelijk werk in algemene ziekenhuizen centra voor jeugd en gezin Modulen als bouwstenen voor de hulpverlening aatschappelijk werk in verpleeghuizen begeleiding revalidatie maatschappelijk werk medisch maatschappel

2 Project: Medisch maatschappelijk werk in de algemene ziekenhuizen in modulen Opdrachtgever: Nederlandse Vereniging van Maatschappelijk Werkers / NVMW Projectleider NVMW: Magteld Beun Tekst: Jennifer van Leur en Margot Scholte, MOVISIE Eindredactie: NVMW Vormgeving: Suggestie & illusie Panelleden: Jan van der Biezen, Elisabeth Ziekenhuis, Tilburg Marinah de Feijter, Spaarneziekenhuis, Hoofddorp Sandra Haafkes, Medisch Spectrum Twente, Enschede Heidi Habben-Jansen, Diakonessenhuis, Utrecht Jan Jaap Karsten, Stichting Epilepsie Instellingen Nederland St Jansdal Ziekenhuis, Harderwijk Dirry Keurhorst, Westfries Gasthuis Hoorn Anniek Roeven, VieCuri Medisch Centrum voor Noord-Limburg Mariska Tesselaar, Gemini-Ziekenhuis, Den Helder Jolanda Winters, MC-Lelystad Overname van informatie uit deze publicatie is toegestaan onder voorwaarde van de bronvermelding: NVMW / MOVISIE 2009 Eerste druk: juli 2009 Ongewijzigde herdruk: juni 2011 Dit project is financieel mede mogelijk gemaakt door het ministerie van VWS en het OAMW-fonds.

3 Medisch maatschappelijk werk in algemene ziekenhuizen Modulen als bouwstenen voor de hulpverlening

4

5 Voorwoord Bij sommige beroepen hebben mensen een helder beeld: een dokter maakt mensen beter, een fietsenmaker repareert fietsen. Dit geldt in mindere mate voor het beroep maatschappelijk werker. Profilering en positionering van het beroep maatschappelijk werker is daarom ook een blijvende uitdaging voor maatschappelijk werkers en een belangrijke opdracht voor de Nederlandse Vereniging van Maatschappelijk Werkers/ NVMW, hét platform en netwerk voor professionals. De NVMW wil helder maken waar het maatschappelijk werk voor staat en waarom maatschappelijk werkers onmisbaar zijn in de hedendaagse samenleving. Het beschrijven van modulen is daarvoor een instrument. Met steun van het ministerie van VWS en het OAMW-fonds is de NVMW in 2008 gestart met het project Modulariseren maatschappelijk werk in de gezondheidszorg. Met dit project wil de NVMW de bijdrage van maatschappelijk werkers aan de curatieve gezondheidszorg transparant maken. Inzet is de beschrijving en ontwikkeling van heldere modulen door en voor maatschappelijk werkers. Dit gebeurt op basis van de eerder door MOVISIE ontwikkelde systematiek van modulariseren. Maatschappelijk werkers kunnen deze modulebeschrijving in hun dagelijkse praktijk gebruiken om helder te maken wat zij kunnen en doen. Deze publicatie betreft een handzame set van modulen voor het medisch maatschappelijk werk in de algemene ziekenhuizen. Eerder zijn reeds modulen voor het verpleeghuismaatschappelijk werk beschreven. De moduletrajecten die nog zullen volgen richten zich op de profilering en positionering van het maatschappelijk werk in de GGZ en in het revalidatiemaatschappelijk werk. Ik raad u deze publicatie van harte aan en dank alle maatschappelijk werkers die hebben bijgedragen aan de totstandkoming. Zonder hun vrijwillige inzet had de NVMW deze publicatie niet kunnen realiseren. Daarnaast wil ik MOVISIE hartelijk bedanken voor de ondersteuning bij deze opdracht. Iris Leene Directeur NVMW, 2009

6 Inhoudsopgave Inleiding 6 Deel 1: Modulariseren van het medisch maatschappelijk werk in algemene ziekenhuizen 1 Een typering van het medisch maatschappelijk werk in algemene ziekenhuizen 9 Doelstelling en visie van het medisch maatschappelijk werk 9 Doelgroepen 10 Taken van het medisch maatschappelijk werk 10 Positie van het medisch maatschappelijk werk 11 Hulpverlening door het medisch maatschappelijk werk 13 De rol van het medisch maatschappelijk werk bij geweld, misbruik / verwaarlozing en agressie 15 2 Modulariseren algemeen 19 Kernbegrippen bij modulariseren 19 Toepassing van modulen 20 Algemene werkwijze modulariseren 22 3 Werkwijze modulariseren van het medisch maatschappelijk werk in algemene ziekenhuizen 23 Panels van deskundigen 23 Het ontwikkelen van de modulen 23 De beschrijving van de modulen 23 Toelichting op de verschillende onderdelen van de modulebeschrijvingen 24

7 Deel 2: Modulebeschrijvingen van het medisch maatschappelijk werk in algemene ziekenhuizen Basismodulen voor het medisch maatschappelijk werk per functie Intake Informatie en advies Voorlichting Begeleiding gericht op verwerking bij langdurend / blijvend gezondheidsverlies Begeleiding bij het leren omgaan met een korte levensverwachting Begeleiding bij een verstoord evenwicht in de relatie als gevolg van ziekte en/of behandeling Veranderings- en competentiegerichte begeleiding Ouderbegeleiding Praktische en materiële begeleiding Ontslagzorg Toeleidingstraject gespecialiseerde zorg (motivatietraject voor verwijzing) Ondersteuning bij besluitvorming Psychosociaal onderzoek Rapportage derden Signalering verwaarlozing, misbruik en mishandeling Communicatieverbetering patiënt / patiëntsysteem behandelteam Het geven van consultatie Crisisinterventie Opvang bij ingrijpende gebeurtenissen Ondersteunings- en verwerkingsgerichte groepsgesprekken Training Omgaan met blijvend gezondheidsverlies 57 Deel 3: Bijlagen Bijlage 1: Functies van het medisch maatschappelijk werk 59 Bijlage 2: Conversietabel voor het vertalen van de modulen van het medisch maatschappelijk werk naar de DBC-verrichtingen voor het maatschappelijk NVNW (voorstel, NVMW, juli 2009) 61 Literatuurlijst 62

8 Inleiding Maatschappelijk werkers oefenen hun beroep uit in heel diverse omgevingen. Bijvoorbeeld in de: gezondheidszorg, de jeugdzorg, de overheid, het onderwijs, het welzijnsveld, de maatschappelijke opvang en in het bedrijfsleven. Soms werken zij solistisch en zijn zij de enige maatschappelijk werker in een organisatie, soms werken zij in teams. Elk werkveld kent zijn eigen dynamiek. Hier ligt de kracht van de maatschappelijk werkers: ze zijn werkzaam op verschillende plekken en in organisaties waar vragen van cliënten zich voordoen. Het is tevens de zwakte van de maatschappelijk werkers; de diversiteit maakt het moeilijk om een goed beeld van het beroep neer te zetten. Het is hierdoor noodzakelijk dat maatschappelijk werkers (steeds weer opnieuw) in hun werkomgeving kunnen uitleggen wat zij doen en met welke reden. Maatschappelijk werkers hebben handvatten nodig om zich te profileren. Om duidelijk te maken aan de cliënt, de verwijzers, de samenwerkingspartners, de werkgevers wat zij kunnen en wat zij doen. Transparantie over het aanbod van het maatschappelijk werk zal, naast een heldere profilering, tevens duidelijk voor het voetlicht brengen wat de maatschappelijk werkers bindt. Zo kan richting cliënt, werkgevers, overheid en beleidsmakers het belang van maatschappelijk werk worden aangetoond. De Nederlandse Vereniging van Maatschappelijk Werkers (NVMW), hét platform voor professionals, ziet het als haar taak om maatschappelijk werkers die handvatten te bieden en om binnen de diversiteit het maatschappelijk werk op eenduidige wijze neer te zetten. De NVMW is een representatieve beroepsvereniging die zichtbaar is in de maatschappij en - met lef - de collectieve beroepsinhoudelijke belangen van maatschappelijk werkers behartigt. De NVMW borgt de kwaliteit van het beroep, maakt kennisoverdracht mogelijk en biedt individuele dienstverlening aan leden. Dit alles met ruimte voor de specifieke werksetting waarin het maatschappelijk werk zich beweegt. In dit kader is de afgelopen jaren veel aandacht besteed aan de ontwikkeling en validering van kwaliteitsinstrumenten als beroepsprofielen en competentieprofielen voor de verschillende werksectoren waarin maatschappelijk werkers werkzaam zijn. Voor meerdere deelsectoren, waaronder het algemeen maatschappelijk werk (Scholte, 2008) en het medisch maatschappelijk werk in de universitair medisch centra, is bovendien het aanbod transparant beschreven in de vorm van modulen (Scholte, Van Leur & Brink, 2008). 6 Inleiding

9 Modulen zijn op te vatten als zorg- of hulpverleningseenheden die met elkaar de bouwstenen vormen voor het totale aanbod aan cliëntenzorg van een organisatie of werksoort. Hiermee kan in grote lijnen duidelijk gemaakt worden wat een beroepsgroep of werksoort te bieden heeft, voor wie, met welke doelen en met welke (beoogde) resultaten. Een dergelijke modulaire beschrijving van het aanbod van het maatschappelijk werk, gemaakt voor en met een representatieve afvaardiging van maatschappelijk werkers uit het betreffende werkveld, heeft een grote meerwaarde voor de beroepsgroep. Het biedt namelijk de mogelijkheid om het aanbod van maatschappelijk werkers te profileren (zichtbaarder te maken) richting financiers, samenwerkingspartners en andere beroepsgroepen. In dit kader heeft de NVMW aan MOVISIE gevraagd om op basis van de eerder door MOVISIE ontwikkelde systematiek van modulariseren ondersteuning te bieden bij het transparant beschrijven van het aanbod van het maatschappelijk werk in vier sectoren binnen de curatieve gezondheidszorg, te weten: het verpleeghuismaatschappelijk werk, het medisch maatschappelijk werk in de algemene ziekenhuizen, het revalidatiemaatschappelijk werk en het maatschappelijk werk in de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ). In deze notitie wordt beschreven hoe het transparant maken van het aanbod van het medisch maatschappelijk werk heeft plaatsgevonden en in welke modulen het heeft geresulteerd. Deel 1 gaat in op de positie (taken en rollen) van het medisch maatschappelijk werk in de algemene ziekenhuizen en op het proces van modulariseren. Hierbij gaat een omschrijving van de algemene werkwijze vooraf aan de gemaakte keuzes en gevolgde werkwijze van het modulariseren voor het medisch maatschappelijk werk. In deel 2 worden de ontwikkelde modulen beschreven. Inleiding 7

10 Deel 1 Modulariseren van het medisch maatschappelijk werk in algemene ziekenhuizen

11 1 Een typering van het medisch maatschappelijk werk in algemene ziekenhuizen 1 Doelstelling en visie van het medisch maatschappelijk werk In 1948 werd de World Health Organisation (WHO) opgericht en in datzelfde jaar kwam zij met de volgende definitie van gezondheid: gezondheid is niet alleen het ontbreken van ziekte, maar ook een algehele staat van lichamelijk, mentaal en sociaal welbevinden. Uit deze definitie wordt duidelijk dat als het gaat om gezondheid fysieke, mentale en sociale aspecten weliswaar van elkaar te onderscheiden zijn, maar niet los van elkaar staan en elkaar wederzijds beïnvloeden. Eén van de beroepsgroepen wiens recht op bestaan wordt gerechtvaardigd door deze kijk op gezondheid, is het beroep van de medisch maatschappelijk werker (NVMW, 2007b). Het medisch maatschappelijk werk in de algemene ziekenhuizen 2 is op te vatten als een verbijzondering van het maatschappelijk werk. Het maatschappelijk werk richt zich op psychosociale problematiek: problematiek die te maken heeft met de interactie tussen het individu en zijn omgeving. Het medisch maatschappelijk werk zoals dat in deze notitie wordt beschreven is gespecialiseerd in het algemene ziekenhuis als omgeving. Het medisch maatschappelijk werk richt zich daarbij op gezondheidsgerelateerde problematiek, dat wil zeggen: psychosociale problematiek die ontstaan is ten gevolge van een ziektebeeld, ziekenhuisopname of een medische behandeling, hierdoor versterkt wordt of aan het licht wordt gebracht. De begeleiding van een individuele patiënt en diens naasten heeft als doel het op methodische wijze begeleiden en/of behandelen 3 van de patiënt en zijn relaties bij psychosociale en emotionele problemen die samenhangen met de ziekte en medische behandeling en op alle daaruit voortvloeiende veranderingen in het leven van de patiënten en hun directe relaties (NVMW, 2007b). Het medisch maatschappelijk werk ondersteunt hiermee het primaire proces (de medische behandeling dan wel opname in het ziekenhuis) en de integrale patiëntenzorg. Maatschappelijk werkers hanteren het uitgangspunt dat hulpvragers een eigen verantwoordelijkheid dragen voor zaken die hen aangaan, voor beslissingen die zij hebben te nemen en voor de positie die zij in hun situatie kiezen. Het realiseren van die eigen verantwoordelijkheid vindt echter altijd plaats in een krachtenveld van belangen, (on)mogelijkheden en behoeften. Het zal duidelijk zijn dat in de hulpverlening aan patiënten die voor hun gezondheid aangewezen zijn op zorg van een 1 In deze notitie is gekozen voor de term algemene ziekenhuizen. Hieronder wordt verstaan: alle niet-academische ziekenhuizen, waaronder topklinische, categorale, perifere en basisziekenhuizen. 2 In 2008 kent Nederland 142 ziekenhuislocaties en 52 buitenpoliklinieken. Deze zijn georganiseerd in 93 organisaties, waarvan 85 algemene ziekenhuisinstellingen (bron: website RIVM). 3 In het beroepsprofiel van de NVMW (2006) wordt in principe de term begeleiden gekozen om het werk van de maatschappelijk werker te omschrijven. Echter, in sommige werkcontexten wordt begeleiding -gericht op het verbeteren van het functioneren van cliënt / cliëntsysteem- ook wel behandeling genoemd; vooral voor maatschappelijk werkers in de gezondheidszorg is dit een gangbare term (Beroepsprofiel van de Maatschappelijk Werker, NVMW, 2006, p. 42). Een typering 9

12 ziekenhuis de sociale context een belangrijke rol speelt bij de aanpak van hulpvragen. De mogelijkheden voor het nemen van eigen verantwoordelijkheid wisselen sterk en zijn mede afhankelijk van de gezondheid en de persoonlijkheid van de patiënt en de draagkracht en mogelijkheden van zijn sociale omgeving. Doelgroepen Ziekenhuizen bieden opname en behandeling aan een groot scala van patiënten. Kijkend naar de aard van de problematiek wordt in de meeste ziekenhuizen een onderscheid gemaakt tussen mensen met chronische aandoeningen, mensen met acute problematiek en mensen waarvan de ziekte zich in de palliatieve (dan wel terminale) fase bevindt. Voorts wordt een onderscheid gemaakt tussen patiënten die poliklinisch of klinisch worden behandeld. Patiënten van de dagbehandeling verblijven doordeweeks een aantal dagdelen in het ziekenhuis, maar zijn s avonds en in de weekeinden thuis. Zij bevinden zich dus tussen een poliklinische behandeling en een klinische opname in. Als laatste wordt een onderscheid gemaakt naar de afdelingen waar patiënten worden behandeld. In de benamingen van de afdelingen wordt duidelijk op welk deel van de gezondheid de behandeling zich richt. Men spreekt dan van patiënten van bijvoorbeeld: de KNO-afdeling of de afdeling nefrologie. De modulen zijn in principe dusdanig beschreven dat zij bij meerdere doelgroepen inzetbaar zijn. Waar dat aan de orde is, zal de beschrijving nader ingaan op hoe een module kan worden toegepast bij een specifieke doelgroep. Taken van het medisch maatschappelijk werk De taken, verantwoordelijkheden en deskundigheden van de medisch maatschappelijk werker zijn vastgelegd in het Beroepsprofiel (NVMW, 2006). Kerntaken zijn: 1. Werken met en namens cliënten: psychosociale hulpverlening 2. Werken voor cliënten en potentiële cliënten 3. Werken in de eigen instelling of organisatie 4. Werken in externe samenwerkingsverbanden. 5. Zichzelf ontwikkelen in het beroep 6. Bijdragen aan de ontwikkeling van het beroep In de modulen wordt het aanbod van het medisch maatschappelijk werk in het kader van de directe hulpverlening (aan patiënten) beschreven. Directe hulpverlening valt onder de eerste taak van het hierboven genoemde Beroepsprofiel, namelijk Werken met en namens cliënten: psychosociale hulpverlening. Naast de directe hulpverlening kan een ziekenhuis het medisch maatschappelijk werk op de volgende manieren inzetten: * deskundigheidsbevordering (geven van voorlichting, training en begeleiding van groepen en teams, zowel binnen als buiten het ziekenhuis); * onderwijs, als onderdeel van het opleidingscurriculum van (doorgaans) hogescholen 10 Deel 1: Modulariseren

13 (vooral de begeleiding van stagiaires van MWD-opleidingen); * bijdragen aan beleidsvorming en vernieuwing door registratie en signalering; * advisering aangaande het patiëntenzorgbeleid, beleidsontwikkeling; * participatie in sociaal-medische en organisatorische overlegsituaties, zowel binnen als buiten het ziekenhuis; * onderhouden van contacten met cliënten- en patiëntenverenigingen / organisaties, doorgaans in het kader van het geven van voorlichting. Deze kerntaken maken duidelijk dat het medisch maatschappelijk werk niet alleen psychosociale hulpverlening biedt aan de patiënt en diens naasten, maar dat het medisch maatschappelijk werk tevens bijdraagt aan het creëren van voorwaarden waardoor onder andere (para)medische disciplines basale psychosociale zorg kunnen bieden aan de patiënten. Dit is belangrijk in een tijd waarin patiënten steeds mondiger worden, de opnameduur sterk is verkort en waarbij een groot beroep wordt gedaan op de communicatieve vaardigheden van artsen en verpleegkundigen. Positie van het medisch maatschappelijk werk Het medisch maatschappelijk werk kan centraal dan wel decentraal georganiseerd zijn in een ziekenhuis. Bij centralisatie is de medisch maatschappelijk werker werkzaam vanuit een dienst psychosociale zorg of een dienst medisch maatschappelijk werk. Decentralisatie betekent dat de medisch maatschappelijk werker gekoppeld is aan een afdeling (Karsten et al, 2007). De medisch maatschappelijk werkers verrichten hun werk vanuit een zekere autonomie. Dat is nodig als het gaat om complex werk met een niet-routinematig karakter. De professionele autonomie is echter relatief, want de ziekenhuisinstelling draagt de eindverantwoordelijkheid voor alles wat door de werknemers voor of namens de instelling wordt gedaan. Loyaliteit aan de instelling en aan collega s sluit niet uit (maar juist in) dat de maatschappelijk werker datgene wat binnen de instelling omgaat, open en constructief-kritisch toetst aan de referentiekaders en de waardekaders van zijn beroep (NVMW, 2007a). Werken in een ziekenhuis betekent samenwerken met andere disciplines in het belang van de patiënt. Voor een goede samenwerking is het nodig op de hoogte te zijn van elkaars mogelijkheden en een goede afstemming te bewerkstelligen tussen ieders eigen vakinhoudelijke inbreng. Nagenoeg alle medisch maatschappelijk werkers maken onderdeel uit van multidisciplinaire behandelteams (een op maat samengesteld team van medische en paramedische professionals dat gezamenlijk uitvoering geeft aan de behandeling van een individuele patiënt). De bijdrage van de maatschappelijk werkers staat of valt met de positie die zij innemen in dit team. Multidisciplinair werken vraagt van alle professionals het vermogen om vakoverstijgend te kunnen denken en handelen, en om de eigen bijdrage in het zorgproces in samenhang te kunnen brengen met de bijdrage van anderen. Hierdoor kan een zodanige wederzijdse aanvulling en afstemming bereikt worden, dat elkaar ondersteunende en versterkende effecten optreden. Een typering 11

14 Samenwerken en integreren doe je het beste vanuit de kennis van je eigen kwaliteiten. De kwaliteit van de medisch maatschappelijk werker ligt vooral in het feit dat hij zowel kennis heeft van de leefwereld van de patiënt als van de organisatie van het ziekenhuis, en inzicht heeft in de wijze waarop deze twee systemen elkaar over en weer kunnen beïnvloeden. Het maatschappelijk werk ondersteunt de patiënt en zijn behandelaars in het vinden van een werkbaar evenwicht, met als doel de behandeling of opname van de patiënt zo effectief en efficiënt mogelijk te laten verlopen. Hierbij handelt de maatschappelijk werker vanuit zijn beroepsverantwoordelijkheid, zoals die vanuit de opleiding en in beroepscodes zijn vastgesteld (NVMW, 2006). Binnen de ziekenhuizen zijn meerdere ontwikkelingen te signaleren die direct en indirect hun invloed hebben op het medisch maatschappelijk werk: * In veel ziekenhuizen bestaat een transferpunt. Dit transferpunt richt zich op alle taken en handelingen die nodig zijn om patiënten na ontslag van nazorg te voorzien. Deze taken werden voorheen deels door de verpleegafdelingen zelf en deels door het medisch maatschappelijk werk uitgevoerd. Afhankelijk van het ziekenhuisbeleid is het maatschappelijk werk al dan niet verweven met het transferpunt. Een aantal ziekenhuizen kiest ervoor om de complexe vragen op het terrein van nazorg te laten verzorgen door het medisch maatschappelijk werk. Andere ziekenhuizen zetten hiervoor speciaal opgeleide transferverpleegkundigen in. * In het ziekenhuis vervult het groepswerk een steeds grotere rol. Medisch maatschappelijk werk richt zich met het groepswerk op de psycho-educatie rond ziektebeelden en behandelingen, maar ook op de psychosociale zorg van specifieke patiëntengroepen (met name in de vorm van lotgenotencontacten). In veel gevallen wordt bij psycho-educatie samengewerkt met medische disciplines. * Sinds een aantal jaren is de gespecialiseerde verpleegkundige in opkomst, bijvoorbeeld de nurse practitioner. Naast verpleegkundige zorg voert deze verpleegkundige gesprekken met de patiënt en zijn omgeving over de betekenis van zijn aandoening en de behandeling. Met name deze niet-medisch gerichte zorg raakt aan het takenpakket van de medisch maatschappelijk werker. * Als grootste financier benadrukt de overheid steeds meer de noodzaak tot efficiënt werken. De ligduur is verkort en werkwijzen en protocollen zijn aangescherpt. Met name de verkorte ligduur heeft consequenties voor het medisch maatschappelijk werk. De hulpverlening is kortdurend en intensief geworden en er moet worden nagedacht over het juiste moment in de hulpverlening om de diensten van het maatschappelijk werk aan te bieden. Tevens vindt ook voor het maatschappelijk werk een verschuiving plaats van klinisch naar poliklinisch werken. * Het ziekenhuis wordt gefinancierd vanuit de DBC-structuur4. Maatschappelijk werk wordt binnen deze financieringstructuur meestal betaald vanuit de zogeheten overheadkosten. Met de uitbreiding van de behandelingen binnen het zogenaamde 4 DBC: Diagnose Behandel Combinatie Ziekenhuizen. DBC s vormen sinds 1 januari 2005 de basis van de bekostigingsstructuur voor ziekenhuizen. 12 Deel 1: Modulariseren

15 B-segment (het onderdeel van de ziekenhuisbehandelingen waar geen prijzen voor zijn vastgesteld omdat die worden overgelaten aan marktwerking), komt het voor dat er binnen een DBC aparte kosten voor het maatschappelijk werk worden opgevoerd. Ook in het A-segment, waar de prijzen die de ziekenhuizen berekenen zijn vastgelegd, wordt maatschappelijk werk niet altijd vanuit de overheadkosten betaald. Er is een aantal specialismen waarbinnen het werk van het medisch maatschappelijk werk standaard in de DBC-structuur van de betreffende afdeling is verdisconteerd: de hartrevalidatie, de poliklinische revalidatie, de nefrologie. Ook voor het werk op de afdeling psychiatrie is via de AWBZ het werk van maatschappelijk werkers met een vaste financieringsstroom geregeld. Van medisch maatschappelijk werkers wordt nadrukkelijk een bewustzijn rondom de financieringsstromen gevraagd. Dit is noodzakelijk voor een goede verankering binnen de organisatie. De NMVM heeft in dit kader een DBC-verrichtingenformulier ontwikkeld voor het maatschappelijk werk (NVMW, 2008). In bijlage 2 is een overzicht van de NVMW opgenomen waarin de verschillende modulen die in deze notitie staan beschreven, worden vertaald naar de verrichtingen die zijn opgenomen in het DBC-verrichtingenformulier. * Er is sprake van een opkomst van eerstelijnsfuncties. Zo worden met ingang van 2008 gesprekken met de eerstelijnspsycholoog vergoed vanuit de ziektekostenverzekering. Een aantal GGZ-voorzieningen die nu in de tweede lijn zitten, breiden hun diensten uit naar de eerste lijn. Voor het hulpaanbod van het AMW wordt momenteel de mogelijkheid onderzocht om dit deels te laten vergoeden vanuit de ziektekostenverzekering. Ook wordt onderzocht of erkenning van het beroepsregister van maatschappelijk werkers (BAMw) door Zorgverzekeraars Nederland kan leiden tot financiering van het maatschappelijk werk binnen de zorgverzekering. De kansen en consequenties die deze ontwikkelingen hebben voor de taakinhoud van het medisch maatschappelijk werk worden momenteel bekeken. (NVMW, 2007b) Hulpverlening door het medisch maatschappelijk werk Het inschakelen van het medisch maatschappelijk werk kan per ziekenhuis verschillen. Tijdens de behandeling of opname in het ziekenhuis kan de medisch maatschappelijk werker of een ander lid van het multidisciplinaire team signalen opvangen dat bij de patiënt mogelijk sprake is van psychosociale problemen die gerelateerd zijn aan de gezondheidstoestand van de patiënt of aan opname c.q behandeling in het ziekenhuis. Ook kan de patiënt, of zijn naaste(n), zelf aangeven dat hij een hulpvraag heeft voor het medisch maatschappelijk werk. In deze gevallen wordt het signaal of de hulpvraag besproken in het multidisciplinair overleg, waar besloten wordt of een patiënt al dan niet wordt aangemeld voor begeleiding door het medisch maatschappelijk werk. In verschillende ziekenhuizen is de afspraak gemaakt dat bepaalde groepen patiënten (bijvoorbeeld de groep predialyse-patiënten) standaard aan het begin van de opname of behandeling een intake heeft bij het medisch maatschappelijk werk. In dat geval is er sprake van een protocollaire inzet van het medisch maatschappelijk werk voor deze bijzondere patiëntgroepen. Een typering 13

16 Na de aanmelding vindt een gerichte (korte) intake plaats. In de intake wordt gekeken of de patiënt en de medisch maatschappelijk werker een gezamenlijke hulpvraag kunnen formuleren en tot afspraken kunnen komen over waar de begeleiding zich op zal gaan richten. Indien er overeenstemming wordt bereikt over de aard en de inhoud van deze samenwerkingsrelatie, kan de hulpverlening vrijwel meteen van start gaan. Indien de patiënt geen behoefte aan begeleiding heeft, terwijl de maatschappelijk werker of derden van mening zijn dat dit wel noodzakelijk is, zal de medisch maatschappelijk werker middels een outreachende, actieve benadering trachten alsnog een samenwerkingsrelatie met de patiënt tot stand te doen komen. Bij een weigering van de patiënt om op het hulpverleningsaanbod in te gaan zal worden gekeken welke stappen wel kunnen worden gezet om te voorkomen dat de situatie van de patiënt verergert en om de behandeling of opname in het ziekenhuis doorgang te laten vinden. De hulpverlening wordt dan niet opgestart. In een aantal gevallen kan het weigeren van medewerking door patiënt / patiëntsysteem consequenties hebben voor de multidisciplinaire behandeling of voor het doen van een melding bij een daartoe bevoegde instantie als bijvoorbeeld het Advies- en Meldpunt Huiselijk en Seksueel Geweld. Aangezien klinische opnames veelal kortdurend zijn en het aantal ligdagen doorgaans beperkt is, is de hulpverlening die het medisch maatschappelijk werk tijdens deze opnames biedt ook kortdurend en - zonodig - intensief. Bij poliklinische behandelingen kan de inzet van het medisch maatschappelijk werk langdurig zijn, met name in geval van chronische problematiek. In alle gevallen worden in overleg met alle betrokkenen duidelijke afspraken gemaakt over de aard, duur en frequentie van de contacten die de medisch maatschappelijk werker heeft met de patiënt en zijn omgeving. In de regel combineert de medisch maatschappelijk werker in de begeleiding verschillende methoden, ook wel eclectisch integratief werken genoemd (bijvoorbeeld taakgericht werken, systeemgericht werken, psychodynamisch werken, psycho-educatie, technieken uit de cognitieve gedragstherapie). De Mönnink (2005) pleit in dit kader voor een standaardisering van het methodisch handelen binnen het maatschappelijk werk. Daarnaast is het tevens onderdeel van de werkwijze van het medisch maatschappelijk werk dat er een goede afstemming plaatsvindt met de overige professionals die bij de patiënt betrokken zijn. Indien de maatschappelijk werker rond een bepaalde patiënt de regie voert over deze afstemming wordt dit casemanagement genoemd. Het betreft zowel afstemming met andere disciplines in het ziekenhuis als met externe professionals en / of organisaties. Afhankelijk van de hulpvraag en de problematiek kan deze afstemming een inhoudelijk en / of een praktische component hebben. Het doel hiervan is dat de patiënt de zorg krijgt die hij nodig heeft en dat de geboden hulp zoveel mogelijk op elkaar aansluit. Het medisch maatschappelijk werk vervult hierin een bemiddelende en coördinerende rol. Het maatschappelijk werk kent een aantal specifieke uitgangspunten die ook van toepassing zijn op het medisch maatschappelijk werk. Deze uitgangspunten zijn: 14 Deel 1: Modulariseren

17 * De hulpverlening is planmatig en inzichtelijk. * Maatschappelijk werkers nemen de vraag van de cliënten als vertrekpunt. Zij leggen daarbij steeds de verbinding tussen feitelijke informatie, de beleving, de attitude, de normen en de gevoelens van de cliënten. * Maatschappelijk werkers zijn niet zozeer gericht op belemmeringen en beperkingen, maar op de eigen mogelijkheden, behoeften en wensen en de eigen kracht van de mensen die hulp vragen. In de begeleiding sluiten zij zo goed mogelijk aan bij die mogelijkheden. * De hulpverlening wordt gekenmerkt door een leefwereldbenadering. Maatschappelijk werkers zullen zoeken naar oplossingen die dichtbij de leefwereld van de cliënt / het cliëntsysteem liggen en gericht zijn op het behoud van de controle op en regie over het eigen leven. * Maatschappelijk werkers leggen steeds de verbinding tussen individuele problemen van immateriële aard (gedrag, ontwikkeling, relaties) en van materiële aard (bijvoorbeeld inkomen en huisvesting). Op grond van een integrale oriëntatie betrekken zij zo nodig al deze probleemaspecten in de analyse en zoeken met de cliënt en diens systeem naar geschikte oplossingen of verwijzingen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van beproefde methodieken en werkwijzen. * Maatschappelijk werkers zijn gericht op de verbinding tussen de individuele cliënt en zijn omgeving. Zij benaderen ook individuele problematiek allereerst vanuit de sociale invalshoek. Zij gaan na welke belemmerende en bevorderende factoren er in de omgeving zijn, hoe de rol van de omgeving kan worden versterkt en hoe de cliënt zich hierin kan handhaven. * Maatschappelijk werkers vormen, op grond van hun brede en integrale benadering van cliënten en hun vragen, vaak de verbinding tussen verschillende hulp- en dienstverleners. Zij kennen de sociale kaart goed en functioneren in die zin als een verbindende schakel. Waar sprake is van complexe problematiek kunnen zij de samenhang van diverse uitvoerende partijen in de hulpverlening coördineren. (NVMW, 2006). De rol van het medisch maatschappelijk werk bij geweld, misbruik / verwaarlozing en agressie Het ziekenhuis kan op verschillende manieren geconfronteerd worden met geweld, misbruik, verwaarlozing en agressie. Dergelijke situaties kunnen zich voordoen in de thuissituatie of binnen de context van het ziekenhuis. De agressor kan een bekende (familie / naaste) van de patiënt zijn, maar ook de patiënt zelf. Daarnaast kunnen ook professionals dan wel vrijwilligers die werkzaam zijn in het ziekenhuis, grensoverschrijdend gedrag vertonen. Geweld en misbruik kunnen uiteenlopen van verbale agressie tot lichamelijk geweld of seksueel misbruik, fysieke of emotionele verwaarlozing, bedreiging of (financieel) wanbeleid en afpersing. Een typering 15

18 Agressie binnen het patiëntsysteem Huiselijk geweld is een zeer ernstig en omvangrijk probleem en in veel gevallen een strafbaar feit. Het is de meest voorkomende vorm van geweldpleging in onze maatschappij. Omdat het hier om een maatschappelijk en sociaal probleem gaat, dat grote gevolgen heeft voor het welzijn en de gezondheid van mensen, is met name de gezondheidszorg daar in sterke mate bij betrokken. Adequate signalering, taxatie, ingrijpen en zo mogelijk behandeling kan in geval van huiselijk geweld veel lichamelijk en psychisch lijden en maatschappelijke kosten besparen. Signalering van (het risico op) huiselijk geweld is een belangrijke taak van alle professionals die werkzaam zijn in de eerste en tweede lijn van de gezondheidszorg. Zij moeten in staat zijn daarna deskundigen te mobiliseren die kunnen taxeren of, en zo ja welke, interventies moeten plaatsvinden en uiteindelijk een passend behandelbeleid kunnen vaststellen (Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, 2008, p.9). Binnen het ziekenhuis komt een groot aantal gevallen van geweld, misbruik, verwaarlozing of agressie binnen het patiëntsysteem aan het licht als het slachtoffer voor behandeling op de EHBO komt of bij bijvoorbeeld de (lichamelijke) screening van een patiënt voor een operatie. Bij een vermoeden van geweld, misbruik, verwaarlozing of agressie in het patiëntsysteem wordt aan de professional die het vermoeden inbrengt gevraagd om een meldingsformulier in te vullen. Binnen ieder ziekenhuis is - in principe - beleid over hoe om te gegaan met deze formulieren en welke acties vervolgens worden opgenomen richting slachtoffer en dader. In veel ziekenhuizen zijn aparte protocollen ontwikkeld voor situaties rond huiselijk geweld. In het geval dat kinderen betrokken zijn bij agressie, geweld, verwaarlozing of misbruik is het ziekenhuis en / of de arts op grond van wet- en regelgeving verplicht een dergelijke situatie te melden (zie ook meldcode Kindermishandeling van de KNMG). Recent is bovendien een landelijke richtlijn ontwikkeld voor het signaleren, bespreken, diagnosticeren en behandelen van huiselijk geweld en kindermishandeling (Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, 2008). De NVMW is samen met zestien andere beroepsverenigingen bij de ontwikkeling van deze richtlijn betrokken geweest. Hierdoor geeft de richtlijn ook voor medisch maatschappelijk werkers en de ziekenhuizen waar zij werken een duidelijk beeld van hoe te handelen bij huiselijk geweld of kindermishandeling. Het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) heeft specifiek voor situaties waarin sprake is van kindermishandeling competenties geformuleerd rond het signaleren van mogelijke kindermishandeling, het weten hoe te handelen bij zorgen over een kind, en het effectief samenwerken met anderen (NJi, 2008). Ook bij de ontwikkeling van deze competentiebeschrijving is de NVMW betrokken geweest 5. In deze modulehandleiding is de module signalering verwaarlozing, misbruik en mishandeling opgenomen. De module is zowel van toepassing op vermoedens van 5 Het NJi heeft samen met MOVISIE tevens competenties geformuleerd voor het signaleren en behandelen van geweld ten behoeve van professionals in de zorg, het welzijn en het onderwijs. Hierbij is het NVMW niet betrokken geweest, maar het biedt niettemin handvatten voor maatschappelijk werkers (Conceptadvies Competenties Geweld leren signaleren en (be)handelen (2008). Utrecht: NJi / MOVISIE) 16 Deel 1: Modulariseren

19 verwaarlozing, misbruik en mishandeling die worden ingebracht door het personeel, als op ongewenste situaties die door een bekende van de patiënt of door de patiënt zelf aan de kaak worden gesteld bij het personeel. In deze gevallen wordt een melding gemaakt binnen het multidisciplinaire team of direct bij het medisch maatschappelijk werk. Deze module biedt ook een handvat om het vermoeden van verwaarlozing, misbruik en / of mishandeling te onderzoeken en een beslissing te nemen over het stoppen van het geweld en het vervolg. Agressieve patiënten Een andere vorm van geweld is agressie door de patiënt of zijn naaste(n) richting het ziekenhuis-personeel. Soms heeft dit te maken met achterliggende psychiatrische of psychogeriatrische problemen, maar het kan ook te maken hebben met de verwerking van het (blijvende) gezondheidsverlies of met een incident (bijvoorbeeld in het geval dat een kind niet naar huis mag vanwege een vermoeden van kindermishandeling). De aanleiding of het vergroten van de kans op agressie en geweld bij een patiënt of bezoeker kan ook het gevolg zijn van de houding van een medewerker of de opstelling van een organisatie. Een medewerker kan door verkeerd gekozen taalgebruik, onbegrip voor de situatie of een ongeduldige houding, agressief gedrag opwekken bij een patiënt of een bezoeker (bron: Gemini-ziekenhuis, standpunt Veilige Zorg). In geval van acute agressie hebben de meeste ziekenhuizen een protocol dat direct in werking treedt. In de module crisisinterventie wordt hiernaar verwezen. Ziekenhuizen hebben een verplichting om incidenten te melden waarbij medewerkers betrokken zijn. Hierbij wordt aan medewerkers gevraagd om een meldingsformulier in te vullen. Verder hebben veel ziekenhuizen een (beveiligings)team dat kan worden ingeroepen bij acute bedreigende situaties, dat eerste opvang biedt en tevens zorg draagt voor de melding. Deze teams hebben veelal directe lijnen met de lokale politie. Voorts heeft een groot aantal ziekenhuizen zich aangesloten bij het landelijke project Veilige Zorg. Dit is een landelijk initiatief dat ziekenhuizen ondersteunt bij het bestrijden en voorkómen van agressie en onveiligheid in de eigen instelling. Veilige Zorg richt zich op het terugdringen van agressie met gedragsregels, concrete veiligheids)maatregelen en afspraken tussen ziekenhuis, politie, gemeenten en justitie (bron: website Grensoverschrijdend gedrag door professionals of vrijwilligers Wanneer grensoverschrijdend gedrag wordt vertoond door één van de betrokkenen bij het ziekenhuis die óók nog eens deel uitmaakt van het multidisciplinaire behandelteam, geldt in veel gevallen een afwijkende routing. In een dergelijke situatie maakt de leidinggevende het grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar bij de betreffende functionaris en treft hij in overleg met het managementteam en / of het bestuur eventueel passende maatregelen. Ziekenhuizen hebben de verantwoordelijkheid om een beleid te voeren ter voorkoming van grensoverschrijdend gedrag. Hieronder vallen niet alleen de eerder genoemde meldingsprocedures, maar bijvoorbeeld ook het hebben Een typering 17

20 van een klachtenregeling middels welke de patiënt een klacht kan indienen over een gedraging van een professional of vrijwilliger. Verder geldt er specifiek een meldingsplicht voor seksueel misbruik door een professional richting een patiënt, al wordt over het algemeen aangenomen dat deze vorm van misbruik of mishandeling in de praktijk minder frequent voorkomt dan bijvoorbeeld verbale agressie door het personeel richting patiënt. In het geval van seksueel misbruik wordt een melding gedaan bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg, die op dit punt stelt dat een seksuele relatie tussen professional en patiënt nooit is toegestaan, ook niet als de patiënt hierop nadrukkelijk aanstuurt. Dit is in overeenstemming met het Wetboek van Strafrecht, waarin sinds 1991 expliciet ontucht in de zorg is opgenomen. Aan de delictsomschrijving is een derde lid toegevoegd dat strafbaar stelt degene die, werkzaam in de gezondheidszorg of maatschappelijke zorg, ontucht pleegt met iemand die zich als hulpvrager aan zijn hulp of zorg heeft toevertrouwd. Dit artikel stelt het plegen van ontucht in welke vorm dan ook strafbaar, ook als de hulpvrager hiertoe toestemming heeft gegeven (ontucht met misbruik van gezag, art. 249). Meldingen over incidenten en niet-professioneel functionerende beroepsbeoefenaren moeten schriftelijk aan de inspectie worden doorgegeven. De inspectie voor de Gezondheidszorg kan naar aanleiding van een melding een vooronderzoek instellen. Bij melding van seksuele intimidatie zal de inspectie nagaan of sprake kan zijn van een strafbaar feit. Als dat het geval is, bepaalt de inspectie in overleg met de melder hoe en door wie aangifte gedaan wordt bij de politie. Daarnaast wordt besproken of het slachtoffer een klacht indient bij de klachtencommissie of de zaak voorlegt aan de civiele rechter. De inspectie en het slachtoffer hebben ook de mogelijkheid de overtreder voor de tuchtrechter te dagen (Inspectie voor de Gezondheidszorg, 2004). Samenvattend kan worden gesteld dat het omgaan met situaties waarin sprake is van geweld, misbruik, verwaarlozing of agressie sterk in ontwikkeling is en binnen ziekenhuizen kan rekenen op groeiende aandacht. Het medisch maatschappelijk werk kan hierin een rol vervullen en deze ontwikkeling verder stimuleren. Zo zijn er in diverse ziekenhuizen projectcoördinatoren aangewezen die zich richten op het omgaan met situaties waarin sprake is van kindermishandeling of huiselijk geweld. Van een aantal ziekenhuizen is bekend dat het medisch maatschappelijk werk de rol van projectcoördinator op zich heeft genomen. 18 Deel 1: Modulariseren

21 2 Modulariseren algemeen Kernbegrippen bij modulariseren In het kader van eerdere moduletrajecten 6 is een verkenning van begrippen in de welzijnssector uitgevoerd die eerder gebruikt zijn om een ordening van het aanbod aan te geven. Conclusie van deze verkenning was enerzijds dat veel termen door elkaar gebruikt worden en anderzijds dat veel begrippen vanuit een managementperspectief worden ingevuld en toegepast, waardoor de directe relatie met de inhoud van het werk ontbreekt. Gezien de groeiende eisen voor het zichtbaar maken van resultaten, is een eenduidige formulering van begrippen waarin een herkenbare verbinding is met de inhoud van het werk van groot belang 7. In navolging van jeugdzorg en GGZ is gekozen voor de termen; functies, programma s en modulen. Deze termen zijn als volgt gedefinieerd: Functie Een functie is een globaal aangeduide, op een bepaald doel gerichte (hulp- en dienstverlenings)activiteit, zoals het bieden van informatie, begeleiding en training (zie bijlage 1 voor de uitwerking van de functies van het medisch maatschappelijk werk). Uitgaande van functies kan men programma s maken die zijn opgebouwd uit modulen. Programma Een hulpverleningsprogramma bestaat uit een aantal gespecificeerde en samenhangende afspraken en coördinerende activiteiten, resulterend in een doelgerichte en planmatige inzet van twee of meer modulen ten behoeve van een gespecificeerde doelgroep (Van Yperen, Van Rest en Vermunt, 1999a). In een hulpverleningsprogramma kan aan meerdere functies en doelen gewerkt worden. Programma s kunnen zowel monodisciplinair als multidisciplinair uitgevoerd worden. Bij de combinatie van modulen in een multidisciplinair programma worden de organisatorische aspecten toegevoegd, waaronder afspraken rondom financiering en samenwerking. Op deze manier kunnen programma s ook zorgen voor samenhang over de grenzen van het ziekenhuis door het maken van vaste afspraken met professionals van lokale / regionale organisaties. Module Een module is een homogene eenheid van hulp- en/of dienstverlening die toepasbaar kan zijn bij meerdere doelgroepen (Van Yperen, Van Rest en Vermunt, 1999a). Het is een als zodanig herkenbaar en in tijd en omvang begrensd onderdeel van het 6 Onder meer een verkennend onderzoek in opdracht van de MOgroep (M. Scholte e.a., 2003). 7 Zie Transparant aanbod AMW. Modulen als bouwstenen van de hulpverlening, (M. Scholte, 2007). Modulariseren algemeen 19

22 hulpverleningsaanbod. Modulen kunnen in hulpverleningstrajecten ingezet worden en basisonderdeel zijn van een programma. Een module is (meestal) gekoppeld aan één functie. Basismodule Een basismodule maakt in principe deel uit van het aanbod van alle hulp- en dienstverlenende organisaties die werkzaam zijn op het betreffende werkterrein. In de praktijk worden basismodulen al dan niet aangepast aan de lokale situatie en verder ingevuld met werkprocessen en methodische principes. Voordeel van het werken met programma s en modulen is dat ze logisch samenhangen en het aanbod ordenen op een manier die betekenis heeft voor zowel de uitvoering (modulen) als de organisatie van de hulpverlening (programma s). Deze ordening vindt plaats op basis van ordeningsvragen : * Welk type hulp heeft iemand nodig? Waaruit bestaat het aanbod? Wat is het doel van het aanbod? (moduleniveau) * Voor welke doelgroep is het aanbod? Welke deskundigen zijn er voor nodig? Waar wordt het uitgevoerd? Wat kost het? (programmaniveau) * Hulpvragen en informatievragen van patiënten welke leiden tot indicatie voor een functie en tot de keuze voor een passend hulpaanbod, dat wil zeggen; modulen die passen bij de problematiek van de patiënt. (patiëntniveau) * Vragen die betrekking hebben op de hele doelgroep zijn de basis voor programma s (doelgroepniveau). Toepassing van modulen Bij het kiezen en beschrijven van de basismodulen zijn de mogelijkheden voor het gebruik van deze modulen door organisaties in het betreffende werkveld richtinggevend. Organisaties, en in dit geval medisch maatschappelijk werkers en hun leidinggevenden, kunnen de basismodulen op verschillende manieren gebruiken: 1. Voor de uitvoering en de nascholing Medisch maatschappelijk werkers kunnen met elkaar de basismodulen methodisch en procesmatig verdiepen en zo omzetten in een meer gedetailleerde handelingsrichtlijn. Voordeel daarvan is dat het een gedetailleerde procesbeschrijving wordt voor de uitvoering. Nadeel is dat het steeds minder precies zal passen bij het individuele geval. Het gaat immers altijd over gemiddelden, en elke hulpverlening zal zich daartoe moeten verhouden. Uitgewerkte modulen zijn heel handig om nieuwe medewerkers te scholen in een specifieke werkwijze voor een omschreven doelgroep. Ook vormen ze een goede handleiding voor intervisie en overleg over concrete gevallen. Dit laatste vraagt een flexibele interpretatie zodat het niet als een keurslijf gaat werken. Maatschappelijk werkers moeten altijd kunnen afwijken van zo n beschrijving als de concrete situatie daarom vraagt. 20 Deel 1: Modulariseren

23 2. Voor communicatie met de opdrachtgever / collega s / patiënten Binnen de setting van een ziekenhuis kunnen de basismodulen al dan niet gebundeld tot (multidisciplinaire) programma s voor specifieke doelgroepen gebruikt worden om duidelijk te maken wat medisch maatschappelijk werkers bij kunnen dragen aan de psychosociale hulpverlening in het ziekenhuis. Dit betreft zowel de communicatie met andere disciplines in het ziekenhuis, als de communicatie met patiënten. Dit kan door middel van folders, maar ook door presentaties voor bijvoorbeeld (nieuwe) artsen (in opleiding), verpleegkundigen, verzorgenden, paramedici enzovoort. Een andere optie is om de basismodulen te gebruiken voor verantwoording achteraf. Wanneer in de registratie wordt bijgehouden uit welke modulen de hulpverlening aan patiënten heeft bestaan, kan in het jaarverslag aan de directie van het ziekenhuis duidelijk gemaakt worden welke inzet maatschappelijk werkers gepleegd hebben voor welke groepen patiënten. Ook kunnen modulen bewerkt worden tot beknopte informatiefolders waarin naast de inhoud ook ervaringen van patiënten beschreven zijn. Op die manier krijgen patiënten een beeld van wat het medisch maatschappelijk werk is en hoe er gewerkt wordt. 3. Voor afstemming en samenwerking Basismodulen kunnen ingezet worden in de samenwerking en afstemming met andere disciplines. Samen kun je programma s beschrijven voor specifieke doelgroepen. Elke discipline of organisatie geeft dan aan wat hun aandeel is aan de zorgketen. Zulke programma s kunnen ook de basis vormen voor samenwerking met professionals van buiten het ziekenhuis. Samenwerking is een belangrijk thema en basismodulen kunnen bijdragen aan het positioneren en profileren van het medisch maatschappelijk werk. 4. Voor onderzoek naar resultaten en effecten Modulen vormen een basis voor het uitvoeren van onderzoek naar de resultaten van de hulpverlening door maatschappelijk werkers. Methodisch moeten modulen daarvoor verder uitgediept worden met interventies en werkprocessen om zo voldoende gedetailleerd te zijn voor onderzoek naar de effecten van de hulpverlening. Dit kan in allerlei type onderzoek gebeuren waardoor volgens de inzichten van de evidence based practice gewerkt kan worden aan het vullen van een database waarin de interventies van maatschappelijk werkers en de onderzoeksresultaten beschreven staan. Movisie werkt in opdracht van VWS momenteel aan een dergelijke website voor de sociale sector. Samenvattend: modulen helpen bij het uitvoeren, verbeteren, standaardiseren, etaleren en combineren (ketensamenwerking) van aanbod, en bij het meetbaar maken van de resultaten. Het modulariseren is daarmee voor organisaties / teams een middel om de kwaliteit van de hulp- en dienstverlening onder de loep te nemen en waar nodig en gewenst bij te stellen. Modulariseren algemeen 21

24 Algemene werkwijze modulariseren Paneldiscussies Het ontwikkelen van modulen gebeurt samen met hulp-, zorg- of dienstverleners, eventueel aangevuld met andere deskundigen. In zogenaamde paneldiscussies wordt met een groep van ongeveer tien deelnemers aan de hand van een vaste werkwijze bepaald wat de modulen zijn die in de praktijk uitgevoerd worden. Input voor de eerste paneldiscussie vormt een startdocument op basis van literatuur die in de deelsector en de beroepsgroep gebruikt wordt om de inhoud richting te geven. Denk hierbij aan: dienstenindelingen, functiebeschrijvingen, beroepsprofiel, visiedocumenten enzovoort. Eventueel worden ook de modulen van aanpalende werkvelden gebruikt als input. De groep selecteert vervolgens modulen die ook door hen al dan niet in aangepaste vorm uitgevoerd worden. Deze selectie van modulen wordt aangevuld met andere (nieuwe) modulen die relevant geacht worden. De uitkomst van de paneldiscussie wordt steeds verwerkt in het startdocument en leidt tot een vernieuwde en verbeterde versie. Na drie tot vier panelbijeenkomsten ligt er een set modulen die de stand van zaken van de praktijk op dat moment weergeeft. Van globale taken (functies) naar concrete taken (modulen) Het bouwen van modulen start bij het onderscheiden van de functies (zie ook de definitie op pagina 15). Functies worden vervolgens ingedeeld in kleinere eenheden, de modulen, waarin die taken worden verfijnd en concreter worden beschreven. Uitwerking De concrete beschrijving van de modulen gebeurt volgens een vaste opzet van de volgende onderdelen: doelgroep, doel, duur (globale inschatting), setting, werkwijze / activiteiten, eventuele aanvullende informatie en mogelijke randvoorwaarden. Het streven hierbij is een beschrijving niet langer te laten worden dan één A4. Deze beknopte beschrijvingen voorkomen dat al te uitgebreid ingegaan wordt op werkprocessen en interventies, en laten ruimte over voor een eigen invulling en toepassing van de modulen. Een module heeft zo de kenmerken van een flexibel inhoudelijk kader. Enerzijds biedt het kader duidelijkheid, anderzijds kan het specifiek op de situatie afgestemd en ingevuld worden. 22 Deel 1: Modulariseren

GGZ. eerstelijns psychologische zorg. begeleiding. Revalidatie. maatschappelijk werk. Transparant aanbod. revalidatie maatschappelijk werk

GGZ. eerstelijns psychologische zorg. begeleiding. Revalidatie. maatschappelijk werk. Transparant aanbod. revalidatie maatschappelijk werk thuisbegeleiding egeleiding GGZ sociaal psychiatrisch verpleegkundigen eerstelijns psych werk in verpleeghuizen Revalidatie aatschappelijk werk in verpleeghuizen Transparant aanbod eerstelijns psychologische

Nadere informatie

eerstelijns psychologische zorg

eerstelijns psychologische zorg tra voor jeugd en gezin revalidatie maatschappelijk werk maatschappelijk werk in verpleeghuizen eerstelijns psycho GZ aatschappelijk werk in verpleeghuizen Transparant aanbod thuisbegeleiding medisch maatscha

Nadere informatie

GGZ. eerstelijns psychologische zorg. thuisbegeleiding. centra voor jeugd en gezin. Maatschappelijk werk in verpleeghuizen

GGZ. eerstelijns psychologische zorg. thuisbegeleiding. centra voor jeugd en gezin. Maatschappelijk werk in verpleeghuizen eleiding maatschappelijk werk in verpleeghuizen thuisbegeleiding voor jeugd en gezin eerstelijns psychologische zorg sociaal psychiatrisch verple medisch maatschappelijk werk in algemene ziekenhuizen GGZ

Nadere informatie

GGZ. eerstelijns psychologische zorg. thuisbegeleiding. a voor jeugd en gezin thuisbegeleiding

GGZ. eerstelijns psychologische zorg. thuisbegeleiding. a voor jeugd en gezin thuisbegeleiding eleiding maatschappelijk werk in verpleeghuizen thuisbegeleiding eerstelijns psycho eerstelijns psychologische zorg sociaal psychiatrisch verpleegkundigen aatschappelijk werk in verpleeghuizen Transparant

Nadere informatie

Kenmerken BedrijfsMaatschappelijk Werk:

Kenmerken BedrijfsMaatschappelijk Werk: De bedrijfsmaatschappelijk werker helpt bij het tot stand laten komen van gezondere arbeidsverhoudingen en meer welzijn binnen het bedrijf of de instelling. Op die manier ontstaat bij werknemers een grotere

Nadere informatie

Protocol machtsmisbruik / meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Protocol machtsmisbruik / meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling geweld en kindermishandeling Doelgroep: Directies, leerkrachten en interne contactpersonen in primair onderwijs In deze protocollen beperken we ons tot een korte beschrijving van de taken die de interne

Nadere informatie

Protocol Huiselijk geweld en Kindermishandeling

Protocol Huiselijk geweld en Kindermishandeling Protocol Huiselijk geweld en Kindermishandeling Onderstaand protocol is opgesteld in verband met de wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling die met ingang van 1 juli 2013 van kracht is geworden.

Nadere informatie

MELDCODE HUISELIJK GEWELD

MELDCODE HUISELIJK GEWELD MELDCODE HUISELIJK GEWELD status Definitief 11 februari 2014 pagina 1 van 7 Het bevoegd gezag van SPO de Liemers; overwegende dat SPO De Liemers verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening

Nadere informatie

af. Met dit protocol, in haar handelen en in haar beleid wil Klik Kinderopvang

af. Met dit protocol, in haar handelen en in haar beleid wil Klik Kinderopvang Grensoverschrijdend gedrag Klik Kinderopvang wijst alle vormen van grensoverschrijdend gedrag af. Met dit protocol, in haar handelen en in haar beleid wil Klik Kinderopvang grensoverschrijdend gedrag voorkomen

Nadere informatie

Psychologie Inovum. Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers

Psychologie Inovum. Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers Psychologie Inovum Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers Waarom psychologie Deze folder is om bewoners, hun naasten en medewerkers goed te informeren over de mogelijkheden

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Geleding Besproken Besluitvorming Directeuren en GMR Jan-mrt 2011 April 2011 Directeuren en GMR Evaluatie mei 2012 Directeuren Evaluatie en update MO 5-3-2013 DB 26 maart 2013 Directeuren Evaluatie DB

Nadere informatie

stelt de volgende Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling, uitgewerkt in een stappenplan en geldend voor alle agogische medewerkers, vast:

stelt de volgende Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling, uitgewerkt in een stappenplan en geldend voor alle agogische medewerkers, vast: Het bevoegd gezag van Stichting Welzijnswerk Hoogeveen, overwegende, - dat Stichting Welzijnswerk Hoogeveen verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening aan zijn cliënten en dat

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Informatie vooraf Als huisarts, leerkracht, verpleegkundige, kinderopvang begeleider, hulpverlener, zelfstandige beroepsbeoefenaar, kun je te maken krijgen

Nadere informatie

Molenstraat 25 8331 HP Steenwijk Tel/fax 0521-512820 directie@clemensschool.nl. Protocol voor opvang bij ernstige incidenten. Sint Clemensschool

Molenstraat 25 8331 HP Steenwijk Tel/fax 0521-512820 directie@clemensschool.nl. Protocol voor opvang bij ernstige incidenten. Sint Clemensschool Molenstraat 25 8331 HP Steenwijk Tel/fax 0521-512820 directie@clemensschool.nl Protocol voor opvang bij ernstige incidenten Sint Clemensschool School Sint Clemensschool Bevoegd gezag Stichting Catent Bestuursnummer

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Datum vaststelling : 12-11-2007 Eigenaar : Beleidsmedewerker Vastgesteld door : MT Datum aanpassingen aan : 20-01-2015 Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Doel meldcode Begeleiders een stappenplan

Nadere informatie

STICHTING BASISVOORZIENING PEUTERSPEELZAALWERK ERMELO

STICHTING BASISVOORZIENING PEUTERSPEELZAALWERK ERMELO STICHTING BASISVOORZIENING PEUTERSPEELZAALWERK ERMELO INTERNE WERKWIJZE SBPE MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING juli 2014 Inhoud MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING... 3 1. ALGEMEEN...

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Informatie voor professionals 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut Signaleren en samen aanpakken Wat is huiselijk geweld en wat is kindermishandeling? Verplicht

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode huiselijk Datum: 14 april 2011 Status: Definitief Versie: 1.0 Meldcode huiselijk Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Meldcode... 4 2. Stappenplan bij signalen van huiselijk... 6 Stap 1: In kaart

Nadere informatie

Beleid en implementatie aanpak ouderenmishandeling.

Beleid en implementatie aanpak ouderenmishandeling. Beleid en implementatie aanpak ouderenmishandeling. 1. Sociaal beleid in breder verband Ontwikkelen beleid: een complex proces Het ontwikkelen en implementeren van beleid voor preventie en aanpak van grensoverschrijdend

Nadere informatie

Jeugd gezond heids zorg. 0-19 jaar

Jeugd gezond heids zorg. 0-19 jaar Jeugd gezond heids zorg 0-19 jaar Ongewenst gedrag binnen het onderwijs Meldingsregeling Vertrouwenspersoon Inleiding Meldingen van machtsmisbruik Soms is er sprake van meldingen over een vorm van machtsmisbruik

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van Huiselijk Geweld en Kindermishandeling SWOM

Meldcode bij signalen van Huiselijk Geweld en Kindermishandeling SWOM Meldcode bij signalen van Huiselijk Geweld en Kindermishandeling SWOM Inhoud Inleiding...2 Stappenplan bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling, toe te passen door de medewerkers van SWOM....4

Nadere informatie

Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling. Stichting Werkplaats Kindergemeenschap. Voortgezet Onderwijs

Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling. Stichting Werkplaats Kindergemeenschap. Voortgezet Onderwijs Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Stichting Werkplaats Kindergemeenschap Voortgezet Onderwijs Stichting Werkplaats Kindergemeenschap 2013 Inleiding Het opstellen van deze meldcode vloeit

Nadere informatie

Notitie. GGZ Rivierduinen. GGZ Rivierduinen Samen kiezen voor kwaliteit Zorgvisie 2015

Notitie. GGZ Rivierduinen. GGZ Rivierduinen Samen kiezen voor kwaliteit Zorgvisie 2015 Notitie GGZ Rivierduinen GGZ Rivierduinen Zorgvisie 2015 Blad 1 Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Missie... 2 3. Visie... 2 3.1. Herstel als leidend principe... 2 3.2. Passende Zorg... 3 3.3 Hoge professionele

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Het bevoegd gezag van Avila coaching Overwegende dat Avila coaching verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening

Nadere informatie

Model Beroepsprofiel Cliëntondersteuner voor mensen met een beperking

Model Beroepsprofiel Cliëntondersteuner voor mensen met een beperking Model Beroepsprofiel Cliëntondersteuner voor mensen met een beperking Het doel van deze beschrijving is om enerzijds houvast te geven voor het borgen van de unieke expertise van de cliëntondersteuner voor

Nadere informatie

SIGNS OF SAFETY EN DE MELDCODE KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD

SIGNS OF SAFETY EN DE MELDCODE KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD pagina 1 pagina 2 SIGNS OF SAFETY EN DE MELDCODE KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD pagina 3 Problematiek pagina 4 Omvang van de problematiek 45% van de Nederlandse bevolking ooit/vaker slachtoffer

Nadere informatie

Protocol 2: het vermoeden van seksuele intimidatie tussen kinderen onderling in de schoolsituatie.

Protocol 2: het vermoeden van seksuele intimidatie tussen kinderen onderling in de schoolsituatie. Pagina 1 van 7 2.2.10. PROTOCOL PREVENTIE MACHTSMISBRUIK Bron:: JGZ protocol PMM - concept 4 GGD Hart voor Brabant Moet iedereen het weten? Draaiboek bij crisissituaties seksuele intimidatie in het primair

Nadere informatie

SAMENVATTING BOUWSTENEN ZELFMANAGEMENT EN PASSENDE ZORG

SAMENVATTING BOUWSTENEN ZELFMANAGEMENT EN PASSENDE ZORG SAMENVATTING ZELFMANAGEMENT EN PASSENDE ZORG INLEIDING ZELFMANAGEMENT EN PASSENDE ZORG In samenwerking met de deelnemers van het De Bouwstenen zijn opgebouwd uit thema s die Bestuurlijk Akkoord GGZ zijn

Nadere informatie

Meldcode/Werkwijze bij (vermoedens van) huiselijk geweld, kindermishandeling en ouderenmishandeling bij SZZ

Meldcode/Werkwijze bij (vermoedens van) huiselijk geweld, kindermishandeling en ouderenmishandeling bij SZZ Meldcode/Werkwijze bij (vermoedens van) huiselijk geweld, kindermishandeling en ouderenmishandeling bij SZZ Doel Richtlijn voor handelen bij (vermoedens van) huiselijk geweld, ouderenmishandeling of kindermishandeling.

Nadere informatie

Opgesteld nov 2013 maart 2014. Vertrouwenspersoon Binnen de LKO

Opgesteld nov 2013 maart 2014. Vertrouwenspersoon Binnen de LKO Opgesteld nov 2013 maart 2014 Vertrouwenspersoon Binnen de LKO Vooraf In de klachtenregeling van de stichting (30 september 2014) staan elementen opgenomen over de taken en verantwoordelijkheden van de

Nadere informatie

Q&A De veranderde werkwijze Veilig Thuis

Q&A De veranderde werkwijze Veilig Thuis Q&A De veranderde werkwijze Veilig Thuis Informatie voor professionals die werken volgens de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 1. In welke stap van de meldcode neem ik contact op met Veilig

Nadere informatie

MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING

MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING Het bevoegd gezag van Stichting Tangent Overwegende dat Stichting Tangent verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Gemeente Weert

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Gemeente Weert Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Gemeente Weert Het college van Burgemeesters en Wethouders van Weert overwegende: dat de gemeente Weert verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van

Nadere informatie

NORMEN KWALITEITSLABEL SOCIAAL WERK

NORMEN KWALITEITSLABEL SOCIAAL WERK NORMEN KWALITEITSLABEL SOCIAAL WERK Opzet De normen zijn afgeleid van de vastgestelde Kwaliteitswaarden van de branche Sociaal Werk. Ze zijn ingedeeld in drie hoofdgroepen, die de opzet van deze Branchecode

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Het bevoegd gezag van Avila coaching Overwegende dat Avila coaching verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening

Nadere informatie

Literatuur 145. Het Nederlands Jeugdinstituut: kennis over jeugd en opvoeding 173

Literatuur 145. Het Nederlands Jeugdinstituut: kennis over jeugd en opvoeding 173 Inhoud Inleiding 7 Deel 1: Theorie 1. Kindermishandeling in het kort 13 1.1 Inleiding 13 1.2 Aard en omvang 13 1.3 Het ontstaan van mishandeling en verwaarlozing 18 1.4 Gevolgen van kindermishandeling

Nadere informatie

Centrum voor Jeugd en Gezin. Bouwstenen voor de groei

Centrum voor Jeugd en Gezin. Bouwstenen voor de groei Centrum voor Jeugd en Gezin Bouwstenen voor de groei Moduleaanbod Stade Advies Centrum voor Jeugd en Gezin; Bouwstenen voor de groei Hoe organiseert u het CJG? Plan en Ontwikkelmodulen: Module Verkenning

Nadere informatie

MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING

MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING Het bevoegd gezag van Pro-8 en SKOB overwegende: dat Pro-8/SKOB verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening aan

Nadere informatie

Convenant Integrale Aanpak Huiselijk Geweld Den Haag

Convenant Integrale Aanpak Huiselijk Geweld Den Haag Convenant Integrale Aanpak Huiselijk Geweld Den Haag Ondergetekenden - (naam + functie), namens Gemeente Den Haag -, namens Regiopolitie Haaglanden, -, namens Algemeen Maatschappelijk Werk Den Haag, bestaande

Nadere informatie

De vijf stappen van de meldcode worden ook beschreven op de website van ZorgOog-jeugd en gezin Achterhoek: www.zorgoogachterhoek.nl.

De vijf stappen van de meldcode worden ook beschreven op de website van ZorgOog-jeugd en gezin Achterhoek: www.zorgoogachterhoek.nl. Verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling De wet Verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling treedt 1 juli 2013 in werking. De meldcode is bedoeld om professionals sneller

Nadere informatie

Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling . Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling Brielle, September 2015 1 Inleiding De meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (HG&K) heeft betrekking op alle vormen van geweld in de huiselijke

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Het bevoegd gezag van Virenze 1 Overwegende dat de Virenze verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening aan zijn

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Het bevoegd gezag van de Adriaan Roland Holstschool Overwegende dat de Adriaan Roland Holstschool verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit

Nadere informatie

maar niet alleen! Persoonlijk Toekomstgericht Deskundig

maar niet alleen! Persoonlijk Toekomstgericht Deskundig Zelf maar niet alleen! Persoonlijk Toekomstgericht Deskundig Gastenhof biedt Onze jeugdigen horen erbij Hoe doe je mee in een maatschappij waar het tempo vaak hoog ligt? 2 perspectief Inhoud 4 Voor wie

Nadere informatie

Standpunt NVGzP inzake hoofdbehandelaarschap in de specialistische

Standpunt NVGzP inzake hoofdbehandelaarschap in de specialistische Standpunt NVGzP inzake hoofdbehandelaarschap in de specialistische GGZ In april van dit jaar publiceerde de Inspectie voor de Gezondheidszorg een concept-advies over het hoofdbehandelaarschap in de specialistische

Nadere informatie

Toetsingskader Wmo-toezicht Gelderland-Zuid

Toetsingskader Wmo-toezicht Gelderland-Zuid Toetsingskader 2019, pagina 1 Toetsingskader Wmo-toezicht Gelderland-Zuid De Wmo-toezichthouder ziet, in opdracht van de gemeenten in Gelderland-Zuid, toe op de kwaliteit van de maatschappelijke ondersteuning

Nadere informatie

Verbetercheck ongewenst gedrag VVT Workshop ongewenst gedrag

Verbetercheck ongewenst gedrag VVT Workshop ongewenst gedrag Verbetercheck ongewenst gedrag VVT Workshop ongewenst gedrag Vul deze verbetercheck in om zicht te krijgen op waar uw organisatie staat met de aanpak rond ongewenst gedrag. Aan de hand van de scores kunt

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voor de besturen en scholen die vallen onder het SWV 25.05 primair onderwijs

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voor de besturen en scholen die vallen onder het SWV 25.05 primair onderwijs Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voor de besturen en scholen die vallen onder het SWV 25.05 primair onderwijs 2012 M E L D C O D E H U I S E L I J K G E W E L D E N K I N D E R M I S H A

Nadere informatie

Wonen Doe Je Thuis: inhoudelijk kader van Combinatie Jeugdzorg

Wonen Doe Je Thuis: inhoudelijk kader van Combinatie Jeugdzorg Combinatie Jeugdzorg helpt kinderen en ouders vakkundig bij complexe vragen over opvoeden en opgroeien, zodat kinderen zich optimaal ontwikkelen en meedoen in de samenleving. Daarbij worden participatie

Nadere informatie

Postmaster opleiding veiligheid in gezinnen met risico s

Postmaster opleiding veiligheid in gezinnen met risico s me nse nkennis Postmaster opleiding veiligheid in gezinnen met risico s Veiligheid in gezinnen staat of valt met goede samenwerking in de keten, daarom hebben wij samenwerking tot de kern van deze opleiding

Nadere informatie

Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO)

Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO) Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO) Relatie ander beleid: Zorgkinderen Protocol seksueel misbruik door beroepskracht Route bij grensoverschrijdend gedrag tussen

Nadere informatie

SCHOOLGERICHT MAATSCHAPPELIJK WERK

SCHOOLGERICHT MAATSCHAPPELIJK WERK SCHOOLGERICHT MAATSCHAPPELIJK WERK TEAMNASCHOLING DOEL DOEL VAN DE NASCHOLING De training heeft tot doel om de taak van de schoolmaatschappelijk werker te professionaliseren, te verlichten en passend te

Nadere informatie

secundaire preventie kindermishandeling

secundaire preventie kindermishandeling Bijlage 2 Meldcodes van VWS/NIZW 1 en KNMG De samenvattingen van de meldcode kindermishandeling van VWS/NIZW en van de KNMG zijn beide in deze bijlage afgedrukt. In beide meldcodes worden de stappen van

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld & kindermishandeling Kindcheck

Meldcode huiselijk geweld & kindermishandeling Kindcheck Meldcode huiselijk geweld & kindermishandeling Kindcheck Datum mei 2019 Team Processen Auteur Kees de Groot 1 1. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 1.1 Wat verstaan we onder huiselijk geweld

Nadere informatie

Regio Haaglanden Functiebeschrijving Casemanager dementie regio Haaglanden augustus 2012

Regio Haaglanden Functiebeschrijving Casemanager dementie regio Haaglanden augustus 2012 Regio Haaglanden Inleiding De voor de cliënt en zijn omgeving zeer ingrijpende diagnose dementie roept veel vragen op over de ziekte en het verloop hiervan, maar ook over de organisatie van zorg en over

Nadere informatie

Protocol ongewenst gedrag Stichting Mensen Met Mogelijkheden.

Protocol ongewenst gedrag Stichting Mensen Met Mogelijkheden. Protocol ongewenst gedrag Stichting Mensen Met Mogelijkheden. 1. DOEL Deze procedure is bedoeld om zorgvuldig handelen te waarborgen bij constatering van ongewenst gedrag op de werkplek. 2. REIKWIJDTE

Nadere informatie

Toekomstbestendige beroepen in de verpleging en verzorging

Toekomstbestendige beroepen in de verpleging en verzorging Toekomstbestendige beroepen in de verpleging en verzorging Beroepsprofiel verzorgende IG altijd dichtbij werkt voor DE ZORG www.nu91.nl Landelijk Overleg Opleidingen Verpleegkunde Een nieuw beroepsprofiel:

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en Het bevoegd gezag van Het hart van Delfland Overwegende - Dat Het hart van Delfland verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening aan

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Formulier 210.26: Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Het bevoegd gezag van Thuiszorg La Vie Overwegende dat Thuiszorg La Vie verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van

Nadere informatie

MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING

MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING Het bevoegd gezag van Logopedie en Stottertherapie praktijk Elst-Nijmegen Overwegende dat A van Eupen als praktijkhoudster verantwoordelijk is voor een goede

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en Het bevoegd gezag van het OPDC Utrecht Overwegende dat het OPDC Utrechts verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening aan zijn leerlingen

Nadere informatie

NASCHOLINGSCENTRUM MAATSCHAPPELIJK WERK

NASCHOLINGSCENTRUM MAATSCHAPPELIJK WERK TEAMNASCHOLING SCHOOLGERICHT MAATSCHAPPELIJK WERK 1 SCHOOLGERICHT MAATSCHAPPELIJK WERK DOEL VAN DE NASCHOLING De training heeft tot doel om de taak van de schoolmaatschappelijk werker te professionaliseren,

Nadere informatie

Aanpak huiselijk geweld centrumgemeentegebied Amersfoort

Aanpak huiselijk geweld centrumgemeentegebied Amersfoort Aanpak huiselijk geweld centrumgemeentegebied Amersfoort De bestrijding van huiselijk geweld is een van de taken van gemeenten op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO, nu nog prestatieveld

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en mishandeling

Meldcode huiselijk geweld en mishandeling Meldcode huiselijk geweld en mishandeling Voorwoord Sinds 1 juli 2013 zijn beroepskrachten verplicht de Meldcode te gebruiken bij vermoedens van geweld in huiselijke kring. Dit geldt voor alle professionals

Nadere informatie

De meldcode en de aandachtsfunctionaris. Tea Hol Coördinator Landelijke Vakgroep Aandachtsfunctionarissen Kindermishandeling

De meldcode en de aandachtsfunctionaris. Tea Hol Coördinator Landelijke Vakgroep Aandachtsfunctionarissen Kindermishandeling De meldcode en de aandachtsfunctionaris Tea Hol Coördinator Landelijke Vakgroep Aandachtsfunctionarissen Kindermishandeling Verplichte meldcode Vanaf 1 juli 2013 is het een wettelijke verplichting tot

Nadere informatie

-dat de Pionier in deze code ook vastlegt op welke wijze zij de beroepskrachten bij deze stappen ondersteunt;

-dat de Pionier in deze code ook vastlegt op welke wijze zij de beroepskrachten bij deze stappen ondersteunt; Protocol meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling kindermishandeling aan het Steunpunt Huiselijk Geweld. De directie van de Pionier Locatie: OBS de Duinroos Floraronde 293, te Velserbroek + OBS

Nadere informatie

DIRECT, DICHTBIJ EN DOELTREFFEND

DIRECT, DICHTBIJ EN DOELTREFFEND DIRECT, DICHTBIJ EN DOELTREFFEND Een no-nonsense benadering vormgegeven door gedreven en erkende professionals DIRECT, DICHTBIJ EN DOELTREFFEND Hoofdlocatie: Oostwaarts 5 E,2711 BA Zoetermeer Telefoonnummer:

Nadere informatie

Bijlage 7 Profielen Goudvisteam

Bijlage 7 Profielen Goudvisteam Bijlage 7 Profielen Goudvisteam Profiel psycholoog/gedragswetenschapper Multidisciplinaire Carrousel Poli van de Goudvis Doelgroep: Kinderen tussen de 0 en 6 jaar waarbij er sprake is van bijzonderheden

Nadere informatie

volwassenen en ouderen

volwassenen en ouderen volwassenen en ouderen Inhoudsopgave 1. Aanmelding... 1 2. Eerste gesprek... 1 3. De verdere behandeling... 2 4. Privacy en kwaliteit... 2 5. Kosten... 3 6. Eigen risico... 3 7. Tot slot... 4 AmaCura is

Nadere informatie

SOVOR. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

SOVOR. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling SOVOR Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Maart 2014 1 Inleiding Het bevoegd gezag van de Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Roosendaal (SOVOR) overwegende dat a. SOVOR verantwoordelijk

Nadere informatie

Functiebeschrijving netwerk dementie regio Haaglanden

Functiebeschrijving netwerk dementie regio Haaglanden Functiebeschrijving netwerk dementie regio Haaglanden Inleiding De voor de cliënt en zijn omgeving zeer ingrijpende diagnose dementie roept veel vragen op over de ziekte en het verloop hiervan maar ook

Nadere informatie

Onderwerp: Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling

Onderwerp: Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Onderwerp: Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Het bevoegd gezag van De, overwegende dat verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van onderwijsdienstverlening aan zijn leerlingen en dat

Nadere informatie

PR V1. Beroepscompetentie- profiel RBCZ therapeuten

PR V1. Beroepscompetentie- profiel RBCZ therapeuten PR 180724 V1 Beroepscompetentie- profiel Afgeleid van de niveaubepaling NLQF, niveau 6 heeft RBCZ kerncompetenties benoemd voor de complementair/alternatief therapeut. Als uitgangspunt zijn de algemene

Nadere informatie

Eindtermen vervolgopleiding intensive care verpleegkundige

Eindtermen vervolgopleiding intensive care verpleegkundige Eindtermen vervolgopleiding intensive care verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care verpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied intensive

Nadere informatie

Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO/gastouder)

Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO/gastouder) Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO/gastouder) Relatie ander beleid: Zorgkinderen Route bij signalen van mogelijk geweld- of zedendelict door een collega jegens een

Nadere informatie

MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING

MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING Het bevoegd gezag van De Stichting Voortgezet Onderwijs Parkstad Limburg (SVO PL) en het Beroepscollege Parkstad Limburg (BcPL) Overwegende

Nadere informatie

dat MENS De Bilt in deze code ook vastlegt op welke wijze zij de beroepskrachten en vrijwilligers bij deze stappen ondersteunt;

dat MENS De Bilt in deze code ook vastlegt op welke wijze zij de beroepskrachten en vrijwilligers bij deze stappen ondersteunt; Inleiding Een Meldcode voor huiselijk geweld en kindermishandeling helpt professionals goed te reageren bij signalen van dit soort geweld. Sinds 1 juli 2013 zijn beroepskrachten verplicht zo'n Meldcode

Nadere informatie

Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Hoogeveen meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Hoogeveen meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Hoogeveen meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voorlopig vastgesteld door directeur-bestuurder 9 februari 2012 instemming PGMR 8 maart 2012 definitief

Nadere informatie

SAMENVATTING VERNIEUWDE MELDCODE HUISELIJK GEWELD & KINDERMISHANDELING

SAMENVATTING VERNIEUWDE MELDCODE HUISELIJK GEWELD & KINDERMISHANDELING Pagina 1 van 8 SAMENVATTING VERNIEUWDE MELDCODE HUISELIJK GEWELD & KINDERMISHANDELING Protocol kindermishandeling en grensoverschrijdend gedrag voor de kinderopvang Kindermishandeling; iedereen weet dat

Nadere informatie

In deze factsheet worden vier vormen van agressie en de daarbij behorende acties door personeel uitgewerkt:

In deze factsheet worden vier vormen van agressie en de daarbij behorende acties door personeel uitgewerkt: Agressie overzicht In deze factsheet worden vier vormen van agressie en de daarbij behorende acties door personeel uitgewerkt: Verbale agressie Bedreiging Fysieke agressie en geweld Opschaling personeel

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 31 015 Kindermishandeling Nr. 82 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den

Nadere informatie

Hart voor je patiënt, goed in je vak, trots op je werk

Hart voor je patiënt, goed in je vak, trots op je werk Visie Verpleging & Verzorging VUmc 2015 Preventie Zorg plannen Pro-actief State-of-the-art zorg Samen Zorg uitvoeren Gezamenlijk verant wo or de lijk Screening & diagnostiek Efficiënt Zinvolle ontmoeting

Nadere informatie

we zijn in beeld VPTZ-ZU/ Hospice Nieuwegein

we zijn in beeld VPTZ-ZU/ Hospice Nieuwegein we zijn in beeld VPTZ-ZU/ Hospice Nieuwegein Beleid 2012-2013 Inleiding Dit beleidsstuk is geschreven om in beeld te brengen wat onze organisatie doet, waar we voor staan en waar we goed in zijn, hoe we

Nadere informatie

Beroepscode Beroepsvereniging van cliëntondersteuners voor mensen met een beperking

Beroepscode Beroepsvereniging van cliëntondersteuners voor mensen met een beperking Beroepscode Beroepsvereniging van cliëntondersteuners voor mensen met een beperking 1 VOORWOORD Met trots presenteert de Beroepsvereniging van cliëntondersteuners voor mensen met een beperking (BCMB) de

Nadere informatie

Even voorstellen: Vanaf 2015 is Pauwer onderdeel van de Amarant Groep

Even voorstellen: Vanaf 2015 is Pauwer onderdeel van de Amarant Groep Even voorstellen: Pauwer biedt zorg op maat aan kinderen, jongeren en volwassenen met een lichamelijke beperking, een meervoudige beperking of met nietaangeboren hersenletsel. Vanaf 2015 is Pauwer onderdeel

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Effectief implementeren in de organisatie 1 Programma Presentatie - Kennisquiz Checklist Vraag 1 Schrijf zoveel mogelijk vormen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directoraat-Generaal Preventie, Jeugd en Sancties Schedeldoekshaven

Nadere informatie

Hulp bij huiselijk geweld

Hulp bij huiselijk geweld Hulp bij huiselijk geweld Beter voor elkaar 2 Huiselijk geweld Wat is huiselijk geweld? Bij huiselijk geweld denk je al gauw aan een man die zijn vrouw of zijn kinderen slaat. Maar er zijn veel meer soorten

Nadere informatie

Logopedie en Kindermishandeling. Toelichting op de Meldcode en het Stappenplan

Logopedie en Kindermishandeling. Toelichting op de Meldcode en het Stappenplan Logopedie en Kindermishandeling Toelichting op de Meldcode en het Stappenplan Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie (NVLF) Juni 2009 Inleiding Omgaan met (vermoedens van) kindermishandeling

Nadere informatie

STARTNOTITIE AMSTERDAMS NETWERK ONCOLOGISCHE ZORG IN DE EERSTE LIJN

STARTNOTITIE AMSTERDAMS NETWERK ONCOLOGISCHE ZORG IN DE EERSTE LIJN STARTNOTITIE AMSTERDAMS NETWERK ONCOLOGISCHE ZORG IN DE EERSTE LIJN Missie & visie Het Amsterdams Netwerk Oncologische Zorg (ANOZ) heeft de volgende visie: Patiënten met kanker krijgen een zo optimaal

Nadere informatie

Bureau Jeugdzorg Gelderland Bereikbaar en Beschikbaar

Bureau Jeugdzorg Gelderland Bereikbaar en Beschikbaar Bureau Jeugdzorg Gelderland Bereikbaar en Beschikbaar Hans Lomans Bestuurder BJzG 8 april 2011 2 U vindt ons Overal in Gelderland In alle regio s Zorg-en Adviesteams Centra voor Jeugd en Gezin Veiligheidshuizen

Nadere informatie

Aandachtsfunctionaris Kindermishandeling

Aandachtsfunctionaris Kindermishandeling Aandachtsfunctionaris Kindermishandeling Tea Hol Implementatieadviseur Rak 2011, namens het NJi Coördinator Landelijke Vakgroep Aandachtsfunctionarissen Kindermishandeling Verplichte meldcode Nieuw is

Nadere informatie

Meldcode bij een vermoeden van kindermishandeling

Meldcode bij een vermoeden van kindermishandeling Meldcode bij een vermoeden van kindermishandeling Versie februari 2012 Je huilde Logisch, je was nog zo klein En wat kon je anders Wanneer er niemand voor je kon zijn? Ik heb het geprobeerd Maar ik was

Nadere informatie

Protocol Opvang en nazorg na schokkende gebeurtenissen

Protocol Opvang en nazorg na schokkende gebeurtenissen Protocol Opvang en nazorg na schokkende gebeurtenissen Doel Door een goede opvang en nazorg bij schokkende gebeurtenissen wordt het risico op psychische overbelasting verminderd. Er is sprake van een schokkende

Nadere informatie

PATIËNTENBROCHURE Sociale Dienst

PATIËNTENBROCHURE Sociale Dienst PATIËNTENBROCHURE Sociale Dienst Werkwijze en Missie De inschakeling van de sociaal werker kan ofwel gebeuren op eigen initiatief ofwel op vraag van een andere hulpverlener, de patiënt en/of zijn omgeving.

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en Kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en Kindermishandeling Egelantierstraat 117, 1214 EC Hilversum, tel. 035-6218791, www.mallemolen.nl Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en Kindermishandeling September 2013 Peuterspeelzaal de Mallemolen 1 Het bevoegd

Nadere informatie

Invoering van de meldcode in de jeugdzorg

Invoering van de meldcode in de jeugdzorg Invoering van de meldcode in de jeugdzorg Inspectie Jeugdzorg Utrecht, april 2013 Samenvatting Eind december 2012 heeft de Inspectie Jeugdzorg via een digitale vragenlijst een inventariserend onderzoek

Nadere informatie

Zorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis

Zorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis Zorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis Anne van den Brink Specialist Ouderengeneeskunde Onderzoeker Pakkende ondertitel Inhoud presentatie Inleiding Aanleiding

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Het bevoegd gezag van Met het Hart, overwegende dat Met het Hart verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening aan

Nadere informatie

Rotterdamse Meldcode. huiselijk geweld en kindermishandeling

Rotterdamse Meldcode. huiselijk geweld en kindermishandeling Rotterdamse Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 2 Waarom een meldcode? De Rotterdamse Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling is een stappenplan voor professionals en instellingen bij

Nadere informatie