SAMENVATTING TOON JE TALENT

Transcriptie

1 SAMENVATTING TOON JE TALENT 2017

2 INLEIDING: WAAROM TOON JE TALENT? Wij geloven in de kracht van kunst en cultuur op de ontwikkeling van het individu. Verbeelding en creativiteit maken een mens een beter mens. Daarbij zijn de kinderen van nu de vorm-gevers van de toekomst. Kinderen die nu op school zitten, zullen over een aantal jaren mede vorm geven aan de wereld waarin we leven. Dat is nu zo en was ook in voorgaande jaren het geval. Als we echter constateren dat de wereld in transitie is, dat verandering de enige constante lijkt en dat oude zekerheden voortdurend ter discussie staan, is het van belang dat we nadenken over de manier waarop we kinderen van nu voorbereiden op hun toekomstige rol. Meer dan voorheen zullen kinderen, naast kennis, moeten beschikken over vaardigheden en ontplooide talenten die bij hen passen om met verandering om te gaan. Creativiteit en verbeelding moeten fundamentele vaardigheden worden. In de huidige samenleving is voor eventuele vrijblijvendheid in cultuureducatie geen plaats meer. Want er is een noodzaak: In Europa is een schrijnend gebrek zichtbaar aan solidariteit ín samenlevingen en tússen samenlevingen. [ ] Hier is een zeer, zeer dringende behoefte om verbindingen te herstellen door elkaars taal letterlijk en figuurlijk te begrijpen. Dat begint altijd in het onderwijs, maar zit ook verstopt in hoe je cultuur gezamenlijk beleeft. Dit schrijft Eurocommissaris Frans Timmermans in Broederschap pleidooi voor verbondenheid (2015). Een moedig pleidooi om publieke gelatenheid over de herzuiling binnen lijnen van kansongelijkheid, zoals Timmermans die noemt, om te zetten in positief Europees burgerschap. Bewust of onbewust voelen we allemaal dat er sprake is van een noodzaak, een urgentie om het tij van toenemende onverdraagzaamheid te keren. Iedereen heeft hier echter andere beelden bij en eigen antwoorden op. Die worden snel politiek. Een programma voor cultuureducatie moet zich daar verre van houden. Maar we willen wel ons steentje bijdragen. Lokaal, maar altijd met een grotere visie in ons achterhoofd. Daarom is dit het enige dat we kunnen doen: onze vorm-gevers van de toekomst op basis van hun eigen talenten en kracht zoveel mogelijk toerusten met creatieve kennis en vaardigheden. Met verbeeldingskracht. Om zichzelf te kunnen ontwikkelen tot positieve, Europese burgers. Muziek, dans, beeldende kunsten, theater en alle andere kunstvormen zijn talen waarin een ander perspectief zichtbaar wordt. Door in die talen met elkaar te communiceren ontstaat een andere dialoog. Een verbeeldende dialoog. De ander is misschien niet zo vreemd meer. Een gedeelde passie op artistiek gebied, waarbij het eigen talent of element (Ken Robinson) centraal staat, vormt nieuwe verbindingen die zo hard nodig zijn. Niet langs lijnen van kansongelijkheid, maar langs lijnen van taal, passie, creativiteit en verbeeldingskracht. Het is dus zaak om enerzijds zo dicht mogelijk bij het eigen talent of element van kinderen te blijven. Om op basis van dat talent een geheel eigen culturele carrière te begeleiden en te stimuleren. Anderzijds moeten we op basis van die individuele

3 ontwikkeling in vaardigheden nieuwe verbanden en uitwisseling met de ander tot stand brengen. Binnenschools, maar juist ook buitenschools. De fasering en organisatie van Toon je Talent zijn precies op deze noties gebouwd. Daarin speelt de overgang bij elk kind van de eerste acht zintuiglijke jaren naar het toelaten van de wijdere omgeving en de bewuste ontwikkeling van talent en vaardigheden nog steeds een cruciale rol. Het hart van het programma, de Cultuurboost is hierop geënt. En waar kan een dergelijk programma beter uitgevoerd worden dan in Maastricht en het omliggende Heuvelland met haar Europese oriëntatie en ligging? Het gebied biedt bij uitstek de kans om zo veel mogelijk verschillende talen, culturen en uitwisselingsmogelijkheden te benutten. Al jaren zetten Maastricht en het Heuvelland nadrukkelijk in op het stimuleren van cultuurparticipatie. Wij zijn ervan overtuigd dat het stimuleren van de vraag naar cultuurdeelname de beste manier is om dit te doen. Op een natuurlijke manier die aansluit bij de ontwikkeling en het talent van het individu.

4 KIND CENTRAAL Toon je Talent is een uniek project dat kinderen de kans biedt om hun verborgen talent te ontdekken en verder te ontwikkelen. Kinderen maken op een positieve manier kennis met muziek, dans, toneel en beeldende vorming. Ze ervaren wat het met hun kan doen, waar ze goed in zijn of gewoon gelukkig van worden. Het project is opgebouwd als een doorlopende leerlijn van groep 1 t/m 8 van het basisonderwijs. Toon je Talent focust op actieve deelname van het kind, stelt het kind centraal en kiest voor de zo belangrijke eerste fase van de culturele loopbaan. Actieve deelname en je talent leren gebruiken, helpen bij het verkrijgen van 21st century skills, leidt tot betrokken, bevlogen en tolerante burgers en verbetert de verhouding tussen samenleving, culturele makers en de overheid (Thije Adams: Kunst moet, ook in tijden van cholera). Kinderen tot ongeveer 8 jaar staan nog helemaal open voor het ontdekken en tonen van hun talent in alle facetten en op alle manieren. Hoe ouder het kind, hoe meer wenselijk gedrag het zal vertonen en hoe meer het beïnvloedt zal zijn door de sociale omgeving (buurt, ouders, familie, school, status etc.) Voor een vrije keuze in het opdiepen en gebruiken van het werkelijke talent is het dan te laat. Daarom investeren wij op het gebied van cultuureducatie vooral in de eerste jaren van de culturele loopbaan. Die jaren vormen op zich al een doorgaande leerlijn, maar zijn tevens het optimale fundament voor het samen met vele partners verder borgen van die leerlijn. Schematisch ziet dat er zo uit: PSZ / KDV Onderbouw 1 en 2 Middenbouw 3, 4 en 5 Bovenbouw 6, 7 en 8 VO FASE 1 FASE 2 FASE 3 Kennismaken Ontdekken (Cultuurboost) Ontwikkelen Leerling Portfolio Coaching Buitenschools Ontwikkelen Deskundigheidsbevordering / Kennisdeling Onderzoek

5 Een korte omschrijving per onderdeel: TOON JE TALENT VOOR DE ONDERBOUW, FASE 1 Het onderbouw programma voor peuters en kleuters vormt de basis van het Toon je Talent programma. Er wordt een verbinding gemaakt tussen de letters, de noten, de stappen en de plaatjes (taal, muziek, beweging en beeld). Geïnspireerd door thema s als de seizoenen, de natuur, geschiedenis en de onderwerpen uit bijvoorbeeld de lesmethode Speelplezier, gaan kinderen zingen, dansen, tekenen, vertellen, kijken, luisteren en maken. Zo ontdekken ze spelenderwijs waar ze goed of minder goed in zijn. Vervolgens werkt de gevarieerde aanpak positief op de nog te stimuleren kanten. Associëren en improviseren werkt verhelderend en maakt creatief, nieuwsgierig, communicatief en actief. De methodiek is bedacht en ontwikkeld door Marijk Greweldinger van Kunsteducatie Het Brede Spoor. Hij is zeer bijzonder, omdat het uitgaat van de beginsituatie van het kind. In opdracht van Kaleidoscoop is de methodiek vastgelegd in het boek: Dans met de reuzen. Naast de kunstlessen in klas, bezoeken de kinderen het Bonnefantenmuseum en komt jazzcombo De Wolf een concert geven op school. TOON JE TALENT VOOR DE MIDDENBOUW, FASE 2 (CULTUURBOOST) Tijdens de Cultuurboost worden de kinderen van groep 4 en 5 ondergedompeld in cultuur. Ze gaan een heel schooljaar lang (anderhalf uur per week) intensief aan de slag met vier kunstdisciplines: dans, toneel, muziek en beeldende kunst. Ook brengen ze een bezoek aan een culturele instelling in de stad. Doel van die activiteitenexplosie is kinderen laten ontdekken: waar ben je goed in, wat vind je leuk, wat is jouw ding, waar ligt jouw talent. Na een half jaar volgen er open lessen, hierbij worden de ouders betrokken, zodat zij met eigen ogen kunnen zien wat de cultuurboost met hun kind doet en wat het voor hun kind betekent. Vervolgens kiest het kind, geholpen door de leerkracht, kunstdocent en ouder(s) welke discipline het beste bij hen past. Gedurende de tweede helft van het schooljaar richt het programma zich op de verdere verdieping van één van de vier disciplines. De Cultuurboost sluit af met een presentatie door de kinderen. Daarna is het moment waarop we samen met het kind en de ouders in gesprek gaan en een advies uitbrengen. Doel is dat het kind zijn/haar talent verder gaat ontwikkelen binnen en buiten school. Kortom: we vragen aan het einde van de Cultuurboost niet OF de kinderen verder gaan met het deelnemen aan kunst en cultuur, maar we vragen ze WAT ze gaan doen.

6 TOON JE TALENT VOOR DE MIDDEN- EN BOVENBOUW, FASE 3 Ook in de groepen 3 t/m 8 krijgen alle leerlingen de kans om hun talent te ontdekken en verder te ontwikkelen. Dat wordt binnen- en buitenschools vormgegeven. Onder schooltijd wordt er in de klas, op school een pakket voorgesteld dat gebaseerd is op bezoeken aan culturele instellingen in de stad. Ieder leerjaar bezoekt minimaal één culturele instelling per jaar. Op school worden er kunstlessen gegeven die gekoppeld zijn aan dit bezoek. Op die manier kunnen instellingen zich specifiek richten op een leeftijdsgroep, wat de kwaliteit van dat aanbod ten goede zal komen. Nadeel van deze aanpak is dat kinderen slechts eenmalig met een bepaalde discipline in aanraking komen. Om dit probleem op te lossen wordt een uitbreiding van het pakket voorgesteld in de vorm van cross-overs naar andere disciplines die op school uitgevoerd kunnen worden door de eigen leerkracht of in samenwerking met kunstvakdocenten. COACHING We willen dat alle ouders worden betrokken bij de talentontwikkeling van hun kind. Ouders beseffen al lang dat sporten gezond is voor geest en lichaam. Wij willen dat ouders beseffen dat actieve deelname aan cultuur eveneens gezond is voor geest en lichaam en dat talenten in harmonie ontwikkeld kunnen worden met vaardigheden als lezen, schrijven, enzovoorts. Sinds 2014 gaat de Cultuurcoach het gesprek aan met de professionals uit het onderwijsveld, de professionals uit het culturele veld, het kind en de ouders om zo een advies uit te brengen. Doel is dat het kind zijn/haar talent verder gaat ontwikkelen binnen en buiten school. Een belangrijke voorwaarde is dan ook dat de cultuuraanbieders aansluiten op het advies dat de consultatie oplevert.

7 BUITENSCHOOLS ONTWIKKELEN Na schooltijd kunnen kinderen de talenten die ze ontdekt hebben verder ontwikkelen en verdiepen. Binnen deze activiteiten wordt een sterke link gelegd met de culturele veld in Maastricht. Aan de kunstscholen wordt gevraagd een laagdrempelig, betaalbaar aanbod te ontwikkelen, dat aansluit op de Cultuurboost en bij voorkeur op school gegeven kan worden. De Cultuurcoach speelt een belangrijke rol bij de koppeling tussen het binnenschools programma Toon je Talent en de aansluiting hierop in het naschoolse. DIGITAAL PORTFOLIO In samenwerking met Kunstkade uit Leeuwarden zijn we in schooljaar gestart met het digitaal portfolio. Het portfolio is een weergave van de talentontwikkeling van het kind. Het is een instrument waarin de verbinding tussen binnenschools en naschools aanbod in beeld gebracht wordt en het vertoont samenhang met de andere leergebieden. In het portfolio komen de volgende onderwerpen aan bod: het culturele bewustzijn van het kind reflectie op basisvaardigheden reflectie op productieve deelname reflectie op receptieve deelname DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING Om de continuïteit te waarborgen en om kwaliteit van cultuureducatie in dit programma te verbeteren is het belangrijk de leerkrachten en kunstdocenten te scholen. In dit scholingspakket zullen in eerste instantie twee trainingen worden uitgewerkt:

8 Deskundigheidsbevordering voor de leerkrachten, die bestaat uit drie onderdelen: 1. Het leren ontdekken van talenten bij kinderen. Talentontwikkeling vraagt om een andere begeleiders houding dan doorgaans wordt toegepast. In de training krijgen leerkrachten handvatten aangereikt om talenten te ontdekken/herkennen, te stimuleren, verder te ontwikkelen en te koppelen aan bestaande activiteiten op school. 2. Het ontwikkelen van een visie op cultuureducatie en het aanleren van praktische vaardigheden zoals: met wie kun je samenwerken, hoe organiseer je het, hoe kom je aan geld, hoe creëer je draagvlak (ICC cursus). 3. Leerkrachten spelen zelf ook een grote rol binnen bv. de Cultuurboost. Niet alles wordt de school binnengevlogen, maar er wordt gewerkt aan duurzaamheid. Welke leerkrachten binnen het team kunnen delen van het programma Toon je Talent uitvoeren en waarin willen zij nog bijgeschoold worden? We streven ernaar dat één van de vier disciplines door een basisschoolleerkracht wordt overgenomen en uitgevoerd. Daarnaast worden kunstdocenten getraind in het geven van invulling aan de onderdelen Toon je Talent en de binnen- en buitenschoolse activiteiten. ONDERZOEK Van een project met de omvang van de Toon je Talent willen we natuurlijk weten of er longitudinaal meetbare effecten zijn. Daarom zal de mate van cultuurparticipatie binnen de Maastrichtse samenleving van 2013 t/m 2018 door jaarlijkse metingen, in kaart worden gebracht. Voor de nulmeting wordt gebruik gemaakt van de data verzameld door de faculteit economie van de Universiteit Maastricht. Deze doet een jaarlijks onderzoek in de groepen 8 van de basisscholen in Limburg. Binnen dit onderzoek worden ouders en leerlingen gevraagd vragenlijsten in te vullen waarin leerprestaties in samenhang gebracht worden met sociaal economisch klasse, leefomgeving etc. Van 2013 t/m 2018 worden door middel van deze gegevens de groepen die participeren in Toon je Talent met de groepen die niet participeren vergeleken en vervolgens kunnen deze gegevens steeds afgezet worden tegen de gegevens uit de nulmeting. De sociaal economische klasse wordt steeds als covariaat meegenomen in de analyses. Dit biedt in 2018 de mogelijkheid om de effecten van Toon je Talent op alle lagen van de Maastrichtse samenleving te toetsen.

9 Wist je dat in schooljaar in Maastricht? Deze scholen mee doen aan Toon je Talent? 1. OBS De Kring 2. OBS De Spiegel 3. BS De Vlinderboom 4. BS Wyck 5. OBS Binnenstad 6. OBS De Regenboog 7. BS Manjefiek 8. SO Jan Baptist 9. BS St. Pieter 10. BS Petrus en Paulus 11. BS de Maasköpkes 12. BS de Letterdoes 13. BS Suringar 14. BS St. Aloysius 15. OBS de Perroen 16. BS Dynamiek 17. Talententuin Maastricht SBO / SO 18. John F. Kennedyschool 19. BS Emile Wesly de deelnemende scholen als volgt verdeeld zijn over de scholenstichtingen? 11 scholen van MosaLira stichting voor leren, onderwijs en opvoeding 6 scholen van Stichting kom Leren 2 scholen van Vereniging Suringar er ca leerlingen deelnemen aan Toon je Talent? 940 leerlingen mee doen aan het onderbouwprogramma 400 leerlingen mee doen aan het middenbouwprogramma Cultuurboost 2540 leerlingen mee doen aan het midden- en bovenbouwprogramma er 23 kunstdocenten lesgeven binnen het project Toon je Talent? 5 docenten onderbouw 16 docenten middenbouw Cultuurboost 12 docenten midden- en bovenbouw deze docenten verdeeld zijn over de kunstdisciplines: 7 docenten beeldend 7 docenten muziek 5 docenten toneel 4 docenten dans

10 de volgende culturele instellingen meedoen: Filmhuis Lumière Opera Zuid Centre Céramique Bonnefantenmuseum Project Sally Het Laagland Drukkunstmuseum philharmonie zuidnederland Kumulus Natuur Historisch Museum ook 900 leerlingen mee doen aan Toon je Talent in het VMBO? ook 5 scholen in de Heuvelland gemeenten: Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Valkenburg en Meerssen gaan starten met Toon je Talent? Over dit programma is een apart document beschikbaar, op te vragen via info@kaleidoscoop.net binnen Kaleidoscoop de taken als volgt verdeeld zijn: Projectleider en coördinator van Kaleidoscoop Hellen Hurkens I I hellen.hurkens@maastricht.nl Aanspreekpunten Toon je Talent programma: Biena van de Weerdt biena.van.de.weerdt@maastricht.nl Natasja Wolfs natasja.wolfs@maastricht.nl Nikki Gulikers nikki.gulikers@maastricht.nl Cultuurcoach: Charlie Geenen charlie.geenen@maastricht.nl Foto s: Hans van Eijsden m.u.v. middelste twee foto s pagina 3, Fase 2 en Fase 3: Kenneth Tan Toon je Talent wordt ontwikkeld en uitgevoerd door Kaleidoscoop, de afdeling cultuureducatie van Kumulus en mede mogelijk gemaakt door het Fonds voor Cultuurparticipatie en Tout Maastricht. Kaleidoscoop, versie augustus 2017