Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Afkolven van moedermelk. rkz.nl

Transcriptie

1 Patiënteninformatie Afkolven van moedermelk rkz.nl

2 In deze folder geven wij u informatie over het kolven van moedermelk in het ziekenhuis en daarna. Op elke suite kunt u een handleiding vinden met informatie over borstvoeding. Redenen om te kolven Uw baby is opgenomen op de couveuseafdeling en kan of mag niet direct aan de borst drinken, of drinkt zelf nog onvoldoende uit de borst. U gebruikt (tijdelijk) medicijnen die schadelijk kunnen zijn voor de baby. U heeft een borstvoedingsprobleem en u moet tijdelijk kolven tot het probleem opgelost is, b.v. tepelkloven, ingetrokken tepels of stuwing. U heeft bezigheden buitenshuis en u kunt tussentijds niet voeden. Uw baby drinkt (nog) niet goed aan de borst. Enkele manieren om te kolven Met de hand Met een handkolf Met een elektrische kolf Kolven en de melkproductie Om de melkproductie op gang te brengen en wanneer u zelf niet kunt voeden, begint u het liefst binnen zes uur na de bevalling met kolven. In de eerste dagen komen er slechts enkele druppels (colostrum). Ondanks deze geringe hoeveelheid worden de melkklieren aangezet tot het produceren van meer voeding. Dit gebeurt onder invloed van hormonen. Daarna kolft u ongeveer

3 Afkolven van moedermelk om de drie uur. Probeer zes tot acht keer per dag te kolven en/of borstvoeding te geven, hoe vaker hoe beter. Elke keer als u voedt of kolft krijgt uw lichaam het signaal meer melk te maken. Hoe leger de borst en hoe vaker u voedt of kolft, hoe meer melk u maakt. s Nachts mag er niet langer dan zes uur tussen het voeden/kolven zitten, als de baby overdag genoeg aan de borst is geweest of u minimaal zes keer gekolfd heeft. Tijdens het voeden of kolven kunt u naweeën krijgen. Dit is een goed teken. De hormoonproductie komt op gang en de baarmoeder herstelt zich. Kolven duurt ongeveer zo lang als het voeden van de baby: twintig tot dertig minuten. Dit betekent dat u tien tot vijftien minuten per borst kolft. Na het kolven moeten de borsten soepel voelen. Het is effectief om meerdere keren per kolfsessie te wisselen van borst. Deze methode levert in de regel meer melk op dan langere tijd één borst afkolven. Ook krijgt u zo meer vetrijke achtermelk uit de borsten. Afwisselen van de borsten tijdens het afkolven is ook minder belastend voor een (over)gevoelige huid. U kunt ook dubbelzijdig kolven. Dit bespaart tijd en heeft een hogere hormoonspiegel tot gevolg waardoor de melkproductie beter op gang komt. Wanneer u in tijdnood komt, kunt u beide borsten vijf minuten kolven. Beter kort kolven dan helemaal niet. Baby op de couveuseafdeling Met de couveuseafdeling maakt u afspraken over de tijden wanneer u naar de baby gaat. Zij hebben zicht op de conditie van uw baby. Als de baby mag buidelen heeft dit een positief effect op de borstvoedingshormonen. Veel zieke of te vroeg geboren baby s drinken nog onvoldoende uit de borst en moeten worden bijgevoed met gekolfde moedermelk of speciale kunstvoeding. De melkproductie moet kunstmatig d.m.v. kolven worden opgevoerd.

4 Als de baby aan de borst drinkt op de couveuseafdeling is het verstandig nog na te kolven. Dit nakolven duurt meestal minder lang dan wanneer u een hele voeding kolft en de baby niet aan de borst is geweest Zorg ervoor dat u anderhalf uur voor u naar de baby gaat om te voeden niet meer kolft. Het handigst is om meteen nadat u bij de baby bent geweest te kolven. U kunt ook op de couveuseafdeling kolven. U kunt uw eigen afkolfsetje meenemen naar de couveuseafdeling. Er zitten twee programma s op onze ziekenhuiskolven, het initiate- en het maintain-programma U start met het initiate programma. Als de productie op gang is -u kolft dan drie keer na elkaar minimaal 20 ml, of na 5 dagen- gaat u over op het maintain programma. Als de productie volledig goed op gang is, meestal na 14 dagen, kunt u de borstvoeding op gang houden door minimaal 5 keer per dag te kolven, vijftien tot twintig minuten per borst of twintig minuten dubbelzijdig. Om de productie te verhogen kunt u tijdelijk vaker kolven. Werkwijze kolven met de hand Veel vrouwen vinden dat kolven met de hand een efficiënte manier is om te kolven wanneer dit maar af en toe nodig is. Het is zelfs zo dat als er colostrum is en de melkproductie niet overvloedig is (zoals in de eerste paar dagen) het vaak makkelijker is om de melk met de hand af te kolven dan met een kolf.

5 Afkolven van moedermelk Bron: lalecheleague.nl Was je handen Plaats de duim en de wijsvinger aan weerszijden van de tepel, ongeveer drie tot vijf cm van de tepel af. Duw voorzichtig naar binnen richting de ribbenkast. Rol de vingers samen in een lichte neerwaartse beweging. Herhaal dit overal rondom de tepel indien gewenst. Vang de melk op met een cupje of lepeltje.

6 Werkwijze kolven met de Medela Symphony Voorbereiding U krijgt een afkolfbox in bruikleen met daarin een startsetje om te kolven. U neemt elke dag een nieuw afkolfsetje en elke voeding nieuwe flesjes. Er zijn afkolfsets in drie maten, maat M, L en XL. Zet iets te drinken klaar. Zo komt u aan genoeg vocht en u kunt dorstig worden van het hormoon dat zorgt voor de toeschietreflex, die de melk laat stromen. Was en droog uw handen zorgvuldig. Sluit zonodig de bedgordijnen, denk om uw privacy. Sluit het kolfapparaat aan op het elektra. Zorg voor een comfortabele houding. Als u iets voorover zit glijdt de melk makkelijker in de fles. Masseer de borsten en rol de tepel zachtjes tussen de vingers om de toeschietreflex te bevorderen. Plaats het kolfstuk op uw borst. Zorg dat het kolfstuk zodanig is geplaatst dat uw tepel goed in het midden is gecentreerd en de moedermelk in het flesje kan lopen. Als u het INITIATE programma gebruikt (de productie moet op gang komen): Volg de aanwijzingen in het scherm. Zet de kolf aan. Om het initiate programma te starten drukt u binnen 10 seconden op de rechter knop met de pijl en de druppeltjes. In het scherm verschijnt INITIATE loopt U stelt zelf het maximaal comfortabel vacuüm in met de gele draaiknop. Het programma loopt automatisch en varieert qua snelheid van afkolven en last pauzes in. U maakt het programma af. Na 15 minuten hoort u een tingeltje en staat in het scherm Programma gedaan Als de productie op gang is -u kolft dan drie keer na elkaar minimaal 20 ml, of na 5 dagen- gaat u over op het maintain programma.

7 Afkolven van moedermelk Als u het MAINTAIN programma gebruikt (de productie is al goed op gang of na 5 dagen): Zet de kolf aan. Na 10 seconden ziet u in het scherm MAINTAIN loopt. De kolf begint met twee minuten korte, snelle zuigbewegingen in de stimulatiefase die de toeschietreflex stimuleert. U stelt zelf het maximaal comfortabel vacuüm in met de gele draaiknop. Daarna start de afkolf fase. Als de melk is toegeschoten (druppels aan de tepel) kolft u tot de melkstroom stopt U wisselt van borst als u enkelzijdig kolft. Op deze manier maakt u beide kanten goed leeg. U stopt met kolven als de melkstroom stopt wanneer u dubbelzijdig kolft. Als er geen toeschietreflex is opgetreden kunt u terug gaan naar de stimulatiefase door op de knop met de druppeltjes te drukken. De kolf herhaalt twee minuten de korte, snelle zuigbewegingen. Is er na twee minuten nog geen melk, dan kunt u deze fase nog eens herhalen. Dit programma stopt niet na 15 minuten, u stopt als de borst leeg is of leeg voelt. Na het kolven Wrijf een druppel voeding over de tepel en laat deze aan de lucht drogen. Voorzie het flesje van een sticker met uw baby s naam, datum en tijd. Haal de kolfset los van het slangetje. Het slangetje mag niet in contact komen met water. Deze laat u op het apparaat zitten. Spoel het kolfsetje na ieder gebruik af met koud water en maak het schoon met heet water en droog het af met een droge doek of papieren handdoekje. Bewaar het kolfsetje in uw nachtkastje in b.v. een katoenen luier. Pak iedere dag een nieuw kolfsetje en een schone luier. Tips om de productie te verhogen Om de toeschietreflex te bevorderen is het goed om naar een foto of video van uw baby te kijken en uw borsten te masseren, u kunt ook warme doeken gebruiken. Voor de productie van moedermelk is rust nemen belangrijk.

8 Kolf 15 minuten dubbelzijdig en eindig enkelzijdig waarbij je borstcompressie geeft. Kolf in een periode van drie uur elk uur 10 minuutjes. Powerpumpen: kolf binnen 1 uur als volgt: 20 minuten kolven 10 minuten rust 10 minuten kolven 10 minuten rust 10 minuten kolven. Dit kun je 1 of 2 keer per dag doen. Bewaren van de moedermelk Het is noodzakelijk dat u de afgekolfde moedermelk, als deze niet meteen wordt gedronken, zorgvuldig bewaart. Zie het overzicht bewaartermijnen moedermelk. In het ziekenhuis In het ziekenhuis kunt u de moedermelk op de couveuseafdeling in de koelkast bewaren. De moedermelk mag 3 uur buiten de koelkast bewaard blijven. Wanneer u uw baby gaat bezoeken op de couveuseafdeling kunt u deze moedermelk meenemen en aldaar afgeven. De gekolfde voeding wordt per flesje, cupje, spuitje of sonde aan uw baby gegeven. In ons ziekenhuis wordt uw moedermelk niet langer dan 48 uur in de koelkast bewaard. Wanneer uw baby minder drinkt dan u kolft, adviseren wij u deze thuis in te vriezen. Invriezen van moedermelk Moedermelk vriest u bij voorkeur in plastic of glas in. Vul een flesje niet helemaal, net als andere vloeistoffen zet moedermelk uit als het bevriest. Noteer altijd de datum en de naam op het flesje. Ontdooien van moedermelk Leg de nacht voor het gebruik de moedermelk vanuit de diepvriezer in de koelkast. Het ontdooien duurt dan ongeveer 12 uur Gebruik geen kokend water of een magnetron om te ontdooien, dit kan de samenstelling van de moedermelk aantasten. Ontdooide moedermelk is nog 24 uur houdbaar in de koelkast.

9 Afkolven van moedermelk Belangrijk: Ingevroren moedermelk mag u na ontdooien nooit opnieuw invriezen. Verwarmen van moedermelk Zet het flesje met moedermelk in een kom met warm water of een flessenwarmer Vet van de moedermelk dat naar boven is gekomen kunt u, door zachtjes schudden weer vermengen. Overzicht bewaartermijn moedermelk Soort melk Temperatuur Tijd colostrum kamertemperatuur 5-10 uur moedermelk kamertemperatuur thuis 5-10 uur moedermelk kamertemperatuur ziekenhuis 3 uur moedermelk koelkast thuis tot 5 dagen moedermelk koelkast ziekenhuis niet langer dan 48 uur moedermelk vriesvak koelkast tot 2 weken moedermelk vriezer vaak open en 3-4 maanden dicht moedermelk diepvries -18 C 6 maanden ontdooide koelkast 24 uur moedermelk ontdooide moedermelk kamertemperatuur zo snel mogelijk gebruiken

10 Kolven in de thuissituatie Bij ontslag uit het ziekenhuis krijgt u informatie van de verpleegkundige over waar u een kolf kunt huren of kopen. Als u langdurig moet kolven raden wij u aan een goede elektrische kolf te huren (dezelfde als waar u in het ziekenhuis mee hebt gekolfd). De Medela Symphony borstkolf kan worden gehuurd bij de RKZ Kraamzorg in het. Wat heeft u nodig? legitimatiebewijs adresgegevens telefoonnummer(s) IBAN nummer pinpas Wat kost het? 75 euro borg 5 euro administratiekosten 2,50 per dag of 65,00 per maand Een persoonlijk afkolfsetje, vanaf 27,50 Bewaarflesjes en dubbele sets zijn ook te koop De borg krijgt u uiteraard terug als de kolf in goede staat wordt teruggebracht. NB. Er kan alleen gepind worden. Waar en wanneer kunt u terecht? Tijdens kantoortijden kunt u terecht bij het kantoor van de RKZ Kraamzorg op de 3e verdieping van het RKZ. Als er niemand is kunt u zich op de kraamafdeling (B3) melden. Neem alstublieft van tevoren contact op via Vragen Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen, aarzel dan niet en stel ze gerust aan de verpleegkundige of de lactatiekundige. De lactatiekundige IBCLC, Hester Hillegers, is op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag aanwezig. Vrijwilligersverenigingen VBN en LLL hebben een folder over afkolven, zie hiervoor de website Kijk ook eens op

11 Afkolven van moedermelk Informatieve sites: alles over afkolven moedermelkbank/ / instructiefilms moedermelkbank Kolfvoorbeelden U moet rekening houden met de volgende tijden: Eten: 8.00, en uur. Bezoek: van tot uur en van tot uur. N.B. De voorbeelden zijn richtlijnen en zeer afhankelijk van de conditie van u en de baby. Voorbeeld 1: De baby ligt in de couveuse en heeft 8 voedingen. De baby mag nog niet elke voeding aan de borst. U verblijft in het ziekenhuis uur kolven 8.00 uur ontbijten 9.00 uur baby aan de borst op de couveuse en buidelen uur op C3 of op B3 nakolven en eigen verzorging uur kolven uur eten en slapen uur baby aan de borst uur bezoek uur kolven uur eten uur kolven uur bezoek uur baby aan de borst en buidelen uur kolven en slapen

12 Voorbeeld 2: De baby ligt in de warmtekamer (C3) en u bent opgenomen op B3. De baby mag de meeste voedingen aan de borst. (voedingsschema 7A) 2.00 uur voeden op C3 of 1 x kolven s nachts 7.00 uur voeden op C uur nakolven op C3 of B uur ontbijten en eigen verzorging uur voeden, baby verzorgen en buidelen uur nakolven uur eten uur slapen uur baby wordt op C3 gevoed met gekolfde melk uur kolven uur bezoek uur voeden uur nakolven uur eten uur voeden, baby verzorgen en buidelen uur nakolven B3 of C uur voeden uur kolven B3 en slapen Voorbeeld 3: De baby ligt op C3 en u bent thuis. U kunt twee keer per dag naar uw baby komen om te voeden en te verzorgen. (voedingsschema 7 A) 4.00 uur kolven thuis (of een ander tijdstip van de nacht tussen 1.00 en 4.00 uur) 7.00 uur kolven thuis uur voeden C3 en baby verzorgen uur nakolven thuis of op C uur kolven thuis uur slapen uur kolven thuis uur voeden C3, baby verzorgen en buidelen uur voeden C3 of kolven thuis

13 Afkolven van moedermelk

14

15 Afkolven van moedermelk

16

17 Redactie: Afdeling Communicatie en Afdeling Gynaecologie en Verloskunde Vondellaan LE Beverwijk Foto: Robert Koelewijn - JuistInBeeld.nl T : +31 (0) W : rkz.nl /RKZ.BrandwondencentrumBeverwijk /RodeKruisZH /company/rode-kruis-ziekenhuis Zorg van de Zaak Het RKZ maakt deel uit van het Zorg van de Zaak Netwerk. HD NL