Circulair Zoetermeer

Transcriptie

1 Circulair Zoetermeer Onderzoek naar de gemeente Zoetermeer in de circulaire economie Benja Smits, examennummer 134, Cultuur en Maatschappij Rosalie Verwerda, examennummer 154, Economie en Maatschappij begeleid door mevrouw Schaaff 6VWO, Het Alfrink College Zoetermeer 24 oktober 2016 Take Make Waste 1

2 Inhoudsopgave Inleiding Blz. 3 Onderzoeksvragen Blz. 5 Verband onderzoek met circulaire economie Blz. 7 Deelvraag 1: Wat weten de inwoners van Zoetermeer over het milieu? Blz. 9 Deelvraag 2: Hoe belangrijk is het milieu voor de inwoners van Zoetermeer? Blz. 9 Deelvraag 3: Scheiden de inwoners van Zoetermeer hun afval? Blz. 10 Deelvraag 4: Beschikken de inwoners van Zoetermeer over de juiste kennis van het milieu? Blz. 11 Deelvraag 5: Wat doet de gemeente Zoetermeer of Nederland om de lineaire economie in een circulaire economie te veranderen? Oplossing Conclusie Bronvermelding Bijlagen Enquête Logboeken Reflecties Blz. 12 Blz. 15 Blz. 16 Blz. 19 Blz. 20 Blz. 25 Blz. 27 Blz. 35 2

3 Inleiding In dit profielwerkstuk zullen wij ons gaan focussen op het circulaire gehalte van onze gemeente Zoetermeer. Motivatie voor de keuze De keuze van het onderwerp van ons werkstuk was al snel gemaakt; één van de doelen van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu is namelijk nieuwe ideeën opdoen voor het milieu. Door de situatie van het milieu te bekijken op een kleine schaal (de gemeente), iets wat een ministerie dat te maken heeft met heel Nederland niet snel zal doen, kunnen wij goed en grondig werk doen terwijl we misschien wel een kleine bijdrage leveren aan het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Wij geloven dat het onderwerp De circulaire gemeente een uiterst geschikt onderwerp is voor leerlingen van een middelbare school, aangezien die: op een grote schaal niet veel werk kunnen verrichten, maar op een kleine schaal wel juist doordat ze op een kleine schaal werken, als het ware een close-up van de situatie rond het milieu te zien krijgen niet alleen een steentje kunnen bijdragen aan het Ministerie, maar ook hun eigen gemeente kunnen helpen Waarom het onderzoek wordt gedaan Het beslissen van hoe wij onderzoek zouden verrichten, liep in het begin een beetje stroef. Wij wisten niet veel van het circulaire gehalte van Zoetermeer en we wisten niet hoe we dit zouden moeten meten. Onderzoek naar recycling zou moeilijk worden en het onderwerp stond te ver van ons af. Toen realiseerden wij ons, dat als wij dachten dat we niets van recycling af wisten, andere mensen er wel misschien net zo over dachten. We besloten de kennis van andere mensen over het milieu te meten. Het zou een nieuw idee zijn om het circulaire gehalte van Zoetermeer te meten op grond van wat mensen nu werkelijk denken, van het onderwerp afweten, en er aan willen en kunnen bijdragen. Er is tot nu toe alleen nog maar onderzoek geweest naar de inhoud van recycling. Voor het Ministerie van Infrastructuur en Milieu is dit dagelijkse kost, maar voor de meeste mensen staat recycling ver van hen af. Tijdens het zoeken op internet naar informatie over recycling kwamen we termen tegen die ons op het eerste gezicht niets zeiden: Omdat de productie en import van CFK s per 1 januari 1995 verboden is in de Europese Unie zal jaarlijks steeds minder CFK s door Wecycle verwijderd worden tot het moment dat CFK s volledig uitgefaseerd zijn. Omdat het vermeden milieueffect van broeikasemissies door CFK-verwijdering steeds minder groot zal zijn en niet vergeleken kan worden met de overige vermeden milieueffecten is er voor gekozen om deze apart te noemen. 1 Onderzoeken naar hoe afvalstoffen beter verwerkt kunnen worden, hoeveel kilo e -waste er in Nederland is en de hoeveelheid fijnstof in de lucht, kunnen beter worden uitgevoerd door mensen die daar kennis van hebben. Wij kunnen als leerlingen en bewoners van Zoetermeer, die weinig of 3

4 geen kennis hebben van recycling, geen innovatief onderzoek verrichten naar het eigenlijke proces. Daarentegen kunnen we op sociaal vlak goed de situatie analyseren op het gebied van recycling. Belang van het onderwerp Tijdens ons onderzoek zijn wij erachter gekomen dat de circulaire economie niet in balans is. De circulaire economie bestaat uit het onderdeel take, make en waste en deze onderdelen zijn niet gelijk. In Nederland wordt er meer gefocust op take en make dan op waste. Zo is de circulaire economie niet in balans, en kan deze nooit doordringen in de samenleving. Het onderdeel waste is wat de circulaire economie circulair maakt, en zolang dit onderdeel achtergesteld blijft kan de circulaire economie niet ontstaan, doorgroeien en een gewoonte worden. Door het aandeel in waste van de inwoners van Zoetermeer te onderzoeken, komen we te weten hoe circulair de gemeente van Zoetermeer echt is. De inwoners van een land blijven een belangrijke factor in de economie, en zij kunnen dus het verschil maken. Zonder de consumenten op de hoogte te stellen van het belang van de circulaire economie en ze daar deel uit van te laten maken, komt de circulaire economie nooit van de grond. Waar op internet te lezen is over meer kansen voor ondernemers, bedrijven en grote instellingen focussen wij ons op de consument. Probleemstelling De inwoners van Zoetermeer weten nog te weinig over het milieu om er belangstelling voor te tonen. Zonder dat consumenten weten wat ermee gebeurt, worden plastic flessen, GFT resten en papier en karton netjes gescheiden en ingeleverd. Als consumenten weten van het verschil dat zij kunnen maken voor het milieu, zullen zij zich actiever inzetten en meer milieubewust gaan leven. Consumenten kunnen ook worden verplicht om afval te scheiden, meer milieubewust te gaan leven en meer belangstelling te tonen voor het milieu, maar zo zal de circulaire economi e niet doordringen in de samenleving. Als consumenten weten wat voor effect het heeft om bijvoorbeeld hun afval te scheiden, zullen zij zelf belangstelling gaan tonen voor het milieu en op eigen initiatief milieubewust gaan leven. Wanneer de circulaire economie gebaseerd is op een eerlijke interesse van de deelnemers, komt deze beter op gang dan wanneer de circulaire economie gebaseerd is op verplichting. Samengevat zijn er twee problemen die moeten worden aangepakt om de circulaire economie te verbeteren: 1. de consument weet nog te weinig van het milieu 2. het inleveren van afval moet makkelijker worden gemaakt 4

5 Onderzoeksvragen De hoofdvraag die wij in ons onderzoek willen beantwoorden luidt: Op welke manier wordt de gemeente Zoetermeer circulair? Om deze vraag te beantwoorden richten wij ons op de volgende deelvragen. Deelvraag 1: Wat weten de inwoners van Zoetermeer over het milieu? In hoeverre zijn de inwoners van Zoetermeer milieubewust? Denkt men dat het nuttig is om afval te scheiden? Deelvraag 2: Hoe belangrijk is het milieu voor de inwoners van Zoetermeer? Maakt men zich zorgen over het milieu? Wil men zich actief inzetten voor het milieu? Deelvraag 3: Scheiden de inwoners van Zoetermeer hun afval? Zijn er verschillende soorten afval die men inzamelt? Denkt men een verschil te kunnen maken voor het milieu door afval te scheiden? Wat denkt men dat er aan afval geproduceerd wordt en hoeveel wordt er daadwerkelijk geproduceerd? Deelvraag 4: Beschikken de inwoners van Zoetermeer over de juiste kennis van het milieu? Hoeveel inleverpunten denkt men dat er zijn in hun buurt? Hoeveel zijn er daadwerkelijk? Hoeveel afval denkt men per jaar te produceren? Hoeveel afval produceren ze daadwerkelijk? Deelvraag 5: Wat doet de gemeente Zoetermeer of Nederland om de lineaire economie in een circulaire economie te veranderen? Hoe worden telefoons hergebruikt? Zijn er al inleveracties geweest in Zoetermeer? Wat is er veranderd op het gebied van plastic tasjes? Deze vragen leiden ons naar de hypothese. Wij denken namelijk te kunnen aantonen dat er een duidelijk verschil is tussen hoe de consument denkt over het milieu en wat er werkelijk aan de hand is. In juni 2014 toonden Hans en Ola Rosling 2 namelijk aan dat er een grote kans is dat mensen foute kennis hebben over wat ze denken te weten, in hun TED Talk How not to be ignorant about the world. We zullen de kennis over afval scheiden van de inwoners van Zoetermeer meten, en uit die resultaten zal blijken of inwoners genoeg weten over afval scheiden om de circulaire economie tot stand te brengen. 5

6 In ons onderzoek verwachten we de volgende resultaten: Wat weten de inwoners van Zoetermeer over het milieu? Er is geen basiskennis over het milieu waar alle inwoners van Zoetermeer over beschikken. Mensen die lang in Zoetermeer wonen weten meer over hun wijk dan nieuwe bewoners, en mensen met een gezin weten meer van afval scheiden dan mensen zonder een gezin. Dit komt omdat inwoners met kinderen meer afval produceren en dus moeten wegbrengen. Doordat er vee l reclame wordt gemaakt voor afval scheiden en er al meerdere sorteerbakken te vinden zijn in de wijk, weten de inwoners van Zoetermeer dat afval scheiden belangrijk is voor het milieu, maar daar houdt hun kennis op. In Zoetermeer hebben inwoners namelijk niet in verdere mate te maken met het milieu. Hoe belangrijk is het milieu voor de inwoners van Zoetermeer? Het milieu is voor de inwoners van Zoetermeer belangrijk, maar ze weten er niet genoeg van om zich er zorgen over te maken. Het milieu is iets waar ze niet dagelijks de gevolgen van inzien, en dat in combinatie met het gebrek aan kennis zorgt voor een verkeerd beeld van het milieu. Scheiden de inwoners van Zoetermeer hun afval? De inwoners scheiden hun afval zolang dat voor hun gemakkelijk is. De groe ne en zwarte container worden wekelijks gevuld en ook de plastic flessen worden ingeleverd, maar de rest van het afval wordt nauwelijks gescheiden. Op de meeste plastic flessen zit statiegeld, men levert dit dus liever in dan glas waar geen statiegeld op zit, men kan tijdens het boodschappen de flessen inleveren en krijgt geld terug wat ze voorheen zelf betaald hebben toen ze het product kochten. Kleding, E-waste, puin en bouwafval en klein chemisch afval wordt minder vaak ingeleverd omdat het meestal niet in een winkel kan worden ingeleverd en ook zijn er geen containers voor de deur waar je dit soort afval kunt inleveren. Beschikken de inwoners van Zoetermeer over de juiste kennis van het milieu? De meeste inwoners van Zoetermeer hebben nog niet de juiste kennis van het milieu, net zoals waarschijnlijk de rest van de inwoners van Nederland. De gemeente en de scholen moeten hier verandering in brengen als ze wel de juiste kennis willen bijbrengen. Wat doet de gemeente Zoetermeer of Nederland om de lineaire economie in een circulaire economie te veranderen? Op het gebied van waste is Zoetermeer goed bezig met afval scheiden en inzamelen. In heel Zoetermeer doen scholen al een paar jaar acties, zoals straatvuil opruimen in de wijk en elektronica inleveren op school. Daarnaast worden er pilots gehouden met gescheiden afvalbakken in het winkelcentrum en zorgt de gemeente ervoor dat persoonlijke containers en afvalbakken regelmatig worden geleegd op de juiste manier. In geheel Nederland wordt er goed omgegaan met afval, en is er voldoende gelegenheid om het afval te scheiden. Op welke manier wordt de gemeente Zoetermeer circulair? De gemeente Zoetermeer kan circulair worden op het onderdeel waste van de circulaire economie. Het afval scheiden in Zoetermeer kan worden verbeterd door het inleveren van afval makkelijker te maken, en meer kennis te verspreiden over het milieu. 6

7 Verband onderzoek met circulaire economie Onze huidige economie is (nog) voor het grootste deel lineair. Dat betekent dat consumenten producten kopen met de achterliggende gedachte dat die producten ooit zullen eindigen als afval. In een circulaire economie wordt er bij de productie van een product al rekening mee gehouden, dat de bestanddelen van dat product opnieuw als grondstoffen of componenten worden gebruikt in het productieproces. Met andere woorden, het systeem is gericht op het maximaliseren van de herbruikbaarheid van grondstoffen en producten 3. Onze huidige lineaire economie is niet in stand te houden op lange termijn, en zal langzaam moeten veranderen. Het lineaire systeem zorgt ervoor dat er op den duur, voor generaties na ons, bijvoorbeeld minder grondstoffen zijn 3. Hierdoor is de continuïteit van het lineaire systeem technisch niet mogelijk, want middelen die er niet zijn kunnen niet gebruikt worden in een productieproces. Dit probleem is echter niet het enige nadeel. De vervuiling, veroorzaakt door de overconsumptie vanwege de lineaire economie, resulteert in klimaatverandering en een kleinere biodiversiteit, en is schadelijk voor de gezondheid van mens en dier. Een goed voorbeeld hiervan is de plastic soep in de Grote Oceaan 4. Een circulaire economie levert twee voordelen op: ten eerste is er minder productie en winning van nieuwe grondstoffen nodig, en ten tweede wordt de hoeveelheid afval gereduceerd. Dit samen zorgt voor minder vervuiling en energieverbruik. Bovendien wordt een land als Nederland bij een circulaire economie minder afhankelijk van grondstoffen uit het buitenland, zoals aardmetalen die worden gebruikt voor mobiele telefoons en windmolens. (Hartman, 2014, Economische Transitie) Door van een lineaire economie een circulaire economie te maken, gaat de mens van verbruik naar gebruik en van lineaire naar circulaire processen 5. De lineaire economie bestaat uit 3 onderdelen. Ten eerste take, dit slaat op het gebruiken van primaire grondstoffen. Het tweede onderdeel make gaat over het maximaliseren van de productie. Het laatste onderdeel is het afval weggooien of anders gezegd waste. Het resultaat hiervan is dat natuurlijke hulpbronnen worden uitgeput en het ecologische draagvlak van de aarde, als planeet, overschreden wordt. De uitgangspunten van de circulaire economie zijn het minimaliseren van gebruik van primaire grondstoffen bij take. Bij make hoort het ontwerpen van producten die lang meegaan, te repareren zijn en/ of volledig te recyclen zijn. Als laatste is het minimaliseren van afval ook een belangrijk punt bij waste. Een ander kenmerk van een circulaire economie, is het nabootsen van de natuur. Afval bestaat namelijk niet in de natuur. Een dode boom biedt bijvoorbeeld weer voedingsstoffen voor een volgende boom om te groeien; en wanneer afval in productieprocessen de grondstof voor nieuwe producten is, is er sprake van circulaire economie. De kringlopen zijn niet gesloten en er verdwijnt geen materiaal als afval 6. Het idee van een circulaire economie is niet nieuw, maar staat pas in de belangstelling sinds er oplossingen worden gezocht voor de problemen van de lineaire economie. Die zijn namelijk overal goed te merken: een toenemend tekort aan grondstoffen, oceanen die vervuilt raken, oerbossen die worden gekapt en smeltende ijskappen dragen bij aan de verandering van de lineaire economie naar de circulaire economie 6. 7

8 Er worden in een circulaire economie twee kringlopen onderscheiden: de biologische kringloop en de technische kringloop. Bij de biologische kringloop worden gebruikte grondstoffen uitgeleverd aan de natuur. Voor de technische kringloop worden producten op een manier ontworpen die ervoor zorgt dat ze opnieuw goed gebruikt kunnen worden zodat de economische waarde behouden blijft. Bij een volledig circulaire economie worden van de ingezamelde producten gelijkwaardige producten gemaakt en ligt het inzamelingspercentage van gebruikte producten op 100%. Als de materialen toch ontsnappen, brengen ze geen schade aan de natuur 6. Als we het begrip circulaire economie toepassen op de gemeente Zoetermeer, komt al snel een kleinschalig niveau naar boven. Zoetermeer speelt geen grote rol in het onderdeel take, want primaire grondstoffen worden er niet op grote schaal gevonden en gebruikt. Bij het onderdeel make blijkt dat Zoetermeer niet erg actief is in het produceren van goederen; fabrieken zijn er nauwelijks te vinden. Bij het onderdeel waste ligt dit anders. Iedere inwoner, iedere winkel, iedere werkgever en iedere school in Zoetermeer produceert afval. Tijdens ons onderzoek werd al snel duidelijk dat wij ons zouden richten op het onderdeel waste. Het eerste waar wij achter kwamen, was dat er weinig informatie te vinden is over afval. In de bibliotheek zijn er geen boeken over te vinden, op school krijgen kinderen er ni et over geleerd en zelf wisten wij heel weinig van het onderwerp afval (scheiden). Wat opmerkelijk is, is dat we wel wisten over take en make, maar niet over waste. Er is ruim voldoende informatie te vinden over welke grondstoffen worden gebruikt en wat er daarmee geproduceerd wordt; bij verschillende vakken op school wordt er aan kinderen geleerd over hoe bijvoorbeeld plastic wordt gemaakt van olie, wat er met de plastic goederen gebeurt in de fabriek en hoe ze aangeleverd worden in de winkel. Wat er gebeurt met de goederen nadat men ze weggooit, wordt niet geleerd. Zo lang kinderen weten dat afval scheiden belangrijk is, zal het goedkomen. Vanuit dit oogpunt is te zien dat de onderdelen van de circulaire economie ongelijk zijn. Bij take en make is er veel kennis beschikbaar en bij waste juist heel weinig. Waarom is de kennis over de circulaire economie belangrijk? Nederland bestaat uit een kenniseconomie en is een informatiemaatschappij. Een substantieel deel van onze economische groei in de samenleving komt voort uit kennis. Zolang de kennis over het onderdeel waste minder is dan de kennis over take en make, zijn de onderdelen ongelijk en is de circulaire economie uit balans. Op deze manier kan de lineaire economie niet overgaan naar een circulaire economie. 8

9 Wat weten de inwoners van Zoetermeer over het milieu? In hoeverre zijn de inwoners van Zoetermeer milieubewust? 67,3% van onze geënquêteerden noemt zich milieubewust, bij elke aankoop nemen zij hun eigen tasje mee en verder willen ze zich actief inzetten voor het milieu. Deze groep mensen weet wat het begrip milieubewust inhoudt. De overige 32,7% van de mensen zegt dat niet te weten of ze milieubewust zijn of het helemaal niet zijn. Maar zijn deze mensen echt niet milieubewust? De meerderheid zegt dat ze niet bij die groep horen maar ze horen er wel degelijk bij want ook zij nemen hun eigen tas mee en zetten zich ook in voor het milieu. Het verschil tussen deze groepen mensen is dat ze niet de juiste betekenis van het begrip weten, men is pas milieubewust als er in het gedrag duidelijk wordt dat diegene streeft naar behoud van de natuurlijke leefomgeving. 7 Hieruit kunnen we concluderen dat niet iedereen de kennis heeft over wat milieubewust eigenlijk inhoudt. Enerzijds zijn de mensen milieubewust omdat ze voldoen aan de criteria maar anderzijds weten ze niet dat ze milieubewust zijn omdat ze niet weten wat het precies betekent. Natuurlijk zijn er mensen die zeggen dat ze niet milieubewust zijn en die dit ook daadwerkelijk niet zijn, maar dat ge ldt maar voor een kleine groep mensen. Denkt men dat het nuttig is om afval te scheiden? Men denkt dat het nuttig is om afval te scheiden maar ze weten meestal niet de reden hierachter en waarom het beter is voor het milieu. Het is onder de consumenten nog niet duidelijk wat er gebeurt met de verpakkingen voor en na de aankopen. Dit zou de gemeente moeten verhelderen, waarschijnlijk wordt het afval vaker gescheiden als de mensen de redenen ervan weten waarom het beter is voor het milieu. Het directe resultaat wordt nooit aan de consument meegegeven en daarom blijft de consument dan ook met vragen zitten. Hoe belangrijk is het milieu voor de inwoners van Zoetermeer? Maakt men zich zorgen over het milieu? Mensen die zich milieubewust noemen, hebben vaak zorgen over het milieu. Onder de niet milieubewuste mensen zijn er geen mensen die zich vaak zorgen maken over het milieu. Dit is heel logisch: mensen die zichzelf niet milieubewust noemen, denken minder na over het milieu en hebben er dus minder vaak zorgen over. Dit is naar voren gekomen in ons onderzoek en is te zien in grafiek 1. De inwoners van Zoetermeer konden in de enquête aangeven of zij zich vaak, soms of nooit zorgen maken over het milieu. Een ander belangrijk verschijnsel is dat bij alle onderzochte groepen, weinig mensen zich nooit zorgen maken over het milieu: bij elke groep is het een klein aandeel van het totale aantal. Van de 52 geënquêteerden die mee hebben gedaan aan ons onderzoek, waren er maar 3 personen die zich nooit zorgen maakten over het milieu. Deze verschijnselen zijn belangrijk om rekening mee te houden in ons onderzoek naar de circulaire economie. Wanneer een groot deel van de inwoners van Zoetermeer zich namelijk bewust zijn van de problemen rondom het milieu, kunnen de inwoners makkelijker op de hoogte worden gebracht van oplossingen voor dergelijke problemen. Wil men zich actief inzetten voor het milieu? Of mensen nu milieubewust, niet milieubewust of niet weten of ze milieubewust zijn; er zijn bij elke groep mensen te vinden die zich actief willen inzetten voor het milieu. Zij proberen ook duurzaam te leven en ze denken dat afval scheiden nuttig is. Dat is gebleken uit onze enquête, vertaald naar cijfers die te zien zijn in grafiek 2. In deze grafiek zijn gegevens verwerkt van het onderzoek naar in hoeverre 9

10 mensen bereid zijn mee te werken aan de verbetering van het milieu. Een punt waar meer aandacht aan besteed kan worden, is het aantal mensen dat duurzaam probeert te leven. Van de 52 mensen die de enquête hebben ingevuld, zijn er 30 mensen die duurzaam proberen te leven. Dat betekent dat er 22 mensen zijn die dat niet doen. Het is belangrijk ook deze mensen duurzaam gaan leven, want wanneer mensen duurzaam gaan leven, worden zij zich bewust van wat zij allemaal kunnen besparen. Duurzaam leven is namelijk vergelijkbaar met de circulaire economie; minder kopen en minder weggooien passen bij het zo min mogelijk gebruiken van grondstoffen en het zo min mogelijk produceren van afval. Een ander aandachtspunt is het duidelijk maken dat afval scheiden nuttig is. Uit het onderzoek blijkt namelijk dat niet iedereen denkt dat afval scheiden nuttig is, terwijl dit wel zo is. Als meer mensen weten dat afval scheiden nuttig is, is er een kans dat zij dit vaker doen, en zo zullen ook zij bijdragen aan de circulaire economie. Grafiek 3 gaat hier dieper op in: deze laat zien of mensen met afval scheiden een verschil denken te kunnen maken voor het milieu. In elke groep onderzochte mensen zijn er mensen die denken dat z e een verschil kunnen maken, en dat is een mooi resultaat. Er zijn echter ook nog mensen die denken dat ze geen verschil maken, en mensen die niet weten of afval scheiden helpt voor een beter milieu. Dat is iets waar nog aan gewerkt zal moeten worden: hoe meer mensen weten dat afval scheiden goed is voor het milieu, des te vaker zullen zij ook afval scheiden. Dan komt de circulaire economie voor een deel op gang. Scheiden de inwoners van Zoetermeer hun afval? Is er een verschil in het soort afval dat men inzamelt? Glas, oud papier en karton en plastic worden het meest ingeleverd. GFT en kleding worden regelmatig ingezameld, maar E-waste, puin- en bouwafval en klein chemisch afval worden minder ingezameld. Dit blijkt uit de cijfers van ons onderzoek die te zien zijn in grafiek 4. Nu zijn glas, oud papier, karton en plastic makkelijk in te leveren. GFT en kleding zijn minder makkelijk, en E-waste, puin- en bouwafval en chemisch afval zijn moeilijk in te leveren. Waar er voor glas, oud papier en karton en plastic wel 3 inleverplekken zijn in één wijk, is er bijvoorbeeld voor puin- en bouwafval maar één inleverplek in de stad. Hier is dus een verband te zien: hoe makkelijker het product is in te zamelen, des te vaker het ook daadwerkelijk wordt ingezameld. Dit is belangrijk, want hoe vaker er afval wordt ingezameld, des te gewoner het wordt. Zo schuift het onderdeel waste steeds meer in de richting van de circulaire economie. Denkt men een verschil te kunnen maken voor het milieu door afval te scheiden? Uit ons onderzoek, de cijfers hiervan zijn te zien in grafiek 5, is gebleken dat van de mensen die zich milieubewust noemen het grootste aandeel denkt dat afval scheiden nuttig is. Ook mensen die zich niet milieubewust noemen of niet weten of ze milieubewust zijn, denken dat afval scheiden nuttig is. Dit is erg belangrijk voor de circulaire economie: zodra mensen weten dat afval scheiden nuttig is, vinden ze het belangrijker en scheiden ze daadwerkelijk meer afval. Op deze manier is het onderdeel waste al een stuk dichterbij de circulaire economie. Uit de grafiek blijkt echter ook dat er mensen zijn die denken dat afval scheiden niet nuttig is, dit kan de circulaire economie tegenwerken. Sommige mensen denken dat afval scheiden niet nuttig en niet nodig is, vervolgens wordt het afval niet gescheiden en kan het niet gerecycled worden. Het onderdeel waste wordt niet circulair, zo kan de circulaire economie niet op gang komen. 10

11 Wat denkt men dat er aan afval geproduceerd wordt en hoeveel wordt er daadwerkelijk geproduceerd? De antwoorden op de vraag hoeveel afval denkt u per jaar te produceren? variëren sterk. In onze enquête waren antwoorden van zowel 20 kilo als kilogram per jaar. In grafiek 6 is te zien welke mensen welke antwoorden gaven. Er is duidelijk een verschil te zien tussen de antwoorden van de milieubewuste mensen en die van de niet milieubewuste mensen. Waar de antwoorden van de milieubewuste mensen veel in de buurt komen van de werkelijke hoeveelheid, wijken de antwoorden van de niet milieubewuste mensen daar sterk van af. De mensen die niet weten of ze milieubewust zijn, zitten er tussen in. Dit verschijnsel is logisch te verklaren: mensen die zich milieubewust noemen, doen dat bij voorbeeld omdat zij veel afval scheiden. Omdat ze veel afval scheiden, weten ze ongeveer hoeveel afval er wordt weggegooid per week of per dag. Hierdoor kunnen zij uitrekenen hoeveel afval dat per jaar is, en weten ze ongeveer het juiste antwoord. Mensen die helemaal geen afval scheiden, noemen zich minder snel milieubewust. Omdat zij geen afval scheiden en er dus minder met afval in de weer zijn, weten zij niet hoeveel zij produceren. Het is belangrijk voor mensen om over de juiste kennis van afval te beschikken: hoe meer men weet van afval, des te meer aandacht er wordt gegeven aan het onderdeel waste, en zo wordt het makkelijker om de circulaire economie te creëren. Als mensen weten hoeveel afval ze produceren, zien ze sneller in wat voor een verschil het afval scheiden kan maken, en dit draagt bij aan de ontwikkeling van de circulaire economie. Beschikken de inwoners van Zoetermeer over de juiste kennis van het milieu? Wat denkt men dat er aan afval geproduceerd wordt en hoeveel wordt er daadwerkelijk geproduceerd? De inwoners van Zoetermeer hebben, zoals het merendeel van Nederland, geen goed beeld van wat er met afval gebeurt. Wij denken dat hier betere voorlichting nodig is, of via de gemeente of via school. Er zijn zowel mensen die duurzaam leven en dit ook daadwerkelijk zijn maar er zijn ook mensen die vinden dat ze duurzaam leven maar bij elke aankoop een nieuw tasje kopen. Het daadwerkelijke aantal inleverpunten dat zich in een buurt bevindt, is anders dan men denkt. Het geschatte aantal varieert tussen de 1 en 20 inleverpunten. Voor de burger is er slechts 1 inleverpunt toegankelijk 16 in Zoetermeer waar alles kan worden gebracht, namelijk het Zelfbrengdepot. Papier, plastic, glas en textiel kunnen natuurlijk ook ingeleverd worden bij de daarvoor bestemde containers bij winkelcentra en flats. Voor al het andere afval, zoals puin en bouwafval, grofvuil en klein chemisch afval, moet u dus naar het Zelfbrengdepot. Het aantal kilo dat men denkt te produceren per persoon per jaar ligt tussen 20 en kilo, dit laat zien dat men eigenlijk geen idee heeft hoeveel het daadwerkelijk kan zijn. Wel geven veel mensen die de enquêtes hebben ingevuld aan dat ze niet weten hoeveel kilo afval men verbruikt maar dat ze wel weten dat men te veel produceert per jaar. Dit laat al iets positiefs zien, namelijk dat men wel beseft dat ze te veel produceren en er wat aan wil doen. Het gemiddelde in 2014 is, zoals te zien is in bron 3 (zie bijlage),ongeveer 512 kilogram afval per persoon per jaar. 11

12 Wat doet de gemeente Zoetermeer of Nederland om de lineaire economie in een circulaire economie te veranderen? Hoe worden telefoons hergebruikt? Een huishouden heeft gemiddeld drie tot vijf ongebruikte mobieltjes, dat werd duidelijk bij ons interview met Vodafone. Aangezien er zo veel telefoontjes niet meer worden gebruikt of stuk zijn, is hier een oplossing op gevonden; namelijk deze apparaten hergebruiken. 8 De providers Vodafone en Belcompany recyclen hun telefoontjes bij hetzelfde bedrijf, hier kunnen dan ook alle en mobieltjes van deze twee providers worden ingeleverd. Elke provider heeft zijn eigen bedrijf waar ze hun telefoontjes recyclen. 9 De providers recyclen in dit bedrijf specifieke onderdelen zoals het scherm en alle onderdelen binnen in de mobieltjes. Verder halen ze ook het goud en alle metalen uit de apparaten en gebruiken dit weer voor nieuwe producten of voor de reparatie van andere toestellen. De rest, de onderdelen die niet gebruikt kunnen worden voor reparatie, worden naar het depot gebracht. De onde rdelen die dit bedrijf inzamelt worden in de database gezet, zo zijn ze makkelijker te vinden. 9 De onderdelen die in de database worden gezet, zijn uit een oud of kapot mobieltje gehaald en worden weer gebruikt voor renovatie van andere telefoons. In kg gsm s zit 3500 kg zilver, 340 kg goud, 130 kg palladium en kg koper. Dit zijn grote hoeveelheden en daarom is het belangrijk dat deze mobieltjes gerecycled worden zodat het milieu minder vervuild wordt en zodat er minder grondstoffen gebrui kt hoeven te worden. 10,11 Voor het inleveren van je oude mobieltjes krijg je bij bepaalde acties van Vodafone ook nog geld terug en worden deze apparaten gebruikt voor goede doelen of in armere gebieden, zoals in Afrika 8. Deze Vodafone inruildeals zijn als sinds 2010 bezig en het zorgt voor meer recycling en hergebruik op het gebied van telefoons. Van de ingezamelde telefoons recyclet Vodafone 10% en 90% wordt hergebruikt in ontwikkelingslanden. Ongeveer 6% van alle verkochte mobieltjes wordt gerecycled of krijgt een tweede leven in een ontwikkelingsland, dit is nog te weinig voor een goede circulaire samenleving. In de grafiek is wel goed zichtbaar dat het hergebruik van telefoons in de laatste jaren fors is toegenomen. Verwacht wordt dat het aantal gerecyclede mobieltjes alleen nog maar zal toenemen aangezien men geld voor het apparaat kan terugkrijgen en goede doelen kan steunen. Dit zijn aantrekkelijke aanbiedingen voor de consument en ze zullen er dan ook steeds meer gebruik van maken. Ook maken de prov iders steeds meer reclame maken waardoor het steeds bekender wordt onder de gebruikers van mobieltjes. Bij het onderzoek naar de telefoontjes bij Vodafone is wel duidelijk geworden dat bedrijven waar de gebruikte telefoontjes naar toe worden gebracht niet geheel transparant zijn aangezien er niet veel informatie vrij wordt gegeven aan de consument en de providers. 12

13 ReCell is de eerste organisatie in Nederland die mobiele telefoons en andere elektronica recyclet. Ze proberen het voor de consument aantrekkelijk te maken om oude toestellen in te leveren en het een nieuw leven te geven. 11 Wat gebeurt er met de mobieltjes in Afrika? Jaarlijks belanden en een paar miljoen kapotte mobieltjes in Afrika op de vuilstort. Joost de Kluijver, een bedrijfskundige en consultant, koopt deze oude telefoontjes met een paar andere mensen op om het weer te recyclen in Europa. In Afrika wordt elektronica vaak op de vuilnisbelt gegooid met de batterijen nog in de apparaten. Het overgebleven metaal wordt door mensen verzameld die op de vuilnisbelt op zoek gaan naar nuttige onderdelen of spullen. Het is gevaarlijk om het in brand te steken aangezien er chemische stoffen vrijkomen. Men gebruikt ook chemicaliën zodat het goud makkelijk uit de apparaten kan worden gehaald. Joost de Kluijver houdt zich al langer bezig met tweedehands mobieltjes. Sinds 2009 koopt hij kapotte mobieltjes op van bedrijven om het een tweede leven te geven in Afrika. In arme landen is er een behoefte aan mobieltjes met een goede kwaliteit. In 2011 heeft de Kluijver een organisatie opgericht genaamd Closing the Loop. Deze organisatie wil hetzelfde aantal mobieltjes terug krijgen als dat ze verkopen en focust zich voorlopig op Ghana. In dit land is er heel veel e-waste en mobieltjes worden voor ongeveer 0,20 verkocht aan de eigenaar. 12 Mensen zullen vooral hun mobieltje inleveren als ze hier geld voor krijgen maar de belangrijke drijfveer hierachter is dat het beter is voor het milieu als er geen elektronica meer wordt verbrand. De mobieltjes gaan naar Umicore in België, hier kunnen ze voor 95% tot 99% van de waardevolle metalen terugwinnen. De organisatie maakt op dit moment nog geen winst, dit kan alleen als er nog meer mobieltjes per jaar worden gerecycled. Volgens De Kluijver moeten providers meer doen om de recycling van apparatuur te stimuleren. Zijn er al inleveracties geweest in Zoetermeer? De gemeente Zoetermeer wil de bewoners stimuleren om bewuster te leven en is daardoor actief bezig met het starten van inleveracties. In 2012 was er een e-waste inzamelactie 13, men steunde hierbij geen goed doel steunde maar kon zelf waardebonnen of geld winnen. Deze inleveracties zijn er om de inwoners bewust te maken dat afval scheiden van het belang is voor het milieu en hen te stimuleren e -waste op de juiste plek in te leveren. In Zoetermeer was er nog een inleveractie die duurde vanaf 5 oktober 2015 tot en met 31 december. Men kon kleine elektronische apparaten of spaarlampen naar het Zelfbrengdepot brengen 14. Dit doet men niet om er zelf beter van te worden maar om het goede doel te steunen. Als Zoetermeer in de top 25 zit van de beste gemeentes dan ontvangt de Kledingbank MEVE de waarde van de cheque, namelijk 1000 euro, van recyclingstichting Wecycle. Deze inleveractie stimuleert de bevolking om hun e-waste in te leveren en een goed doel te steunen. Het inleveren van producten bij het Zelfbrengdepot wordt hierdoor aantrekkelijker en de mensen worden bewuster dat schadelijke stoffen niet in het milieu terecht komen. De resultaten van deze inleveracties zijn niet bekend bij de gemeente dus we kunnen niet concluderen dat één actie succesvoller was dan de andere actie

14 Wat is er veranderd op het gebied van plastic tasjes? Uit de enquête is gebleken dat slechts 2% van de mensen bij iedere aankoop bewust een nieuw tasje kopen. Dit lage percentage komt waarschijnlijk doordat tasjes bij winkels vanaf 1 januari 2016 niet meer gratis zijn. Het kopen van tasjes werd verplicht om zwerfvuil op straat en in de zeeën tegen te gaan maar daarnaast ook om grondstoffen te besparen. 15 Kortom het is ingevoerd om milieuvervuiling terug te dringen. In Nederland neemt zoals te zien is in bron 1 (zie bijlage), 83 % van de bevolking een eigen tasje mee naar de winkel, onder onze geënquêteerden in Zoetermeer ligt dit anders. 71% neemt altijd een tasje mee, 2 % neemt nooit een tasje mee en 27% bijna altijd tenzij ze onverwacht boodschappen gaan doen. Het percentage komt niet overeen met het gemiddelde van Nederland, maar wij zijn er niet achter gekomen of de gegevens in bron 1 heel specifiek zijn gemeten of niet; indien het niet specifiek is onderzocht, ligt hier de oorzaak. We kunnen wel de conclusie trekken dat mensen veel vaker hun tasjes meenemen dan voor 1 januari

15 Oplossing In deelvraag 2 Hoe belangrijk is het milieu voor de inwoners van Zoetermeer? worden een aantal aandachtspunten aangestipt. Wij hebben dit probleem kort samengevat: Weinig inwoners (3 van de 52 mensen) maken zich nooit zorgen over het milieu Er zijn veel inwoners die niet proberen duurzaam te leven (30 van de 52 mensen) Er zijn nog inwoners van Zoetermeer die denken dat afval scheiden geen verschil maakt voor het milieu In deelvraag 3, Scheiden de inwoners van Zoetermeer hun afval?, wordt een belangrijk verband aangegeven, namelijk hoe makkelijker het product is in te zamelen, des te vaker het ook daadwerkelijk wordt ingezameld. Wij geloven dat met dit verband de problemen van deelvraag 2, Hoe belangrijk is het milieu voor de inwoners van Zoetermeer? aangepakt kunnen worden. Ons idee om het onderdeel waste van de economie circulair te maken, is het scheiden en inleveren van afval makkelijker maken. Dit is belangrijk, want hoe makkelijker het is om afval te scheiden, des te vaker het ook daadwerkelijk gedaan wordt. Zo schuift het onderdeel waste steeds meer in de richting van de circulaire economie, en wordt Zoetermeer circulair op het gebied van waste. Het makkelijker maken van afval scheiden kan door bijvoorbeeld meer gescheiden afvalbakken in Zoetermeer te plaatsen. De meest logische plek hiervoor is het winkelcentrum; hier staan al gescheiden afvalbakken en ook in veel winkels kunnen gebruikte producten worden teruggebracht, bij elk Albert Heijn-filiaal kunnen bijvoorbeeld lege batterijen worden ingeleverd 18. Zo komt winkelen meer in het teken van de circulaire economie te staan: waar producten worden gekocht, kunnen de producten ook weer worden ingeleverd. Het wordt makkelijker om duurzaam te leven, en dit zal daadwerkelijk gedaan worden: hoe makkelijker het is om afval te scheiden, des te vaker het ook daadwerkelijk gedaan wordt, is gebleken uit ons onderzoek. Gebruikte en/of lege producten behoren niet meer tot afval, consumenten worden hierop attent gemaakt. Het minimaliseren van afval is namelijk een belangrijk punt van de circulaire economie. Iets wat ook zal helpen bij het inzamelen van afval, is een beloning. Met een beloning kunnen ook het probleem dat de inwoners van Zoetermeer zich vaak zorgen maken over het milieu, en het probleem dat inwoners nog steeds denken dat afval scheiden geen verschil maakt voor het milieu, worden aangepakt. Volgens ons onderzoek naar beloningen, te zien in grafiek 7 (zie bijlage) willen mensen het liefst geld winnen of een goed doel steunen. Ook een groot deel van de geënquêteerden wenste echter niets als beloning: de meningen zijn hier dus over verdeeld. Iets wat in ieder geval goed helpt, is een emotionele beloning. Mensen worden gemotiveerd door een emotionele beloning, volgens Indora s Top tien succesfactoren van effectieve reclame 19. Negatieve emoties moeten laag staan of worden opgelost. (Indora). Dit kan worden gedaan door te laten zien welk verschil wordt gemaakt voor het milieu door afval te scheiden. Op deze manier kunnen de punten uit de eerder genoemde probleemstelling (inleiding, blz. 4) worden opgelost als twee vliegen in één klap. Het inleveren van afval moet makkelijker worden gemaakt, en dit kan door middel van het plaatsen van meerdere afvalbakken in bijvoorbeeld het winkelcentrum. Door uit te leggen wat voor verschil consumenten maken met het scheiden van afval, krijgen zij een emotionele beloning en komen zij meer te weten over het milieu. 15

16 Conclusie In hoeverre zijn de inwoners van Zoetermeer milieubewust? 67,3% van onze geënquêteerden noemt zich milieubewust. De overige 32,7% van de mensen zegt niet te weten of ze milieubewust zijn of het helemaal niet zijn. Men is milieubewust als er in het gedrag duidelijk wordt dat diegene streeft naar behoud van de natuurlijke leefomgeving. Er zijn mensen onder onze geënquêteerden die voldoen aan de criteria, maar niet weten dat zij milieubewust zijn, omdat zij niet weten wat het begrip precies betekent. Niet iedereen heeft dus de juiste kennis over wat milieubewust zijn inhoudt. Denkt men dat het nuttig is om afval te scheiden? Men denkt dat het nuttig is om afval te scheiden maar ze weten meestal niet de reden hierachter en waarom het beter is voor het milieu. Het is onder de consumenten nog niet duidelijk wat er gebeurt met de verpakkingen voor en na de aankopen. Het directe resultaat wordt nooit aan de consument meegegeven en daarom blijft de consument dan ook met vragen zitten. Maakt men zich zorgen over het milieu? Uit ons onderzoek is gebleken dat veel mensen zich zorgen maken over het milieu. Weinig mensen (3 van de 52 geënquêteerden ) maken zich nooit zorgen over het milieu. Van iedere onderzochte groep, of de mensen nu wel of ni et milieubewust zijn, of dat zij dat niet weten, zijn er mensen die zich zorgen maken. Wil men zich actief inzetten voor het milieu? Veel mensen willen zich actief inzetten voor het milieu. Daarnaast zijn er veel mensen die duurzaam proberen te leven, maar er zijn echter ook veel mensen die dat niet doen; 22 van de 52 geënquêteerden proberen niet duurzaam te leven. Bovendien zijn er ook nog te veel mensen die denken dat zij geen verschil kunnen maken door afval te scheiden. Is er een verschil in het soort afval dat men inzamelt? Er is een verschil te zien in de verschillende soorten afval die men inzamelt: hoe makkelijker het afval is in te zamelen, des te vaker wordt het ook ingezameld. Dat geldt voor plastic, papier, karton en glas. E-waste, puin- en bouwafval en klein chemisch afval worden minder vaak ingezameld. Denkt men een verschil te kunnen maken voor het milieu door afval te scheiden? Binnen alle onderzochte groepen zijn er mensen die denken dat afval scheiden nuttig is. Er zijn echter ook mensen die denken dat afval scheiden niet nuttig is, dit kan de circulaire economie tegenwerken. Wat denkt men dat er aan afval geproduceerd wordt en hoeveel wordt er daadwerkelijk geproduceerd? De antwoorden op de vraag hoeveel afval denkt u per jaar te produceren? variëren sterk. In onze enquête waren antwoorden van zowel 20 kilo als kilogram per jaar. De hoeveelheid afval die men jaarlijks produceert, is 489 kilo volgens het Meldpunt Verpakkingen. Er is een duidelijk verschil te zien tussen wie er het dichtst bij het juiste antwoord zaten, en wie niet. Mensen die zich milieubewust noemen, weten beter hoeveel afval zij jaarlijks scheiden dan mensen die zich niet milieubewust noemen. Hoeveel inleverpunten denkt men dat er zijn in hun buurt en hoeveel zijn er daadwerkelijk? Het daadwerkelijke aantal inleverpunten dat zich in een buurt bevindt, is anders dan men denkt. Het geschatte aantal varieert tussen de 1 en 20 inleverpunten. Voor de burger is er slechts 1 inleverpunt toegankelijk in Zoetermeer waar alles kan worden gebracht, namelijk het Zelfbrengdepot. Daar kan naast glas, papier en plastic ook puin, bouwafval, grofvuil en klein chemisch afval worden ingeleverd. Hoeveel afval denkt men per jaar te produceren en hoeveel afval produceren ze daadwerkelijk? Het aantal kilo dat men denkt te produceren per persoon per jaar ligt tussen 20 en kilo. Ook 16

17 geven de geënquêteerden aan niet te weten hoeveel kilo afval zij weggooien of scheiden, maar dat zij wel weten dat dit te veel is. Dit besef vormt een voordeel voor de circulaire economie. Hoe worden telefoons hergebruikt? De providers Vodafone en Belcompany recyclen hun telefoontjes bij hetzelfde bedrijf, hier kunnen dan ook alleen mobieltjes van deze twee providers worden ingeleverd. Elke provider heeft zijn eigen bedrijf waar ze hun telefoontjes recyclen. De providers recyclen in dit bedrijf specifieke onderdelen, en halen het goud en alle metalen uit de apparaten. Wat er overblijft van het toestel, wordt naar het depot gebracht. Van de ingezamelde telefoons recyclet Vodafone 10% en 90% wordt hergebruikt in ontwikkelingslanden. Ongeveer 6% van alle verkochte mobieltjes wordt gerecycled of krijgt een tweede leven in een ontwikkelingsland, dit is nog te weinig voor een goede circulaire samenleving. Zijn er al inleveracties geweest in Zoetermeer? De gemeente Zoetermeer wil de bewoners stimuleren om bewuster te leven en is daardoor actief bezig met het starten van inleveracties. In 2012 was er een e-waste inzamelactie, men steunde hierbij geen goed doel steunde maar kon zelf waardebonnen of geld winnen. In 2015 was er nog een inleveractie in Zoetermeer, men kon kleine elektronische apparaten of spaarlampen naar het Zelfbrengdepot brengen. Als Zoetermeer in de top 25 zit van de beste gemeentes dan ontvangt de Kledingbank MEVE de waarde van de cheque, namelijk 1000 euro, van recyclingstichting Wecycle. De resultaten van deze inleveracties zijn niet bekend bij de gemeente dus we kunnen niet concluderen dat één actie succesvoller was dan de andere actie. Wat is er veranderd op het gebied van plastic tasjes? Uit onze enquête is gebleken dat slechts 2% van de mensen bij iedere aankoop bewust een nieuw tasje koopt. Dit lage percentage komt waarschijnlijk doordat tasjes in winkels vanaf 1 januari 2016 niet meer gratis zijn, het betalen werd verplicht om milieuvervuiling terug te dringen. Ons idee om het onderdeel waste van de economie circulair te maken, is het scheiden en inleveren van afval makkelijker maken. Dit is belangrijk, want hoe makkelijker het is om afval te scheiden, des te vaker het ook daadwerkelijk gedaan wordt. Zo schuift het onderdeel waste steeds meer in de richting van de circulaire economie, en wordt Zoetermeer circulair op het gebied van waste. Het makkelijker maken van afval scheiden kan door bijvoorbeeld meer gescheiden afvalbakken in Zoetermeer te plaatsen. De meest logische plek hiervoor is het winkelcentrum. Iets wat ook zal helpen bij het inzamelen van afval, is een beloning. Met een beloning kunnen ook het probleem dat de inwoners van Zoetermeer zich vaak zorgen maken over het milieu en het probleem dat inwoners nog steeds denken dat afval scheiden geen verschil maakt voor het milieu, worden aangepakt. De inwoners van Zoetermeer hebben verschillende meningen over wat zij willen als beloning. Iets wat in ieder geval goed helpt, is een emotionele beloning. Dit kan worden gedaan door te laten zien welk verschil wordt gemaakt voor het milieu door afval te scheiden. Wanneer inwoners bij het inleveren van hun afval worden geïnformeerd over de positieve effecten die het afval scheiden heeft op het milieu, komen zij meer te weten over het milieu en zullen zij zich hier minder zorgen om maken. Samengevat: Het inleveren van afval moet makkelijker worden gemaakt, en dit kan door middel van het plaatsen van meerdere afvalbakken in bijvoorbeeld winkelcentra. Door uit te leggen wat voor verschil consumenten maken met het scheiden van afval, krijgen zij een emotionele beloning en komen zij meer te weten over het milieu. 17

18 Op welke manier wordt de gemeente Zoetermeer circulair? Om Zoetermeer circulair te maken, kan er het beste worden gefocust op het onderdeel waste. Bij de onderdelen take en make speelt Zoetermeer namelijk geen grote rol in de circulaire economie. In ons onderzoek is onder andere het volgende duidelijk geworden: Niet iedereen heeft dus de juiste kennis over wat milieubewust zijn inhoudt. Men denkt dat het nuttig is om afval te scheiden, maar ze weten meestal niet de reden hierachter en waarom het beter is voor het milieu. Veel inwoners maken zich zorgen over het milieu en veel inwoners willen zich actief inzetten voor het milieu. Er zijn veel mensen die duurzaam proberen te leven, maar er zijn echter ook veel mensen die dat niet doen. Te veel inwoners denken dat zij geen verschil maken door afval te scheiden. Hoe makkelijker het afval is in te zamelen, des te vaker het afval ingezameld wordt. Inwoners die zich milieubewust noemen, weten beter hoeveel afval zij jaarlijks scheiden dan inwoners die zich niet milieubewust noemen. Deze inwoners geven wel aan dat ze het ingezamelde afval te veel vinden. Het daadwerkelijke aantal inleverpunten dat zich in een buurt bevindt, is anders dan men denkt. De gemeente Zoetermeer wil de bewoners stimuleren om bewuster te leven en is daardoor actief bezig met het starten van inleveracties. Nog heel weinig inwoners kopen iedere keer dat zij boodschappen gaan doen nieuwe plastic tasjes. De gemeente Zoetermeer wordt circulair, mede door het starten van inleveracties. Daarnaast is uit ons onderzoek gebleken dat veel inwoners gewijd zijn aan het scheiden van hun afval voor een beter milieu. Er zijn echter ook nog te veel inwoners die niet duurzaam probere n te leven, te veel inwoners denken dat zij geen verschil kunnen maken met het scheiden van afval en daarom doen zamelen ze niet in. Nog een belangrijk punt is dat hoe makkelijker afval is in te zamelen, des te vaker het ook gedaan wordt. Om Zoetermeer te verbeteren wat betreft de circulaire economie, geven wij de volgende oplossing. Het inleveren van afval moet makkelijker worden gemaakt, zodat meer inwoners hun afval zullen inleveren. Wanneer inwoners bij het inleveren van hun afval worden geïnformeerd over de positieve effecten die het afval scheiden heeft op het milieu, komen zij meer te weten over het milieu en zullen zij zich hier minder zorgen om maken. 18

19 Bronvermelding 1. Sanders, J. (2016). Screening LCA van e-waste recycling in Nederland, geraadpleegd op 9 oktober 2016, 2. Rosling, H. (2014). How not to be ignorant about the world, geraadpleegd op 17 augustus 2015, 3. Hartman, A. (2014) 20 oktober Economische transitie: van lineair naar circulair, geraadpleegd op 13 augustus 2015, 4. Wat is de plastic soep in de Grote Oceaan?, geraadpleegd op 13 augustus 2015, 5. Wat is circulaire economie?, geraadpleegd op 13 augustus 2015, 6. Waarom een circulaire economie?, geraadpleegd op 13 augustus 2015, 7. Encyclo.(z.d.). Betekenis milieubewust. Geraadpleegd op 25 augustus 2016, 8. Hendrikx, H. (2013). Een tweede leven voor mijn oude telefoon. Geraadpleegd op 25 augustus 2015, 9. Medewerker Vodafone winkel in Zoetermeer. (20 augustus 2015) 10. Envirofone. (z.d.). Je oude telefoon inleveren voor geld bij Envirofone. Geraadpleegd op 29 mei 2016, ReCell. (z.d.). Waarom inleveren? Geraadpleegd op 2 juni 2016, Mooyman, R. (2014). Alle mobieltjes verzamelen. Geraadpleegd op 2 juni 2016, Duurzaam Verder. (2012). In Zoetermeer, e-waste inzamelcampagne. Geraadpleegd op 20 september 2015, Zoetermeeractief.(2015). Inleveractie Zelfbrengdepot. Geraadpleegd op 20 september 2015, Rijksoverheid. (2016). Afval. Geraadpleegd op 24 augustus 2016, Medewerker van de gemeente Zoetermeer.(11 augustus 2016) 17. Meldpunt Verpakkingen. (2015). Geraadpleegd op 10 oktober 2016, Batterijen: kan ik lege batterijen inleveren bij Albert Heijn? (2016) Albert Heijn Service. Geraadpleegd op 11 oktober 2016, Top tien succesfactoren van effectieve reclame. Indora. Geraadpleegd op 11 oktober 2016, 19

20 Bijlagen Absolute aantallen Nooit Soms Vaak Grafiek 1: Hoe vaak maakt men zich zorgen over het milieu? Absolute aantallen Wil zich actief inzetten Probeert duurzaam te leven Denkt dat afval scheiden nuttig is Grafiek 2: Welke mensen zijn waartoe bereid? 20

21 Absolute aantallen Ja Nee Weet niet Grafiek 3: Denkt men met afval scheiden een verschil te kunnen maken voor het milieu? Absolute aantallen Glas Oud papier en karton Plastic GFT Kleding E-waste Puin en bouwafval Klein Chemisch afval Niets 0 Totaal Milieubewust Niet milieubewust Weet niet Grafiek 4: Wat voor soort afval wordt ingezameld? 21

22 Absolute aantallen Ja Nee Weet niet 5 0 Totaal Mileubewust Niet milieubewust Weet niet Grafiek 5: Denkt men dat afval scheiden nuttig is? Hoeveelheid afval in kilogram Cijfers volgens het Meldpunt Verpakkingen via internet Milieubewust Niet milieubewust Weet niet Grafiek 6: Hoeveel afval denkt men te produceren en hoeveel wordt er daadwerkelijk geproduceerd? 22

23 Absolute aantallen Wat zou men het liefst willen? Wat zou men het liefst willen? Grafiek 7: Wat zou men het liefst willen als beloning voor het scheiden van afval? 23

24 Bron 1 Bron 2 Bron 3 24