Geadresseerde: Ministerie van Economische Zaken Directie Energiemarkt Postbus EG Den Haag

Transcriptie

1 !l " '" se ~ f Geadresseerde: Ministerie van Economische Zaken Directie Energiemarkt Postbus EG Den Haag Vermilion Oil & Gas Netherlands B.V. Zuidwalweg 2, 8861 NV Harlingen Nederland

2 nhoudsopgave A). ALGEMENE GEGEVENS 3 B). BEDRJFS- EN PRODUCTEGEGEVENS 4 Cl. GEGEVENS NZAKE BODEMBEWEGNG ALS GEVOLG VAN DE WNNNG VAN KOOLWATERSTOFFEN 13 F'ëige of 1.5

3 & Gas À.anvraag ~n5t:ëmrn~ng wlnnlnqsplan D[H';1,, :'*e~'zte1q erg ävhddeu::hjrrère Formulier aanvraag instemming winningsplan ex artikel 34 lid 1 Mijnbouwwet (Mw) juncto artikel 24 Mijnbouwbesluit (Mb) Artikel 1 Onderwerp Beschrijving Mw34 lid 1 Mw34 lid 1 Mb24lid1a lid 1a Mr1.2.1 lid 3 Mw38 Verzoek om instemming voor winningsplan: Opeinde-Zuid en Middelburen A). Algemene gegevens A1.1) Naam indiener Deen winningsplan voor voorkomens in het continentaal plat vanaf de 3 zeemijlszone ~ een winningsplan voor voorkomens in Nederlands territoir tot 3 zeemijl Vermilion Oil & Gas Netherlands B.V. A1.2) Adres Zuidwalweg NV Harlingen Nederland A1.3) Contact persoon A1.4) A1.5)Telefoon Fax A1.6) ndiener ~ is uitvoerder conform artikel 22 Mw en tezamen met onderstaande rechtspersonen houder van de vergunning: Lundin Petroleum (Leeuwarden) D is een ander te weten: A2) Winningsvergunninggebied(-en) Winningsvergunning Leeuwarden KB nr. 31 dd (Stc. nr. 46). Herzien op , nr. 29; dd , nr. 20; dd , nr. 38 en dd , nr A2.1) Voorkomens koolwaterstoffen A2.2) Soort koolwaterstof die word gewonnen Opeinde-Zuid Middelburen Dolie D hoog calorisch gas D Groningen kwaliteit gas ~ laag calorisch gas D zwavelhoudend gas D condensaat A3) Bestaande of nieuwe winning ~ winningsplan voor reeds bestaande winning (inclusief voorziene uitbreiding) ~ winningsplan voor nieuwe winning A4) Samenloop vergunningen Wet Milieubeheer ~ nee, productie neemt plaats op bestaande winning D ja, te weten:

4 &. Gas t';önvraag ~n5ternrn~ng winninqspf an O~)eï!iH:je-Ztjïtl en g\:ï~dd Jburen Mw35 lid 1 Mw35 lid 1e lid 1e BJ. Bedrijfs- en productiegegevens (waarop artikel 10 lid 1 sub b van de Wet openbaarheid van bestuur niet van toepassing is) B1) Beknopte beschrijving van het winningsplan De Opeinde-Zuid en Middelburen voorkomens liggen op de grens van de Leeuwarden concessie en de Akkrum concessie, centraal in de provincie Friesland. De productie is gestart in 1980 en is nog in gang. De reden voor het actualiseren van het bestaande winningsplan is de hercompletie van de Rotliegend formatie in het Middelburen voorkomen en de voorgestelde toekomstige ontwikkelingsplannen voor het Middelburen voorkomen. Op de in dit plan gepresenteerde informatie is een onzekerheidsmarge van toepassing. Voor alle berekende waarden is een richtlijn van 20% aangehouden, voor andere informatie geldt een marge naar redelijkheid en billijkheid in relatie tot de aard, strekking en geldigheidsduur. Alle productiegegevens weergegeven in dit document zijn berekend op basis van het productieprofiel voor de 'meest waarschijnlijke' verwachte te winnen hoeveelheden delfstof uit de voorkomens. De onderliggende geologische, geofysische en petrofysische studies alsmede de daarbij gehanteerde onzekerheidsanalyse zijn gebaseerd op de destijds geldende laatste stand der techniek. B1.1) Beknopte beschrijving van wijze van winning door middel van (een) mijnbouwwerk( en) Een eerste gas-water scheiding wordt toegepast op de MDB-1/0PE-3 locatie. Gescheiden water wordt vervoerd naar een tank waar condensaat periodiek wordt afgeroomd, waarna het per truck vervoerd wordt naar een verwerkingsfaciliteit. Condensaat en gas worden via een ondergrondse aardgastransportleiding vervoerd naar het aargasbehandlingsstation bij Garijp (GTC) voor verdere verwerking. Van hier uit wordt het aardgas via een ondergrondse aardgastransportleiding naar het nabij gelegen meetstation geleid waar het na meting aan de afnemer geleverd wordt. Met betrekking tot het proces wordt verwezen wordt naar onderstaande figuur waarin een Process Flow Diagram van de aardgaswinningslocatie is opgenomen. Te zien zijn zowel de bestaande MDB-1/0PE-3 putten, als de geplande MDB-2 put. ~=...,.L L, "" ~ ::;~~''t rr,l OPMfRKltlGEN emsm H!DDaBUJ8lllll QPEmllE~J "'" PROCESS FLOW llla6ra1 Process flow diagram Opeinde-Zuid en Middelburen

5 lid 1a lid 1e 82) Geologische beschrijving van voorkomen(s) Voorkomen Opeinde-Zuid; laag Vlieland Het Opeinde-Zuid voorkomen is gelegen in het zuid-oostelijke gedeelte van de Leeuwarden concessie, aan de Leeuwarden Oost-kant van de concessie. Het voorkomen is geïsoleerd van de Nijega en de Opeinde voorkomens door een spil zone, maar is absoluut in communicatie met het Akkrum veld (nu verlaten) in de Akkrum concessie ten zuiden van de Leeuwarden concessie. Er bestaat een overeenkomst voor het overlappen van de concessies. Het voorkomen is in 1979 ontdekt met de put Middelburen-1; er werd gas gevonden in Vlieland zandsteen en in Ten Boer zandsteen van het Slochteren. De put Opeinde-3, die in 1980 geboord werd, heeft alleen gas getroffen in Vlieland zandsteen. Voorkomen Middelburen; laag Slochteren Het Middelburen Slochteren voorkomen is gelegen in het zuid-oostelijke gedeelte van de Leeuwarden concessie, aan de Leeuwarden Oost-kant van de concessie. Het voorkomen is geïsoleerd van de nabijgelegen Akkrum Slochteren accumulatie door een spil zone en een structurele afsluiting. Het voorkomen is ontdekt in 1979 door de put MDB-1 die gas aantrof in Ten Boer zandsteen van het Slochteren en in Vlieland zandsteen.

6 B.V. Aanvraag insternrninp winntnçsplan ouemoe-zure en r~iddefiburen lid 1a id 1b 82.1) Geologische doorsnede van voorkomen(s) n de onderstaande figuur is een dwarsdoorsnede te zien van de voorkomens Opeinde-Zuid (boven) en Middelburen (onder) en de ligging van de putten. sw OPENDE 3 MDDELBUREN 1 OPENDE7 TD: 1934 m TD: 2690 m TD: 2565 m scon 60PO NE -2250, / ~', / / ''- J r---/----t TC Texel Chalk HM Holland Marl VS Vlieland Shale l2e Vlieland SS VSS Vlieland SS o Rotleigend Z Zechstein li Gas Bearing R Rotliegend The Netherlands Onshore Opeinde South and Middelburen Fields De volgende figuur is een diepte-struktuurkaart met seismische gegevens van de Slochteren (Rotliegend) laag en het voorgestelde pad van boring MDB-2. Pdge 6 of 15

7 & Gas A-êH1\iTäag insternrning \l\/iih1ingsp~an Oltîelf!;:êe""Zi.lE en rinddeh)uren Mw35 lid 1a lid 1d 83) Overzicht ligging voorkomens en mijnbouwerken De Middelburen-1/0peinde-3 (MDB-1/0PE-3) aardgaswinninglocatie is gelegen in het Leeuwarden winningsvergunninggebied. Op de MDB-1/0PE-3 locatie bevinden zich twee aardgasproductieputten, MDB-1 en OPE-3, alsmede installaties voor voorbehandeling van het aardgas zoals beschrevenin Sectie B1.1. De locatie ligt nabij industriegebied 'De Haven' en op ongeveer een halve kilometer van Drachten. De kadastrale gegevens van de locatie zijn in onderstaande tabel opgenomen. Locatie van het Opeinde-Zuid en het Middelburen voorkomen Kadastrale gegevens Gemeente Secüe Drachten A Nummer Lokaal bekend als De Steven 28a+b, Drachten Producerende putten ngesloten putten Geplande putten Opeinde-Zuid 1 (OPE-3) 0 0 Middelburen 1 (MDB-1) 0 1 (MDB-2)

8 Verrntlion 8; Gas B,,\. Aanvraag ~rïistërnrning vv~nningsplan CnH'!'!!Hle L.îH'j er; f-j!idde~burer; lid 1e lid ) Situering mijnbouwwerken (situatietekening/eventueel foto's) Aardgasbehandelingsstation bij Garijp (GTC)

9 lid 1e lid 1f 84) Overzicht boringen in voorkomen(s) Onderstaande tabel geeft een overzicht van de reeds geplaatste en eventueel toekomstige boringen in de Opeinde-Zuid en Middelburen voorkomens, zoals ten tijde van schrijven van dit document bekend is. Put MDB-1 heeft gas geproduceerd uit de Vlieland laag van 1981 totdat de laag leeggeproduceerd was en de put afgesloten werd in n 2006 werd de put gereactiveerd en sindsdien wordt er gas geproduceerd vanuit de Slochteren (Rotliegend) laag. De voor 2009 geplande boring MDB-2 richt zich ook op de Slochteren laag. Put OPE-3 produceert gas uit de Vlieland laag. Putnaam MDB-1 OPE-3 MDB-2 Type exploitatie exploitatie exploitatie Boordatum (gepland) lid ) Schematische voorstelling putverbuizing(en) Onderstaande schema's laten de putverbuizingen van de twee bestaande putten OPE-3 en MDB 1 zien. boring OPE-3 boring MDB-1 2%" productieverbuizing 3%" productieverbuizing Om MD Om MD 13%" verbuizing 415 m MD 13%" verbuizing.ld ~ 405m MD 9%" verbuizing 1245 m MD 9%" verbuizing..d 1255 m MD productie packer 2025 m MD perforaties 2039 m MD productie packer 1810 m MD productie packer 2285 m MD productie packer perforaties ::::! 1840 m MD 1880 m MD top 4%" verbuizing 2315 m MD 7" verbuizing 2480 m MD perforaties 2492 m MD 7" verbuizing!.ti:::: llr m MD 4%" verbuizing 2690 m MD Page D of 15

10 lid 1h lid 1ic lid 1ic lid 1ic 84.2) Plaats en wijze waarop koolwaterstoffen in verbuizingen treden n put OPE-3 treden de koolwaterstoffen vanuit de Vlieland laag in de verbuizing middels perforaties in de 7" verbuizing tussen 1880 en 1892 m RKB. Via een 2%" productieverbuizing worden de koolwaterstoffen naar de oppervlakte geleid. Put MDB-1 heeft een afwerking in zowel de Vlieland als de Slochteren (Rotliegend) laag. Door de 7" verbuizing zitten tussen 2039 en 2046 m RKB perforaties naar de Vlieland laag. Uit de Vlieland laag wordt echter geen gas meer gewonnen. Een recente herstelwerkzaamheid aan de put heeft voor gaswinning vanuit de Slochteren laag gezorgd, middels perforaties in de 4%" verbuizing tussen 2492 en 2495 m RKB. Via een 3%" productieverbuizing worden de koolwaterstoffen naar de oppervlakte geleid. De geplande put MDB-2 wordt afgewerkt in de Slochetren laag met een 4%" verbuizing in het horizontale gedeelte. The koolwaterstoffen zullen via een 3W verbuizing richting de oppervlakte gaan. 85) Productieontwikkelingsstrategie Voorkomen Opeinde-Zuid; laag Vlieland Verwacht wordt dat put OPE-3 voldoende zal zijn om het gehele Opeinde-Zuid veld te produceren. Verdere ontwikkeling in de toekomst wordt niet verwacht, maar deze interpretatie kan veranderen aan de hand van nieuwe productiegegevens. Voorkomen Middelburen; laag Slochteren Verwacht wordt dat put MDB-1 niet voldoende zal zijn om het al het economisch winbare gas uit het Middelburen veld te produceren. Daarom is er een voorstel om een tweede put te boren in Verdere ontwikkeling dan dat wordt in de toekomst niet verwacht, maar deze interpretatie kan veranderen aan de hand van nieuwe productiegegevens. 85.1) Productie filosofie De Opeinde-Zuid en Middelburen voorkomens zullen zodanig geproduceerd worden dat de faciliteiten optimaal benut worden. Er wordt gestreefd naar een winningspercentage van 92% voor het Opeinde-Zuid veld, en van 8% voor het Middelburen veld zonder verdere ontwikkeling. Met de geplande put MDB-2 erbij wordt gestreefd naar een winningspercentage van 20% voor het Middelburen voorkomen. Op dit moment stroomt gas vanuit de putten OPE-3 en MDB-1 in ondergrondse aardgastransportleidingen, die onder compressie staan dankzij de ingangcompressoren in het aardgasbehandelingsstation te Garijp (GTC). Als de voorkomens meer gedepleteerd raken kan aanvullende compressie binnen het systeem geplaatst worden. 85.2) Reservoir management De winning zal plaatsvinden door middel van natuurlijke stroming door de aanwezige putdruk. Er zal geen injectie worden toegepast. De MDB-1/0PE-3 aardgaswinninglocatie wordt aangestuurd op afstand. Regelmatig bezoeken operators de aardgaswinninglocatie voor controle en onderhoud. Water en gas debieten worden gemeten en periodiek worden reservoir drukken gemeten. De Slochteren laag ondervindt ondersteuning van een sterke water aquifer waardoor slechts weinig depletie van het voorkomen verwacht wordt. De MDB-1 en geplande MDB-2 put zullen produceren met beperkte winningssnelheden door de putten aan het oppervlak te onderdrukken. Dit om te voorkomen dat er kegelvormige aantrekking van water naar de put plaatsvind, wat de maximale winningspercentages negatief zou kunnen beïnvloeden. PaGe of 15

11 OH!i.,;;i!3S 8,,\1. Aanvraag insternrninq v;j'~nnîngspl~h; en M~fldeibtiren Mw35 lid 1a Mw35 lid 1d lid 1a 85.3) Omvang winning (hoeveelheden per voorkomen/perjaar) De verwachte gasproductie voor de Opeinde-Zuid en Middelburen gasvoorkomens wordt getoond in de onderstaande figuren. De totale nog te ~roduceren gashoeveelheid in het Middelburen veld wordt op dit moment geschat op 66,5 MNm wanneer alleen put MDB-1 gebruikt wordt, en op 221,3 MNm 3 wanneer ook de geplande put MDB-2 voortgang heeft. De totale nog te produceren gashoeveelheid in het Opeinde-Zuid veld wordt op dit moment geschat op 77,0 MNm 3. Middelburen verwachte productie g 60 '"' E z ~ 50,~ 40 ~ c, Cl s: ï: c ~.. e 30 '" Opeinde-Zuid verwachte productie 9 8 0;::.2: E z ~ 7 l-t-, '"' 6 f ': f 1- ~ f - - f f " Cl C e: r- _. - f - -, c.~.. '" r- r - r-r - - r- f l- r, ~ i- e r. - f- r 1- r ~- - -no 2009 i ot1 i i 2014! 2015 i !2018 i 2019 i 2020 i 2021 i ! i i ' 3.6 : ,3 1.1 Het gebruik van toegevoegde compressiefaciliteiten is niet meegenomen in de voorspelling. Mw35 lid 1b 85.4) Duur van de winning (per voorkomen) Gaswinning uit het Opeinde-Zuid veld wordt verwacht te eindigen in 2025 en uit het Middelburen veld in De winning zal worden beeindigd indien de totale kosten van de winning de opbrengsten van de winning overtreffen danwel zoveel eerder indien door onvoorziene technische, geologische, geofysiche of andere oorzaken voortzetting van de winning op enigerlei schaal niet plaats kan vinden. Het exacte einde van de productie blijft daardoor redelijk onzeker.

12 Bi Gas B~.V. Aanvraag insternrning\;virh1~ngspgan O~H:~iirH:!e-ZWó en!<"1îdde!!:hjren lid 1i B6) Stoffen die jaarlijks worden meegeproduceerd bij de koolwaterstoffenwinning Met de gaswinning worden water en condensaat meegeproduceerd. n de onderstaande tabel is een schatting gemaakt van de verwachte hoeveelheden water en condensaat. De cijfers stellen de water- en condensaatproductie per MNm 3 gas voor. Opeinde-Zuid Hoeveelheid meegeproduceerde stoffen Water Condensaat Sm 3 / 1x10 G Nm 3 3,9 Sm 3 / 1x10 G Nm 3 Middelburen - Hoeveelheid meegeproduceerde stoffen Water Condensaat Sm 3 / 1x10 G Nm 3 3,2 Sm 3 / 1x10 G Nm 3 lid 1i Lid 1j lid 1k B7) Jaarlijks eigen gebruik bij winning Er worden geen geproduceerde koolwaterstoffen voor eigen gebruik aangewend op de putlocaties. B8) Jaarlijks bij winning afgeblazen/afgefakkelde koolwaterstoffen De hoeveelheden afgeblazen en afgefakkeld gas zijn marginaal en beperkt tot die hoeveelheden die verloren gaan bij het drukvrij maken van het systeem voor gepland (groot) onderhoud en inspecties. De hoeveelheden afgeblazen gas uit de watertank zijn zeer klein. B9) Jaarlijks bij winning in de ondergrond terug te brengen delfstoffen en andere stoffen Er worden in de betreffende voorkomens geen delfstoffen of andere stoffen in de ondergrond teruggebracht. Page of 15

13 8.V. &. Gas Aanvraag ~nstemrnîng '~"-J~nn~ng5pian CH:H?:i,uh',,;"<liJi[Î en t;~idde~burer~ Mw35 lid 1f lid 1m Cl. Gegevens inzake bodembeweging als gevolg van de winning van koolwaterstoffen (Alleen in te vullen voor winningsplannen voor voorkomens gelegen aan de landzijde van de 3 zeemïlzone. C1) Aard van de bodembeweging lzl bodemdaling o bodemtrilling C2.1) Bodemdalingscontouren (uiteindelijk verwachte mate van bodemdaling) De bodemdaling veroorzaakt door de winning uit de voorkomens Bozum, Rauwerd, Grouw, Warga, Wartena, Leeuwarden, Nijega, Opeinde-Zuid, Opeinde (NAM) en Middelburen bedraagt minder dan 4 centimeter en is, gezien de hoge winningsgraad tot nog toe bereikt, voor het grootste deel al gerealiseerd. Gezien de geringe onderlinge afstand van de voorkomens overlappen de bodemdalingsschotels elkaar, wat op de bijgevoegde kaart duidelijk te zien is. Vcrmilion 011 & Gas Netherlands B.V. Prognose bodemdaling in centimeters na abandonnering van de gasvelden lid 1n lid 10 Contouren van de verwachte mate van bodemdaling bij het Opeinde-Zuid en Middelburen voorkomen De maximaal verwachte daling is minder dan 4 centimeter t.o.v. de uitgangssituatie in C2.2) Verloop bodemdaling in tijd en onzekerheid Sinds de start van de winning is de bodemdaling gemeten door het regelmatig uitvoeren van waterpascampagnes. De winning is in de eindfase. Het grootste deel van de bodemdaling is dus al opgetreden. De onzekerheid over de verwachte mate van bodemdaling is hierdoor niet meer aan de orde.

14 lid 1p lid 1q lid 1r lid 15 C3) Risicoanalyse bodemtrijing Seismische Risico Analyse n Nederland is/wordt uit ruim 100 olie- en gasvelden geproduceerd. Bij een beperkt aantal velden (19) zijn trillingen geregistreerd. n het kader van de Seismisch Risico Analyse zijn de velden opgedeeld in drie categorieën: 1. Groningen, Bergermeer en Roswinkel, waar magnitudes 3,0 en hoger zijn opgetreden. 2. Andere velden waar aardtrillingen met magnitudes kleiner dan 3,0 zijn opgetreden. 3. Andere velden waar geen trillingen zijn geregistreerd. Dit laatste is het geval voor de voorkomens Bozum, Rauwerd, Grouw, Warga, Wartena, Leeuwarden, Nijega, Opeinde-Zuid, Opeinde (NAM) en Middelburen. Andere velden (geen trillingen geregistreerd) Boven de in dit winningsplan beschreven voorkomens, waaruit reeds meer dan 90% van de winbare hoeveelheid gas is geproduceerd, is sinds de start van de winning geen enkele trilling geregistreerd. Dit is in overeenstemming met de ervaringen bij geologisch vergelijkbare velden elders in Nederland. Zoals beschreven in het meetplan Leeuwarden-Oost, vindt in het gebied boven de in dit winningsplan beschreven voorkomens continue waarneming van eventuele aardtrillingen plaats. Deze waarneming wordt uitgevoerd door het KNM met behulp van een daartoe aangelegd netwerk van seismische registratie-apparatuur. Verwezen wordt naar bijlage 07 van dit document waarin de details van de seismische isico analyse weergegeven. C4) Omvang en aard van de schade dankzij bodembeweging De bodem boven de voorkomens van Bozum, Rauwerd, Grouw, Warga, Wartena, Leeuwarden, Nijega, Opeinde-Zuid, Opeinde (NAM) en Middelburen heeft een kunstmatig peilbeheer. De reeds gerealiseerde en nog te verwachten bodemdaling door gaswinning is tezamen minder dan 4 cm. Schade ten gevolge van een dergelijk minimale daling is niet te verwachten en is ook elders niet geconstateerd. Schade aan openbare infrastructuur ten gevolge van gaswinning wordt niet verwacht. Schade aan bouwwerken door bodemtrillingen wordt niet verwacht. Schadelijke effecten op natuur en milieu ten gevolge van gaswinning worden niet verwacht. CS) Maatregelen om bodembeweging te voorkomen / te beperken Gezien de geringe te verwachten effecten door bodembeweging als gevolg van gaswinning worden in verband hiermee in het winningsproces geen maatregelen voorzien. C6) Maatregelen die gevolgen van schade door bodembeweging beperken of voorkomen Er wordt geen schade van enigerlei betekenis verwacht. ndien als gevolg van bodemdaling door gaswinning toch schade ontstaat, dan zal deze worden vergoed. Daartoe behoren ook kosten die verband houden met het treffen van maatregelen ter voorkoming of beperking van schade. Ter verkrijging van meerdere zekerheid is hiertoe in de Mijnbouwwet een hoofdstuk "Waarborgfonds mijnbouwschade" opgenomen. Ondertekening Naam: Datum: Functie: Plaats: Page 14 of 1.5

15 & Gas Aanvraag irtsterrhl1~n~1 v'/inningsp~an ~;!frhdde~buren Page 15 of 15

16 Y'\:!Ti-;i~i:;'jn Oti G. G~;.!:== ;~(:th(:dands EL\{. Ai1!i<u!r2<î:g inst.c;ncning 1...!inJlin9S~J!31"; (Jpeilldt:-Zuicl en f'j1id'deibur~'::n.._..._-_.._._,,-d). Bedrijfs- en productiegeaevens (vertrouwelijk) r _.._------_..._..-._----~ 1 VERTROUWELJK Bijlage behorende bij 'Aanvraag instemming winningsplan' in gevolge Mijnbouwwet artikel 34 voor Opeinde-Zuid en Middelburen n deze bijlagen behorende bij de 'Aanvraag instemming winningsplan' n gevolge Mijnbouwwet artikel 34 voor de voorkomens Opeinde-Zuid en Middelburen presenteren wij een aantal gegevens die conform het bepaalde in artikel 10 lid 1 sub c van de Wet Openbaarheid van Bestuur vertrouwelijk worden medegedeeld. Met nadruk wordt verzocht de in deze appendix voorkomende gegevens niel op enigerlei wijze aan de openbaarheid prijs te geven door de inhoud van deze appendix ter inzage te legqen of in (openbare) documenten over te nemen.

17 _. V~~!!nihDn Oii 8; G-35 J':h:therl;1nds 2..\.:. t"an v ;,~!ag insten1n"ling '~vin ni ng.spj:.:~n f:;.pejnde-zuîd en t"'1ichj12h:hj(e;tl._---_., VERTROUWELJK Bijlage Di Struktuurkaart van het Opeinde-Zuid en Middelburen voorkomen Ter aanvullinq op Sectie 82 van de 'Aanvraag instemming winningsplan' voor de voorkomens Opainde- ; Zuid en Middelburen in gevolge Mijnbouwwet artikel 34, ;. "... J i

18 :~~::("n!~inn o.: E" GdS l\ethi:d<1r:ri:::. B. V. A2:.'"l~'ii.a';:ig inst:t:ïnrnid9 \.::'.JÏni-::ln9sp~~n ~~.pt~ndç.,.z~id en f;;1îddt~~buren. VERTROUWELJK- Bijlage D2 Specificatie van putverbuizingen Ter aanvulling op Sectie 84.1 van de 'Aanvraag instemming winninqsplan' voor de voorkomens Opainde Zuid en Middelburen in gevoige Mijnbouwbesluit artikel 24. lid 1. sub 9 worden hieronder gedetaileercte schematische voorstellingen van de putverbuizingen.

19 - VERTROUWELJK Bijlage D3 Specificatie van OGP per reservoir zone Ter aanvuliing op Sectie B van de 'Aanvraag instemming winninqsplan' voor de voorkomens Opeinde-Zuid en Middelburen in gevolge Mijnbouwbesluit artikel 24, lid 1, sub d, worden hier (je petrofysische gegevens van de lagen Vlieland en Slochteren vermeld. en enkele volumetrische berekeningen voor de voorkomens Opeinde-Zuid en Middelburen Ook wordt hier gerefereerd aan net document zijnde een OGP rapport betreflende de doorrekening van de initlele hoeveelheid gas en reserves. Dil document is echter verjaard en er is meer gas gewonnen uit het voorkomen Opeinde-Zuid dan het OGP dat hierin vermeld wordt.

20 d VERTROUWELJK Bijlage D4 Koolwaterstofgassamenstelling Als \ogvoeginfj aan Sectie B van de 'Aarivraaq JllstemlTingwinningsplan' voor Opemde-Zuid en Mlcdeiöun:;n in gevolge MijnbOlJl.vbesiuil artike: 24, Heil, sub a. wordt hieronder een sarnenvattlilg van CÎ'" sarnensteltinç van llet kcolwarerstctcas uit (je Opentde-Zuid (Hl tvlicjdelburen voorkomons De~;cven

21 \1:2t n ihrht Cid ;.ii. G25 l'jcthcrl':'1; ;ds 6,,\/. 1J..;] n...ti <:~,;::g ;listt:-111n~i ng1.!\; ~ nn in-gspian {O p;::~nde"'zu~d :2:n p.1iädeîbl.~ren r-:-~ _ --_ _- ; - VERTROUWELJK Bijlage D5 Verwachte operationele kosten 1 Ter aanvulhno op de 'Aanvraaq instemming winninçsplan' voor de voorkomens Opeinde-Zuid en! Middelburen in gevolge Mijnbouwbesluit artikel 24, lid 1, sub, waarvan de volledige lekst luidleun! oooaaf van de jaarlijkse kosten van de winning, onderverdeeld in kosten

22 &Gas Aanvraag insternrn~!1g v,jirtoingspîan O::iejlf1dEo-:i:éu,ct er. Middelburen Bijlage D6 Uiteindelijke mate van de bodemdaling Ter aanvulling op Sectie C2.1 van de 'Aanvraag instemming winningsplan' voor de voorkomens Opeinde Zuid en Middelburen in gevolge Mijnbouwbelsuit artikel 24, lid 1, sub rn, genaamd "Een kaart met daarop contouren van de verwachte uiteindelijke mate van bodemdaling", is hieronder een kaart geplaatst die een overzicht van de verwachte uiteindelijke mate van bodemdaling als gevolg van gaswinning uit de voorkomens Opeinde-Zuid en Middelburen geeft. De tabel presenteerd de parameters gebruikt in het berekenen van de verwachte hoeveelheid bodemdaling als gevolg van gaswinning. verronten Oll s Gas Nethertands B.V. Prognose bodemdaling in centimeters na abandonnering van de gasvelden Middelburen Rotliegend Compactie C=Cm x h x dp Cm 0, /bar Oedometrische compressibiliteit Meest representatieve worse case h 100 m Veld dikte Pinitial Pabandonment dp 15 bar Drukvermindering C 0, m 3,1125 cm Bodemdaling volgens Geertsma S=2C(1-v)(1-(Z/(1+Z A2)'O.5)) v 0,25 Poisson ratio Z 1,1745 Bodemdaling propagatie factor Z=zJR z 2349 m Diepte van de laag R 2000 m Straal van het veld 5 0, m 1, cm

23 ~:6..atlVf,?ö2:9 î:'r-:;{f-:rrh"'nin~~ \'''/!F"Hiing5pii::n ~2J}e~f1de-Z~lfct en f 1iddeiburen - VERTROUWELJK Bijlage 07 Opeinde-Zuid en Middelburen seismische risico analyse Ter aanvulling op sectie C3 van de 'Aanvraaq instemming winninqsplan' voor de voorkomens Opeinde Zuid en Midde!buren in gevolge Mijnbouw/Jesluit artiket 24, lid 1, sub P. word/ hieronder een Seismische Risico Analyse samengevat, die de waarschijnlijkheid van door gaswinning geïnciuceerde trillingen weergeeft. Dit r-apport vormt de basis voor 118t vaststellen van [e waarschijnlijkheid van door gaswinning geïnduceercje bevingen en gebruikt de volpende tabel:

24 Ministerie van Economische Zaken > Retouradres Postbus EC Den Haag Directoraat-generaal voor Energie en Telecom Directie Energiemarkt Bezuidenhoutseweg 30 Postbus EC Den Haag T (algemeen) Behandeld door Datum 3 1 AUG 2009 Ons kenmerk ET/EM Betreft Besluit Opeinde-Zuid en Middelburen Besluit van de Minister van Economische Zaken: 1. Onderwerp aanvraag Op 1 oktober 2008 is een verzoek (de dato 30 september 2008) ontvangen van Vermilion Oil & Gas Netherlands B.V. (hierna genoemd Vermilion), te Harlingen tot instemming met de wijziging van het winningsplan Opeinde-Zuid en Middelburen, ingevolge artikel 34, derde lid, van de Mijnbouwwet. Het winningsplan betreft de voorkomens Opeinde-Zuid en Middelburen, gelegen in de gemeente Smallingerland. Aanleiding voor de wijziging van het winningsplan vormt de verhoging van de uiteindelijke gasproductie uit het Middelburen voorkomen. De Minister van Economische Zaken is, ingevolge artikel 34, derde lid, van de Mijnbouwwet, bevoegd te beslissen op deze aanvraag. 2. Adviezen naar aanleiding van de aanvraag Staatstoezicht op de mijnen (hierna genoemd Sodm) en TNO Bouwen Ondergrond (hierna genoemd TNO) hebben op 31 maart 2009 gezamenlijk advies uitgebracht ten aanzien van de aan de beschikking te verbinden voorschriften. De gasvoorkomens Opeinde-Zuid en Middelburen bevinden zich in een dalingsschotel met meerdere gasvelden. Sodm en TNO geven aan in overeenstemming met de vaststelling van Vermilion dat de bodemdaling minder dan 4 cm zal bedragen en dat deze daling grotendeels al is gerealiseerd. Verder beschrijven TNO en Sodm dat de kans op een geïnduceerde beving wordt geschat op gering. Sodm en TNO concluderen dat het winningsplan voldoet aan de vereiste volledigheid en -op basis van de thans beschikbare gegevens en onder de nader omschreven voorwaarde- in lijn is met de principes van planmatig beheer van delfstoffen. Pagina 1 van 4

25 Directoraat-generaal Voor Energie en Telecom Directie Energiemarkt Ons kenmerk ET/EM / Ten slotte adviseren Sodm en TNO om het winningsplan goed te keuren onder de voorwaarde dat Vermilion, indien er zich omstandigheden voordoen, waardoor de economische winbaarheid van de hoeveelheden aardgas (verwachte winningspercentage is 20% voor het Middelburen voorkomen en 92% voor het Opeinde-zuid voorkomen) niet mogelijk zijn, deze omstandigheden tijdig ten genoegen van de Minister van Economische Zaken moeten aantonen. De Technische commissie bodembeweging (hierna genoemd Tcbb), heeft overeenkomstig artikel 35, tweede lid, van de Mijnbouwwet, op 12 augustus 2009 advies uitgebracht. De Tcbb onderscheidt in haar advies twee componenten die zich bij bodembeweging voordoen: bodemdaling en bodemtrilling. Met betrekking tot de bodemdaling geeft de Tcbb aan, dat Sodm en TNO de door Vermilion verstrekte gegevens, juist hebben bevonden. Ten aanzien van de bodemtrilling onderschrijft de Tcbb de conclusie van Sodm en TNO met betrekkin tot bodemtrillingen. n deze voorkomens zijn nog geen bevingen geregistreerd. 3. Beoordeling van de aanvraag Het ingediende winningsplan Opeinde-Zuid en Middelburen voor de gelijknamige voorkomens bevat de in artikel 35, eerste lid van de Mijnbouwwet en artikel 24, eerste lid, van het Mijnbouwbesluit voorgeschreven informatie. Sodm en TNO adviseren om goedkeuring te verlenen aan het winningsplan onder de voorwaarde dat Vermilion de gewijzigde omstandigheden met betrekking tot de economische winbaarheid tijdig ten genoegen van de Minister van Economische Zaken aantoont. Sodm en TNO vermelden in het advies dat het zetten van een boring voor deze relatief beperkte hoeveelheid extra gas vanuit het oogpunt van doelmatige winning is toe te juichen. Het gasvoorkomen Middelburen ligt in de buurt van de voorkomens: Leeuwarden, Nijega, Opeinde en Opelnde-Zuld. De maximale daling bedraagt volgens TNO en Sodm minder dan 4 cm en is grotendeels opgetreden, omdat de genoemde velden zich in het eindstadium van de productie bevinden. Voorts refereert de Tcbb in haar advies aan het feit dat Sodm en TNO de door Vermilion gerapporteerde gegevens omtrent bodemdaling reëel hebben bevonden. Het winningsplan bevat een overzicht van de uiteindelijke cumulatieve bodemdaling van Opeinde-Zuid en Middelburen. De overlapping is gering. De cumulatieve bodemdaling zal in 2025 minder dan 4 cm bedragen. Door de vergevorderde productie van het veld is verder een minimale daling te verwachten. Vermilion heeft ten slotte in onderdeel Cl t/rn 6 van het ingediende winningsplan uiteengezet dat geen schade valt te verwachten voortvloeiend uit bodembeweging (bodemdaling en bodemtrilling), ten gevolge van gaswinning uit de beschreven voorkomens. Pagina 2 van 4

26 Directoraat-generaal voor Energie en Telecom Directie Energiemarkt Ons kenmerk ET/EM Conclusie Gelet OP de inhoud van het door Vermilion ingediende winningsplan en de hierover ingewonnen adviezen, bestaat er geen aanleiding de gevraagde instemming te weigeren. 5. Besluit De Minister van Economische Zaken gelet op de artikelen 34 en 35 van de Mijnbouwwet en artikel 24 van het Mijnbouwbesluit, besluit: Artikel 1 Het ingediende winningsplan Opeinde-Zuid en Middelburen voor de gelijknamige voorkomens verkrijgt de instemming als bedoeld in artikel 34, derde lid, van de Mijnbouwwet. Artikel 2 Vermilion realiseert volgens het winningsplan op basis van de volumetrisch bepaalde Gas-nitially-n-Place een opbrengstfactor van 20% uit het Middelburen voorkomen en een opbrengstfactor van 92% uit het Opeinde-zuid voorkomen. Artikel 3 ndien zich omstandigheden voordoen, waardoor de economische winbaarheid van de bovengenoemde hoeveelheid aardgas niet mogelijk is, zal Vermilion deze omstandigheden tijdig ten genoegen van de Minister van Economische Zaken moeten aantonen. Pagina 3 van 4

27 Directoraat-generaal Voor Energie en Telecom Directie Energiemarkt Ons kenmerk ETJEM J Artikel 4 Dit besluit treedt in werking met ingang van de dag waarop de beschikking is bekendgemaakt. Dit besluit wordt bekendgemaakt door toezending aan de aanvrager en is verzonden op de in de aanhef vermelde datum. 's-gravenhage, De Minister van Economische Zaken, Tegen dit besluit kan degene wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken binnen 6 weken na verzending van dit besluit een gemotiveerd bezwaarschrift indienen bij de minister van Economische Zaken, Directie Wetgeving en Juridische Zaken (ALP: ï/t: 204), postbus 20101, 2500 EC 's-gravenhage. Dit besluit is verzonden op de in de aanhef vermelde datum. Pagina 4 van 4

28 PiS"'" _",qs:; ffi"" ijl Geadresseerde: Ministerie van Economische Zaken Directie Energieproduktie Postbus EG Den Haag Vermilion Gil & Gas Netherlands B.V. Zuidwalweg 2, 8861 NV Harlingen Nederland

29 ,ç;.t ~as B~V~ Verzoek om instertht?~ng voor viü1n~ng5p~zh t ~1DDEN~\lEER NHOUD A). ALGEMENE GEGEVENS 3 B). Cl. BEDRJFS- EN WNNNGSGEGEVENS GEGEVENS NZAKE BODEMBEWEGNG KOOLWATERSTOFFEN ALS GEVOLG VAN DE WNNNG 4 VAN 15

30 Verzoek om instemming voor winningsplan ex artikel 34 lid 1 Mijnbouwwet (Mw) juncto artikel 24 Mijnbouwbesluit (Mb) Artikel 1 Onderwerg Beschrijving Mw34/id 1 Verzoek om instemming voor winningsplan: Middenmeer Deen winningsplan voor voorkomens in het continentaal plat vanaf de 3-zeemijlszone [;Z een winningsplan voor voorkomens in Nederlands territoir tot drie zeemijl A). Algemene gegevens A 1.1) Naam indiener Vermilion Dil & Gas Netherlands B.V. A1.2) Adres Zuidwalweg NV Harlingen Nederland A1.3) Contactpersoon A1.4) Manfred Steffens msteffens@vermilionenergy.com A1.5) Fax +31 (0) A1.6) ndiener [;Z is uitvoerder conform artikel 22 Mw en samen met de volgende rechtspersonen houder van de vergunning: Mw34/id 1 Mb24/id1a A2) Winningsvergunninggebied Slootdorp A2.1) Voorkomens koolwaterstoffen o heeft een andere hoedanigheid, namelijk: Middenmeer /id 1a A2.2) Soort koolwaterstof die wordt gewonnen o olie [;Z hoogcalorisch gas gas van Groningenkwaliteit laagcalorisch gas zwavelhoudend gas o condensaat Mr lid 3 A3) Bestaande of nieuwe winning [;Z winningsplan voor reeds bestaande winning o winningsplan voor nieuwe winning Mw38 A4) Samenloop vergunningen Wet milieubeheer [;Z nee, winning vindt plaats vanaf een bestaande mijnbouwinstallatie o ja, te weten:

31 & Gas Verzoek OH1 Rristernrn~ng ~\.1!DDE~\ÎMEER voor \1\f~nnü1fJsp~an Mw35 lid 1 B). Bedrijfs- en winningsgegevens (waarop arlikel1 0 lid 1 sub b van de Wet openbaarheid van bestuur niet van toepassing is) B1) Beschrijving van het winningsplan Het Middenmeer-voorkomen is gelegen in het zuidelijke deel van de Slootdorp-concessie in de provincie Noord-Holland. Er bevindt zich momenteel één putlocatie met twee putten. De eerste put is geboord in 1975 (Middenmeer-1) en de winning is in 1977 gestart. Tot op heden vindt winning uit MDM-1 plaats. n 1979 is de tweede put, Middenmeer-2 (MDM-2), geboord. Deze put heeft tot 1983 geproduceerd en is toen veranderd in een waterinjectieput vanwege waterdoorbraak. De reden voor aanpassing van dit winningsplan is de voorgestelde ontwikkeling van het Middenmeer-voorkomen via een nieuwe ontwikkelingsput, Middenmeer-3 (MDM-3). Deze put zou het winningspercentage van het Middenmeervoorkomen significant verhogen. MDM-3 zal worden geboord vanaf dezelfde putlocatie en staat gepland voor november/december Op de in dit plan gepresenteerde informatie is een onzekerheidsmarge van 20% van toepassing. Voor berekende waarden is een richtlijn van 20% aangehouden. Voor andere informatie geldt een marge naar redelijkheid en billijkheid in relatie tot de aard, strekking en geldigheidsduur. Alle in dit document genoemde, aan productie gerelateerde hoeveelheden zijn gebaseerd op een productieprofiel behorend bij de meest waarschijnlijke hoeveelheid delfstof in het voorkomen. De onderliggende geologische, geofysische en petrofysische studies alsmede de daarbij gehanteerde onzekerheidsanalyse zijn gebaseerd op de destijds geldende laatste stand der techniek. PagHk} 4 van 1.6

32 Mw35 lid 1e lid 1e B1.1) Beschrijving van wijze van winning door middel van (een) mijnbouwwerk(en) Op de locatie Middenmeer 1/2/3 wordt het gas van de meegeproduceerde vloeistoffen gescheiden. Van hieruit wordt het voorbehandelde aardgas via een ondergrondse transportleiding naar het aardgasbehandelingsstation Middenmeer (MTC - Middenmeer Treating Centre) geleid. Hier wordt het na behandeling en meting via ondergrondse transportleiding aan de afnemers geleverd. Onderstaande afbeelding toont het processtroomdiagram van de aardgaswinningslocatie. MDM-2 is een waterinjectieput. Productiewater uit de producerende putten op deze locatie wordt in MDM-2 geïnjecteerd. f'lj?llj~.; 1\:;'':'.'' JJDOEM"EE~ "0;; wru, 1'l"'Eii 1'L-EtTE L. ""ljiiif:';'..",..".. -

33 1$; Gas lid 1a lid 1e 82) Geologische beschrijving van voorkomen(s) Het Middenmeer-voorkomen bevindt zich in het zuidelijke deel van de Slootdorp-concessie. Het Middenmeer-voorkomen is structureel geïsoleerd van het Slootdorp-voorkomen, dat ten noorden van het Middenmeer-voorkomen ligt. Het Middenmeer-voorkomen heeft een ZO-NWrichting en is een ellipsvormige anticlinaal bestaande uit een Zechstein- en een Rotliegendformatie. Zowel de MDM-1- als de MDM-2-put hebben in de Rotliegend- en de Zechsteinformatie aardgas aangetroffen. Het aanvankelijke GWC is geschat op m/nap. Dit GWC is aangetoond in MDM-1 en MDM-2 en loopt op deze diepte door de Rotliegend-formatie. Het GWC wordt momenteel geschat op m/nap. Hieronder volgt een samenvatting van de relevante petrofysisiche parameters van de formatie: Zechstein Rotliegend Brutodikte (m) Nettodikte (m) 24,7 39,2 Netto/bruto-verhouding Porositeit (%) Waterverzadiging (%) Permeabiliteit (md) 2 50 lid 1a lid 1b 82.1) Geologische doorsnede van voorkomen(s) De onderstaande doorsnede van het Middenmeer-voorkomen toont de locatie van de boorputten van MDM-1, MDM-2 en de voorgenomen boring van MDM-3. Zechslein Anhydrite OrigiFlilGWC 19:lJm RoUiegend SSt ~ ~ ~ ~~~ ~ ~~~~-~~~~ ~ ~ ~ ~~ ~~~ ~~~~ ~--~ ~ ~ ~ Middenmeer NoS Cross Section Permian Stratigraphy KM

34 Gas Verzoek om insterrh11~ng voor wirh1~ng5pi:a:n Onderstaande figuur is een detailbeeld van de Middenmeer-structuur. Middenmeer-1 is een verticale put, het Middenmeer-2 traject in aangegeven in blauwen het geplande boortraject voor MDM-3 is aangegeven in groen. 128,00 MTR 01 W 01 o 0:: ~ o 01 W.p. o s:: - :u 0:: ~ o s:: - :u 127,00 MTR 128,00MTR

35 B.V. Verzoet!;; om ~ns:te~nrn~ng voor v\!~nrdng5p~qn r~ ~[)[)EN~1EER Mw35 lid 1a lid 1d 83) Overzicht ligging voorkomens, gasputten De aardgaswinningslocatie Middenmeer 1/2/3 ligt in het winningsvergunninggebied Slootdorp. De locatie omvat één productieput (MOM-i), één tweevoudig afgewerkte productie- en waterinjectieput (MDM-2) en volgens de plannen zal in 2009 een derde productieput (MDM-3) worden geboord. Tevens zijn er installaties voor de voorbehandeling van het aardgas en een injectiefaciliteit voor waterinjectie in MDM-2. Dit omvat de toevoeging van corrosieremmer aan het formatiewater om de putverbuizing van de waterinjectieput te beschermen tegen corrosie. Daarnaast wordt aan het voorbehandelde aardgas glycol toegevoegd om het geschikt te maken voor transport door de ondergrondse leiding naar het MTC aan de Groetweg 25 in Middenmeer, waar het verder wordt behandeld. De aardgaswinningslocatie ligt in agrarisch gebied, circa 2,5 km ten westen van Middenmeer in de Noord-Hollandse gemeente Wieringermeer. Het dichtstbijzijnde woongebouw ligt ± 380 m van de locatie verwijderd. De locatie is onbemand. Door middel van telemetrie worden belangrijke gegevens verkregen, aan de hand waarvan de locatie wordt bewaakt in de centrale controlekamer van het aardgasbehandelingsstation in Harlingen aan de Zuidwalweg 2. lodenmeer Slootdorp Onderstaande tabel toont de kadastrale gegevens van de gaswinningslocatie: Kadastrale gegevens Gemeente Wieringermeer Sectie C Nummer 464 Plaatselijk bekend als Alkmaarseweg, Middenmeer Put MDM-1 MDM-2 MDM-2 MDM-3 Status Producerend ngesloten Waterinjectie Voorgenomen ex loitatie Formatie Zechstein Zechstein Rotliegend Rotliegend Pi)gina B van 1.6

36 1& Gas Verzoek Oi'n ~nsternrning voor v,j~nning5p!an r;(1ddef~j~1eer lid 1e lid ) Situering mijnbouwwerken (situatietekening/eventueel foto's) lid 1e lid 1f 84) Overzicht boringen in voorkomen MDM-1 is in 1975 geboord, waarbij koolwaterstoffen in de gasvoerende Zechstein- en Rotliegend-zandsteenformaties zijn aangetroffen. Na het boren van MDM-1 is de Rotliegendformatie getest met significante gaswinning. De put is in 1977 in productie genomen, waarna circa 800 mln Nm 3 is gewonnen totdat de put water ging geven. Daarna is de put opnieuw afgewerkt in de ondiepere Zechstein-formatie. MDM-1 produceert nog steeds uit de Zechstein-formatie. MDM-2 is in 1979 geboord en is tweevoudig afgewerkt: Met de lange verbuizingsserie (Long String - LS) is circa 160 mln Nm 3 uit de Rotliegend gewonnen voordat de put water ging geven. Van MDM-2 is later een waterinjectieput gemaakt om productiewater uit MDM-1 en eventueel MDM-3 in de toekomst in de Rotliegend te kunnen injecteren. De korte verbuizingsserie (Short String - SS) staat in verbinding met de Zechstein maar is sinds 1983 ingesloten. Er kan in de toekomst mogelijk nog geproduceerd worden vanuit de MDM-2 Zechstein formatie. MDM-3 zal rond november/december 2009 worden geboord vanaf de bestaande aardgaswinningslocatie. De put wordt gekoppeld aan de bestaande putlocatiefaciliteiten, die zijn aangesloten op de leiding naar het MTC. MDM-3 is gepland als een gedevieerde boring naar een punt op circa 1,4 km afstand van MDM-1 in een hoger gelegen niveau van de Rotliegend-formatie. De totale gaswinning in geval van succes zal naar verwachting 142 mln Nm 3 bedragen. Naam put MDM-1 MDM-2 MDM-3 Type Exploitatie Exploitatie + injectie Exploitatie Aanvangsdatum

37 & Gas Verzoek om ~nsternrnihg voor v,jinniûg5p[~:h1 lid ) Schematische voorstelling van de putverbuizing(en) MDM-1-put, schematisch MDM-2-put, schematisch 2718 productien tubing 2718 injectien tubing -fit 2 3/8 production tubing +H /8" surfacecasing 368 m RKB 9 5/8" casing 1306 m RKB 13 3/8" surfacecasing 370 m RKB production packer 1696 m TH 9 5/8" casing 1515m RKB Zechstein perforations m TH production packer 2093 m RKB production packer 1813 m TH Zechsteinperforations production packer 7"production casing 1849 m RKB -M ~ ~ RoUiegend perforatians ~ ~ Rotliegend perforations m TH ~ 7"production casing 41/2"liner 1916 m RKB ta m RKB 2142 m RKB m RKB 2261 m RKB Pagina van

38 Voorgenomen MDM-3-put, schematisch 3 1/2 production tubing - 9 5/8" surface casing 1430m MD produclion packer 2350m MD Rotliegend perforalions ~ 7"production casing ::::: 2383 m MD 2535 m MD lid 1h 84.2) Plaats en wijze waarop koolwaterstoffen in de verbuizing treden De koolwaterstoffen uit de Zechstein-formatie treden in de MDM-1-verbuizing door perforaties in de T'-productieverbuizing van 1786 tot 1808 m/rkb. Door middel van een 2 7/8" productieverbuizing worden de koolwaterstoffen naar de oppervlakte gebracht. MDM-2 heeft een afwerking in twee lagen. De lange verbuizingsserie naar de Rotliegend geeft sinds 1983 water en wordt sindsdien alleen gebruikt voor waterinjectie. De korte verbuizingsserie staat in verbinding met de Zechstein en koolwaterstoffen treden in de verbuizing via perforaties in de T'-productieverbuizing van 2109 tot 2128 m/rkb. De koolwaterstoffen komen naar de oppervlakte via een 2 3/8"-productieverbuizing. MDM-3 is gepland als gedevieerde boring naar het hoogstgelegen deel van de Rotliegendformatie. Om de koolwaterstoffen naar het oppervlak te leiden wordt een conventionele 3 Yz" verbuizingsafwerking geïnstalleerd. ndien zowel de Rotliegend- als de Zechstein-formaties worden aangeboord, zal voor de afwerking van beide zones waarschijnlijk gebruik worden gemaakt van een combinatie van packers en Sliding Side-Doors om voor beide zones afzonderlijk productie dan wel afsluiting mogelijk te maken. De enkelvoudige afwerking wordt hierboven getoond, aangezien dit de meest waarschijnlijke uitkomst zal zijn van de booroperatie. Pagina ')1 van 16

39 Verzoek om instef'rirn!f]fl voer '!:vinnhrg'spgzh1 r~or)efsir~1ee~~ lid 1ic B5) Wijze van winning MDM-1 produceert vanuit de Zechstein-formatie. De productie is momenteel op basis van natuurlijke stroming door de aanwezige reservoirdruk. n latere depletiestadia kan zo nodig compressie van de putlocatie worden overwogen om de productiestabiliteit te verhogen en maximale winning uit de Zechstein te bewerkstelligen. De korte verbuizingsserie van MDM-2 staat ook in verbinding met de Zechstein, maar is al langere tijd ingesloten. Productie vanuit de put kan worden hervat als met succes een revisie zou worden uitgevoerd. Afgezien van MDM-1 zou dit de tweede put worden waarmee uit de Zechstein wordt gewonnen. De voorgenomen MDM-3-put kan ook de Zechstein aanboren, aangezien dit een secundair doel is, zij het met een lagere kans van slagen. ndien de Zechstein wordt aangeboord, zou dit de derde put worden waarmee uit de Zechstein wordt gewonnen, met een verwachte totale winning van 44,26 mln Nm 3 Met de lange verbuizingsseries van MDM-1 en MDM-2 is gewonnen uit de Rotliegendformatie. De twee putten samen hebben circa 810 mln Nm 3 uit de Rotliegend geproduceerd voordat ze water gingen geven. Om de totale winning uit de Rotliegend-formatie te verhogen, wordt rond november/december 2009 de gedevieerde MDM-3-put geboord. n geval van succes zal de aanvullende winning uit de Rotliegend naar verwachting 154 mln Nm 3 bedragen. lid 1ic B5.1) Productiefilosofie Uit het Middenmeer-voorkomen wordt zodanig gewonnen dat de faciliteiten optimaal worden benut. Het productiedoel voor het Middenmeer-voorkomen is een winningsfactor van 48-59% voor de Rotliegend-formatie en 31-46% voor de Zechstein-formatie. De aardgaswinningslocatie Middenmeer 1/2/3 wordt op afstand gemonitoord vanuit de HTCcontrolekamer. Regelmatig, d.w.z. ten minste eenmaal per week, zullen operators de locatie bezoeken voor controles en onderhoud. lid 1ic B5.2) Reservoirmanagement De winning vindt momenteel plaats door middel van natuurlijke stroming door de aanwezige putdruk. Zo nodig zal voor MDM-1 putmondcompressie worden overwogen. De productie uit MDM-3 zal door middel van natuurlijke stroming worden gestart. n een later depletiestadium zou zo nodig ook hier putmondcompressie kunnen worden overwogen. Het reservoir is sterk water gedreven en er wordt geen significante daling van de reservoirdruk verwacht. Productiewater van de producerende putten wordt afgevoerd naar MDM-2 en daar in de Rotliegend geinjecteerd op zwaartekracht. Pagina i van S

40 Mw35 lid 1a Mw35 lid 1d lid 1a 85.3) Omvang winning (hoeveelheden per voorkomen/perjaar) De verwachte profielen voor de Zechstein- en Rotliegend-winning worden hieronder weergegeven. Voor de Zechstein zijn er drie mogelijke scenario's: Voortzetting van de winning in haar huidige vorm met alleen MDM-1. Verwachte resterende gasproductie is 21 mln Nm 3 nstallatie van een putmondcompressor op MDM-1. De verwachte bijkomende productie is 7,7 mln Nm 3 n geval van succes zal de aanvullende Zechstein-productie uit de voorgenomen MDM-3-put naar verwachting 44,26 mln Nm 3 bedragen. De Zechstein-productie uit MDM-3 zal naar verwachting in 2011 van start gaan c;:; E z s:: 8.00 s:: 0 :;:; U ::J "C a iii ::J s:: 2.00 s:: «0.00 Middenmeer Zechstein Production Forecast P_ D n geval van succes zal de totale Rotiiegend-produGtie uit de voorgenomen MDM-3-put naar verwachting 154,2 mln Nm 3 bedragen. De put zal naar verwachting in februari 2010 in productie worden genomen. Voor deze put is geen rekening gehouden met aanvullende compressiefaciliteiten. Middenmeer Rotliegend Production Forecast P_ , , M ~ t: t: o ~ :::l -g a.. iii ~ t: «1-1!ii MDM-3 Rotliegend! 0.00, Pagina '1 van 16

41 Verzoek om ~nsternrnjng voor "j.iv~nf1îngsp~an r~1![)denf~eer B5.4) Duur van de winning (per voorkomen) De totale productie uit het Middenmeer-voorkomen zal naar verwachting in 2017 eindigen. De winning zal worden beëindigd wanneer de totale kosten van de winning de opbrengsten gaan overschrijden. De einddatum van de winning staat daarom niet vast. Een eerder einde van de winning kan optreden onder invloed van onvoorziene technische, geologische, geofysische of andere oorzaken. MDM-3 zal naar verwachting in februari 2010 in productie worden genomen. lid 1i B6) Stoffen die jaarlijks worden meegeproduceerd Met het aardgas zullen water en condensaat worden meegeproduceerd. Onderstaand overzicht toont een schatting van de geproduceerde hoeveelheden per mln Nm 3 gewonnen aardgas. Meegeproduceerde stoffen Water MDM Sm 3 1xt 0 6 Nm 3 Water MDM Sm 3 1xl 0 6 Nm 3 Aardgascondensaat 0 lid 1i lid 1j lid 1k B7) Jaarlijks eigengebruik bij winning Op de putlocatie worden geen koolwaterstoffen gebruikt. B8) Jaarlijks bij winning afgeblazen/afgefakkelde koolwaterstoffen De hoeveelheid afgefakkeld en afgeblazen aardgas is marginaal en beperkt zich tot hoeveelheden die verloren gaan bij het drukvrij maken van het systeem in verband met geplande onderhouds- en inspectiewerkzaamheden. B9) Jaarlijks bij winning in de ondergrond terug te brengen delfstoffen en andere stoffen De geproduceerde vloeistof uit MDM-1 wordt afgevoerd in MDM-2. De totale hoeveelheid geproduceerde vloeistof wordt geschat op 2000 m 3/jaar. MDM-3 zal naar verwachting starten met lage waterproductiepercentages, die in de toekomst mogelijk kunnen oplopen. Een debietmeter om de vloeistofproductie/-injectie op de locatie te controleren zal later dit jaar worden geïnstalleerd. Het geproduceerde water wordt periodiek geanalyseerd en bevat gemiddeld circa 150 gil NaC en 15 mg/l Fe. Aan het productiewater wordt een corrosieremmer toegevoegd om de injectieverbuizing tegen corrosie te beschermen. De waterinjectie is zwaartekracht gedreven en er is dus geen pomp nodig.

42 OH &. Gas Vetzoek Ofn ~nstërnnltng voor vvîrh1k~g5plan [vlddef~ EER Mw35 lid 1f lid 1m C). Gegevens inzake bodembeweging als gevolg van de winning van koolwaterstoffen. (Alleen in te vullen voor winningsplannen voor voorkomens gelegen aan de landzijde van de 3-zeemijlszone C1) Aard van de bodembeweging ZJ Bodemdaling o Bodemtrilling C2.1) Bodemdalingscontouren (uiteindelijke verwachte mate van bodemdaling) De bodemdaling veroorzaakt door gaswinning uit de Middenmeer- en Slootdorp-voorkomens zal minder dan 1 centimeter bedragen. Er is geen kaart met contouren gegeven, aangezien de bodemdaling geringer is dan de onzekerheid in de berekeningen. Verder is het niet mogelijk om een dergelijke mate van bodemdaling voldoende nauwkeurig te meten. De maximale verwachte bodemdaling is minder dan 1 centimeter ten opzichte van de uitgangssituatie in lid 1n lid 10 lid 1p C2.2) Verloop bodemdaling in tijd en onzekerheid De winning is in 1977 gestart en verkeert momenteel in vergevorderd stadium. Het grootste deel van de bodemdaling heeft zich reeds voltrokken. Het voorkomen is zeer sterk water gedreven en daarom is de door winning veroorzaakte drukafname relatief gering in vergelijking met andere voorkomens. De bodemdaling in verband met deze drukafname is eveneens beperkt: de maximale verwachte bodem daling is minder dan 1 centimeter. Dit is kleiner dan de onnauwkeurigheid van de momenteel beschikbare meettechnieken. C3) Risicoanalyse bodemtrilling Risicoanalyse bodemtrilling n Nederland zijn en worden uit meer dan 100 minerale afzettingen koolwaterstoffen gewonnen. Boven een beperkt aantal velden (19) zijn bodemtrillingen geregistreerd. n het kader van de Seismisch Risico Analyses zijn de velden onderverdeeld in drie categorieën: A. Groningen, Bergermeer en Roswinkel, waar magnitudes van 3,0 en hoger zijn opgetreden. B. Andere velden waar bodemtrillingen met magnitudes lager dan 3,0 zijn opgetreden. C. Andere velden waar geen trillingen zijn geregistreerd. Het Middenmeer-voorkomen valt in de laatste categorie. Andere voorkomens (geen trillingen geregistreerd) Boven het in dit winningsplan beschreven voorkomen zijn sinds de aanvang van de winning geen bodemtrillingen geregistreerd, waarbij meer dan 80% van de winbare hoeveelheid aardgas is gewonnen. Dit is in overeenstemming met de ervaringen met geologisch vergelijkbare voorkomens in andere delen van Nederland. Zoals vermeld in het meetplan Leeuwarden-Oost wordt in het gebied boven de in dit winningsplan beschreven voorkomens continu gecontroleerd op mogelijke bodemtrillingen. De controles worden uitgevoerd door het KNM, dat een netwerk van seismische registratieapparatuur heeft aangelegd. Zie Error! Referenee souree not found. voor een gedetailleerde samenvatting van de risicoanalyse bodemtrilling.