Recreatieschap Drenthe

Transcriptie

1 Opdrachtgever: Recreatieschap Drenthe Project: Masterplan fietspaden Drenthe en Ooststellingwerf Onderdeel: Projectnummer: september 2012

2 Hoofdkantoor Correspondentieadres Telefoon Dorpsstraat 20, 7683 BJ Den Ham Postbus 12, 7683 ZG Den Ham Project: Masterplan fietspaden Drenthe en Ooststellingwerf Tevens vestigingen in Steenwijk Stadskanaal Veenendaal Onderdeel: Projectgegevens: Projectnummer: Status: Definitief/01 Datum: 26 september 2012 Opsteller(s): Ir. N. Rolink Opdrachtgever: Recreatieschap Drenthe Brink 4b 7981 BZ DIEVER Autorisatie Naam: Ing. T. Adema Handtekening: Datum: 26 september 2012 Niets uit deze rapportage mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van het Recreatieschap Drenthe. Noch mag het zonder dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd.

3 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding Aanleiding Doel Scope Bewegwijzering en wegmeubilair Momentopname Actoren binnen het project Werkgroep Digitale bestanden Leeswijzer 5 2 Kwantiteitsinventarisatie 6 3 Methode kwaliteitsinventarisatie Visuele inspectie verhardingsoppervlak Omschrijving Criteria visuele inspectie Geanalyseerd netwerk Fietscomfortmeting Omschrijving Criteria fietscomfortmeting Geanalyseerd netwerk Wegmeubilair Geanalyseerd wegmeubilair Criteria kwaliteitsscore Comfortscore Methodiek comfortscore 14 4 Resultaten Visuele inspectie verhardingsoppervlak Fietscomfortmeting Comfortscore Wegmeubilair Analyse onderhoud noodzakelijke fietspaden en verbindende wegen 21 5 Kostenindicatie netwerk Onderhoudsmaatregelen en uitgangspunten Kostenraming Conclusie 25 6 Analyse netwerk Samenhang netwerk Recreatieve gebruikers Toeristische locaties Motiefgroepen Motiefgroepen gekoppeld aan fietspadennetwerk 28 I

4 6.2.4 Inrichting van de fietspaden met toeristische aandachtsgebieden Ontsluiting grote kernen Assen Beilen Coevorden Emmen Hoogeveen Meppel Roden Bedreigde fietspaden en verbindende wegen Wenselijke fietspaden Fysieke Veiligheid Slotpalen Kunstwerken Wildroosters Objecten langs het fietspad Landschappelijke beleving 40 7 Conclusie en aanbevelingen Conclusie Aanbevelingen 43 BIJLAGEN I Wegmeubilair 44 II Slotpalen 45 III Resultaten per wegbeheerder 47 IV Inventarisatiekaart 65 V Comfortscorekaart 66 II

5 1 INLEIDING 1.1 Aanleiding Het Recreatieschap Drenthe draagt samen met de gemeenten en de provincie de verantwoordelijkheid voor recreatie en toerisme binnen de provincie Drenthe en de gemeente Ooststellingwerf. Een belangrijk onderdeel hiervan is het fietspadennetwerk in de provincie Drenthe en gemeente Ooststellingwerf. De provincie Drenthe staat landelijk bekend als de fietsprovincie. Om deze positie te behouden heeft het Recreatieschap Drenthe Roelofs Advies & Ontwerp gevraagd om een onderzoek uit te voeren naar het fietspadennetwerk. 1.2 Doel Het doel van dit onderzoek is inzicht geven in het fietspadennetwerk van de provincie Drenthe en gemeente Ooststellingwerf. Daarbij is onderscheid gemaakt in de kwantiteit en de kwaliteit van het fietspadennetwerk. De kwaliteit van het netwerk wordt bepaald door het comfort van de fietspaden en door de kwaliteit van het wegmeubilair. Naast een oordeel te geven over de kwaliteit, is een ander doel om een oordeel te geven over de samenhang, ontsluiting, onbrekende schakels en overbodige schakels van het fietspadennetwerk. Tevens zal er een opzet worden vervaardigd om een indicatie te geven van kosten om de kwaliteit de komende jaren te waarborgen. Want uiteindelijk draait het om het belang van de eindgebruiker, de fietser. 1.3 Scope Binnen de scope van dit project valt het fietspadennetwerk inclusief de bewegwijzering en het wegmeubilair van de provincie Drenthe en de gemeente Ooststellingwerf. Het fietspadennetwerk bestaat uit fietspaden en verbindende wegen De fietspaden die meegenomen zijn in dit onderzoek zijn hieronder opgesomd. : alle fietspaden buiten de bebouwde kom; Centrumroutes: radiale fietspaden (hoofdroutes) binnen de bebouwde kom richting de centra van de grotere kernen. In het rapport worden beide categorieën samengevoegd onder de noemer fietspaden Om het complete netwerk in beeld te krijgen zijn niet alleen de fietspaden meegenomen, maar ook een groot aantal verbindende wegen, deze zijn in samenspraak met de werkgroep bepaald. Een verbindende weg is meegenomen in dit onderzoek indien het onderdeel uitmaakt van een fietsroute of als het een belangrijke schakel is tussen het netwerk en een toeristische locatie. Met andere woorden niet alle wegen in het gebied van Recreatieschap Drenthe zijn onderzocht, slechts de verbindende wegen die volgens bovenstaande definitie onderdeel uitmaken van het fietspadennetwerk. 3

6 Hieronder staan de verbindende wegen die meegenomen zijn weergegeven. Themaroutes: wegen die onderdeel zijn van een themaroute van het Recreatieschap Drenthe en de ANWB; Lange afstandsroutes: wegen die onderdeel uitmaken van een lange afstandsroute (LF); : wegen die een belangrijke toeristische locatie verbinden met het fietspadennetwerk. Bovenstaande categorieën worden in het vervolg van het rapport samengevoegd onder de noemer verbindende wegen Bewegwijzering en wegmeubilair Binnen de scope van het project valt tevens het beoordelen van de kwaliteit van de bewegwijzering en de kwaliteit van het fietsgerelateerde wegmeubilair langs het fietspadennetwerk. Het soort wegmeubilair wat is ingemeten, is te vinden in bijlage I. 1.4 Momentopname Het onderzoek naar de fietspaden en verbindende wegen is éénmalig uitgevoerd. Aangezien het onderzoek voor het eerst is gehouden voor het totale gebied van de provincie Drenthe en de gemeente Ooststellingwerf, gaat het om een zogenaamde nulmeting. De nulmeting is een momentopname van het fietspadennetwerk. Enerzijds om te weten wat de kwaliteit is van het netwerk, anderzijds om te gebruiken als referentie voor toekomstige ontwikkelingen in het fietspadennetwerk. De inventarisatie van de fietspaden en verbindende wegen is gedaan in januari en februari De inspecties zijn uitgevoerd van maart 2012 tot en met mei Actoren binnen het project Het project omvat de gehele provincie Drenthe en de gemeente Ooststellingwerf. De actoren zijn hieronder weergegeven. Opdrachtgever Recreatieschap Drenthe Wegbeheerders De 13 gemeenten (12 Drenthe, 1 Friesland) o Aa en Hunze o Assen o Borger-Odoorn o Coevorden o Emmen o Hoogeveen o Meppel o Midden-Drenthe o Noordenveld o Tynaarlo o Westerveld o De Wolden o Ooststellingwerf De provincie Drenthe De provincie Friesland Staatsbosbeheer Natuurmonumenten Watermaatschappij Drenthe 4

7 1.6 Werkgroep Ter begeleiding van het project Masterplan fietspaden is vooraf een werkgroep geformeerd, waar verschillende wegbeheerders en/of beleidsmedewerkers van het onderzoeksgebied vertegenwoordigd zijn onder aansturing van het Recreatieschap Drenthe. De werkgroep heeft de onderzoeksvraag opgesteld en heeft de voortgang en kwaliteit van het project getoetst. De leden van de werkgroep zijn hieronder weergegeven: Dhr. H. Hartog (Recreatieschap Drenthe) Directeur Dhr. C. Bovenkamp (Recreatieschap Drenthe) Technisch adviseur Mevr. L. Huisman (Recreatieschap Drenthe) Projectmedewerkster recreatie & toerisme Dhr. T. Adema (Roelofs Advies & Ontwerp) Projectleider Dhr. M Reurink (Roelofs Advies & Ontwerp) Regiomanager Dhr. M. Plaggenmars (Roelofs Advies & Ontwerp) Adviseur beheer & onderhoud Dhr. S. Bijleveld (Provincie Drenthe) Verkeer & vervoer Dhr. R. Koeling (Provincie Drenthe) GIS specialist / coördinator Mevr. Y. Cornax (Gemeente Aa en Hunze) Beleidsmedewerker economische zaken recreatie & toerisme Dhr. G. Velthuis (Gemeente De Wolden) Coördinator beheer & onderhoud Dhr. R. Turkstra (Gemeente Hoogeveen) Beleidsmedewerker civiel Dhr. K. Wielink (Gemeente Midden-Drenthe) Beleidsmedewerker wegen Dhr. H. Wieland (Gemeente Ooststellingwerf) Beheerder wegen 1.7 Digitale bestanden Naast de rapportage is er een digitale database beschikbaar met daarin alle informatie van het fietspadennetwerk. De digitale bestanden bestaan uit: Database fietspaden en verbindende wegen: hierin staan de scores van de visuele inspectie en de fietscomfortmeting per wegvak weergegeven; GIS bestand fietspaden: hierin zijn alle fietspadsegmenten op locatie weergegeven met daaraan gekoppeld de bijbehorende comfortscore; Database wegmeubilair: hierin staat de score van de inmeting van het wegmeubilair en de bewegwijzering; GIS bestand wegmeubilair: hierin zijn alle objecten op locatie weergegeven met daaraan gekoppeld de score van de inmeting; Tekeningen: inventarisatiekaart en comfortscorekaart op A1 formaat; Foto s: de foto s van alle ingemeten objecten van wegmeubilair en bewegwijzering. Deze digitale bestanden worden ter beschikking gesteld aan alle actoren via het Recreatieschap Drenthe. Voor nadere informatie over de digitale bestanden kan contact worden opgenomen met het Recreatieschap Drenthe. 1.8 Leeswijzer In hoofdstuk 2 is weergegeven hoe de kwantiteitsinventarisatie is opgezet. In de kwantiteitsinventarisatie is een onderscheid gemaakt naar lengte fietspad en verbindende weg en deze is per wegbeheerder weergegeven. In hoofdstuk 3 is een kwaliteitsinventarisatie gedaan voor het gehele fietspadennetwerk, op de aspecten visuele inspectie, comfort en aan de hand van samengestelde comfortscore. De resultaten van de kwaliteitsinventarisatie zijn geanalyseerd, welke zijn verwoord in hoofdstuk 4. In hoofdstuk 5 is ingegaan op de globale kosten van de eventueel uit te voeren verbeteringsmaatregelen. In hoofdstuk 6 is het netwerk geanalyseerd. In deze analyse komen de volgende aspecten aan de orde, conform de oorspronkelijke uitvraag, de volledigheid van het netwerk, de samenhang, ontsluiting en eventueel ontbrekende schakels. Tevens zijn de fysieke veiligheid en de beleving van de fietspaden en verbindende wegen geanalyseerd en beschreven. Het rapport eindigt met een conclusie en aanbevelingen in hoofdstuk 7. 5

8 2 KWANTITEITSINVENTARISATIE In dit hoofdstuk is van het fietspadennetwerk een overzicht gemaakt. Hierbij zijn de fietspaden en de verbindende wegen opgenomen zoals beschreven is in de scope in het vorige hoofdstuk. Met behulp van de wegbeheerders zijn de fietspaden en verbindende wegen in kaart gebracht. In figuur 1 zijn alle geïnventariseerde fietspaden en verbindende wegen weergegeven. Deze kaart is op groot formaat bijgevoegd in bijlage IV. Figuur 1: geïnventariseerde fietspaden en verbindende wegen 6

9 Hoeveelheden (km) Masterplan fietspaden Drenthe en Ooststellingwerf Aan de hand van de inventarisatie van het fietspadennetwerk, is de totale lengte van de fietspaden en verbindende wegen bepaald. In tabel 1 zijn de hoeveelheden per wegbeheerder weergegeven. Fietspad verhard (km) Fietspad halfverhard (km) Verbindende wegen (km)* Totaal (km) Gemeente Aa & Hunze 117,5 12,8 90,7 221,0 Gemeente Assen 70,8-4,2 75,0 Gemeente Borger-Odoorn 91,6 7,1 20,8 119,5 Gemeente Coevorden 126,3-95,0 221,3 Gemeente De Wolden 83,0-72,1 155,1 Gemeente Emmen 161,1 8,6 58,5 228,2 Gemeente Hoogeveen 93,2-46,0 139,2 Gemeente Meppel 32,7-18,9 51,6 Gemeente Midden-Drenthe 157,9-100,4 258,3 Gemeente Noordenveld 62,6 43,4 56,1 162,1 Gemeente Ooststellingwerf** 92,1 17,2 33,3 142,6 Gemeente Tynaarlo 82,8 10,7 40,0 133,5 Gemeente Westerveld 121,4 76,2 54,7 252,3 Provincie Drenthe 205, ,6 Staatsbosbeheer 5,2 22,9-28,1 Watermaatschappij Drenthe - 6,2-6,2 Totaal 1503,8 205,1 690,7 2399,6 Tabel 1: Hoeveelheden fietspaden en verbindende wegen per wegbeheerder In totaal heeft het geïnventariseerde fietspadennetwerk een lengte van bijna 2400 kilometer. Hiervan is ruim 1500 kilometer verhard fietspad. 205 Kilometer is halfverhard fietspad en 690 kilometer is verbindende weg. In figuur 2 is als grafiek een overzicht weergegeven van de hoeveelheden fietspaden en verbindende wegen per wegbeheerder. De wegbeheerder met het meeste aantal kilometers fietspaden is de provincie Drenthe. De wegbeheerder met het meeste aantal kilometers verbindende wegen is de gemeente Midden-Drenthe. Hoeveelheden per wegbeheerder 300,0 250,0 200,0 150,0 Fietspad (verhard) Fietspad (halfverhard) 100,0 50,0 0,0 Gemeente Aa & Hunze Gemeente Assen Gemeente Borger-Odoorn Gemeente Coevorden Gemeente De Wolden Gemeente Emmen Gemeente Hoogeveen Gemeente Meppel Gemeente Midden Drenthe Gemeente Noordenveld Gemeente Oostellingwerf Gemeente Tynaarlo Gemeente Westerveld Provincie Staatsbosbeheer Watermaatschappij Drenthe Figuur 2: overzicht hoeveelheid fietspaden en verbindende wegen* per wegbeheerder * Een verbindende weg is meegenomen in dit onderzoek indien het onderdeel uitmaakt van een fietsroute of als het een belangrijke schakel is tussen het netwerk en een toeristische locatie. ** De gegevens van de Provincie Friesland zijn verdisconteerd in de gemeente Ooststellingwerf 7

10 De fietspaden van de provincie Friesland zijn verdisconteerd in de gegevens van de gemeente Ooststellingwerf. De fietspaden van Natuurmonumenten zijn tijdens de kwantiteitsinventarisatie niet aangeleverd. Het is echter mogelijk dat een aantal fietspaden van Natuurmonumenten onderdeel uitmaken van de fietspaden van de overige wegbeheerders en als zodanig zijn meegenomen in het onderzoek. In dit onderzoek valt dit niet te herleiden. De inventarisatie is in overleg met de wegbeheerders tot stand gekomen. Daarbij zijn specifieke gegevens van de fietspaden en verbindende wegen verzameld en verwerkt in een inventarisatiekaart volgens de bepaalde systematiek. Een voorbeeld hiervan is weergegeven in figuur 3. De systematiek gaat uit van categorieën binnen het fietspadennetwerk. Deze categorieën bestaan uit het type fietspaden en verbindende wegen, de wegbeheerder van het desbetreffende fietspad en/of verbindende weg, verharde en halfverharde fietspaden en fietspaden breder of smaller dan 1,5 meter. Tevens zijn overige relevante gegevens verwerkt in de inventarisatiekaart zoals soort routes, komgrenzen en voorzieningen. De inventarisatiekaart is de basis geweest voor de inspectiemethodiek. 8

11 In figuur 3 is een voorbeeld van een inventarisatiekaart weergegeven waarin het onderscheid is aangeduid door middel van kleuren. Figuur 3: Inventarisatiekaart Coevorden 9

12 3 METHODE KWALITEITSINVENTARISATIE Na de kwantiteitsinventarisatie is een kwaliteitsinventarisatie uitgevoerd om een goed beeld te krijgen van de kwaliteit, ofwel het comfort. Hiervoor zijn twee methoden gebruikt: Fietscomfortmeting, uitgevoerd volgens ISO 2631/1. Visuele inspectie van het verhardingsoppervlak en wegmeubilair, volgens CROW publicatie 288 Kwaliteitscatalogus openbare ruimte Om de kwaliteitsinventarisatie uit te voeren zijn alle fietspaden en verbindende wegen, conform de inspectiemethodiek, opgedeeld in segmenten op basis van de inventarisatiekaart. In overleg met de werkgroep is besloten om het fietspadennetwerk in segmenten van maximaal 500 meter op te delen. De segmenten hebben ieder een unieke code gekregen. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om de gegevens afkomstig uit de inspecties aan elk segment toe te delen en om de gegevens te kunnen herleiden. 3.1 Visuele inspectie verhardingsoppervlak Omschrijving Een verhardingsoppervlak van een weg of fietspad kan worden beoordeeld op verschillende schadebeelden. Deze beoordeling gebeurt door een visuele inspectie, waarbij twee inspecteurs in een inspectievoertuig over het wegvak heen rijden. Al rijdend worden schadebeelden waargenomen en vastgelegd volgens de standaard systematiek. De inspecties voor dit project zijn uitgevoerd op basis van de CROW publicatie 288 Kwaliteitscatalogus openbare ruimte. In deze kwaliteitscatalogus worden verschillende schadebeelden genoemd. Op deze wijze kan de staat van het fietspad worden vastgelegd en overige aspecten die van invloed zijn op het fietspad. Verschil visuele inspectie volgens CROW publicatie 288 en CROW publicatie 146. De CROW heeft twee meetmethodes om de kwaliteit van wegen vast te stellen. De eerste methode is conform CROW publicatie 146. Deze methode wordt veel gebruikt door wegbeheerders, echter zijn de uitkomsten slecht communiceerbaar voor een breder publiek. De tweede methode is conform CROW publicatie 288 waarbij gebruik wordt gemaakt van beelden zodat een breder publiek een gevoel krijgt bij de ernst en omvang van de schades. Beide systemen zijn gebaseerd op dezelfde maatstaf, maar hebben een andere output. Hoewel de methode conform CROW publicatie 146 meer gebruikt wordt door wegbeheerders is er bewust voor gekozen om de inspectie uit te voeren conform CROW publicatie 288. De werkgroep is zich ervan bewust dat een snelle vergelijking met bestaande inspecties hierdoor niet snel te maken is, maar kiest voor de methode waarbij de uitkomsten eenvoudig en duidelijk naar een breder publiek gecommuniceerd kunnen worden. Daarnaast wijkt de wegvakindeling af van de wegvakken uit elk wegbeheerdersysteem. De methodiek zoals deze is toegepast in het onderzoek is niet vergelijkbaar met de methodiek welke is gebruikt door de wegbeheerders Criteria visuele inspectie Zoals genoemd is een verhardingsoppervlak beoordeeld op schadebeelden. Hieronder volgt een korte uitleg van een aantal schadebeelden waarop elk type verharding is beoordeeld: 10

13 Asfalt: Dwarsonvlakheid: Oneffenheden: Rafeling: Scheurvorming: Randschade: Wortelschade: Markering: Vervorming van het wegoppervlak in dwarsrichting weer Gaten, opdrukkingen in het wegoppervlak Het loslaten van steentjes uit het wegoppervlak Een breuk in het verhardingsoppervlak Alle schades, behalve rafeling, aanwezig binnen 20 cm rand asfalt Oneffenheden die veroorzaakt worden door boomwortels De aanwezige strepen en tekens aangebracht op het wegoppervlak Beton: Oneffenheden: Scheurvorming: Onkruid: Markering: Gaten, opdrukkingen in het wegoppervlak Een breuk in het verhardingsoppervlak Aanwezigheid van onkruid in het verhardingsoppervlak De aanwezige strepen en tekens aangebracht op het wegoppervlak Elementen: Dwarsonvlakheid: Vervorming van het wegoppervlak in dwarsrichting weer Oneffenheden: Gaten, opdrukkingen in het wegoppervlak Voegwijdte: De open ruimte in het verhardingsoppervlak van elementen Beschadiging elementen: Het afbrokkelen van het verhardingsoppervlak van elementen Onkruid: Aanwezigheid van onkruid in het verhardingsoppervlak Wortelschade: Oneffenheden die veroorzaakt worden door boomwortels Halfverharding: Dwarsonvlakheid: Oneffenheden: Wortelschade: Vervorming van het wegoppervlak in dwarsrichting weer Gaten, opdrukkingen in het wegoppervlak Oneffenheden die veroorzaakt worden door boomwortels Voor elk schadebeeld zijn in de kwaliteitscatalogus (CROW publicatie 288) bandbreedtes opgesteld, waarin de ernst van het schadebeeld is vastgelegd. Op de figuren 4a tot en met 4e is te zien hoe het schadebeeld oneffenheden in elementenverharding volgens de kwaliteitscatalogus is vastgelegd. Figuur 4a: Kwaliteit A+ Figuur 4b: Kwaliteit A Figuur 4c: Kwaliteit B Zeer Goed Goed Voldoende Figuur 4d: Kwaliteit C Matig Figuur 4e: Kwaliteit D Slecht 11

14 In tabel 2 zijn de kwaliteitscriteria voor de visuele inspectie weergegeven. Kwaliteitsscore Kwaliteit Zeer goed A+ Goed A Voldoende B Matig C Slecht D Tabel 2: kwaliteitscriteria visuele inspectie Geanalyseerd netwerk Tijdens de visuele inspecties van het verhardingsoppervlak zijn alle fietspaden en verbindende wegen meegenomen die onderdeel uitmaken van de scope. 3.2 Fietscomfortmeting Omschrijving In deze meting worden de oneffenheden in het verhardingsoppervlak omgezet naar een comfortcijfer. De meting is uitgevoerd door een rijdend voertuig, welke is voorzien van twee lasers die achterop het voertuig zodanig bevestigd zijn dat het twee fietsers naast elkaar simuleert. De lasers bespeuren oneffenheden in het fietspad en met gebruik van een versnellingsopnemer wordt de verticale versnelling bepaald met een frequentie van 25 keer per seconde. De verticale versnelling is een index voor de trilling die de fietser ervaart als die over het fietspad fietst. Deze manier van meten is uitgevoerd conform de ISO 2631/ Criteria fietscomfortmeting De output van de fietscomfortmeting bestaat uit een cv-waarde, die voor elk segment van 500 meter bepaald is. De cv-waarde geeft de verticale versnelling weer zoals in de omschrijving is genoemd. Hoe hoger de cv-waarde hoe slechter het met het comfort is gesteld. In theorie zit er geen maximale waarde aan de cv-waarde, in de praktijk blijkt dat er geen waarden boven de 12 uitkomen. Echter een cv-waarde is geen vertaling naar een rapportcijfer. Door middel van een extern onderzoek is de relatie tussen de cv-waarde en een rapportcijfer tussen de 1 en 10 vastgesteld. Het resultaat van dit onderzoek is vertaald in tabel 3. Vanuit het rapportcijfer is vervolgens een relatie gelegd met de waarden zoals die bij de visuele inspectie zijn gehanteerd. CV-waarden Rapportcijfer Kwaliteitsscore <1,0 > 8,0 Zeer goed 1,0 2,5 6,0 8,0 Goed 2,5 3,5 5,0 6,0 Voldoende 3,5 5,0 3,0 5,0 Matig > 5,0 < 3,0 Slecht Tabel 3: interpretatie fietscomfortmeting Geanalyseerd netwerk De fietscomfortmeting is op bovengenoemde wijze alleen uitgevoerd op fietspaden die breder zijn dan anderhalve meter. Het voertuig dat gebruikt wordt voor de fietscomfortmeting heeft een minimale breedte nodig van 1,5 meter om te kunnen meten. De halfverharde fietspaden zijn ongeschikt voor een fietscomfortmeting. Om die redenen zijn fietspaden smaller dan 1,5 meter en halfverharde fietspaden niet meegenomen in de fietscomfortmeting. Bij de verbindende wegen is de meting in het midden van de rijbaan uitgevoerd. 12

15 3.3 Wegmeubilair Voor het wegmeubilair is een visuele inspectie gehouden. De visuele inspectie is eveneens volgens de methodiek van de CROW publicatie 288 Kwaliteitscatalogus openbare ruimte gehouden. Gelijktijdig is het wegmeubilair digitaal ingemeten op GPS-coördinaten ten behoeve van de inventarisatie Geanalyseerd wegmeubilair Voor de visuele inspectie en inmeting zijn alle fietspaden en verbindende wegen opgenomen. Van deze fietspaden en verbindende wegen zijn alle objecten geïnspecteerd die fietsgerelateerd zijn, dat wil zeggen objecten die van belang zijn voor de fietser ter informatie, comfort en veiligheid. In bijlage I is een overzichtslijst van alle objecten weergegeven Criteria kwaliteitsscore Alle ingemeten meubilair en bebording is voorzien van coördinaten en een kwaliteitsscore. De kwaliteit is vergelijkbaar met de output van de visuele inspectie. De kwaliteitsscore varieert eveneens van A+ tot D, waarbij A+ een zeer goede kwaliteit aangeeft en D een slechte kwaliteit, volgens tabel 4. Kwaliteitsscore Kwaliteit Zeer goed A+ Goed A Voldoende B Matig C Slecht D Tabel 4: kwaliteitscriteria visuele beoordeling In figuren 5a tot en met 5e zijn foto s weergegeven van voorbeelden van de kwaliteit van een gebodsbord (categorie meubilair en bebording). Figuur 5a: Kwaliteit A+ Figuur 5b: Kwaliteit A Figuur 5c: Kwaliteit B Zeer Goed Goed Voldoende Figuur 5d: Kwaliteit C Matig Figuur 5e: Kwaliteit D Slecht 13

16 3.4 Comfortscore In de voorgaande paragrafen zijn de verschillende onderdelen van het veldonderzoek toegelicht. De verkregen gegevens uit de fietscomfortmeting zeggen iets over het comfort van het oppervlak. De gegevens uit de visuele inspectie zeggen iets over de kwaliteit van het wegoppervlak. De uitvraag van het Recreatieschap Drenthe is gericht op het comfort en beleving van de fietser. De fietscomfortmeting levert geen volledig beeld op van de kwaliteit van het fietspad. Ten eerste is de fietscomfortmeting slechts op een breedte van 1,5 meter uitgevoerd en registreert de fietscomfortmeting niet de oorzaak van de oneffenheden. De visuele inspectie is uitgevoerd over de volledige breedte en registreert de verschillende schadebeelden. De gegevens uit de visuele inspectie geven op hun beurt niet volledig een beeld welke onderhoudsmaatregel noodzakelijk is voor een beter comfort. Om een volledig beeld te kunnen genereren zijn beide methoden in samenspraak met de werkgroep tot een comfortscore opgesteld. De comfortscore is een samenstelling van aspecten afkomstig uit de visuele inspecties die het comfort van een fietser bepalen in combinatie met de fietscomfortmeting. Op deze wijze geeft de comfortscore een beter inzicht in het eventueel te plegen onderhoud met betrekking tot het comfort van het fietspadennetwerk Methodiek comfortscore De comfortscore is een gewogen gemiddelde van de visuele inspectie en de fietscomfortmeting, die gericht is op het comfort van het fietspad. Uit de visuele inspectie worden alleen de gegevens meegenomen welke invloed hebben op het comfort. Dit is het geval voor de schadebeelden oneffenheden, wortelschade, beschadiging elementen, rafeling en randschade. Schadebeelden zoals scheurvorming hebben geen invloed op het comfort van de fietser en spelen daarom geen rol bij het bepalen van de comfortscore. De meegenomen schadebeelden worden gemiddeld waarbij de weegfactor is bepaald aan de hand van de invloed op het comfort. De score op de visuele inspectie telt voor 34% mee in het comfortscore. De fietscomfortmeting telt voor 66% mee, aangezien het zwaartepunt van het onderzoek ligt op het comfort van de fietser. De definitie van de comfortscore is weergegeven in figuur 6. Figuur 6: schema systematiek comfortcijfer 14

17 De comfortscore is zodanig opgesteld dat er een nivellering ontstaat tussen de beide verkregen inspectiegegevens. Dit wijkt af van de systematiek die doorgaans door de meeste wegbeheerders wordt gehanteerd. De uitkomst van de comfortscore is ingedeeld volgens de 5 categorieën overeenkomstig met de categorieën van de visuele inspectie en de fietscomfortmeting. In samenspraak met de werkgroep is bepaald dat de scores matig en slecht voortaan aangeduid worden als respectievelijk onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar en onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar. Dit is conform de richtlijnen van het CROW publicatie 288 Kwaliteitscatalogus openbare ruimte. De categorieën zijn weergegeven in tabel 5. Systematiek Comfortscore Kwaliteit Zeer goed Zeer goed A+ Goed Goed A Voldoende Voldoende B Matig Onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar C Slecht Onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar D Tabel 5: kwaliteitscriteria comfortscore 15

18 4 RESULTATEN In hoofdstuk 3 is de methodiek beschreven om te komen tot de resultaten. In dit hoofdstuk zijn de resultaten weergegeven. Het betreft een momentopname van de kwaliteitstoestand van het totale netwerk van de periode maart tot en met mei De resultaten worden achtereenvolgens van de visuele inspectie, fietscomfortmeting en de comfortscore voor zowel fietspaden als verbindende wegen weergegeven. In bijlage III zijn de resultaten per wegbeheerder toegevoegd. 4.1 Visuele inspectie verhardingsoppervlak In de figuren 7a en 7b is de uitkomst van de visuele inspectie weergegeven, waarbij onderscheid is gemaakt tussen fietspaden en verbindende wegen. Dit geeft de technische kwaliteit van de fietspaden en de verbindende wegen weer. 19% 3% 0% 31% 9% 2% 15% 31% 43% 47% Figuur 7a: Technische kwaliteit fietspaden Figuur 7b: Technische kwaliteit verbindende wegen Van de fietspaden scoort 97% voldoende tot zeer goed op de visuele inspectie. Voor de verbindende wegen is dit 89%. Hieruit blijkt dat de verbindende wegen minder goed scoren op de visuele inspectie dan de fietspaden. 4.2 Fietscomfortmeting In de figuren 8a en 8b is de uitkomst van de fietscomfortmeting weergegeven, waarbij onderscheid is gemaakt tussen fietspaden en verbindende wegen. 11% 6% 16% 15% 6% 19% 13% 11% 54% Figuur 8a: Fietscomfortmeting fietspaden 49% Figuur 8b: Fietscomfortmeting verbindende wegen 16

19 Van de fietspaden scoort 83% voldoende tot zeer goed op de fietscomfortmeting. Van de verbindende wegen scoort 79% voldoende tot zeer goed. De uitkomsten van de fietscomfortmeting voor de fietspaden en de verbindende wegen wijken nauwelijks van elkaar af. 4.3 Comfortscore In figuren 9a en 9b is de comfortscore weergegeven, waarbij onderscheid is gemaakt tussen fietspaden en verbindende wegen. Deze comfortscore is het gewogen gemiddelde van technische kwaliteit en fietscomfortmeting. 14% 5% 1% 26% 8% 2% 17% 16% 54% 57% Figuur 9a: Comfortscore fietspaden Figuur 9b: Comfortscore verbindende wegen In bovenstaande figuren is te zien dat 94 % van de fietspaden voldoende tot zeer goed is. 90 % van de verbindende wegen van het fietspadennetwerk is voldoende tot zeer goed. In het algemeen is het goed gesteld met de fietspaden en verbindende wegen. In totaal behoeven 6% van de fietspaden en 10% van de verbindende wegen onderhoud. Deze uitkomsten vormen de basis van de kostenindicatie in hoofdstuk 5. In figuur 10 is de comfortscorekaart weergegeven van het fietspadennetwerk. Deze kaart is tevens op groot formaat toegevoegd als bijlage V. 17

20 Voorbeelden nivellering Om de comfortscore te berekenen wordt het gewogen gemiddelde genomen van de score van de visuele inspectie en de score van de comfortmeting. Hoe de weging is verdeeld is terug te vinden in paragraaf 3.3. Hieronder zijn 2 voorbeelden weergegeven waaruit de nivellering blijkt. Voorbeeld I: Een fietspad met overdwars scheuren en hier en daar een glooiende hobbel. Dit fietspad heeft een D (slecht) op de visuele inspectie. De fietscomfortmeting geeft een score van A (goed). De comfortscore is een nivellering van de twee vorige scores en wordt een B (voldoende). Voorbeeld II: Een elementenfietspad met enkele matige oneffenheden (bijvoorbeeld mollengangen) maar voor het overige een fietspad in perfecte staat. Dit fietspad krijgt een A (goed) op de visuele inspectie. De fietscomfortmeting geeft een score D (slecht). De comfortscore is een nivellering van de twee vorige scores en wordt een B (voldoende). 18

21 LEGENDA Figuur 10: Comfortscorekaart 19

22 4.4 Wegmeubilair In figuren 11a en 11b is de uitkomst van het wegmeubilair weergegeven, waarbij onderscheid is gemaakt tussen bewegwijzering en meubilair. Meubilair Bewegwijzering 10% 3% 12% 14% 4% 1% 30% 33% 42% Figuur 11a: Kwaliteit meubilair 51% Figuur 11b: Kwaliteit bewegwijzering De kwaliteit van de bewegwijzering is hoger dan de kwaliteit van het wegmeubilair. Van de in totaal objecten bewegwijzering hebben slechts 45 objecten onderhoud nodig binnen 1 jaar. In totaal vallen onder wegmeubilair objecten, waarvan 423 objecten onderhoud nodig hebben binnen 1 jaar. Een groot deel van het onderhoud noodzakelijk wegmeubilair (46%) bestaat uit gebodsborden, gevolgd door palen (15%). In figuur 12a en 12b zijn voorbeelden gegeven van onderhoud noodzakelijke bewegwijzering en wegmeubilair. Figuur 12a: Bewegwijzering Figuur 12b: Meubilair 20

23 4.5 Analyse onderhoud noodzakelijke fietspaden en verbindende wegen In deze paragraaf worden de resultaten van de comfortscore verder geanalyseerd. De fietspaden en verbindende wegen uit de categorieën onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar en onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar zijn uitgesplitst per verhardingssoort. In figuur 13 is dit gedaan voor de fietspaden, in figuur 14 is dit gedaan voor de verbindende wegen. "onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar" "onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar" 10% 5% 1% 24% 18% Asfalt Beton Elementen Halfverharding 11% 61% 21% 49% Asfalt Beton Elementen Halfverharding 6% Figuur 13: Uitsplitsing naar verhardingssoort voor de onderhoud noodzakelijke fietspaden "onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar" "onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar" 2% 30% 8% 2% 26% 34% Asfalt Beton Elementen Halfverharding 0% Asfalt Beton Elementen Halfverharding 68% 0% 40% Figuur 14: Uitsplitsing naar verhardingssoort voor de onderhoud noodzakelijke verbindende wegen In figuur 13 en figuur 14 is de verdeling van de verhardingssoorten weergegeven voor de onderhoud noodzakelijke fietspaden en verbindende wegen. Van de onderhoud noodzakelijk fietspaden binnen 1 jaar bestaat 49 % uit asfalt. Bij onderhoud noodzakelijk fietspaden binnen 2 jaar is dit percentage nog hoger, namelijk 61 %. Van de verbindende wegen waarvoor onderhoud binnen 1 jaar moet worden gepleegd, bestaat 40% uit elementenverharding. Bij onderhoud binnen 2 jaar voor verbindende wegen bestaat maar liefst 68% uit elementenverharding. Het onderhoud voor fietspaden is voornamelijk noodzakelijk op asfaltpaden. Voor verbindende wegen geldt dit voornamelijk voor elementenverharding. Op basis van deze analyse is een kostenindicatie opgesteld om het fietspadennetwerk op een goed tot zeer goed kwaliteitsniveau te brengen. 21

24 5 KOSTENINDICATIE NETWERK In hoofdstuk 4 is duidelijk geworden dat 6% van de fietspaden en 10% van de verbindende wegen in de categorie onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar tot 2 jaar valt. In paragraaf 4.5 zijn deze fietspaden en verbindende wegen opgesplitst per verhardingstype. Deze gegevens vormen de basis voor het bepalen van de kostenindicatie. 5.1 Onderhoudsmaatregelen en uitgangspunten Om de wegen uit de categorie onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar en onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar op het gewenste kwaliteitsniveau te krijgen moeten onderhoudsmaatregelen worden uitgevoerd. Om een goede afweging te maken is er voor gekozen om de kosten inzichtelijk te maken op 2 gewenste kwaliteitsniveaus. Er zijn onderhoudsmaatregelen opgesteld voor het niveau zeer goed en voor het niveau goed. De onderhoudsmaatregelen aan de verharde fietspaden zijn bepaald op basis van de comfortscore voor het gehele segment. Om de exacte maatregelen per segment te bepalen moet een zogenaamde maatregeltoets uitgevoerd worden. Een maatregeltoets volgt volgens de CROW publicatie 147 na het uitvoeren van de visuele inspectie. De maatregeltoets is nodig om een exacte onderhoudsmaatregel van het wegvakonderdeel vast te stellen. De maatregeltoets is voor het fietspadennetwerk niet uitgevoerd. Doordat de onderstaande maatregelen globaal zijn is er een bandbreedte aangehouden, die verwerkt is in de kostenraming. Voor de halfverharde en onverharde fietspaden zijn bewust geen onderhoudsmaatregelen vastgesteld, aangezien het onderhoud voor deze paden door de wegbeheerders verschillend wordt uitgevoerd. De maatregelen conform de CROW-systematiek zijn gebaseerd op het verbeteren van de technische kwaliteit. De onderhoudsmaatregelen in dit onderzoek zijn gebaseerd op het verbeteren van het comfort. Dit houdt in dat de voorgestelde maatregelen afwijken en over het algemeen zwaarder uitvallen dan volgens de CROW-systematiek. De onderhoudsmaatregelen zijn onderverdeel in het gewenst comfortniveau zeer goed en goed. De onderverdeling heeft betrekking op de zwaarte van de onderhoudsmaatregel en de investering die hiermee is gemoeid. Hoe hoger het comfortniveau moet zijn, des te zwaarder de onderhoudsmaatregel moet zijn. De eenheidsprijzen voor het niveau zeer goed liggen hoger dan bij niveau goed. Deze hogere kosten zorgen ervoor dat het comfort van het fietspadennetwerk op een hoger niveau komt, maar het betekent tevens dat de restlevensduur van het fietspad verlengt wordt ten opzichte van het niveau goed. Op de lange termijn vallen de onderhoudsmaatregelen lager uit wanneer nu gekozen wordt voor het gewenste niveau zeer goed. De maatregelen voor de fietspaden en verbindende wegen van het niveau onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar zijn weergegeven in tabel 6. De werkzaamheden en bijbehorende eenheidsprijzen voor fietspaden en verbindende wegen van het niveau onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar zijn weergegeven in tabel 7. 22

25 Werkzaamheden onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar Gewenst niveau zeer goed (D A + ) Gewenst niveau goed (D A) Asfalt Bakfrezen 30% - 50% Afvoer asfalt teerhoudend Aanbrengen AC16 bind 40mm Bakfrezen 30% - 50% Afvoer asfalt teerhoudend Aanbrengen AC16 bind 40mm 50% - 100% Overlagen AC8 surf 30mm Beton 30% - 50% Betonreparatie 15% - 30% Betonreparatie 50% - 100% Herstellen voeg Elementen Opnemen elementen 60% - 100% Herstraten elementen 60% - 100% Opnemen elementen 40% - 60% Herstraten elementen 40% - 60% Tabel 6: Maatregelen en eenheidsprijzen fietspaden en verbindende wegen onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar Werkzaamheden onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar Gewenst niveau zeer goed (C A + ) Gewenst niveau goed (C A) Asfalt Bakfrezen 15% - 25% Afvoer asfalt teerhoudend Aanbrengen AC16 bind 40mm Bakfrezen 15% - 25% Afvoer asfalt teerhoudend Aanbrengen AC16 bind 40mm 50% - 100% Overlagen AC8 surf 30mm Beton 20% - 40% Betonreparatie 15% - 30% Betonreparatie 30% - 60% Herstellen voeg Elementen Opnemen elementen 30% - 50% Herstraten elementen 30% - 50% Opnemen elementen 15% - 20% Herstraten elementen 15% - 20% Tabel 7: Maatregelen en eenheidsprijzen fietspaden en verbindende wegen onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar De eenheidsprijzen zijn berekend op basis van: wegvakken van 500 m¹; een gemiddelde fietspadbreedte van 2 m¹; eenheidsprijs per lengte; eenmalige kosten; uitvoeringskosten; algemene kosten; winst/risico; aan -en afvoer van materialen met kleinschalig materieel; comfortscore categorie onderhoud binnen 1 jaar ; comfortscore categorie onderhoud binnen 2 jaar ; elementen 10 % bijlevering; onderhoudsniveau goed A; onderhoudsniveau zeer goed A+; exclusief BTW. 5.2 Kostenraming In tabel 8 en tabel 9 staan de kosten weergegeven van het gewenste onderhoud aan de fietspaden en de verbindende wegen met een comfortscore van onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar. In tabel 10 en tabel 11 23

26 staan de kosten weergegeven voor de fietspaden en verbindende wegen met een comfortscore van onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar. Hierbij is onderscheid gemaakt in het gewenste niveau zeer goed en het gewenst niveau goed. De kosten behorend bij het gewenste niveau zeer goed zijn totalen en dienen niet te worden opgeteld bij de kosten van het gewenste niveau goed. onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar Gewenst niveau zeer goed (D A + ) Gewenst niveau goed (D A) Asfalt Beton Elementen Totaal Tabel 8: Kosten fietspaden onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar Gewenst niveau zeer goed (D A + ) Gewenst niveau goed (D A) Asfalt Beton - - Elementen Totaal Tabel 9: Kosten verbindende wegen onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar De kostenraming om deze fietspaden en verbindende wegen uit de categorie onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar op het niveau zeer goed te krijgen (Van D A+) bedragen De kostenraming om deze fietspaden en verbindende wegen op het niveau goed te krijgen (Van D A) bedragen onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar Gewenst niveau zeer goed (C A + ) Gewenst niveau goed (C A) Asfalt Beton Elementen Totaal Tabel 10: Kosten fietspaden onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar Gewenst niveau zeer goed (C A + ) Gewenst niveau goed (C A) Asfalt Beton - - Elementen Totaal Tabel 11: Kosten verbindende wegen onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar De kostenraming om de fietspaden en verbindende wegen uit de categorie onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar op het niveau zeer goed te krijgen (Van C A+) bedragen Om de fietspaden en verbindende wegen op het niveau goed te krijgen (Van C A) bedragen de kosten

27 5.3 Conclusie Uit hoofdstuk 4 blijkt dat 6% van de fietspaden en 10% van de verbindende wegen in de categorie onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar of onderhoud noodzakelijk binnen 2 jaar valt. De totale kosten om het fietspadennetwerk op het niveau zeer goed te krijgen bedragen De kosten om het fietspadennetwerk op het niveau goed te krijgen bedragen De kosten voor het nemen van onderhoudsmaatregelen op het niveau zeer goed zijn hoger. Hierdoor wordt het fietspadennetwerk op een hoger comfortniveau getild en wordt de restlevensduur van het fietspad verlengd. Op de lange termijn vallen de kosten voor het nemen van onderhoudsmaatregelen lager uit wanneer gekozen wordt voor het gewenste niveau zeer goed. Uit de maatregeltoets moet blijken wat de exacte kosten voor het onderhoud van het netwerk zijn. Het is goed mogelijk dat een deel van de fietspaden reeds in de onderhoudsplanning van de wegbeheerders is verwerkt, hetgeen betekent dat een deel van de kosten mogelijk is opgenomen in de onderhoudsbudgetten. 25

28 6 ANALYSE NETWERK In dit hoofdstuk wordt het fietspadennetwerk geanalyseerd. Hierin is allereerst gekeken naar de samenhang van het netwerk. Vervolgens is er gekeken naar de relatie tussen het fietspadennetwerk en de recreatieve gebruiker. Daarnaast is er ingegaan op de ontsluiting van de grote kernen, de bedreigde en wenselijke fietspaden en de fysieke veiligheid. 6.1 Samenhang netwerk Een samenhangend fietsnetwerk is een samenhangend geheel zonder onderbrekingen en heeft aansluitingen op de herkomsten en bestemmingen van de fietsers. De samenhang van het netwerk is geanalyseerd op basis van hoeveelheid, dichtheid en fijnmazigheid. Figuur 15: Overzicht fietspadennetwerk In figuur 15 is het overzicht van het complete netwerk weergegeven. Hierin is te zien dat het netwerk zeer uitgebreid is en bestaat uit ruim 1700 kilometer fietspaden en 690 kilometer verbindende wegen. Het merendeel van alle fietspaden en verbindende wegen sluiten op elkaar aan en vormen zo een samenhangend netwerk. Over het algemeen kan gesteld worden dat de samenhang van het netwerk van goede kwaliteit is en dat het fijnmazige netwerk goed aansluit op de herkomst en bestemming van de fietsers. In de volgende paragraaf is beschreven of de fietspaden op de juiste manier zijn ingericht op basis van gebruikersmotief. De verbindende wegen zijn niet opgenomen, aangezien voor deze wegen andere inrichtingseisen gelden en deze niet alleen door fietsers worden gebruikt. 26

29 6.2 Recreatieve gebruikers In deze paragraaf is het netwerk vanuit een andere invalshoek geanalyseerd. De recreatieve invalshoek geeft een andere kijk op het netwerk. Er is een analyse opgesteld welk type fietser gebruik maakt van welke fietspaden en welke eisen deze recreatieve fietser stelt vanuit gebruikersmotief. In het kort zijn de volgende stappen doorlopen. 1. Welke herkomsten en bestemmingen (toeristische locaties) zijn er? 2. Welke motiefgroepen zijn er? 3. Welke motiefgroep hoort bij desbetreffende herkomst? 4. Welke bestemming hoort hierbij? 5. Welke route past tussen de herkomst en bestemming van de motiefgroep? 6. Voldoet het fietspad aan de eisen van de gekoppelde motiefgroep? Bovenstaande stappen worden verduidelijkt met een concreet voorbeeld. In stap 1 en 2 is beschreven welke toeristische locaties en motiefgroepen er zijn. In stap 3 is een herkomst gekozen en gekeken welke motiefgroep er gebruik van maakt. Een groot bungalowpark (bijvoorbeeld De Huttenheugte) trekt vooral mensen met het motief gezelligheid. Het bungalowpark is dan gekoppeld aan dit motief. Vervolgens is er in stap 4 gekeken welke bestemmingen bij het bungalowpark horen. Is er een grote kern in de buurt (bijvoorbeeld Coevorden), dan zal dit een belangrijke bestemming zijn voor de gezellige fietser vanaf het bungalowpark. In stap 5 is de route tussen het bungalowpark en de grote kern gekoppeld aan het motief gezellig. Tot slot is er gekeken of het fietspad tussen het bungalowpark en de grote kern voldoet aan de eisen van de gezellige fietser Toeristische locaties Om te bepalen welk type fietser gebruikt maak van welk fietspad, is eerst de herkomst en bestemming in het gebied bepaald. Om een overzicht te maken van de herkomst en bestemming van de recreatieve fietser zijn de toeristische locaties in kaart gebracht. De verschillende herkomsten en bestemmingen die geanalyseerd zijn bestaan uit kampeerterreinen, hotels, pretparken en dierentuinen, musea, bungalowparken, café s, zwembaden, hunebedden en speciale locaties (bijvoorbeeld het TT-circuit) Motiefgroepen Op basis van de Leefstijl Atlas Recreatieschap Drenthe en op de motiefgroepen zoals beschreven in CROW publicatie 301 recreatieve stad-land verbindingen is de recreatieve fietser onderverdeeld in drie categorieën en is weergegeven in figuur

30 Figuur 16: Motiefgroepen Zoals in figuur 16 is weergegeven zijn er drie motiefgroepen; bewegen, ontspannen en gezellig. Deze motiefgroepen hebben een eigen motief bij het gebruiken van de fiets Motiefgroepen gekoppeld aan fietspadennetwerk De toeristische locaties en motiefgroepen zijn in kaart gebracht. De motiefgroepen verschillen van doel. Daardoor kunnen de herkomsten en bestemmingen aan een motiefgroep gekoppeld worden. Een camping trekt voornamelijk fietsers met het motief ontspannen. Een belangrijke bestemming voor de ontspannen fietser is een natuurgebied. De route tussen de camping en het natuurgebied is gekoppeld aan de motiefgroep ontspannen. Op deze manier is het gehele netwerk gekoppeld aan één of meerdere motiefgroepen. In figuur 17 is te zien welke motiefgroepen gebruik maken van welke fietspaden. 28

31 Figuur 17: Overzicht motieven verbonden aan fietspaden Inrichting van de fietspaden met toeristische aandachtsgebieden In is geanalyseerd welke fietspaden hoofdzakelijk worden gebruikt door de drie motiefgroepen. Op basis van deze gegevens kan de gewenste inrichting van de fietspaden worden bepaald. Zo is bekend dat motiefgroep gezelligheid een gemakkelijke fietsroute wil. Dit betekent bijvoorbeeld dat er veel en duidelijke bewegwijzering aanwezig moet zijn. De motiefgroep ontspannen zoekt meer hun eigen route en is juist geïnteresseerd in informatie van de omgeving. In deze paragraaf is geanalyseerd of de inrichting van de fietspaden overeenkomen met daaraan gekoppeld de motiefgroepen. Alvorens dit gedaan is, zijn er criteria per motiefgroep opgesteld. Bewegen Informatieborden over kunst en cultuur; Aanwezigheid picknicktafels; Passeren voldoende breed of uitwijkmogelijkheden (fietspad en slotpalen); Onderhoud minimaal voldoende. Ontspannen Voorkeur voor asfalt of beton, binnen natuurgebied schelpenpad ook mogelijk; Breedte >1,5 meter, binnen natuurgebied smaller schelpenpad ook mogelijk; Voldoende bankjes, picknicktafels en afvalbakken; Informatieborden over historie, natuur en cultuur; Slotpalen vermijden; Onderhoud minimaal voldoende. 29

32 Gezellig Asfalt of beton; Breedte >1,5 meter; Verwijsborden naar horeca en andere bestemmingen; Geen slotpalen; Picknicktafels; Onderhoud minimaal goed. Door de analyse van paragraaf 6.2 te combineren met bovenstaande criteria, zijn inrichtingseisen aan een fietspad gekoppeld. Een fietspad dat gebruikt wordt met motief ontspannen moet een comfortscore van minimaal voldoende (B) hebben en bestaan uit asfalt of beton breder dan 1,5 meter (indien buiten een natuurgebied). Deze inrichtingseisen zijn getoetst aan de resultaten afkomstig uit de inspecties. Een groot deel van de fietspaden in het gebied van Recreatieschap Drenthe zijn volgens de criteria ingericht. Slechts een klein aandeel fietspaden voldoet niet. De fietspaden die niet voldoen aan de criteria van de inrichtingseisen en niet voldoen aan de kwaliteitswensen van de motiefgroep die er gebruik van maakt zijn apart aangeduid. Deze fietspaden zijn weergegeven in figuur

33 Figuur 18: die niet geheel overeenkomen met wensen motiefgroepen In figuur 18 is weergegeven welke fietspaden niet voldoen op basis van de breedte/verharding, welke niet voldoen op basis van de gewenste kwaliteit en welke fietspaden niet voldoen aan beide criteria. Het valt op dat veel fietspaden niet voldoende kwaliteit hebben, dit komt doordat de criteria strenger zijn dan bij de comfortscore. Alle fietspaden die gebruikt worden door motiefgroep gezellig moeten minimaal een goed score op de comfortscore. Daarnaast valt op dat weinig fietspaden of gedeelten daarvan niet voldoen op beide criteria. 6.3 Ontsluiting grote kernen In deze paragraaf, is conform onderdeel 7 van de uitvraag een analyse gemaakt van de ontsluiting van de grote kernen van het gebied. Hierin is gekeken vanaf de bebouwde komgrens van de kern richting het buitengebied Assen In figuur 19 is te zien dat Assen in alle richtingen één of meerdere uitvalswegen heeft vanaf de grens vanaf de kern. Rondom de kern worden veel uitvalswegen onderling verbonden waardoor het een volledig netwerk vormt. Assen kent barrières in de vorm van het spoor, dat van noord naar zuid loopt. Daarnaast is ook de snelweg A28 een barrière, die vormt de grens van de kern aan de westzijde. Toch zijn er aan deze zijde veel uitvalswegen. De ontsluiting is voldoende. Figuur 19: fietsnetwerk Assen 31

34 6.3.2 Beilen In figuur 20 is te zien dat er in de kern van Beilen een aantal fietspaden liggen die ervoor zorgen dat de grens van de kern goed bereikt kan worden. Buiten de kern stoppen een aantal van deze fietspaden of gaan ze over in een verbindende weg. Beilen is dus goed ontsloten, maar de uitvalswegen lopen vaak tot de komgrens. Figuur 20: fietsnetwerk Beilen Coevorden In figuur 21 is te zien dat Coevorden weinig uitvalswegen heeft. In noordelijke, oostelijke en westelijke richting is slechts één fietspad. Toch zijn de belangrijkste richtingen hiermee wel voorzien van een uitvalsweg. Het spoor vormt een fysieke lijnbarrière van noord naar zuid. De ontsluiting is voldoende. Ook de ontsluiting richting Duitsland, het Europark en graafschap Bentheim, is voldoende. Figuur 21: fietsnetwerk Coevorden 32

35 6.3.4 Emmen In figuur 22 is te zien dat Emmen veel uitvalswegen in alle richtingen heeft. Emmen heeft weinig te maken met fysieke barrières. Het spoor vormt geen lijnbarrière. De enige fysieke barrière is de A37 ten zuiden van Emmen. Deze lijnbarrière is op belangrijke locaties voorzien van viaducten waardoor de ontsluiting richting het zuiden voldoende is voor het (recreatief) fietsverkeer. Figuur 22: fietsnetwerk Emmen Hoogeveen In figuur 23 is te zien dat Hoogeveen voldoende uitvalswegen heeft. In alle windrichtingen is het mogelijk om van een fietsvoorziening gebruik te maken. In Hoogeveen zijn veel lijnbarrières aanwezig. De belangrijkste zijn de A28 en de A37, de Hoogeveense Vaart en het spoor. Deze lijnbarrières zijn op veel locaties opgeheven door viaducten, bruggen en spoorovergangen. De ontsluiting is voldoende Figuur 23: fietsnetwerk Hoogeveen 33

36 6.3.6 Meppel In figuur 24 is te zien dat Meppel veel uitvalswegen heeft aan de oostzijde en ook is er een noordelijke en zuidelijke uitvalsweg, maar er zijn geen fietspaden richting het westen. Via de westzijde kan de fietser alleen gebruik maken van de verbindende wegen. De fysieke barrières in Meppel zijn de snelwegen A32 en de A28. Door middel van viaducten en fietstunnels is ervoor gezorgd dat de fietsers deze barrières toch goed kunnen passeren. De ontsluiting is voldoende, ook richting provincie Overijssel. Figuur 24: fietsnetwerk Meppel Roden In figuur 25 is te zien dat Roden in alle windrichtingen goed ontsloten is. In alle richtingen ligt een fietspad en in een aantal richtingen zijn zelfs meerdere fietspaden met onderlinge verbindingen. Aan de noordzijde van Roden ligt de N372, die een barrière vormt. Er zijn weinig fietspaden die deze barrière doorkruisen. Omdat daar geen belangrijke bestemmingen liggen is de ontsluiting voldoende. Figuur 25: fietsnetwerk Roden 34

37 6.4 Bedreigde fietspaden en verbindende wegen De bedreigde fietspaden en verbindende wegen zijn paden en wegen die zeer wenselijk onderhoud behoeven (een comfortscore van onderhoud noodzakelijk binnen 1 jaar ). Bij het achterwege blijven van dit zeer gewenste onderhoud brengt dit de fietser in gevaar en brengt de reputatie van fietsprovincie schade toe. Uit de inspectie blijkt dat een aantal fietspaden en verbindende wegen zeer gewenst onderhoud behoeven, zodanig dat deze kunnen blijven functioneren als fietsvoorziening. De paden en wegen die dringend onderhoud behoeven staan weergegeven in figuur 26. Figuur 26: Zeer gewenst onderhoud fietspaden / verbindende wegen 35

38 6.5 Wenselijke fietspaden Conform hetgeen in de uitvraag is gesteld heeft Roelofs in totaal ruim 150 kilometer aan wenselijke fietspaden van de wegbeheerders ontvangen. Deze wenselijke fietspaden zijn als groene lijn aangegeven in figuur 27. Er is geen onderscheid gemaakt in de prioriteit van de wenselijke fietspaden. Figuur 27: overzicht wenselijke fietspaden Een analyse van de wensen, toont aan dat deze veelal tussen de kleinere dorpen liggen. De wenselijke fietspaden dienen ervoor zorgen dat de kleine dorpen goed verbonden zijn met elkaar en het overige fietsnetwerk. Het merendeel van deze wenselijke fietspaden wordt voor de recreatieve fietser aangelegd, waarbij uiteraard deze fietspaden tevens dienen voor het woon werkverkeer. Het totale fietspadennetwerk wordt hierdoor fijnmaziger en stelt de recreatieve fietser in staat om variaties in de af te leggen fietsroute te plannen. Er is weinig overlap tussen de wenselijke fietspaden en de geïnventariseerde verbindende wegen. Uit de analyse blijkt dat de wegbeheerders het wenselijk vinden om het netwerk uit te breiden en niet zozeer om een verbindende weg te voorzien van een separate fietsvoorziening. 36

39 Figuur 28: wenselijke fietspaden In figuur 28 zijn een aantal wenselijke fietspaden weergegeven in het groen voor de gemeente Midden-Drenthe. Hier is duidelijk te zien dat de wenselijke fietspaden een verbinding moeten vormen tussen de dorpen Wijster - Mantinge en tussen de dorpen Witteveen Nieuw Balinge Nieuweroord. 6.6 Fysieke Veiligheid Onder fysieke veiligheid wordt verstaan het voorkomen van, beperken van, bestrijden van letsel van de fietser. Tijdens de overleggen met de wegbeheerders zijn een aantal elementen aangedragen die een knelpunt vormen op het gebied van fysieke veiligheid. Uit deze overleggen blijkt dat met name de slotpalen een probleem vormen. Daarnaast leveren kunstwerken (smalle bruggen), wildroosters en keien & geleidepalen tevens problemen op Slotpalen In totaal zijn er 405 slotpalen in het gebied van Recreatieschap Drenthe aanwezig. In bijlage II is het aantal slotpalen per wegbeheerder aangegeven. Het aantal van 405 slotpalen betekent niet dat de fietspaden in het gebied van Recreatieschap Drenthe fysiek onveilig zijn. Een slotpaal is niet per definitie onwenselijk, er moet alleen kritisch gekeken worden of de slotpalen noodzakelijk zijn en of de voordelen opwegen tegen de nadelen. De eerste vraag die een wegbeheerder dient te stellen is of er een probleem is zonder slotpaal. In veel gevallen zijn fietspaden niet uitnodigend om er gebruik van te maken, waardoor slotpalen niet noodzakelijk zijn. Daarnaast is tijdens de inspectie opgevallen dat veel slotpalen gemakkelijk te passeren zijn met een auto, hierdoor vervalt het nut van de slotpaal. Als een wegbeheerder vindt dat een slotpaal noodzakelijk is dan is het belangrijk om kritisch te kijken naar de vormgeving en de locatie van de slotpaal. Tijdens de inspectie is het opgevallen dat slotpalen vaak gecombineerd zijn met keien aan de randen van het fietspad. Daarnaast is deze combinatie vaak aanwezig aan het begin/eind van het fietspad. Door de slotpaal dicht bij de weg te plaatsen moet een fietser op veel aspecten tegelijk letten. De fietser moet uitkijken voor het oversteken en moet het overige verkeer in de gaten houden. Fietsers moeten daarnaast ook nog letten op de slotpaal en op de keien. Het is mogelijk dat de taakbelasting te hoog wordt voor de fietser, of dat de aandacht teveel ligt op het overige verkeer dat dit een botsing met de slotpaal als gevolg 37

40 heeft. In bijlage II is een principeoplossing voor de locatie van de slotpalen weergegeven. In figuur 29 is een slotpaal in combinatie met betonnen paaltjes weergegeven. Figuur 29: Een voorbeeld van een slotpaal in combinatie met betonpalen Kunstwerken Naast slotpalen zijn ook een aantal locaties rondom kunstwerken als fysiek onveilig aangemerkt. Het gaat hier vooral om smalle bruggen waar geen aparte fietsvoorziening aanwezig is. In een aantal gevallen is er voor en na de brug wel een fietsvoorziening, maar moeten de fietsers op de brug gebruik maken van de weg. De auto s moeten ineens rekening houden met fietsers op de rijbaan. De combinatie van het gemengde verkeer en te weinig ruimte levert vaak gevaarlijke situaties op. Figuur 30 geeft een voorbeeld waar de fietsers gezamenlijk met het gemotoriseerd verkeer over de (smalle) brug moet. Figuur 30: Een voorbeeld van een situatie bij een kunstwerk welke kan leiden tot een onveilige situatie 38

41 6.6.3 Wildroosters Normaliter veroorzaken wildroosters geen fysiek onveilige situaties. Wanneer een wildrooster in een bocht is aangelegd kan dit wel het geval zijn. Wildroosters en gladheid gaan niet samen en veroorzaken in combinatie met een bocht voor fysiek onveilige situaties. De wegbeheerders kunnen hier rekening mee houden bij het aanleggen van een nieuw wildrooster. In figuur 31 is een wildrooster weergegeven die goed is aangelegd. Figuur 31: Een voorbeeld van een wildrooster die wel juist geplaatst is Objecten langs het fietspad Objecten dicht langs het fietspad kunnen voor fysieke onveiligheid zorgen. Vaak gaat het om keien en geleidepalen die dicht langs het fietspad staan. Fysieke onveiligheid, kan tevens ontstaan als het een smal fietspad betreft of wanneer de objecten niet goed zichtbaar zijn. Een kei begroeid met mos dicht langs het fietspad kan voor fysiek onveilige situaties zorgen. In figuur 32 is een voorbeeld weergegeven van een kei die dicht langs het fietspad ligt. Figuur 32: Een voorbeeld van een situatie met een object langs het fietspad welke kan leiden tot een onveilige situatie 39

42 6.7 Landschappelijke beleving De landschappelijke beleving is een subjectief onderwerp en het is moeilijk te concretiseren en aan te geven wat wel of niet onder landschappelijke beleving valt. In deze paragraaf is niet ingegaan op de landschappelijke beleving op elk fietspad, maar op de aantrekkelijkheid van het landschap in het algemeen. Om de aantrekkelijkheid van het landschap te bepalen is gebruik gemaakt van het instrument dat Alterra, het kennisinstituut van de Wageningen universiteit & research center op dit gebied van de groene leefomgeving, heeft ontwikkeld. De gepresenteerde belevingskaart geeft een waardering van het Nederlandse landschap door de bevolking op basis van fysieke landschapskenmerken. De kaart is gebaseerd op de onderstaande aspecten: - Natuurlijkheid - Historische kenmerkendheid - Ontbreken stedelijkheid - Ontbreken horizonvervuiling - Leeftijd Figuur 33: landschappelijke beleving Nederland (Bron: Alterra, Wageningen UR, 2009) 40

43 Uit figuur 33 blijkt dat het gebied van Recreatieschap Drenthe overwegend groen gekleurd is. Dit houdt in dat de aantrekkelijkheid van het gebied van Recreatieschap Drenthe goed tot zeer goed is. Naast deze algemene conclusie dat het gebied overwegend aantrekkelijk is, is geanalyseerd hoe de aantrekkelijkheid van het gebied samenhangt met het fietspadennetwerk. In figuur 34 is deze relatie gelegd. Figuur 34: Landschappelijke beleving in relatie tot fietspaden en verbindende wegen In figuur 34 is te zien dat de aantrekkelijkheid van het gebied en de dichtheid van het fietspadennetwerk sterke overeenkomsten vertoont. De aantrekkelijke gebieden (groene gebieden) hebben een hoge dichtheid aan fietspaden en veel fietspaden liggen in een gebied met een grote aantrekkelijkheid. 41

44 7 CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN 7.1 Conclusie Het Recreatieschap Drenthe draagt samen met de gemeenten en de provincie de verantwoordelijkheid voor recreatie en toerisme binnen de provincie Drenthe en de gemeente Ooststellingwerf. Een belangrijk onderdeel hiervan is het fietspadennetwerk in de provincie Drenthe en gemeente Ooststellingwerf. Voor het eerst is het volledig fietspadennetwerk in het gebied van het Recreatieschap Drenthe onderzocht. Hierdoor is een objectief en eenduidig onderzoek gehouden met als resultaat een momentopname van alle fietspaden en verbindende wegen in het gebied van Recreatieschap Drenthe. Doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van de kwantiteit en de kwaliteit van het fietspadennetwerk in het gebied van Recreatieschap Drenthe. In Nederland is nog niet eerder een dergelijk onderzoek op deze schaal uitgevoerd. De kwantiteit van het fietspadennetwerk bestaat uit ca km, waarvan ca km fietspaden en ca. 700 km verbindende wegen. Van de ca km fietspaden is ca. 200 km halfverhard. De provincie Drenthe heeft met ca. 200 km de meeste fietspaden in beheer. Halfverharde fietspaden komen het meeste voor in de gemeente Westerveld met een lengte van ca. 75 km. De verbindende wegen zijn voornamelijk te vinden in de gemeente Midden-Drenthe met een lengte van ca. 100 km die onderdeel uitmaken van het fietspadennetwerk. De kwaliteit van het fietspadennetwerk is bepaald aan de hand van het comfort en de kwaliteit van het wegmeubilair. Van de ca km fietspaden scoort 94 % zeer goed (A+) tot voldoende (B). Het percentage van de ca. 700 km verbindende wegen is met 90 % zeer goed (A+) tot voldoende (B). Kortom het fietspadennetwerk in het gebied van Recreatieschap Drenthe is voor wat betreft de kwaliteit prima op een aantal segmenten na. De segmenten die binnen 1 of 2 jaar onderhoud behoeven bestaan voornamelijk uit asfalt voor fietspaden en elementen voor verbindende wegen. Om de kwaliteit van het fietspadennetwerk te waarborgen is er een kostenindicatie opgesteld van de fietspaden waarvoor geldt dat binnen 1 of 2 jaar onderhoud zal plaatsvinden. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen het gewenste kwaliteitsniveau (A tot A+). Om het netwerk op het kwaliteitsniveau zeer goed te krijgen, bedraagt de investering tussen 4,1 en 7,7 miljoen. Voor kwaliteitsniveau goed variëren de investeringskosten tussen 2,1 en 3,2 miljoen. De samenhang en ontsluiting van het fietspadennetwerk is zonder meer goed te noemen en alle belangrijke toeristische trekpleisters in het gebied van Recreatieschap Drenthe zijn middels dit netwerk ontsloten. Voor wat betreft fysieke veiligheid heeft dit aspect geen noemenswaardige zaken aan het licht gebracht. Wel zijn slotpalen qua nut en noodzaak aan een heroverweging toe. Het fietspadennetwerk is vergeleken met de aantrekkelijkheid in het gebied van Recreatieschap Drenthe. Het netwerk is fijnmaziger in die gebieden die tevens hoog gewaardeerd worden qua aantrekkelijkheid. 42

45 7.2 Aanbevelingen Tijdens het onderzoek heeft de werkgroep haar nut en noodzaak bewezen. In overleg met de werkgroep zijn keuzes en afspraken gemaakt over het onderzoek. Het onderzoek is afgerond en de volgende stap is het informeren, implementeren en vaststellen op bestuurlijk niveau aan de hand van het onderzoek. Het is een groot voordeel om dit gemeenschappelijk te doen en het is daarom van groot belang de werkgroep in stand te houden als platform die de voortgang en implementatie van het onderzoek bevorderd. De werkgroep adviseert het Recreatieschap Drenthe om de werkgroep in de huidige vorm in stand te houden. Op deze wijze is de voortgang en implementatie van het Masterplan gewaarborgd. Het onderzoek naar de kwantiteit en kwaliteit van het fietspadennetwerk is een momentopname geweest. Om inzicht te krijgen in de ontwikkeling van de kwantiteit en kwaliteit van het fietspadennetwerk wordt aangeraden deze te monitoren. De onderzoeksmethodiek zoals deze in de huidige vorm is uitgevoerd kan op een eenvoudige en efficiënte wijze worden herhaald. Op deze wijze ontstaat een patroon in de monitoring van de kwantiteit en kwaliteit van het fietspadennetwerk. De werkgroep adviseert het Recreatieschap Drenthe om een plan van aanpak op te stellen om de kwantiteit en kwaliteit van het fietspadennetwerk te monitoren met behulp van dezelfde onderzoeksmethodiek. De kostenindicatie heeft een overzicht opgeleverd welke onderhoudsmaatregelen waar genomen kunnen worden en welke kosten daarmee zijn gemoeid. Om een exacte kostenraming te houden is het raadzaam om het maatregelenpakket met elke wegbeheerder af te stemmen in de vorm van een maatregelentoets. Dit dient op een zodanige wijze te worden uitgevoerd, dat de nadruk komt te liggen op het comfort van een fietspad en/of verbindende weg. Een aantal fietspaden en verbindende wegen zijn mogelijk al aangepakt door de wegbeheerder of staan in de begroting. Hierdoor ontstaat een vollediger beeld van de daadwerkelijke kosten voor het plegen van onderhoud aan het totale fietspadennetwerk. De werkgroep adviseert het Recreatieschap Drenthe afstemming te houden met alle wegbeheerssystemen van elke wegbeheerder. Tevens wordt voorgesteld een maatregelentoets te houden voor elke wegbeheerder afzonderlijk. 43

46 I WEGMEUBILAIR Ingemeten wegmeubilair fietspaden Afvalbak Gebodsbord Verbodsbord Informatiebord Geleide palen hekwerk Palen ijzer Palen hout Palen beton Banken hout Banken beton Banken kunststof Picknicktafel Lantaarnpaal rond Lantaarnpaal normaal Oplaadpunt bord VRI VRI drukpaal Schrikhek Bebouwde kom Fietsbeugel Keien Kunststofpalen Waarschuwingsbord Blikvanger Kombord wit Gemeentegrensbord Waarschuwingslicht Straatnaambord Vangrail Bank metaal Bewegwijzering ANWB bord Bewegwijzering Recreatieschapbord Bewegwijzering informatiebord Bewegwijzering paddenstoel Bewegwijzering fietsroute blauw Bewegwijzering fietsroute groen Bewegwijzering fietsroute geel Bewegwijzering Recreatieschapbord op kunststofpaal Bewegwijzering Staatsbosbeheer Bewegwijzering fietsroute rood Bewegwijzering fietsroute bruin Bewegwijzering overige Ingemeten wegmeubilair verbindende wegen Afvalbak Informatiebord Banken hout Banken beton Banken kunststof Picknicktafel Oplaadpunt bord Fietsbeugel Blikvanger Bank metaal Bewegwijzering ANWB bord Bewegwijzering Recreatieschapbord Bewegwijzering informatiebord Bewegwijzering paddenstoel Bewegwijzering fietsroute blauw Bewegwijzering fietsroute groen Bewegwijzering fietsroute geel Bewegwijzering Recreatieschapbord op kunststofpaal Bewegwijzering Staatsbosbeheer Bewegwijzering fietsroute rood Bewegwijzering fietsroute bruin Bewegwijzering overige 44

47 II SLOTPALEN In tabel I is het aantal slotpalen per wegbeheerder weggeven. Wegbeheerder Aantal slotpalen Aa & Hunze 18 Assen 22 Borger-Odoorn 17 Coevorden 17 De Wolden 42 Emmen 27 Hoogeveen 16 Meppel 14 Midden-Drenthe 44 Noordenveld 53 Tynaarlo 58 Westerveld 21 Ooststellingwerf 18 Provincie Drenthe 11 Tabel I: Aantal slotpalen per wegbeheerder In tabel I is te zien dat het aantal slotpalen per wegbeheer behoorlijk verschillend is. Toch betekent dit niet dat de fietspaden van de wegbeheerders met veel slotpalen fysiek onveiliger zijn. Per slotpaal moet bepaald worden of deze nuttig is en welk effect dit op de fysieke veiligheid heeft. Roelofs adviseert om een slotpaal op enige afstand van het begin/eind van een fietspad te plaatsen. Dit om de taakbelasting van een fietser beter te verdelen. De beste oplossing is om de slotpaal, indien noodzakelijk, te plaatsen op een afstand tussen de 10 en 20 meter vanaf het begin/eind in combinatie met een duidelijke lijnmarkering. Een voorbeeld hiervan is weergegeven in figuur I, waarin een principeoplossing voor de slotpalen is weergegeven. De tekening is afkomstig uit fietsberaad

48 Figuur I: Principeoplossing slotpalen 46

49 Masterplan fietspaden III RESULTATEN PER WEGBEHEERDER 47

50 Masterplan fietspaden Aa & Hunze Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 12% 2% 6% 10% 1%0% 4% 13% 15% 24% 15% 14% 58% 62% 64% 0% 10% 3% 7% 0% 4% 15% 24% 14% 19% 12% 31% 51% 50% 60% Bewegwijzering 18% 6% 1% 28% Objecten 16% 5% Meubilair 13% 35% 31% 47% 48

51 Masterplan fietspaden Assen Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 10% 5% 25% 13% 4% 0% 8% 7% 3% 30% 11% 38% 49% 45% 52% 13% 0% 13% 0% 0% 13% 0% 13% 0% 13% 25% 62% 74% 74% Bewegwijzering 10% 3% 1% Objecten 9% 2% Meubilair 17% 37% 27% 49% 45% 49

52 Masterplan fietspaden Borger-Odoorn Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 10% 13% 21% 1% 0% 7% 3% 18% 13% 36% 18% 16% 4% 4% 48% 42% 2% 10% 15% 54% 0% 4% 29% 37% 45% 21% 48% 10% 52% 19% Bewegwijzering 11% 4% 1% Objecten 11% 5% Meubilair 14% 48% 36% 30% 40% 50

53 Masterplan fietspaden Coevorden Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 10% 4% 18% 21% 1% 2% 30% 20% 3% 1% 25% 17% 51% 3% 16% 23% 11% 46% 7% 1% 19% 24% 51% 1% 5% 21% 16% 47% 49% 57% Bewegwijzering 13% 4% 2% Objecten 14% 5% Meubilair 17% 55% 26% 29% 35% 51

54 Masterplan fietspaden De Wolden Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 1% 11% 3% 11% 2% 5% 0% 19% 11% 22% 11% 41% 64% 38% 61% 17% 1% 17% 7% 2% 17% 9% 0% 18% 19% 11% 42% 32% 54% 54% Bewegwijzering 18% 1%1% 22% Objecten 8% 2% Meubilair 9% 39% 42% 58% 52

55 Masterplan fietspaden Emmen Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 12% 7% 15% 17% 5% 1% 32% 16% 6% 2% 24% 15% 51% 45% 52% 17% 6% 22% 15% 9% 15% 10% 5% 19% 15% 10% 20% 41% 45% 51% Bewegwijzering 9% 4% 0% 36% Objecten 9% 2% Meubilair 22% 26% 51% 41% 53

56 Masterplan fietspaden Hoogeveen Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 1% 13% 5% 12% 24% 4% 0% 35% 19% 4% 22% 19% 51% 37% 54% 15% 6% 14% 20% 4% 17% 18% 0% 7% 13% 29% 22% 53% 52% 30% Bewegwijzering Objecten Meubilair 12% 7% 1% 9% 3% 26% 51% 25% 29% 37% 54

57 Masterplan fietspaden Meppel Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 18% 5% 18% 16% 5% 0% 29% 14% 8% 0% 24% 5% 54% 50% 54% 7% 2% 0% 12% 2% 5% 9% 5% 0% 44% 35% 40% 47% 46% 46% Bewegwijzering 9% 2%1% 31% Objecten Meubilair 10% 2% 5% 38% 45% 57% 55

58 Masterplan fietspaden Midden-Drenthe Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 15% 1% 2% 6% 9% 1% 2% 4% 10% 32% 18% 13% 57% 62% 68% 10% 2% 23% 11% 0% 8% 1% 6% 4% 14% 18% 36% 49% 54% 64% Bewegwijzering 13% 4% 1% Objecten 14% 4% Meubilair 13% 36% 28% 41% 46% 56

59 Masterplan fietspaden Noordenveld Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 9% 6% 7% 3% 14% 7% 4% 10% 15% 18% 12% 42% 34% 58% 13% 19% 1% 2% 13% 61% 8% 17% 9% 12% 12% 49% 35% 16% 44% 50% Bewegwijzering 16% 2% 0% 5% Objecten 6% 1% Meubilair 9% 40% 44% 77% 57

60 Masterplan fietspaden Ooststellingwerf* Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 8% 8% 11% 26% 4% 0% 34% 15% 6% 2% 30% 12% 61% 36% 47% 8% 6% 5% 14% 1% 11% 6% 4% 11% 6% 17% 31% 75% 43% 62% Bewegwijzering 16% 2% 0% 7% Objecten 2% 9% 4% Meubilair 35% 50% 75% * De fietspaden van de Provincie Friesland zijn verdisconteerd in deze gegevens 58

61 Masterplan fietspaden Tynaarlo Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 14% 16% 18% 3% 0% 8% 2% 11% 43% 14% 38% 14% 45% 36% 38% 12% 9% 8% 5% 10% 0% 10% 7% 4% 9% 14% 33% 66% 47% 66% Bewegwijzering 2% 2% 13% 20% Objecten 14% 1% Meubilair 6% 35% 44% 63% 59

62 Masterplan fietspaden Westerveld Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 13% 9% 9% 16% 2%0% 14% 5% 2% 29% 40% 15% 54% 42% 50% 21% 13% 12% 2% 25% 8% 15% 18% 16% 23% 38% 15% 44% 12% 38% Objecten Bewegwijzering 2% Meubilair 13% 2% 0% 17% 10% 3% 37% 48% 68% 60

63 Masterplan fietspaden Provincie Drenthe Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 7% 4% 3% 2% 8% 0% 7% 2% 1% 32% 36% 33% 54% 54% 57% n.v.t. n.v.t. n.v.t. Bewegwijzering 15% 3% 0% 22% Objecten 6% 1% Meubilair 13% 25% 60% 55% 61

64 Masterplan fietspaden Staatsbosbeheer Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 29% 6% 18% 2% 0% 34% 11% 8% 3% 28% 47% 12% 6% 46% 50% n.v.t. n.v.t. n.v.t. Bewegwijzering Objecten Meubilair 4% 4%0% 19% 2% 5% 36% 30% 56% 44% 62

65 Masterplan fietspaden WMD Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 0% 0% n.v.t. 100% 100% n.v.t. n.v.t. n.v.t. Bewegwijzering 9% 0% 0% 9% Objecten 4% Meubilair 0% 4% 21% 82% 71% 63

66 Masterplan fietspaden Totaaloverzicht Fietscomfortmeting Visuele inspectie Comfortscore 11% 6% 16% 19% 3% 0% 31% 14% 5% 1% 26% 13% 54% 47% 54% 15% 6% 19% 9% 2% 15% 8% 2% 17% 16% 11% 31% 49% 43% 57% Bewegwijzering 14% 4% 1% 30% Objecten 10% 3% Meubilair 12% 33% 42% 51% 64