JAARVERSLAG. Nationaal Referentiecentrum voor Neisseria meningitidis. Neisseria meningitidis stammen afgezonderd in België in 2008

Transcriptie

1 CENTRE NATIONAL DE REFERENCE DES SALMONELLA ET SHIGELLA 2008 JAARVERSLAG Nationaal Referentiecentrum voor Neisseria meningitidis Neisseria meningitidis stammen afgezonderd in België in 2008

2 NATIONAAL REFERENTIECENTRUM VOOR NEISSERIA MENINGITIDIS Jaarverslag 2008 Directie Overdraagbare en besmettelijke ziekten Afdeling Bacteriologie J. Wytsmanstraat Brussel België

3 Bacteriologie September 2009 Brussel, België Depotnummer of ISSN: D/2009/2505/35 Ing. Françoise Carion Nationaal referentiecentrum voor Neisseria meningitidis WIV Afdeling Bacteriologie J. Wytsmanstraat Brussel T F françoise.carion@iph.fgov.be Dit project werd gefinancierd door Wetenschap ten dienste van Volksgezondheid, Voedselveiligheid en Leefmilieu. 2

4 Dankbetuigingen Graag danken wij de instanties die ons financieren en de Gezondheidsinspecteurs die regelmatig aangifte doen van de meningitisgevallen. Tevens danken wij de laboratoria die, door het versturen van hun stammen, meewerken aan het toezicht op besmettelijke ziekten en bijdragen tot een betere kennis van de meningokokkeninfecties in België. Onze dank gaat ook naar Dr. Sophie Bertrand en Mevrouw Eva Van Meervenne voor de moleculaire typering van de meningokokken en naar Juffrouw Fatiha Lamranni voor de technische hulp. Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Brussel 2008 Dit rapport mag niet gereproduceerd, gepubliceerd of verdeeld worden zonder akkoord van het WIV. 3

5 Inhoudstafel Samenvatting... 4 Inleiding... 5 Groep 1: Meningitis en sepsis... 6 Verdeling volgens de aard van het staal en van de infectie... 6 Verdeling per maand... 6 Verdeling per leeftijdsgroep en geslacht... 7 Verdeling in serogroepen... 7 Verdeling per leeftijdsgroep en serogroep... 7 Geografische verspreiding... 8 Verdeling in serotypes en subtypes Moleculaire typering Gevoeligheid voor antibiotica Retrospectieve Commentaar en besluit Groep 2: Gezonde dragers Groep 3: Broncho-pulmonaire infecties Groep 4: Diverse oorsprong Bijlage Lijst van de laboratoria die stammen verstuurd hebben Formulier voor de verzending van een stam Samenvatting In 2008 onderzocht het nationaal referentiecentrum voor meningokokken 142 stalen waarvan 111 geïsoleerd bij patiënten met invasieve infecties, als Neisseria meningitidis, werden geïdentificeerd. De resulterende incidentie van de ziekte in 2008 was 1 geval/ inwoners. Meningococcose trof vooral kinderen jonger dan 5 jaar (46% van de gevallen) en jongeren tussen 15 en 19 jaar (14%) met evenveel gevallen bij mannen dan bij vrouwen (geslachtsverhouding M/V = 1). Deze infecties hadden 4 overlijdens tot gevolg (case fatality rate = 3.6%). Negenenveertig percent van de gevallen werd in Vlaanderen waargenomen, 36% in Wallonië en 15% in Brussel. Serogroep B werd in 83% van de stalen teruggevonden en serogroepen C, W135 en Y respectievelijk in 12%, 3% en 1% van de stalen. In serogroep B werden serotype P3.4 (44%) en subtypes P1.4 (37%) en P1.14 (23%) het frequentst waargenomen en de voornaamste fenotypes waren B:4:P1.4 (29%, clonaal complex ST-41/44), B:NT:P1.14 (10%, clonaal complex ST-269) en B:21:P1.14 (7%, clonaal complex ST-213). In serogroep C werden serotype P2.2a (38%), subtype P1.5 (46%) en fenotype C:2a:P1.5 (23%, clonaal complex ST-11) het frequentst aangetroffen. Drie percent van de stammen waren resistent voor penicilline en 33% intermediair. 4

6 Inleiding In 2008 stuurden 69 laboratoria voor klinische biologie 142 stalen naar het referentielaboratorium. Deze stalen kunnen worden ingedeeld in 4 groepen afhankelijk van hun klinische vorm en oorsprong: Groep 1: 119 stalen (116 stammen, 2 LV, 1 bloed) genomen bij patiënten met invasieve infecties (meningitis, sepsis, septische arthritis); Groep 2: 7 stammen geïsoleerd bij gezonde dragers; Groep 3: 9 stammen geïsoleerd bij patiënten met een broncho-pulmonaire infectie; Groep 4: 7 stammen van diverse oorsprong (oog, urethraal/vaginaal secreet ). De volgende analyses werden uitgevoerd: biochemische identificatie van de stam; bepaling van de serogroep door agglutinatie met de antisera A, B, C, X, Y, Z, W135 en 29E; diagnose en bepaling van de serogroep met behulp van PCR op LV of bloedstalen indien de bacteriële cultuur negatief is; bepaling van de serotypes (P3.1, P2.2a, P2.2b, P3.4, P3.15, P3.21) en subtypes (P1.1, P1.2, P1.3, P1.4, P1.5, P1.6, P1.7, P1.9, P1.10, P1.12, P1.13, P1.14, P1.15, P1.16, P1.19) van de meningokokken door middel van een ELISA-techniek met monoklonale antilichamen geleverd door het National Institute for Biological Standards and Control (Potters Bar, UK); moleculaire typering door multilocus sequence typing (MLST) bepaling van de gevoeligheid voor 7 antibiotica (MIC) met de Etest : penicilline G, ampicilline, cefotaxime, chloramphenicol, rifampicine, ciprofloxacine en azithromycine. 5

7 Groep 1: Meningitis en sepsis Van de 119 stalen genomen bij patiënten met een invasieve infectie identificeerde het referentiecentrum: 111 N. meningitidis 1 N. cinerea 2 N. perflava Voor de 5 andere stalen kon de diagnose van N. meningitidis niet bevestigd worden (PCR was negatief). Verdeling volgens de aard van het staal en van de infectie Tabel 1 : N. meningitidis: verdeling volgens de aard van Tabel 2 : N. meningitidis: verdeling volgens de aard van het staal (N; 2008). de infectie (N; 2008). Lumbaal vocht 47 Meningitis 38 Bloed 63 Meningitis + Sepsis 29 Nasofarynx 1 Sepsis Niet vermeld 36 8 Totaal 111 Totaal 111 In 57% van de gevallen werd de stam uit bloed Als gevolg van deze infecties werden 4 lethale geïsoleerd en in 42% van de gevallen uit LV. gevallen gemeld (case fataliy rate = CFR = 3,6%). Verdeling per maand In 2008 traden veel gevallen op in de winter (piek in januari, Figuur 1) j f m a m j j a s o n d Figuur 1: N. meningitidis: verdeling per maand (N; 2008) 6

8 Verdeling per leeftijdsgroep en geslacht Bij mannen werden 56 stammen (50,5%) geïsoleerd en bij vrouwen 55 (49,5%); de geslachtsverhouding M/V bedroeg 1,0. Kinderen jonger dan 5 jaar vertegenwoordigden 46% van de gevallen en jongeren tussen 15 en 19 jaar 14% van de gevallen (Tabel 3 en Figuur 2). Tabel 3 : N. meningitidis: verdeling per leeftijdsgroep en geslacht (N; 2008). Leeftijdsgroep Mannen Vrouwen Totaal % Overledenen < 1 maand , maand , jaar , jaar , jaar , jaar , jaar , jaar , jaar ,9 0 > 64 jaar ,0 1 Totaal Verdeling in serogroepen Serogroep B, de voornaamste serogroep, werd in 82,9% van de stammen teruggevonden en serogroep C in 11,7% van de gevallen (Tabel 4). Tabel 4 : N. meningitidis: verdeling in serogroepen (2008). Serogroep N % A 0 0,0 B 92 82,9 C 13 11,7 Y 1 0,9 W ,7 niet groepeerbaar 2 1,8 Total ,0 Verdeling per leeftijdsgroep en serogroep Het aantal infecties te wijten aan serogroep B was hoog bij jonge kinderen en verminderde met de leeftijd, behalve bij de leeftijdsgroep jaar. Voor serogroep C daarentegen waren er meer gevallen bij volwassenen dan bij personen jonger dan 20 jaar (Tabel 5 en Figuur 3). Tabel 5 : N. meningitidis: verdeling per leeftijdsgroep en serogroep (N; 2008). Leeftijdsgroep B C Y W135 < 1 maand maand jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar > 64 jaar Totaal

9 % Gevallen Incidentie N/ Letaliteit % B C Leeftijd (jaar) Leeftijd (jaar) Figuur 2 : N. meningitidis: percentage gevallen, Figuur 3: N. meningitidis: verdeling volgens letaliteit (CFR) en incidentie volgens leeftijdsgroep serogroep en leeftijdsgroep (%; 2008). (%; N/ inwoners; 2008). Geografische verspreiding Schatting van de incidentie per arrondissement Op arrondissementsniveau was de incidentie bijzonder hoog in Dinant: 3,8/ inw., in Ath: 3,6/ inw., in Namen 3,4/ inw. en in Ieper: 2,9/ inw. (Tabel 6 en Figuur 4). Op provinciaal niveau werd de hoogste incidentie in de provincie Namen (3/ ) waargenomen. De nationale incidentie bedroeg 1/ inwoners in Figuur 4: N. meningitidis: incidentie per arrondissement (2008) 8

10 Tabel 6 : N. meningitidis: incidentie van de serogroepen B en C per arrondissement (2008; N/ inwoners). Arrondissement Notatie Bevolking Aantal gevallen Incidentie Incidentie B Incidentie C Antwerpen AW ,13 1,13 0,00 Mechelen MH ,94 0,94 0,00 Turnhout TH ,41 1,41 0,00 Bruxelles/Brussel B ,62 0,76 0,57 Halle-Vilvoorde HV ,03 0,86 0,17 Leuven LV ,63 0,63 0,00 Nivelles NV ,27 0,00 0,27 Brugge BG ,09 1,09 0,00 Diksmuide DK ,00 0,00 0,00 Ieper IP ,85 2,85 0,00 Kortrijk KR ,15 1,44 0,00 Oostende OS ,00 0,00 0,00 Roeselare RS ,70 0,70 0,00 Tielt TL ,00 0,00 0,00 Veurne VR ,00 0,00 0,00 Aalst AL ,37 0,37 0,00 Dendermonde DM ,05 1,05 0,00 Eeklo EK ,00 0,00 0,00 Gent GT ,19 0,19 0,00 Oudenaarde OD ,85 0,85 0,00 Sint-Niklaas SN ,00 0,00 0,00 Ath AT ,63 3,63 0,00 Charleroi CR ,71 0,47 0,24 Mons MN ,60 1,60 0,00 Mouscron MC ,40 1,40 0,00 Soignies SN ,55 0,55 0,00 Thuin TN ,02 1,35 0,67 Tournai TR ,40 0,70 0,00 Huy HY ,95 0,95 0,00 Liège LG ,33 0,33 0,00 Verviers VV ,08 1,08 0,00 Waremme WR ,35 1,35 0,00 Hasselt HS ,00 1,00 0,00 Maaseik MS ,44 0,44 0,00 Tongeren TG ,02 1,02 0,00 Arlon AR ,00 0,00 0,00 Bastogne BS ,00 0,00 0,00 Marche MR ,00 0,00 0,00 Neufchâteau NC ,70 1,70 0,00 Virton VT ,00 0,00 0,00 Dinant DN ,82 3,82 0,00 Namur NM ,37 2,36 1,01 Philippeville PV ,00 0,00 0,00 België ,04 0,86 0,12 Verdeling per serogroep en per gewest 49% van de gevallen werden in Vlaanderen waargenomen, 36% in Wallonië en 15% in Brussel. Serogroep B overheerste in de drie gewesten. Serogroep C was zeldzaam in Vlaanderen: 1 geval op een totaal van 13 (tabel 7). Tabel 7: N. meningitidis: verdeling per serogroep en per gewest (N; 2008). Gewest B C Y W135 Anderen Totaal % Incidentie* Vlaanderen ,6 0,9 Brussel ,3 1,6 Wallonië ,1 1,2 Totaal ,0 * Incidentie: N/ inwoners 9

11 Verdeling in serotypes en subtypes Figuur 5 toont de verdeling in serotypes en subtypes van de 105 getypeerde stammen (meningokokken van alle serogroepen), met uitzondering van subtype P1.6 = 4% = PorA-VR3. P1.1 Serotypes 10% 30% 6% 9% 37% 8% P3.1 P2.2a P3.4 P3.15 P3.21 NT 70% Subtypes PorA-VR1 14% 7% 4% 5% P1.5 P1.7 P1.12 P1.19 NT Subtypes PorA-VR2 2% 25% 6% 2% 1% 34% 6% 20% 4% P1.2 P1.3 P1.4 P1.9 P1.14 P1.15 P1.16 NT Figuur 5 : N. meningitidis : verdeling in serotypes en subtypes (% ; 2008) Voor 87 van de 92 stammen behorende tot serogroep B werd het serotype en het subtype bepaald. Serotype P3.4 (44%) en subtypes P1.4 (37%) en P1.14 (23%) werden het frequentst waargenomen (Tabel 8). De combinatie van serotype P3.4 met subtype P1.4 (fenotype B:4:P1.4) werd aangetroffen in 29% van de B-stammen en de fenotypes B:21:P1.14 en B:NT:P1.14 in respectievelijk 7 en 10% van de B-stammen. De niet-typeerbare stammen (NT) vertegenwoordigden 25% van de B-stammen. Tabel 8 : N. meningitidis: verdeling in serotypes en subtypes - Serogroep B (N; 2008). Subtypes Serotypes Totaal P3.1 P2.2a P2.2b P3.4 P3.15 P3.21 Niet typeerbaar P1.1, P1.2, P P1.4, P1.4, P P P1.6, P P1.7, P P P P1.15, P1.15, P Niet subtypeerbaar Totaal In serogroep C werden serotype P2.2a (38%) en subtype P1.5 (46%) het frequentst waargenomen. De combinatie van serotype P2.2a met subtype P1.5 (fenotype C:2a:P1.5) werd aangetroffen in 23% van de stammen van serogroep C (Tabel 9). Dit jaar werd het serotype P2.2b niet waargenomen en de niettypeerbare stammen vertegenwoordigden 54% van de C-stammen. Tabel 9 : N. meningitidis: verdeling in serotypes en subtypes - Serogroep C (N; 2008). Subtype Serotypes Totaal P3.1 P2.2a P2.2b P3.4 P3.15 P3.21 Niet typeerbaar P P P1.2, P Niet subtypeerbaar Totaal Met uitzondering van één stam W135:2a:P1.2,5 waren de stammen van de serogroepen W135 en Y niet typeerbaar (W135:NT:P1.3,6; W135:NT:NT; Y:NT:P1.5). 10

12 Moleculaire typering Figuur 6 toont de clonale verdeling van 41 meningokokkenstammen (30B, 9C, 2W135) getypeerd door MLST. Negen clonale complexen werden geïdentificeerd. De stammen van serogroep C en één stam van de serogroep W135 (W135:2a:P1.2,5) behoorden tot clonaal complex ST-11, de andere stam van de serogroep W135 tot complex ST-22. De stammen van serogroep B verdeelden zich tussen complexen ST- 41/44 (37%), ST-269 (23%), ST-213 (17%), ST-32 (13%), ST-60 (3%), ST-103 (3%) en ST-162 (3%). Complex ST-41/44 bevatte een groot aantal stammen B:4:P1.4 (7/11). Complex ST-269 bevatte 6 stammen B:NT:P1.14 en 1 B:NT:P1.9. Complex ST-213 bevatte stammen B:21:P1.14 (3), B:1:P1.14 (1) et B:4:P1.14 (1). Complex ST-32 bevatte stammen B:15:P1.7,16 et B:4:P1.15, B C W135 ST-41/44 complex ST-11 complex ST-269 complex ST-213 complex ST-32 complex ST-60 complex ST-22 complex ST-162 complex ST-103 complex Figuur 6 : N. meningitidis : verdeling per clonaal complex en serogroep (N ; 2008) Gevoeligheid voor antibiotica Het referentiecentrum heeft de gevoeligheid van 102 meningokokkenstammen getest voor penicilline G, ampicilline, cefotaxime en chloramphenicol (behandelingsantibiotica), rifampicine, ciprofloxacine en azithromycine (profylaxeantibiotica). Alle geteste stammen waren gevoelig voor chloramphenicol, cefotaxime, rifampicine, ciprofloxacine en azithromycine (Tabel 10). Negenenzestig stammen (68%) waren gevoelig voor ampicilline en 33 (32%) intermediair (0,25 MIC 1 µg/ml). Vijfenzestig stammen (64%) waren gevoelig voor penicilline G. Onder de 37 stammen (36%) met een verminderde gevoeligheid voor penicilline (28B, 6C, 2W135, 1 niet groepeerbare stam) waren 34 stammen (33%) intermediair (0,12 MIC 0,25 µg/ml) en 3 stammen (3%) resistent (MIC 0,5 µg/ml). Tabel 10 : N. meningitidis: gevoeligheid voor antibiotica (2008). Antibiotica Remmingsconcentratie (MIC) in µg/ml % gevoeligheid Gevoeligheidsdrempel * Min. en max. waarden 50% 90% Penicilline G 0,06 0,012-0,5 0,064 0,25 64 Ampicilline 0,12 0, ,064 0,5 68 Céfotaxime 0,12 0,002-0,032 0,004 0, Chloramphénicol 2 0, Rifampicine 0,5 0,004-0,25 0,008 0, Ciprofloxacine 0,03 0,002-0,008 0,004 0, Azithromycine 2 0,023-0,75 0,125 0,5 100 *CLSI M100-S17,

13 Retrospectieve Tabel 11 : N. meningitidis: incidentie en verdeling van de stammen in serogroepen ( ). Jaar Incidentie Stammen Serogroepen A B C W135 Anderen N/ N % % % % % ,0 96 0,0 84,6 13,2 1,1 0, , ,9 80,1 14,7 4,3 0, , ,0 76,7 17,8 1,6 3, , ,8 81,0 13,2 2,5 2, , ,6 86,0 11,0 0,0 2, , ,0 91,0 7,0 1,5 0, , ,0 84,5 12,5 1,7 1, , ,0 75,5 20,8 2,3 1, , ,0 71,4 27,5 0,4 0, , ,0 64,2 33,0 1,6 1, , ,0 47,5 49,4 2,8 0, , ,0 63,6 35,2 0,4 0, , ,0 75,8 21,5 1,4 1, , ,0 80,5 13,6 3,2 2, , ,0 83,6 10,5 3,5 2, , ,0 82,6 8,00 5,8 3, , ,0 87,5 10,0 0,6 1, , ,0 82,9 11,7 2,7 2,7 Bespreking en besluit Van 1991 tot 2001 steeg de jaarlijkse incidentie van meningococcose in België (berekend op basis van de gevallen bevestigd door het referentiecentrum) van 1 tot 3,7 gevallen per inwoners (Tabel 11 en Figuur 7). De toename van de incidentie werd geassocieerd met volgende wijzigingen: in de verdeling per serogroep en serotype: toename van de frequentie van de isolaties van serogroep B en serotype P3.4 (B:4:P1.4) tot 1996 (Figuur 8) en sinds 1997 toename van de frequentie van de isolaties van serogroep C en serotype P2.2a (C:2a:P1.2,5 ; C:2a:P1.5); in de geografische spreiding, met een sterke toename van het aantal gevallen in Vlaanderen (Figuren 9 en 10). In 2001 overheerste serogroep C (49%). Ten gevolge van de hoge incidentie van infecties met meningokokken C (1,7/ in 2001) werd beslist om een nationale vaccinatiecampagne te organiseren waarbij kinderen van 1 tot 5 jaar gratis met het geconjugeerde vaccin tegen meningokok C zouden worden ingeënt. In de Vlaamse Gemeenschap waar het aantal gevallen hoger was, startte de campagne, die alle jongeren van 1 tot 18 jaar wilde beschermen, in november 2001 en eindigde zij in december In de Duitse en Franse Gemeenschap startte de vaccinatiecampagne in maart 2002, ze eindigde in september 2002 en beoogde alleen kinderen van 1 tot 5 jaar. Sinds 2002 krijgen baby s van maanden het vaccin automatisch toegediend in het kader van het basisvaccinatieschema. Tussen 2001 en 2004, daalde de jaarlijkse incidentie van meningococcose van 3,7 tot 1,5 gevallen per inwoners. Ten gevolge van de vaccinatiecampagne, daalde het aantal infecties veroorzaakt door serogroep C effectief met 88% in België, 93% in Vlaanderen en 78% in Wallonië. Het aantal meningokokken C-infecties is in alle leeftijdsgroepen gedaald (Figuur 11). In de leeftijdsgroep 1-5 jaar, de doelgroep van de nationale inentingscampagne, werd een daling van 90% van de C-gevallen waargenomen. Bij jongeren van 1 tot 18 jaar bedroeg de vermindering 94% en bij volwassenen ouder dan 18 jaar 78%. Tussen 2005 en 2007 fluctueerde de jaarlijkse incidentie van menigococcose rond 1,5/ inwoners en serogroep C, verantwoordelijk voor ongeveer 10% van de gevallen, trof meer volwassenen dan jongeren onder 20 jaar. 12

14 N Totaal Groep B Groep C Jaar % B B:4:P1.4 C C:2a Jaar Figuur 7 : N. meningitidis: evolutie van meningococcose Figuur 8 : N. meningitidis: evolutie van de voornaamste in België (N; ). serogroepen en serotypes (%; ). N Vlaanderen Brussel Wallonië Jaar N Vlaanderen Brussels Wallonië Jaar Figuur 9 : N. meningitidis: verdeling van de gevallen over de Figuur 10 : N. meningitidis: verdeling van de C-gevallen gewesten (N; ). over de gewesten (N; ). N <1 jaar 1-4 jaar 5-9 jaar jaar jaar >19 jaar Figuur 11 : N. meningitidis: evolutie van de verdeling van de C-gevallen per leeftijdsgroep (N; ). 13

15 Volgende veranderingen werden in 2008, in vergelijking met het voorgaande jaar, waargenomen: het aantal stalen verstuurd naar het referentiecentrum is met 31% verminderd (van 160 in 2007 tot 111 in 2008); het percentage meningokokken van serogroep B is lichtjes verminderd (82,9% in 2008 tegenover 87,5% in 2007); het aantal stammen B:NT:P1.14 geïsoleerd in West-Vlaanderen daalde van 13 in 2007 tot 5 in 2008; serogroep C (11,7% van de gevallen) werd vooral in Brussel en in Wallonië waargenomen; in Vlaanderen bleef het aantal serogroep C-infecties verminderen; in serogroep C werd het serotype P2.2a alleen maar in 38% van de gevallen aangetroffen (tegenover 63% in 2007 en 82% in 2006) en het serotype P2.2b werd niet waargenomen dit jaar (tegenover 13% in 2007); de «case fatality rate» (CFR), berekend op basis van de lethale gevallen gemeld aan het referentiecentrum (4 lethale gevallen: 3B, 1C), was 3,6% in 2008 tegenover 6,3% in 2007; het percentage stammen met een verminderde gevoeligheid voor penicilline steeg van 22% in 2007 tot 36% in Besluit Sinds 2002 is de incidentie van meningococcose in België gedaald. Deze vermindering is te verklaren door een daling van het aantal infecties van serogroup C ten gevolge van de vaccinatie tegen meningokok C maar ook door een daling van het aantal infecties van serogroep B. In 2008, daalde de ziekte terug tot een endemisch niveau met een jaarlijkse incidentie van 1 geval per inwoners zoals in het begin van de jaren

16 Groep 2: Gezonde dragers Het laboratorium ontving 7 stammen geïsoleerd uit de nasofarynx van gezonde kiemdragers, doorgaans komende uit de omgeving van een zieke persoon: 7 Neisseria meningitidis : - 4 B (3 B:4:P1.4; 1 B:4:P1.1,7) - 3 niet groepeerbare stammen (2 NG:21:P1.7; 1 NG:15:NT) Vier van 7 stammen waren intermediair voor penicilline G en ampicilline. Groep 3: Broncho-pulmonaire infecties Het laboratorium ontving 9 stammen geïsoleerd uit sputum: 9 Neisseria meningitidis : - 4 B (B:4:P1.7; B:4:P1.2,5; B:21:P1.14 en 1 onbepaald ) - 1 X (X:NT:P1.14) - 1 Y (Y:NT:P1.5) E (29E:21:P1.7) - 2 niet groepeerbare stammen (NG:21:P1.7; NG:NT:P1.2,5) Vier van 9 stammen waren intermediair voor penicilline G en ampicilline. Groep 4: Diverse oorsprong Het laboratorium ontving 7 stammen van verschillende oorsprong (vaginale secretie, oog, etter... ): 7 Neisseria meningitidis : - 2 B (B:4:P1.15,19; B:NT:P1.3,6) - 1 C (C:2a:P1.1,5) - 4 niet groepeerbare stammen (1 NG:4:P1.4; 1 NG:21:P1.7; 2 NG:15:P1.6) Drie van 7 stammen waren intermediair voor penicilline G en één was resistant. * * * 15

17 Bijlage Lijst van de laboratoria die stammen verstuurd hebben Provincie Antwerpen: Brussel: Algemeen Ziekenhuis Middelheim, Antwerpen U.Z. Brussel St.-Vincentiusziekenhuis, Antwerpen Cliniques de l Europe, site Ste-Elisabeth Imeldaziekenhuis, Bonheiden Clinique St-Jean Klina A.Z., Brasschaat Cliniques Universitaires St-Luc O.L.V. Middelares, Deurne C.H.U. Saint-Pierre U.Z. Antwerpen, Edegem H.I.S. site J. Bracops St.-Elisabeth, Herentals Hôpital Erasme H. Hartziekenhuis, Lier C.H.U. Brugmann Alg. Ziekenhuis St.-Jozef, Malle I.M.E. Cavell Alg. Ziekenhuis H. Familie, Reet Labo L.B.S. St.-Elisabeth, Turnhout A.Z. St.-Jozef, Turnhout Provincie Waals-Brabant : St-Camillus - St-Augustinusziekenhuis, Wilrijk Hôpital de Braine l Alleud/Waterloo Provincie Oost-Vlaanderen: Provincie Henegouwen: O.L.-Vrouwziekenhuis, Aalst C.H.R. St-Joseph - Warquignies, Boussu A.Z.. St.-Blasius, Dendermonde C.H.U. Charleroi A.Z. Jan Palfijn, Gent Hôpital de Jolimont, Haine-St-Paul U.Z. Gent Centre Hospitalier de Tivoli, La Louvière V.Z.W. Werken Glorieux, Ronse Hôpital A. Paré, Mons Alg. Ziekenhuis St.- Elisabeth, Zottegem Refuge de la Sainte famille, Mouscron Clinique Notre-Dame, Tournai Provincie West-Vlaanderen: A.Z. St.-Jan, Brugge Provincie Luik: R.Z. J. Yperman, Ieper Clinique A. Renard, Herstal O.L.V. Ter Linden, Knokke-Heist C.H.R. Huy A.Z. Groeninge, Kortrijk Clinique St-Joseph, Liège Ziekenhuis H. Serruys, Oostende C.H.U. Liège H. Hartziekenhuis, Roeselare Clinique Reine Astrid, Malmédy Stedelijk Ziekenhuis, Roeselare C.H. Peltzer- La Tourelle, Verviers St.-Rembert Ziekenhuis, Torhout Laboratoire Olivier, Villers-le-Bouillet Kliniek O.L.V. van Lourdes, Waregem Provincie Luxemburg: Provincie Limburg: Centre Hospitalier de l Ardenne, Libramont Z.O.L. Campus St.-Jan, Genk Virga Jesse Ziekenhuis, Hasselt Provincie Namen: Salvatorziekenhuis, Hasselt C.H.R. Val de Sambre, Auvelais St.-Franciscusziekenhuis, Heusden Clinique St-Luc, Bouge A.Z. Vesalius, Tongeren C.H.D. Dinant C.H.R. Namur Provincie Vlaams-Brabant: Clinique Ste-Elisabeth, Namur Regionaal Ziekenhuis St.-Maria, Halle Cliniques Universitaires de Mont-Godinne, Yvoir U.Z. Leuven Regionaal Ziekenhuis H. Hart, Tienen A.Z. Jan Portaels, Vilvoorde

18 Formulier voor de verzending van een stam 17

19 18

20 VERANTWOORDELIJKE VAN HET NRC Ing. F. Carion T F f.carion@iph.fgov.be HOOFDZETEL Juliette Wytsmanstraat Brussel België T F SITE UKKEL Engelandstraat Brussel België T F info@iph.fgov.be DIRECTIE OVERDRAAGBARE EN BESMETTELIJKE ZIEKTEN BACTERIOLOGIE Verantwoordelijke uitgever Dr. Johan Peeters Algemeen Directeur J. Wytsmanstraat Brussel België Wetenschap ten dienste van Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. Depotnummer: D/2009/2505/35