Accountants in business (RA/AA) en Registercontrollers (RC)

Transcriptie

1 NBA-VRC Opleidingen Najaar 2017 Omdat kennis telt Accountants in business (RA/AA) en Registercontrollers (RC) nbavrc.nl

2 sopgave Voorwoord 3 Overzicht per kennisgebied 4 Trefwoordenregister 7 FinanceMentor 8 Kennisgebieden: Simulaties 9 Specials 13 Algemeen & strategisch management 17 Ethiek & regelgeving 25 Externe verslaggeving 30 Finance 41 Fiscaal & recht 53 Governance 61 IT 66 Management accounting & control 77 Persoonlijke vaardigheden 95 Risicomanagement 113 Interviews: drs. Maurice de Wilde RC 16 André Kraai AA 29 Karin Maat RA 40 Hafida Saadouni RA 60 ing. Frieda Schinkel-Kaper MSc RC 65 drs. Antoine Hendrikx RA RC 76 drs. Arun Alakhramsing RA 94 drs. Geert-Jan de Hoog RC 112 Samenwerking Dit cursusaanbod is ontwikkeld door NBA-VRC Opleidingen. NBA-VRC is een samenwerking tussen de NBA (accountants in business) en de VRC (registercontrollers). Meer weten/aanmelden? Kijk voor de meest actuele informatie, uitgebreidere cursusomschrijvingen en beschikbare plaatsen op onze website: Wilt u persoonlijk contact of een advies: Telefoon: (cursusinschrijvingen) opleidingen@nbavrc.nl Interviews: Opmaak: Druk: Peter Steeman Madeggs Veldhuis Media BV, Raalte Wijzigingen, zetfouten en wetswijzigingen voorbehouden. Programmaraad 116 Praktische informatie 117 Cursusaanbod voor openbaar accountants en 120 accountants werkzaam in of voor het publieke domein Aanmeldingsformulier 121 Algemene voorwaarden 122 2

3 Voorwoord Een tijdperk van verandering of een verandering van tijdperk? Zitten we in een tijdperk van verandering of een verandering van tijdperk. Kijkend naar de ontwikkelingen op het gebied van techniek, IT, ecologie, politiek en samenleving, ben ik geneigd om het te hebben over een verandering van tijdperk. Zaken die voorheen moeilijk anders te bezien waren hebben zich toch echt gematerialiseerd. De term Black Swans kennen we allemaal maar nu kunnen we er ook diverse voorbeelden bij noemen (Brexit, opkomst populisme). Het moeilijke is dat we eigenlijk pas na enige tijd en op afstand goed kunnen waarnemen of het nu een tijdperk van verandering of een verandering van tijdperk was. De vele ontwikkelingen op ons eigen vakgebied rechtvaardigen eveneens de term verandering van tijdperk. Ik denk dan aan robotisering, Finance Transformation, IT systemen die meer gestandaardiseerd zijn, IT systemen die met apps en intuïtief te gebruiken zijn etc. Tegelijkertijd bewegen we naar een 24-uurs economie, werken we intensief maar niet altijd op kantoor, met wisselende groepen en business partners, communiceren we via andere en continue nieuwe manieren en ga zo maar door. Welke kant dit allemaal op gaat weet ik niet, maar ik vind het wel een bijzonder boeiende tijd. Ik heb ook sterk het gevoel dat ik aan boord moet blijven met de nieuwe techniek en wijze van samenwerken. Een opgelopen achterstand is waarschijnlijk niet meer in te halen. NBA -VRC Opleidingen helpt hier natuurlijk bij. Gelukkig toch nog een vaste waarde in deze roerige tijden. Dit is de laatste keer dat ik als lid van de Programmaraad NBA-VRC Opleidingen het voorwoord mag schrijven. Ik doe dit met veel plezier want het geeft me nog een kans om het mooie cursus aanbod aan te prijzen. Essentiële aspecten om succesvol te zijn in een loopbaan hebben een plek gekregen in dit cursus aanbod. Ik denk dan bijvoorbeeld aan: aandacht voor IQ en EQ (persoonlijke vaardigheden) om een succesvolle professional te kunnen zijn aandacht voor vakinhoudelijke kennis en management vaardigheden om een succesvol MT lid te kunnen zijn nieuwe leervormen (Online Learning, simulaties / games) om op de voor jou geschikte wijze nieuwe kennis en vaardigheden te verkrijgen. Ik ben van mening dat iedereen moet investeren in zichzelf en de kans moet creëren om zijn/haar talenten te ontdekken, te ontwikkelen en in te zetten voor de eigen organisatie en de maatschappij. Ik vind dit krachtig samengevat met de zin: Learn, Earn, Return. Ik doe dit zelf op diverse manieren door onder andere een bijdrage te leveren aan de NBA. Ik verlaat deze Programmaraad maar ga mij inzetten voor de NBA Ledengroep Accountants in Business. Andere rol maar dezelfde organisatie die van ons allemaal is. drs. Coen Reinders RA Bestuurslid ledengroep accountants in business 3

4 Overzicht per kennisgebied Titel Data 2017 Niveau PE Pagina Online learning FinanceMentor online learning Simulaties/games De impact van games bij organisatieverandering NIEUW 17 november advanced 7 9 Controlling the Value Chain - Business Simulatie 23 en 24 november Gehackt, wat nu? 19 september 6 11 Bank risicomanagement simulatie 6 en 7 november Specials Finance en macro-economische trends NIEUW 6 september advanced 4 13 Summer School 2017 NIEUW augustus, augustus of 30 augustus - 1 september advanced Ontketen uw brein 21 september fundamental 6 15 Algemeen & strategisch management Leidinggeven aan gedragsverandering 13 oktober en 10 november advanced De impact van games bij organisatieverandering NIEUW 17 november advanced 7 9 De psychologie van financiële besluitvorming zie actuele data op nbavrc.nl advanced 6 18 De psychologie van het frauderen 9 november advanced 3 19 General management and leadership 27 november - 1 december expert Strategisch leiderschap 6 oktober, 3 november en 8 december expert Business Model Innovatie 24 november advanced 6 22 Strategie implementatie 12 en 13 oktober advanced Scenarioplanning 14 december fundamental 7 24 Ethiek & regelgeving Fraude en ethiek NIEUW 28 september advanced 3 25 Morele Moed 5 oktober advanced 7 26 Integriteitsmanagement 7 en 28 november advanced Toezien op integriteit 11 december expert 7 28 Externe verslaggeving Fast closing en toch effectief rapporteren 3 oktober fundamental 6 30 Advanced fast & quality close 21 november advanced 6 31 Basisbeginselen IFRS 21 en 22 september fundamental Verdieping IFRS 27 en 28 november advanced Update IFRS november advanced 7 34 US GAAP versus IFRS 20 september advanced 6 35 IFRS 17 NIEUW 5 oktober fundamental 6 36 Update externe verslaggeving 10 oktober advanced 4 37 Leasedag 6 oktober fundamental 6 38 Leergang deelnemingen en consolidatie 15, 29 november en 6 december fundamental

5 Titel Data 2017 Niveau PE Pagina Finance Accountantscontrole: regie nemen en houden! 28 november advanced 6 41 Insights through Visual Analytics and Dashboards 13 en 14 november advanced Integrated, interactive & intelligent Excel Models (i 3 BAR) november advanced Financieel strategisch partner VERNIEUWD 8 december advanced 6 44 Financiële instrumenten: derivaten 19 en 20 december fundamental De rol van de financial bij fusies & overnames 7 en 8 november fundamental Supply Chain Finance (SCF) 27 september advanced 7 46 Investeringsbeoordeling en bedrijfswaardering: de DCF methode 2 oktober fundamental 7 47 Financiering en financieringsdocumentatie 9 oktober fundamental 7 48 Asset & Liability Management (ALM) 7 en 8 december fundamental Op weg naar Basel IV? 8 november advanced 7 50 MiFID II 11 oktober fundamental 3 51 Payment Service Directive 2 (PSD2) NIEUW 29 november fundamental 3 52 Fiscaal & recht Fiscale Actualiteiten Vennootschapsbelasting 30 november advanced 5 53 Masterclass tax assurance in de boardroom 31 oktober advanced/expert 7 54 Actualiteiten ondernemingsrecht 29 november advanced 5 55 Actualiteiten ontslagrecht NIEUW 14 september advanced 3 56 Aansprakelijkheid bestuurders en toezichthouders NIEUW 2 november advanced 3 57 De rol van de financial bij fusies en overnames 7 en 8 november fundamental Getting the M&A deal done! 16 november advanced 9 59 Governance Corporate Governance & Behavioral Science NIEUW 27 september advanced 3 61 Actualiteiten corporate governance november advanced 6 62 Governance, risk & compliance 1 december advanced 6 63 Masterclass internal control 27 november advanced 7 64 IT Blockchains 23 november advanced 4 66 Robotisering in Finance NIEUW 28 juni of 6 november fundamental 4 67 Datalekken: nieuwe richtlijnen in oktober fundamental 6 68 Update informatiebeveiliging 6 oktober advanced 6 69 Gehackt, wat nu? 19 september 6 11 Herken risicosignalen NIEUW 20 november fundamental 6 70 Transformeer naar een data gedreven organisatie 2, 3, 13 en 14 november advanced Essentiële skills: data analyse en process mining 6 en 7 december fundamental Meer waarde uit data! 23 november en 7 december advanced Leergang Finance, Business & IT 11 oktober, 1 en 29 november, 20 december advanced Business Intelligence: toegevoegde waarde of zinloze investering? 15 december fundamental 6 7 5

6 Overzicht per kennisgebied Titel Data 2017 Niveau PE Pagina Management accounting & control Trends in Shared Service Centers 29 september advanced 6 77 Corporate treasury management 25 september advanced 7 78 One week controlling 28 augustus - 1 september fundamental (On)bewuste accounting keuzes 3 november advanced 4 80 Actualiteiten management control 29 september advanced 6 81 Optimaliseer uw planning en control 14 december advanced 6 82 Innovatie en Control 22 september advanced 4 83 In control bij een ERP implementatie 3 november fundamental 6 84 Masterclass operational excellence for financial executives 26 en 27 september advanced Lean management 15 september fundamental 6 86 Clean Accounting 4 oktober advanced 6 87 Een andere kijk op budgeting? 6 november fundamental 6 88 Best practice in projectcontrol 30 oktober advanced 6 89 Agile, Scrum, PRINCE2? 13 oktober fundamental 6 90 De Agile Scrum methode 18 september advanced 6 91 Cultuur, integriteit en risicomanagement 10 november fundamental 6 92 The financial and change 14 november fundamental 6 93 Persoonlijke vaardigheden Business/personal coaching in overleg advanced/expert Zakelijke taalcoaching voor financials in overleg fundamental, advanced of expert and report writing in English 6 en 13 november advanced 7 97 Effectief tijdbeheer voor financials 3 oktober fundamental 8 98 Effectief onderhandelen 14 en 15 september fundamental Presenteer uw cijfers met impact 5 oktober fundamental Inzicht in en invloed op krachtenvelden 30 november en 1 december fundamental De controller als business partner 16 en 17 november fundamental De toekomstbestendige controller NIEUW 30 en 31 oktober fundamental Vergroot uw impact als gesprekspartner 2 oktober fundamental Kort en krachtig communiceren NIEUW 20 november fundamental Storytelling 19 september of 10 oktober advanced Professioneel stemgebruik 25 september advanced Actief luisteren als leiderschapstool 11 oktober fundamental Schrijven voor financials 13 november advanced Snellezen en mindmapping 13 september fundamental Digitaal mindmappen 4 oktober fundamental Risicomanagement AO nieuwe stijl 1 november advanced Risico, cultuur en reputatie NIEUW 15 november advanced Risicomanagement en gedrag 9 en 10 november advanced Bank risicomanagement simulatie 6 en 7 november

7 Trefwoordenregister Het afgelopen jaar bezocht u onze website nbavrc.nl. Ook wij analyseren wat u als bezoeker op onze website zocht. En wat bleek: u zocht vooral op cursussen en wel met onderstaande trefwoorden. We hebben daarom voor u de bijpassende cursussen alvast op een rijtje gezet. Een kleine moeite aan de hand van de data van de website. Ook meer weten over het analyseren van data of hoe u uw organisatie data driven maakt? Vanaf pagina 65 vindt u ons uitgebreide cursusaanbod op IT gerelateerde thema s. U zocht vooral op: Titel Data 2017 Niveau PE Pagina IFRS Basisbeginselen IFRS 21 en 22 september fundamental Verdieping IFRS 27 en 28 november advanced Update IFRS 2 november advanced 7 34 US GAAP versus IFRS 20 september advanced 6 35 IFRS 17 NIEUW 5 oktober fundamental 6 36 Lean & Agile Masterclass operational excellence 26 en 27 september advanced Lean management 15 september fundamental 6 86 Clean Accounting 4 oktober advanced 6 87 Agile, Scrum, PRINCE2? 13 oktober fundamental 6 90 De Agile Scrum methode 18 september advanced 6 91 Excel Insights through Visual Analytics and Dashboards 13 en 14 november advanced Integrated, interactive & intelligent Excel Models (i3bar) november advanced Psychologie De psychologie van het frauderen 9 november advanced 3 19 De psychologie van financiële besluitvorming zie data advanced 6 18 (On)bewuste accounting keuzes van controllers 3 november advanced 4 80 Fraude Fraude en ethiek 28 september advanced 3 25 De psychologie van het frauderen 9 november advanced 3 19 Summer Schools (We verzorgen er drie in 2017, meer informatie vindt u op pagina 14) Summer School augustus in Doorn advanced Summer School augustus in Ermelo advanced Summer School 30 augustus - 1 september in Sint-Michelsgestel advanced

8 Online learning Geldig: 12 maanden toegang vanaf aanmelden $ 500 (let op: prijs in USD te betalen per creditcard) PE-uren: 1 tot 3 PE-uren per cursus, in totaal Bijzonderheden: Engelstalig. Ga naar nbavrc.nl/online-learning/ om u aan te melden FinanceMentor - Your Financial Update Online Een cursus volgen wanneer het u uitkomt? Bekijk dan onze Engelstalige ecampus FinanceMentor. U kunt kiezen uit ruim 70 tot 80 cursussen over o.a. Accounting, Auditing, Economics, IT, Management en Finance. Wij bieden u dit pakket aan in samenwerking met Smartpros. Met online learning van FinanceMentor: Beschikt u iedere maand over twee of drie nieuwe cursussen, gericht op actuele onderwerpen; Volgt u cursussen van hoge kwaliteit die zijn voorzien van audio, video, samenvattingen en tests; Heeft u toegang tot cursussen die staan voor PE-punten. Twee cursussen uitgelicht: Transforming the Future of Finance Today s leading organizations are seeking a more strategic, customer-focused and cost-effective structure, one that can meet the challenges of an environment that is marked by constant economic, regulatory and technological change. In this segment, Dr. Jonathan Schiff, Professor of Accounting at Fairleigh Dickinson University, explains how corporate finance and accounting can work synergistically with information systems and human resources to reach new levels of performance, productivity and effectiveness. Learning Objectives After completing this course, you should be able to: Describe the impact of the external world on corporate administrative services; Explain what benefits are supposed to accrue from the implementation of ERP systems; Identify the elements of Finance transformation; Distinguish between a corporate headquarters and a corporate services center. Perform Like a Rock Star and Still Have Time for Lunch This course is designed for busy professionals who juggle too many deadlines, multiple projects and conflicting demands, all of which have top priority. By revisiting the Rules of Time Management, identifying the real priorities and developing an action plan that ensures success, learners develop the habit of peak performance to maximize their productivity on a daily basis. This course will rock your world with new tips, techniques and strategies to achieve more than you ever thought possible. Learning Objectives After completing this course, you should be able to: Identify the Golden Rules of Time Management; Determine their Prime Time in order to accomplish their most important goals and objectives; Identify the elements required to maximize the #1 Productivity Tool (Your To-Do List) for career and life success; Recognize when Parkinson s Law is decreasing productivity in order to take action to counter its effect. 8

9 nieuw Simulaties De impact van games bij organisatieverandering Ontwikkel een maatwerkgame om gewenst gedrag bij organisatieveranderingen te stimuleren Hoe krijgt u collega s/medewerkers betrokken bij de implementatie van de organisatiestrategie of een andere organisatieverandering? Wat is een alternatief voor het plandocument, de strategiepresentatie of het inspirerende filmpje? Deze zijn vaak mooi verwoord en vormgegeven, maar de boodschap blijft vaak niet hangen en daadwerkelijk gedrag verandert niet. Deze cursus geeft u handvatten om organisatieveranderingen effectiever te implementeren middels het gebruik van een game. Gaming als leervorm wordt steeds vaker ingezet. Iedereen kent wel een app waarin u op speelse manier iets wint of samen iets bouwt. Maar zelf een game maken is vaak te duur en weinig organisaties hebben de technische kennis in huis. Deze cursus leert u simpele technieken en werkvormen om snel en effectief een maatwerkgame te ontwikkelen die bijdraagt aan het implementeren van uw organisatieveranderingen. Vrijdag 17 november 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 575 Niet-leden 675 PE-uren: 7 In deze cursus ervaart u hoe makkelijk het is om een game te maken en krijgt u praktische tips en werkvormen om in uw eigen organisatie aan de slag te gaan. U leert welke basisprincipes essentieel zijn voor een goede game en hoe u die kunt organiseren. Deze cursus is praktijkgericht: we spelen 3-4 verschillende games. Hierdoor ervaart u zelf de verschillende dimensies van gaming (financieel-, mens- en procesgericht). Dit zijn geanonimiseerde versies van werkelijk ontwikkelde games, waardoor het waarheidsgehalte zeer hoog is. We besteden vervolgens aandacht aan het proces van ontwikkelen, de theorie achter gaming en hoe mensen leren. Het programma start in de ochtend met het doel van gaming en de soorten die u in uw organisatie kunt inzetten om inzichten en/of gedragsverandering te realiseren. U leert welke games effectief zijn in specifieke situaties en wat een goede groepsomvang is. Vervolgens gaan we aan de slag met de eerste game en bespreken de effecten ervan op het gedrag van mensen. Op basis van deze ervaringen kijken we naar essentiële aspecten van een goede game en wat er voor nodig is om die op maat te maken voor uw eigen organisatie. In de middag leggen we uit hoe u met een simpele tool als Excel al snel iets kunt realiseren. Aan het eind van de dag krijgt u een roadmap om een maatwerkgame voor uw organisatie te ontwikkelen. Deze cursus is bestemd voor project- en business controllers, cfo s, leidinggevenden en overige professionals. Iedereen die gewenst gedrag tijdens de implementatie van organisatieveranderingen op een creatieve en leerzame wijze wil stimuleren. drs. Merlijn Gillissen, partner bij Decido drs Marcel Kruger, partner bij Decido drs. Marcel Kruger advanced 9

10 Simulaties 23 en 24 november 2017 Novotel, Eindhoven (beide dagen) uur Leden Niet-leden PE-uren: 14 Bijzonderheden: Neem uw eigen laptop of ipad mee, waarmee u op het internet kunt. Controlling the Value Chain - Business Simulatie Managing the Cash Conversion Cycle Voor elke financiële professional van grootbedrijf tot kleinbedrijf is het optimaliseren van de Cash Conversion Cycle, werkkapitaal en het mitigeren van de risico s de afgelopen 10 jaar steeds relevanter geworden. In elke onderneming worden dagelijks vele beslissingen genomen in de operationele processen om haar klanten zo optimaal mogelijk te bedienen. Deze operationele beslissingen in de fysieke supply chain hebben een impact op de Cash Conversion Cylce, werkkapitaal en de financial supply chain. Weet u wat voor impact uw eigen gedrag in de operationele processen heeft op de winst- en verliesrekening en op de liquiditeitspositie van de onderneming? We maken tijdens deze bijeenkomst gebruik van de simulatie van The Cool Connection. Met deze simulatie ervaart u als financieel professional wat de impact van beslissingen in de fysieke supply chain is op de financiële positie en vice versa. U leert dit gedrag beter te doorgronden en hoe u de rest van de organisatie kunt meenemen in het optimaliseren van de Cash Conversion Cylce, cash/liquiditeits denken. Na de simulatie begrijpt en doorgrondt u: Het business model en de financial supply chain van de organisatie; De business issues en besluitvorming vanuit een working capital en supply chain, risk en operationeel perspectief; De financiële gevolgen van de beslissingen die in de fysieke supply chain worden genomen; Dat samenwerking tussen functionarissen de sleutel is tot een succesvolle en winstgevende business. We maken gebruik van een business simulatie. De fysieke en financiële supply chain worden verder ontrafeld. We kijken naar hoe ze elkaar beïnvloeden maar ook hoe het gedrag van individuen invloed heeft op de performance, ROI en de winst en verlies rekening van de onderneming. U wordt gevraagd om samen met de andere deelnemers in één team de onderneming te managen die zich in een verlieslatende situatie bevindt. Elk team bestaat uit vier rollen: sales, supply chain en productie, inkoop, finance. U dient met uw teamgenoten de onderneming weer winstgevend te maken. U onderhandelt met klanten, banken en leveranciers. U gaat business beslissingen nemen vanuit zowel een financial supply chain als vanuit een fysieke supply chain. Controllers, accountants in business en overige financieel professionals die een beter begrip willen ontwikkelen van de financiële gevolgen van de fysieke ten opzichte van de financial supply chain en de kloof hiertussen willen overbruggen. Joost Bergen Docent/begeleider Joost Bergen, eigenaar en directeur van een advies- en trainingsbureau op het gebied van het liquiditeitsbeheer voor zowel banken als bedrijven met klanten zowel in als buiten Europa. Joost is mede-directeur en docent Finance en Treasury van het EMFC/RC van Amsterdam Business School, Universiteit van Amsterdam. 10

11 Simulaties Gehackt, wat nu? Leid de crisis in goede banen! Uw organisatie wordt vroeger of later geconfronteerd met een beveiligingsincident - hoe goed de beveiliging van uw IT-systemen ook lijkt te zijn geregeld. Het bekend worden van een beveiligingsincident is het startschot voor hectische tijden. Er komt veel op de organisatie af en in een hele korte tijd moeten veel lastige vragen worden beantwoord. Bijvoorbeeld: Wat is er gebeurd? Welke systemen zijn getroffen? Kan de operatie doorgaan? Is dit een strafrechtelijk incident waarvan aangifte moet worden gedaan? Komt dit in de media? Wie zijn de belangrijkste stakeholders en wanneer wordt wat verteld? Hoe waarborgen we de continuïteit? Is er meer aan de hand dan wat nu duidelijk is? Hoe heeft het incident precies plaats gevonden? Wat zijn de financiële consequenties? Dinsdag 19 september 2017 BCN Daltonlaan, Utrecht uur Leden 525 Niet-leden 625 PE-uren: 6 Via het spelen van de simulatie-game wordt u geconfronteerd met een beveiligingscrisis als gevolg van een hack. Door deze crisisoefening te combineren met theorie, bent u beter voorbereid op een mogelijke hack van uw organisatie en kunt u zaken anders regelen. De ochtend begint met een simulatie-game. Bij deze game komt een op echte hacks gebaseerd scenario langs. U zit aan het roer en neemt met collega s cruciale beslissingen en pleegt interventies. De eerste uren zijn bepalend voor het verdere verloop van de crisis. De uitwerking zal snel duidelijk maken of het optreden doelgericht, tijdig en zinnig is. Met video s, telefoongesprekken, inkomende meldingen, onverwachte interventies en de altijd maar doortikkende klok handelt u een echt incident af. U krijgt daardoor in korte tijd inzicht in het gehele organisatieproces, u leert om met creatieve oplossingen te komen en analytisch te denken. De simulatie-game geeft u ruimte om te experimenteren. Na afloop heeft u live ervaren hoe u moet omgaan met een beveiligingsincident. De game is ontwikkeld met bijdragen van diverse beveiligingsbedrijven, overheidsinstellingen en acteurs. Deze crisisoefening is een goede test of u de storm tijdig in goede banen kunt leiden! Na afloop van de game neemt de docent u mee in alle aspecten rondom hacken: wel of geen aangifte doen, de verplichtingen voor de verschillende organisaties, ethisch hacken, het melden aan klanten en media. De ervaring van de game samen met de input van de theorie kan duidelijk maken hoe zaken anders geregeld kunnen worden. De cursus is bestemd voor iedere financiële professional die in control wil zijn bij een beveiligingsincident. Brenno de Winter Brenno de Winter, ICT-expert, onderzoeksjournalist en publicist. Zijn specialisatie ligt op het gebied van informatiebeveiliging, hacking, privacy en de ontwikkeling van de informatiemaatschappij. 11

12 Simulaties Maandag 6 en dinsdag 7 november 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein (beide dagen) uur Leden Niet-leden PE-uren: 14 Bijzonderheden: Neem uw eigen laptop of ipad mee, waarmee u op het internet kunt. Bank risicomanagement simulatie Banken zijn complex en dienen aan steeds strengere regels te voldoen. Verschillende vormen van bancaire risico s kunnen van invloed zijn op de solvabiliteit, liquiditeit en reputatie van de bank. In deze interactieve simulatie workshop wisselen plenaire discussies over bancaire risico s en online simulatierondes elkaar af. In teams formuleert u de strategie van uw gesimuleerde bank in een dynamische macro-economische omgeving in concurrentie met andere teams. Een simulatie is een operationeel model van de belangrijkste functies, onderdelen en activiteiten van een echt proces. Een simulatie is leren door te doen, met een bewezen hoge retentiewaarde. Een simulatie geeft de mogelijkheid om vanuit diverse invalshoeken binnen een organisatie een proces te ervaren. Na deze simulatie bent u in staat om: De belangrijkste bancaire risico s en de wijze waarop zij gemeten worden te benoemen; Uit te leggen hoe de bancaire risico s met elkaar samenhangen; Het belang van een juiste balans tussen rendement en risico te begrijpen; Te beschrijven dat de steeds strengere eisen ten aanzien van solvabiliteit en liquiditeit in combinatie met de lage rente een drukkend effect hebben op de rentabiliteit van een bank; De hoofdlijnen van Basel III en het vervolg daarop te beschrijven. Bankbalansen en resultatenrekening; Bancaire risico s: rente, liquiditeit, operationeel, krediet- en kapitaalrisico s; Basel III kapitaaleisen en liquiditeitsstandaarden; Rendement op het eigen vermogen: marges, asset yields en leverage; Drie simulatierondes via een online banksimulatie programma. Controllers, accountants, treasurers, risk managers, compliance officers en internal auditors. drs. Frans van Laar heeft 18 jaar ervaring in de financiële sector. Hij is aandelenanalist, investor relations manager en directeur aandelenresearch geweest. Hij is inmiddels 10 jaar actief als trainer op het gebied van financieel management, bank risicomanagement, waardebepaling van ondernemingen en strategie. drs. Frans van Laar 12

13 13

14 Specials nieuw Woensdag 16 augustus - vrijdag 18 augustus 2017 of Woensdag 23 augustus - vrijdag 25 augustus 2017 of Woensdag 30 augustus - vrijdag 1 september 2017 Doorn, Ermelo of Sint-Michelsgestel / / uur (incl. logies) Leden Niet-leden PE-uren: 20 Bijzonderheden: Check het detailprogramma op Summer School 2017 Driedaags programma voor ervaren financiële professionals De driedaagse Summer School voor ervaren financieel professionals is niet meer uit het zomeraanbod van NBA-VRC Opleidingen weg te denken. Op veler verzoek organiseren we dit jaar maar liefst drie Summer Schools. Ontmoet vakgenoten en raak geïnspireerd door topdocenten. Het programma en de locatie bieden u diverse mogelijkheden om het nuttige met het aangename te combineren. U overnacht in een comfortabel hotel met diverse (sport)faciliteiten. Wissel van gedachte met vakgenoten uit diverse branches, discussieer over de laatste ontwikkelingen en verdiep en verbreed op deze inspirerende wijze uw kennis en vaardigheden. 16 augustus tot en met 18 augustus Landgoed Zonheuvel - Doorn 23 augustus tot en met 25 augustus Heerlickheijd van Ermelo - Ermelo 30 augustus tot en met 1 september De Ruwenberg - Sint Michelsgestel Elke Summer School is inhoudelijk verschillend en varieert in thema s en docenten. Onderwerpen die aan bod komen zijn onder andere: DNA van de financial Agile governance Leadership in Agile Organizations Innovatie en control Psychologie van financiële besluitvorming (On) bewuste accounting keuzes Energiek veranderen Bekijk de detailprogramma s per Summer School op Schrijf u snel in, want ook dit jaar geldt vol is vol. Controllers en accountants in business in (hoger) financieel management. prof.dr. Eddy Vaassen RA advanced 14

15 Specials Ontketen uw brein Verbeter uw prestaties door kennis van uw brein Ontdek enkele wetenschappelijke feiten over uw hersenen, om uw intellectueel potentieel te ontketenen in een hyperverbonden multitaskende wereld. prof. dr. Theo Compernolle Tijdens deze cursus leert u hoe uw brein werkt. U begrijpt beter hoe u het beste gedaan kunt krijgen van uw hersenen. U krijgt praktische toepassingen aangereikt om efficiënter, intellectueel productiever, minder gestrest en creatiever te worden. Donderdag 21 september 2017 Novotel, Eindhoven uur Leden 650 Niet-leden 750 PE-uren: 6 Neurologisch onderzoek leert ons steeds meer over de werking van het brein en het functioneren van mensen. Wetenschappelijke onderbouwde inzichten in de werking van het brein en interne mechanismes leiden tot meer inzicht in gedrag en emoties. Leer uzelf en uw omgeving beter te begrijpen en verhoog daarmee uw toegevoegde waarde voor de organisatie. Ontketen de kracht van uw hersenen! U krijgt eye-openers op het gebied van: Hoe uw denkend brein werkt en hoe het samenwerkt met uw archiverend- en reflexbrein; Hoe heuristics en cognitieve biases hele slimme mensen domme dingen laten doen; Hoe u kunt verhinderen dat uw primitief reflexbrein het voortouw neemt; Waarom het meestal geen goed idee is om uw buikgevoel te volgen; Hoe altijd verbonden zijn en multitasken uw brein ketenen; Hoe een heel simpele (maar wel soms moeilijke) aanpak uw brein zal ontketenen; Welke factoren de grootste invloed hebben op uw stressbalans en hoe u in balans kunt blijven, ook onder hoge werkdruk; Wat u kunt doen om de stressbalans van medewerkers optimaal te houden; En wat uw vragen ook mogen zijn. De inhoud van deze bijeenkomst workshop wordt samen met u bepaald. Theo Compernolle hanteert een interactieve werkwijze die hem toelaat op elk moment in te spelen op de noden en vragen van u als deelnemer. Financieel professionals die hun prestatie willen verbeteren door te reflecteren op en te investeren in kennis van het brein. prof. dr. Theo Compernolle, adjunct professor CEDEP European Centre for Executive Development Fontainebleau. Daarnaast is Theo Compernolle executive (team)coach, trainer en international consultant. prof. dr. Theo Compernolle fundamental 15

16 Algemeen & strategisch management Interview Maurice de Wilde Debat over duurzame energie is niet altijd even realistisch drs. Maurice de Wilde RC In Nederland concentreert de discussie zich vooral op de elektriciteitsvoorziening en dat is relatief makkelijk. Maurice de Wilde Ook al hoort GasTerra met een omzet van 9,8 miljard euro tot de grootste handelshuizen in aardgas van Europa, voor cfo Maurice de Wilde ligt de focus op lean en mean. We zijn afnemer van aardgas. Als het aanbod afneemt, moeten we krimpen. We zijn opgericht om het Groninger gas te vermarkten. We houden ons niet bezig met de productie maar we handelen er in. Daarnaast kopen we ook gas van andere voornamelijk Nederlandse gasvelden in. Omdat we geen voorraad aanhouden, verkopen we jaarlijks evenveel als we inkopen. Sinds 2014 is de productie van het Groninger gasveld door de aardbevingen in Groningen aan een maximum gebonden. Ons aanbod neemt af en daar moeten we de organisatie op aanpassen. Om in te krimpen, zoek je voortdurend naar optimalisatie. Als verantwoordelijke voor IT betekent het dat je kijkt naar je infrastructuur, je contracten, de complexiteit van je systemen. Binnen mijn vakgebied zie ik steeds meer geautomatiseerde processen hun intrede doen. Veel van het traditionele werk op een finance afdeling - het goedkeuren en inboeken van inkoopfacturen bijvoorbeeld - bestaat uit een keten van stappen die steeds meer gerobotiseerd gaat worden. Voor wat overblijft zijn straks andere competenties nodig. Zijn dat traditionele financiële vaardigheden of is dat iemand die thuis is in data analyses? Diffuus De traditionele energiesector staat onder druk. Je ziet dat bijvoorbeeld in Duitsland energiebedrijven als Eon en RWE zich opsplitsen. Investeerders zijn vooral geïnteresseerd in de nieuwe alternatieve energieactiviteiten. Als een energiebedrijf zowel kolencentrales heeft als een duurzame tak vormt dat een te diffuus beeld voor investeerders. Als GasTerra zijn we voor onze toekomst heel afhankelijk van hoe het energiebeleid wordt ingevuld. Aardgas kan in onze ogen voorlopig een belangrijke rol spelen in de transitie naar energievoorziening met een zo goed als neutrale CO2-impact. Bijvoorbeeld door aardgas te mengen met biogas en het aandeel daarvan steeds groter te laten worden. Ook hebben we het concept Gas Op Maat ontwikkeld, dat komt er op neer dat we gas alleen daar inzetten waar duurzame alternatieven onmogelijk of minder aantrekkelijk zijn. Het debat over duurzame energie is helaas niet altijd even realistisch. In Nederland concentreert de discussie zich vooral op de elektriciteitsvoorziening en dat is relatief makkelijk. Maar als je het over energie hebt gaat het over veel meer zoals verwarming en mobiliteit. Wat er aan kilowatturen wordt gebruikt voor verwarming of verhitting is tien keer meer dan het Nederlandse elektriciteitsverbruik. Als je alle warmte, dus ook de behoefte van de industrie, met elektriciteit wil realiseren, zou je de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk moeten vertienvoudigen. Het is zeer de vraag of je dat economisch kan verantwoorden. Als het al mogelijk is want het lijkt mij lastig om de hoogovens op zonne-energie te laten draaien. Wij spannen ons daarom erg in om de realiteitszin in de discussie te houden. drs. Maurice de Wilde RC is sinds 2013 cfo bij GasTerra. Na functies bij PWC en Lyondell Chemical trad hij in 2000 in dienst bij Shell waar hij onder andere finance manager in Oman en financieel directeur in Gabon was. 16

17 Algemeen & strategisch management Leidinggeven aan gedragsverandering Continue veranderingen en ontwikkelingen stellen steeds hogere eisen aan prestaties van financieel professionals. Het snel veranderende data tijdperk, de opkomst van duurzaam ondernemen en culturele organisatievraagstukken leiden bijvoorbeeld tot een groeiende noodzaak om gedrag snel en effectief in de gewenste richting om te buigen. Gedrag dat in lijn is met de doelstellingen van de organisatie. Uit onderzoek blijkt dat 80% van de gewenste gedragsveranderingen tot stand komt. Met andere woorden, het pad van gedragsverandering ligt bezaaid met struikelblokken. Wat kunt u doen om die struikelblokken te vermijden? Hoe slaagt u erin om uw eigen gedrag, dat van uw team of organisatie snel en succesvol te veranderen? In deze powerclass leert u de bewezen mechanismen kennen en gebruiken om in minimale tijd maximale gedragsverandering te realiseren. Na afloop heeft u niet alleen de theoretische bagage om volgens 5 aantoonbaar succesvolle stappen te veranderen, maar gaat u vooral ook zelf gericht aan de slag met een actieplan om uw eigen gedragsverandering, dat van uw team of organisatie vorm te geven. Deze powerclass is een nieuwe leervorm die zich richt op snelle en praktijkgerichte leerervaringen, gedragsveranderingen en prestatieverbeteringen. De volgende uitgangspunten staan centraal: Persoonlijke motivatie: de wil om de mechanismen gedragsverandering in de vingers te krijgen. De overdracht van kennis wordt tot een minimum beperkt maar is erop gericht om het geleerde zo snel mogelijk in praktijk te brengen. We gaan verder dan het verschaffen van nieuwe inzichten en/of het realiseren van bewustwording. U bepaalt als deelnemer bij de start uw prestatiedoelen. Tijdens de powerclass wordt er nadrukkelijk op gelet dat aangeleerde veranderprincipes soepel in de dagelijkse praktijken van u als deelnemers kunnen worden ingepast. Niet eenmalig, maar 24/7. Vrijdag 13 oktober en vrijdag 10 november 2017 Novotel, Eindhoven / uur Leden 695 Niet-leden 795 PE-uren: 12+ Bijzonderheden: Tussen de 1e en 2e bijeenkomst ontvangt u oefeningen en aandachtspunten. Bent u registercontroller of accountant in business dan kunt u deze bestede uren wegschrijven als zelfstudie in uw PE-registratie. In deze powerclass staat de wetenschappelijk bewezen aanpak centraal om gedrag in vijf stappen te veranderen. Wie deze stappen in de juiste volgorde en op de juiste wijze doorloopt, heeft 10 keer meer kans om binnen 90 dagen de gewenste gedragsverandering te effectueren. Voor de eerste bijeenkomst krijgt u een aantal gerichte vragen toegestuurd. De antwoorden fungeren als basis voor uw persoonlijke verandertraject tijdens deze powerclass. Na de eerste bijeenkomst (13 oktober), gaat u zelfstandig en met één van uw peers aan de slag om de geleerde principes in de praktijk te brengen. U krijgt aandachtspunten, oefeningen, tips en tools toegestuurd. Via een vast format geeft u aan welke vorderingen er worden gemaakt. Tijdens de tweede bijeenkomst (10 november) worden leerervaringen besproken, wordt gekeken naar mogelijk betere aanvliegroutes en kijken we hoe belemmeringen kunnen worden doorbroken. Deze sessie bereidt u voor op het bekrachtigen en vasthouden van de ingang gezette gedragsverandering. Iedere financieel professional die betrokken is bij veranderingen in de organisatie die gedragsverandering vereisen. Hans van der Loo, medeoprichter en eigenaar van Betterday. Dit bureau is gespecialiseerd in de realisatie van krachtige en kortcyclische gedragsveranderingen en prestatieverbeteringen. Hans van der Loo advanced 17

18 Algemeen & strategisch management Zie actuele datum en locatie op uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 De psychologie van financiële besluitvorming Een belangrijke kerntaak van financiële professionals in organisaties is ervoor zorgen dat managers bedrijfseconomisch verstandige beslissingen nemen. Om deze taak effectief te kunnen vervullen is inzicht in de psychologische achtergronden van besluitvormingsprocessen cruciaal. Deze cursus helpt financiële professionals dit inzicht te ontwikkelen en laat zien hoe kleine veranderingen in procedures, informatiestromen en presentatieformats soms grote effecten kunnen hebben op de kwaliteit van besluitvorming. De doelstelling van de cursus is om financiële professionals kennis te laten maken met inzichten uit de psychologische wetenschap die hen in staat stelt besluitvormingsprocessen in organisaties effectiever te ondersteunen en bij te sturen. U leert patronen en tekortkomingen in argumentatie- en keuzeprocessen herkennen en ter discussie stellen. Specifieke zaken waar we op ingaan zijn: Veelvoorkomende denkfouten bij het maken van inschattingen en het doen van voorspellingen (o.a. biases/ heuristieken, negeren statistiek); De rol van sociale prikkels en groepsdruk in keuzeprocessen; De (de)motiverende werking van budgetten en targets; Weerstand tegen veranderingen en het stopzetten van falende projecten; Het vinden van de juiste balans tussen vertrouwen en controleren; Het beïnvloeden van keuzes door middel van de vormgeving en timing van rapportages. Het programma is zeer interactief en we gebruiken vooral voorbeelden uit de dagelijkse praktijk van financiële professionals. Controllers, accountants in business en een ieder die te maken heeft met (financiële) besluitvorming in organisaties. prof. dr. Victor Maas, hoogleraar management accounting, Amsterdam Business School, Universiteit van Amsterdam. prof. dr. Victor Maas advanced 18

19 Algemeen & strategisch management De psychologie van het frauderen De meeste mensen leven vrijwel alle regels na, terwijl het vaak voordelig voor hen zou zijn die te overtreden. Waarom is er zoveel gehoorzaamheid en loyaliteit? Wat ligt ten grondslag aan deze bereidheid en aan het niet naleven van de regels? En welke maatregelen en acties kunt u inzetten om gewenst gedrag te stimuleren? Tijdens dit seminar bespreken we vier factoren die de bereidheid tot naleven van de regels verklaren. U krijgt inzicht in welke handhavende acties regelnaleving effectief stimuleren. We gaan dieper in op de vier factoren die bereidheid tot naleven van de regels verklaren: de aard en context van de regels de individuele psychologische opmaak de invloed van de groep de invloed van handhavende activiteiten Donderdag 9 november 2017 Nyenrode Business Universiteit, Breukelen uur Leden 325 Niet-leden 325 PE-uren: 3 Mensen die menen dat zij zich aan de regels moeten houden zijn in de regel volgzaam. In hechte, stabiele en succesvolle groepen waar naleving de norm is en waarin zich geen verstorende elementen bevinden, gedraagt men zich meer in overeenstemming met datgene wat is opgelegd dan in andere groepen. In de meeste situaties weerhouden deze factoren het gros van de mensen van regelovertredingen. Maar in sommige situaties is dat niet het geval. De oorzaak van dit gedrag kan liggen in de aard en context van de regels, de individuele psychologische opmaak, of in de invloed van de groep. Handhavende acties kunnen regelnaleving effectief stimuleren wanneer ze ingrijpen op de specifieke oorzaken die aan het (on)gewenste gedrag in kwestie ten grondslag liggen. Dit seminar is bedoeld voor controllers, accountants, fiscalisten, adviseurs, bedrijfseconomen en ander financiële professionals met het aandachtsgebied fraude. Docent dr. Adriaan Denkers, universitair hoofddocent criminologie en strafrecht van de Vrije Universiteit te Amsterdam. dr. Adriaan Denkers advanced 19

20 Algemeen & strategisch management Maandag 27 november t/m vrijdag 1 december 2017 TIAS School for Business and Society, Tilburg uur (vraag naar het detailprogramma) (excl. hotelarrangement) Leden Niet-leden PE-uren: 35 Bijzonderheden: is inclusief literatuur, diner op maandag en donderdag, lunches en dranken. Er is geen avondprogramma op dinsdag 28 en woensdag 29 november. Optioneel te boeken: hotelarrangement. General management and leadership Vijfdaags programma voor ervaren financiële professionals Tegenwoordig is het voor senior financial professionals meer dan ooit noodzakelijk om een interdisciplinair perspectief op management te ontwikkelen. Dit programma biedt u een aanvulling op uw bestaande financiële kennis en voorziet u van de noodzakelijke management- en leiderschapsinzichten om verantwoord op te treden in uw organisatie. en In vijf dagen wordt u geïnformeerd over de belangrijkste thema s op het gebied van management en leiderschap. Het programma biedt u de handvatten om in één week uw bestaande financiële kennis uit te breiden met de meest essentiële managementaspecten van uw organisatie. Hierdoor verbreedt u uw perspectief op uw organisatie, bent u beter in staat om deze te doorgronden en bent u comfortabeler in het nemen van belangrijke beslissingen voor uw organisatie. Gedurende het programma bent u in het gezelschap van toonaangevende docenten op hun vakgebied en een zeer ervaren deelnemersgroep die -net als u- beschikt over een stevige financiële achtergrond. De inhoud van het programma is samengesteld op basis van de belangrijkste management- en leiderschapsthema s die de hedendaagse managementagenda domineren: strategie, innovatie en IT. Uitgebreide aandacht zal bovendien worden besteed aan uw persoonlijke ontwikkeling. U verdiept zich in de (verdere) ontwikkeling van uw leiderschap en in de vraagstukken hoe om te gaan met stress in de organisatie en hoe de organisatie veerkrachtiger te maken. Dag 1: Leiderschap Dag 2: Strategisch management Dag 3: IT Dag 4: Innovatie management Dag 5: Managen van stress en veerkracht in organisaties Professionals werkzaam in (hoger) financieel management met minimaal 10 jaar werkervaring en een aanzienlijke financiële expertise. Uw aanmelding wordt in overleg met de docent definitief gemaakt. Academic Director prof. dr. ir. Michael Corbey, hoogleraar management accounting & control en hoogleraar-directeur van de TIAS registercontroller (EMFC) programma s te Tilburg en Utrecht. Bent u geïnteresseerd en wilt u meer informatie over het programma ontvangen, neem dan contact op met Daphne Kolk, sr. programmamanager via +31(0) of via opleidingen@nbavrc.nl prof. dr. ir. Michael Corbey expert Op vindt u het detailprogramma. 20

21 Algemeen & strategisch management Strategisch leiderschap Bent u visionair en pragmaticus, vernieuwer en implementeerder? Een succesvolle strategie kunt u niet uitrekenen, niet plannen en al helemaal niet uitbesteden aan consultants. Strategievorming is handwerk - een taak voor leiders. Bij strategieontwikkeling en -implementatie gaat het om het op elkaar afstemmen van verschillende units en stakeholders en het engageren van mensen in de organisatie om een bepaalde kant op te bewegen. Het gaat om het creëren van gezamenlijke beelden en het omarmen van een gedeelde ambitie. Het gaat minder om Excel en veel meer over het leiden van mensen door exploratie-, leer- en veranderprocessen. Dit programma op expert-niveau is erop gericht de effectiviteit van uw strategisch leiderschap te verhogen door uw inzicht in strategievormingsprocessen te vergroten en uw leiderschapsstijl te versterken. Binnen het thema leiderschap, zal in dit programma de nadruk liggen op strategisch leiderschap - het mobiliseren van mensen in de organisatie om een strategische koers uit te stippelen en te verwezenlijken. De kernvraag is hoe een financieel manager een leiderschapsrol kan vervullen in het ontwikkelen en implementeren van strategie. Hierbij is het benodigde leiderschap niet alleen gericht op medewerkers, maar ook op collega s en hogere managementlagen/ toezichthouders. Vrijdag 6 oktober, 3 november en 8 december 2017 Van der Valk Hotel, De Bilt-Utrecht uur Leden Niet-leden PE-uren: 23 Bijzonderheden: Maximaal 12 deelnemers. Om het niveau te kunnen garanderen aan de deelnemers, ontvangen we graag uw cv. Uw aanmelding wordt in overleg met de docent definitief gemaakt. Drie thema s zullen hierbij aan de orde komen: Uw strategieproces. Hoe verloopt het proces van strategieformulering, implementatie en verandering en hoe moet u als leider hierop inspelen om effectief te zijn? Uw strategisch leiderschapsagenda. Waar moet u zich als leider tegenaan bemoeien en energie in steken? Wat zijn de prioriteiten waarop een leider moet focussen? Uw strategisch leiderschapsstijl. Wat voor strategisch leiderschapsstijl heeft u nodig gezien de situatie, de mensen en de strategische doelstellingen? En hoe verhoudt deze stijl zich met uw voorkeursstijl? In dit programma zijn theorie en praktijk nauw vervlochten. U werkt aan uw eigen case en leiderschapsstijl. Tussen de drie maandelijkse bijeenkomsten van één dag werkt u aan uw eigen case en stelt u een leiderschapsontwikkelingsplan voor uzelf op. U maakt hierbij gebruik van een Leadership app. Door de interactieve opzet en de vertrouwelijke uitwisseling van ervaringen heeft de groep maximaal 12 deelnemers met een senior executive profiel. Senior financial executives. prof. dr. Ron Meyer, hoogleraar Strategisch Leiderschap TIAS en managing director Center for Strategy & Leadership prof. dr. Ron Meyer expert 21

22 Algemeen & strategisch management Vrijdag 24 november 2017 Novotel Brainpark, Rotterdam uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 6 Business Model Innovatie Perspectieven, instrumenten en inspiratie Iedere organisatie zal vroeg of laat zijn strategische business model moeten herzien om zich aan te passen aan belangrijke veranderingen in de omgeving. Met de toegenomen turbulentie in vrijwel alle bedrijfstakken en beleidsvelden is constante afstemming tussen business model en omgeving eerder regel dan uitzondering geworden. Deze cursus draait om het vernieuwen van business modellen. U leert hoe u - alleen of met uw team - op een robuuste wijze na kunt denken over de vernieuwing van uw strategisch business model en wat de impact is op het bijbehorende organisatiemodel. Ook leert u hoe andere bedrijven strategische vernieuwing realiseren, welke strategische perspectieven en instrumenten uit managementliteratuur en praktijk beschikbaar zijn om business- en organisatiemodellen te analyseren en hoe u nieuwe opties kunt evalueren. De volgende kernvragen komen aan bod: Welke elementen van mijn business model maken nu het verschil? Welke onderdelen behoeven aanpassing? Op basis van welke analyses kan ik die inschatting maken en welke denkmodellen en instrumenten horen daarbij? De cursus is interactief van karakter, koppelt theorie aan praktijk en laat vele voorbeelden de revue passeren. U krijgt de gelegenheid om van gedachten te wisselen en kennis te delen over vernieuwingen voor het strategisch business model van uw eigen organisatie. Controllers, accountants in business en externe accountants die betrokken zijn bij strategische vernieuwingsvraagstukken voor hun organisatie. dr. Martijn Rademakers, managing director Center for Strategy & Leadership te Rotterdam en adjunct professor of corporate strategy, Amsterdam Business School, Universiteit van Amsterdam. dr. Martijn Rademakers advanced 22

23 Algemeen & strategisch management Strategie implementatie Hoe organisaties hun strategie werkend krijgen De meest gestelde vraag van financiële professionals over strategie gaat niet over wat de strategie moet zijn, maar hoe strategie succesvol te implementeren. Aan strategische modellen, best practices en adviezen is geen gebrek, maar toch verloopt de implementatie bij veel organisaties moeizaam of mislukt. Deze tweedaagse cursus levert u grip op dit weerbarstige onderwerp, met nieuwe concepten, verhelderende perspectieven en voorbeelden uit de praktijk. Ook hebben we aandacht voor uw eigen rol bij de implementatie van strategie. Bovendien gaat u met uw eigen implementatievraagstuk aan de slag. Deze cursus vergroot de effectiviteit van financiële professionals bij strategische implementatieprocessen. Er is aandacht voor de rol van de individuele deelnemer en voor vraagstukken op organisatieniveau. De cursus is zodanig vormgegeven dat u leert van uw mede-deelnemers, uw docent en - heel belangrijk - het toepassen van wat u leert op de situatie in uw eigen organisatie. Donderdag 12 en vrijdag 13 oktober 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein (beide dagen) uur (excl. logies) Leden Niet-leden PE-uren: 13 Op de eerste dag van de cursus ligt de nadruk op het verbreden en verdiepen van het strategisch denkvermogen. Met behulp van concepten, instrumenten, cases en voorbeelden over strategie-implementatie leert u belangrijke issues, valkuilen en mogelijkheden sneller en beter te identificeren. Op de tweede dag van de cursus brengt u de nieuwe inzichten in de praktijk. U doet dit aan de hand van strategische implementatievraagstukken die u zelf voorbereidt en meebrengt. Cfo s, (register) controllers en accountants die betrokken zijn bij strategische implementatievraagstukken, of waarbij strategie implementatie een belangrijke contextvariabele vormt bij het uitvoeren van de eigen werkzaamheden. dr. Martijn Rademakers, managing director van het Center for Strategy & Leadership te Rotterdam en adjunct professor of corporate strategy, Amsterdam Business School, Universiteit van Amsterdam. advanced 23

24 Algemeen & strategisch management Donderdag 14 december 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 7 Scenarioplanning Successen uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst! U heeft de organisatie op een bepaalde manier ingericht en afgestemd op de omgeving. Uw bedrijfsplan is gebaseerd op verwachtingen van going concern met een marge naar boven of naar beneden. Maar deze omgeving verandert onverwachts. Onder de nieuwe omstandigheden staat u plotseling voor een opgave waar uw organisatie niet op voorbereid is. Het wordt daarom steeds belangrijker dat organisatie zich snel kunnen aanpassen aan veranderende omstandigheden. Om ontwikkelingen sneller te signaleren en soepeler te kunnen inspelen op kansen en bedreigingen. En zich daardoor sterk te kunnen onderscheiden van concurrenten. Deze cursus is een introductie op de thema s scenariodenken en scenarioplanning. Wat zijn de voordelen, mogelijkheden, valkuilen en risico s? U leert hoe u kunt analyseren waar de kwetsbare processen in uw organisatie zich bevinden en hoe u zich kunt wapenen voor de toekomst. Bij scenarioplanning gaat het om de identificatie en analyse van mogelijke externe gebeurtenissen of effecten met een grote impact op uw bedrijf. U krijgt voorbeelden te zien van scenario s, hoe zij ontwikkeld worden, tot welke strategische keuzes zij kunnen leiden en welke gevolgen deze hebben. In plaats van uit te gaan van één toekomstbeeld, leert u denken in termen van scenario s: enkele uiteenlopende, doch realistische toekomstbeelden. Vanuit deze toekomstbeelden kan men conclusies trekken over de optimale bedrijfsvoering in elk scenario. Scenarioplanning is het vertalen van deze uitkomsten in maatregelen die het management nu moet nemen om straks snel en adequaat te reageren. Na een korte uiteenzetting over achtergronden, doelen en praktische voorbeelden van scenariodenken en -planning, krijgt u een concreet 10-stappenplan voor scenariodenken. U ontwikkelt zelf een aantal (voorbeeld) scenario s om te oefenen met de methodiek. Daarna gaan we in op de relatie tussen externe ontwikkelingen en interne processen. We besteden aandacht aan gevoeligheidsanalyses, de koppeling met strategie en de keuze van beleidsinstrumenten. U stelt zelf een implementatieplan op, zodat u bij terugkeer op de werkplek een vliegende start kunt maken. Controllers en financieel directeuren die met lijn- en/of procesmanagers willen meedenken over de toekomst en over effectieve beleidsmaatregelen. drs. Merlijn Gillissen, partner Decido drs. Merlijn Gillissen fundamental 24

25 nieuw Ethiek & regelgeving Fraude en ethiek Tijdens dit seminar staan we stil bij het recentelijk onderzoek naar bedrijfsfraude en wat u kunt doen om dit binnen uw organisatie effectief terug te dringen. Het doel van dit seminar is om op basis van de nieuwste wetenschappelijke inzichten te komen tot aanbevelingen voor de praktijk. Wat kunnen we doen om fraude in organisaties effectief terug te dringen? Met een opzienbarend vonnis heeft de Franse rechter de legendarische bankier-fraudeur Jerome Kerviel vrijgesproken van een groot deel van de tegen hem ingebrachte aanklachten. De opgelegde boete is verminderd van bijna vijf miljard naar één miljoen euro. Kerviel heeft enkele maanden in de gevangenis gezeten nadat hij heeft gefraudeerd omdat hij speculeerde met geld van zijn werkgever de Société Générale. Maar de rechter was gevoelig voor de verdediging van Kerviel dat zijn superieuren instemden met zijn daden en dat er tijdens zijn frauduleuze handelingen in de bank sprake was van een cultuur van excessieve risico-minnendheid. Donderdag 28 september 2017 Nyenrode Business Universiteit, Breukelen uur Leden 325 Niet-leden 325 PE-uren: 3 Dit is de zoveelste keer dat we bij bedrijfsfraude staan voor de vraag: rotte appel of rotte mand? In de wetenschappelijke literatuur wordt veel aandacht besteed aan deze vraag. De richting die het onderzoek wijst is tweeledig. Ten eerste ziet het ernaar uit dat culturele factoren in organisaties een belangrijker effect hebben op fraude dan structurele (formele) factoren. Ten tweede blijkt het van persoonlijke factoren af te hangen hoe gevoelig iemand vervolgens is voor de invloed vanuit de cultuur. Tijdens dit seminar worden de uitkomsten van recente wetenschappelijk onderzoek met u gedeeld en besproken. Controllers, accountants, fiscalisten, adviseurs, bedrijfseconomen en ander financiële professionals met het aandachtsgebied fraude. prof. dr. Roland Jeurissen, professor of business ethics, Nyenrode Business Universiteit prof. dr. Roland Jeurissen advanced 25

26 Ethiek & regelgeving Donderdag 5 oktober 2017 Mercure Hotel Amersfoort Centre, Amersfoort uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 7 Bijzonderheden: Maximaal 16 deelnemers. Morele moed Moraliteit en integriteit in de praktijk Als accountant of controller moet u doen wat u moreel juist acht, ondanks de consequenties. Maar daar is moed voor nodig. En dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Na deze training: Heeft u uw handelingsrepertoire uitgebreid om nee te zeggen; Heeft u concrete handvatten om daadwerkelijk te doen wat u moreel juist acht; Heeft u maatregelen in kaart gebracht waarmee u meteen aan de slag kunt. Morele moed tonen is vaak lastig. Dat komt omdat we mogelijke nadelige consequenties goed kunnen visualiseren terwijl de positieve gevolgen meestal onduidelijk blijven. Bovendien twijfelen we geregeld of we wel effectief kunnen zijn en zijn we onzeker over morele kaders. Tijdens de training doen we een aantal oefeningen die u helpen om: moreel moedig te zijn nee te zeggen lastige en gevoelige kwesties bespreekbaar te maken We staan stil bij mogelijke maatregelen en hulpbronnen. Denk hierbij aan heldere kaders, intervisie, vertrouwenspersonen en het scheiden van rollen. Tijdens de training vertaalt u de thematiek praktisch en actiegericht naar uw eigen praktijk. Zo leert u om moreel denken ook direct om te zetten naar concrete handelingen. Iedere financiële professional die een brug wil slaan tussen moreel denken en doen. dr. Edgar Karssing, associate professor beroepsethiek en integriteitsmanagement Nyenrode Business Universiteit. dr. Edgar Karssing advanced 26

27 Ethiek & regelgeving Integriteitsmanagement Het managen van integriteit Er wordt van u als manager of leidinggevende verwacht dat u een prominente rol speelt bij het bewaken en bevorderen van een integere organisatie. U heeft een voorbeeldfunctie, moet uw medewerkers aanspreken op hun verantwoordelijkheden en coacht hen bij lastige dilemma s. U moet ervoor zorgen dat de waarden en regels van de organisatie meer zijn dan mooie woorden, bekend zijn en gehandhaafd worden binnen de organisatie. Tijdens deze training wordt de dubbele opdracht van de manager geagendeerd: de integriteit van u als manager en het managen van integriteit. Na het volgen van deze training bent u zich bewust van uw rol als manager in het integriteitbeleid, de noodzaak om actief integriteit uit te dragen en hoe u dit goed kunt doorvoeren binnen uw team. U krijgt praktische handvatten om integriteit te agenderen in uw team of organisatie en het gesprek aan te gaan met uw medewerkers. Wie integriteit zegt, roept verschillende (voor)oordelen op. De één worstelt bijvoorbeeld met lastige dilemma s, ongemakkelijke gevoelens en beperkingen. Anderen hebben moeite met het uitdragen van normen, waarden en idealen of met het volgen van regels, codes, procedures en het controleren hiervan. Dinsdag 7 en dinsdag 28 november 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein (beide dagen) uur Leden Niet-leden PE-uren: 14 Bijzonderheden: Maximaal 12 deelnemers. Houd u rekening met een opdracht tussen dag 1 en 2. Zowel voor u als voor (nieuwe) medewerkers blijft het belangrijk om aan bewustwording (houding en gedrag) te werken. We gaan uit van het principe: regels stellen waar nodig en waar mogelijk stimuleren van eigen professionele verantwoordelijkheid. Het waarborgen van integriteit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van het team / de organisatie. U als manager heeft echter een prominente rol bij het op de kaart zetten van integriteit. Niet alleen heeft u een voorbeeldfunctie (in woord en daad), u kunt er ook aan bijdragen dat integriteit een onlosmakelijk deel wordt van het professioneel handelen van uw medewerkers. De training is gericht op uw eigen professionalisering met betrekking tot morele vraagstukken: vergroten van bewustzijn, inzicht en oordeelsvermogen. En daarnaast staat vooral ook het managen van integriteit centraal. We staan onder andere stil bij deze vragen: Op welke manier kunt u aandacht vragen voor de waarden? Hoe bevordert u een cultuur van verantwoordelijkheid? Hoe voorkomt u integriteitsmoeheid? Hoe zorgt u voor een open gesprek over lastige en gevoelige thema s? Hoe ondersteunt u medewerkers bij het nemen van lastige beslissingen? Hoe gaat u om met bedreigingen van het integriteitsbeleid? Iedere financiële professional die leiding geeft. drs. Sacha Spoor, senior adviseur en trainer. Sacha heeft 18 jaar ervaring in het integriteitsvak en heeft vele organisaties en beroepsgroepen getraind. Haar specialiteiten zijn onder andere: de meldingsstructuur in de organisatie, regelingen en procedures op integriteitgebied en de inrichting van het integriteitsbeleid in de organisatie. drs. Sacha Spoor advanced 27

28 Ethiek & regelgeving Maandag 11 december 2017 Mercure Hotel Amersfoort Center, Amersfoort uur Leden 850 Niet-leden 850 PE-uren: 7 Toezien op integriteit Voor commissarissen en toezichthouders Als commissaris of toezichthouder zit u bij uitstek in een positie om bij te dragen aan het onderhouden en versterken van de integriteit van organisaties. Integriteit is een belangrijk thema voor goed toezicht. Dit betekent voor u een dubbele opdracht; de integriteit van u als toezichthouder en het toezicht houden op ethiek. Na deze masterclass weet u invulling te geven aan het begrip integriteit en kunt u dit vertalen naar uw integriteit als toezichthouder en het toezien op integriteit. U wordt zich bewust van de eigen rol als toezichthouder ten aanzien van integriteit en de noodzaak om integriteit in dialoog vorm en inhoud te geven. Tijdens deze masterclass bespreken we valkuilen bij het operationaliseren van integriteit. U leert dat integriteit met name inhoud krijgt en kan worden getoetst in een dialoog. We bespreken onder andere met elkaar: Wat zijn de gevolgen voor u en uw dubbele opdracht in de rol van toezichthouder? Hoe kunt u integriteit operationaliseren? Welke vragen moet ik stellen en hoe kan ik de antwoorden interpreteren? Hoe kan ik toezicht houden op de mate waarin maatregelen zijn genomen om een integere bedrijfsvoering te waarborgen? Hoe zorg ik ervoor dat integriteit voor meer staat dan het minimaliseren van juridische aansprakelijkheid, risicobeheersing en reputatiemanagement? Het programma van deze masterclass is interactief. U filosofeert met mede-toezichthouders over uw dilemma s ten aanzien van integriteit en hoe u hiermee omgaat. Bovenal gaan we in op de vraag: hoe houdt u toezicht op de integriteit van uw organisatie? De masterclass is daarmee een gezamenlijke zoektocht naar een goede aanpak om integriteit mee te nemen in het toezicht. Toezichthouders en commissarissen. drs. Marlies de Vries RA dr. Edgar Karssing, associate professor beroepsethiek en integriteitsmanagement Nyenrode Business Universiteit. drs. Marlies de Vries RA, assistent professor internal control, Nyenrode Business Universiteit. Marlies schrijft een proefschrift over de vraag hoe accountants om kunnen gaan met hun dubbele opdracht ten aanzien van integriteit. expert 28

29 Externe verslaggeving Interview André Kraai Kritische rol moet je gegund worden Voor een controller is het prettig als hij uit veel informatie kan putten. Soms is het ook een valkuil, verzekert André Kraai, controller bij 9292 REISinformatiegroep. Als een presentatie honderd kpi s bevat, schiet het zijn doel voorbij is 25 jaar geleden opgericht om gebruikers van het openbaar vervoer van reisinformatie te voorzien. Onze aandeelhouders zijn NS, Connexxion en de Vereniging van Stedelijke Vervoerbedrijven. Om onze toegevoegde waarde zo goed mogelijk zichtbaar maken, verzamelen we veel sturingsinformatie. De vraag is wat je wil meten. Een valkuil voor een controller is dat je het zelf gaat invullen. Het is zaak de highlights toe te lichten. Als je teveel informatie geeft schiet het zijn doel voorbij. We hebben om die reden op een gegeven moment gesnoeid in het aantal kpi s. De meeste kpi s zijn gebaseerd op afspraken met vervoerders. Je wil niet alleen weten hoeveel reisadviezen er zijn gegeven maar ook wat de kwaliteit ervan is. Hoe actueel zijn we? Waar we veel tijd in investeren is zoeken naar mogelijkheden om onze data te combineren met een partij als Translink, die het betaalverkeer binnen het ov beheert. Als dat lukt, kom je er achter of een reiziger op basis van de adviezen die we geven ook gebruik maakt van het vervoer. Als je meer van de reiziger weet, kun je daar de reisadviezen op aanpassen. Je zou dan bijvoorbeeld pushberichten kunnen sturen aan een geselecteerde groep reizigers bij een storing op een bepaald traject. Zo ver is het nog niet. We zijn nu een pilot gestart met twee vervoerders waarbij reizigers die een reisadvies zoeken via 9292 direct worden doorgelinkt naar de website van de vervoerder. Als je weet hoeveel reizigers daar gebruik van maken, levert dat een waardevolle kpi op. Daarmee trek je weer andere vervoerders over de streep. Geen monopolist Het is niet eenvoudig geld te verdienen met onze dienstverlening. Ook al is het succes van de app groot en stijgt het aantal reisadviezen jaar op jaar, het levert geen extra inkomsten op. Geld vragen voor de app is geen optie. We zijn geen monopolist meer. Sinds twee jaar is de reizigersinformatie van ov-bedrijven openbaar. Dat betekent dat we concurreren met partijen als Apple en Google. We krijgen jaarlijks een bijdrage van vijf miljoen euro van de vervoerders en genereren zeven ton aan advertentie-inkomsten. Het is een uitdaging om binnen de grenzen van dat budget nieuwe concepten te ontwikkelen. Gelukkig hebben we creatieve mensen. Niet alles wat bedacht wordt, werkt in de praktijk. Er was bijvoorbeeld het idee om het reisadvies te combineren met taxivervoer. Dat bleek een brug te ver. Het is de kunst een business case te ontwikkelen die uitvoerbaar is met onze middelen. Daar heb je als controller een rol in. Ik ben er altijd als de kippen bij om te praten met iemand die een goed idee heeft. Ik denk mee maar stel ook lastige vragen. Die kritische rol moet je gegund worden. Ze moeten je niet als een belemmerende factor zien. Voorwaarde is dat je een positie hebt opgebouwd bij het management. Anders heb je geen recht van spreken. André Kraai AA Het is de kunst een business case te ontwikkelen die uitvoerbaar is met onze middelen. André Kraai André Kraai AA is sinds 2011 controller bij 9292 REISinformatiegroep. Daarvoor werkte hij bij Deloitte en MTH Accountants. 29

30 Externe verslaggeving Dinsdag 3 oktober 2017 Improfin Groep, Wijchen uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 6 Fast closing en toch effectief rapporteren In deze economische context hebben organisaties het laatste nieuws nodig zodat men tijdig kan bijsturen. Iedere periode moet snel en efficiënt worden afgesloten. Zo komt er snel actuele informatie over de resultaatontwikkeling beschikbaar om bij te sturen en eventueel de outsider tijdig te informeren. Dat betekent niet alleen consolideren en aggregeren van financiële informatie, maar ook voldoende tijd hebben voor analyse en verklaringen. Een fast close vraagt dan ook veel van processen en van financials. Deze cursus biedt vooral een brede oriëntatie op het fenomeen fast closing en gaat in op het waarom en hoe. Er is aandacht voor de techniek van fast closing en voor de rol- en taakopvatting van de moderne controller als een spin in het web van de bestuurlijke informatievoorziening. Aan de orde komt onder andere: de inrichting en de werking van rapportagelijnen het evenwicht tussen sturing en beheersing een analyse van de meest voorkomende knelpunten en hoe deze op te lossen een antwoord op de vraag of sneller ook beter is hoe de moderne controller grip houdt zonder af te knellen hoe de weerstand van de lijn te overwinnen best practices van gerenommeerde organisaties Controllers, accountants in business en andere financiële professionals die kennis willen maken met de fundamentals van fast closing. Wilt u uw bestaande fast closing processen verbeteren, dan raden we u aan de cursus Advanced fast and quality close te volgen. drs. Jan de Kroon, organisatie-adviseur en directeur Improfin Groep drs. Jan de Kroon fundamental 30

31 Externe verslaggeving Advanced fast & quality close Versnel en verbeter uw financiële rapportage en afsluitingsproces Heeft u ook te weinig tijd voor analyse, advies en anticipatie bij het terugkerende proces van maand-, kwartaal- en jaarafsluitingen? En dit terwijl de veranderende informatiebehoefte van uw aandeelhouders, management en bestuur vereist dat u dicht op de cijfers zit. Hoe zorgt u ervoor dat u sneller vitale data beschikbaar hebt en deze adequaat kunt vertalen naar de waarheid achter deze cijfers? Met andere woorden, hoe verbetert en versnelt u uw financiële rapportage en afsluitingsproces? In uw functie bent u vooral bezig met financiële rapportage en consolidatie. U heeft behoefte aan versnelling en verdieping. Na afloop van deze cursus kunt u closing processen optimaliseren zodat verantwoordingsinformatie eerder beschikbaar is. U krijgt inzicht in hoe u structureel meer tijd creëert voor kwalitatieve analyses en beter invulling geeft aan uw rol als business partner. Dinsdag 21 november 2017 Improfin Groep, Wijchen uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 6 beoordelen informatiebehoefte de fast close-methode, met aandacht voor: - management & organisatie - ICT en datastructuur - mensen & cultuur - processen & diensten lean closing proces brondata naar efficiënt naar rapporteren financial management reporting quick wins en belangrijke verbeterpunten Concern controllers, (financial) controllers, reporting & consolidation managers en andere financiële professionals die hun bestaande fast closing processen willen verbeteren. Bent u op zoek naar vooral een oriëntatie op fast closing, dan raden we u aan de fundamental cursus Fast closing en toch effectief rapporteren te volgen. Docent drs. Jan de Kroon, organisatie-adviseur en directeur Improfin Groep advanced 31

32 Externe verslaggeving Donderdag 21 en vrijdag 22 september 2017 Heerlijckheid van Ermelo, Ermelo / uur (incl. logies) Leden Niet-leden PE-uren: 14 Basisbeginselen IFRS Intensieve cursus over internationale verslaggeving Beursgenoteerde ondernemingen publiceren hun geconsolideerde cijfers volgens International Financial Reporting Standards (IFRS). Andere ondernemingen mogen dit op vrijwillige basis doen. Ook in de Nederlandse verslaggeving zijn veel elementen uit IFRS overgenomen. Deze basiscursus maakt u vertrouwd met de beginselen van IFRS. Na deze intensieve tweedaagse cursus bent u vertrouwd met de beginselen van IFRS. Daarbij wordt ook aandacht besteed aan de verschillen met Nederlandse verslaggevingsgrondslagen. Een greep uit de onderwerpen: Algemene ontwikkelingen in IASB, ontwikkelingen in Nederland, meest recente versie Conceptual Framework IFRS, presentatie van jaarrekeningen (IAS 1) en stelselwijzigingen (IAS 8) Leasing (IAS 17 en IFRS 16) Voorzieningen (IAS 37) Business combinations (IFRS 3 en IAS 38) Impairment (IAS 36) Revenue recognition (IAS 18 en IFRS 15) Financiële instrumenten (IAS 39 en IFRS 9) Fair value measurement (IFRS 13) Achieving hedge accounting in practice (IAS 39) Iedere financiële professional die goed op de hoogte wil zijn van IFRS. drs. Pieter Veuger RA, partner PricewaterhouseCoopers LLP drs. Fred Versteeg RA, partner department of professional practice KPMG Accountants N.V. drs. Dingeman Manschot RA, director professional practice department Deloitte en lid van de Raad voor de Jaarverslaggeving prof. dr. Henk Langendijk, hoogleraar externe verslaggeving Nyenrode Business Universiteit en Universiteit van Amsterdam drs. Pieter Veuger RA fundamental 32

33 Externe verslaggeving Verdieping IFRS Meerdaagse casuïstiek Ondanks een gedegen basiskennis van IFRS loopt u in de praktijk soms tegen complexe situaties aan. Bijvoorbeeld daar waar de bestaande Nederlandse regelgeving en IFRS in hoge mate van elkaar verschillen. Juist deze complexe situaties worden tijdens de verdiepingscursus IFRS via praktische cases met u doorgenomen. U krijgt meer grip op onderwerpen die in de praktijk als lastig worden ervaren en op onderwerpen die leiden tot grote verschillen tussen Nederlandse regelgeving en IFRS. Aan de hand van diverse cases oefent u met de toepassing van uw kennis in de praktijk. Impairment (IAS 36) Pension accounting (IAS 19) Consolidation en Joint arrangements (IFRS 10, 11 en 12) Business combinations (IFRS 3 en IAS 38) Revenue recognition (IFRS 15) Financiële instrumenten (IAS 39 en IFRS 9) Fair value measurement (IFRS 13) Maandag 27 en dinsdag 28 november 2017 Van der Valk Hotel, Den Haag-Nootdorp / uur (incl. logies) Leden Niet-leden PE-uren: 14 Accountants, controllers en financiële professionals met een gedegen basiskennis van IFRS. prof. dr. Henk Langendijk, hoogleraar externe verslaggeving Universiteit van Amsterdam en Nyenrode Business Universiteit Ton Meershoek MSc. RA RC, Technical Expert Financial Reporting AFM, Lecturer financial reporting Nyenrode Business Universiteit drs. Dingeman Manschot RA, director professional practice department Deloitte en lid van de Raad voor de Jaarverslaggeving drs. Pieter Veuger RA, partner PricewaterhouseCoopers LLP prof. dr. Henk Langendijk advanced 33

34 Externe verslaggeving Donderdag 2 november 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 7 Update IFRS 2017 IFRS kent veel wijzigingen die een grote impact kunnen hebben op de jaarrekening. Het is van belang dat u op de hoogte bent van deze wijzigingen. De IFRS update gaat uitgebreid in op de nieuwe standaarden en interpretaties onder IFRS, waaronder die voor omzetverantwoording, leasing en financiële instrumenten. Na deze cursus: Bent u op de hoogte van de nieuwe en gewijzigde standaarden en interpretaties die in het boekjaar 2017 voor het eerst van toepassing zijn; Weet u welke wijzigingen vanaf 1 januari 2018 in zullen gaan; Kent u de voortgang van enkele belangrijke projecten van de IASB. Veel van deze ontwikkelingen hebben niet alleen consequenties voor de jaarrekening, maar ook voor informatiesystemen en soms de bedrijfsactiviteiten zelf; U weet welke wijzigingen in verslaggeving u nu al kunt doorvoeren. In één cursusdag behandelt de docent alle recent geldende wijzigingen in IFRS. Ook krijgt u een update van verslaggevingsstandaarden die reeds zijn goedgekeurd en binnenkort in werking treden. In de cursus Update IFRS 2017 gaat u aan de slag met: IFRS 15 Omzetverantwoording inclusief de onlangs gepubliceerde clarifications & verwachtingen AFM omtrent toelichting in halfjaarbericht/jaarverslag 2017; IFRS 16 Leasing; IFRS 9 inclusief verwachtingen AFM omtrent toelichting in halfjaarbericht/jaarverslag; ESMA en AFM enforcement priorities en recente uitspraken inclusief guidelines Alternative Performance Measures; IASB initiatieven op terrein van effectief communiceren inclusief aanpassingen IAS 1, IAS 7, practice statement materiality, etc.; Recente uitspraken IFRS Interpretations Committee. Samen met uw medecursisten bespreekt u de ontwikkelingen en praktijkproblemen aan de hand van voorbeelden en korte casussen. Accountants, controllers en financieel professionals met IFRS-kennis die in één dag bijgepraat willen worden over de ontwikkelingen in de afgelopen periode. prof. dr. Leo van der Tas RA advanced prof. dr. Leo van der Tas RA, vaktechnisch partner EY, lid Consultative Working Group ESMA, voormalig lid van het IFRIC alsmede van de Advisory Council van de IASB, Global IFRS Leader bij EY en hoogleraar Universiteit van Tilburg Maarten Hartman RA, senior director PwC Nederland, member Global Accounting Consulting Services PwC worldwide 34

35 Externe verslaggeving US GAAP versus IFRS Bent u als financial betrokken bij de externe verslaggeving van internationale entiteiten? Dan is kennis van IFRS onontbeerlijk. Bent u een onderdeel van een Amerikaanse moeder- of dochtermaatschappij, dan moet u ook op de hoogte zijn van de meest in het oog springende verschillen tussen US GAAP en IFRS om allerlei verzoeken te begrijpen en te kunnen toepassen. Na afloop van deze cursus heeft u een effectief overzicht van de grootste verschillen tussen IFRS en US GAAP aan de hand van de huidige geldende wet- en regelgeving, IFRS en FASB/SEC regels. U krijgt op balans- en resultatenrekeningniveau een overzicht en uitleg van de verschillen tussen IFRS en US GAAP voor boekjaren beginnend vanaf 1/1/2016 en volgende. U krijgt inzicht in de opbouw van US GAAP en IFRS en u wordt op de hoogte gebracht van de meest voor de hand liggende (digitale) referentiebronnen. Woensdag 20 september 2017 Flecher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 475 Niet-leden 575 PE-uren: 6 De cursus is thematisch opgebouwd en heeft de vorm van een hoor- en werkcollege. Enkele thema s die behandeld worden: opbrengstverantwoording overnames consolidatie vreemde valuta leasing listed versus non-listed financiële overzichten Financials die verantwoordelijk zijn voor het samenstellen, analyseren of controleren van reporting packs met als grondslag US GAAP/IFRS. drs. Stefan Betting RA, eigenaar/oprichter Profeda, een organisatie gericht op accountants, advocaten en notarissen. Stefan is tevens docent, examinator en scriptiebegeleider (internationale) externe verslaggeving Nyenrode Business Universiteit. drs. Stefan Betting RA advanced 35

36 Externe verslaggeving nieuw Donderdag 5 oktober 2017 Postillion Hotel, Utrecht-Bunnik uur Leden 495 Niet-leden 550 PE-uren: 6 Bijzonderheden: Kijk voor het detailprogramma op IFRS 17 Dit voorjaar heeft de IASB de nieuwe accountingstandaard IFRS 17 voor de verzekeringscontracten gepubliceerd. De implementatie staat voor 2021 gepland. Echter deze standaard kan een grote impact hebben op uw organisatie. De standaard is complex en is van invloed op uw performance en beleid. Daarom is het noodzakelijk om vroegtijdig te beginnen met de voorbereiding van de invoering van IFRS 17. U krijgt inzicht in de vergelijking met Solvency en waar u gebruik kunt maken van deze modellen. Na afloop van deze bijeenkomst kent u de highlights van de standaard IFRS 17 en de samenhang met IFRS 9, de impact voor uw organisatie en krijgt u handvatten hoe u dit verder intern en extern communiceert en uw collega s betrekt bij dit project. Historie IFRS 9 en IFRS 17 Highlights IFRS 9 Highlights IFRS 17 IFRS 17 en de verzekeringspraktijk IFRS 17 en de vergelijking met Solvency II Interne en externe communicatie rondom IFRS 17 Samenvatting en afsluiting door Hans Schoen Accountants, controllers, actuarissen en overige financieel professionals die werkzaam zijn bij of voor een verzekeringsmaatschappij. De cursus wordt verzorgd door meerdere sprekers. Uw dagvoorzitter is Hans Schoen, commissaris NN Groep N.V. Hans Schoen fundamental 36

37 Externe verslaggeving Update externe verslaggeving De ontwikkelingen in externe verslaggeving staan zowel nationaal als internationaal niet stil. IFRS wordt verder uitontwikkeld, IFRS SME wordt wereldwijd uitgerold en last but not least, de richtlijnen voor de jaarverslaggeving van de RJ zijn aangepast aan de actualiteit. Deze cursus staat stil bij de meest recente (voorgenomen) wijzigingen in wet- en regelgeving met betrekking tot externe verslaggeving in Nederland. U bent meteen up-to-date want alle conceptuitingen van de RJ en de IASB tot en met juli 2017 komen aan bod. Na deze cursus past u het geleerde meteen toe in de praktijk. U bent in staat te anticiperen of proactief te adviseren rond aankomende wijzigingen in (inter)nationale externe verslaggeving Dinsdag 10 oktober 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 425 Niet-leden 495 PE-uren: 4 De volgende onderwerpen komen aan de orde: nieuwe richtlijnen van de RJ voor grote en middelgrote rechtspersonen ontwikkelingen ten aanzien van IFRS SME wijzigingen in huidige IFRS standaarden aankomende wijzigingen in IFRS met een grote impact de nieuwe 4 e en 7 e EG-richtlijn Managers, risicomanagers, controllers, compliance officers, accountants en managers internal control die in aanraking komen met externe verslaggeving of daar zelf actief bij betrokken zijn. drs. Stefan Betting RA, eigenaar/oprichter Profeda, een organisatie gericht op accountants, advocaten en notarissen. Stefan is tevens docent, examinator en scriptiebegeleider (internationale) externe verslaggeving Nyenrode Business Universiteit. drs. Stefan Betting RA advanced 37

38 Externe verslaggeving Vrijdag 6 oktober 2017 Van der Valk Hotel, Vianen uur Leden 390 Niet-leden 475 PE-uren: 6 Leasedag Verslaggeving en fiscaliteit Deze leasedag biedt u zowel een integrale basiskennis als update over leasing en huur. Twee inspirerende sprekers informeren u over verslaggevings- en fiscale aspecten op dit gebied. Deze kennis draagt bij aan een verhoogde kwaliteit van uw verslaggeving en biedt een basis om te signaleren en adviseren over het fenomeen leasen voor middelgrote en grote ondernemingen. Bijzondere aandacht daarbij ook voor middelgrote ondernemingen die (nog) niet controleplichtig zijn. Na afloop van deze Leasedag bent u op de hoogte van de ontwikkelingen, mogelijkheden, aandachtspunten en valkuilen rondom leasing en huur. De verslaggevings- en fiscale aspecten worden geïllustreerd door herkenbare praktijkcasussen. Verslaggeving inleiding nieuwe leasestandaard IFRS 16 en gevolgen voor NL GAAP economische consequenties balans controle ratio s valkuilen Fiscale aspecten juridische inleiding IB/Vpb btw autoleasing bodemrecht Accountants en overige financiële professionals werkzaam bij of voor middelgrote en grote ondernemingen, zowel controleplichtig als (nog) niet controleplichtige ondernemingen. prof. dr. Henk Langendijk prof. dr. Henk Langendijk hoogleraar externe verslaggeving Universiteit van Amsterdam en Nyenrode Business Universiteit drs. Andor Valkenburg, belastingadviseur PKF Wallast Amsterdam fundamental 38

39 Externe verslaggeving Leergang deelnemingen en consolidatie Controllers, intern accountants en accountants in business worden in hun dagelijkse praktijk vaak gevraagd naar het verwerken van kapitaalbelangen, waaronder deelnemingen, in de enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening voor organisaties. In deze leergang komen deelnemingen en consolidatie zowel nationaal als internationaal uitgebreid aan bod in de theorie en via praktijkgerichte casussen. U ontvangt het boek Administratie van deelnemingen en consolidatie dat de leidraad vormt voor de theorie en de te behandelen casuïstiek. Na het afronden van deze leergang beheerst u de verwerking van kapitaalbelangen en consolidatie volgens de Nederlandse verslaggevingseisen en internationale verslaggevingseisen (IFRS). De volgende onderwerpen komen onder meer aan bod: administratieplicht en deelnemingen kapitaalbelangen c.s., waardering en toepasselijke grondslagen deelnemingen in de enkelvoudige jaarrekening en de bijbehorende administratie consolidatie (integrale consolidatie van 100%, niet 100%-deelnemingen en middellijke deelnemingen) consolidatievrijstellingen proportionele consolidatie de verwerking van up-, down- en sidestream transacties buitenlandse deelnemingen (met uitzondering van US GAAP) kapitaalbelangen en consolidatie onder IFRS fusies en overnames, de administratieve verwerking de verwerking van up-, down- en sidestream transacties Woensdag 15, 29 november en 6 december 2017 Mercure Hotel Amersfoort Centre, Amersfoort uur Leden Niet-leden PE-uren: 18 Bijzonderheden: U ontvangt voor aanvang van de leergang het boek Administratie van deelnemingen en consolidatie. Voor aanvang en na elke bijeenkomst ontvangt u enkele voorbereidingsopdrachten. Bent u accountant in business of registercontroller dan kunt u de voorbereidingsuren als zelfstudie-uren wegschrijven in uw PE-registratie. Controllers, intern accountants en accounts in business werkzaam in het MKB en in de internationale praktijk. drs. Stefan Betting RA, eigenaar/oprichter Profeda, een organisatie gericht op accountants, advocaten en notarissen. Stefan is tevens docent, examinator en scriptiebegeleider (internationale) externe verslaggeving Nyenrode Business Universiteit. drs. Stefan Betting RA fundamental 39

40 Finance Interview Karin Maat Nieuwe bedrijven trek je over de streep met je dienstverlening Karin Maat RA Het betekent dat we alle middelen kunnen aanwenden om het bedrijf zo goed mogelijk te laten presteren. Karin Maat IJmuiden heeft het enige geprivatiseerde havenbedrijf van Nederland. Een positie die unieke voordelen heeft, vindt cfo Karin Maat. Het merendeel van onze aandeelhouders bestaat uit gebruikers van de haven. Die hebben liever dat je in de haven investeert dan dat je dividend uitkeert. We zijn geprivatiseerd en dat is wat anders dan verzelfstandigd. In het geval van een verzelfstandigd havenbedrijf zijn de aandelen in handen van de overheid, bijvoorbeeld de gemeente. Wanneer die andere belangen heeft dan het havenbedrijf kan dat voor een spanningsveld zorgen. Omdat onze aandeelhouders haven- of visserij gerelateerde bedrijven zijn, hoeven wij daar niet bang voor te zijn. Toen het havenbedrijf in 1989 geprivatiseerd werd, kregen de in de haven gevestigde bedrijven de kans om het bloot eigendom van hun erfpachtgrond te kopen. Dat komt er op neer dat ze juridisch en economisch eigenaar worden van hun grond. Voorwaarde was dat ze ook een aandeel kochten in de nieuwe onderneming. Deze aandeelhouders zitten er niet in vanwege een puur commercieel belang. Ze hechten meer waarde aan het op diepte houden van havenbekkens en efficiënte kaderuimtes dan een opbrengst van een paar cent dividend per aandeel. Dat is heel prettig. Het betekent dat we alle middelen kunnen aanwenden om het bedrijf zo goed mogelijk te laten presteren. Het geeft je ook meer draagvlak. We positioneren ons de laatste jaren nadrukkelijk ook als zeehaven voor offshorebedrijven die zich in windenergie hebben gespecialiseerd. Vanuit IJmuiden zijn de huidige drie offshore windparken gebouwd. Toen twee jaar geleden een installatieschip voor het plaatsen van windmolens naar IJmuiden kwam, kon dat alleen als de Haringhaven twee dagen afgesloten werd voor grotere schepen. Het mooie is dat iedereen op zo n moment meedenkt. Snel schakelen Ik ben een heel operationeel ingestelde cfo. Dat is voor een deel noodzaak - we hebben maar 26 medewerkers op de loonlijst - maar het is ook een rol waarin ik mij heel prettig voel. Door die kleine organisatie kunnen we snel schakelen. We denken mee met de bedrijven die hier gevestigd zijn of plannen hebben in die richting. Wanneer iemand een specifieke vraag heeft, regelen we bijvoorbeeld een rondetafelgesprek met alle relevante partijen. Nieuwe bedrijven trek je over de streep met je dienstverlening. Ik zie mijn functie als het beheren van risico s en het bewaken van de continuïteit. Het is de kunst om tijdig in te zetten op activiteiten die toekomstbestendig zijn. De oliewinning maakt moeilijke tijden door. Als haven moet je het hebben van de bedrijvigheid er om heen. Op dit moment ligt dat grotendeels stil. Om onze duurzaamheidsambities te onderstrepen, zetten we niet alleen in op windenergie, maar hebben we ook een walstroomproject gerealiseerd. Koelvriesschepen die aanleggen in de haven, moesten vroeger hun motoren laten draaien omdat het normale elektriciteitsnet niet het gevraagde vermogen aan stroom kan leveren. Uit oogpunt van duurzaamheid wil je natuurlijk niet dat zo n scheepsmotor aan de kade blijft draaien. Daarom hebben we walstroom aangelegd. De schepen liggen nu CO2-neutraal in de haven omdat de stroom afkomstig is van offshore windparken. We faciliteren het omdat we graag een voorbeeldfunctie willen vervullen. Karin Maat RA is sinds 2005 cfo bij Zeehaven IJmuiden. Daarvoor werkte ze tien jaar bij KPMG. 40

41 Finance Accountantscontrole: regie nemen en houden! Een effectief financial audit proces De jaarafsluiting en de daaropvolgende accountantscontrole kosten organisaties niet alleen veel tijd, maar ook veel geld. Behaal winst door de regie in handen te nemen en dit proces te stroomlijnen. Naast een beter inzicht in de eigen processen is inzicht in het perspectief van een controlerend accountant van belang. Met dit inzicht verbetert u de samenwerking en bespaart u kosten op de audit fee. Na afloop van deze cursus heeft u inzicht in alle aspecten die de accountantscontrole en het proces erom heen effectiever en efficiënter maken. U leert hoe u de samenwerking met uw accountant kunt optimaliseren en daardoor tijd en kosten kunt besparen. Dinsdag 28 november 2017 Improfin Groep, Wijchen uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 6 U krijgt in deze cursus advies van de docent, die zelf ook betrokken is bij de dossiervorming binnen accountantskantoren en -diensten. U krijgt inzicht in het accountantsperspectief en hoe u daar het beste op in kunt spelen. De ervaring leert dat door een betere voorbereiding en afstemming vaak forse besparingen op het accountantsbudget haalbaar zijn. De volgende onderdelen komen onder andere aan bod: een overzicht van relevante regelgeving en controle standaarden het controleproces en hoe dat voor te bereiden het inbouwen van pre-assessments de inhoud van de opdrachtbevestiging en aanvullende afspraken het controleproces, hoe dat te regisseren en af te stemmen meerwerk en hoe dat te voorkomen dan wel daarover afspraken te maken de argumenten van de accountant en hoe die te beoordelen CFO s, (concern) controllers, hoofden administratie en andere financieel professionals die betrokken zijn bij de jaarrekening en de accountantscontrole. Herman Baars RA RO CIA, zelfstandig gevestigd adviseur/trainer, toetser bij NBA en IIA en opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordelaar betrokken bij (dossier)toetsingen binnen accountantskantoren en -diensten Herman Baars RA RO CIA advanced 41

42 Finance Date / Venue: Monday 13th and Tuesday 14th of November 2017 NBA, Amsterdam Time: (both days) hrs. Price: (hotel arrangement excluded) Members 995 Non-members CPD-credits: 13 Note: The course is in English, based on the English version of Excel. The course materials and exercises are suitable for Excel 2007, 2010 or You should bring your own laptop running Excel 2007 or later. Insights through Visual Analytics and Dashboards Producing actionable information for better business decision making Does your organization suffer from too much data but too little information? Often the challenge isn t to provide more reports and more detail, but to provide concise and actionable information that reveals the real story behind the data, provides fresh insights, greater context and a clearer focus for action. This two day course teaches you how to create and use advanced visual techniques to support better analysis and decision making both as part of general reports and for one page/ one screen dashboards. You will learn to build solutions in Excel, but can also apply these principles of good design to any systems solution. Learning objectives This course will teach you how to: Create reports and dashboards that deliver the big picture view Generate fresh insights and clearer focus for action Select and combine the right visual techniques and structure for each situation Produce effective reports and dashboards for management to make better decisions Course outline The course is conducted in a highly participative workshop style, with practical group discussion break-out sessions and a comprehensive case study where participants will work in groups to design a group dashboard for the board of a multi business organisation. It comprises the following key sections: Pre-course learning as preparation for the course Analytics and the future of finance Visuals for understanding, focus and insight Effective dashboard design Development in Excel Successful projects (how to apply what you learn and examples from past participants) Optional post course project to consolidate and embed learning and to earn a certificate of competency in Visual Analytics and Dashboard design Target audience This course is useful for accounting, finance and other professionals who prepare information for senior management/board level to support effective business decision making. mr. Simon Lindley advanced Trainers Mr. Simon Lindley, Chartered Accountant, Chartered Engineer (IT based) and MBA with a Masters level diploma in board-level governance. Simon is a specialist in business and finance function transformation including Excel and enterprise-based solutions for business intelligence and reporting. Ms. Elaine Chong, Chartered Accountant, MBA and managing director of the Institute of Business Analytics in Singapore. Elaine is a Certified Microsoft Office Specialist and certified US Master trainer (CMT) with the distinguished Master Trainers Academy, USA. 42

43 Finance Integrated, interactive & intelligent Excel Models i³bar, the revolutionary model for business analytics & reporting This program focuses on the integrated, interactive and intelligent Excel Models for Business Analytics & Reporting (i³bar) methodology and is a revolutionary approach. Through intensive hands-on, practical exercises, you will learn to create impressive, powerful and interactive reports for decision-making that are structured, flexible and reliable. It requires no additional software, add-ons or licenses. i3bar has been proven in practice by practitioners worldwide to reduce the time needed to carry out routine reporting from hours and days down to minutes. Learning Objectives Successfully apply i³bar techniques at work to provide fresh perspectives on business challenges and opportunities. Transform the nature of your role by freeing up significant time from reporting for added value analysis and critical projects. i³bar will enable you to: Integrate data from disparate data sources into Excel Build reliable and sustainable excel-based reporting models Construct interactive models for decision making Create scenarios and what-if analysis for budget Produce visually attractive and impactful reports Course outline This course is Excel-driven but is not about Excel functions. Rather it is the application and combination of those functions in the most creative manner to meet your needs in the workplace. An overview of the 3-day course: Pre-course learning as preparation for the course Day 1: Integrate Multiple Data Source/ Data Transformation Day 2: Build and Present Interactive Reports Day 3: Budget Simulation and Intelligence Optional post course project to consolidate and embed learning. Earn a certificate of competency in Business Analytics! Date / Venue: Wednesday 15th - Friday 17th of November 2017 NBA, Amsterdam Time: (all days) hrs. Price: (hotel arrangement excluded) Members Non-members CPD-credits: 20 Note: The course is in English, based on the English version of Excel. The course materials and exercises will all use Excel 2007, 2010 or You should bring your own Windows laptop running Excel 2007 or later. For the detailed program please visit nbavrc.nl or send an to opleidingen@nbavrc.nl. Target Audience CFO s, financial controllers, accountants, finance managers, business managers who find generating management reports too time-consuming and rigid for analysis purposes. Good prior knowledge of Excel is assumed. In order to make optimal use of the course you must have been using Excel for at least 2 years. Lecturer Ms. Elaine Chong, managing director of Institute of Business Analytics in Singapore has over 20 years of working experience in a leadership management position with experience in the electronics, healthcare, property, insurance, food, construction and consulting industry. While she was a Financial Controller with a Multi-National Company, she achieved various global awards in management reporting, in the areas of accuracy, timeliness and useful presentation. Elaine is a Chartered Accountant, a member of the Institute of Singapore Chartered Accountants (ISCA), she holds an MBA and is a Certified Microsoft Office Specialist and certified US master trainer (CMT) with the distinguished Master Trainers Academy, USA. ms. Elaine Chong advanced 43

44 Finance vernieuwd Vrijdag 8 december 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 450 Niet-leden 495 PE-uren: 6 Financieel strategisch partner Dat exponentiële technologische veranderingen en innovatieve businessmodellen organisaties tot voortdurende verandering dwingen begrijpen we allemaal. Maar hoe geeft u als financieel manager hier meer inhoud aan? Hoe combineert u in deze snel veranderende wereld de rollen van financieel-economisch geweten en strategisch partner? Als het tempo van verandering toeneemt kunt niet alleen blijven hangen in efficiency en compliance. In zo n wereld krijgt in control namelijk een andere betekenis. Zonder de basis te vergeten, zullen we verder moeten kijken en begrippen als effectiviteit en snelheid een gelijkwaardige plek moeten geven. Hoe geven we als financieel strategisch partner exponentiële veranderingen een plek in de planning & control cyclus, performance management, investeringsanalyse of in risk management? En wat betekent dat dan weer voor de competenties van financieel managers? Na afloop van deze cursus heeft u zicht op uw rol als strategisch partner en kunt u deze onderscheiden van uw rol van financieel geweten van de onderneming. U heeft handvatten om de binnen uw organisatie gebruikte finance en control instrumenten tegen het licht te houden en heeft inzicht in de meest belangrijke technologische ontwikkelingen van dit moment. Tijdens de cursus gaan we in op vragen als: heeft u zicht op de voor uw branche of onderneming belangrijkste technologische ontwikkelingen van dit moment? Wat betekenen deze ontwikkelingen voor uw organisatie vanuit financieeleconomisch perspectief? Hoe kunt u bijdragen aan organisatorische verandering en wat betekent dat concreet voor de finance en control instrumenten? En hoe combineert u de rol van strategisch partner met de rol van financieeleconomisch geweten? De volgende onderwerpen komen aan bod: Finance als strategisch partner Exponentieel management: van Plan-Do-Check-Act (PDCA) naar Connect-Respond-Trust-Accelerate (CRTA) Het nieuwe instrumentarium en veranderende competenties voor de financieel manager Iedere financiële professional die zich in de combinatie van finance en strategie wil verdiepen, zoals (financieel) managers, accountants, controllers, (non-)executive board members, consultants. drs. Stephan van den Broek RA RC, Partner bij Management Meets Singularity drs. Stephan van den Broek advanced 44

45 Finance Financiële instrumenten: derivaten Weinig financiële zaken zijn zó ondoorgrondelijk als derivaten en de verslaggeving daarover. Ondertussen neemt het derivatengebruik alleen maar toe. In deze cursus krijgt u de basisprincipes en verslaggevingsaspecten van derivaten uitgelegd. Met deze tweedaagse cursus doet u voldoende kennis op om derivaten en ontwikkelingen daarin te begrijpen en toe te passen. Treasurers zetten derivaten regelmatig in als hedge-instrument om risico s af te dekken. Bijvoorbeeld bij ongewenste gevoeligheid voor prijsschommelingen op de valuta- en de grondstoffenmarkten of bij krediet- en renterisico s. Zet u derivaten zorgvuldig en verstandig in als instrument voor financieel risicomanagement dan vormen ze in feite een verzekering. Dinsdag 19 en woensdag 20 december 2017 Landgoed Zonheuvel, Doorn / uur (incl. logies) Leden Niet-leden PE-uren: 14 Luc Keuleneer geeft de eerste dag van deze cursus een overzicht van populaire derivaten en de basisprincipes. Verder vertelt hij hoe u derivaten kan begrijpen en waarderen. Pieter Veuger verzorgt de tweede dag. Deze dag staat volledig in het teken van verslaggevingsaspecten. Accountants, controllers en andere financial executives die te maken hebben met derivaten. prof. Luc Keuleneer MBA, is adviseur financiële instellingen en overheidsbedrijven van de Belgische Minister van Financiën, director KPMG Brussel, Hoogleraar aan o.a. de Vrije Universiteit Amsterdam en lid van de Raad van Bestuur bij diverse bedrijven. drs. Pieter Veuger RA, partner PricewaterhouseCoopers LLP prof. Luc Keuleneer MBA fundamental 45

46 Finance Woensdag 27 september 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 650 Niet-leden 750 PE-uren: 7 Supply Chain Finance (SCF) Hoe kan SCF een rol spelen in de financiering van uw onderneming? De grootste financiers van het bedrijfsleven zijn niet de banken, maar de bedrijven zelf, die elkaar in de keten voorzien van werkkapitaal. Deze financiering van en door het bedrijfsleven laat de laatste jaren een groeiende trend zien door langere betaaltermijnen en slechter betaalgedrag. Een andere trend is dat door globalisering de afstand tussen inkoop, productie en verkoop en daarmee de lengte van de keten steeds groter wordt. Supply Chain Finance (SCF) kan een oplossing bieden om met deze toenemende druk op het werkkapitaal om te gaan. SCF biedt tevens een mogelijkheid voor banken en andere financiers om hun aandeel in de financiering van het werkkapitaal te verhogen. Deze praktijkgerichte cursus geeft u inzicht in de werking van SCF oplossingen en hoe deze een rol kunnen spelen in het werkkapitaal management en de financiering van uw onderneming. Hierbij gaat het om de volgende thema s: Cash is king: omzet is mooi, maar uiteindelijk gaat het om cash; Basel III: mede onder invloed van Basel III verschuift financiering van bancair naar Asset Based Finance; Innovatieve financiering: SCF staat voor verschillende financieringsoplossingen, zoals reversed factoring en dynamic discounting, die gebaseerd zijn op samenwerking tussen leveranciers en afnemers; Markt in beweging: SCF groeit snel en kent veel verschillende en nieuwe aanbieders van platforms of financiering. We starten met een introductie van het werkkapitaal en welke rol dit speelt in het primaire en commerciële proces van een onderneming. Het managen van het werkkapitaal vergt een integrale, multidisciplinaire aanpak. Marge, kredietrisico en werkkapitaalsbeslag moeten in onderlinge samenhang worden bekeken en bepalen mede de mogelijkheden om het werkkapitaal te financieren. We bespreken wat SCF is, welke rol SCF speelt in het werkkapitaalbeheer en hoe SCF zich verhoudt tot andere vormen van financiering. In de middag wordt nader ingegaan op de praktische aspecten van SCF, welke structuur past bij mijn organisatie, welke partijen zijn hierbij betrokken, hoe selecteer ik aanbieders van SCF, hoe implementeer ik een SCF oplossing. Dit wordt geïllustreerd aan de hand van enkele praktijk cases. De volgende onderwerpen komen aan de orde: Introductie werkkapitalen; Werkkapitaal versus (client)rentabiliteit; Werkkapitaalfinanciering: bancair versus asset based finance; Hoe speelt SCF een rol in het beheer en de financiering van het werkkapitaal? Wat zijn de consequenties en voor- en nadelen van SCF voor leveranciers en afnemers? Aanbieders van SCF: platforms en financiers; SCF implementatie: onboarding leveranciers, documentatie, koppeling met boekhouding betaalprocessen? Martijn van Laer advanced CFO s, financieel managers, controllers en treasurers van ondernemingen die meer willen weten over werkkapitaal en financiering en de rol die SCF daarin kan spelen. Martijn van Laer, partner Orchard Finance enkele gastsprekers (onderneming, financier, platform leveranciers, jurist) 46

47 Finance Investeringsbeoordeling en bedrijfswaardering De discounted cash flow (DCF) methode Hoe creëert een ondernemer waarde voor kapitaalverschaffers? Op welke wijze kijken corporate finance afdelingen van banken en investeerders naar waarde? De beste methode om waarde te bepalen is die van de berekening van de netto contante waarde van de toekomstige kasstromen. Deze methode kan worden toegepast op de beoordeling van investeringsprojecten, maar ook om de waarde van een onderneming als geheel te bepalen. Dan spreken we over waardebepaling op basis van de discounted cash flow (DCF) methode. De waarde van een investering of de waarde van de onderneming wordt bepaald door de toekomstige vrije kasstromen en het moment waarop deze naar verwachting gerealiseerd zullen worden. Dit impliceert dat waardering plaatsvindt op basis van verwachtingen en veronderstellingen. Tijdens deze cursus ervaart u dat een waardering van kasstromen geen exacte wetenschap is, maar financieel modelleren aan de hand van een consistente visie. De visie bepaalt de uiteindelijke waardebepaling. Na afloop van deze cursus heeft u een goed inzicht in de componenten van een investeringsbeoordeling en een DCF analyse. U kunt na afloop de kritische parameters beoordelen op hun realiteitsgehalte. Maandag 2 oktober 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 7 Bijzonderheden: Neem uw eigen laptop mee met daarop Excel 2010 (of een latere versie) geïnstalleerd Beoordeling van investeringsvoorstellen: methodes en technieken. De voordelen van netto contante waarde berekeningen, de interpretatie van uitkomsten en de betekenis van internal rate of returns; Marktwaarde van het eigen vermogen en de marktwaarde van de gehele onderneming; Bespreking van componenten van een DCF analyse; Analyse van de verschillen tussen een kasstroomoverzicht en de kasstromen die in een DCF analyse gebruikt worden; Kwantificeren van de kostenvoet van het vreemde vermogen: risicovrije rentevoet, credit ratings en risico opslagen; Kwantificeren van de kostenvoet van het eigen vermogen en de invloed van de financiële hefboom hierop; De gemiddelde gewogen kostenvoet van het totale vermogen; De structuur van een DCF model, de bepaling van het aantal expliciete voorspel periodes, eindwaarde berekeningen, het nut van scenario en gevoeligheidsanalyses en impliciete multiples. Controllers, accountants, treasurers en financieel analisten. drs. Frans van Laar heeft 18 jaar ervaring in de financiële sector. Hij is aandelenanalist, investor relations manager en directeur geweest. Hij is inmiddels 9 jaar actief als trainer op het gebied van financieel management, waardebepaling van ondernemingen, strategie en bank risico management. drs. Frans van Laar fundamental 47

48 Finance Maandag 9 oktober 2017 Van der Valk Hotel, De Bilt-Utrecht uur Leden 650 Niet-leden 750 PE-uren: 7 Bijzonderheden: U ontvangt een casus ter voorbereiding Financiering en financieringsdocumentatie voor (middel) grote ondernemingen Het financieringslandschap van regulier bankkrediet blijft dynamisch. De bankbalansen zijn nog niet hersteld, de aanpassing van de regelgeving is nog niet voltooid, de centrale banken beïnvloeden de markt en alternatieve financieringsvormen worden volwassen. Binnen deze dynamiek is kennis van de fundamentals van financiering van belang om door de bomen het bos te zien. Hoe formuleert u een financieringsbeleid om de in uw onderneming aanwezige activa en kasstromen optimaal in te zetten ten behoeve van uw (toekomstige) financiering? Hoe organiseert u het financieringsproces intern en extern? Waarom wordt de documentatie steeds langer en ingewikkelder? Hoe zit die documentatie in elkaar? Waar krijg ik nog meer mee te maken als ik de financiering ga vastleggen? Deze praktijkgerichte cursus geeft aan hoe u de regie houdt bij het aantrekken van financiering. Een goede voorbereiding, waarin u realistische uitgangspunten formuleert, is daarbij cruciaal. U verkrijgt kennis over het belang van kredietrisico, zekerheden en een gedragen financieringsbeleid en u leert hoe financieringsdocumentatie in elkaar steekt en waar u op moet letten. De cursus richt zich op (middel) grote ondernemingen. Dit zijn ondernemingen met een omzetniveau vanaf circa 100 tot 150 miljoen euro en een financieringsbehoefte vanaf circa 25 miljoen euro. Na een introductie op de financieringspraktijk behandelt u in de ochtend een case over een financieringsproces van een grote overname. In de middag komt de financieringsdocumentatie aan bod met aandacht voor de LMA documentatie. Onder meer de volgende onderwerpen komen aan de orde: kredietrisico, zekerheden, kostprijs krediet, Basel financieringsbeleid financieringsvormen en -alternatieven case financiering van acquisities architectuur van financieringsdocumentatie belangrijkste onderhandelpunten in de kredietdocumentatie documentatieproces Cfo s, controllers en treasurers van (middel) grote ondernemingen die op een praktische wijze willen ervaren wat er komt kijken bij het formuleren van een financieringsbeleid en aantrekken van financiering. ir. Rolf Michon MFE ir. Rolf Michon MFE, directeur Orchard Finance mr. Gianluca Kreuze, finance partner Loyens & Loeff N.V. fundamental 48

49 Finance Asset & Liability Management (ALM) Asset & Liability Management (ALM) staat centraal bij het dagelijks managen van financiële instellingen op basis van verwachte toekomstige rente ontwikkelingen en de risico s waar ALM om draait. Dit programma biedt u inzicht op basis van de concepten van ALM bij banken met praktische voorbeelden en opdrachten. Dit inzicht is bruikbaar voor het ALM van andere financiële instellingen. 1. Introductie ALM Financiële Instellingen ALM pensioenfondsen ALM verzekeraars - Solvency II structuur - Solvency Capital Requirement ALM Banken - Bazel Toezicht: Kapitaal-Risico/Rendement - Gebruik derivaten 2. Risico s: bronnen en management Marktrisico bronnen Kredietrisico Operationeel risico Liquiditeitsrisico Renterisico 3. Kapitaal Banken Van Basel I naar Basel II Basel III aanpassingen in toezichteisen Donderdag 7 en vrijdag 8 december 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein (beide dagen) uur Leden Niet-leden PE-uren: 14 Kijk voor het uitgebreide detailprogramma op Accountants en controllers werkzaam in of voor een financiële instelling en verantwoordelijk voor riskmanagement, corporate finance, IT & Systems, business analyse of product control. Michiel van den Broek MSc is managing director van Hecht Consult. Michiel heeft praktische financiële ervaring opgedaan in diverse functies bij o.a. ABN AMRO Bank en KPN. Na een aantal interim opdrachten bij treasury afdelingen verzorgt hij vanaf 2005 financiële trainingen. Zijn specialisaties zijn financiële markten, financieel management en bank- & risicomanagement. Michiel van den Broek MSc fundamental 49

50 Finance Woensdag 8 november 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 7 Bijzonderheden: Zorg dat u een rekenmachine tot uw beschikking heeft. Op weg naar Basel IV? Anticipeer nu op de nieuwe kapitaalregels! Banken zijn geconfronteerd met een pakket aan maatregelen op het gebied van kapitaal en liquiditeit, met als doel om beter bestand te zijn tegen schokken in de markt (Basel III). De Financial Stability Board eist additionele kapitaalbuffers (TLAC/MREL) bovenop de reeds aangescherpte eisen. De BIS spreekt over aanpassen in kapitaaleisen voor operationeel risico, woninghypotheken en marktrisico. In de wandelgangen wordt dit Basel IV genoemd. Daarnaast is binnen de Eurozone sinds november 2014 sprake van een geharmoniseerd toezicht door de ECB (SSM). Banken onderwerpen zichzelf aan stresstesten, maar dienen deze ook uit te voeren op verzoek van de EBA en de ECB. Indien niet langer levensvatbaar dienen banken geherkapitaliseerd c.q. geliquideerd te worden zonder dat de Staat direct opdraait voor de kosten en verliezen (SRM). Verliezen uit financiële instrumenten, waaronder kredieten, vormen de belangrijkste bron van potentiele verliezen voor een bank. De nieuwe verslagleggingsregels (IFRS 9) zullen ertoe leiden dat banken eerder verliezen moeten nemen. De gevolgen van al deze nieuwe regels zijn significant omdat banken te maken krijgen met hogere risicomanagement kosten, hogere funding kosten en toenemende kapitaaleisen. Dit alles zal een drukkend effect hebben op de ROE van banken en kan leiden tot hogere kosten voor kredietvragers. Na afloop van deze cursus heeft u een goed beeld van de kapitaal- en liquiditeitseisen waaraan banken dienen te voldoen en de gevolgen daarvan voor banken. De noodzaak van aanvullende kapitalen en liquiditeitseisen; Basel III kapitaaleisen: CET-1, AT1, T2; Kapitaalbuffers: capital conservation, MREL, systemic (TLAC), countercyclical, supervisory; Hogere risico wegingen (RWA) en risicomodellen; Liquiditeitsratio s en eisen; SSM en SRM; IFRS 9; Het nut van stresstesting; Impact Basel op het rendement dat banken kunnen realiseren op het eigen vermogen; Welke problemen zijn opgelost en welke nieuwe problemen zijn juist gecreëerd door de alsmaar strengere kapitaal en liquiditeitseisen. Controllers, accountants, treasurers, compliance officers, asset liability managers, financiële analisten en risicomanagers. drs. Frans van Laar advanced drs. Frans van Laar heeft 18 jaar ervaring in de financiële sector. Hij is aandelenanalist, investor relations manager en directeur geweest. Hij is inmiddels 9 jaar actief als trainer op het gebied van financieel management, waardebepaling van ondernemingen, strategie en bank risico management. 50

51 Finance MiFID II Het doel van MiFID II is het efficiënter en transparanter maken van de Europese financiële markten en het vergroten van de bescherming van beleggers. De nieuwe maatregelen zullen enorme impact hebben op onder andere: beleggingsondernemingen, vermogensbeheerders en handelsplatformen. De inwerkingtreding van MiFID II staat gepland voor Na deze bijeenkomst heeft u een goed beeld van: Het doel van MiFID II; Wat de belangrijkste onderdelen van MiFID II zijn; De impact van MiFID II; Hoe u omgaat met de veranderingen die MiFID II veroorzaakt. Woensdag 11 oktober 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 250 Niet-leden 275 PE-uren: 3 Tijdens de bijeenkomst worden de volgende onderwerpen nader toegelicht: beleggersbescherming toetsen passendheid beleggingsadvies, beheer en execution only productontwikkeling en product governance complex en niet-complex product informatievertrekking bij beleggingsproducten Controllers, accountants, auditors en overige financieel profesionals. Docent Iris van de Looij, MiFID II consultant. Iris heeft twintig jaar werkervaring binnen private banking en asset management. Binnen asset management heeft zij diverse commerciële en managementfuncties bekleed waaronder wereldwijde verantwoordelijkheid voor marketing van de Fortis-beleggingsfondsen. Bij MeesPierson hield zij zich bezig met de bevordering en uitbreiding van de internationale sales activiteiten en was zij wereldwijd verantwoordelijk voor productontwikkeling. Binnen Theodoor Gilissen Bankiers en KBL European Private Bankers was ze verantwoordelijk voor introductie van nieuwe pricing en productie van beleggingsoutput voor acht Europese landen. Iris van de Looij fundamental 51

52 Finance nieuw Woensdag 29 november 2017 Van der Valk Hotel, De Bilt-Utrecht uur Leden 225 Niet-leden 250 PE-uren: 3 Payment Service Directive 2 (PSD2) Na jaren van voorbereiding is de Payment Service Directive 2 (PSD2) door de Europese ministerraad goedgekeurd. Het laatste decennium zijn er steeds meer nieuwe toetreders op het toneel voor financiële diensten verschenen zowel op het vlak van payments als het aggregeren van rekeninginformatie. De PSD2 is tot stand gekomen om meer competitie, innovatie, transparantie en veiligheid te bieden voor de Europese betaalmarkt. Dit zijn de belangrijkste wijzigingen: PSD2 stimuleert concurrentie op het gebied van betaaldiensten in de interne markt van de EU; Dankzij PSD2 krijgen third party account information service providers (AISPs) toegang tot rekeninginformatie; PSD2 zorgt er voor dat third party payment initiation service providers (PISPs) via hun internet-toepassing of mobiele App betalingen kunnen doen in opdracht van een rekeninghouder bij een bank; PSD2 regelt versterkte consumentenbescherming bij gebruik van innovatieve betaalmethoden van de nieuwe partijen. Na het volgen van deze bijeenkomst kent u alle ins and outs van PSD2 en heeft u inzicht in de impact van deze verandering op organisaties. Wat houdt PSD2 in? Wie zijn de nieuwe spelers? Wat betekent PSD2 voor de banken, bedrijfsleven en accountants? Hoe kun je samenwerken met Fintechs? Uitwerking van de volgende casuïstiek: - impact in de e-commerce sector - impact in de financial services sector - impact in de banking sector Accountants, controllers, treasurers en overige financiële professionals Fred Bär is partner bij de Payments Advisory Group en expert in de Europese Payments industrie. Van was hij Executive Vice President bij Interpay, daarvoor was Fred adviseur strategie bij de EBA Clearing in Parijs en Brussel en Managing Director voor Vocalink in Londen. Fred Bär fundamental 52

53 Fiscaal & recht Fiscale Actualiteiten Vennootschapsbelasting U wordt in één middag bijgepraat door fiscale experts over de laatste ontwikkelingen op het gebied van de vennootschapsbelasting. Op dit belastinggebied is nu veel te doen. De voorstellen van de OECD en de Europese Commissie hebben grote impact op de Nederlandse vennootschapsbelasting. Een deel van de voorstellen is in 2016 geïmplementeerd en in 2017 worden in dat kader nieuwe wetswijzigingen verwacht. Het betreft onder andere de regels inzake de renteaftrek, de deelnemingsvrijstelling, transferpricing etcetera. Daarnaast zijn er ook dit jaar weer belangrijke uitspraken van de Hoge Raad, het Hof van Justitie en (voorgestelde) wetswijzigingen die aandacht verdienen. Na afloop van deze cursus heeft u inzicht in de meest actuele ontwikkelingen op het gebied van de vennootschapsbelasting. Donderdag 30 november 2017 Nyenrode Business Universiteit, Breukelen uur Leden 495 Niet-leden 495 PE-uren: 5 De volgende onderwerpen komen aan bod: Fiscale eenheid, wetswijziging en jurisprudentie; Transfer Pricing, Country-by-Country Reporting; Financieringsproblematiek zoals renteaftrek, onzakelijke lening, afwaarderingen op vorderingen en de door Europa voorgestelde renteaftrekbeperking. Controllers, accountants, bestuurders, toezichthouders, commissarissen, risk managers en auditors in (hoger) financieel management. prof. dr. mr. Gérard Kampschöer, hoogleraar fiscale winstbepaling, Universiteit van Amsterdam mr. drs. Nathalie Speet RA, coördinator country-by-country reporting (coördinatiegroep verrekenprijzen), lid coördinatiegroep tax havens & concernfinanciering en universitair docent Universiteit van Amsterdam prof. mr. dr. Arco Bobeldijk, tax partner Loyens & Loeff NV en hoogleraar vennootschapsbelasting, Nyenrode Business Universiteit prof. mr. dr. Arco Bobeldijk advanced 53

54 Fiscaal & recht Donderdag 31 oktober 2017 TIAS, School for Business & Society, Tilburg uur Leden 695 Niet-leden 795 PE-uren: 7 Masterclass tax assurance in de boardroom Het belang van tax in de boardroom Fiscaliteit en de beheersing daarvan moet tegenwoordig in de boardroom op de agenda staan. De maatschappelijke vraag naar fiscale transparantie is groot. Er wordt van organisaties verwacht dat ze ook hun fiscale proces op orde hebben, in control zijn. Tax/belasting is vaak onderbelicht in ondernemingen, maar kan een groot financieel, bestuurlijk en reputationeel risico met zich meebrengen. Als financieel professional moet u uw fiscale processen inzichtelijk hebben, inclusief de risico s en kansen. De Belastingdienst wil zijn toezicht afstemmen op keuzes die uw onderneming maakt op het gebied van transparantie, fiscale beheersing en fiscale strategie. Heeft u deze aanpak inzichtelijk? En weet u wat de gevolgen zijn voor de toepassing van corporate governance regels en de commerciële jaarrekening? Deze Masterclass tax assurance gaat in op alle genoemde factoren die met het belastingproces in de onderneming te maken hebben. Er is met name aandacht voor de internationale ontwikkelingen betreffende de informatie-uitwisseling tussen belastingdiensten over multinationals en de gevolgen voor de ondernemingen en de public relations component (denk aan de ophef rond Starbucks, Google, Apple etc.). De Masterclass tax assurance biedt inzicht in de meest actuele ontwikkelingen omtrent fiscaal risicomanagement. Dit programma biedt handreikingen en geeft inzicht in de relevante aspecten rondom de beheersing van het belastingproces in uw eigen onderneming. advanced + expert We gaan in op corporate governance, public relations, horizontaal toezicht en internal- en management control. U krijgt inzicht in de (voorgenomen) internationale ontwikkelingen van OECD, EU en G 20 (BEPS, country by country reporting). interne beheersing van belastingen compliance, risicomanagement door Belastingdiensten (waaronder co-operative compliance/ Horizontaal Toezicht) corporate governance en belastingen gevolgen voor de commerciële jaarrekening Controllers, accountants, bestuurders, toezichthouders, commissarissen, risk managers en auditors in (hoger) financieel management mr. dr. Ronald Russo, docent fiscale economie, Tilburg School of Economics and Management. Robbert Veldhuizen RA RE CISA, projectleider onderzoek naar het toezicht van de Belastingdienst op grote ondernemingen. Tot 2013 was hij Landelijk Vaktechnisch Coördinator Controle van de Nederlandse Belastingdienst. Robbert geeft regelmatig gastcolleges bij TIAS, Universiteit Delft en Nyenrode. 54

55 Fiscaal & recht Actualiteiten ondernemingsrecht Het ondernemingsrecht staat niet stil. Zowel in de rechtspraak als op het terrein van de wetgeving zijn er ontwikkelingen die voor de financieel professional van belang zijn. De nadruk zal liggen op de ontwikkelingen die relevant zijn voor de mkb-praktijk. Na afloop van deze cursus is uw kennis van het ondernemingsrecht weer up-to-date. Als adviseur of controller bent u in staat te adviseren over de ontwikkelingen in het ondernemingsrecht, juridische valkuilen te ontwarren, de juiste koers te bepalen of vast te stellen op welk moment juridische bijstand gewenst is. Het definitieve programma hangt af van de ontwikkelingen tot aan de dag van de cursus. De volgende onderwerpen komen naar verwachting aan bod: Personenvennootschappen: afgescheiden vermogen, aansprakelijkheid beherende en commanditaire vennoten, ontbinding en vereffening; Besluitvorming en de (on-)geldigheid van besluiten; (De waarde van) de aandeelhoudersovereenkomst; Beslechting van geschillen in de onderneming: in kort geding, in de wettelijke geschillenregeling en in de enquêteprocedure; Rechtspositie van de bestuurder van de BV-NV-stichting (waaronder: ontslag, managementovereenkomst en het civielrechtelijk bestuursverbod); De jaarrekening (403-verklaring); Ontbinding, vereffening en faillietverklaring van rechtspersonen, waarbij aandacht voor turboliquidatie; Aansprakelijkheid van bestuurders (waaronder wetsvoorstel bestuur en toezicht rechtspersonen waardoor aansprakelijkheidsrisico s voor bestuurders van stichtingen en verenigingen worden vergroot). Woensdag 29 november 2017 Van der Valk Hotel, Den Haag-Nootdorp uur Leden 525 Niet-leden 625 PE-uren: 5 De financieel professional die op de hoogte wil blijven van de laatste ontwikkelingen in het ondernemingsrecht. mr. dr. Joti Roest, universitair hoofddocent Universiteit van Amsterdam mr. Hans Vetter, raadsheer gerechtshof te Den Haag, universitair docent Universiteit van Amsterdam dr. Joti Roest advanced 55

56 Fiscaal & recht nieuw Donderdag 14 september 2017 Postillion Hotel, Utrecht-Bunnik uur Leden 325 Niet-leden 325 PE-uren: 3 Actualiteiten ontslagrecht Ontslag werknemer en statutair bestuurder Het ontslagrecht is ingrijpend gewijzigd. De Wet Werk en Zekerheid wijzigt het ontslagsysteem en introduceert een nieuw systeem van vergoedingen. Deze nieuwe wetgeving is technisch en gedetailleerd en er is inmiddels ook de nodige jurisprudentie verschenen. De statutair bestuurder blijft een uitzonderingspositie behouden in het ontslagrecht, ook daaraan wordt aandacht besteed. Na afloop van dit seminar is uw kennis van het nieuwe ontslagrecht up-to-date. U bent als financial in staat te adviseren over individuele en collectieve ontslagzaken. U kunt verschillende ontslagvergoedingen onderscheiden (en waar mogelijk berekenen), de juiste koers bepalen of vaststellen op welk moment juridische bijstand gewenst is. Het definitieve programma hangt af van ontwikkelingen tot aan de dag van het seminar. De volgende onderwerpen komen naar verwachting aan bod: ontslaggronden ontslagroutes (UWV of kantonrechter) ontslagvergoedingen procederen en termijnen rechtspositie van de statutair bestuurder van een vennootschap De financieel professional die op de hoogte wil blijven van de laatste ontwikkelingen in het ontslagrecht. mr. dr. Hanneke Bennaars, onderzoeker Universiteit van Amsterdam mr. dr. Hanneke Bennaars advanced 56

57 nieuw Fiscaal & recht Aansprakelijkheid bestuurders en toezichthouders Het aansprakelijkheidsrecht geeft een bont beeld te zien van situaties waarin bestuurders en toezichthouders met de nodige voorzichtigheid moeten opereren. Dit praktische seminar richt zich op aansprakelijkheidsrisico s van bestuurders en commissarissen van de NV & BV, maar ook op functionarissen in non-profit organisaties / semi publieke instellingen. Een actueel onderwerp aangezien een wetsvoorstel aanhangig is dat de wettelijke gronden uitbreidt om bestuurders en toezichthouders aansprakelijk te stellen. U bent na afloop thuis in de belangrijkste aansprakelijkheidsrisico s van bestuurders en toezichthouders bij rechtspersonen en u bent goed in staat deze aansprakelijkheidsrisico s te signaleren. Donderdag 2 november 2017 Postillion Hotel, Utrecht-Bunnik uur Leden 325 Niet-leden 325 PE-uren: 3 De verschillende typen van aansprakelijkheid worden aan de hand van praktische casuïstiek met u besproken. Aan de orde komen in het bijzonder: aansprakelijkheid tegenover de rechtspersoon buiten faillissement de bestuurder en de dividenduitkering de invloed van taakverdeling tussen bestuurders op de aansprakelijkheid aansprakelijkheid in faillissement aansprakelijkheid tegenover crediteuren van de rechtspersoon wetsvoorstel bestuur en toezicht rechtspersonen (aansprakelijkheid van bestuurders en toezichthouders in de non-profitsector) Bestuurders, toezichthouders en financieel professionals die op de hoogte moeten zijn van de meest up-to-date wetgeving rondom aansprakelijkheid en bijbehorende risico s. mr. dr. Joti Roest, universitair hoofddocent ondernemingsrecht Universiteit van Amsterdam dr. Joti Roest advanced 57

58 Fiscaal & recht Dinsdag 7 en woensdag 8 november 2017 Improfin Groep, Wijchen / uur (excl. logies) Leden Niet-leden PE-uren: 15 De rol van de financial bij fusies en overnames Maak kennis met het M&A proces U bent als financial betrokken bij de toekomst van uw organisatie. U adviseert over en vertaalt de strategie naar concrete acties om die toekomst in goede banen te leiden. Die acties kunnen bestaan uit het aangaan van samenwerkingen en joint-ventures, investeren of juist desinvesteren. Maar ook het aankopen of verkopen van bedrijven of bedrijfsonderdelen. Om een regisserende rol te vervullen is gedegen voorbereiding en praktische kennis een vereiste. Na afloop van dit programma heeft u inzicht in het strategische proces van fusies en overnames. U bent in staat om deze processen in goede banen te leiden en vervelende verrassingen te voorkomen. Het programma gaat in op belangrijke aspecten die bij fusies en overnames spelen: (Financiële) strategie - aan de orde komen strategische analyse en de verschillende keuzes die kunnen worden gemaakt inclusief hun financiële consequenties en effecten op de waarde van de onderneming; Juridische voetangels & klemmen - waar moet er in juridische zin rekening mee gehouden worden, wie zijn betrok ken partijen en wanneer zit u waar aan vast? Wat zijn LOI s en SPA s en hoe regelt u de juridische due diligence?; Financiering - het financieringslandschap verandert snel en heftig. Welke bronnen zijn er en hoe kijken ze naar de deal? Welk financieringsarrangement is passend en blijft dat ook na de deal zo; Waarde, prijs en fiscaliteit - wat is de relatie tussen de waarde en de gevraagde prijs en met welke fiscale aspecten moet er rekening worden gehouden? En hoe borgt u die in de due diligence en post-fusie integratie?; Begin with the end in mind - gedurende het proces raken partijen veelal in een flow en willen ze naar de deal. We besteden aandacht aan een tweetal belangrijke aspecten: De do s en dont s bij het onderhandelen (zeker met professionele partijen) en de post-fusie fase waarin het slagen van de deal feitelijk moet blijken en weeffouten zich manifesteren. Denk hierbij aan onderschatte cultuurinvloeden. Meer behoefte aan verdieping op Due Diligence? Bekijk de cursus Getting the M&A deal done op pagina 59. Dit programma is geschikt voor financiële professionals die een adviserende en regisserende rol hebben bij fusie- en overnameprocessen. mr. drs. Catelijne Bach, partner Van Iersel en Luchtman Advocaten Pierre Steeghs RA, zelfstandig gevestigd accountant & fiscalist, associate partner Improfin drs. Jan de Kroon, organisatieadviseur en directeur Improfin Groep drs. Jan de Kroon fundamental 58

59 Fiscaal & recht Getting the M&A deal done! Verdiep uw due diligence kennis Uw relaties verwachten dat u hen succesvol begeleidt bij de overname van een onderneming. Tot uw taken rekenen zij onder andere de uitvoering van due diligence onderzoek, rapportage en overige specifieke due diligence vraagstukken. Deze praktische cursus biedt u handvatten en verdieping bij het doen van due diligence onderzoek. Na afloop van de cursus heeft u een goed overzicht van de werkzaamheden die u moet verrichten bij due diligenceopdrachten. Zowel vanuit het perspectief van vendor due diligence als buyer due diligence. U leert hoe u het dossier moet bijhouden en welke eisen worden gesteld aan de (advies)rapportage. Tijdens deze cursus doorloopt u due diligence van opdrachtaanvaarding tot en met afronding van de werkzaamheden. Donderdag 16 november 2017 Van der Valk Hotel, Vianen uur Leden 895 Niet-leden PE-uren: 9 Deze cursus geeft financials die te maken hebben met fusies en/of overnames praktische handvatten ten aanzien van financiële, fiscale en juridische aspecten van due diligence-vraagstukken. De cursus bestaat uit vier onderdelen: Deel 1: een algemene introductie tot due diligence, verschillende definities, de plaats binnen wet- en regelgeving en relevante jurisprudentie; Deel 2: het juridische traject van een overname: hierbij wordt stilgestaan bij de Letter of Intent (LOI), het juridische due diligence-onderzoek en de vertaling van LOI en due diligence-bevindingen naar de Sale and Purchase Agreement (SPA); Deel 3: het fiscale due diligence-onderzoek staat stil bij fiscale zaken in de pre deal fase (financiering, structurering en LOI), de deal fase (fiscale optimalisatie structuur, due diligence, garantie/vrijwaring) en post deal fase (fiscale optimalisatie, implementatie en fiscale formaliteiten); Deel 4: het financiële due diligence-onderzoek; hierbij wordt ingegaan op specifieke aandachtspunten tijdens het financiële due diligence-onderzoek (uitgewerkt in een aantal praktijkvoorbeelden), verschillende transactie structuren (locked box versus completion accounts), het verschil tussen ondernemingswaarde en aandeelhouders waarde en vendor due diligence versus vendor assistance. Meer behoefte aan een basisprogramma fusies en overnames? Bekijk de cursus De rol van de financial bij fusies & overnames op pagina 58. Accountants in business, openbaar accountants en intern accountants. drs. Stefan Betting RA (algemeen), CEO/Founder PROFEDA mr. Rowdy Schouten (fiscaal), partner JSA Tax Consultancy mr. Jeroen Bleeker (juridisch), partner Janssen Broekhuysen Advocaten drs. Joost Siemensma RA (financieel), partner SINCERIUS Transaction Services drs. Stefan Betting RA advanced 59

60 Governance & Assurance Interview Hafida Saadouni Ik hou er van om orde te scheppen Hafida Saadouni RA Als je voor iedere vraag die je stelt wordt doorverwezen naar een ander is dat een veeg teken. Hafida Saadouni Het bouwen aan organisaties loopt als een rode draad door de carrière van Hafida Saadouni RA, auditor en financieel adviseur van de bestuurscommissie Zuidoost van de gemeente Amsterdam. In mijn laatste drie banen kwam ik niet in een gespreid bedje. Dat is hoe ik het graag heb. Ik hou er van om orde te scheppen. Ik zit graag naast de financemensen om te kijken hoe je zaken kunt verbeteren. Toen ik in 1997 begon als accountant bij de gemeente Amsterdam kon ik mij daarin prima uitleven. Binnen de gemeente had je toen wel honderd organisaties die apart gecontroleerd werden. Doordat je als accountant rouleerde leerde je alle facetten van de gemeente kennen. Ik keek bijvoorbeeld mee met een controller en een projectleider bij het grondbedrijf hoe de prijzen bij grondexploitaties tot stand komen. Door naar het proces te kijken kom je er achter of die bedragen kloppen en of ze op de juiste manier verantwoord zijn. Je nam die kennis mee naar de volgende klant waardoor je ook meewerkte aan het verbeteren van de bedrijfsvoering. Dat sparren werd enorm gewaardeerd. Veel van die speelruimte die je als accountant had, is verloren gegaan. De regelgeving is strakker geworden. Je krijgt dossiers die compleet en waterdicht zijn. Ze zijn goed onderbouwd maar de keerzijde is dat je als accountant alleen nog maar dat stukje controleert. Ik wil juist meer dan alleen toetsen. Bij de Veiligheidsregio Utrecht kon ik daarom veel van mijn passie kwijt. Ik had een dubbelfunctie: als internal auditor legde ik het dossier klaar voor de accountant maar ik keek ook hoe de administratieve processen verbeterd konden worden. Je kijkt heel breed. Hoe goed sluiten de cijfers aan bij het beleid? Is iemand geschikt voor zijn functie? Als je voor iedere vraag die je stelt wordt doorverwezen naar een ander is dat een veeg teken. Verdiepingsslag In mijn huidige functie heb ik opnieuw die dubbelfunctie van auditor en adviseur. Je kijkt in die positie naar het verleden maar ook naar de toekomst: waar moeten we op bezuinigen? De reorganisatie van de gemeente speelt een grote rol. In plaats van verschillende onderdelen met aparte jaarrekeningen is vorig jaar voor het eerst een jaarrekening opgesteld waarin alle stadsdelen en gemeentelijke afdelingen zijn opgenomen. Ik voorzag dat daarmee de zichtbaarheid van de stadsdelen verloren zou gaan. Daarom ben ik op een bestuursadviseur van de gemeente afgestapt. Soms moet je assertief zijn. Dat heeft geleid tot wat je nu in het jaarverslag ziet. Het is opgesplitst in een stedelijk deel en een gebiedsgericht deel. Met zo n splitsing kun je zien waar de lokale bestuurders verantwoording voor afleggen. Een jaarrekening moet aan regels voldoen maar er is wel degelijk ruimte voor zo n verdiepingsslag. Op mijn idee werd heel enthousiast gereageerd. Toen het plan vervolgens aan alle directeuren werd gepresenteerd hoorde ik als commentaar na afloop: jij hebt ons zes maanden overleg bespaard. Hafida Saadouni RA is sinds 2015 strategisch financieel adviseur van de bestuurscommissie Zuidoost van de gemeente Amsterdam. Eerder werkte ze onder meer als internal auditor en adviseur planning en control bij de Veiligheidsregio Utrecht en als financieel rechercheur bij de politie. 60

61 nieuw Governance & Assurance Corporate Governance & Behavioral Science In gesprek met de cfo van Gargill, Marcel Smits Tijdens deze bijeenkomst verschaft Marcel Smits een kijkje in de keuken van Cargill. Cargill bestaat 150 jaar en levert voedings-, landbouw-, financiële en industriële producten en diensten aan heel de wereld. Samen met boeren, klanten, overheden helpen ze mensen om te groeien en zich te ontwikkelen. Marcel presenteert op interactieve wijze zijn visie op Corporate Governance, gebruik makend van gedragswetenschappen. Hij geeft inzicht in hoe hij al jaren succesvol kan opereren op het hoogste niveau. Welke guidelines bepalen zijn koers? Woensdag 27 september 2017 NBA, Amsterdam uur (aansluitend lunch) Leden 95 Niet-leden 120 PE-uren: 3 U krijgt inzichten in de volgende onderwerpen: Wat doet macht met een mens? Hoe werken informatiestromen in relatie tot hiërarchie? Hoe gaan we om met risico s Hoe verhoudt Finance zich tot de snelle (technologische) ontwikkelingen Marcel gaat graag het gesprek met u aan. Bereid u voor en vraag zijn mening over vraagstukken op het gebied van governance & compliance, organizational change, strategie of operational excellence. Een bijeenkomst met een persoonlijk verhaal en interactieve stijl, maakt dat u deze unieke sessie met Marcel Smits niet mag missen! Controllers, accountants in business en overige professionals werkzaam in (hoger) financieel-economisch management Spreker mr. drs. Marcel Smits RA, CFO/EVP Cargill, oud CFO/CEO Sara Lee en voormalig CFO KPN. mr. drs. Marcel Smits RA advanced 61

62 Governance & Assurance Woensdag 8 november 2017 Fletcher Hotel, Leidschendam-Den Haag uur Leden 550 Niet-leden 595 PE-uren: 6 Actualiteiten corporate governance 2017 Heeft u genoeg kennis van corporate governance codes en weet u welke rol hierbij voor u is weggelegd? Fris in één dag uw kennis op het gebied van corporate governance, met name in Nederland op en ben weer op de hoogte van de actualiteiten op dit gebied. We besteden uitgebreid aandacht aan de nieuwe corporate governance code en de consequenties voor de praktijk. Daarbij beperken we ons niet tot beursgenoteerde bedrijven, maar komt ook de governance in meer besloten verhoudingen en (internationale) concerns aan de orde. Na het afronden van deze cursus bent u op de hoogte van de meest recente ontwikkelingen, zowel in de praktijk als in de wet- en regelgeving. Er is uiteraard aandacht voor beursfondsen aangezien veel corporate governance ontwikkelingen daar worden ingezet. De docenten vertalen die ontwikkelingen ook naar de praktijken van niet-beursgenoteerde ondernemingen en de not for profit sector (exclusief overheid). Tijdens de cursus is er voldoende ruimte om in te gaan op concrete vragen en onderling praktijkervaringen uit te wisselen. De definitieve samenstelling van de inhoud van de cursus hangt mede af van de ontwikkelingen tot aan de dag van de cursus. De volgende onderwerpen komen in ieder geval aan bod: de nieuwe code governance codes en wijze van monitoring en resultaten monitoring commissie juridische inbedding van governance codes in het ondernemingsrecht; de betekenis van codes voor de rechtspraak corporate governance in concernverhoudingen en familiebedrijven de one-tier bestuursvorm het functioneren en het verslag van de Raad van Commissarissen boardroom dynamics, toon aan de top en soft controls ontwikkelingen internationaal de rol van de accountant bij corporate governance corporate governance in de not for profit sector (exclusief overheid) corporate governance en jaarverslaggeving corporate governance en aansprakelijkheid van bestuurders, toezichthouders en feitelijk leidinggevenden Iedere financiële professional die zijn of haar kennis rondom corporate governance up-to-date wil houden. dr. Robbert van het Kaar advanced dr. Robbert van het Kaar, senior onderzoeker aan de UvA, commissaris bij twee bedrijven, lid van de European Commission Informal Expert Group on Company Law Govert van Koningsveld RA, part-time docent corporate governance Nyenrode Business Universiteit en associate Solid Professionals op het gebied van (gedrags)risicomanagement 62

63 Governance & Assurance Governance, risk & compliance Waar staat uw organisatie? Governance, Risk en Compliance (GRC) is een thema dat hoog op de bestuursagenda staat; het voortbestaan van uw organisatie kan er mee gemoeid zijn. Onderzoek onderkent dat een investering in GRC zichzelf kan terugverdienen wanneer een organisatie er daadwerkelijk een bepaalde ambitie in legt en de top van de organisatie er zich volledig achter schaart. Organisaties met een hoge kwaliteit van GRC, interne controle en de juiste cultuur blijken in financieel opzicht beter te presteren. Hoe staat het met de implementatie van GRC binnen uw organisatie? Tijdens deze interactieve dag krijgt u inzicht over wat een goed functionerend GRC systeem behelst en hoe u uw organisatie op een hoger plan krijgt. Deze onderwerpen worden zowel belicht vanuit de meest recente theoretische inzichten als vanuit de praktijk van alle dag. Tevens wordt belicht hoe GRC professionals de organisatie op een prettige wijze naar hun hand kunnen vormen voor een daadwerkelijk effectief GRC beleid. Vrijdag 1 december 2017 Nyenrode Business Universiteit, Breukelen uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 6 Dit programma staat onder leiding van prof. dr. Leen Paape en wordt mede verzorgd door ir. Carl Messemaeckers van de Graaff en drs. Stephan van den Broek RA RC. Zij nemen u met passie mee in de wereld van GRC en delen hun ervaringen uit de praktijk. U krijgt antwoord op de volgende vragen: Hoe staat het met de implementatie van GRC in uw organisatie? Waar liggen de valkuilen en waar de ondubbelzinnige voordelen van een goed GRC systeem? Hoe krijg je een GRC systeem geïmplementeerd op de werkvloer? Deze dag beschrijft zowel de theorie als veel praktijkvoorbeelden. Leen Paape zal o.a. zijn visie delen op GRC en het Three Lines of Defence model, Carl Messemaeckers van de Graaff zal u meenemen hoe GRC is aangepakt na de ontdekte schandalen binnen Imtech en Stephan van den Broek zal ingaan op digitale ontwikkelingen en de impact hiervan op Governance, Risk en Control. Controllers, accountants en andere financieel professionals. prof. dr. Leen Paape RA RO CIA, dean en lid van het College van Bestuur van Nyenrode Business Universiteit ir. Carl Messemaeckers RA RC, programma directeur, Nyenrode Business Universiteit drs. Stephan van den Broek RA RC, Partner bij Management Meets Singularity prof. dr. Leen Paape advanced 63

64 Governance & Assurance Maandag 27 november 2017 Nyenrode Business Universiteit, Breukelen uur Leden 795 Niet-leden 795 PE-uren: 7 Masterclass internal control De vraagstukken binnen organisaties worden steeds complexer. Flexibiliteit in de bedrijfsvoering, efficiëntie van bedrijfsprocessen en het toenemende internationale karakter door globalisering staan op gespannen voet met elkaar. Het is voor organisaties essentieel om hiermee rekening te houden bij het ontwerpen van een goed functionerend internal control systeem. Dit voorkomt onverwachte obstakels en verrassingen die het realiseren van strategische doelen in de weg staan. De Masterclass internal control bouwt voort op zowel de traditionele control systemen (Starreveld) als meer recente (theoretische) concepten en modellen (zoals COSO en Simons), waarbij aandacht wordt besteed aan de toepasbaarheid in uw dagelijkse praktijk. Organisaties moeten namelijk steeds vaker uitleggen op welke effectieve en efficiënte wijze de interne beheersing is georganiseerd. Maar hoe kan dit tegenwoordig geregeld worden? Vragen zijn bijvoorbeeld: Wat is de mix van formele en informele (softe) beheersmaatregelen die kan worden toegepast? Welke invloed heeft regulering op de eisen van interne beheersing (compliance)? Hoe bepaal je of de mix van beheersmaatregelen goed is voor een organisatie? Hoe identificeer je risico s in het licht van de strategie? Hoe houd je rekening met de organisatiecultuur in de organisatie? Wat betekenen actuele ontwikkelingen (cultuurveranderingen, diversiteit, opkomst integrated reporting, etc) voor de mix van beheersmaatregelen? Het volgen van de Masterclass internal control maakt het u mogelijk om met een frisse blik (opnieuw) te kijken naar de bestaande mix van maatregelen om control problemen te voorkomen of tijdig te signaleren. De masterclass biedt een integratie tussen governance, risicomanagement en compliance. In deze masterclass komt onder meer aan de orde: interne beheersing (en actuele ontwikkelingen) integratie tussen governance, risicomanagement en compliance en lange termijn waardecreatie invloed van regulering op de eisen van interne beheersing in control, wanneer ben je dat? cultuur Controllers, accountants, compliance officers, managers internal control en (risico) managers. drs. Marlies de Vries RA advanced drs. Remko Renes RA, assistent professor corporate governance bij Nyenrode Business Universiteit. drs. Marlies de Vries RA, assistent professor internal control, Nyenrode Business Universiteit. drs. Jennifer Kuiper RA MSC, heeft meer dan 20 jaar ervaring in internal control en risicomanagement in het nationale en internationale bedrijfsleven. 64

65 IT Interview Frida Schinkel-Kaper Continu op zoek naar een optimale logistieke flow Het logistieke proces is als een puzzel die voortdurend verandert. Wat vandaag het beste werkt, moet morgen misschien anders. Niet iedere financial is bestand tegen die dynamiek, aldus Frida Schinkel-Kaper, hoofd finance logistics, S&OP en CAPEX bij Kraft Heinz. Je moet er lol in hebben. Ik was in eerste instantie verrast toen ik twee jaar geleden voor deze functie werd gevraagd. Ik had tot dan altijd aan de commerciële kant van de organisatie gewerkt. Als manager business control was ik de sparringpartner van de cfo. Binnen de Benelux rapporteerde ik maandelijks over sales en marketing. Ook toen ik bij WE Europe als financial controller werkte, lag de nadruk op de commerciële organisatie. Je kent daardoor alle ins en outs van dat specialisme. Op het moment dat je overstapt moet je binnen operations opnieuw die leercurve maken. Om een goede afweging te kunnen maken ben ik eerst met mijn voorganger gaan praten. Ik wilde weten wat zijn rol inhield. Wat zijn pijnpunten? En welke uitdagingen ziet hij? Het grootste verschil met mijn vorige functie is dat ik nu veel dichter op de business zit. Daar had ik een helicopterview, je analyseerde vooral. Als hoofd finance logistics word je echt op het resultaat afgerekend. En het is een veel grotere rol. Vanuit Nederland wordt de supply chain van heel Europa aangestuurd. Dat maakt het complexer. Interactie Ik stuur een team aan van veertien mensen die verspreid over Europa werken. Daar zitten logistieke controllers bij maar ook inventory- en loss prevention managers. We hebben veel conference calls en videoconferences. Als je naast cijfers ook inzichten wil hebben moet je de interactie zoeken met mensen. Dat begint heel basaal met vragen hoe het met iemand gaat. Over welke zaken maakt hij zich zorgen? Een van onze grootste logistieke providers heeft net een nieuw warehouse gebouwd. Een belangrijke operatie want daar liggen al onze voorraden voor Nederland, België, Duitsland en Scandinavië. Ik heb een logistieke controller die daar op dagelijkse basis bij betrokken is, maar als ik met de logistiek manager die vanuit de operatie verantwoordelijk is in de lift sta, praat je daarover. De relatie met onze logistieke serviceproviders luistert heel nauw. Als het logistiek hapert, heb je een probleem op sales. In ieder land hebben we weer andere afspraken. In de UK hebben we een eigen warehouse maar er zijn ook landen waar je per pallet voor de opslag betaalt. Het kan voordelig zijn om een groter deel van je voorraad in Engeland aan te leggen omdat je daar toch een vast bedrag betaalt, maar dan moet de verkoopstrategie dat wel toelaten. Anders lopen je vervoerskosten weer op. Eigenlijk ben je continu op zoek naar een optimale logistieke flow. Je hebt voor dit werk analytische skills nodig maar je moet er ook tegen kunnen dat dingen voortdurend veranderen. Wie baalt als zijn to do lijstje steeds verandert, zit hier verkeerd. ing. Frida Schinkel-Kaper MSc RC Als je naast cijfers ook inzichten wil hebben moet je de interactie zoeken met mensen. Frida Schinkel-Kaper ing. Frida Schinkel-Kaper MSc RC is sinds 2015 hoofd finance logistics, S&OP en CAPEX bij Kraft Heinz. Daarvoor werkte ze in verschillende financiële functies bij Heinz en WE Europe. 65

66 IT Donderdag 23 november 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 360 Niet-leden 430 PE-uren: 4 Blockchains Een revolutie in internal control? In deze cursus gaan we nader in op de mogelijkheden en onmogelijkheden van nieuwe technologieën en de consequenties daarvan voor internal control systemen van organisaties. Internal control behoort tot de aandachtsgebieden van accountants en andere financieel professionals. De traditionele opvattingen over internal control leggen sterk de nadruk op aanpassingen in de organisatie met de bijbehorende instrumenten, waaronder controletechnische functiescheiding en verbandscontroles. Door de opkomst van nieuwe technologieën zal internal control de komende jaren grote veranderingen ondergaan. Een voorbeeld van een nieuwe technologie is de blockchain. Door middel van blockchain technologie worden transacties versleuteld vastgelegd in zogenoemde gedistribueerde grootboeken. Deze grootboeken zijn vastgelegd op een groot aantal op de desbetreffende blockchain aangesloten computers waarbij elke nieuwe groep van transacties ( blokken ) verwijst naar de voorgaande groep. Over de validiteit van elke nieuwe transactie moet consensus worden bereikt tussen de aangesloten computers om de desbetreffende transactie te kunnen opnemen in de blockchain. Hierdoor is het vrijwel onmogelijk om (1) transacties vast te leggen die niet valide zijn, en (2) wijzigingen in eenmaal gemaakte vastleggingen te maken. De Bitcoin is een bekend voorbeeld van een blockchain toepassing, maar de technologie gaat verder dan Bitcoin of cryptovaluta in het algemeen. Deze cursus gaat vooral in op andere toepassingen dan cryptovaluta. Na afloop van de cursus heeft de deelnemer inzicht in het concept, de werking, en de toepassingsmogelijkheden van blockchains en kan hij/zij een globale analyse maken van de toepasbaarheid van deze technologie op internal control problemen. De volgende onderwerpen komen aan de orde: Wat zijn blockchains? Wat zijn de typische problemen die met blockchains kunnen worden opgelost? Onder welke voorwaarden is blockchain technologie toepasbaar? Hoe werken blockchains? Kan de technologie worden toegepast in bestaande organisaties en hun internal control systemen? We behandelen bestaande en potentiële internal control toepassingen van blockchains. prof.dr. Eddy Vaassen RA advanced Mkb-accountants, intern accountants, auditors, accountants in business, controllers, controlerend accountants en overige (financieel) professionals. prof.dr. Eddy Vaassen RA, hoogleraar accountancy Tilburg University, wetenschappelijk adviseur BDO, tevens verbonden aan Erasmus Universiteit Rotterdam Martijn Bolt, blockchain implementatie specialist 66

67 nieuw IT Robotisering in Finance De do s en don ts van Robotic Process Automation (RPA) De hedendaagse technologische ontwikkelingen doen een steeds groter beroep op het aanpassingsvermogen van organisaties. Er worden grote stappen gemaakt en wie niet aanhaakt, blijft achter. Zo ook op het gebied van financiële en administratieve processen. Met behulp van software robots, oftewel Robotics, worden repetitieve handelingen snel geautomatiseerd. De komende jaren zullen in het teken staan van ongekende mogelijkheden op het gebied van automatisering en het overbodig maken van deze handmatige activiteiten. Finance Robotic Process Automation (RPA) maakt outsourcing overbodig en vertegenwoordigt een ongekend potentieel op het gebied van verregaande automatisering. Na afloop van de cursus heeft u een compleet inzicht in Process- en Cognitieve Robotisering en bent u op de hoogte van de belangrijkste toepassingen binnen RPA. U zult worden meegenomen in de do s and don ts bij een RPA implementatie traject. Donderdag 29 juni 2017 KPMG, Amstelveen Maandag 6 november 2017 KPMG, Rotterdam uur Leden 375 Niet-leden 400 PE-uren: 4 Wat is Robotisering/RPA? Verschillende typen van robotisering Robotics marktontwikkeling en ontwikkeling van verschillende vendors Begrijpen impact van robotisering op (finance) organisaties Welke processen zijn geschikt voor RPA? Voordelen gebruik RPA in organisatie Voorbeeld Use Cases en Business Case Het gevoel en uitstraling van de meest gebruikte RPA tools Demo van robotiserings tools De cursus is bestemd voor financiële professionals die hun (financiële) organisatie een stap verder willen brengen. Joris Juttmann, Director FM advisory KPMG. Joris leidt de robotiseringspropositie binnen KPMG Nederland. Hij heeft ruime internationale ervaring in financieel management en consulting. Joris Juttmann fundamental 67

68 IT Donderdag 12 oktober 2017 Novotel, Eindhoven uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 Datalekken: nieuwe richtlijnen in 2018 De opvolger van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) is een Europese verordening: de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) of General Data Protection Regulation (GDPR). In mei 2018 moet iedere organisatie deze hebben ingevoerd. Omdat wellicht de hele systematiek verandert, kan dit een enorme impact op uw organisatie hebben. Met boetes tot of vier procent van de wereldwijde omzet is het geen optie om niet te voldoen. Na afloop van de cursus bent u op de hoogte van de belangrijkste veranderingen, de belangrijke indicatoren van compliance en de haalbaarheid om uw organisatie snel in lijn met de verordening te laten komen. De cursus behandelt de belangrijkste highlights van de GDPR en de invoering in de praktijk bij organisaties. Aan de hand van casussen, voorbeelden en de verandering in de wetgeving krijgt u een overzicht van de perikelen die op organisaties afkomen om te kunnen voldoen aan de nieuwe regelgeving. Ook voor het starten van nieuwe ICT-projecten worden handvatten gegeven om compliant te zijn of te worden. De volgende aspecten komen aan bod: van Wbp tot GDPR: hoe het speelveld verandert verplichtingen in de GDPR en de impact op de bedrijfsomgeving, zoals privacy by design, security by design rol toezichthouder Autoriteit Persoonsgegevens privacy Impact Assessment melden van datalekken realiseren van dataportabiliteit recht om vergeten te worden complexe problemen met de GDPR De cursus is bestemd voor iedere financiële professional die in control wil zijn met de nieuwe Europese privacywetgeving. Brenno de Winter, ICT-expert, onderzoeksjournalist en publicist. Zijn specialisatie ligt op het gebied van informatiebeveiliging, hacking, privacy en de ontwikkeling van de informatiemaatschappij. Brenno de Winter fundamental 68

69 IT Update informatiebeveiliging Praktisch iedere financial komt in aanraking met informatiebeveiliging. Een kleine omissie eindigt in potentie in identiteitsdiefstal, de massale ontvreemding van waardevolle gegevens kan de betrouwbaarheid van de administratie raken. Welke risico s zijn er te identificeren? Welke governance hulpmiddelen zijn er? Wat is er te doen om risico s te mitigeren? Na deze cursus heeft u inzicht in de meest recente ontwikkelingen, bedreigingen en hulpmiddelen om risico s en oplossingen te toetsen. Aan de hand van bekende hacks en andere praktijkvoorbeelden bent u in staat om de inzichten op uw eigen organisatie of die van uw klant te projecteren. Vrijdag 6 oktober 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 Basisregels informatiebeveiliging Afhankelijkheden van informatietechnologie met betrekking tot de financiële keten Risicobeheersing: - de top-10 meest voorkomende beveiligingsrisico s - de risico s in kaart brengen (kwantitatieve en kwalitatieve risico s, prioriteitenlijsten, risico berekenen) - risico s mitigeren en toetsen van maatregelen (preventief, detectief, reactief en correctief) Wettelijk kader en normen met betrekking tot beveiliging Hacks op draadloze netwerken en Bring Your Own Device Recente ontwikkelingen zoals big data (het ontstaan van nieuwe data), cloud, ethisch hacken, spionage De cursus is bestemd voor iedere financiële professional die op de hoogte wil zijn van essentiële kennis rondom de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van informatiebeveiliging. Brenno de Winter, ICT-expert, onderzoeksjournalist en publicist. Zijn specialisatie ligt op het gebied van informatiebeveiliging, hacking, privacy en de ontwikkeling van de informatiemaatschappij. advanced 69

70 IT nieuw Maandag 20 november 2017 Van der Valk Hotel, De Bilt-Utrecht uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 Herken risicosignalen Voorkom ICT-rampen, herken de signalen! Informatietechnologie speelt bij nagenoeg iedere organisatie een centrale rol die de bedrijfsvoering kan maken of breken. De bestaanszekerheid kan in het geding komen, als de inzet ervan mis gaat. De signalen voor fundamentele problemen zijn goed te herkennen, omdat we inmiddels lering uit andere organisaties kunnen trekken. De veelheid van gevaren rond dit speelveld maken de problematieken soms onoverzichtelijk. Denk bijvoorbeeld aan compliance met wetgeving, aansluiting bij de structuur van de organisatie, slechte bouw, introductie van beveiligingszwakheden en verkeerde inzet van techniek. Tijdens deze cursus brengen we structuur in de fundamentele problemen aan, zoeken we aansluiting bij voorbeelden uit de praktijk en pakken we de tell tale signs van een digitale ramp. Succesvol ingrijpen begint met het onderkennen van problemen. Na afloop van dit programma: 1. Herkent u de symptomen van een ICT-ramp en waar deze waar mogelijk te voorkomen; 2. Leert u van ICT-problemen uit het verleden; 3. Stelt u de juiste vragen om problemen helder te krijgen; 4. Kent u scenario s om de problemen op te lossen. Tijdens de cursus worden niet alleen voorbeelden en kenmerken gegeven. Alle aspecten van gevaren bij ICT-projecten en draaiende systemen worden doorlopen. Naast het leren herkennen van de symptomen staan we ook stil bij het uitsluiten of juist bevestigen van problemen. U krijgt een aantal casussen om mee te oefenen die zijn gebaseerd op daadwerkelijke zaken om door te werken en nader uit te zoeken. (Intern) accountants, auditors, managerial controllers, managers en adviseurs. Eigenlijk iedereen die enige invloed op risicovolle ICT-ondernemingen kan uitoefenen. Van alle deelnemers wordt een actieve houding gevraagd. Brenno de Winter, ICT-expert, onderzoeksjournalist en publicist. Zijn specialisatie ligt op het gebied van informatiebeveiliging, hacking, privacy en de ontwikkeling van de informatiemaatschappij. Brenno de Winter fundamental 70

71 IT Transformeer naar een data gedreven organisatie Waardecreatie & Big Data, een belangrijke strategische asset De grote hoeveelheden beschikbare data en de daarmee gepaard gaande kansen voor de organisatie, beïnvloedt elke manager, zowel in publieke als in private organisaties. De impact op de financiële professional blijft hierbij zeker niet ongemoeid. Financials komen steeds vaker in de spagaat tussen enerzijds het optimaal uitvoeren van hun traditionele functie, gericht op nauwkeurige en tijdige financiële rapportages en anderzijds het medebepalen van of het adviseren in de strategische richting van de organisatie. Welke inzichten komen er naar voren uit de golf van beschikbare financiële gegevens? En hoe kunnen Big Data analytics positief bijdragen aan groeiende bedrijfsprestaties? Big Data analytics gaat niet alleen over interne data maar ook over het internaliseren van externe data. Gevolgd door de fundamentele vraag Hoe kunnen we met de gekozen beschikbare data, waarde voor de organisatie genereren? Er ontstaan nieuwe mogelijkheden binnen organisaties die leiden tot nieuwe prioriteringen binnen een vernieuwd organisatie landschap. Van u als financieel professional wordt een proactieve houding verwacht om nu en in de toekomst bij te dragen aan de nodige performance verbeteringen binnen uw organisatie. Na afloop van deze masterclass weet u wat er binnen een organisatie nodig is om te transformeren naar een data gedreven organisatie. We behandelen hierbij alle facetten die u moet beheersen om hiertoe te komen. New business opportunities: inzicht in de nieuwste ontwikkelingen en trends. Wat kenmerkt succesvolle Big Data toepassingen? Hoe kunt u nieuwe opportuniteiten vaststellen en wat zijn de mogelijkheden voor uw eigen Big Data initiatieven? Business analytics tools - van visualisatie tot analyse: inzicht in nieuwe mogelijkheden en analysemethoden door nieuwe technologieën. Hoe krijgt u vat op verzamelde gegevens, de uitgevoerde analyses en de output hiervan, wat leidt tot betere voorspellingen en zinvolle verbanden voor de organisatie? Organizational change - transformation & implementation: hoe transformeert een organisatie naar een datagedreven organisatie om snel(ler) te kunnen anticiperen op de omgeving? Wat betekent dit voor mensen, processen, systemen, platformen en strategieën? Compliance aspecten & governance: verscherpte wet- en regelgeving zijn inherent aan de stormachtige technologische ontwikkelingen rondom Big Data. U krijgt inzicht in de compliance - en risicomanagementaspecten rondom Big Data projecten. Donderdag 2, vrijdag 3, maandag 13 en dinsdag 14 november 2017 TIAS School for Business and Society, Tilburg / uur (excl. logies en diner) Leden Niet-leden PE-uren: 26 Bijzonderheden: Voor advies op maat is de programmamanager telefonisch bereikbaar op U kunt ons ook een sturen via opleidingen@nbavrc.nl. Iedere financieel professional die een belangrijke (adviserende) rol (gaat) hebben bij de transformatie naar een data gedreven organisatie. Het programma staat onder leiding van: prof.dr.ir. Jalal Ashayeri PhD, hoogleraar op het gebied van Supply Chain Management aan Tilburg University en de afdeling Econometrics and Operations Research, School of Economics and Management. prof. dr. Kees Koedijk, decaan en directeur TIAS, School for Business and Society. Tevens hoogleraar financieel management, Tilburg University. prof. dr. ir. Jalal Ashayeri PhD advanced 71

72 IT Woensdag 6 december en donderdag 7 december 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein (beide dagen) uur Leden Niet-leden PE-uren: 12 Bijzonderheden: U dient een eigen Windows laptop met rechten om een applicatie te kunnen installeren tijdens de cursus beschikbaar te hebben. U ontvangt een trainingslicentie van Data Analytics software. Deze dient voor aanvang van de cursus op uw laptop geïnstalleerd te worden. Toegang tot de trainingsomgeving van Process Mining zal o.b.v. username en password geregeld worden door de docenten tijdens de cursus. Essentiële skills: data analyse & process mining Voor controllers en accountants in een data driven omgeving Het huidige ondernemingslandschap wordt gekenmerkt door het tijdig inspelen op nieuwe trends, kansen en uitdagingen. De vraag naar inzichten in eigen prestaties, risico s en processen is gegroeid om real-time business beslissingen te kunnen maken. Data driven organisaties sturen meer en meer op feiten. Deze feiten zitten opgesloten in data. De realiteit is echter dat er simpelweg meer data zijn en dat de datakwaliteit verbeterd is. Technieken om deze data te ontsluiten, zoals bijvoorbeeld data-analyse en process mining, zijn eenvoudiger geworden. Het ontsluiten van data is in de praktijk een belangrijke skillset voor accountants en controllers. U bent van meerwaarde als u via data uit verschillende bronsystemen, analyses kunt ontwikkelen, datasets kunt valideren, uitkomsten kunt interpreteren en deze met relevante stakeholders kunt delen. Controllers doen dit vanuit het interne organisatie perspectief, accountants vanuit hun assurance rol. Het is een krachtige vaardigheid om verschillende databronnen te kunnen combineren. Met deze stroom aan informatie kunt u als controller binnen de organisatie gerichter personaliseren op doelgroepen en processen. Voor de accountant bieden deze vaardigheden mogelijkheden om auditwerkzaamheden efficiënter, effectiever maar ook met meerwaarde voor de organisatie in te zetten. Tijdens deze cursus leert u concrete, praktische technieken en skills om data-analyse en process mining binnen uw organisatie toe te passen. Tijdens dit tweedaagse programma pakt u, met behulp van twee software tools, een aantal business cases op. Deze zijn herkenbaar voor zowel accountants en controllers en afhankelijk van uw eigen praktijk werkt u deze met vakgenoten uit. Aan de hand van de business cases leert u concreet de technieken en skills rondom data-analyse en process mining toe te passen. De volgende trajecten worden behandeld: data importeren, analyseren, uitkomsten valideren en interpreteren; databevindingen visualiseren en communiceren; automatisering met behulp van scripting via data-analyse en process mining; Inzicht in vergelijkbare tools. De cursus is ontwikkeld voor accountants, controllers en financieel professionals werkzaam binnen het (bredere) data-analyse of assurance domein. U bent op zoek naar een concrete en praktische cursus die u laat kennismaken met het daadwerkelijk toepassen van data-analyse en process mining technieken. Bart Roeleveld fundamental Onno Wouters RA, manager Coney Bart Roeleveld, senior Data Analysis Specialist, ACDA, Certified ACL Trainer Lavastorm en Perceptive Process Mining 72

73 IT Meer waarde uit data! Door data analytics en business statistiek Organisaties benutten niet de volledige toegevoegde waarde van hun business data. Inzichten gebaseerd op feiten zijn noodzakelijke voorwaarden voor effectief management control en besluitvorming. Door het creatief gebruik maken en combineren van data- en statistische analyses kunnen nieuwe inzichten ontstaan die essentieel zijn voor de ontwikkeling van businessplannen, strategische beslissingen en de prestatiebeoordeling. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het testen van externe invloeden op prestaties en het identificeren van winstdrivers. Na afloop van de cursus: Begrijpt u hoe en wanneer het gebruik van data analyse en business statistiek van toevoegde waarde kan zijn; Heeft u meer inzicht in de relevante technieken, vaardigheden en competenties die nodig zijn om ze te kunnen toepassen; Herkent u veelbelovende toepassingen en de hieraan gerelateerde databehoeftes; Kunt u succesvol analytische basistechnieken en -statistieken toepassen in concrete situaties. Essentiële inzichten gebaseerd op feiten, ondersteunen u bij het grondig begrijpen van de duurzaamheid van bedrijfsresultaten. Welke bijdrage leveren individuele producten en klanten aan het totale rendement? Wat is de prijselasticiteit van de producten? Zou een prijsverlaging de omzet doen stijgen? En wat doet dat vervolgens met het rendement en de economische winstgevendheid? Zijn grotere productie-eenheden meer efficiënt? Worden de variabele kosten per unit minder naarmate het volume stijgt? Welk verband is er tussen de frequentie van terugkerende klanten en de winstgevendheid van de omzet? De docenten gaan in op de wijze waarop deze inzichten kunnen worden verkregen aan de hand van praktische, concrete toepassingen van data analyse en business statistieken. Het is beslist geen spreadsheet-training. Wel zult u tijdens de cursus met uw eigen laptop (met Excel) oefenen met een aantal van de aangereikte technieken waardoor u zelf de waarde en reikwijdte van deze toepassingen ervaart. We gaan in op het vertalen van bestuurlijk relevante informatiebehoeften in toepassingen van data analyse (dag 1) en business statistieken (dag 2). Het programma richt zich op het creatief gebruik maken en combineren van analysevarianten om te kunnen voldoen aan specifieke informatiebehoeftes. Donderdag 23 november en donderdag 7 december 2017 Postillion Hotel, Utrecht-Bunnik (beide dagen) uur Leden 950 Niet-leden PE-uren: 14 Bijzonderheden: Voor een deel van het cursusmateriaal en sommige oefeningen is Excel 2010 of 2013 nodig. U wordt gevraagd een eigen laptop mee te nemen met daarop Excel 2010 (of een latere versie) geïnstalleerd. Voor advies op maat is de programmamanager telefonisch bereikbaar op U kunt ons ook een sturen via opleidingen@nbavrc.nl. Cfo s, financial controllers, accountants, financieel managers, bedrijfsmanagers die meer uit hun business data willen halen. We verwachten van u een ruime ervaring met en goede kennis van prestatiebeoordeling en beslissingsvoorbereiding. Daarnaast wordt een ruime bedrijfservaring en afdoende beheersing van Excel verondersteld. drs. Martijn van der Meijden RE. Martijn is werkzaam als executive director bij EY en geeft leiding aan de data analyse praktijk die zich richt op de financiële audit van EY (23 november). prof. dr. Bert Steens RC. Bert is partner bij EY en hoogleraar Executive Master of Finance & Control programma (RC-opleiding), Vrije Universiteit Amsterdam (7 december). drs. Martijn van der Meijden RE advanced 73

74 IT Woensdag 11 oktober, 1 november, 29 november en 20 december 2017 Van der Valk Hotel, De Bilt-Utrecht (alle dagen) uur Leden Niet-leden PE-uren: 24 Bijzonderheden: De leergang wordt in combinatie met een coachingtraject van maximaal 8 uur aangeboden. Kijk voor het uitgebreide detailprogramma op Leergang Finance, Business & IT Uniek: inclusief een personal IT-counselor! Deze vierdaagse leergang is ontwikkeld vanwege het toenemend belang van IT voor organisaties. IT is niet meer weg te denken in moderne bedrijfsvoering en is verweven met nagenoeg iedere functie in een bedrijf. Voor financials is IT daarmee een noodzakelijke expertise geworden in het uitvoeren van taken en uitoefenen van verantwoordelijkheden. Tijdens deze leergang gaat u op een interactieve wijze aan de slag om een roadmap op te stellen waarbij Finance, Business en IT zich ontwikkelen tot een samenwerkend geheel. U krijgt inzicht in alle relevante IT-onderwerpen die u als financial nodig heeft. Ter ondersteuning krijgt u gedurende de leergang een eigen coach, your personal IT counselor. Deze persoonlijke sparringpartner begeleidt u om de specifieke IT-problematiek binnen uw eigen organisatie aan te pakken en een verbeterplan op te stellen. In vier dagen krijgt u een ontwerpmodel gepresenteerd op basis waarvan zowel de huidige als toekomstige IT binnen uw organisatie in kaart gebracht wordt. Tevens worden de strategische aspecten van IT uitgelegd. U vergaart inzicht in de processen van IT, het uitvoeren van IT-projecten en welke rol u als financial heeft. De belangrijkste best practices op IT gebied komen aan bod. U leert welke IT-middelen u kunt inzetten om de bedrijfsprocessen te ondersteunen en te optimaliseren. U vertaalt, onder andere met uw personal IT counselor, de belangrijkste IT-ontwikkelingen en onderwerpen in een roadmap voor uw eigen organisatie. Dag 1 - Positionering en sturing van IT - 11 oktober U evalueert de huidige IT-strategie van uw organisatie en stelt een blauwdruk op voor de nieuwe IT-strategie die toegepast wordt op de context van uw organisatie. Dag 2 - Processen, projecten en innovatie - 1 november U brengt de huidige besturing van IT in kaart. Vanuit dit assessment heeft u een goede basis om vanuit uw rol de vinger op de zere plekken te leggen en een passend besturingsmodel te ontwikkelen. Dag 3 - De applicaties en infrastructuur van een IT-omgeving - 29 november U leert de samenhang tussen techniek en functionaliteit te onderkennen en maakt een situatieschets van het huidige landschap (as-is) en een globaal ontwerp van het nieuwe applicatie- en infrastructuur landschap (to-be). Dag 4 - Het opstellen en implementeren van informatie model en roadmap - 20 december U gaat aan de slag met uw eigen informatie model van uw organisatie en de roadmap van as-is naar to-be. Your personal IT councelor: Deze leergang wordt in combinatie met een coachingtraject van maximaal 8 uur aangeboden, waarvan 3 uur coaching op locatie mogelijk is. Jacco Schonewille advanced Deze leergang is bestemd voor ieder financieel professional die (deels) verantwoordelijk is voor IT binnen de organisatie en Finance, Business en IT tot een samenhangend geheel wil ontwikkelen. Jacco Schonewille, directeur IT-Councelor en docent. Jacco heeft meer dan 20 jaar praktijkervaring en heeft voor organisaties als Baan Company, Boeing, NS en Maersk grote ICT-veranderingen aangestuurd. 74

75 IT Business Intelligence: toegevoegde waarde of zinloze investering? Business Intelligence (BI) is een middel voor het verzamelen en analyseren van informatie ter ondersteuning van beslissingen. De toepassing van BI heeft de afgelopen jaren een grote vlucht genomen. Vrijwel iedere organisatie heeft inmiddels flink geïnvesteerd in BI, met wisselend succes. Is het zinvol om (verder) te investeren in BI? Zijn er efficiëntere en effectievere oplossingen voor beslissingsondersteunende informatie? Na deze cursus weet u welke investeringen gemoeid zijn met BI implementaties. U leert hoe u het rendement op deze investeringen kunt vergroten. En welke alternatieve manieren van informatievoorziening er zijn om de besliskracht in uw organisatie te vergroten. Vrijdag 15 december 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 De volgende onderdelen komen aan bod: Wat is BI en voor wie is het bedoeld? Stel de BI business case op: breng het besparingspotentieel en de potentiële opbrengsten van BI in kaart voor een fictieve organisatie; Hoe bepaalt u effectief de informatiebehoefte? Welke visualisatievormen vergroten de besliskracht van rapportages? Ontwerp de managementrapportage: bepaal welke informatie en welke rapportagevorm de grootste toegevoegde waarde heeft voor het management van een fictieve organisatie; Hoe zorgt u ervoor dat de informatie betrouwbaar is? Hoe verzilvert u de investering? Organisatorische inbedding en borging; Hoe zijn de BI-rollen in uw organisatie belegd? Controllers, financieel managers en accountants, die de toegevoegde waarde van Business Intelligence voor hun organisatie willen vergroten, of voor het vraagstuk staan om hierin (verder) te investeren. Docenten Erwin Jonkeren, adviseur Decido Jaap Ellerbroek, senior BI adviseur Erwin Jonkeren fundamental 75

76 Management accounting & control Interview Antoine Hendricx Echte innovatie komt vanuit schaarste Als het gaat om de rol van de cfo in start ups past bescheidenheid, vindt Antoine Hendrikx RA RC, oud-cfo van investeringsfond Sanoma Ventures. Juist in het begin moet je er als cfo niet te kort opzitten. drs. Antoine Hendricx RA RC Als je alleen gebruik maakt van het traditionele gereedschap van de cfo is je toegevoegde waarde beperkt. Antoine Hendrikx Een cfo is geen aanjager van innovatie. Mensen beklimmen de hiërarchische ladder van een bedrijf wanneer ze geen fouten maken en dat geldt bij uitstek voor financials. Wanneer maak je geen fouten? Als je geen risico s neemt. Dat zit in ons als mens. Ook in mij. Cfo s hebben bijna allemaal hetzelfde dna en zijn door dezelfde wasstraat gegaan. Als ik naar een congres ga luister ik liever naar een developer dan naar een cfo. Van die laatste weet je zeker dat hij een veilig verhaal zal vertellen. Als je alleen gebruik maakt van het traditionele gereedschap van de cfo is je toegevoegde waarde beperkt. Je moet zo nu en dan je klassieke cfo-jas uitdoen. Om mijzelf te beschermen hou ik mij bij de eerste besprekingen altijd afzijdig. Je kunt immers alles kapot redeneren. Echte innovatie komt vanuit schaarste. Dat creëert creativiteit. Zo n ontwikkeling laat zich niet in een businessmodel vangen. Ik geloof in lowcost experimenten. Zet eenvoudig een koopknop op een website als je de potentie van een idee wil onderzoeken. Gewoon om te kijken wat er gebeurt. Een businessmodel geeft je geen garanties. Daarin worden risico s vastgesteld aan de hand van een bestaand model. Als je het zo benadert worden internetactiviteiten als meer risicovol aangeduid dan bladen. Op basis van de historie klopt dat maar voor de toekomst valt dat nog te bezien. Innovatie laat zich niet vaststellen via de achteruitkijkspiegel. Duim Als er eenmaal een plan ligt, ben je als cfo wel van waarde in de ondersteuning. Hoe financier je het idee? Hoe beheers je de risico s? Ik probeer de discussie te objectiveren. Dat doe ik door te spiegelen. Als iemand heel positief is, daag je hem uit. Waar zitten de zwakke plekken in zijn betoog? Het omgekeerde komt ook voor. Als iemand heel voorzichtig is, reken ik voor dat je misschien niet de hele investering nodig hebt. Ondernemers, en vooral die van startups, vinden financials eng. Ze praten je naar de mond in de hoop dat je duim omhoog gaat. Ik wil juist dat ze open zijn over hun plannen. Dan komen ze ook met echte vragen en kun je je expertise tonen. De belangrijkste les die ik de afgelopen vier jaar geleerd heb? Ik ben anders naar de hype van startups gaan kijken. Van een startup maak je niet zo makkelijk in drie jaar een succesvol bedrijf. Er komt ook geluk bij kijken. Lanceer je iets op het goede moment of net te vroeg? Op de disruptieve innovators die als successen worden afgeschilderd valt wel wat af te dingen. Een bedrijf als Uber heeft nog nooit winst gemaakt maar wel een marktwaarde van tientallen miljarden euro s. Is dat een definitie van succes of een piramidespel? De tijd zal het leren. drs. Antoine Hendrikx RA RC was tot halverwege 2016 cfo bij Sanoma Ventures. Het investeringsfonds van Sanoma Nederland investeerde in zo n achttien startups. Vorig jaar besloot Sanoma te stoppen met de investeringsactiviteiten. 76

77 Management accounting & control Trends in Shared Service Centers Heeft u ervaring met Shared Service Centers (SSC) of bent u aan het nadenken over een SSC? Heeft u behoefte aan een verdieping en een verbredingsslag? Wilt u met ons mee terugblikken en meer nog vooruitkijken? Hoe begin je met een SSC, wanneer moet je er niet aan beginnen, wat zijn de innovaties, (internationale) trends? Hoe houdt dit verband met transformaties in de organisatie en de rol van de financial binnen uw organisatie? Wat kan een SSC betekenen voor andere functies (bijvoorbeeld inkoop, HR, IT)? Op deze en andere vragen gaan we in tijdens deze interactieve sessie. Na afloop van deze bijeenkomst heeft u meer inzicht gekregen in de trends en (on)mogelijkheden van Shared Service Centers, wat dit betekent voor de organisatie en hoe u als financial een voortrekkersrol kunt vervullen. Vrijdag 29 september 2017 NBA, Amsterdam uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 Het ochtendprogramma begint in twee verschillende sessies: een fundamental en een advanced. De fundamental sessie behandelt vragen zoals wanneer een SSC zinvol is, hoe een SSC eruit ziet in de beginfase, de succes- en faalfactoren van een beginnend SSC. De advanced sessie gaat in op strategische keuzes na een aantal jaren in operatie. Beide sessies behandelen een algemeen framework met praktische voorbeelden. De onderwerpen die aan de orde komen zijn onder andere: De opbouw van financiële shared service centers en de mogelijkheden voor verdere groei in scope; De reis van een financial shared service center; Mogelijkheden voor andere back-office functies om aan te haken; Trends in Shared Service Centers - verleden, heden en toekomst. De middag is plenair en wordt ingeleid door een finance professional met ruime ervaring rondom Shared Services. Er zal worden ingegaan op de gevolgen van een SSC voor de organisatie, de (on)mogelijkheden, de do s en de don ts voor het succes van een SSC en de toekomst van een SSC. Vervolgens zal er een blik in de toekomst geworpen worden door middel van korte presentaties over robotics in Finance. U kunt actief deelnemen aan de discussie. Voorafgaand aan de bijeenkomst kunt u een vraag of stelling indienen die u graag behandeld ziet worden. Iedere financial die (ruime/beperkte) ervaring heeft met Shared Service Centers en behoefte heeft aan een verdiepingsslag. drs. Rick Floore RA, Finance and Backoffice Transformation manager bij EY Global Shared Services drs. René van Heijningen RC, senior manager Finance & Enterprise Performance bij Accenture gastspreker: Gerard Boerma RA RO, group controller / finance director bij Renewi Plc (Van Gansewinkel) drs. Rick Floore RA advanced 77

78 Management accounting & control Maandag 25 september 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 7 Bijzonderheden: Zorg dat u de beschikking heeft over een calculator. Corporate treasury management Manage de liquiditeit van de onderneming De corporate treasury afdeling van een onderneming heeft naast de langetermijn-financiering ook als taak de schaarse asset cash te managen. Voor elke onderneming, van groot tot klein, is het van belang om een goed begrip te hebben van de huidige en toekomstige liquiditeitspositie en haar dynamiek. Wat zijn de best practices van grote ondernemingen ten aanzien van treasury- & liquiditeitenmanagement en wat kunnen we daarvan leren voor onze eigen organisatie? Deze bijeenkomst biedt u theorieën, inzichten en kapstokken om de cash- & liquiditeitspositie van de onderneming te managen. We behandelen ook hoe u van nieuwe technologie en de diensten van banken gebruik kunt maken. Na afloop va de cursus bent u in staat om de cash- & liquiditeitenmanagement activiteit binnen uw organisatie beter in te richten. U leert: de doelstellingen van liquiditeitenmanagement te doorgronden waarbij de liquiditeiten zo optimaal mogelijk door de organisatie worden benut en waarbij de balans van de onderneming wordt geoptimaliseerd; de strategische, tactische en operationele invulling van cash- & liquiditeitenmanagement; hoe bestaande en nieuwe technologie een bijdrage leveren aan deze doelstellingen;. het begrip van de relatie met de bancaire wereld, de fee-structuur van banken en hoe de bankrelatie ingrijpt op de cash- & liquiditeitenmanagement activiteit; het verschaffen van kapstokken, inzichten en best practices om de effectiviteit van liquiditeitenmanagement te maximaliseren. De inrichting van een corporate treasury organisatie vanuit het ondernemingsperspectief; Beleid, inrichtingsvraagstukken & verantwoordelijkheden van een treasury organisatie en het control raamwerk; Corporate treasury management, haar activiteiten en hoe de relatie naar cash- & liquiditeitenmanagement en het werkkapitaal van de onderneming is; Hoe bestaande (cloud based treasury management systems) en nieuwe technologieën (denk aan bijvoorbeeld open banking, Artificial Intelligence en Blockchain) een bijdrage kunnen leveren aan de liquiditeitenactiviteit binnen corporate treasury. Dit is een zeer interactieve cursus waarbij u wordt gevraagd om uw ervaringen met de overige deelnemers te delen om zo het leereffect te maximaliseren. Deze cursus is speciaal ontwikkeld voor financieel professionals die verantwoordelijk zijn of te maken hebben met het beheer en de maximalisatie van de liquide middelen van de onderneming(en). Joost Bergen advanced Joost Bergen, eigenaar en directeur van een advies- en trainingsbureau op het gebied van het liquiditeitsbeheer voor zowel banken als bedrijven. Joost is MT-lid en docent bij de RC-opleiding (EMFC) voor de UVA. 78

79 Management accounting & control One week controlling In vijf dagen de belangrijkste theorie op het vakgebied van de controller U bent een accountant en wilt zich verbreden naar het controllersvak of een overstap maken naar een functie in het financieel-economisch management (accountant in business). Of u bent al als controller werkzaam, maar mist de theoretische onderbouwing. Deze masterclass controlling is uniek in Nederland en geeft u de inzichten waar u naar op zoek bent. Wij vullen uw kennis uit de post-initiële accountantsopleiding aan met de controllerthema s die u nu nog mist. De masterclass voorziet u van de noodzakelijke specialistische kennis en inzichten die een controller moet beheersen om de functie verantwoord uit te voeren. Denk aan onderwerpen als strategisch management, management control of informatiemanagement. De theorie is geselecteerd uit de TIAS-opleiding tot Register Controller (Executive Master of Finance & Control). De kennis die aan bod komt tijdens de masterclass heeft een stevige wetenschappelijke basis, daarnaast verliezen de docenten de praktijk zeker niet uit het oog. management accounting and control logistiek management information management strategisch management finance & financieel risk management Maandag 28 augustus t/m vrijdag 1 september 2017 TIAS School for Business and Society, Tilburg (Zie detailprogramma op uur (excl. logies) Leden Niet-leden PE-uren: 36 Bijzonderheden: Voor meer informatie of het detailprogramma kunt u contact opnemen met Daphne Kolk via opleidingen@nbavrc.nl of Optioneel te boeken: hotelarrangement One week controlling is bedoeld voor registeraccountants en accountant-administratieconsulenten die de ambitie hebben door te groeien naar het financieel management. U ontmoet gelijkgestemden zodat u, naast het opdoen van een inspirerende ervaring, ook werkt aan een interessant netwerk van ervaren financiële professionals. Bent u AA, dan is een telefonisch intakegesprek onderdeel van de aanmeldprocedure. Tijdens deze inspirerende en leerzame week krijgt u les van hoogleraren van de RC-opleiding van TIAS. Deze hoogleraren zijn bekend met de zakelijke en universitaire wereld en hebben veel ervaring met managementeducatie. Academic director: prof. dr ir. Michael Corbey, hoogleraar management accounting & control en hoogleraardirecteur van de TIAS registercontroller (EMFC) programma s te Tilburg en Utrecht. prof. dr. ir. Michael Corbey fundamental 79

80 Management accounting & control Vrijdag 3 november 2017 Van der Valk Hotel, Nootdorp uur Leden 295 Niet-leden 325 PE-uren: 4 Bijzonderheden: maximaal groepsgrootte 12 deelnemers (On)bewuste accounting keuzes Het onderliggende proces van besluitvorming voor financiële verslaglegging is geen lineair proces, hoewel de veelal strak vastgestelde planning & control instructies anders doen vermoeden. Het is een complex proces waarbij zowel bewuste overwegingen als routinematige keuzes een belangrijke rol spelen. En waarbij u als controller regelmatig grenzen moet stellen. U krijgt handvatten om de complexe setting waarin u zich bevindt, te analyseren en eventueel in specifieke situaties bespreekbaar te maken. Na afloop heeft u inzicht in de zachte kant van financiële verslaggeving en bent u zich bewust van uw eigen rol daarin. Dit helpt om tijdig (accounting) keuzes te onderkennen en - waar nodig - grenzen te stellen. De docent neemt u mee in de uitkomsten van academisch onderzoek met betrekking tot de (financiële) verslaggeving en de totstandkoming daarvan. Tevens gaan we onder andere in op: Verslaggeving & het fenomeen winststuring; Accounting keuzes en de bouwstenen van het keuze proces; De setting waarin de controller zich bevindt; Verschillende perspectieven van analyse. In de training wordt zowel ingegaan op mainstream academisch onderzoek als op de uitkomsten van het eigen promotieonderzoek van de docent naar accounting keuzes van business controllers. We zullen tijdens het programma actief discussiëren of de uitkomsten uit het onderzoek herkenbaar zijn in de dagelijkse praktijk. Hierbij analyseert u uw accounting keuzes en herkent u mogelijkerwijs uw onbewuste keuzes. Accountants in business, registercontrollers en overige financieel professionals. dr. Therese de Groot RA, research fellow TIAS en manager financial control ANWB dr. Therese de Groot RA advanced 80

81 Management accounting & control Actualiteiten management control En de relatie naar uw eigen praktijk! Deze cursus geeft u inzicht in de recente ontwikkelingen op het gebied van management control. De cursus is bedoeld voor ervaren professionals in lijn- en stafposities die verantwoordelijk zijn voor planning en besturing van organisaties. Na deze cursus heeft u inzicht in de actuele situatie op het gebied van management control en bent u op de hoogte van de inzichten in het vakgebied en kunt u deze toepassen in uw eigen praktijk. Door praktische cases projecteert u de inzichten op uw eigen organisatie. Recente ontwikkelingen op het gebied van management control zoals: de strategie van de organisatie en het gewenste gedrag het sturen en beïnvloeden van gewenst gedrag in de organisatie de inrichting, werking en de effecten van stuurgetallen en budgettering in organisaties vormgeving van beheersingsinstrumenten in verschillende bedrijfssituaties Vrijdag 29 september 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 Bijzonderheden: U kunt voor aanvang van het programma eigen casuïstiek inbrengen. Dit gebeurt aan de hand van een vragenlijst. Bespreken van de onderzoeksresultaten op onderdelen van management control, zoals: verschillende vormen van prestatiemeting en -beoordeling de invloed van risicomanagement de verantwoording naar stakeholders vanuit de organisatie Bespreken van de ervaringen met management control in specifieke bedrijfssituaties, zoals de eigen organisatie. De specifieke management control situaties zullen hierbij worden besproken. Controllers, accountants en overige financieel professional die verantwoordelijk zijn voor planning en besturing van organisaties. drs. Michel Verhoeven RC, zelfstandig controller en docent/trainer C@SE&T BV drs. Michel Verhoeven RC advanced 81

82 Management accounting & control Donderdag 14 december 2017 Postillion Hotel, Utrecht-Bunnik uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 Bijzonderheden: Voorbereiding: scan de planning en control in uw organisatie. Verwachte voorbereidingstijd 1 uur. Optimaliseer uw planning en control Als controller bent u het aanspreekpunt voor de organisatie om alles rond planning en control te organiseren. Maar is planning en control wel goed ingericht? Ook de controller ontkomt niet aan bezuinigingen en efficiency-slagen. Bent u nog bezig met details in rapportages of richt u zich als business partner op strategische doelen van de organisatie en het risicomanagement in de organisatie? Welke veranderingen zijn nodig om de planning en control cyclus ook écht te laten werken? Hoe maak je een groeitraject van financial control naar management control? Na afloop van deze cursus bent u in staat om planning en control in te richten in uw (non-) profit organisatie. U signaleert gewenste veranderingen en gaat met een plan van aanpak de deur uit. U wordt gevraagd uw eigen planning en control proces én organisatie door te lichten als voorbereiding op de cursus. Tijdens deze interactieve sessie krijgt u tools om uw planning en control te verbeteren en de vinger op de zere plek te leggen. Vraagstukken als communicatie rond de strategie, besluitvorming in de organisatie, rapportagestructuren en verantwoording zijn aanknopingspunten tot discussie rond uw praktijkcase. De cursus is met name interessant voor registercontrollers en accountants in business die zich bezig (gaan) houden met de inrichting van planning en control. drs. Michel Verhoeven RC, zelfstandig controller en docent/trainer C@SE&T BV drs. Michel Verhoeven RC advanced 82

83 Management accounting & control Innovatie en Control Innovatie staat tegenwoordig op bijna elke strategische agenda. Innoveren is ook risico s nemen. Als controller bent u het aanspreekpunt voor de organisatie om investeringsbeslissingen en belangrijke innovaties tegen het licht te houden. U ontvangt business-cases met beloftes voor mooie rendementen. En daar ontstaat een spanningsveld. Wat maakt dat u voor of tegen een bepaalde innovatie bent? En welke controlinstrumenten zet u dan in om deze innovatie te volgen? Kortom hoe zorgt u voor realisme in de innovatie én ruimte voor de business om te investeren in innovatie. Na afloop van deze cursus bent u in staat om controlinstrumenten in te richten in uw innovatieve organisatie. Daarbij komen beheersingsmaatregelen zowel aan de instrumentele (hard controls) als de gedragskant (soft controls) aan de orde. Ter voorbereiding op het programma wordt u gevraagd innovatieve ontwikkelingen in de eigen organisatie te signaleren en te inventariseren. U krijgt tools aangereikt om te kunnen balanceren tussen beheersing en innovatie. U krijgt de hard- en soft tools om innovatie in controlinstrumenten te volgen. Bewijs uw meerwaarde als controller met het maken van de juiste keuzes. Een gastspreker van een bekende innovatieve onderneming geeft een kijkje in eigen keuken en gaat met u in discussie over wat wel en niet van toepassing is voor uw eigen organisatie. Vrijdag 22 september 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 295 Niet-leden 325 PE-uren: 4 Bijzonderheden: Voorbereiding: scan innovaties in uw organisatie. Verwachte voorbereidingstijd 1 uur. Deze cursus is bedoeld voor innovatie binnen bestaande organisaties. De cursus is met name interessant voor registercontrollers en accountants in business die zich bezig (gaan) houden met de inrichting van het controlsysteem bij innovatie. drs. Michel Verhoeven RC, zelfstandig controller en docent/trainer C@SE&T BV advanced 83

84 Management accounting & control Vrijdag 3 november2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 In control bij een ERP implementatie Als (project)controller bent u betrokken bij een ERP implementatie. Niet alleen de financiële processen maar ook logistieke, HRM en productieprocessen worden door het systeem geraakt. Naast uw kennis en kunde rond projectcontrol wordt ook een inhoudelijke proceskennis van u gevraagd. Oftewel: hoe krijgt u als controller met de projectleider het project rond de implementatie op de rails? Na afloop van deze cursus kunt u controls rond een ERP implementatie benoemen en toepassen. U signaleert gewenste veranderingen en gaat met tools en tips de deur uit. Na een aantal theoretische basisprincipes rond projectcontrol, gaat u aan de hand van een praktisch voorbeeld een ERP implementatie vormgeven. Onderwerpen die hierbij de inhoud vormen zijn: projectdoel en projectresultaat van de implementatie afstemming met processen risico s binnen de implementatie projectorganisatie en leiderschap stappen tijdens de implementatie project- en voortgangsrapportage De cursus is met name interessant voor registercontrollers en accountants in business die zich bezig (gaan) houden met de implementatie van ERP-systemen. drs. Michel Verhoeven RC, zelfstandig controller en docent/trainer C@SE&T BV drs. Michel Verhoeven RC fundamental 84

85 Management accounting & control Masterclass operational excellence for financial executives Hoe efficiënt zijn uw processen? Is uw bedrijf best in class? In deze tweedaagse masterclass krijgt u inzicht in operational excellence om de bedrijfsprocessen te optimaliseren. De uiteindelijke doelstelling is om de bedrijfsvoering zo te optimaliseren, dat de processen lean en agile zijn en precies dát opleveren waar de klant om vraagt. Alle middelen en capaciteiten moeten zo effectief en efficiënt mogelijk worden ingezet om op het juiste moment de juiste diensten te kunnen leveren. Het gaat om het verhogen van de doelmatigheid (kostenreductie) én de doeltreffendheid (betere dienstverlening). Dat brengt diverse spanningen met zich mee. Aan de ene kant is er de behoefte aan standaardisatie en uniformeren, aan de andere kant is er een steeds grotere variëteit aan producten en diensten nodig om individuele klanten te bedienen en te behouden. Hoe met deze spanning om te gaan? Dinsdag 26 en woensdag 27 september 2017 TIAS School for Business and Society, Tilburg / uur (excl. logies en diner) Leden Niet-leden PE-uren: 13 Op basis van deze kennis van operational excellence wordt vervolgens de vertaalslag gelegd naar de financiële functie en naar de consequenties voor de administratieve organisatie en de management control cyclus. U doet kennis op van actuele theorieën van operational excellence en vertaalt deze naar de consequenties voor de financiële functie. Strategisch kaderen van operational excellence; Impact van variabiliteit en complexiteit op de logistieke en financiële prestaties van organisaties; Toepassen van operational excellence in dienstverlening en kantooromgevingen; Invloed van operational excellence op de administratieve organisatie, risicomanagement en performance; measurement. Financiële managers en professionals, auditors en riskmanagers die een beter beeld willen krijgen van de commerciële discipline om vervolgens een passend management control systeem te kunnen vormgeven en inrichten. prof. dr. ir. Marcel van Assen, hoogleraar operational excellence, TIAS School for Business and Society en adviseur OpX-Consultants prof. dr. ir. Michael Corbey, hoogleraar management accounting en control, TIAS School for Business and Society prof. dr. ir. Marcel van Assen advanced 85

86 Management accounting & control Vrijdag 15 september 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 Lean management Lean management is een managementfilosofie die erop gericht is om verspillingen - activiteiten die geen toegevoegde waarde leveren - te elimineren. Gerichte verbeteringen aan de hand van vaste principes. Binnen lean management spreken we over klanten. Uw klanten (intern en extern) vormen de basis voor uw procesinrichting. Een betere afstemming van uw proces op de klantvraag, levert u een verhoogde kwaliteit van uw dienstverlening en lagere kosten op. Uw rol als financial is essentieel binnen lean management en vraagt van u om op een andere manier naar processen, de inzet en de rol van mensen te kijken. Deze cursus geeft u een praktisch inzicht in wat lean management voor de aansturing en verantwoording in uw organisatie kan betekenen. Bent u van plan lean management of Lean Six Sigma in te voeren in uw organisatie dan is het verstandig om ook de cursus Lean accounting te volgen. Als financial is het noodzakelijk om zowel verstand te hebben van lean management als lean accounting om de gevolgen voor u en uw afdeling te kunnen bepalen. Na het volgen van de training lean management heeft u het niveau van een Lean Six Sigma Yellow Belt. De doelstelling van deze training is om u in een tijdsbestek van 1 dag kennis te laten maken met de basis van lean management en de praktische betekenis van deze bedrijfsvoering voor aansturing en verantwoording. Historie van lean management - Wat is lean management? - Wat is value? - Hoe verloopt de waardecreatie (value stream)? Wat is flow? Wat is vraaggestuurde productie (Pull)? Wat is Perfectie binnen Lean? Betekenis van lean management voor organisaties - Wat hebben organisaties eraan en voor welke organisaties is het? - Lean binnen productie en lean binnen dienstverlening - Hoe werkt Lean in de non-profit? Basisprincipes Six Sigma - Voice of the customer - Variatie denken - DMAIC - Lean Six Sigma organisatie Jan-Hein Tempelman fundamental Accountants in business, registercontrollers en professionals werkzaam in het financieel-economisch management, die een betere kijk willen krijgen op hun rol in lean management. Docent Jan-Hein Tempelman, Lean Six Sigma Black Belt ervaren trainer, The Lean Six Sigma Company, gastdocent Business Universiteit Nijenrode 86

87 Management accounting & control Clean Accounting Lean accounting 2.0 In deze eeuw van The Internet of Things worden veel handmatige werkzaamheden in een ongekend rap tempo gedigitaliseerd en verdwijnt een groot deel van repetitief manueel administratief werk als sneeuw voor de zon. Accountants, controllers en financials moeten blijvend toegevoegde waarde leveren en dus meer doen met minder mensen. Daar passen de concepten van clean accounting prima bij. Als u de concepten van clean accounting begrijpt en toepast in uw dagelijkse praktijk bespaart u een zee aan tijd en geld met betrekking tot administratieve processen. Tevens voorkomt u het maken en corrigeren van onnodige fouten en kunt u uw (interne) klant beter en sneller bedienen. Woensdag 4 oktober 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 Lean accounting omvat tools voor administratieve processen, echter niet alle tools zijn altijd toepasbaar bij ondernemingen actief in de profit sector waardoor ongebruikt. Na het volgen van deze verdiepingstraining op het gebied van clean accounting weet u wat lean management voor effect heeft op de verslaggeving en wat de gevolgen van lean management zijn voor u en uw afdeling. introductie in clean accounting en hoe voorkomt men verspillingen toegevoegde waarde of geen toegevoegde waarde? de Lean principes vijf ondernemersdoelstellingen en vijf stappen voor procesverbetering Lean Six Sigma twee vormen van clean accounting meten is weten zes belangrijke noodzakelijke veranderingen hoe meet ik Eerste Keer Goed (EKG)? VOOR staat tot SVOOR rapport hoe meet ik Effectiviteit operationeel onderdeel (EOO)? besparen, bezint eer gij begint! clean accounting in zowel de profit als not for profit praktijk Accountants in business, registercontrollers en professionals werkzaam in het financieel-economisch management. U heeft de training lean management gevolgd of heeft aantoonbare kennis op het gebied van lean management. drs. Stefan Betting RA, eigenaar/oprichter Profeda, een organisatie gericht op accountants, advocaten en notarissen. Stefan is tevens docent, examinator en scriptiebegeleider (internationale) externe verslaggeving Nyenrode Business Universiteit. drs. Stefan Betting RA advanced 87

88 Management accounting & control Maandag 6 november 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 Een andere kijk op budgeting? Trapt u op de rem of op het gaspedaal? Wat zijn de voor- en nadelen van de aanwezige jaarplanning en budgettering in uw organisatie? Kunt u de manier van budgetteren van uw organisatie verbeteren? En hoe pakt u dit aan? Gewapend met praktijkonderzoek over het budget, gaan we na waar uw budget en jaarplan zich qua functionaliteit bevindt. Afhankelijk van de organisatorische eigenschappen en uitdagingen in uw omgeving bespreken we suggesties voor verbetering. De docent reikt u een aantal direct toepasbare instrumenten aan en u gaat concreet aan de slag. Aan de hand van theorieën van Emanuels, Hopwood, Merchant, Vosselman, De Waal en Zimmerman zetten we tijdens deze cursus de knelpunten die bij jaarplan- en budgetgebruik naar voren kunnen komen op een rij. We bespreken waarom welke vernieuwingen wel en niet werken. We gaan het belang van organisatorische eigenschappen na voor het effectief gebruik van een vorm van budgetteren en jaarplanning. De volgende onderwerpen komen aan de orde: de bedoeling van budget en jaarplan en wat er in de praktijk van terechtkomt concrete knelpunten zijn er verbeteringen mogelijk? de link met de organisatie typering hoe werkt het in uw organisatie? waar zitten mogelijke nuttige aanpassingen? CFO s, controllers en financial executives. drs. Rob Schapink RC, zelfstandig trainer en docent onder andere bij Erasmus Universiteit Rotterdam, Universiteit van Amsterdam en Universiteit Nyenrode (management accounting & control) drs. Rob Schapink RC fundamental 88

89 Management accounting & control Best practice in projectcontrol De Noord-Zuidlijn moest een succes worden. De implementatie van het ERP-pakket zou vlekkeloos verlopen. Hoe komt het toch dat projecten twee keer zo lang duren, en twee keer zo veel kosten? Is projectcontrol echt anders dan gewone control? Dit geeft meteen de essentie weer van de cursus Best practice in projectcontrol. Welke control-aspecten bepalen het succes van het project? Wat maakt een innovatief project zo speciaal dat het moeilijk in control te houden is? Wat is een goede afbakening van projectdoel en projectresultaat? Hoe staat het met de snelheid van besluiten? Wat is een goede governance-structuur? Dit is slechts een greep uit de veelheid van control-aspecten in projectcontrol. Na afloop van deze cursus bent u in staat om controls rond een project te benoemen en toe te passen. Daarbij is een keuze van de projectmanagement-methodiek een belangrijke basis van het projectcontrol-plan. U signaleert gewenste veranderingen en u gaat met tools en tips de deur uit. Hierbij wordt ingespeeld op uw behoefte, door vooraf een inventarisatie in te vullen. Maandag 30 oktober 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 Naast de inhoudelijke controls wordt er ook ingegaan op de rol van de financieel professional. Na een aantal (theoretische) principes rond projectcontrol, gaat u aan de hand van een praktisch voorbeeld een project qua control vorm te geven. De onderwerpen zijn: De basics van IPMA, Prince2 en PMBok; De principes van een projectorganisatie met bevoegdheden en verantwoordelijkheden; Het opstellen van een voorstel voor een projectorganisatie; De totstandkoming van een project; De rol van risicomanagement en het toepassen in een case; Het toepassen van de GOKIT factoren (Geld, Organisatie, Kwaliteit, Informatie en Tijd); Het opstellen van een forecast in het kader van projectcontrol. Uitgangspunt hierbij is de toekomstgerichte informatie, naast de gerealiseerde doelstellingen; Een advies opstellen voor een complex project waarbij control, bevoegdheden en verantwoordelijkheden een rol spelen; Issues rond verandermanagement benoemen en vertalen naar een advies voor het management; Reflecteren op hetgeen is geleerd, aan de eigen praktijk. De cursus is met name interessant voor registercontrollers en accountants in business die zich bezig (gaan) houden met de control van (innovatieve) projecten. drs. Michel Verhoeven RC, zelfstandig controller en docent/trainer C@SE&T BV drs. Michel Verhoeven RC advanced 89

90 Management accounting & control Vrijdag 13 oktober 2017 Van der Valk Hotel, Vianen uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 Agile, Scrum, PRINCE2? Kies de juiste projectmanagement methode Bent u betrokken bij complexe projecten? Twijfelt u of de juiste methode voor deze projecten wordt gebruikt? Wil de ICT-afdeling over op Scrum? Kan dit ook voor andere afdelingen worden gebruikt? Kan er voor een combinatie van methoden worden gekozen? En hoe bepaalt u dit? De keuze is niet gemakkelijk. Deze cursus geeft u inzicht in de verschillende projectmanagement methoden en hoe u deze in een Agile- en traditionele omgeving toe kan passen. Na deze cursus heeft u inzicht in de projectmanagement omgeving. U weet welke methodes en technieken er zijn. U weet van de Agile omgeving en de verschillen met de traditionele projectmanagement methodieken. U heeft kennis van de rollen, functies en de toepassing van deze termen in de verschillende methodieken. De volgende vragen worden aan de orde gesteld: Wanneer wordt een verandering als project aangepakt? Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen een traditionele en een Agile methode? Welke methoden zijn er om programma s en projecten te managen: - IPMA - MSP - PRINCE2 - Agile - Scrum Lean principes en focus in een Agile omgeving: - Welke Lean principes worden in een projectorganisatie toegepast? - Wat is de focus van Lean management? De opdrachtgever en de projectmanager moeten afspraken maken over tijd, geld, scope, kwaliteit, baten/business case en risico s. - Hoe worden deze afspraken vastgelegd en bewaakt in de verschillende methoden? - Welke methode past het best bij de probleemstelling? - Welke methode past het best bij de cultuur en het volwassenheidsniveau van de organisatie? - Hoe gaan we om met wijzigingen en voortschrijdend inzicht bij de verschillende methoden? Vanuit de organisatie moeten voor projecten budgetten en resources beschikbaar worden gesteld. - Hoe wordt in de portfolio aan veranderinitiatieven geprioriteerd met Business Cases en risico s? - Hoe is de aansluiting met het bovenliggende programmamanagement niveau? - Kan er met verschillende projectmethoden naast elkaar worden gewerkt? Richard Hoedeman fundamental Iedere professional die wil weten wat voor het project de juiste methode is. Richard Hoedeman, projectmanagement expert. 90

91 Management accounting & control De Agile Scrum methode Pas de Agile Scrum methodiek toe! Meer en meer projecten gaan over op agile ontwikkeling. Het uitgangspunt van agile is dat we op een zeer efficiënte manier oplossingen creëren van zeer hoge kwaliteit. De klant bepaalt die kwaliteit en wil de oplossing op een vastgestelde tijd voor een vaste prijs. Om dit te bereiken moeten we alle verschillende disciplines van ontwikkeling op de juiste agile manier uitvoeren. Er zijn vele agile methodieken zoals Scrum, extreme Programming (XP) en Kanban. Scrum is verreweg de bekendste en populairste methode. Maandag 18 september 2017 Van der Valk Hotel, Vianen 09:30-17:00 uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 Na deze cursus heeft u inzicht in het Scrum framework en daarnaast kent u ook de verschillen en de veel gemaakte combinaties in agile methoden. Scrum kent multidisciplinaire teams die in korte sprints werkende resultaten opleveren. Hoewel de theorie van Scrum simpel is, loopt men in de praktijk toch snel tegen uitdagingen en valkuilen aan. We bespreken wat er bij komt kijken, hoe we Scrum op een succesvolle manier kunnen invoeren en toepassen. Het gaat daarbij vooral ook om de mindset en het bijbehorende gedrag. Er is ruimschoots aandacht voor: Wat is Scrum, de historie? Waarom gebruiken we Scrum en waarom is het zo populair? De agile manier van werken ten opzichte van traditioneel. De verschillende rollen: - Product Owner, - Scrum Master en - het self-organizing development team. Inzicht in de specifieke Scrum ceremonies zoals: - de Sprint planning, - de dagelijkse Scrum sessie, - de Sprint Review sessie en - de Retrospective bijeenkomst. De Product Backlog met de functionele requirements Prioriteren met MoSCoW en inschatten met Storypoints Oefening met Planning Poker en Backlog Refinement De Definition of Done, wanneer zijn we klaar? Iedere financiële professional die kennis van het Scrum framework wil krijgen. Richard Hoedeman, projectmanagement expert. advanced 91

92 Management accounting & control Vrijdag 10 november 2017 Improfin Groep, Wijchen uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 6 Cultuur, integriteit en risicomanagement Samenhang is meer dan de som der delen De bedrijfscultuur is het karakter van de organisatie. Door de verdergaande internationalisering wordt je geconfronteerd met geografische cultuurverschillen. De mentaliteit van de top is bepalend voor de mate waarin mensen verantwoordelijkheid nemen, elkaar aanspreken en verantwoording afleggen. Cultuur, integriteit en waarden zijn nauw verbonden met leiderschap, risicohouding en veranderbereidheid. Als je succesvol veranderingen wil realiseren, dan speelt de cultuur een sleutelrol. Het is daarom wezenlijk om inzicht te vergaren in je eigen afdelings- en bedrijfscultuur. We gaan in op het belang van een gezonde en passende bedrijfs- en afdelingscultuur. De thema s integriteit en risicomanagement, geïllustreerd met actuele voorbeelden, worden ingezet om het abstracte begrip cultuur te verbinden met de dagelijkse praktijk. Je leert om te denken in termen van kernwaarden bij het afwegen van conflicterende belangen. Je krijgt zienswijzen en instrumenten aangereikt waarmee je in je eigen invloedssfeer kunt interveniëren. Zo krijgt je inzicht in de voorwaarden om in je organisatie prestatie- en risicomanagement geïntegreerd te verbeteren. We maken daarbij gebruik van de principes van onder meer COSO ERM en ISO Het karakter (DNA) van een organisatie duiden; Organisatie- en afdelingsculturen in kaart brengen: benaderingen, modellen, etc; De rol van waarden bij het bepalen en realiseren van de strategie; Het afwegen van belangen bij het ontwerp, de uitvoering en de monitoring van bedrijfsprocessen; De relatie tussen integraal prestatie- en risicomanagement en integrated reporting. Accountants, controllers, risk managers, compliance officers en internal auditors, die in een veranderproces inzicht willen krijgen in het omgaan met cultuur in de dagelijkse praktijk. : drs. Marinus de Pooter RA CIA CRMA GRCP GRCA is partner Risk Consulting bij Crowe Horwath Foederer en associate bij Improfin Groep en The Perfect Fit. Hij heeft ruime internationale management-, consulting- en trainingervaring in governance, risk management & compliance, internal audit en finance. drs. Marinus de Pooter RA fundamental 92

93 Management accounting & control The financial and change Meer inzicht in veranderprocessen De wereld verandert snel en verandering is nodig om bij te blijven. Het vermogen om te veranderen is op alle niveaus in de organisatie een strategische competentie. Voor de financiële functie binnen organisaties is dit in twee opzichten het geval. In de eerste plaats als ondersteuner van het algemeen management bij het realiseren van de veranderingen die voor de organisatie als geheel op de agenda staan. En in de tweede plaats bij het initiëren en doorvoeren van veranderingen in de eigen financiële keuken. In deze cursus staat uw rol als change agent centraal. Change agent zijn in een veranderingsproces wil zeggen optreden als leider of als lid van het veranderteam die de organisatie in beweging brengt. De change agent is tevens klankbord, sparringpartner en vraagbaak van het management. Het optreden als change agent vraagt van de financiële professional niet alleen inzicht in eigentijdse veranderingsprocessen en benaderingen, maar vereist ook de nodige persoonlijke bagage om in de storm te staan en leiderschap te tonen. Maandag 14 november 2017 Improfin Groep, Wijchen uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 6 Na afloop heeft u meer inzicht in veranderprocessen. De inzichten van managementgoeroes zoals John P. Kotter (Leading Change), Malcolm Gladwell (The Tipping Point) en Jim Collins (Built to Last and Good to Great) worden met u gedeeld. Hierbij gaat zowel aandacht uit naar wat u wel maar ook naar wat u vooral niet moet doen. Onderwerpen zijn onder meer: van goed naar geweldig het creëren van urgentie vormen van een sterke, sturende coalitie formuleren van een aansprekende visie communiceren van de visie de kracht van de context empowerment en verwijderen van obstakels creëren van eerste quick wins vasthoudendheid bestendigen van de nieuwe cultuur Financiële professionals, accountants en controllers die hun inzicht in het veranderkundige spel willen vergroten en een reflectie op hun eigen rol hierbinnen willen krijgen. ing. Peter Herfkens MTQM, associate trainer Improfin Groep ing. Peter Herfkens MTQM fundamental 93

94 Persoonlijke vaardigheden Interview Arun Alakhramsing Laat zien dat je benaderbaar bent De analytische kracht van een cfo wordt zijn achilleshiel als hij die niet weet te combineren met andere vaardigheden, vindt Arun Alakhramsing, financieel directeur Endoscopy Europe bij Stryker. drs. Arun Alakhramsing RA Af en toe moet je in de spiegel kijken en jezelf de vraag durven stellen: waar ben ik mee bezig? Arun Alakhramsing Voor een cfo is het belangrijk dat je bewust bent van hoe je je presenteert. Als je wilt dat je analyses tot vervolgstappen leiden, moet je kunnen overtuigen, onderhandelen, presenteren. Ook non-verbale communicatie speelt een rol. Ik heb dat al vroeg in mijn carrière ondervonden toen ik auditor was. In die functie ben je afhankelijk van degene aan de andere kant van de tafel. Juist dan moet je laten zien dat je er niet op uit bent om iemand af te rekenen op het resultaat, maar om het bedrijf verder te helpen. Bij een audit in China merkte ik dat mensen angstig reageerden op mijn komst. Om het ijs te breken nam ik uitgebreid de tijd. Ik trok twee dagen uit voor de kennismaking zodat mensen aan mij konden wennen. Die investering in tijd is essentieel. Zonder medewerking krijg je als auditor niets gedaan. Dat is voor een cfo niet anders. Je moet laten zien dat je benaderbaar bent. Dat vraagt wat inspanning. Het stereotiepe beeld van een financial is toch iemand die achter een dichte deur met de armen over elkaar de cijfers bestudeert. Om dat vooroordeel te bestrijden, liep ik als finance directeur bij Biomet regelmatig s ochtends met een kop koffie door het kantoor om met collega s te praten. Gewoon om te horen hoe het met ze ging en hoe ze over bepaalde zaken dachten. Dat rondje werd erg gewaardeerd. Geen simpel recept Ik ben een perfectionist in mijn werk, maar ik reserveer daarnaast ook tijd voor andere activiteiten. Het is belangrijk dat je af en toe een andere deur opendoet. Zo geef ik regelmatig les over internal control, externe verslaggeving en financial auditing. Daar leer ik heel veel van. Hoe cursisten omgaan met hun werk, hoe ze bepaalde regels toepassen. Eind 2016 werd ik gevraagd om als gastdocent een presentatie over work life balance te geven aan een gehoor van business controllers. Hoe combineer je een intensieve werkweek met een studie of met je gezin? Er is natuurlijk geen simpel recept voor. Zelf lees ik bijvoorbeeld in het weekend geen zakelijke mail. Als het echt dringend is, dan word ik gebeld. Het belangrijkste is dat je prioriteiten durft te stellen. Af en toe moet je in de spiegel kijken en jezelf de vraag durven stellen: waar ben ik mee bezig? drs. Arun Alakhramsing RA, is sinds 2015 financieel directeur Endoscopy Europe bij Stryker. Hij werkte hiervoor onder andere als internal auditor bij KLM en Air France en als financieel directeur bij Biomet Nederland. 94

95 Persoonlijke vaardigheden Business/personal coaching Als leider en als mens neemt u dagelijks beslissingen. De consequenties van deze beslissingen kunnen verreikend zijn en impact hebben op de strategie, de organisatie, de mensen en op uw eigen positie en rol. Tijd voor reflectie is schaars. Coachingsgesprekken bieden de rust om in alle openheid en met garantie voor vertrouwelijkheid zaken rustig door te nemen die voor u belangrijk zijn. In het eerste gesprek zal de coachingsdoelstelling worden onderzocht. De nadruk kan liggen op coaching op uw functie in de organisatie (business coaching) of op uw persoonlijke ontwikkeling en uitdagingen (personal coaching). Het eerste gesprek is een kennismaking waarin een verkenning plaatsvindt van de omgeving waarin u opereert en de vraagstukken die u heeft. Op basis daarvan wordt uw coaching doelstelling geformuleerd. In de vervolggesprekken wordt, vanuit de zaken die op dat moment voor u van belang zijn, gewerkt aan deze doelstelling. U kunt onder andere terecht voor deze vraagstukken: Business vragen: Welke omgevingsfactoren bevorderen of belemmeren de veranderingen die ik wil doorvoeren? Waarom ervaar ik weerstand bij de voorgestelde veranderingen? En wat zou ik kunnen doen om de risico s die ik zie bespreekbaar te maken? Hoe ontwikkel ik me van tactisch leider tot strategisch en visionair leider? Hoe bevorder ik de samenwerking binnen de organisatie? Persoonlijke vragen: Gebruik ik mijn talenten volledig? Wat zou een volgende stap kunnen zijn in mijn ontwikkeling? Hoe start ik succesvol in een nieuwe baan? Wat heb ik altijd gehoopt te bereiken in mijn leven? Data op verzoek Locatie wordt in overleg bepaald 6 x 2 uur coaching + 4 uur voorbereidingstijd Leden Niet-leden PE-uren: 12 Bijzonderheden: Het coachingtraject duurt een half jaar en bestaat uit 6 gesprekken van 2 uur (12 PE-uren). Tijdens het traject krijgt u ook opdrachten die in totaal circa 4 uur tijd van u vragen. Bent u accountant in business of registercontroller? Dan kunt u deze 4 uur wegschrijven als zelfstudie in uw PE-registratie. Controllers en accountants met ruime ervaring in een leidinggevende positie. drs. Bernadette Kester EMccc, gecertificeerd executive coach en leiderschapscoach. Als bedrijfseconoom en bedrijfskundige heeft zij 25 jaar ervaring als leidinggevende in diverse sectoren en met name in de financiële sector. In 2013 heeft zij een masterdiploma gehaald aan INSEAD voor het programma Coaching and Consulting for Change. drs. Bernadette Kester EMccc advanced + expert 95

96 Persoonlijke vaardigheden Datum en locatie worden in overleg bepaald In overleg 30 tot 40 uur (prijs is op basis van 30 uur) Leden Niet-leden PE-uren: (afhankelijk van uw PE-regeling) Bijzonderheden: Tijdens de looptijd van de training krijgt u ook studieopdrachten waar u thuis aan werkt. Bent u accountant in business of registercontroller? Dan kunt u deze studieopdrachten wegschrijven als zelfstudie in uw PE-registratie. Attentie: de vermelde prijs van is een richtlijn, gebaseerd op een maatwerkprogramma van 30 uur. Na de intake bepaalt u samen met ons het precieze aantal uren. De prijs wordt op dit aantal uren afgestemd, tezamen met de reiskosten van de trainer. Zakelijke taalcoaching voor financials Presteer op niveau in Engels, Duits of Frans (andere talen in overleg) Het bedrijfsleven wordt steeds internationaler. Als financieel professional wilt u daarom op niveau presteren in het Engels, Duits of Frans. Doelgerichte maandrapportages publiceren, buitenlandse aandeelhouders vol zelfvertrouwen te woord staan. Als u uw talen goed beheerst, bouwt u beter zakenrelaties op, heeft u een voorsprong bij onderhandelingen en communiceert u overtuigender en effectiever tijdens besprekingen. De doelstellingen om een taalcoaching Engels, Frans of Duits te volgen, zijn voor iedereen verschillend. Daarom bieden wij de mogelijkheid voor een volledig maatwerktraject. Samen met u bepalen wij de inhoud, het niveau, de intensiteit en de duur van de training. Uw eigen leerdoelen zijn daarbij leidend. Dit maatwerkproject is een samenwerking tussen u en uw trainer. De trainer maakt zich vertrouwd met uw werkcontext en zet zijn eigen vakkennis in voor een training die perfect aansluit bij u en uw organisatie. Samen zorgt u voor een mooi inhoudelijk programma met spreek-, luister-, lees- en schrijfvaardigheid, waar nodig aangevuld met woordenschat, grammatica, stijl en toon. Zo heeft u in uw werk optimaal profijt van de taalcoaching. Werkwijze Voorafgaand aan de training vindt een uitgebreid intakegesprek plaats. Daarin bespreken we uw startniveau, leerdoelen, leerwensen en beschikbaarheid. U volgt de taalcoaching individueel of samen met uw collega s. Kiest u voor een groepstraining, dan stellen wij de groepen samen op basis van de intakes. De aanvangsdatum is in overleg. De taalcoaching vindt plaats bij u op locatie, tenzij anders overeengekomen. Duur De training duurt 30 tot 40 uur, verspreid over blokken van 3 tot 5 uur gedurende 2 tot 12 weken, afhankelijk van de gewenste intensiteit. Naast de bijeenkomsten investeert u thuis ook tijd in studieopdrachten. Bent u een financieel professional en wilt u ook in het Engels, Duits of Frans het beste uit uzelf halen? Dan is deze zakelijke taalcoaching geknipt voor u. NBA-VRC Opleidingen werkt samen met The Square Mile. The Square Mile is een van de marktleiders in beroepstaaltraining en staat garant voor een persoonlijke, hoogwaardige en op maat gesneden taaltraining waarmee u daadwerkelijk succes boekt. The Square Mile werkt op duurzame basis samen met klanten in alle belangrijke sectoren van de Nederlandse economie. fundamental, advanced + expert 96

97 Persoonlijke vaardigheden and report writing in English Engelse s en rapporten schrijven voor financiële professionals Heeft u regelmatig contact met Engelstalige relaties? Of moet u rapporten in het Engels opstellen? Dan is het belangrijk dat u de conventies en nuances van het zakelijk Engels kent. Hoe houdt u s zakelijk en bondig zonder onbeleefd over te komen? Hoe kan een duidelijk, goed gestructureerd rapport worden geschreven met de juiste toon en stijl? Een goede kennis van de conventies en nuances van schrijven in het Engels is een must. Na afloop van deze training heeft u geleerd professioneler en doeltreffender in het Engels te schrijven. Tevens frist u uw schriftelijke vaardigheden in een financiële omgeving op. s: lay-out, aanhef en afsluiting en standaard zinsneden; Rapporten: lay-out, vaste uitdrukkingen, formele voorstellen en aanbevelingen schrijven, cijfers toelichten en conclusies trekken; Herhaling van de hoofdstructuren voor de tegenwoordige, verleden en toekomstige tijd; Stijl en toon (formeel, neutraal of informeel); Interpunctie (apostrof, hoofdletters, enz.); Technieken om meer structuur in uw schrijven aan te brengen; Vermijden van Dunglish - steenkolenengels; Feedback op geschreven stukken van deelnemers. Maandag 6 en maandag 13 november 2017 NBA, Amsterdam uur Leden 725 Niet-leden 800 PE-uren: 7 Bijzonderheden: Dit is een blended learning training en bestaat uit 3 uur online learning en 7 uur training op locatie. Check uw PEreglement voor registratie van uw online learning PE-uren. Dit is een blended training. Dit betekent dat een deel van de training bestaat uit online learning. Er zijn 2 dagdelen. Tussen dag 1 en 2 maakt u een taak die ongeveer 3 uur in beslag neemt en bestaat uit een grammaticale oefening en een schrijfoefening (rapport). Financiële professionals die resultaatgericht en efficiënt willen communiceren in het Engels. Om deel te nemen aan de training is een gevorderd niveau in het Engels vereist. Uw niveau wordt getoetst door een schriftelijke toets en een telefonisch intakegesprek. Wilt u meer informatie? Neem dan contact op met NBA-VRC Opleidingen via Trainers Een docent van The Square Mile geeft de training. The Square Mile is gespecialiseerd in zakelijke taaltraining en werkt met klanten uit verschillende sectoren. In de financiële sector leveren ze trainingen bij o.a. De Nederlandsche Bank, de AFM en Grant Thornton Accountants. advanced 97

98 Persoonlijke vaardigheden Dinsdag 3 oktober 2017 Bilderberg hotel De Keizerskroon, Apeldoorn uur Leden 650 Niet-leden 750 PE-uren: 8 Effectief tijdbeheer voor financials Financiële professionals werken hard en volgens een bepaalde routine. Maandafsluitingen, begrotingsrondes en jaarrekeningen zorgen voor constante werkdruk en deadlines. U wilt als financieel professional ook uw (interne) klanten meer adviseren en met hen sparren over financiële beslissingen, maar komt daar niet genoeg aan toe. Deze training gaat daarom niet alleen over de organisatie van tijd, maar ook over de organisatie van u zelf. U leert wat het verschil is tussen dringende en belangrijke zaken op basis van effectiviteit in plaats van alleen effi-ciency. Bovendien maakt u een inventarisatie van uw eigen producten en diensten en mogelijke routinematigheid in het aanbod. Met deze aanpak maakt u uw eigen strategie en behaalt u meer resultaat met minder inspanning. Er blijft meer tijd over voor zaken die u als financieel professional belangrijk vindt. Na het volgen van deze training: Bent u zich bewust van uw eigen manier van werken; Weet u waar uw uw werkplezier en toegevoegde waarde uit haalt; Kunt u tijd vrijmaken voor lange termijn vraagstukken; Beheerst u de vaardigheden zoals het omgaan met deadlines, nee -zeggen en delegeren; Weet u wat uw klanten werkelijk willen en treedt u meer als business partner op. In de training gaat het om effectief omgaan met uw tijd - de juiste dingen doen. De volgende onderwerpen komen aan de orde: de principes van effectieve personen tijdsbesteding en uw eigen toegevoegde waarde in kaart brengen het 80/20 principe: - bepalen van de eigen uit te voeren taken - welke 20% bepalen 80% van het resultaat - de kracht van de hefboomwerking nee durven zeggen en de vraag-achter-de-vraag achterhalen tijd vrij maken betekent effectief delegeren en communiceren de timemanagement-matrix persoonlijk actieplan opstellen en uitvoeren Financiële professionals. Gert-Jan Spenkelink Gert-Jan Spenkelink, trainer en directeur Scope & Skills fundamental 98

99 Persoonlijke vaardigheden Effectief onderhandelen We onderhandelen dagelijks. Niet alleen als we prioriteiten stellen maar ook bij investeringsbeslissingen of als we budgetten vaststellen. Soms met managers die de grenzen opzoeken. Toch vinden we onderhandelen vaak moeilijk omdat we vrezen dat relaties onder druk komen te staan. Gelukkig zijn onderhandelvaardigheden goed te leren. Wilt u uw onderhandelingspositie structureel verbeteren? In deze tweedaagse training krijgt u inzicht in de verschillende onderhandelingsfasen en onderhandelingstechnieken. U leert te onderhandelen als er sprake is van wederkerigheid en gezamenlijke belangen. Leer in te spelen op de technieken van de onderhandelaar die de regels aan zijn laars lapt en zijn eigen belangen en resultaten voorop stelt. U werkt in kleine groepen aan eigen casuïstiek. In praktijksimulaties met een acteur leert u: uw eigen onderhandelingsstijl in kaart te brengen en handig in te zetten onderhandelingstechnieken te herkennen om te gaan met de slimme spelletjes van gesprekspartners op te komen voor uw eigen belangen en een win-win situatie te creëren een goede relatie met uw gesprekspartner in stand te houden in een veilige omgeving te experimenteren en te oefenen Dag 1: Positioneel onderhandelen versus denken in belangen De fasen in het onderhandelen en het kunnen omgaan met lastige mensen: voorbereidingsfase openingsfase discussiefase exploratiefase loven en bieden de impasse en de overeenkomst de dirty tricks herkennen en pareren Dag 2: Eigen onderhandelstijl herkennen en effectief kunnen inzetten de kracht van de ander gebruiken: onderhandel Jiu Jitsu lichaamstaal tijdens onderhandelingen herkennen werken met een BAZO (Beste Alternatief Zonder Overeenkomst) persoonlijke onderhandelstrategieën bedenken die voor u werken gebruik maken van creativiteit om onderhandelingen verder te krijgen praktijksimulaties oefenen met een trainingsacteur transfer naar de praktijk Controllers, accountants in business en andere financiële professionals. Gert-Jan Spenkelink, trainer en directeur Scope & Skills Donderdag 14 en vrijdag 15 september 2017 Bilderberg Hotel de Keizerskroon, Apeldoorn (beide dagen) uur (excl. logies) Leden Niet-leden PE-uren: 12 Bijzonderheden: Van tevoren wordt u gevraagd kort een leerdoelstelling (en indien mogelijk casuïstiek) op papier te zetten fundamental 99

100 Persoonlijke vaardigheden Donderdag 5 oktober 2017 Van der Valk Hotel, Utrecht-De Bilt uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 Presenteer uw cijfers op een memorabele en onderscheidende manier. Presenteer uw cijfers met impact Leid anderen door uw cijfers en analyse Cijfers liggen aan de basis voor belangrijke besluiten. Men verwacht van u als financieel professional een analyse van deze cijfers. De waarde van uw analyse wordt in hoge mate bepaald door de overtuigingskracht waarmee u deze cijfers presenteert. Tijdens deze training leert u cijfers zó te presenteren dat uw publiek geboeid blijft en de conclusies trekt die u voor ogen heeft. U krijgt inzicht in presenteertechnieken om een aantrekkelijke presentatie met tabellen en grafieken te maken die duidelijk en memorabel overkomt. Deelnemers weten aan het einde hoe zij hun publiek door de cijfers leiden. Uw presentatie heeft een duidelijke structuur, heldere visuals en een pakkende verhaallijn! De volgende onderwerpen komen aan bod: Uw publiek door uw cijfers en analyse leiden; De hoofdboodschap uit cijfers weergeven in een passende grafiek of diagram; Het gebruik van slidedocs naast normale presentatieslides; Beelden combineren met cijfers om de hoofdboodschap te versterken; Cijfers overtuigingskracht meegeven door middel van cijferpsychologie; Droge data omzetten in een overtuigend verhaal. Tijdens de training gaat u aan de slag met casuïstiek uit de praktijk. Aan de slag met uw eigen dataset Voor een goede aansluiting op uw beroepspraktijk is het mogelijk om de lessen tijdens de cursus direct toe te passen op een eigen dataset of presentatie. Hiermee ontvangt u naast waardevolle lessen voor toekomstig gebruik, ook een tastbaar resultaat voor direct gebruik. Iedere financieel professional die regelmatig presenteert en hierin vanuit zijn of haar rol als financieel professional, leiderschap wil tonen om toehoorders door de analyse te begeleiden en tot actie aan te zetten. Docent Een expert van Debatrix geeft de workshop. Debatrix is een internationaal bekroond adviesbureau die leiders en professionals in bedrijfsleven en politiek adviseert bij het overtuigend overbrengen van hun boodschap. fundamental 100

101 Persoonlijke vaardigheden Inzicht in en invloed op krachtenvelden U werkt in een omgeving waarin het om meer dan cijfers, omzet en resultaten gaat. U analyseert, rapporteert en adviseert. Misschien bent u betrokken bij de besluitvorming. Worden er in uw organisatie weleens beslissingen genomen, die haaks lijken te staan op uw functie/positie? Hoe komen die beslissingen tot stand? Wie zijn daar vanuit welke rol en belangen bij betrokken? Wat is hun agenda? Wanneer u zich bewust bent van politiek-strategische krachten binnen de organisatie en rondom uw functie en daar effectiever mee wil leren omgaan, dan biedt deze training aanknopingspunten. Krijg meer inzicht en (meer) invloed op krachtenvelden! Krachtenvelden ontstaan daar waar betrokkenen (stakeholders) vanuit andere overtuigingen, opvattingen en behoeftes mogelijk andere doelen nastreven. Vaak wordt het lastig als deze overtuigingen, behoeftes en doelen niet worden benoemd en daarmee onzichtbaar hun werk doen. U voelt de weerstand maar kunt er niet precies de vinger op leggen. En u merkt de invloed die daar vanuit kan gaan op hoe een proces zich uitrolt. U ontwikkelt inzicht in hoe politiek-strategische krachten het werk beïnvloeden en kunnen frustreren; U krijgt een model aangereikt waarmee u krachtenvelden in beeld brengt en analyseert; U ontwikkelt inzicht in de drijfveren van actoren die actief zijn binnen uw krachtenveld; U verdiept zich in een aantal relevante competenties die van belang zijn om krachtenvelden te doorgronden en meer in uw voordeel te laten werken; U houdt uw beeld ten aanzien van integriteit binnen het werk kritisch tegen het licht; U hebt geoefend met een aantal invloed-strategieën. Donderdag 30 november en vrijdag 1 december 2017 Bilderberg Hotel de Buunderkamp, Wolfheze / uur (incl. logies) Leden Niet-leden PE-uren: 14 Bijzonderheden: Deelnemers krijgen een brief toegezonden waarmee ze de casus kunnen voorbereiden. Verwachte voorbereidingstijd 1 uur. Maximaal 10 deelnemers. In deze tweedaagse training brengt u een eigen casus in, leert u wat krachtenvelden zijn, hoe ze ontstaan en werken. U krijgt enige theorie en een 5 stappen-analysemodel over krachtenvelden aangereikt. Die vijf stappen doorloopt u in het programma waarbij u voortdurend de gelegenheid krijgt deze te spiegelen aan de ingebrachte casus. Ontdek dat een krachtenveld bestaat uit een samenspel van actoren die ieder vanuit eigen belangen en behoeftes hun keuzes maken. Keuzes die de door u te bereiken doelen in de weg kunnen staan. Daarnaast is er volop ruimte om aan de hand van opdrachten en casuïstiek te oefenen met relevante vaardigheden, waarmee u meer grip krijgt op krachtenvelden en ze zelfs vóór u kunt laten werken. De training wordt afgesloten met een managementgame waarin de diverse elementen van het krachtenveldmodel worden gesimuleerd. Controllers, accountants en andere financial executives die werkzaam zijn in een omgeving waarin politiek en strategie een rol spelen. Evert Spaans, senior trainer en adviseur van Bureau Zuidema Evert Spaans fundamental 101

102 Persoonlijke vaardigheden Donderdag 16 en vrijdag 17 november 2017 Bilderberg Hotel de Keizerskroon, Apeldoorn / uur (incl. logies) Leden Niet-leden PE-uren: 14 Bijzonderheden: Inclusief acteur op dag 2. De controller als business partner Controllers fungeren in toenemende mate als business partner. Bij deze nieuwe rol horen nieuwe vaardigheden, zoals creatiever samenwerken met het management en strategische beslissingen nemen. Wilt u die nieuwe vaardigheden beheersen? Dan is inzicht in uw eigen aannames en vanzelfsprekendheden essentieel. Na deze training kent u diverse effectieve communicatiestijlen en adviesstijlen voor de uiteenlopende rollen die een controller heeft. U heeft beter inzicht in uw eigen denkpatronen. U leert uw collega s binnen het managementteam in te schatten en hoe u invloed kunt uitoefenen. Tenslotte leert u waar een effectieve business partner zich mee bezig houdt. In deze tweedaagse cursus reflecteert u op uw eigen stijl van controlling. Daarnaast oefent u met een acteur de diverse rollen van de controller en de communicatiestijl die daar bij past. U ontdekt de gevaren van routinematig denken U krijgt inzicht in de krachtenvelden en oerinstincten binnen uw organisatie U hoort de nieuwste psychologische inzichten om te bereiken wat u wilt U oefent met problemen vanuit meerdere perspectieven bekijken U leert diverse rollen van de controller herkennen en op het juiste moment toepassen U vergroot uw overtuigingskracht door uw collega s beter te doorgronden U ontwikkelt zich naar een betere gesprekpartner op strategisch niveau U leert de juiste vragen stellen en het eigen standpunt te bepleiten U oefent in een veilige omgeving aan uw vaardigheden met eigen casuïstiek U ontvangt na afloop van de training een persoonlijk rapport met een beschrijving van uw gedragsprofiel. Dit rapport helpt u om effectievere samenwerking met anderen te realiseren. Controllers en financiële professionals die zich verder willen ontwikkelen tot een effectieve business partner binnen hun eigen organisatie. Gert-Jan Spenkelink, trainer en directeur Scope & Skills Gert-Jan Spenkelink fundamental 102

103 nieuw Persoonlijke vaardigheden De toekomstbestendige controller En nu de èigen balans opmaken Het vakgebied van de financial is volop in beweging en zal de komende jaren drastisch veranderen. U wordt geacht ethisch te zijn, verstand van te hebben van BI, als het even kan een business partner te zijn en het hoofd te kunnen bieden aan de voortschrijdende digitalisering. Voeg daarbij dat u het erg druk heeft met lopende zaken en daardoor te weinig tijd om na te denken over uw eigen ambitie en het juist inzetten van uw talenten. Met al deze ontwikkelingen is het een goed moment om uw eigen balans op te maken, te reflecteren op uw kwaliteiten en sturing te geven aan uw loopbaan. In deze training gaat u vorm geven aan uw toekomstige inzetbaarheid middels zelfdiagnose en een gericht plan van aanpak. Sturing geven aan uw loopbaan in een snel veranderende wereld; Plan van aanpak maken om van toegevoegde waarde te blijven voor de toekomst; Leren om uw aandacht en energie te sturen op voor u belangrijke zaken; Inzicht krijgen in uw kwaliteiten en daar op te acteren; Antwoord te krijgen op de vraag wat de toekomstige finance functie van u vraagt; Uw kwaliteiten en kansen in kaart brengen en daar keuzes voor de toekomst mee te maken; Eigen creativiteit en denkkracht bij uitdagingen kunnen inzetten. Maandag 30 en dinsdag 31 oktober 2017 Bilderberg Hotel de Keizerskroon, Apeldoorn (beide dagen) uur (excl. logies) Leden Niet-leden PE-uren: 12 Onderwerpen Zelfdiagnose van uw talenten maken; Eigen missie en strategie in kaart brengen; Over welke talenten beschik ik en waar wil ik mij in ontwikkelen als ik inzetbaar wil blijven?; Uw eigen agenda en doelen bepalen èn uitvoeren; Lef en durf te ontwikkelen; maar hoe? Creatief leren denken bij uitdagingen; Assertief leren omgaan met verstorende factoren en energiezuigers; Plan van aanpak maken voor long life learning. Elke financial die zich wil voorbereiden op de snelle veranderingen in het vakgebied en blijvend waarde wil toevoegen aan zich zelf en organisaties. Gert-Jan Spenkelink, trainer en directeur Scope & Skills fundamental 103

104 Persoonlijke vaardigheden Maandag 2 oktober 2017 Fletcher Hotel, Utrecht-Nieuwegein uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 6 Vergroot uw impact als gesprekspartner Bewust redeneren en communiceren Vergroot uw impact als gesprekspartner. Om een duurzaam leereffect te behalen, staat het bewustwordingstraject van uw communicatie centraal. Hierbij gaan we uit van de klassieke retorica, in combinatie met de laatste inzichten uit de communicatiewetenschap. In vier verschillende fasen voegen we steeds nieuwe instrumenten aan uw communicatieve arsenaal toe. Een herkenbare praktijkgerichte financiële casus zal als rode draad door de training lopen. De geleerde vaardigheden kunt u toepassen tijdens presentaties, vergaderingen, adviesgesprekken en discussies. Na afloop bent u zich bewust van de verschillende lagen van communicatie. Weet u helder te redeneren en heeft u oog voor de relationele kant van communicatie? U heeft geleerd te reflecteren op de eigen communicatie waardoor u bewuster (non-verbale) communicatietechnieken toe kunt passen en uw impact als gesprekspartner te vergroten. U krijgt een casus voorgelegd die herkenbaar is vanuit de praktijk. Aan de hand van deze casus leert u hoe u uw inhoudelijke kennis op een heldere en constructieve wijze aan uw gesprekpartners en/of toehoorders kunt overbrengen en daarmee uw impact kunt vergroten. De docent neemt u in vier fasen mee door de dag: Stap 1: Helder redeneren Omdat financeel professionals genegen zijn vanuit de inhoud handelen, beginnen we het bewustwordingsproces met redeneringstechnieken. Met welke redeneringen kunt u systematisch uw boodschap onderbouwen en hoe kunt u deze het beste presenteren? Stap 2: Neem de beslisser mee in uw verhaal Als financieel professional zit u vaak bij verschillende partijen aan tafel. Voor effectieve communicatie is het erg belangrijk dat u zich bewust bent van uw gesprekspartner of publiek. In deze stap staan we stil bij de relationele kant van communicatie: Wie is de beslisser? Wat vindt diegene belangrijk? Wat zijn de externe factoren die van invloed zijn? Stap 3: Impact met gevoel Als u uw argumenten op een rij hebt en u weet wie de beslisser is, is het tijd voor de volgende stap in het bewustwordingsproces: hoe breng ik mijn boodschap? In de praktijk spelen vorm en emotie een belangrijke rol in communicatie. De volgende elementen staan centraal: Hoe maak ik als financieel professional stapsgewijs mijn punt? Verwoord ik mijn boodschap pakkend genoeg? Stap 4: Wie ben ik als spreker? De laatste stap in het bewustwordingsproces gaat over u als spreker. Naast inhoud en vorm is ook de manier waarop de boodschap wordt gebracht van groot belang. U leert dat u als spreker verschillende instrumenten tot uw beschikking heeft om een goed beargumenteerde, mooi verpakte boodschap over te brengen. Arthur Noordhuis fundamental Iedere finance professional die zijn/haar communicatiekracht wil ontdekken en daardoor meer impact wil verwerven in zijn rol als gesprekspartner. Arthur Noordhuis, senior trainer Nederlands Debat Instituut 104

105 nieuw Persoonlijke vaardigheden Kort en krachtig communiceren Maak op een korte, bondige wijze uw standpunt duidelijk U werkt voor een Agile organisatie, werkt via de Scrum- of Lean Six Sigma-methode, vergadert staand of heeft regelmatig korte vergaderingen met verschillende afdelingen of (interne) klanten. U moet als financieel professional steeds vaker tijdens een overleg snel en goed uw mening geven of uw standpunt maken. Geduld voor lange inleidingen, wollig of ingewikkeld taalgebruik is niet meer van deze tijd. Om te zorgen dat uw punt impact heeft, moet u uw medebeslissers mee krijgen. U leert tijdens deze training hoe u de taal van de anderen kunt spiegelen en hiermee zorgt voor welwillende aandacht en overtuigingskracht. In deze training leert u om tijdens elke vergadering op een korte, bondige, heldere en zelfverzekerde wijze uw standpunt duidelijk te maken. Maandag 20 november 2017 Van der Valk Hotel, De Bilt-Utrecht uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 6 Bijzonderheden: Maximale groepsgrootte 12 deelnemers De training bestaat uit verschillende onderdelen. U kunt uw persoonlijke leerpunt aandragen en per onderdeel oefenen. De trainer zal ook enkele praktijkvoorbeelden inbrengen. U gaat aan de slag met verschillende technieken en u krijgt direct feedback van de trainer. De volgende onderdelen komen aan de orde: Let op de juiste taal en toon: leer de taal en toon spiegelen van uw gesprekspartner; Wat is de kern van uw verhaal? Twee handige basistechnieken voor helderheid; Maak je punt in korte tijd: ontleed de boodschap; Staccato spreken: speel met de lengte van uw zinnen en formuleer scherper; Kort en krachtig discussiëren. Iedere financiële professional die kort en bondig op zelfverzekerde en heldere wijze een standpunt wil formuleren tijdens bijeenkomsten en vergaderingen. Arthur Noordhuis, senior trainer Nederlands Debat Instituut fundamental 105

106 Persoonlijke vaardigheden Dinsdag 19 september 2017, Van der Valk Hotel, Vianen of Dinsdag 10 oktober 2017, Van der Valk Hotel, Groningen-Hoogkerk uur Leden 495 Niet-leden 550 PE-uren: 6 Storytelling Als financial bent u tegenwoordig business partner voor interne en externe stakeholders. Dit betekent dat storytelling een essentiële competentie is geworden. Want daarmee wint u vertrouwen, brengt u de koude cijfers op een vlotte manier, en komt uw boodschap bij uw publiek echt binnen. Dat zijn aspecten die in uw rol enorm belangrijk zijn geworden. Uiteindelijk draait het om vertrouwen en het goede verhaal op de juiste manier brengen. Maak uw presentatie of dialoog effectiever, ontspannen en gedenkwaardig door verhalen uit uw praktijk. Misschien kiest u voor een zakelijke ervaring. Misschien durft u het aan om een persoonlijk verhaal te vertellen waarin de toehoorder zich herkent en waar een boodschap in zit waarmee u uw zakelijke punt maakt. In de training wordt ingezoomd op het mondeling presenteren van de informatie. Niet door enkel de cijfers en de feiten in bulletpoints te presenteren, maar door óók het verhaal erachter te vertellen. U zult ervaren dat er aandachtiger naar u wordt geluisterd. Geboeid en nieuwsgierig. Men is betrokken en door een persoonlijk verhaal geraakt. In de training leert u passende verhalen te vinden, deze krachtig te maken en uiteindelijk met schwung te vertellen. Een verhaal als een inspirerend onderdeel van uw presentatie: dat is een welkome afwisseling tussen de dia s met tabellen, grafieken en getallen. De volgende onderdelen komen in de workshop aan bod: Ochtend - Storytelling-theorie: wat is een verhaal, wat zijn de effecten? - Oefening met een kort verhaal; - Welke verhaalsoorten zijn bruikbaar op de zaak? Hoe kunt u het inzetten? - Hoe kom je van (complexe) feiten naar een passend verhaal? - Opdracht: vind een verhaal bij uw casus, vertel het in het kort; Middag - Verhalen integreren in een presentatie; - Storytelling-theorie: de essentiële ingrediënten van een krachtig verhaal; - Opdracht: maak uw verhaal sterker, boeiender, spannender; - Opdracht: vertel uw verhaal in tweetallen; - De 4 presentatie-fundamentals; - Vertel het verhaal plenair, ontvang feedback en vertel-adviezen (theatertips, stemgebruik, lichaamstaal, mimiek, oogcontact, etc.). Erik Mathlener advanced Deze training is bestemd voor accountants, controllers en overige financials die zich verder willen bekwamen in het brengen van een inspirerende boodschap. Docent Erik Mathlener is een corporate storyteller. Erik leert u verhalen te gebruiken in waardevolle communicatie in uw zakelijke omgeving. 106

107 Persoonlijke vaardigheden Professioneel stemgebruik Maak het verschil tussen inhoud hebben en inhoud overdragen Wie zijn stem goed gebruikt komt geloofwaardig en krachtig over. De kwaliteit van uw spraak bepaalt voor een groot deel of en hoe een boodschap overkomt. Luisteraars nemen van lang niet elke spreker de inhoud van de boodschap aan. De manier waarop u de inhoud vormgeeft kan sterk afdoen of bijdragen aan de betekeniswaarde die aan uw boodschap wordt gehecht. Vergroot uw vermogen om stem en spraak concreet en praktisch in te zetten ter ondersteuning van uw verhaal. U kunt hierdoor het verschil maken: of uw verhaal niet, half - of met interesse wordt gevolgd. Leer om met behulp van adequaat stemgebruik gehoord te worden en met uw boodschap te inspireren en te motiveren. Maandag 25 september 2017 Novotel Rotterdam, Brainpark uur Leden 495 Niet-leden 595 PE-uren: 6 De training verschaft u inzicht in uw eigen manier van spreken. Hoe is uw huidige spreektechniek, wat zijn daarin de bruikbare elementen en hoe verhoogt u de kwaliteit van de techniek. U leert deze elementen oefenen en gebruiken en concreet in te grijpen in de manier waarop u overkomt om zo de impact van uw pres(en)tatie te vergroten. U kunt met deze kennis direct in de praktijk aan de slag. Tijdens de training komt het volgende aan bod: Kennis en vaardigheden opdoen rond stem, spraak en spreektechniek - de elementen kennen, oefenen en hanteren; De invloed van spreektechniek op de boodschap die u wilt overbrengen - u luistert, oefent en experimenteert met de principes die hierbij van toepassing zijn; Onderzoek en inzet van uw persoonlijke dynamiek in relatie tot spreken; Uw taak en rol (als leidinggevende) erkennen, bevestigen en realiseren via uw stem en spraak, teneinde uw boodschap helder en concreet over het voetlicht te brengen; Toepassing, oefening en feedback. In de ochtend werken we collectief, in de middag wordt met elke deelnemer persoonlijk en centraal gewerkt. U krijgt aanwijzingen en richtlijnen (eventueel specifieke oefeningen) aangereikt en er wordt gewerkt met de feedback van de deelnemers. Financiële professionals die hun verbale vaardigheden effectief willen inzetten om hun boodschap bij de toehoorder te laten landen. Docent Alex Boon werkt als stemdocent en spraaktrainer bij Rond Je Stem met sprekers, bestuurders, leidinggevenden/ managers, politici en mensen met een spreekberoep. Daarnaast coacht hij hen bij de professionele reflectie op hun persoonlijke dynamiek en de inzet daarvan in de communicatie tijdens de uitvoering van hun taak. Alex Boon advanced 107

108 Persoonlijke vaardigheden Woensdag 11 oktober 2017 Fletcher Hotel, Leidschendam uur Leden 325 Niet-leden 400 PE-uren: 4 Actief luisteren als leiderschapstool Courage is what it takes to stand up and speak; courage is also what it takes to sit down and listen. - Winston Churchill Luisteren is één van de belangrijkste vaardigheden van een leider. Vooral leiders die werken met hoogopgeleide professionals en jonge medewerkers merken dat actief luisteren een essentiële vaardigheid is om het team gemotiveerd te houden. Helaas is actief luisteren lastiger dan het lijkt. Horen wat iemand zegt en de ander daadwerkelijk begrijpen zijn twee verschillende zaken. Waar u als succesvol manager de neiging hebt om snel tot een oordeel en bijbehorende beslissing te willen komen, staat dit wel eens het luisteren in de weg. Met alle gevolgen van dien wanneer de implementatie van de beslissing moet plaatsvinden. Deze workshop geeft u het inzicht in verschillende manieren van luisteren en behandelt technieken om anderen beter te verstaan en te begrijpen. U leert te voorkomen dat uw aannames en oordelen in de weg zitten. U leert effectieve technieken om gericht door te vragen zodat anderen u meer willen vertellen. En u leert tussen de regels door te luisteren naar de bedoelingen, zorgen en wensen van uw gesprekspartner. Deze workshop is daarmee een essentiële aanvulling op uw managementvaardigheden. Na het volgen van de workshop heeft u de volgende inzichten en resultaten: u bent effectiever in uw werk doordat u gesprekspartners beter leert begrijpen; uw gesprekspartners merken dat u beter luistert; u kent de vier belangrijkste manieren om te luisteren en weet wanneer u deze kunt toepassen; u weet hoe u voorkomt dat uw aannames en oordelen in de weg zitten bij het luisteren; u kent gesprekstechnieken om gericht door te vragen zodat anderen u meer willen vertellen; u hebt inzichten om beter tussen de regels door te luisteren naar de bedoelingen, zorgen en wensen van uw gesprekspartner; u heeft inzicht in uw eigen luisterstijl en persoonlijke valkuilen. Controllers, accountants en andere financial executives in een leiderschapsrol of die deze ambiëren. De workshop wordt verzorgd door een expert van Debatrix. Debatrix is een internationaal bekroond adviesbureau dat professionals in bedrijfsleven en politiek adviseert bij het overtuigend overbrengen van hun boodschap. fundamental 108

109 Persoonlijke vaardigheden Schrijven voor financials In deze praktijkgerichte training leert u hoe u (financiële) informatie duidelijk, geloofwaardig en prettig leesbaar op papier kunt zetten. Met een goede schrijftechniek komt uw boodschap helder en overtuigend over. Belangrijk, want uw financiële teksten zijn van essentiële waarde bij beslissingen. Ook bespaart u kostbare tijd doordat u het schrijven handig en efficiënt aanpakt. Deze schrijftraining biedt u verrassende nieuwe inzichten. U ontwikkelt een schrijftechniek waardoor u voortaan teksten schrijft die opvallen door hun duidelijkheid, overtuigingskracht en aantrekkelijkheid. Aan de hand van uw eigen teksten werkt u aan de volgende onderwerpen: gemakkelijk en efficiënt schrijven hoofd- en bijzaken onderscheiden een tekst logisch opbouwen een tekst toegankelijk en overzichtelijk maken met uw schrijfstijl aansluiten bij de lezer begrijpelijk, overtuigend en aantrekkelijk schrijven Maandag 13 november 2017 Van der Valk Hotel, Vianen uur Leden 550 Niet-leden 625 PE-uren: 6 Bijzonderheden: Er wordt gewerkt met eigen teksten van de deelnemers. Voorafgaand aan de training vragen wij u om een recent geschreven tekst (maximaal 5 bladzijden) in te leveren. De training is bestemd voor accountants, controllers en overige financials die notities, management letters, strategische besluitvormingsstukken en toelichtingen op (financiële) rapportages schrijven. Mariët Hermans, als expert in bedrijfscommunicatie helpt ze professionals om beter en gemakkelijker te schrijven. Ze verzorgt al ruim achttien jaar trainingen, workshops en individuele coachings op het gebied van schrijven. Bovendien publiceert Mariët geregeld artikelen en boeken over uiteenlopende communicatie- en taalkwesties. Mariët Hermans advanced 109

110 Persoonlijke vaardigheden Woensdag 13 september 2017 Mercure Hotel Amersfoort Centre, Amersfoort uur Leden 475 Niet-leden 550 PE-uren: 7 Bijzonderheden: Neem twee boeken mee die u nog niet heeft gelezen: een roman en een non-fictie boek. Snellezen en mindmapping Voor u als hoogopgeleide professional is het belangrijk dat u binnen uw vakgebied up to date blijft. Een leven lang leren hoort daarbij. In de praktijk betekent dat regelmatig veel leeswerk. Daarnaast heeft u in de dagelijkse uitvoering van uw werkzaamheden vaak te maken met veel informatie die door u in korte tijd gelezen en begrepen moet worden. Via snellezen en mindmapping leert u sneller te lezen en beter te onthouden. Bovendien zal het u ook veel tijd gaan besparen want een verdrievoudiging van de leessnelheid is geen uitzondering. Verbeter uw leessnelheid: Ervaar tijdens deze training dat u sneller kunt lezen zonder begrip te verliezen. Door een andere leestechniek toe te passen, vergroot u uw productiviteit. Verbeter uw begrip: Door het maken van een mindmap kunt u uw begrip van een tekst verbeteren. Maar u kunt mindmapping ook inzetten op andere manieren: u kunt grip krijgen op complexe projecten u kunt het als ondersteuning gebruiken om lastige beslissingen beter geïnformeerd te nemen u kunt lang vervlogen herinneringen weer naar boven halen In deze training leert u de basisbeginselen waarmee u direct aan de slag gaat. 0-meting van uw huidige leessnelheid; Theorie over de samenwerking tussen de ogen en het brein; Eerste snelheidsoefening: een zogenaamde speed drill; Associatieoefening ter voorbereiding op het mindmappen; Uitleg over samenhang tussen sleutelwoorden en het geheugen; Leesoefening op basis van sleutelwoorden; Het ontwikkelen van een persoonlijke snelleesstijl; Tempo verhogen aan de hand van persoonlijke snelleesstijlen; Mindmapoefening gericht op het naar boven halen van herinneringen; Het ontwikkelen van zelfvertrouwen bij het snellezen; Uitleg over leesstrategie en scannen van tekst; Als eindoefening gaat u een half uur tot 45 minuten snellezen in een non-fictie boek. De stof die u tot zich neemt, legt u vast in een mindmap. Bas Hoorn fundamental Iedere financiële professional die behoefte heeft aan tijdsbesparing, het verbeteren van het begrip en versnellen van de eigen leessnelheid. Bas Hoorn, directeur en hoofdtrainer van trainingsbureau BasHoorn.nl 110

111 Persoonlijke vaardigheden Digitaal mindmappen Als financieel professional wordt er van u verwacht dat u snel complexe vraagstukken doorziet en makkelijk tot goede oplossingen komt. Mindmapping helpt u hierbij. De techniek stelt u in staat om makkelijker tot innovatieve ingevingen te komen en verbetert tevens uw herinneringsvermogen. Deze training maakt gebruik van mindmap software. De software helpt u om effectiever te werken. Ook kunt u de digitale mindmaps delen met anderen en er samen verder aan werken. Verbeter uw innovatiekracht Ervaar tijdens de training dat u makkelijker kunt associëren en uw gedachten en ingevingen sneller en beter kunt ordenen. Door mindmapping als een andere manier van noteren toe te passen, komt u tot betere en originelere ingevingen en ideeën. Verbeter uw begrip Door het maken van een mindmap verbetert u uw begrip van een tekst. In de training leert u ook complexe informatie omzetten naar een overzichtelijke notitie in de vorm van een digitale mindmap. Bovendien kunt u mindmapping ook inzetten op andere manieren. Gebruik het bijvoorbeeld als ondersteuning bij het nemen van lastige beslissingen en krijg daardoor meer grip op complexe projecten. Uitleg over radiant thinking en de relatie tot de werking van het brein; Een spel om uw basale tekenvaardigheid te oefenen; Uitleg over de voordelen (snelheid, innovatief vermogen, beter leren en overzicht) van mindmappen ten opzichte van traditioneel noteren; Mindmapoefeningen met tekst en beeld; Het vergelijken van mindmaps over een onderwerp en ervaren hoe gebruik kan worden gemaakt van uiteenlopende kennis en invalshoeken van meerdere mensen; Individuele brainstormoefening (mindmap out); Oefening waarbij u een complexe tekst doorgrondt, annoteert en vertaalt naar een mindmap; Oefenen met het gebruik van de mindmap software waarbij het bedienen van het softwarepakket wordt geautomatiseerd; Uitleg over het gebruik van kleur, typografie en afbeeldingen bij de digitale mindmaps; De eerder gemaakte mindmap van de complexe tekst omzetten naar een digitale mindmap. Woensdag 4 oktober 2017 BCN Daltonlaan, Utrecht uur Leden 525 Niet-leden 575 PE-uren: 7 Bijzonderheden: Neem uw eigen laptop mee. Twee weken voor aanvang van de training krijgt u een instructie hoe u de gratis software kunt downloaden. Deze training is ook voor u geschikt als u al eerder de training Snellezen en mindmapping heeft gevolgd. Er komen onderwerpen aan bod die u daar hebt behandeld maar de herhaling is bedoeld om de stof op te frissen. Iedere financiële professional die de behoefte heeft om te kunnen innoveren, snel gedachten wil ordenen en makkelijker complexe informatie en situaties wil doorgronden en overzien. Bas Hoorn, directeur en hoofdtrainer van trainingsbureau BasHoorn.nl fundamental 111

112 Risicomanagement Interview Geert-Jan de Hoog Soms moet je de boel opschudden drs. Geert-Jan de Hoog RC Je bent een buitenstaander die iets gedaan wil krijgen. Dat lukt alleen op basis van vertrouwen. Geert-Jan de Hoog Het toezicht op de grote banken is sinds 2014 de verantwoordelijkheid van de Europese Centrale Bank. Een rol die zowel overtuigingskracht als tact vraagt, benadrukt Geert-Jan de Hoog, supervisor bij de ECB. Je bent een buitenstaander die iets gedaan wil krijgen. Dat lukt alleen op basis van vertrouwen. Als ECB vel je een oordeel. We maken een risicoprofiel en stellen de kapitaalseisen vast van 129 banken. Hoeveel eigen vermogen moeten ze hebben? Voldoen ze aan alle regels? Ons werk is gericht op riskmanagement. Steekt dat goed in elkaar? Het maakt een verschil of je een hypotheek aan een consument verstrekt of een lening aan een startup. Tot twee jaar geleden werd het toezicht per land door de nationale toezichthouder uitgevoerd. Door het toezicht Europees te regelen, creëer je niet alleen een speelveld dat voor iedere bank hetzelfde is. Het geeft je als supervisor ook een heel brede blik. Je kunt banken met elkaar vergelijken. Als je bijvoorbeeld kijkt naar vastgoedinvesteringen, zie je heel snel welke bank daar meer op verliest dan anderen. Bij DNB kon ik hooguit drie banken van gelijke grootte vergelijken. Nu is dat een veel groter aantal. Je ziet ook hoe een bank in verschillende landen presteert. Er zijn verschillende teams ingedeeld naar expertise. Ik kijk vooral naar rente- en kredietrisico s. Het leuke van dit werk is dat het heel breed is. Wanneer bijvoorbeeld een bank wordt overgenomen heeft dat impact op de solvabiliteit en de liquiditeit, maar ook op de organisatie. Je wilt ook de drijfveer weten en soms is dat puur fiscaal. Je kijkt naar het hele plaatje. Kritische vragen Dit werk draait niet alleen om het analyseren van data. Je hebt ook managementinformatie nodig. Die vergaar je door het stellen van de juiste vragen aan senior managers van de bank. Als de groeicijfers hoger dan verwacht zijn, vraag je hoe dat kan. Zijn de risico s anders ingeschat? Of neemt de bank genoegen met minder marge? Hoe zorgt de raad van bestuur dat ze goed geïnformeerd is? Waar blijkt dat uit? Als ik met de riskmanager heb gesproken, ben ik benieuwd of de raad van bestuur dezelfde thema s aansnijdt. Je kan een proces mooi opschrijven maar tijdens het gesprek kom je er achter of het correspondeert met de praktijk. Soms moet je de boel opschudden. Wanneer een bank heel erg overtuigd is van zijn eigen gelijk - we doen dit al twintig jaar zo en zijn heel succesvol - zit de kracht in de herhaling. Als wij eisen dat een bank meer eigen kapitaal aanhoudt of zijn riskmanagement moet aanscherpen, is dat weliswaar geen vrijblijvend advies, maar wat je eigenlijk wil is dat banken zelf die kritische vragen stellen. Daarom lijkt mijn werk voor een deel ook op consultancy. drs. Geert-Jan de Hoog RC is sinds 2014 supervisor bij de Europese Centrale Bank. Daarvoor vervulde hij dezelfde functie van 2010 tot 2014 bij De Nederlandsche Bank. Ook werkte hij als financial riskmanager bij Delta Lloyd. 112

113 Risicomanagement AO nieuwe stijl Het vakgebied administratieve organisatie (AO) is meer dan 100 jaar oud, maar staat nog steeds in de belangstelling. Tekortkomingen in de administratieve organisatie worden volop in de media besproken. Denk aan de financiële debacles zoals bij Imtech, Vestia, en Amarantis. Wet- en regelgeving, zoals de Sarbanes Oxley-Act in de Verenigde Staten en de code Tabaksblat/Frijns/van Maanen in Nederland, verplichten organisaties de AO periodiek te evalueren en gebreken te rapporteren. Levert dit nu meer zekerheid op - en wat is dan een goede AO? De afgelopen periode laat zien dat ook bedrijven die een in control statement hebben afgegeven, failliet gaan of door de overheid gered moeten worden. De standaardmaatregelen als controle-technische functiescheiding en procedures leiden vaak tot een starheid van handelen. Dit remt flexibiliteit en innovatief gedrag in organisaties af. En wellicht nog belangrijker: deze maatregelen leveren niet altijd de beoogde effectiviteit. Woensdag 1 november 2017 Novotel, Eindhoven uur Leden 595 Niet-leden 695 PE-uren: 6 De klassieke AO, met dikke handboeken, instructies en functiescheidingen schiet te kort. In de loop der tijd is er een AO nieuwe stijl ontstaan, waarbij zaken zoals process mining, soft controls en IT meer en meer zijn geïntegreerd. De keuze van beheersmaatregelen is hierbij niet alleen afhankelijk van de typologie van de organisatie maar is afgestemd op de wijze waarop binnen een organisatie medewerkers worden aangestuurd. Sturing op basis van het voorschrijven van de werkzaamheden door procesbeschrijvingen zal hierbij steeds minder vaak voorkomen. AO professionals worden gedwongen om risicogericht beheersmaatregelen te ontwerpen die in hun vaak complexe organisatie voldoende zekerheid bieden om de doelstellingen te realiseren. Na afloop van deze cursus overziet u: de ontwikkeling binnen het vakgebied administratieve organisatie; de wisselwerking tussen administratieve organisatie, management control en kwaliteitsmanagement; hoe u de effectiviteit en efficiency van uw administratieve organisatie kunt verbeteren. De ontwikkeling van administratieve organisatie: van Starreveld tot process mining; De impact van verschillende wijzen van sturing (management control en kwaliteitsmanagement) op de inrichting van de administratieve organisatie; Vastlegging van de administratieve organisatie door: het transparant maken en verbinden van doelstellingen en risico s, sturing en beheersingsmaatregelen en managementinformatie over effectiviteit en naleving; Analyse en verbeteringen van de administratieve organisatie: relatie met methoden zoals COSO 2013, waarbij nadrukkelijk aandacht wordt besteed aan de grenzen en beperkingen van de formele systemen. Financial executives die betrokken zijn bij de inrichting, evaluatie en verbetering van de administratieve organisatie. prof. dr. Arco van de Ven RA, hoogleraar bestuurlijke informatievoorziening TIAS School for Business and Society. prof. dr. Arco van de Ven RA advanced 113

114 Risicomanagement nieuw Woensdag 15 november 2017 Novotel Brainpark, Rotterdam uur Leden 375 Niet-leden 425 PE-uren: 4 Bijzonderheden: Voorafgaand aan de training vult u een risico-cultuurscan in. Risico, cultuur en reputatie Vraag aan een ceo of cfo wat de belangrijkste risico s zijn en de kans is groot dat reputatierisico als één van de belangrijkste wordt genoemd. Het verlies aan vertrouwen bij klanten en andere stakeholders wordt immers maar moeizaam terugverdiend. Reputatierisico wordt veroorzaakt door onvoldoende beheersing van andere risico s. Financiële schade van een ondeugdelijk product of dienst en het daaropvolgende risico dat de klant/stakeholder geen herhaalaankopen meer doet valt vaak in het niet bij de mogelijke reputatieschade die men kan oplopen bij melding via sociale media. De vaak ongenuanceerde meldingen zet de reputatie van de organisatie onder druk en kan forse daling van omzet en beurskoersen tot gevolg hebben. Wat kunt u hieraan doen? Het monitoren en inspelen op sociale media is een belangrijk element om reputatieschade zo veel mogelijk te beperken. Maar om reputatieschade te voorkomen is een cultuur nodig waarin het voorkomen van risico s binnen alle geledingen van de organisatie serieus worden genomen. Onderzoek binnen High Reliability Organizations geeft inzicht in organisaties waar medewerkers sensitief voor mogelijke risico s zijn en met een hoge mate van veerkracht reageren. Tijdens deze bijeenkomst delen we ervaringen en bediscussiëren we welke mogelijke verbeteringen er op het gebied van reputatierisico zijn door te voeren. U vult voorafgaand aan de training een risico-cultuurscan van uw afdeling/ divisie in en geeft hierbij aan op welke wijze uw organisatie met reputatiemanagement omgaat. Zicht op de huidige wijze waarop reputatiemanagement binnen uw afdeling/divisie is vormgegeven en welke verbeteringen mogelijk zijn. Theorie over high reliability organizations en reputatiemanagement; Uitwisselen en bespreken van risico-cultuur en reputatiemanagement in de organisaties; Bediscussiëren van mogelijke verbeteringen en valkuilen. Financial executives die betrokken zijn bij de inrichting, evaluatie en verbetering van de beheersing van reputatierisico. prof. dr. Arco van de Ven RA, hoogleraar bestuurlijke informatievoorziening TIAS School for Business and Society. prof. dr. Arco van de Ven RA advanced 114

115 Risicomanagement Risicomanagement en gedrag Staat de formele methodiek omtrent risicomanagement ook bij uw organisatie centraal? Een instrumentele benadering heeft echter als effect dat er weerstand tegen de bureaucratische formele maatregelen ontstaat. En nog belangrijker dat de organisatierisico s onvoldoende worden gemitigeerd. In dit programma staat de vraag centraal: Hoe kunnen de formele maatregelen vanuit COSO ERM, daadwerkelijk tot gewijzigd gedrag binnen een acceptabele risicobereidheid leiden? Om dit te bereiken is inzicht nodig in de persoonlijke drijfveren van medewerkers en de bijbehorende gedragspatronen. Hoe valt gedrag van medewerkers in te schatten en te sturen? En wat betekent deze inschatting voor het risicomanagement in uw organisatie? Welke afwegingen moeten er gemaakt worden tussen het verruimen c.q. verkleinen van de risicobereidheid, het afschaffen of aanpassen van formele beheersmaatregelen en het aanscherpen van een gewenste risicocultuur? Donderdag 9 en vrijdag 10 november 2017 TIAS, School for Business and Society, Tilburg / uur (excl. logies en diner) Leden Niet-leden PE-uren: 13 Dit programma heeft als doel de effectiviteit van risicomanagement in uw organisatie te verhogen. U leert welke aspecten van de formele methodieken u aan moet passen om zowel de risico s te verkleinen als de negatieve effecten voor uw organisatie te reduceren. Om de formele methodiek effectief te vertalen naar gedrag bij uw medewerkers, krijgt u inzicht in welke verschillende karakterstructuren er zijn met de bijbehorende gedragspatronen. karakterstructuren en gedragspatronen verschillende typen risico s en beïnvloedbaarheid invloed van risicobereidheid op het gedrag interne omgeving, parrèsia en tone at the top effectiviteit versus naleving van beheersingsmaatregelen cultuur van High Reliability Organizations en gedrag Accountants, controllers en andere financiële professionals, die betrokken zijn bij of verantwoordelijk voor het risicomanagement beleid binnen de organisatie. prof. dr. Arco van de Ven RA, hoogleraar bestuurlijke informatievervoorziening TIAS School for Business and Society prof. dr. Jan de Vuijst, bestuursadviseur en parttime hoogleraar informatiewetenschap aan de universiteit van Tilburg prof. dr. Jan de Vuijst advanced 115

116 Programmaraad Om een blijvend kwalitatief hoogstaand cursusaanbod te behouden is de programmaraad opgericht. De programmaraad is kritisch, adviserend en ondersteunend met betrekking tot de ontwikkeling van het cursusaanbod bestemd voor accountants in business, registercontrollers en andere financiële professionals. Kritisch De programmaraad kijkt met een kritische blik of het cursusaanbod voldoet aan de opleidingsbehoeften van de leden wat betreft inhoud, vorm (manier van leren) en differentiatie binnen de doelgroep (o.a. branche en loopbaanfase). drs. Tine van de Werken RA cfo Dümmen Orange drs. Petri Hofsté RA Commissaris en finance executive Adviserend De programmaraad geeft gevraagd en ongevraagd advies. Zij is een klankbord voor het bestaande aanbod en de verdere ontwikkeling ervan. Hierbij worden de trends, ontwikkelingen en thema s in het vakgebied op de voet gevolgd. Leden programmaraad NBA-VRC streeft naar een evenwichtige samenstelling van de programmaraad. Criteria zijn onder andere de werkervaring van de programmaraadleden en kennis van opleidingsbehoeften van leden, trends & ontwikkelingen in het vakgebied. De programmaraadleden zijn met name RA s en RC s die komen uit diverse branches en bedrijven, aangevuld met vertegenwoordiging van docenten en wetenschap. drs. Coen Reinders RA Bestuurslid AIB-NBA prof. dr. Bert Steens RC partner EY, hoogleraar VU Amsterdam drs. Rob Florijn directeur Holland Protonen Therapie Centrum Angela van Os RA CB financieel manager bij Dümmen Orange Fides BV Frits Giesbers RC General Manager Administration Yamazaki Mazak Nederland BV Daphne Kolk MMI programmamanager NBA-VRC Opleidingen

117 Praktische informatie Over NBA-VRC en NBA-VRC Opleidingen NBA-VRC is een samenwerking tussen de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants en de Vereniging van Registercontrollers. De doelgroep omvat meer dan accountants in business (RA/AA) en ruim registercontrollers (RC) die werkzaam zijn in het financieel management en hun vakkennis willen bijhouden en aanscherpen. NBA-VRC ondersteunt hen hierbij door middel van het vaktijdschrift MCA, branchegroepen, de Dag van De Financial, boardroom meetings en onderzoeken. NBA-VRC Opleidingen ontwikkelt cursussen voor accountants in business en registercontrollers en werkt nauw samen met NBA Opleidingen en de Academie Publieke Sector. Intern accountants kunnen terecht bij zowel NBA-VRC Opleidingen ( als NBA Opleidingen ( De Academie Publieke Sector ( biedt programma s met maatschappelijke thema s voor leden werkzaam in of voor de (semi) publieke sector. Andere cursusgids ontvangen? Voor u ligt het cursusboekje voor accountants in business en registercontrollers. Wilt u het cursusaanbod van de openbaar accountants ontvangen, dan kunt u dit bestellen via de website U kunt ook bellen: of mailen: opleidingen@nbavrc.nl. Regeling Permanente Educatie Als accountant in business en registercontroller bent u, volgens de regeling permanente educatie van zowel de NBA als de VRC, verplicht uw basiskennis te onderhouden en ontwikkelingen binnen uw vakgebied bij te houden. NBA-VRC Opleidingen biedt een uitgebreid aanbod waarmee u ruimschoots aan die verplichting kunt voldoen. Ieder uur besteed aan permanente educatie staat gelijk aan 1 PE-uur. U ontvangt na afloop een bewijs van deelname waarmee u uw PE-activiteiten kunt registreren. Meer informatie vindt u op Accountancy Erkenning De afgelopen jaren zijn onze cursussen door de deelnemers zeer hoog gewaardeerd. NBA-VRC Opleidingen is CEDEO-erkend. Prijzen De prijzen in deze cursusbrochure gelden tot en met december 2017 en zijn vermeld onder voorbehoud van wijzigingen en zetfouten. Leden van de NBA en de VRC nemen deel tegen een gereduceerd tarief. BTW vrijgesteld NBA staat ingeschreven bij het CRKBO (Centraal Register Kort Beroepsonderwijs). Door de inschrijving zijn zowel NBA-VRC Opleidingen als NBA Opleidingen aangemerkt als erkende instelling volgens de Europese BTW richtlijn en zijn de onderwijsactiviteiten vrijgesteld van BTW. Aanmelden en Algemene voorwaarden Aanmelden kan via onze website of via het aanmeldingsformulier achter in deze brochure op pagina 121. Lees vóór inschrijving de algemene voorwaarden voor meer informatie over uw deelname aan onze cursussen, zie pagina 122 en 123. Of lees ze na op onze website. 117

118 Onderwijsvormen NBA-VRC Opleidingen heeft voor u de programma s ingedeeld in verschillende onderwijsvormen. Zo weet u vooraf goed wat u van de bijeenkomst kunt verwachten. Blended learning Een combinatie van online learning gevolgd door een cursus op locatie. Cursus Lesstof, bestaande uit een samenhangend geheel van onderwerpen, met veel aandacht voor het bespreken van de eigen situatie en het uitwisselen van meningen. Er is veel interactie met de docent(en) en de andere deelnemers, vaak mede aan de hand van praktijkcases. Leergang Een leergang is een cursus met minimaal drie bijeenkomsten verspreid over een langere periode van een enkele weken/maanden. Een leergang verdiept zowel theoretisch als praktisch uw kennis over een bepaald onderwerp. U gaat diep in op een bepaald thema. Mastercourse/class Eén of meerdere docenten presenteren lesstof die een verdieping biedt op specifieke onderwerpen, bedoeld voor deelnemers die de basiskennis beheersen: beslist geen beginnersmaterie. De mastercourse/class kan zowel een theoretisch karakter hebben, als zeer praktijkgericht zijn. Online learning Leren via internet op een moment dat het u uitkomt! Online learning is alleen toegankelijk voor leden. Seminar Dit is een bijeenkomst die doorgaans niet langer duurt dan één dag, met één of twee sprekers die diep ingaan op het thema. De nadruk ligt op het overbrengen van kennis en meningen, de interactie tussen sprekers en deelnemers is beperkt. Simulatie U leert wat de effecten zijn van een bepaalde werkelijkheid door nabootsing, in veel gevallen met behulp van een model van die werkelijkheid. Het is een dynamisch proces. Vanuit een gegeven uitgangssituatie, laat een simulatie zien hoe deze situatie verandert en zich ontwikkelt in de loop van de tijd. U voert de simulatie in teams met andere deelnemers uit. Training De nadruk ligt op individuele vaardigheidsoefeningen. Het maximum aantal deelnemers per groep is vijftien of lager. Workshop Bij een workshop krijgt de deelnemer specifieke kennis mee over het onderwerp. Actieve deelname speelt een belangrijke rol. 118

119 Kennisgebieden NBA-VRC Opleidingen heeft het cursusaanbod ingedeeld naar kennisgebied. Ieder kennisgebied heeft een andere kleur waardoor u snel kunt bladeren naar de kennisgebieden die voor u interessant zijn. Verschillende kennisniveaus en onderwijsvormen Het cursusaanbod bestaat uit één- en meerdaagse cursussen ingedeeld in 3 niveaus: fundamental, advanced en expert. Bij de cursustekst staat het niveau van de cursus aangegeven door het aantal oranje blokjes. fundamental advanced expert Incompany programma s Voor alle (register)controllers, accountants in business en professionals in het financieel-economisch management Wilt u met meerdere collega s deelnemen aan een cursus die is toegespitst op de wensen en behoeften van uw organisatie? Wij werken graag samen met u aan een incompany met een programma op maat. Het biedt vaak een aantrekkelijk kostenvoordeel op. In de afgelopen jaren heeft NBA-VRC Opleidingen voor veel organisaties, zowel profit als non-profit, incompany programma s verzorgd rondom diverse financiële thema s. Is uw voertaal Engels? Geen enkel probleem, onze topdocenten verzorgen uw dag in het Engels. Advies nodig en/of meer informatie? Daphne Kolk is uw programmamanager. Zij is bekend met de ontwikkelingen binnen het financieel economisch vakgebied en kan u daarom adviseren over relevante vaktechnische onderwerpen en vaardigheidstrainingen. Voor meer informatie over de mogelijkheden kunt u vrijblijvend contact opnemen met Daphne Kolk of d.kolk@nbavrc.nl 119

120 Ook voor u interessant Met het aanbod in deze brochure richten we ons primair op thema s en aandachtsgebieden voor accountants in business en registercontrollers. De volgende selectie is evenzeer voor u interessant. Kijk voor de cursussen op of Coming soon Wat biedt het nieuwe jaar ons en wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen? Na een succesvolle editie in 2016 kunt u zich ook in 2017 laten inspireren; u krijgt stof tot nadenken voor uw zakelijke voornemens Drie sprekers van formaat delen hun visie op relevante ontwikkelingen. Niet de regelgeving staat centraal maar de impact van diverse maatschappelijke, politieke en economische ontwikkelingen staan tijdens dit seminar centraal. Sprekers zijn onder andere prof. dr. Harald Benink en Richard van Hooijdonk. Donderdag 21 december PE 7 Opleiding NLP voor accountants De opleiding NLP Accountant is speciaal gericht op adviserende en leidinggevende functies binnen de accountancy. U krijgt communicatie technieken aangereikt die uw daadkracht versterken en tot meer tevreden klanten, collega s en medewerkers leiden. Het gaat het om het bereiken van een balans tussen wat u wilt bereiken en wat de ander aangeeft. De juiste balans leidt tot daadkracht, energie en een goed gevoel bij beide partijen. NLP is daarbij een hulpmiddel, het geeft u namelijk inzicht in de processen die tussen mensen plaatsvinden. Met dat inzicht creëert u de juiste balans om uw werk effectief en prettig uit te voeren. Academie Publieke Sector Dit cursuslabel biedt praktische cursussen gericht op hoogopgeleide financials werkzaam in of voor de (semi-)publieke sector. Een vakinhoudelijk platform waar u de dialoog aan kunt gaan met experts uit het veld en vakgenoten. Bekijk onze cursussen op Mastercourse Publieke Sector 2017 De Mastercourse Publieke Sector (PE 23) geeft u inzicht in de actuele thema s van de verbreding van uw takenpakket. Met deze kennis bent u beter in de (financiële) doelmatigheid van uw organisatie te beoordelen en hierover te adviseren. U krijgt tools en inzichten die u bijstaan om de maatschappelijke opdracht van uw organisatie in te vullen. De Mastercourse Publieke Sector 2017 biedt u de unieke gelegenheid om met experts uit het veld en vakgenoten de dialoog aan te gaan over uw vak. Een driedaagse mastercourse die in het voorjaar en het najaar wordt aangeboden. Ga voor de data in het najaar naar Startdatum november (8 bijeenkomsten) - PE

121 & Aanmeldingsformulier NBA-VRC Opleidingen Cursus: Datum: Overnachting: ja / nee * Cursus: Datum: Overnachting: ja / nee * Naam, voorletters: M / V * Voornaam: Privé-adres: adres: Telefoon privé: Mobiel: Functie: RA / RC / AA / Geen van deze * Werkzaam bij: Adres: Telefoon zakelijk: Postcode en plaats: Factuuradres: Additionele factuurgegevens: Gaat u akkoord met vermelding van uw naam, functie en organisatie op de deelnemerslijst: ja / nee * De algemene voorwaarden zijn van toepassing. Zie pagina s 122 en 123. Datum: * Doorhalen wat niet van toepassing is Handtekening: U kunt zich ook aanmelden via dit formulier scannen en mailen naar opleidingen@nbavrc.nl of dit formulier (zonder postzegel) sturen naar: NBA-VRC Opleidingen, Antwoordnummer 1618, 1000 WB Amsterdam Meer informatie vindt u op 121

122 Algemene voorwaarden NBA-VRC Opleidingen Deze voorwaarden zijn van toepassing op de overeenkomst tussen de deelnemer (cursist) en de organisatie waarmee de deelnemer de (opleidings)overeenkomst aangaat (hierna te noemen: Opleider ). De overeenkomst wordt aangegaan met de partij die in de brochure bij de opleiding is vermeld als organisator. Op de incompany opleidingen is een andere set voorwaarden ( Algemene voorwaarden Incompany ) van toepassing. Artikel 1. Algemeen Deze algemene voorwaarden zijn van toepassing op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Opleider aan/met een deelnemer met betrekking tot het (doen) verrichten van diensten door Opleider, waaronder begrepen - doch niet gelimiteerd tot - het verzorgen van opleidingen, seminars, trainingen, workshops, congressen, conferenties, summercourses en mastercourses (hierna gezamenlijk te noemen opleidingen ) alsmede het ter beschikking stellen van personen, ruimten en materialen, e.d. en alle daaruit voortvloeiende geschillen. Door inschrijving gaat de deelnemer akkoord met deze voorwaarden. Druk- of typefouten zijn voorbehouden. Artikel 2. Aanmelding 1. Een deelnemer kan zich aanmelden via de internetsite van Opleider, door te klikken op de opleiding van zijn of haar keuze, of via het aanmeldingsformulier afgedrukt in brochures van Opleider en via diverse andere communicatiemiddelen. De brochure of een separaat aanmeldingsformulier kan men bij Opleider aanvragen. Een deelnemer kan een volledig ingevuld aanmeldingsformulier per of per post aan Opleider versturen: voor actuele contactgegevens dient men de website van Opleider te raadplegen. De overeenkomst tussen de deelnemer en Opleider komt tot stand door de schriftelijke of elektronische bevestiging door Opleider aan de deelnemer van diens schriftelijke of elektronische aanmelding. 2. Plaatsing op een opleiding geschiedt in volgorde van binnenkomst van de inschrijfformulieren. Er wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met aangegeven voorkeuren, hieraan kunnen echter geen rechten ontleend worden. Indien een deelnemer niet kan worden geplaatst, ontvangt betrokken deelnemer daarvan schriftelijk, elektronisch of telefonisch bericht. 3. Aanmelding voor de opleidingen die plaatsvinden in Nederland, België, Suriname, Aruba, Curaçao of St. Maarten is mogelijk tot één dag voor aanvang van de opleiding. Indien aanmelding geschiedt binnen 10 werkdagen voorafgaand aan aanvang van de opleiding dan kan een tijdige ontvangst van het opleidingsmateriaal niet worden gegarandeerd. 4. Voor opleidingen die plaatsvinden in andere dan bovengenoemde landen c.q. gebieden kunnen deelnemers zich aanmelden tot 60 dagen voor aanvang van de opleiding. 5. De deelnemer verbindt zich voor de gehele opleiding. 6. Elke deelnemer ontvangt elektronisch dan wel per post een deelnamebevestiging binnen 10 werkdagen na ontvangst van de aanmelding. 7. Opleider contracteert met de individuele deelnemer, niet met het kantoor c.q. de werkgever waarvoor de deelnemer werkzaam is. Het staat de deelnemer vanzelfsprekend vrij om de factuur door het kantoor c.q. de werkgever te laten voldoen ( factuuradres ) maar de deelnemer blijft zelf te allen tijde verantwoordelijk voor volledige en tijdige betaling. 8. Opleider behoudt zich het recht voor om, zonder opgaaf van redenen, individuele inschrijvingen te weigeren. Artikel 3. Prijzen 1. De uitingen in de door Opleider gepubliceerde brochures, folders en andere communicatie uitingen zijn bindend, tenzij in een schriftelijke overeenkomst een andere prijs is overeengekomen. 2. Alle prijzen zijn, tenzij anders vermeld, inclusief opleidingsmateriaal en catering. Overnachtingen zijn inclusief indien dit vermeld staat bij de omschrijving van cursus. 3. Opleider heeft het recht de prijzen te allen tijde te wijzigen, met dien verstande dat na bevestiging van een opleiding de op dat moment geldende prijs zal blijven gelden, tenzij de opleiding wordt geannuleerd en naar een latere datum wordt verschoven (zie artikel 6), in welk geval de ten tijde van de nieuwe bevestiging geldende prijs van toepassing is. Genoemde prijzen luiden in euro, tenzij anders vermeld. 4. Voor accountants die vallen in categorie Z (leden zonder arbeidsinkomen) zoals bedoeld in de Algemene Contributieverordening (NBA) geldt op schriftelijk verzoek aan Opleider een korting van 30 procent op de opleidingsprijs. Artikel 4. Betalingsvoorwaarden 1. Tenzij uitdrukkelijk anders is overeengekomen dient de deelnemer de volledige opleidingsprijs uiterlijk binnen de op de factuur vermelde betalingstermijn, doch indien de opleiding binnen deze termijn aanvangt, in elk geval een werkdag voorafgaand aan aanvang van de opleiding, te (laten) voldoen. 2. De betalingstermijn op de factuur is een fatale termijn. Indien de verschuldigde opleidingsprijs niet tijdig is voldaan, heeft Opleider het recht de overeenkomst niet uit te voeren dan wel voortijdig te beëindigen. In dat geval wordt een overeenkomst beschouwd als door de deelnemer te zijn geannuleerd en zijn de annuleringskosten van toepassing zoals vermeld in artikel 5. Artikel 5. Annulering door deelnemer 1. Bij verhindering kan een deelnemer zich zonder bijkomende kosten laten vervangen door een ander, mits schriftelijk gemeld vóór aanvang van de opleiding. De deelnemer blijft de gehele oorspronkelijke opleidingsprijs verschuldigd. 2. Gehele of gedeeltelijke annulering van een overeenkomst door een deelnemer dient schriftelijk of per plaats te vinden. Voor de vaststelling van de annuleringskosten wordt uitgegaan van de datum van ontvangst van het schrijven of de c.q. de datum waarop de betalingstermijn is verstreken. 3. De deelnemer heeft het recht om de overeenkomst gedurende 14 dagen na het bestellen van de cursus te ontbinden (indien wettelijke bedenktijd ex. artikel 6:230 o BW van toepassing) tenzij anders overeengekomen. 4. Indien de deelnemer zijn deelname aan een opleiding schriftelijk annuleert tussen de zes en vier weken vóór aanvang van de opleiding, is 75,00 administratiekosten verschuldigd en de eventuele reeds gemaakte - niet restitueerbare - kosten zoals kosten voor overnachtingen. Annuleert de deelnemer minder dan vier weken voor aanvang van de opleiding dan wordt het volledige opleidingsgeld (100%) in rekening gebracht. Artikel 6. Annulering c.q. wijziging door NBA-VRC Opleidingen 1. Opleider heeft het recht zonder opgave van reden wijzigingen (waaronder, doch niet uitsluitend, wijzigingen met betrekking tot de inhoud, de opzet, de docenten, het materiaal, de datum, het tijdstip, de locatie, de plaats waarin 122

123 de opleiding wordt gegeven) aan te brengen in aangekondigde opleidingen en aangekondigde opleidingen af te gelasten. 2. In geval van afgelasting van een opleiding heeft de deelnemer recht op terugbetaling van het volledige door de deelnemer aan Opleider betaalde bedrag. 3. In geval van wijziging van de datum, het tijdstip of de locatie van een opleiding wordt de deelnemer schriftelijk of elektronisch geïnformeerd. In dat geval kan een deelnemer, tenzij anders overeengekomen, binnen 14 dagen na dagtekening van het schrijven of de betreffende de wijziging, kosteloos annuleren door middel van een schrijven of . Artikel 7. Klachtenprocedure 1. Klachten dienen binnen 14 dagen na constatering gemotiveerd aan Opleider te worden meegedeeld. Binnen 5 werkdagen ontvangt de verzender een bevestiging van ontvangst. Alle klachten worden vertrouwelijk en binnen 4 weken na ontvangst behandeld. De uitgebreide klachtenprocedurestaat beschreven op de website van Opleider, op deze website vindt u tevens het digitale klachtenformulier. De klacht en de afhandeling daarvan wordt door Opleider geregistreerd en bewaard voor een periode van vijf (5) jaar. 2. Het indienen van een klacht laat de nakoming van de betalingsverplichtingen onverlet. Artikel 8. Aansprakelijkheid 1. Opleider spant zich in om alle activiteiten kwalitatief optimaal te verrichten, zo wel inhoudelijk als organisatorisch. Niet uitgesloten kan worden dat desondanks foutieve inhoudelijke informatie wordt verstrekt, hetzij door de docent tijdens de opleiding, hetzij in het schriftelijk materiaal dat als onderdeel van de opleiding aan de deelnemer wordt verstrekt. Opleider sluit iedere aansprakelijkheid hiervoor uit, tenzij sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid zijdens Opleider en/of haar leidinggevenden. 2. De gehele contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid van Opleider jegens de deelnemer aan een opleiding is beperkt tot aansprakelijkheid met betrekking tot directe schade (waaronder in ieder geval niet wordt begrepen: indirecte schade, gevolgschade, verminderde goodwill, bedrijfsstagnatie en daarmee samenhangend verlies of schade); met een maximum van het totaalbedrag aan vergoedingen die de deelnemer uit hoofde van de overeenkomst aan een opleiding aan Opleider heeft voldaan. 3. De deelnemer vrijwaart Opleider tegen alle vorderingen van derden - waaronder begrepen doch niet beperkt tot de werkgever dan wel werknemers van de deelnemer - die hetzij rechtstreeks hetzij indirect voortvloeien uit de in het kader van de overeenkomst verrichte werkzaamheden. gegevens opgenomen in het klantenbestand om de deelnemer in de toekomst te kunnen informeren over het opleidingsaanbod. Indien een deelnemer bezwaar heeft tegen het opnemen van gegevens in het klantenbestand dan kan de deelnemer dat door middel van een schrijven of een (gericht aan Opleider) aangeven. Voor actuele contactgegevens kan de website van Opleider worden geraadpleegd. De gegevens van een deelnemer worden vertrouwelijk behandeld en niet zonder toestemming van de desbetreffende deelnemer aan derden verstrekt, tenzij enig wettelijk voorschrift hiertoe verplicht. 2. Onder derden verstaan wij niet de partijen waarmee wij samenwerken voor de uitvoering van de overeenkomst tussen Opleider en deelnemers, zoals hostingpartijen. Met deze partijen hebben wij overeenkomsten gesloten waarin we - onder andere - afspraken hebben gemaakt over de toegang tot de gegevens, de bewaartermijn en de beveiliging. Verdere vragen over hoe de NBA omgaat met uw privacy kunt u stellen via privacy@nba.nl. Artikel 11. Permanente Educatie 1. Opleider verstrekt een deelnemer die heeft deelgenomen aan een opleiding een deelnamebewijs indien de deelnemer de presentielijst bij aankomst en vertrek tekent. 2. Opleider is een CEDEO erkende opleidingsinstelling. Het opleidingsaanbod wordt als erkende opleiding aangemeld bij CEDEO. 3. Een opleiding is, tenzij anders aangegeven, een aangemelde opleiding door een erkende PE-instelling in de zin van de nadere voorschriften permanente educatie. Artikel 12. Intellectueel eigendom Het is niet toegestaan om enig(e) van of namens Opleider in het kader van de opleiding verkregen informatie en (werk)materiaal, al dan niet met inschakeling van derden, geheel of ten dele te verveelvoudigen, te openbaren of te exploiteren. Het maken van beeld- en/of geluidopnamen tijdens de opleiding is uitdrukkelijk verboden. Opleider dan wel de docent is auteursrechthebbende op het lesmateriaal, voor zover het lesmateriaal niet anders vermeld. Artikel 13. Rechts- en forumkeuze Op alle overeenkomsten met Opleider is Nederlands recht van toepassing. Alle geschillen voortvloeiende uit overeenkomsten met Opleider worden voorgelegd aan de bevoegde rechter te Amsterdam. Algemene voorwaarden, april 2017 Artikel 9. Overmacht 1. In het geval dat Opleider door overmacht wordt verhinderd om de overeengekomen dienstverlening/ werkzaamheden geheel of gedeeltelijk uit te voeren, heeft Opleider het recht om de uitvoering van de overeenkomst op te schorten of de overeenkomst geheel of gedeeltelijk te ontbinden, dit naar keuze van Opleider, zonder dat Opleider tot vergoeding van enige schade is gehouden. 2. Onder overmacht wordt mede - maar niet uitsluitend - verstaan verhinderingen aan de zijde van de docent, zoals verhindering door (persoonlijke) omstandigheden als ziekte of overlijden van de docent dan wel naasten van de docent en omstandigheden in weer of verkeer die een vertraging of verhindering van de docent veroorzaken. Artikel 10. Verwerking van persoonsgegevens 1. Als een deelnemer zich aanmeldt voor een opleiding uit het aanbod van Opleider worden de persoonsgegevens gebruikt bij het samenstellen van een deelnemerslijst (persoonsnaam en naam werkgever). Tevens worden de 123

124 Postbus AD Amsterdam Antonio Vivaldistraat HP Amsterdam T E opleidingen@nbavrc.nl I nbavrc.nl