New York, februari Bij gebrek aan mooie foto s, een louter met tekst gedocumenteerd reisverslag.

Transcriptie

1 New York, februari 2014 Bij gebrek aan mooie foto s, een louter met tekst gedocumenteerd reisverslag. 1

2 15/02 Het begint een beetje zielig te worden: ik ben zesentwintig jaar oud en heb nog nooit het oude continent verlaten. Toen bleek dat ik nog wat verlof op overschot had, boekte ik in een vlaag van opwinding dan maar tickets voor een trans- Atlantische vlucht. Bestemming: New York, en dat voor een hele week. Vandaag vlieg ik de oceaan over, naar een volgens de overlevering wel erg bijzondere stad. Heb ik me voorbereid op de reis? Ja, best wel. Gedurende enkele weken heb ik boeken verslonden en films bekeken dat het een lieve lust was. Aan de hand van populaire cultuur heb ik me een beeld gevormd over de stad, het land en het continent waar ik naartoe trek, waarvan ik me afvraag of het strookt met de werkelijkheid. De keuze voor bepaalde boeken gebeurde erg willekeurig en had vaak veel, maar soms ook weinig tot niets met de Verenigde Staten en New York te maken; zo las ik onder andere de twee laatste Grunbergs in de hoop hem ter plaatse toevallig tegen het lijf te lopen, de laatste Lanoye omdat die nog op mijn nachtkastje lag, Open Stad van Teju Cole dat zich zowel in New York als in Brussel afspeelt, kortverhalen van Don DeLillo en George Saunders, een autobiografisch boek van Richard Russo en nog wel wat andere zaken. De drukste periode op dat vlak beleefde ik vier tot twee weken voor de reis, waarin ik na het werk haast niets anders deed dan lezen en films kijken. Niet alleen in de voorbereiding op de reis was het een bijzonder experiment; het consumeren van de cultuur op zich was een ongemeen boeiend proces. Ergens voerde het me terug naar de blokperiode tijdens mijn studentenjaren, of toch die van de winter, wanneer ik enigszins gedisciplineerd cursussen blokte van s ochtends vroeg tot s avonds laat. Maar het grote verschil met toen was dat ik nu vrijwillig in de boeken dook: niets moest, alles mocht. De obsessie ging zo ver dat iedere minuut dat ik geen boek in de hand had of op een andere manier bezig was met de voorbereiding van de reis, ik me schuldig voelde. s Ochtends op de bus naar het werk las ik, tijdens de middagpauze verslond ik bladzijde na bladzijde en s avonds na het werk stopte ik slechts met lezen wanneer ik mezelf in elementaire levensbehoeftes moest voorzien. In bed las ik daarna nog door tot mijn ogen erbij dichtvielen. Wanneer ik niet aan het lezen was, keek ik naar films, series of een enkele documentaire die van ver of minder ver een band met New York vertoonde. Ook dat is een prestatie voor mij: ik ben nooit een grote filmkijker geweest ik ben nooit goed geweest in stilzitten, pas de laatste jaren ben ik er meer berustend in geworden, al vind ik films van drie uur in de regel nog altijd te lang. Bijzonder paradoxaal is dat mijn favoriete film aller tijden La Meglio Gioventu is, goed voor zes uur kijkplezier, maar goed. Maar ik heb mijn leven gebeterd. Op één week tijd haalde ik mijn Woody Allen- achterstand in door achtereenvolgens Manhattan, Annie Hall, Whatever Works en Blue Jasmin te bekijken. Ook zag ik maar liefst drie films die in de titel verwijzen naar Wall Street, de straat waar ik straks een week zal 2

3 doorbrengen. Ik keek naar Inside Llewyn Davis, Gangs of New York en zag documentaires over de stad: over de geschiedenis, de Brooklyn Bridge en een wel heel bijzondere stunt tussen de Twin Towers. De vlucht tussen Zaventem en Philadelphia verloopt zonder problemen. In Philly haast ik me naar de overstap op het vliegtuig naar New York. Tegenvaller: die is geannuleerd door hevige sneeuwval. Gelukkig is er nog plaats op een andere vlucht die enkele uren later vertrekt en niet op Newark maar op LaGuardia landt, de luchthaven die het dichtst bij de stad ligt. Om de tijd te doden koop ik The New Yorker in een krantenwinkeltje. De verkoper vraagt waar ik vandaan kom. Brussels? Oh, is that the French or the Dutch speaking part of Belgium? It s complicated, antwoord ik. Do you know Stromae?, informeert hij. He lives near, vertel ik naar waarheid. Enige tijd later blijkt de nieuwe vlucht ook geannuleerd te zijn; ik mag opnieuw een ticket inruilen voor een latere vlucht, dit keer de laatste van de dag. Ik overweeg nog om samen met twee Amerikanen met de trein naar New York te sporen, maar mijn bagage staat in de transferzone en zal rechtstreeks op het vliegtuig worden gezet, mocht dat ooit vertrekken. Dan maar een zoveelste wandeling door de gates, waarbij ik probeer gemeenschappelijke karaktertrekken te ontwaren van personen die naar eenzelfde bestemming vliegen. Nadat het vertrekuur van het vliegtuig tot drie keer toe met drie kwartier wordt verlaat, stijgen we rond halftwaalf eindelijk op richting LaGuardia. Deze keer heb ik me een stoeltje aan het raam versierd. Ik tuur de hele tijd naar buiten, naar de vele lichtjes op de grond, die af en toe plaats maken voor een bos of een plas water. Het is een korte vlucht; ik vraag me af of ik Manhattan zou herkennen vanuit de lucht? Na een halfuur komen al mijn dromen waar, wanneer er heel wat wolkenkrabbers in de verte opdoemen: de skycrapers van Lower Manhattan! En even verderop de Brooklyn Bridge en Manhattan Bridge! En nog verder noordwaarts Midtown, waar het Empire State Building boven zijn hoge broers en zussen uit torent. Wat is het leuk om op de manier kennis te maken met de skyline van New York. Het vliegtuigje maakt een wijde bocht langs Manhattan en om uiteindelijk op een verlaten luchthaven te landen. Na een halfuur wachten aan de bagageband volgt een nieuwe teleurstelling: de helft van de koffers zijn niet meegekomen uit Philadelphia, waaronder ook de mijne. Aan de information desk van US Airways krijg ik na ruim een uur aanschuiven een dossiertje. Mijn valies staat nog in Philadelphia, maar zal zo snel mogelijk worden geleverd op het appartement waar ik verblijf. Helemaal moegestreden kan ik om halftwee s nachts plaatselijke tijd ik ben al ruim 25 uur wakker op zoek naar een taxi. Omdat we uitzonderlijk laat zijn toegekomen en de luchthaven helemaal verlaten is, is ook dat een uitdaging. Aan de taxistand staat maar één taxi, zonder chauffeur, en op straat is er uitgezonderd enkele sneeuwruimers helemaal geen beweging. Terug naar 3

4 binnen dan maar, waar ik de weinige passanten aanklamp met de vraag hoe ik een taxi kan vastkrijgen. Eindelijk een meevaller: de chauffeur, een fors gebouwde Chinees die niet bijzonder goed Engels spreekt, was zelf even naar het toilet, maar hij wil me graag vervoeren. Wanneer de taxi over de Brooklyn Bridge rijdt, krijg ik voor de tweede keer kriebels in de buik. Ik zag onlangs een documentaire over de bouw van de brug, in die tijd een waar architecturaal meesterwerk. En nu nog altijd: de hangbrug met de stalen bekabeling en de vele lichtjes gidst de auto naar Manhattan. Even later lees ik Welcome in Chinatown op een lichtgevend bord: we naderen de bestemming! De chauffeur zet me af aan Trinity Church, waar Wall Street begint. De laatste 500 meter van de slopende reis mag ik te voet afleggen. De koude wind die langs de gebouwen schuurt, veroorzaakt een fluitend geluid. Uit een metrorooster stijgt warme lucht in wolkjes naar boven. Enkel in de verte wandelen twee vrouwen, wellicht net terug van een avondje stappen. Het roept de sfeer op van American Psycho, waarin Patrick Bateman na zijn ontmaskering ten einde raad s nachts naar kantoor trekt. Gelukkig kom ik hem niet tegen. Gelukkig is er ook 24 uur op 24 een conciërge in mijn building, die me de sleutels van het appartement overhandigt. Ik neem de lift naar de twintigste verdieping. Marcel, mijn Duitse flatgenoot voor een week die in de buurt werkt, is nog wakker. Hij biedt me een thee aan en toont me mijn kamer: bijzonder ruim, met een eigen badkamer en een groot bed. Door het raam heb ik een idyllisch zicht op de hoge torens van Lower Manhattan. Niet veel later val ik in een diepe slaap. 4

5 16/02 s Ochtends is mijn valies nog niet aangekomen, maar ik laat het niet aan mijn hart komen en trek onmiddellijk de stad in. Na een hele dag in vliegtuigen en op luchthavens doorgebracht te hebben, is dat het doel van de dag; wandelen, wandelen en wandelen, om de vele kleine beetjes kennis die zich in mijn hoofd over New York hebben opgestapeld, langzaamaan beginnen te ordenen. Ik start met een ommetje in de buurt. Wall Street, eigenlijk maar een klein straatje tussen Broadway en Water Street dat volgebouwd is met hoogbouw, ligt er ook op zondagochtend nog verlaten bij. Aan de New York Stock Exchange staat er wel heel wat bewaking. Dat is de mythische plaats waar er in films als Wall Street (een film van Oliver Stone uit 1987 met een veel beter plot dan The Wolf of Wall Street, kl) aandelen worden aangekocht en verkocht. Sinds 9/11 wordt deze plek streng bewaakt. Als voorzorgsmaatregel tegen bomauto s kan je de straat zelfs niet meer in met de wagen. De meeste transacties vinden tegenwoordig nochtans online plaats. En voor de wereldeconomie is de Federal Reserve, die enkele straten verder ligt, van veel groter belang. Aan de overkant van de NYSE staat George Washington parmantig te blinken op een standbeeld voor een Griekse zuilengaanderij aan het Federal Hall National Museum. Washington was de eerste president van de Verenigde Staten en hield kantoor in New York, dat tussen 1783 en 1790 enkele jaren de hoofdstad was. Waar Wall Street kruist met Broadway, staat Trinity Church. Het is een ietwat anachronistisch zicht: een kerk tussen de vele wolkenkrabbers. In het belendende kerkhof spot ik onder andere Alexander Hamiltons graf, de eerste minister van Financiën van de Verenigde Staten en medeschrijver aan de beroemde Federalist Papers, bedolven onder een grote portie sneeuw. Via enkele kleinere straten wandel ik naar de City Hall en de Supreme Court, die eveneens met Griekse zuilen is omgord. Nog meer naar het noordoosten duiken plots Chinese opschriften aan de gebouwen op: welkom in Chinatown. De buurt is minder toeristisch en ook wel wat groter dan ik me had ingebeeld, en dat stemt me gelukkig. Volgens mijn reisgids kan je in deze buurt oud worden zonder ooit maar één woord Engels gesproken te hebben. Een kleine tegenvaller: er wordt hier voornamelijk Kantonees gesproken, terwijl ik thans mijn eerste stappen zet in het Mandarijn. Een babbeltje zal er helaas niet inzitten. Het is zondag, dus zijn er op enkele straathoeken marktjes aan de gang waar voornamelijk exotische groenten, noedels en zeedieren worden verkocht, maar omdat ik nog geen honger heb, zet ik mijn tocht verder. Na willekeurig wat straatjes ingeslagen te hebben, wandel ik verder noordwaarts. Daar ligt Little Italy, en dat is andere koek: toeristische kitsch. Echt authentiek lijken de restaurantjes uit de buurt me niet. Ik las onlangs dat Chinatown jaar na jaar uitbreidt, waardoor het Little Italy beetje bij beetje opslorpt. In de Bronx zou er bovendien een veel authentieker Little Italy liggen: daar wil ik later deze week naartoe. Algauw bevind ik me in NoLiTa (North of Little Italy): minder toeristisch, wat alternatiever en met kleine cafeetjes. 5

6 Voor het eerst deze vakantie koop ik me een koffie. Halve liters zijn dat hier, niet erg straf maar wel lekker warm: welgekomen, want het vriest nog altijd behoorlijk redelijk stevig de ski- jas met dubbele couche, een warme sjaal, een muts en dikke handschoenen zijn nodig om weerwerk te bieden aan de snijdende wind. Ik zie hier veel mensen met koffiebekers wandelen en besluit het zelf ook te proberen, maar het lukt niet zonder mijn vingers te verbranden. Dus blijf ik een tijdje staan op dezelfde plaats, tot de beker halfleeg is. In deze discipline kan ik nog wat exercitie gebruiken! Aan Lafayette Street duik ik voor het eerst ondergronds. Ik schaf me een weekabonnement op de MTA aan, want die plan ik nog veel te gebruiken tijdens mijn verblijf. Terwijl ik op de metro wacht, neem ik een mental picture van het metronetwerk, dat er niet al te ingewikkeld uitziet. Ik spoor naar Midtown, vlakbij het Rockefeller Center. Deze buurt herken ik van de skylines van de stad en het lijkt ook de plek waar de meeste toeristen zijn samengetroept. Ik leg mijn hoofd in mijn nek en kijk naar boven. In de schaduw van de gebouwen verbleekt de hoogbouw aan Brussel- Noord werkelijk in het niets: minstens drie keer zo hoog zijn de gebouwen hier. Ik vind het zelfs behoorlijk intimiderend om hier rond te lopen, maar wat betreft architectuur ben ik niet onder de indruk van de constructies van Donald Trump, John D. Rockefeller en andere rijke bankiers. Ik wandel verder naar Central Park, een bijzonder groot park in het midden van de stad, dat er enig mooi bijligt in de sneeuw, onder de zon. Hier zal ik later zeker nog naar terugkeren mijn loopspullen zitten in de valies die wellicht momenteel wordt overgevlogen uit Philadelphia. Op een klein vijvertje even verder strekken de New Yorkers de benen al schaatsend, met muziek op de achtergrond. Het is hier goed toeven! Via het vijvertje waar de jongen in Home Alone de duiven voedert dat hoor ik een jonge moeder toch aan haar kleine uk vertellen wandel ik opnieuw zuidwaarts, richting Times Square ditmaal. Times Square staat me vooral voor de geest als de plek waar op oudejaar veel volk is samengetroept, waar een van de reclameborden voor de gelegenheid voorzien is van aftelklok. Ik heb me geen al te grote illusies gemaakt bij het plein, maar ik wil het wel eens gezien hebben. Uitgezonderd hoogbouw, grote reclameborden en ontzettend veel toeristen, is er inderdaad maar weinig aan. Hier zien ze me niet meer terug. Na een hapje op het appartement, vertrek ik opnieuw voor een lange wandeling. De eerste tussenstop is ditmaal Zuccotti Park, de plaats waar leden van de Occupy Wall Street- beweging in 2011 hun tenten opsloegen. Het parkje ligt inderdaad pal in het midden van het Financial District en is heel wat kleiner dan ik me had ingebeeld. De mensen die daar en op de trappen van het Federal Hall Nation Museum in tentjes hebben geslapen, moeten wel stramme spieren gehad door het overnachten op de harde grond. Ik herinner me de beelden van een reusachtige opblaasbare rode rat, die leden van de beweging regelmatig voor de ramen van gebouwen in de buurt hielden, van bedrijven waarop ze het gemunt hadden. Er was heel wat animo, tot de politie het park na een tweetal maanden besloot te ontruimen. 6

7 Ten tijde van Occupy Wall Street woonde ik een lezing bij van de Sloveense rock- en- rollfilosoof Slavoj Žižek in de Brusselse Bozar. Enkele weken voordien had hij nog de menigte in Wall Street toegesproken, zonder microfoon: iedere zin die hij uitsprak, werd al schreeuwend herhaald door de menigte die vlak rond hem stond, zodat iedereen ze kon horen. De OWS- beweging kreeg in die periode best wat kritiek te verduren, met name dat ze dezelfde kant dreigde op te gaan als de antiglobalistenbeweging van Naomi Klein, dat ze misschien wel kritiek leverde op het wereldwijde kapitalistische systeem, maar ze dat ze zelf geen alternatieven aandroeg. Ik herinner me nog dat Žižek toen zei: de leden van OWS dragen wel een antwoord met zich mee, ze weten enkel niet op welke vraag. Daarna wandel ik naar het uiterste zuiden van Manhattan, waar ik vanuit het Battery Park zicht heb op het Vrijheidsbeeld. Grappig weetje: de naam Battery Park stamt uit de Nederlandse tijd, toen hier ten tijde van de kolonisatie een batterij kanonnen stond opgesteld. Daar vertrekt zo nu en dan een ferry naar Liberty Island, maar ik stel me tevreden met een zicht vanop de kade. Langs de Hudson wandel ik opnieuw naar het noorden. Aan de overkant van het water liggen de torens van New Jersey in de zon te blinken. Battery Park City is een bijzonder mooie promenade, rustig en ideaal om uit te waaien, die redelijk recent werd aangelegd. Hier en daar staat er een kunstwerk en heel wat lopers strekken er de benen. Langs de wandelweg liggen er speelparkjes waarin kinderen ravotten. Je zou het niet direct zeggen, maar langs het zuidelijke deel van het park ligt een buurt die zwaar beschadigd werd door de aanslagen van 9/11; de meeste buildings in de buurt zijn dan ook duidelijk opnieuw aangelegd. Een deel van de oorspronkelijke bewoners is sindsdien niet meer teruggekeerd, door het fijn stof en asbest dat vrijkwam door de in de jaren 1970 opgetrokken WTC- torens, en natuurlijk ook wegens de gruwelijke herinneringen aan de dag in kwestie. Ergens ter hoogte van Tribeca keer ik terug naar beneden, ditmaal langs Greenwich Avenue, waar er langs weerzijden van de straat galerijen en loungeachtige bars en restaurants liggen. De architectuur van de gebouwen staat me wel aan, met de grote ramen en de brandtrappen. Van zoveel wandelen in de buitenlucht heb ik het behoorlijk koud gekregen, dus neem ik een warm bad op het appartement. Als een echte Amerikaan eet ik s avonds nog een pizza met niets dan mijn handen, zonder bestek. Helemaal uitgeteld van een dag wandelen kruip ik om halftien in bed, waar het nog een tijdje duurt eer ik mijn verkleumde botten heb opgewarmd aan de warme dekens. 7

8 17/02 s Ochtends staat hij dan toch aan de infobalie, mijn valies. Eindelijk zijn we herenigd! Ik trek opnieuw voor dag en dauw de stad in, deze keer voor een uitje naar Greenwich Village, een oudere intellectuele buurt van de stad. Ik wandel van Union Square naar Washington Square, waar een grote triomfboog ter ere van George Washington is opgetrokken. Vandaag is het overigens President s Day, een nationale feestdag ter ere van de geboorte van diezelfde man. Toch is er hier weinig animo, maar dat kan ook aan het vroege uur liggen. Het is nog steeds bijzonder koud, dus kruip ik in de buurt van New York University een coffeeshop in voor een Americano. Enkele moedige studenten onderlijnen hun cursussen en twee dandy s discussiëren luidop over het leven en werk van Edgar Allan Poe, die hier nog in de buurt heeft gewoond. Wanneer ik ben opgewarmd, trek ik naar SoHo, de buurt ten zuiden van Houston Street, die bekendstaat voor de vele cast iron buildings: grote gebouwen met een gietijzeren geraamte, een bouwstijl die halfweg de negentiende eeuw opgang maakte in Engeland. Dankzij het ijzeren geraamte verminderde de kans op brand en kon er hoger gebouwd worden dan voordien het geval was. De grote glasramen zorgen voor veel licht in de huizen denk maar aan onze art- nouveaustijl. Brandtrappen aan de voorkant maken het geheel af. Thans zijn er voornamelijk hippe winkels in de buurt, heel wat dure kledingmerken hebben er een standplaats. Alsof het nog niet chique genoeg is geweest, neem ik de metro richting Central Park. Dat laat ik vooralsnog letterlijk links liggen, om te wandelen langs Fifth, Madison, Park en Lexington Avenue, beter bekend als de poepchique Upper East Side, een residentiële buurt waar de allerrijkste New Yorkers wonen. Ik heb wel eens een aflevering van Gossip Girl gezien nu ja, een seizoen of vijf, maar dan uitsluitend voor de prachtige luchtbeelden van Manhattan, dat spreekt voor zich. En inderdaad, als je goed kijkt zie je hier en daar chauffeurs wachten op hun rijke passagiers. Toch is het betrekkelijk rustig in de buurt, en vooral in de straten tussen bovenvermelde avenues is het heerlijk kuieren tussen de bomenrijen. Wat verderop stap ik in het Jewish Museum naar binnen. Het MoMa en Guggenheim staan ook op mijn lijstje, maar ik heb even geen zin in drukte. Het museum, waarvan de collecties werden geschonken door enkele rijke families, blijkt een uitstekende keuze: het vertelt de geschiedenis van het jodendom, met als rode draad het spanningsveld dat joden ondervinden tussen het zich aanpassen aan de cultuur van het land waar ze verblijven, en toch praktiserend joods blijven. Dat wordt bijvoorbeeld geïllustreerd door de joodse kalender die op Israël is gericht, wat maakt dat Russische joden het lentefeest vieren onder een dik sneeuwtapijt. Een collectie Hanukkah- kandelaars van overal ter wereld toont dan weer mooi de regionale accenten van de lichtfeestparafernalia, maar toch is er op alle kandelaars plaats voor welgeteld acht kaarsen. 8

9 Nog interessanter is hoe de joodse geschiedenis verweven is met de wereldgeschiedenis tout court, hoe het antisemitisme nu en dan de kop opsteekt om daarna weer te gaan liggen. Waar joden ten tijde van de Verlichting bijvoorbeeld plots geaccepteerd worden als individuen met merites, slaat de slinger de andere kant op in de negentiende eeuw, de tijd van industriële vooruitgang en opkomend nationalisme. Dieptepunt is uiteraard de Tweede Wereldoorlog, de tijd van de Shoah. Het museum bezit onder andere heel wat materiaal uit een Poolse synagoge, dat in 1939 nog net op tijd naar de Verenigde Staten werd verscheept. Het museum voert me terug naar Het lot van de familie Meijer van Charles Lewinsky dat ik enkele maanden geleden las, een lijvig epos over het wel en wee van een joodse familie in Zwitserland die de grillen van de wereldgeschiedenis ondergaat, maar ondanks alles gewoon doorgaat met leven er is immers geen andere optie. Na het bezoek is het buiten plots een stuk warmer geworden, dus wandel ik door Central Park richting de Upper West Side. Het park is nog steeds bedolven onder een gigantisch sneeuwtapijt. Feeërieke taferelen voor de mens, maar harde tijden voor enkele eekhoorns die tevergeefs naar voedsel zoeken. Binnen enkele dagen zou dat euvel evenwel verholpen moeten zijn, want de dooi lijkt ingezet. Ik heb zin om een ander klein museum te bezoeken: het Folk Art Museum ter hoogte van het Lincoln Center. Dat museum bezoekt het hoofdpersonage uit Teju Coles voortreffelijke debuutroman Open Stad op een moment dat er een haast spirituele stilte heerst. Open stad is misschien wel het beste boek dat ik las naar aanleiding van deze reis. Cole, een Nigeriaans- Amerikaanse schrijver, verweeft beschrijvingen van zijn wandelingen in New York én in Brussel (!) met zijn ideeën over mens en maatschappij. Het boek leest als een aaneenschakeling van essays, en eigenlijk is het dat ook. Een vriend van me verwacht veel van Coles tweede roman, maar volgens mij wordt het moeilijk: in Open Stad vertelt hij zo veel, dat hij het over een hele andere boeg zal moeten gooien, zich een andere stijl zal moeten aanmeten in zijn tweede boek. Als hij dat kan, is hij beslist een heel groot auteur. Helaas blijkt het museum gesloten op maandag. Misschien keer ik later deze week nog terug. Ik keer terug naar Lower Manhattan voor een wandeling langs het zogenaamde East River Park. Dat is minder idyllisch dan het Battery Park aan de Hudson, maar de wandel- en fietspromenade biedt niettemin een mooi zicht op de Brooklyn en de Manhattan Bridge, die de twee boroughs sinds de tweede helft van de negentiende eeuw met elkaar verbinden. Voorts loopt het ventwegje van de rivier voornamelijk onder een grote stadsautostrade. Ook dat is New York. Van al dat wandelen heb ik honger gekregen, dus neem ik s avonds opnieuw metrolijn 5 naar 86st Street in de Upper East Side, waar ik wat verderop een plaats heb gereserveerd in Sfoglia. Dat is niet zomaar een restaurant: Arnon Grunberg, de Nederlandse auteur die de hele wereld afreist maar New York zijn thuis noemt, luncht er regelmatig. Dat weet ik omdat hij op het Nederlandse online medium De Correspondent sinds een tijdje wekelijks zijn 9

10 rekeningafschriften bijhoudt. Wanneer hij thuis is, gaat hij vaak naar Sfoglia. Ik had Grunberg graag geïnterviewd tijdens mijn trip, maar op zijn blog lees ik dat hij zich momenteel in Amsterdam bevindt. Dus ga ik maar op bedevaart naar een van zijn favoriete restaurants. Ik betrap me erop dat mijn hart wat sneller gaat slaan wanneer ik het restaurant nader, wat best gênant is. Ik moet terugdenken aan een citytrip naar Lissabon, een jaar of acht geleden tijdens de lesvrije week. Op een bepaald moment begaf ik me naar de plaats waar Herman de Coninck in 1997 in elkaar zakte, om nooit meer op te staan. Daar staat nu een gedenksteen met een Portugese vertaling van het gedicht Sprookje ( Er was eens een man / die altijd rechtvaardig was ). Na even bij de steen gestaan te hebben, bestelde ik een koffie in de belendende bar. Aan de barista toonde ik het verzamelde werk van de Coninck, dat ik toevallig op zak had. Daarop nam hij een tijdschrift uit zijn lade van het congres waarop de Coninck en zijn toenmalige collega- schrijvers waaronder Hugo Claus aanwezig waren. Druk gesticulerend, weliswaar in een onverstaanbaar Portugees, toonde hij hoe de schrijvers van het park aan de overkant naar zijn bar aan het wandelen waren, toen de Coninck plots naar zijn hart greep en in een stoeltje moest gaan zitten en dat die dame hij wees naar Anna Enquist hem nog tevergeefs een hartmassage probeerde te geven. Het was een man met een groot hart meende ik van zijn gebrabbel op te kunnen maken. Ook toen had ik kippenvel. Ook toen vond ik dat enigszins gênant: idolatrie is iets voor watjes die met zichzelf in de knoop liggen, naar zichzelf op zoek zijn en moeite hebben om zichzelf een houding te geven, maar zeker niets voor volwassen mannen. Dat alles spookt door mijn hoofd wanneer ik Sfoglia naar binnen stap. Ik krijg een plaats aan de bar toegewezen. Zou Arnon daar ook weleens zitten? Vast wel, want hij luncht vaak alleen. Ik bestel een overheerlijke pastaschotel linguine met zeevruchten, wat Grunberg soms ook bestelt, net als de strozzapreti met een glas rode wijn (Barbera d Alba, Villa de Forville) en laat het me vooral smaken. Na een espresso (Arnonstyle) vertel ik bij het afrekenen aan de ober dat ik bij Sfoglia belandde via de blog van Arnon Grunberg. Oh, the writer! Een heel sympathieke man, weet hij. Een beetje bescheiden ook. Hij kwam hier al een jaar eer ik wist dat hij een schrijver was. Onlangs kwam hier een Nederlands echtpaar over de vloer dat over Sfoglia had gelezen via een stuk van hem. Hier komen overigens wel vaker sterren. We hebben op de eerste verdieping een zaaltje waar ze in alle rust kunnen eten. Vorige week serveerde ik nog een cocktail voor James Bond, enfin, Daniel Craig. Daar ben ik echt trots op! En Tom Cruise komt hier ook weleens. Nice to meet you, Ken! Wanneer ik terug naar Manhattan spoor, spoor ik mezelf aan om tijdens de rest van mijn verblijf niet te vaak meer aan Arnon Grunberg te denken. Maar dit moment nemen ze me niet meer af. 10

11 18/02 Vandaag verlaat ik Manhattan, en dat voor het eerst tijdens deze trip. Brooklyn Day! Vanwege de spanning en nog steeds vanwege de jetlag, die maar niet lijkt te verdwijnen ben ik alweer voor zes uur wakker. Wanneer ik de gordijnen open, valt de sneeuw met bakken uit de lucht. Voor zover ik kan zien vanuit de twintigste verdieping, blijft het witte poeder ook daadwerkelijk liggen in Wall Street. Even later neem ik de metro. Niet tot in Brooklyn hoewel dat zomaar zou kunnen maar tot aan de City Hall. Vandaar kan je namelijk te voet de Brooklyn Bridge oversteken. Dat is een schitterend monument, dat door vader en zoon John en Washington Roebling werd gebouwd in de tweede helft van de negentiende eeuw. Ik zag er onlangs een mooie documentaire over van naamgenoot Ken Burns. Op het moment van inhuldiging was het de hangbrug met de grootste overspanning ter wereld. In de documentaire zitten enkele mooie anekdotes: een oude vrouw die beide evenementen had meegemaakt, vond de commotie over de maanlanding maar niets in vergelijking met het feest ter ere van de inhuldiging van de Brooklyn Bridge. Een week na de ingebruikname deed het gerucht de ronde dat de brug zou instorten omdat er te veel mensen over wandelden. Door de uitgebroken paniek vielen er toen twaalf doden. Om aan te tonen dat ze toch sterk genoeg was, liet een circusdirecteur met Hannibal- allures zijn 21 olifanten over de brug lopen. Weg paniek. Het wandelpad over de Brooklyn Bridge bevindt zich tussen twee autosnelwegen, waardoor het niet echt een idylle is. Ter hoogte van de pijlers van de brug gaat het wandelpad omhoog, waardoor je even boven de auto s loopt. Zo heb je een mooi zicht op de stalen bekabeling. Enkele fietsers wagen zich op het besneeuwde pad. Dat lijkt me levensgevaarlijk, zeker gezien ik even later zelf tegen de grond smak, en daarbij nogal hard op mijn rechterknie terechtkom, wat ik de rest van de dag zal voelen. Er hangt nogal veel mist, waardoor het zicht vanop de brug niet je dat is. In de verte ontwaar ik wel het Vrijheidsbeeld. De torens van Lower Manhattan hullen zich in lage wolken. Aan de linkerkant heb ik een mooier zicht op de Manhattan Bridge, die me terugvoert naar Woody Allens Manhattan, waarin hij met tegenspeelster (en minnares!) Diane Keaton romantische momenten beleeft aan de gelijknamige brug. Na een tweetal kilometer bereik ik al trekkebenend Brooklyn, de borough die bekendstaat om de vele kunstenaars die er geboren zijn (o.a. Woody Allen, Henry Miller, Thomas Wolfe, etc.) en er nog steeds wonen (o.a. Jay- Z!). Brooklyn op zichzelf zou met 2,5 miljoen inwoners trouwens de vierde grootste stad van de Verenigde Staten zijn, na Los Angeles, Chicago en New York zelf. In de sneeuw wandel ik verder naar Brooklyn Heights, een wijk waar nog veel oude huizen staan, nog van voor Ik waan me vijftig à zestig jaar terug in de 11

12 tijd, zeker wanneer ik een koffiebar binnenstap waar fotokaders van onder andere Marylin Monroe, Elvis, Johnny Cash, Jerry Seinfeld en consoorten de muren sieren en muziek van Frank Sinatra door de jukebox galmt. De bankjes die langs beide kanten zijn ingesloten met leren zetels doen me denken aan de kantines waarin Arthur Fonzarelli dolle fratsen uithaalde, en aan het type bar waarin Jerry Seinfeld heel wat uren sleet. De koffie wordt hier niet geserveerd door een barista, maar door een hoogbejaarde man die ter plaatse de filterkoffie in de kop komt gieten, en iedere keer hij bijvult ostentatief een streepje in zijn notitieboek trekt. Wanneer ik even later terug naar buiten wandel, steekt de vermoeidheid opnieuw de kop op. Het plan om naar Williamsburg te wandelen laat ik even voor wat het. Ik spoort terug naar Wall Street voor een deugddoend dutje en een dito middagmaal. Opnieuw gesterkt spoor ik tot 14th Street, waar ik overstap op de L- train, de zogenaamde hipster train. De L- train verbindt Manhattan met Williamsburg en zit volgens de overlevering vol met mannen met lange baarden, mensen met tatoeages en piercings op daarvoor op het eerste zicht ontoereikende plaatsen. Het moet gezegd: ook in dit cliché zit een grond van waarheid. Een tijdje terug las ik een artikel in The New York Times met als titel How I became a hipster, waarin een journalist van de NY Times naar Williamsburg trekt om zich onder handen te laten nemen door een barbier, op een fixie te zijden, zich een houthakkershemd aan te meten en nog enkele andere, zogezegd typische hipsterhandelingen uit te voeren. In de reacties onder het artikel maakten heel wat inwoners van Williamsburg zich kwaad om de aangehaalde clichés; ze vonden het laf dat de journalist niet met hen in dialoog ging om ze te doorprikken. De dieperliggende discussie bestaat wel in meer steden, onder andere in Brussel. Daar krijgen de zogenaamde Dansaert- Vlamingen het verwijt dat ze misschien wel de mond vol hebben van multiculturalisme, maar dat ze hun kinderen toch maar naar een blanke school sturen. Dat ze hun hart links dragen, maar hun portefeuille rechts. Dat het asociale wezens zijn die enkel aan zichzelf denken. Ik heb een tijdlang een licht ironische blog bijgehouden over het leven van de zogenaamde Dansaert- Vlaming, als die al bestaat, maar omdat ik na een tijdje de indruk had dat ik meer bijdroeg tot het cliché in plaats van het te doorprikken, ben ik ermee gestopt. Met stadsontwikkeling gaat het wel vaker zo: het leven in een grootstad is duur voor jonge mensen die nog maar net afgestudeerd zijn, dus trekken ze naar een goedkopere wijk. Wanneer wel meer jongeren en artistieke lui dat doen, kan er een bepaalde dynamiek ontstaan rond een wijk, die wordt opgeklopt door mond- tot- mondreclame en wat er in de media over verschijnt. Een nieuw mekka is geboren, waardoor de huurprijzen ook daar de hoogte in gestuwd worden. De vorige hippe wijk is ondertussen niet hip meer, waardoor de huurprijzen daar dalen, wat op zijn buurt opnieuw jonge mensen en artistieke lui aantrekt. Een goed voorbeeld in New York vormt Greenwich Village, dat door de lage huurprijzen in de jaren 1910 jonge mensen met eerder anticonformistische ideeën aantrok, en later ook de beatniks. Door het succes van de kunststroming werd de buurt plots hip, waardoor de huurprijzen de hoogte in schoten. Vandaag 12

13 is de wijk eerder burgerlijk, wat weer een ander slag mensen aantrekt, en nu is het naburige Meatpacking District the place to be. Je zal er twintig jaar geleden maar een groot pand hebben gekocht. Een vastgoedgigant met een media- imperium kan op die manier overigens schatrijk worden, maar dit geheel terzijde. Williamsburg dus! Dat is voor een groot deel de omgeving van Bedford Avenue, een straat die voornamelijk bestaat uit retailzaken, koffiebars, vegetarische en veganistische restaurants, barbiers, vintage kledingszaken en zo nog wel enkele andere dingen. Die zitten allemaal in lage huizen met een klein trapje, waardoor de ingang wat hoger ligt dan het trottoir. Veel jong volk hier. Mede dankzij de voortreffelijke HBO- serie Girls staat de wijk symbool voor de twintiger die is opgegroeid ten tijde van de economische crisis, wiens huur nog betaald wordt door de ouders, en die naarstig bezig is met te worden wie hij/zij is maar eigenlijk een veel minder spannend leven heeft dan hij/zij durft toe te geven. Nu heb ik wel eens een aflevering gezien van Girls nu ja, een seizoen of tweeënhalf, maar enkel om mee te kunnen praten met de jonge, grootstedelijke intellectueel en hoewel de kleine kantjes van de hoofdpersonages nogal uitvergroot worden, zie ik ze hier en daar wel rondslenteren of gewoon buitenstaan op straat. Om hier te wonen heb je inderdaad kapitaal nodig, merk ik wanneer ik even later een vastgoedkantoor voorbijloop: dollar per maand voor een kamer van 25 vierkante meter (wel met drie ramen!). Je zou als jonge twintiger voor minder beroep moeten doen op je ouders, die het in hun tijd allemaal veel gemakkelijker hadden. Ook dat generatieconflict is in mijn ogen een similacrum de politicus in mij zegt dat maatschappelijke uitdagingen wat betreft vergrijzing, sociale zekerheid, klimaat, etcetera universeel zijn maar het levert wel voer voor de betere toogdiscussie. Na een wandeling door de buurt en een stop aan de East River vanwaar je een mooi zicht hebt op Upper Manhattan, neem ik de L- train nog wat verder naar Bushwick een wijk die nog hipper en alternatiever heet te zijn dan het commerciële Williamsburg, en bij aankomst voornamelijk uit grote hangars lijkt te bestaan, waarop street artists carte blanche krijgen. Ik eet een pizza bij Roberta s, een zaak die verstopt is achter zwarte doeken en figureert in Girls, maar zeker ook culinaire merites heeft. De Calzone is in ieder geval van voortreffelijke kwaliteit. Voor ik opnieuw naar Lower Manhattan trek, stop ik nog even in Bedford Avenue voor een biertje. Ik beland in de donkere kroeg Charleston en bestel even door heimwee getroffen een Stella. The beer is for free, wordt me meegedeeld. Rob, een reus die voor Anheuser- Bush werkt, komt me vertellen dat hij bezig is met een promotour van Stella in New York, en dat ze het daarom tijdelijk gratis aanbieden in enkele pubs, waaronder deze in Williamsburg. Zeg nu nog eens dat België niet hip is. Hoewel ik begrepen had dat Stella in het buitenland weleens als een luxebier in de markt wordt gezet, serveren ze het hier in gewone glazen, van de tap. Ze leren bij, die Amerikanen. Met een gerustgesteld blaas ik de aftocht naar Wall Street. 13

14 19/02 Vroeg uit de veren voor een bezoek aan de Highline: een voormalige spoorweg die in 2010 werd heropend tot een verhoogd park. En wat voor één! Het concept doet denken aan de befaamde Proménade Plantée die door het centrum van Parijs loopt, maar is toch niet helemaal hetzelfde. Waar je in Parijs echt door een oase van groen wandelt, is de stad in New York veel meer aanwezig langs de twee à drie verdiepingen hoge spoorweglijn. Je loopt daadwerkelijk tussen de gebouwen door een enkele keer zelfs onder een hotel en zo krijg je toch weer een andere kijk op de dingen. In de lente en zomer moet het bijzonder zijn om op een van de vele ligbanken te zonnen, of om een drankje te nuttigen op de aangelegde terrassen. Stadsvernieuwing van de bovenste plank. Nadat ik de 2,2 kilometer lange Highline in beide richtingen achter de kiezen heb, wandel ik door de straatjes van Chelsea, een voormalige Britse industriële buurt die tegenwoordig een haven van kunstgalerieën is, in het oosten begrensd door de Hudson en in het zuiden door het Meatpacking District. Dat is de volgende wijk die ik doorkruis: rond het begin van de twintigste eeuw werd daar voornamelijk vlees verpakt what s in a name? een activiteit die later naar de Bronx verhuisde. Nu barst het er van de retailwinkels en van de andere dure kledingmerken, van Marc Jacobs tot Chanel. Tijdens mijn wandeling begint het te gieten; ik neem de L- train naar SoHo, waar een overheerlijk soepje op me wacht. Daarna mag ik een pretpakket ophalen. Dat zit zo: crossmediale collega Nico was vorige week in New York en verstopte iets dat ik moest zien terug te vinden aan de hand van één tip per dag. Pas als ik het juiste antwoord geraden had, kon ik de prijs gaan afhalen. Wil u ook even meespelen? Hieronder de tips van Nico: 1) Belgen in Amerika zijn gemaakt voor grootsheid. Denk aan jezelf, aan mussels from Brussels of aan het Belgische bedrijf SWIFT. 2) Money is all that counts in de Verenigde Staten. Je zou denken dat wiskunde dan ook de voornaamste grondstof is waar Amerikaanse kinderen mee opgevoed worden. Toch laat het onderwijs te wensen over. Het derde vijftiende onaal getal zal voor veel New Yorkers een onoverkomelijke rekensom zijn. 3) Money is all that counts, dat weet je ondertussen al. Geld uitgeven is dan ook de voornaamste bezigheid van een toerist in NY. Maar bepaalde uitgaven vindt zelfs de schatrijke ex- minister van Buitenlandse Zaken ver over de schreef. De derde tip deed het hem! Ik herinnerde me dat een voormalige minister van Buitenlandse Zaken, thans eurocommissaris van Handel met een optrekje in Toscane, niet erg opgetogen was met de hoge huurprijs dollar per jaar van het Flanders House in New York. Bingo! Omdat ik het raadsel heb opgelost, moet ik een e- mail sturen naar een vertegenwoordiger van Flanders House om mijn pretpakket op te halen. Ik krijg snel antwoord: diezelfde dag nog mag ik langsgaan in het stulpje van de Vlaamse vertegenwoordiging in de VS. En dat mag er wezen: Flanders House is gehuisvest op de 44 ste verdieping van The New York Times Building, een wolkenkrabber in het westen van Midtown Manhattan die werd ontworpen door Renzo Piano, de 14

15 architect van het Centre Pompidou in Parijs. Ter plekke word ik opgewacht door directeur communicatie Nicolas Polet, die me naar de vergaderzaal leidt. What a view! Vanuit de zaal heb je zicht op een groot deel van Midtown Manhattan, de Empire State Building en verderop natuurlijk ook op Lower Manhattan. En, wat heel bijzonder is: je ziet zowel de Hudson als de East River liggen, wat op niet veel plekken in New York zal lukken. Voor een zicht op het Statue of Liberty zijn er net iets te veel wolken. De vergaderzaal biedt eveneens een mooi zicht op Williamsburg, waar ik gisteren was. Aan de East River liggen drie hoge appartementsgebouwen, die kennelijk allemaal gloednieuw zijn. Volgens Nicolas moet je er al een miljoen dollar neertellen voor een appartement. Williamsburg is Williamsburg niet meer, klinkt het. Nicolas geeft een korte, heldere uiteenzetting over het Flanders House: het bestaat uit Flanders Investment and Trade en een onderdeel van de Vlaamse Regering dat de Vlaamse cultuur, onderzoek, geschiedenis, regering en diets meer promoot in de VS. Er worden ook film- en zelfs poëzieavonden gehouden, en momenteel is er een kleine tentoonstelling van Vlaamse tekenaars die in New York hebben gepubliceerd aan de gang, van The New York Times tot de New Yorker. De NY Times bezat tot enkele jaren terug het volledige gebouw, maar door de crisis in de krantensector heeft het de building moeten verkopen. Nu zijn nog maar een twintigtal verdiepingen eigendom van de krant. Hoewel de NY Times nog altijd een pionier is wat betreft geschreven media, toont het opnieuw duidelijk aan hoe groot en existentieel de crisis in de krantensector is. Of het ooit zal beteren, is nog maar de vraag. Ik neem afscheid van Nicolas en duik de metro in, richting het MoMa. Op woensdagavond zal het daar niet te druk zijn, hoop ik, en dat blijkt een goede gok: ik hoef zelfs niet aan te schuiven voor een kaartje. Ik begin mijn bezoek in de zaal met de surrealisten, de stroming van de Franse schrijver André Breton die veel belang hecht aan het onderbewuste en in feite de ideeën van Freud in kunst trachtte om te zetten. Dat doet Magritte bijvoorbeeld met Het rijk der lichten, II. Hoelang en in welke hoek je ook naar het schilderij kijkt, het is moeilijk in te schatten of het nu dag of nacht is: de lichtinval kan op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. De zaal met post- impressionisten Cézanne, Gauguin, Van Gogh vind ik zonder meer het indrukwekkendst. Ze vormden overigens ook de openingstentoonstelling van het MoMa, dat door enkele rijke kunstverzamelaars werd geopend aan het begin van de twintigste eeuw. Iedere keer ik naar Parijs trek, moet ik even langs het prachtige Musée d Orsay in het voormalige treinstation, voor een bezoek aan de van Goghzaal. Ook het van Goghmuseum in Amsterdam staat inmiddels op mijn palmares, maar in het MoMa hangt zijn absolute meesterwerk: De Sterrennacht. Het concept van het 15

16 schilderij is erg eenvoudig: van Gogh wordt s nachts wakker, ziet enkele sterren blinken boven Saint- Rémy en schildert het tafereel zoals alleen hij dat kan. Achteraf vindt hij het zelfs maar een van zijn mindere werken. Wat ging er toch in die man zijn hoofd om, vraag ik me af. Een verdieping lager kom ik meer te weten over Amerikaanse kunst. New York was tijdens de Tweede Wereldoorlog een schuilhaven voor veel Europese kunstenaars, die op hun beurt een grote invloed uitoefenden op de Amerikanen. Terwijl Europa naar de verdoemenis ging, kende New York een periode van culturele bloei, wat onder andere resulteerde in de werken van Jacksen Pollock, Mark Rothko en vele anderen. Een laatste zaal die ik vermeld er zijn er zo veel dat je er gerust een hele dag zoet kunt zijn is de popart, de cultuur die opkwam tijdens de jaren 1950, toen plots iedereen een televisie had en het kapitalisme een bloeiperiode kende. De 32 verschillende soepblikken van Campbell die Andy Warhol schilderde, hangen hier bij elkaar, en ook het iconische beeld dat hij vlak na de dood van Marilyn Monroe schilderde. Ook werken van Roy Lichtenstein, waarin hij door iedereen gekende reclamebeelden overschilderde zoals in Meisje met bal, sieren de muur. Helemaal op het einde van de tweede zaal, in een uithoek je moet al je best doen om er niet voorbij te lopen hangt een schilderij van de Duitse schilder Gerhard Richter, September genaamd. Het toont twee smeulende torens op een doek dat uit elkaar lijkt te vallen. Op 11 september 2001 bevond de Duitse kunstenaar zich op een vliegtuig naar New York, dat wegens de terroristische aanslagen evenwel elders landde. In mijn ogen staat het symbool voor de manier waarop de New Yorkers met 9/11 omgaan: het litteken is nog steeds aanwezig, maar ze hebben het een plaats kunnen geven en gaan vooral voort met hun leven. Daarover later meer. 16

17 20/02 s Ochtends trek ik voor een koffie en een muffin naar Williamsburg, gewoon, omdat ik er zin in heb. Wanneer je ergens voor de tweede keer komt, heb je niet meer de indruk dat je daadwerkelijk op reis bent. Dat probeer ik altijd na te streven wanneer ik in het buitenland ben, en in New York is dat niet zo moeilijk. Ten eerste delen we met de Amerikanen de Westerse cultuur, zonder blind te zijn voor de verschillen. Ten tweede lopen hier in het straatbeeld voornamelijk twintigers en dertigers rond: leeftijdsgenoten. Tot slot is de taal ondanks mijn kennelijk sterk Franse tongval geen onoverkomelijke barrière. Maar in Bedford Avenue is er weinig beweging s ochtends: waar zijn al die kunstenaars naartoe? Na de koffie begeef ik me naar de Morgan Library, in Midtown, niet ver van het Empire State Building, sinds de bouw van het nieuwe World Trade Center opnieuw de tweede hoogste wolkenkrabber van New York. De Morgan Library een tip van Nicolas van het Flanders House bevat de privéverzameling van bankier JP Morgan. Die bevindt zich in de voormalige woning van de man, die in 1906 in neorenaissancestijl werd opgetrokken en onlangs nog gerenoveerd werd door Renzo Piano. De schatrijke Morgan was een kunstliefhebber en kocht werken van over de hele wereld bij elkaar. Hij had daarbij een grote voorliefde voor oude manuscripten. Het absolute pronkstuk van de Morgan Library is een Gutenbergbijbel: het eerste gedrukte boek ter wereld, daterende uit Daarvan zijn er wereldwijd slechts vijftig bewaard gebleven; Morgan heeft er drie in bezit. Voorts in de collectie: een postscriptum van Mozart in een brief aan zijn moeder, originele composities van Haydn, het eerste manuscript van Dickens, etc. Dat alles staat uitgestald in de private bibliotheek van de bankier. Ook bijzonder de moeite: Morgans studiekamer, waarin hij zich de laatste jaren van zijn leven terugtrok, een vertrek waarin rood tapijt alomtegenwoordig is. Aan de muren geen behangpapier, maar schilderijen van Hans Memling. Morgan sprokkelde zoveel bij elkaar dat niet alle werken tegelijkertijd uitgestald kunnen worden. Dat lost het museum op door af en toe een tijdelijke collectie te installeren. Vandaag is dat een tentoonstelling over Le Petit Prince. De auteur van het boek, Antoine de Saint- Exupéry, een beroepspiloot, begaf zich tijdens Wereldoorlog II een tijdje naar New York. Hij schreef er memoires over de oorlog ( Pilote de Guerre ) die een groot succes worden. Al heel zijn leven tekent hij vaak een klein mannetje in de kantlijn van zijn schriftjes; een vriendin spoort de Saint- Exupéry aan om er een verhaal rond te fantaseren. Dat wordt Le Petit Prince, een kinderboek dat door de inhoud een pleidooi voor meer fantasie ook heel wat volwassenen weet te boeien. De rest is geschiedenis: pagina per pagina hangt het originele manuscript aan de muur, inclusief brieven aan de uitgever, contracten van vertalers Le Petit Prince werd het vaakst vertaalde boek uit de Franse literatuur. Ik zeg het museum vaarwel en wandel verder, ditmaal naar de Verenigde Naties, de opvolger van de Volkenbond die na de Tweede Wereldoorlog het levenslicht zag. De VN liggen op een stuk grond dat eigenlijk geen deel is van New York of van de Verenigde Staten: het is internationaal territorium. Een rondleiding moet 17

18 je kennelijk op voorhand reserveren, dus houd ik het op een blik op de vlaggenmasten, waarachter de verschillende deelgebouwen liggen. Het privéonderhoud met Ban Ki- moon is voor een volgende keer. In de straten rond het VN- gebouw wemelt het van de vlaggen: niet enkel van de naburige restaurants, maar ook van de permanente vertegenwoordigingen van lidstaten bij de VN, die zich hier bevinden. Toch vormen deze ambassades veel minder een eiland in de stad dan de Europese instellingen in Brussel, heb ik zo de indruk. Het inkomen van de doorsnee VN er verschilt wellicht veel minder met dat van de New Yorker dan met dat van de Brusselaar, en het Engels vergemakkelijkt de communicatie met de inwoners van de stad. Ik wandel verder richting Upper East Side, de buurt rechts van Central Park waar ik de afgelopen dagen al heel wat kilometers heb afgelegd. Aan Madison Avenue valt mijn oog ter hoogte van 77 Streeth op Sant Ambroeus, een andere plek waar Nederlandse schrijvers die in New York resideren graag een hapje eten. Je kunt er aan de toonbank een broodje bestellen om mee te nemen, of iets eten in het restaurant zelf. Ik ga voor de tweede optie en laat me verleiden tot een sterk gekruide pastaschotel en een glas Merlot. Kennelijk komt de grand chic hier over de vloer: rechts van me zit een dame in een bontjas, een gouden zonnebril in het haar en een handtas van Prada, links twee Britse bankiers die wellicht wat verderop werken. Na een koffie en een overheerlijk limoentaartje zet ik mijn wandeling verder naar het Guggenheim, maar dat blijkt gesloten op donderdag. Niet getreurd: het is mooi weer, dus wandel ik verder naar het noorden. Ik doorkruis nog maar eens Central Park tot de Upper West Side. Even verderop begint Harlem. Tot midden jaren 1990 was dit een eerder gevaarlijke buurt die je als toerist beter kon mijden, maar tegenwoordig zet de gentrificatie zich aan een tempo van enkele straten per jaar verder. Het zuidwesten van Harlem is zelfs erg residentieel, en dat heeft veel met de aanwezigheid van de prestigieuze Columbia University te maken. Die resideert in fantastische gebouwen langs West End Avenue. Aan de overkant van de straat staat het Theological Seminar, een indrukwekkend kerkgebouw. Ik denk terug aan een gesprek dat ik eerder deze week had met Marcel, over de nultolerantie die burgemeester Rudolph Giuliani (van 1994 tot 2001, kl) invoerde, waardoor de misdaadcijfers in New York sterk daalden, en al zeker in Harlem. De huidige burgemeester, Bill de Blasio, is naar Amerikaanse normen een linkse democraat die volgens Marcel zelfs in Europa als een links politicus beschouwd worden. De Blasio werd verkozen omdat hij een einde wou maken aan de stop- and- frisk policy, een maatregel waardoor de NYPD tot voor kort iedereen in New York kon stoppen en fouilleren op basis van een miniem vermoeden van het bezit van wapens. Statistieken toonden aan dat 90 procent van dergelijke fouilleringen plaatsvonden bij zwarten, wat als discriminerend werd beschouwd. Vuurwapens werden niet vaak gevonden die zijn trouwens verboden in de staat New York maar heel wat mensen bleken wel messen op zak te hebben. 18

19 Maar vandaag is New York een veilige stad ik heb me hier werkelijk nog geen seconde onveilig gevoeld en zodoende werd de maatregel afgeschaft. O, nog even terzijde: van de Blasio mogen er binnenkort ook geen koetsen meer rijden in Central Park, wegens schending van dierenrechten. Ik duik even een bar in die wordt uitgebaat door Hispanics, die hier tegenwoordig haast even talrijk zijn als de zwarte gemeenschap, heb ik me laten vertellen. Er speelt tangomuziek en aan de tafeltjes tokkelen studenten op hun klaviers. Ik duik nog wat dieper Harlem in. Hoe verder ik van Columbia verwijderd ben, hoe glooiender het landschap, hoe meer de populatie verkleurt en hoe meer ik opval tussen de andere passanten. De gentrificatie heeft zich nog niet doorgezet tot aan 125th Street. De gebouwen zien er eerst nog uit als hoge sociale woonblokken getekend door een inspiratieloze architect; wat verderop staat slechts lintbebouwing met graffiti op de muren en hier en daar een dichtgemetseld raam. Op de Martin Luther King Boulevard ter hoogte van het beroemde Apollo Theater wemelt het van de marktkramers eentje lijkt wel erg hard op James Dean en op de achtergrond weerklinkt luide soul. Tegen het hek van de metro is een kolossale mens aan het stretchen, in ontbloot bovenlijf. Ik duik opnieuw de subway in, richting het Financial District. Grappig hoe je aan het voorkomen van passagiers kunt afleiden in welke buurt je je bevindt. 19

20 21/02 Er moet me iets van het hart: ik ben geen grote fan van de hoogbouw in Midtown Manhattan, laat staan in het Financial District. Kennelijk ben ik niet alleen: Frank Lloyd Wright, de architect van het Solomon R. Guggenheim Museum, dacht er net zo over. Hij bedacht een wel heel originele manier om op een kleine oppervlakte toch veel ruimte te scheppen, zonder al te veel in de hoogte te moeten bouwen: een cilindervormig museum met een hal die als een spiraal naar boven kronkelt. Solomon Guggenheim zelf was overigens een schatrijke Amerikaan hij maakte een fortuin in de mijnbouw met een bijzondere voorliefde voor kunst. Voor wie het zich afvraagt: Peggy Guggenheim was het nichtje van Solomon, haar collectie bevindt zich in Venetië. De permanente tentoonstelling van het Guggenheim wordt slechts in twee bijzalen tentoongesteld. De eerste bevat een bont allegaartje aan werken van Picasso, van Gogh, Cézanne, Renoir, Toulouse- Lautrec en andere grootheden. Maar eerlijk is eerlijk: het zijn niet de topwerken van deze schilders. Zaal twee van de permanente collectie bevat het latere werk van Kandinsky, die zich de laatste jaren van zijn leven in het Franse Neuilly- sur- Seine ophield. Maar zonder veel uitleg vind ik de werken toch maar moeilijk te begrijpen. De spiraalvormige gang van het museum huisvest de tijdelijke collectie: vandaag een tentoonstelling over het Italiaanse futurisme, een van oorsprong literaire stroming die startte met een manifest van Marinetti in Le Figaro, waarin hij predikte voor strijd, anarchie en revolutie. De literaire stroming kende heel wat zijvertakkingen het marinettisme en de groepen verzameld rond de tijdschriften La Voce en later Lacerba die niet altijd even eenvoudig van elkaar te onderscheiden zijn. Interessanter is dat het futurisme ook snel opgang maakte in de schilderkunst: in de tentoonstelling hangen enkele werken van Boccioni, Balla en Carrà die bestaan uit korte, krachtige penselentrekken, die op snelheid en technologische vooruitgang duiden. Ook het vermelden waard: de zogenaamde serate of avonden die aan het begin van de twintigste eeuw in Italië werden georganiseerd, waarop alle artistieke vormen welkom waren: poëzie, literatuur, schilderkunst, muziek, etc, wat resulteerde in een allesomvattende esthetische ervaring voor de toeschouwer. Na de Eerste Wereldoorlog richtte de polemische Marinetti zich op het fascisme en daardoor verloor hij heel wat aanhangers. Na een laatste blik op de wasmachine van het Guggenheim wandel ik zuidwaarts langs Central Park. De sneeuw is in volle dooi en kleurt daardoor enigszins zwart. Dat is de lelijkste sneeuw die ik hier in 35 jaar tijd gezien heb, verzucht een man in maatpak tegen zijn collega. Het heeft wellicht iets met de nieuwe burgemeester te maken: ten tijde van Giuliani en Bloomberg viel er tenminste echte sneeuw uit de lucht, antwoordt die laconiek. Ter hoogte van 70th Street valt mijn oog op een prachtig pand, van u raadt het al een schatrijke collectioneur. De mecenas van dienst, Henry Clay Frick, had merites in de Pitsburghse staalindustrie. Het huis bestaat voornamelijk uit vele rode en groene tapijten in eerder donkere ruimtes, maar de aanwezige kunst en 20