CENTRAAL FONDS VOLKSHUISVESTING

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "CENTRAAL FONDS VOLKSHUISVESTING"

Transcriptie

1 Minister voor Wonen en Rijksdienst t.a.v. de heer drs. S.A. Blok Postbus EA DEN HAAG CENTRAAL FONDS Postbus AC Raam Bezoekadres: Oude Utrechtseweg 19 Raam Telefoon Telefax Internet e-mai( Ons kenmerk IH/NS/ (Bij correspondentie vermelden) Onderwerp Advies uitwerking marktwaarde in verhuurde staat Baarn, 18 december 2014 Geachte heer Blok, 1. Inleiding Via de brief van 7juli 2014 (kenmerk ) heeft uw directeur Woningmarkt de heer drs. Ei, van Kempen mij verzocht advies uit te brengen over de wettelijke uitwerking van de marktwaarde in verhuurde staat. Via mijn brief van 21juli 2014 (kenmerk Bi/DE/14.338) heb ik aangegeven op welke wijze ik daar invulling aan zal geven. Deze brief en de bijlagen daarbij vormen mijn advies zoals ik dat heb toegezegd. Dit advies is mede gebaseerd op onderzoek dat door Ortec Finance in opdracht van het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) is uitgevoerd. In de bijlage bij deze brief zijn twee rapporten van Ortec Finance opgenomen, getiteld respectievelijk Analyse individuele waarderingshandboeken (bijlage 1) en Handboek modelmatig waarderen marktwaarde in verhuurde staat (bijlage 2). Ik heb in het kader van dit project via twee centrale bijeenkomsten afstemming gehad met afgevaardigden vanuit onder meer corporaties, Aedes, WSW, accountantsorganisaties en taxateurs. Ik heb uw ambtenaren verslagen van deze bijeenkomsten doen toekomen. Deze afstemming was erop gericht kennis te kunnen nemen van de reactie van deze partijen op de bevindingen van het onderzoek en de contouren van mijn advies aan u. Het nu voorliggende advies is besproken met partijen, hetgeen niet wil zeggen dat partijen zich hieraan formeel hebben gecommitteerd. CFV heeft mede op basis van deze bijeenkomsten wel het beeld dat de voorgestelde invulling van marktwaarde in verhuurde staat een bruikbare en uitvoerbare invulling is van het wettelijke waarderingsbegrip. In paragraaf 2 van deze brief is een samenvatting van mijn advies opgenomen. In paragraaf 3 beschrijf ik op hoofdlijnen de inhoud van het waarderingshandboek (de volledige inhoud van het waarderingshandboek is opgenomen in bijlage 2 bij deze brief). In paragraaf 4 van deze brief ga ik in op mijn voorstel voor de introductie van een College marktwaarde woningcorporaties dat tot taak moet krijgen om het waarderingshandboek jaarlijks te actualiseren. In deze paragraaf wordt tevens ingegaan op het proces van de jaarlijkse actualisatie van het waarderingshandboek en het verzamelen en beschikbaar stellen van de noodzakelijke marktgegevens. In paragraaf 5 van deze brief zal ik ten slotte ingaan op het tijdpad om dit marktwaardebegrip in te voeren in de sector en de relatie met de scheiding tussen Daeb en niet-daeb. ING Bank INGESTELD BIJ BESLUITCENTRALE FONDS VOOR DE (STAATSBLAD 19B8, K.v.K

2 - Niet CENTRAAL FONDS 2. Samenvatting advies Mijn advies over de wettelijke uitwerking van de marktwaarde in verhuurde staat laat zich als volgt samenvatten. De uitwerking van de marktwaarde in verhuurde staat moet: aansluiten bij de hoofdlijnen van de bestaande methodiek voor rnarktwaardewaardering ; bruikbaar zijn bij het prudentieel financieel toezicht; bruikbaar zijn bij de scheiding tussen Daeb en niet-daeb en de toets op overcompensatie, en de meting van rendement in de niet-daeb-tak; bijdragen aan de professionalisering van de vastgoedsturing door corporaties; beperkte consequenties kennen voor de administratieve lasten. Bovengenoemde doelstellingen kunnen bereikt worden langs de volgende lijn: Er komt een wettelijk verankerd waarderingshandboek voor corporaties. Advies is om daarin ten aanzien van het waarderingsproces onderscheid te maken tussen een light versie en een full versie. Het is de vrije keuze voor de corporatie om hetzij de light, hetzij de full versie toe te passen; Bij de light versie volstaat de toepassing van het waarderingshandboek en is tussenkomst van een taxateur niet verplicht. Een uitzondering hierop betreft het bedrijfs onroerend goed (BOG) en het maatschappelijk onroerend goed (MOG) boven een bepaalde omvang, waarbij toetsing door de taxateur wel verplicht is. De light versie leidt via een voorgeschreven DCF-rnethode tot een kostenefficiënte invoering van de marktwaarde op een kwalitatief voldoende niveau; De full versie houdt in dat corporaties de vrijheid hebben op specifiek genoemde onderdelen via het pas toe of leg uit principe af te wijken van het waarderingshandboek. Een dergelijke afwijking is alleen mogelijk op basis van de toetsing door de taxateur die zich hierover dient te verantwoorden in het taxatieverslag. De onderdelen waarop corporaties bij de full versie kunnen afwijken van het waarderingshandboek zijn de markthuur, de leegwaarde, de opslag voor het markt- en objectrisico in de discontovoet en de verouderingskosten in de eindwaarde. Onderbouwde afwijkingen op deze onderdelen kunnen de kwaliteit van de waardering vergroten. De full versie levert daarmee in principe een kwalitatief betere marktwaarde op, maar brengt ook hogere kosten met zich mee; Een nieuw op te richten College marktwaarde woningcorporaties krijgt tot taak het waarderingshandboek jaarlijks te (laten) actualiseren. Andere taken van dit college zijn het bevorderen van de transparantie ten aanzien van de relevante marktgegevens en het bevorderen van de kwaliteit van het waarderingsproces. Het college wordt gevormd door drie leden, waarvan de voorzitter wordt benoemd door de minister. Naast het college staat een Adviesraad. Deze raad brengt jaarlijks een gekwalificeerd advies uit over het geactualiseerde waarderingshandboek en het waarderingsproces. Het door het College marktwaarde woningcorporaties uitgebrachte waarderingshandboek heeft via verankering in de AMvB een wettelijke status, waardoor de naleving ervan publiekrechtelijk handhaafbaar is2; De verplichting om in de jaarrekening verantwoording af te leggen volgens de marktwaarde in verhuurde staat geldt met ingang van verslagjaar Deze formele verantwoording in de jaarrekening 2016 dient aan te sluiten op het door corporaties in te dienen voorstel voor scheiding tussen Daeb en niet-daeb. Corporaties dienen in de gegevensopvraging via CorpoData over verslagjaar 2015 echter al wel informatie aan te leveren over de marktwaarde in verhuurde staat volgens het waarderingshandboek. Corporaties kunnen op deze wijze tijdig ervaring opdoen met het nieuwe waarderingsbegrip. CFV kan de marktwaarde in verhuurde staat integreren in hettoezicht en het College marktwaarde woningcorporaties kan de ervaringen over verslagjaar 2015 gebruiken bij de actualisatie van het waarderingshandboek ten behoeve van de waardering in de jaarrekening over verslagjaar Waarderingshandboek Er zijn verschillende mogelijkheden om de marktwaarde in verhuurde staat uitte werken. De belangrijkste zijn een leegwaarde-ratio, BAR/NAR en de DCF-methode. De laatstgenoemde methode wordt in de praktijk al toegepast door corporaties die nu al de marktwaarde in verhuurde staat in de jaarrekening toepassen en is ook in de commerciële sector gangbaar. Ook vanwege de bijdrage aan de professionalisering van de vastgoedsturing in de sector heeft de DCF-methode de voorkeur. Als bouwsteen voor het advies heeft CFV Ortec Finance gevraagd om aanbevelingen te formuleren voor een modelmatige waardering volgens de DCF-methode die aansluit bij de bestaande methodiek voor marktwaardewaardering. Corporaties die in de jaarrekening Richtlijn 213 Vastgoedbeleggingen van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggevïng toepassen. naleving van het waarderingshandboek kwalificeert dan als overtreding van de sectorspecifieke regelgeving.

3 Ortec Finance heeft onder 25 van de 38 corporaties die in verslagjaar 2013 in de jaarrekening hebben gekozen voor toepassing van de marktwaarde in verhuurde staat een inventarisatie uitgevoerd van de wijze waarop in de praktijk de rnarktwaardering plaatsvindt. De resultaten van deze inventarisatie zijn opgenomen in het rapport Analyse individuele waarderingshandboeken dat als bijlage 1 bij deze brief is opgenomen. Uit deze inventarisatie komt naar voren dat er in de praktijk naast een aantal overeenkomsten ook een aantal belangrijke verschillen is in de waarderingsmethodiek en de daarbij gebruikte gegevens, ook daar waar er geen reden voor lijkt te bestaan. Onderbouwing van de keuzes is veelal niet aanwezig. Vorenstaand onderstreept de wenselijkheid om te komen tot een wettelijk verankerd waarderingshandboek. In het rapport Handboek modelmatig waarderen marktwaarde in verhuurde staat dat als bijlage 2 bij deze brief is opgenomen zijn de aanbevelingen van Ortec Finance ten aanzien van het waarderingshandboek opgenomen. Ik ondersteun de opzet en inhoud van het waarderingshandboek zoals dit door Ortec Finance is opgesteld. Belangrijk uitgangspunt in het waarderingshandboek is om bij het waarderingsproces onderscheid te maken tussen een light versie en een full versie. Bij de light versie volstaat de toepassing van het waarderingshandboek en de controle door de accountant op de juiste toepassing daarvan. Hierbij is tussenkomst van een taxateur niet verplicht. Een uitzondering hierop betreft het bedrijfs onroerend goed (BOG) en het maatschappelijk onroerend goed (MOG) boven een bepaalde omvang, waarbij toetsing door de taxateur wel verplicht is. Het model voor parkeren komt grotendeels overeen met het model voor woningen, waarbij er een vereenvoudiging is opgenomen in het bepalen van de huurinkomsten en de in te rekenen exploitatiekosten. Daarnaast wordt er een aangepast uitgangspunt opgenomen voor de mutatiegraad van uitponden door de specifieke huurovereenkomst van parkeren. Ten aanzien van het zorgvastgoed is het advies is om zelfstandige woonzorgvormen te waarderen via het woningen model en een specifiek rekenmodel op te stellen voor het waarderen van intramurale zorg. In de praktijk is er een rekenmodel beschikbaar ( open source ) en is de hoogte van alle relevante parameters en normen in het handboek aangegeven. Een essentiële stap wordt gevormd door de toetsing van de uiteindelijke modelwaarde na het toepassen van alle uitgangspunten. Om dit te faciliteren zijn een aantal plausibiliteitstoetsen opgesteld met vastgestelde bandbreedtes. Aan de hand van de toetsen kunnen extremen aan het licht worden gebracht, die kunnen voortkomen uit foutieve invoer of specifieke (markt)omstandigheden. De light versie leidt tot een kostenefficiënte invoering van de marktwaarde op een kwalitatief voldoende niveau. De light versie levert op portefeuilleniveau bruikbare waarden op. Waarden op complexniveau kunnen afwijken van taxaties waardoor bij (pakket)verkoop taxatie noodzakelijk blijft. Bij de full versie die sterk overeenkomt met de huidige praktijk van waarderen op marktwaarde hebben corporaties de vrijheid op specifiek genoemde onderdelen afte wijken van het waarderingshandboek. Afwijking is alleen mogelijk op basis van de toetsing door de taxateur van de op basis van het waarderingshandboek verkregen waarderingen. De onderdelen waarop corporaties bij de full versie kunnen afwijken van het waarderingshandboek zijn: de markthuur; de leegwaarde; de opslag voor het markt- en objectrisico in de discontovoet; de verouderingskosten in de eindwaarde. Onderbouwde afwijkingen op deze onderdelen kunnen de kwaliteit van de waardering vergroten. Bij de overige onderdelen van het waarderingshandboek is dit niet aan de orde en leidt afwijking tot een minder transparant waarderingsproces. De taxateur dient een taxatieverslag te maken over de aanpassingen van de modelmatige waarderingen. De full versie levert in principe een kwalitatief betere marktwaarde op, maar brengt ook hogere kosten met zich mee. Ook hier geldt dat bij (pakket)verkoop een (recente) taxatie nodig is. De keuze voor de light of full versie ligt bij de corporatie en zal mede beïnvloed worden door de wijze waarop het vastgoedsturingsproces is ingericht en welke ambitie men daarbij heeft. Noodzakelijke randvoorwaarde bij beide varianten is dat corporaties de vastgoedadministratie op orde hebben. Het invoeren van marktwaarde in verhuurde staat op de beschreven wijze zal corporaties hiertoe aanzetten, wat bij zal bijdragen aan professionalisering van de sector.

4 4. Proces van jaarlijkse actualisatie van het waarderingshandboek 4.1 College marktwaarde woningcorporaties Om de marktwaarde in verhuurde staat voor de markt op overtuigende wijze vorm te geven dient de totstandkoming en het jaarlijks actualiseren van het waarderingshandboek op afstand geplaatst te worden van het ministerie en CFV. De marktwaarde is en blijft van de markt. Het is wel van belang dat het waarderingshandboek een wettelijke verankering kent, zodat handhaving mogelijk is. Er dient een College marktwaarde woningcorporaties te komen. Het College marktwaarde woningcorporaties wordt ingesteld op grond van de AMvB. Taken die het college heeft zijn: het jaarlijks (laten) actualiseren van het waarderingshandboek; het bevorderen van de transparantie ten aanzien van de relevante marktgegevens zoals markthuren en verkooptransacties; het bevorderen van de kwaliteit van het waarderingsproces en de waarderingen door corporaties. Het college wordt gevormd door drie leden, waarvan de voorzitter wordt benoemd door de minister. De voordracht van de twee andere leden is nog nader in te vullen. De voorzitter en de leden zijn onafhankelijk, gezaghebbend en deskundig. Zij hebben zitting in het college zonder last of ruggespraak. Ondersteuning heeft het college van een ambtelijk secretaris en het college heeft een budget tot zijn beschikking om werkzaamheden ten behoeve van zijn taken te kunnen laten uitvoeren. Naast het college staat een Adviesraad. Deze raad brengt jaarlijks een gekwalificeerd advies uit over het geactualiseerde waarderingshandboek en het waarderingsproces. De raad bestaat uit personen uit de praktijk, zoals taxateurs, accountants, waarderingsexperts en corporatiemedewerkers. Met de adviesraad wordt beoogd een inbreng vanuit de markt te kunnen leveren. Dit draagt bij aan het noodzakelijke vertrouwen dat de markt dient te hebben in de wijze waarop de marktwaarde in de corporatiesector als verplichting wordt ingevoerd. Dat er een apart college dient te komen voor de waardering op marktwaarde bij woningcorporaties heeft verschillende redenen: de wettelijke verplichting op grond van artikel 35 lid 2 van de Woningwet, die alleen op woningcorporaties van toepassing is, leidt tot een bijzondere verantwoordelijkheid van de minister om het waarderingsproces in goede banen te leiden; het bij veel corporaties ontbreken van voldoende kennis vereist een specifieke inrichting van het hele waa rderingsproces; de uitvoering van het waarderingsproces dient op afstand van de minister, c.q. de financiële toezichthouder te worden geplaatst om te zorgen voor vertrouwen in de markt; de waarde van het vastgoed in corporatiesector is zeer omvangrijk en dit rechtvaardigt een professionele en zorgvuldige inrichting van het gehele proces. Zoals bovenstaand is aangegeven staan College en adviesraad in dit voorstel op afstand van de financieel toezichthouder. Het is uiteraard wel zo dat de financieel toezichthouder kan besluiten (steekproefsgewijs) reviews bij corporaties uit te voeren op het waarderingsproces en de rollen van alle betrokkenen daarbij. 4.2 De jaarlijkse actualisatie van het waarderingshandboek In paragraaf 4.1 is aangegeven dat de verantwoordelijkheid voor de jaarlijkse actualisatie van het waarderingshandboek bij het College marktwaarde woningcorporaties wordt belegd. Deze paragraaf beschrijft op hoofdlijnen de inhoudelijke kant van het actualisatieproces zoals dit onder verantwoordelijkheid van het College marktwaarde woningcorporaties uitgevoerd zou kunnen worden. In het actualisatieproces worden de volgende stappen onderscheiden, waarbij jaar t het jaar is waarop de nieuw uit te voeren waardering betrekking heeft: evaluatie van de waardering van jaar t-1: In jaar t vindt er een evaluatie plaats van de waardering in jaar t-1 op basis van het waarderingshandboek dat toen van kracht was. Dit gebeurt via backtesting met de waarderingen die met de full variant tot stand zijn gekomen. Deze waarderingen met de full variant zijn getoetst door een taxateur en hebben in principe een betere kwaliteit. Met deze backtesting kan worden bepaald of het waarderingshandboek overeenkomstige uitkomsten oplevert. Wanneer dat niet het geval is, vormen de verschillen een basis voor verbetering van het waarde ri n gs hand boek; verwerking actuele marktinformatie in jaar t: In jaar t is nieuwe marktinformatie beschikbaar gekomen. De marktinformatie heeft betrekking op de in dat jaar gerealiseerde prijzen van koopwoningen en verkochte huurcomplexen en gerealiseerde markthuren. Deze informatie leidt tot actualisatie van de uitgangspunten in het waarderingshandboek, zodanig dat de waardering volgens het aangepaste handboek aansluit bij de nieuwe markinformatie;

5 verwerking overige aanpassingen in jaar t: Behalve vanwege de markt kunnen er ook andere redenen zijn om het waarderingshandboek te actualiseren. Er kunnen nieuwe inzichten zijn of aanpassingen in wet- en regelgeving die effect moeten hebben op de waardering. Over de opzet, uitwerking en resultaten van deze stappen adviseert de Adviesraad. Gehoord het advies stelt het College marktwaarde woningcorporaties het geactualiseerde waarderingshandboek vast. 4.3 Verzamelen en beschikbaar stellen van marktgegevens Zoals in paragraaf 4.2 is aangegeven is de beschikbaarheid van marktgegevens van cruciaal belang bij de jaarlijkse actualisatie van het waarderingshandboek. Het gaat hierbij om drie verschillende soorten marktgegevens: transactieprijzen van verhuurde complexen, transactieprijzen van koopwoningen en niarkthuren. De transactieprijzen van verhuurde complexen vormen de referentiegegevens voor de uit te voeren waarderingen. Transactieprijzen van koopwoningen en markthuren zijn invoergegevens bij de waardering. Het is aan het College marktwaarde woningcorporaties te bezien op welke wijze deze gegevens het beste verzameld en beschikbaar gesteld kunnen worden. Onderstaand wordt ingegaan op de beschikbaarheid van deze gegevens in de huidige situatie. Transactieprijzen van verhuurde complexen zijn cruciaal. De waardering van het vastgoed is uiteindelijk geënt op deze transactieprijzen. Het is van groot belang dat alle relevante transacties beschikbaar komen met daarbij ook aanvullende gegevens om de validatie van het waarderingshandboek te kunnen uitvoeren. Hiervoor kan aangesloten worden bij Stichting Vastgoeddata (StiVAD) dat verder uitgebouwd zou kunnen worden met marktconforme transacties van corporaties. Transactieprijzen van koopwoningen kunnen gebruikt worden voor de bepaling van de eegwaarde van huurwoningen en liggen ten grondslag aan de WOZ-waardering van huurwoningen. Deze gegevens zijn in principe beschikbaar via transactiegegevens van het Kadaster en die van de NVM. De gegevens van het Kadaster hebben betrekking op alle verkochte woningen. Het nadeel is dat slechts een beperkt aantal woningkenmerken beschikbaar zijn. De gegevens van de NVM hebben betrekking op circa 75% van alle verkochte woningen. Het voordeel is dat in het bestand van de NVM veel woningkenmerken aanwezig zijn. Om de laatste reden verdient het de voorkeur gebruik te maken van het NVM bestand. De beschikbaarheid van markthuren is momenteel beperkt. De NVM heeft de beschikking over gerealiseerde rnarkthuren. Daarnaast is het in principe mogelijk om de hoogte van de markthuurte ontlenen aan het huurniveau van geliberaliseerde huurwoningen van beleggers (IVBN). Het is van belang dat gegevens over markthuren ter beschikking staan ten behoeve van het opstellen en jaarlijkse actualiseren van het waarderingshandboek. Ook StiVAD heeft aangegeven informatie te verzamelen over markthuren. Een belangrijk aandachtspunt is dat de marktgegevens, en dat geldt in het bijzonder voor de markthuren en de transactieprijzen van verhuurde complexen relatief beperkt zijn en veelal betrekking hebben op een selectief marktsegment. Deze gegevens zijn daardoor mogelijk niet (altijd) representatief voor de gehele corporatiemarkt. Een manier om dit gebrek aan representativiteit (enigszins) te ondervangen is via een modelmatige schatting van deze marktgegevens op basis van de relevante kenmerken. Met de schattingsresultaten is het mogelijk een extrapolatie uit te voeren naar die marktsegmenten waar het aantal waarnemingen (zeer) beperkt is. Ook dit is een belangrijk aandachtspunt bij de verdere uitwerking door het College marktwaarde woningcorporaties. 5. Tijdpad invoering wettelijke verplichting Eén van de in paragraaf 2 van deze brief genoemde uitgangspunten bij de uitwerking van de marktwaarde in verhuurde staat is dat deze bruikbaar is bij de scheiding tussen Daeb en niet-daeb. Het is daarbij wenselijk het door corporaties in te dienen scheidingsvoorstel te laten aansluiten op de marktwaardegegevens in de formele jaarrekening. In mijn uitvoeringstoets op de AMvB (kenmerk GB/RV/14.931, d.d. 15 september 2014) heb ik aangegeven dat ik het tijdpad inzake de scheiding tussen Daeb en niet-daeb zoals dit in onderstaande afbeelding is gevisualiseerd realistisch acht. Dit houdt dus in dat corporaties in de eerste helft van 2017 een scheidingsvoorstel bij de financieel toezichthouder kunnen indienen.

6 Tijdpad naar een nieuwe beoordelingsmethodiek luhê1flqr.,w. D[ C II 1 t42)14 1 a)l 11e L3X15 43)1. r.1,1, 1Ç12)17 k2z117 D17. ii lkfl s.4i L 4 Dbnol1 Vorenstaand leidt ertoe dat de verplichting om in de jaarrekening verantwoording af te leggen volgens de marktwaarde in verhuurde staat uiterlijk met ingang van verslagjaar 2016 inwerking dient te treden. Inwerkingtreding per verslagjaar 2015 zou de voorkeur hebben, maar dit is naar alle waarschijnlijkheid niet realistisch. Mijn advies is daarom om corporaties in de gegevensopvraging via CorpoData over verslagjaar 2015 al wel informatie te laten aanleveren over de marktwaarde in verhuurde staat volgens het waarderingshandboek zoals dit onder verantwoordelijkheid van het College is vastgesteld. Het waarderingshandboek dat door Ortec Finance is opgesteld vormt hiervoor een goede basis, maar dient onder verantwoordelijkheid van het College marktwaarde woningcorporaties nog wel geactualiseerd en gevalideerd te worden, conform hetgeen hierover is opgemerkt in paragraaf 4 van deze brief. Het uitvragen in de gegevensopvraging via CorpoData over verslagjaar 2015 heeft een aantal voordelen. Corporaties kunnen op deze wijze tijdig ervaring opdoen met het nieuwe waarderingsbegrip. CFV kan de marktwaarde in verhuurde staat integreren in de nieuwe beoordelingsmethodiek en het op te richten College marktwaarde woningcorporaties kan de ervaringen over verslagjaar 2015 gebruiken bij de actualisatie van het waarderingshandboek ten behoeve van de waardering in de jaarrekening over verslagjaar De gegevens zoals die over verslagjaar 2015 via de dvi moeten worden ingediend kunnen daarnaast gebruikt worden voor de vergelijkende cijfers zoals die in de jaarrekening over verslagjaar 2016 opgenomen dienen te worden. Indien u mijn advies overneemt is het van belang om dit op korte termijn in de AMvB uit te werken. Daarnaast zullen er snel stappen gezet moeten worden om het College marktwaarde woningcorporaties in te stellen, Ik treed graag met u in overleg over de verdere operationalisering daarvan, Ik treed daarnaast graag met u in overleg over de termijn waarop deze brief en de bijlagen daarbij openbaar gemaakt kunnen worden zodat corporaties zich kunnen voorbereiden op de transitie naar marktwaarde in verhuurde staat. Ik ben uiteraard bereid mijn advies mondeling nader toe te lichten. Dit zou in een gesprek tussen CFV en BZK kunnen, maar indien u dit zinvol vind ook in een bredere setting met afgevaardigden vanuit de organisaties waar CFV afstemming mee heeft gehad in de eerder genoemde twee centrale bijeenkomsten. Met vriendelijke groet, raa $eri s VoIkshvesting Drs..L. rlverhoog Directeur Bij lagen: Bijlage 1: Rapport Ortec Finance Analyse individuele waarderingshandboeken Bijlage 2: Rapport Ortec Finance Handboek modelmatig waarderen marktwaarde in verhuurde staat

Q&A Handboek Marktwaardering

Q&A Handboek Marktwaardering Q&A Handboek Marktwaardering Jaarrekening... 1 Oppervlakte... 1 Complex... 2 Splitsing daeb/niet daeb... 2 Model BOG/MOG... 2 Model parkeren... 2 Objectgegevens... 3 Mutatiekans... 3 Eindwaarde... 4 Contante

Nadere informatie

De waarde van marktwaarde

De waarde van marktwaarde De waarde van marktwaarde Een nieuwe uitdaging voor de (meeste) corporaties 27 mei 2015 Maria Molenaar Voorzitter RvB Woonstad Rotterdam Bestuurslid Aedes Inhoud Aanleiding: de nieuwe woningwet De corporatiesector

Nadere informatie

HOOFDPUNTEN ONTWERP BESLUIT TOEGELATEN INSTELLINGEN VOLKSHUISVESTING 2015 (BTIV) Ontwerp AMvB bij de herziene Woningwet

HOOFDPUNTEN ONTWERP BESLUIT TOEGELATEN INSTELLINGEN VOLKSHUISVESTING 2015 (BTIV) Ontwerp AMvB bij de herziene Woningwet HOOFDPUNTEN ONTWERP BESLUIT TOEGELATEN INSTELLINGEN VOLKSHUISVESTING 2015 (BTIV) Ontwerp AMvB bij de herziene Woningwet DAEB portefeuille Niet-DAEB portefeuille HOOFDPUNTEN BESLUIT TOEGELATEN INSTELLINGEN

Nadere informatie

Marktwaardering voor woningcorporaties. Kans of noodzaak? Resultaten onderzoek. Mei 2015. 1 Marktwaardering woningcorporaties

Marktwaardering voor woningcorporaties. Kans of noodzaak? Resultaten onderzoek. Mei 2015. 1 Marktwaardering woningcorporaties 1 Marktwaardering woningcorporaties Marktwaardering voor woningcorporaties Kans of noodzaak? Resultaten onderzoek Mei 2015 KPMG Branchegroep Woningcorporatie 2 Marktwaardering woningcorporaties Verantwoording

Nadere informatie

Dit document maakt gebruik van bladwijzers.

Dit document maakt gebruik van bladwijzers. Dit document maakt gebruik van bladwijzers. NBA Alert 41 6 december 2016 Status NBA Alert Deze publicatie, die tot stand is gekomen onder verantwoordelijkheid van de NBA, beoogt registeraccountants en

Nadere informatie

WONINGCORPORATIES MARKTWAARDE IN VERHUURDE STAAT

WONINGCORPORATIES MARKTWAARDE IN VERHUURDE STAAT WONINGCORPORATIES MARKTWAARDE IN VERHUURDE STAAT Marktwaarde in verhuurde staat 2 Marktwaarde verplicht in de Verantwoordingsinformatie 2015 (dvi) en vanaf jaarrekening 2016 Grondslag voor splitsing in

Nadere informatie

Marktwaardering. Home Kennisbank Actueel Praktijk Dialoog. Hulpmiddelen. woningwet2015.nl. veelgestelde vragen contact inloggen. > Home > Hulpmiddelen

Marktwaardering. Home Kennisbank Actueel Praktijk Dialoog. Hulpmiddelen. woningwet2015.nl. veelgestelde vragen contact inloggen. > Home > Hulpmiddelen woningwet2015.nl veelgestelde vragen Home Kennisbank Actueel Praktijk Dialoog Hulpmiddelen > Prestatieafspraken > Scheiden en splitsen > Indicatieve bestedingsruimte woningcorporaties > Handige links >

Nadere informatie

Woningcorporatiemodule

Woningcorporatiemodule Woningcorporatiemodule Agenda 27 MEI 2015 1. Resultaten enquête 2. Wet- en regelgeving 3. Complexwaardering 4. Rekenmodel 5. Portefeuillemanagement / vastgoedsturing 6. Vooruitblik 7. Licenties Enquete

Nadere informatie

Aan: corporatiebestuurder en rvc s. Datum 29 juni 2015 Betreft Veranderingen toezicht op woningcorporaties. Geachte heer, mevrouw,

Aan: corporatiebestuurder en rvc s. Datum 29 juni 2015 Betreft Veranderingen toezicht op woningcorporaties. Geachte heer, mevrouw, > Retouradres Postbus 16191 2500 BD Den Haag Aan: corporatiebestuurder en rvc s Graadt van Roggenweg 500 Utrecht Postbus 16191 2500 BD Den Haag www.ilent.nl Contactpersoon Meld- en Informatiecentrum T

Nadere informatie

BELANGRIJKSTE WIJZIGINGEN BESLUIT TOEGELATEN INSTELLINGEN VOLKSHUISVESTING. Vergelijking van het concept en definitieve BTIV bij de Woningwet

BELANGRIJKSTE WIJZIGINGEN BESLUIT TOEGELATEN INSTELLINGEN VOLKSHUISVESTING. Vergelijking van het concept en definitieve BTIV bij de Woningwet BELANGRIJKSTE WIJZIGINGEN BESLUIT TOEGELATEN INSTELLINGEN VOLKSHUISVESTING Vergelijking van het concept en definitieve BTIV bij de Woningwet DAEB portefeuille Niet-DAEB portefeuille Governance Implementatietrajecten

Nadere informatie

WEBINAR WAARDERINGS- HANDBOEK

WEBINAR WAARDERINGS- HANDBOEK WEBINAR WAARDERINGS- HANDBOEK IN VOGELVLUCHT 23 NOVEMBER 2015 WELKOM 1. Voorstellen presentatoren/moderatoren 2. Technische zaken (beeld/geluid) 3. Werkwijze vragen 4. Enquête aan het eind PROGRAMMA 1.

Nadere informatie

Accountantsprotocol. Presentatie Fincelbor 20 juni 2017

Accountantsprotocol. Presentatie Fincelbor 20 juni 2017 Accountantsprotocol Presentatie Fincelbor 20 juni 2017 1 Inleiding Totstandkoming accountantsprotocol; Actuele discussies rondom accountantsprotocol; Controle door CorpoData na w.z.h. accountant; Accountantsprotocol

Nadere informatie

Knelpuntenanalyse Novelle en BTIV 2015

Knelpuntenanalyse Novelle en BTIV 2015 Knelpuntenanalyse Novelle en BTIV 2015 Frank Vermeij Augustus 2014 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Aanpak... 3 3 Juridische scheiding... 3 3.1 Aannames... 3 3.2 Resultaten... 4 4 Administratieve scheiding...

Nadere informatie

Implementatie marktwaarde

Implementatie marktwaarde Implementatie marktwaarde Spreker: Martin van Zuilekom Msc RA Datum: 17-06-2015 Agenda 1) Introductie Portaal 2) Van huur- naar vastgoedadministratie 3) Organisatie van de vastgoedwaardering 4) Waarderingsprotocol

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Uw kenmerk 2017Z03149 Datum Betreft Beantwoording

Nadere informatie

HOOFDPUNTEN CONCEPT BESLUIT TOEGELATEN INSTELLINGEN VOLKSHUISVESTING 2015 (BTIV) AMvB bij de novelle herziene Woningwet

HOOFDPUNTEN CONCEPT BESLUIT TOEGELATEN INSTELLINGEN VOLKSHUISVESTING 2015 (BTIV) AMvB bij de novelle herziene Woningwet HOOFDPUNTEN CONCEPT BESLUIT TOEGELATEN INSTELLINGEN VOLKSHUISVESTING 2015 (BTIV) AMvB bij de novelle herziene Woningwet DAEB portefeuille Niet-DAEB portefeuille TIJDPAD IMPLEMENTATIE HERZIENE WONINGWET

Nadere informatie

MVGM VASTGOEDTAXATIES VOOR WONINGCORPORATIES

MVGM VASTGOEDTAXATIES VOOR WONINGCORPORATIES MVGM VASTGOEDTAXATIES VOOR WONINGCORPORATIES INTRODUCTIE 2 INTRODUCTIE MVGM VASTGOEDTAXATIES: HELDER INZICHT, BETERE KEUZES Zoekt u helder inzicht in de waarde van uw vastgoed? Wilt u meer grip op uw vastgoed

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 32 847 Integrale visie op de woningmarkt Nr. 64 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR WONEN EN RIJKSDIENST Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Uit de beleidsvisie maakt de AFM op dat vier modellen voor de inrichting van de corporatie te onderscheiden zijn. Dit zijn:

Uit de beleidsvisie maakt de AFM op dat vier modellen voor de inrichting van de corporatie te onderscheiden zijn. Dit zijn: Ministerie van VROM t.a.v. dr. P. Winsemius Postbus 20951 2500 EZ DEN HAAG Datum 22 januari 2007 Uw kenmerk DB02006310723 Betreft Advies inzake (financieel) toezicht op activiteiten met en zonder staatssteun

Nadere informatie

MEMO HERZIENING WONINGWET

MEMO HERZIENING WONINGWET MEMO HERZIENING WONINGWET Nieuwe corporatiebestel van kracht op 1 juli 2015 Op 17 maart 2015 heeft de Eerste Kamer unaniem ingestemd met de gewijzigde Woningwet 1 die tot doel heeft het functioneren van

Nadere informatie

BZK seminar over Marktwaarde

BZK seminar over Marktwaarde BZK seminar over Marktwaarde Toepassing asset management bij (buiten-randstedelijke) corporaties Utrecht, 8 november 2017 info@virtus.nl 1 Het hanteren van marktwaarde helpt dat? info@virtus.nl 2 Agenda

Nadere informatie

Hoofdlijnen van de concept-novelle

Hoofdlijnen van de concept-novelle Hoofdlijnen van de concept-novelle 21 februari 2014 De concept-novelle zit nu in een consultatieronde (tot 4 maart 2014). Een aantal partijen waaronder Aedes is in de gelegenheid gesteld om te reageren.

Nadere informatie

Handboek modelmatig waarderen marktwaarde in verhuurde staat. Stefanie Buffing, Wolter Achterveld en Johan Conijn

Handboek modelmatig waarderen marktwaarde in verhuurde staat. Stefanie Buffing, Wolter Achterveld en Johan Conijn Handboek modelmatig waarderen marktwaarde in verhuurde staat Stefanie Buffing, Wolter Achterveld en Johan Conijn Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Samenvatting... 4 3 Achtergrond... 7 4 Methodologie...

Nadere informatie

1 9 DEC. 2012. Wat houdt het verscherpt toezicht precies in? Verkeert Ymere in financiële problemen? Postbus 250

1 9 DEC. 2012. Wat houdt het verscherpt toezicht precies in? Verkeert Ymere in financiële problemen? Postbus 250 gemeente De leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer Postbus 250 2130 AG Hoofddorp Bezoekadres: Raadhuisplein 1 Hoofddorp Telefoon 0900 1852 Telefax 023 563 95 50 Cluster Maatschappelijke en Economische

Nadere informatie

Samenvatting herziene Woningwet

Samenvatting herziene Woningwet Samenvatting herziene Woningwet 1. Algemeen De Tweede Kamer stemde op 5 juli unaniem in met de herziening van de Woningwet. In het najaar van 2012 wordt het wetsvoorstel door de Eerste Kamer besproken.

Nadere informatie

CENTRAAL FONDS VOLKSHUISVESTING. Bijlage 1: Voorlopige uitvoeringstoets CFV naar onderwerp. Wetgevingskwaliteit en regeldichtheid

CENTRAAL FONDS VOLKSHUISVESTING. Bijlage 1: Voorlopige uitvoeringstoets CFV naar onderwerp. Wetgevingskwaliteit en regeldichtheid worden gesteld naar de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid alleen al uit oogpunt van omvang en of deze helder en duidelijk is. Op dit punt heeft CFV zorgen. Het gegeven dat de AMvB maar liefst 123 artikelen

Nadere informatie

Bijeenkomst actualiteit marktwaarde en vastgoedsturing Accountantsvisie

Bijeenkomst actualiteit marktwaarde en vastgoedsturing Accountantsvisie Bijeenkomst actualiteit marktwaarde en vastgoedsturing Accountantsvisie Arjan Verwoert RA Partner BDO Audit & Assurance lid klankbordgroep marktwaardering Agenda Proces voor marktwaardebepaling Verklaring

Nadere informatie

Validatie handboek 2016 en asset management. Johan Conijn, 8 november 2017

Validatie handboek 2016 en asset management. Johan Conijn, 8 november 2017 Validatie handboek 2016 en asset management Johan Conijn, 8 november 2017 Onderwerpen 1. Validatie Handboek 2016 2. Marktwaarde: waar is het voor? 3. Van theorie naar weerbarstige praktijk 4. Rode draad:

Nadere informatie

Bijlage 1: Beschrijving berekening beleidwaarde

Bijlage 1: Beschrijving berekening beleidwaarde Bijlage 1: Beschrijving berekening beleidwaarde De beleidswaarde wordt bepaald door op vier aspecten aanpassingen door te voeren in de uitgangspunten van de DCF berekening van de marktwaarde. De (lagere)

Nadere informatie

FAQ's woningverkopen door woningcorporaties per 1/11/2011

FAQ's woningverkopen door woningcorporaties per 1/11/2011 Cluster Rijnstraat 8 Postbus 30941 2500 GX Den Haag www.rijksoverheid.nl FAQ's woningverkopen door woningcorporaties per 1/11/2011 Algemeen Waar vind ik alle geldende verkoopregels? Per 1/11/2011 in de

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 18067 15 juli 2014 Regeling van de Minister voor Wonen en Rijksdienst van 9 juli 2014, nr. 2014-0000364683, tot wijziging

Nadere informatie

Lange Voorhout 8 Postbus Minister voor Wonen en Rijksdienst 2500 EA Den Haag Postbus EA DEN HAAG

Lange Voorhout 8 Postbus Minister voor Wonen en Rijksdienst 2500 EA Den Haag Postbus EA DEN HAAG Algemene Rekenkamer / Lange Voorhout 8 Postbus 20015 Minister voor Wonen en Rijksdienst 2500 EA Den Haag Postbus 20011 2500 EA DEN HAAG w www.rekenkamer,& DATUM 11 april 2014 BETREFT Uw brief van 11 februari

Nadere informatie

Kennisavond Woningwet. 28 April 2015

Kennisavond Woningwet. 28 April 2015 Kennisavond Woningwet 28 April 2015 Agenda 1 Actualiteit 2 Werkgebied en toezicht 3 Huurbeleid en prestatieafspraken 4 Scheiding DAEB en niet-daeb 5 Aandachtspunten implementatie 2 Hoofdpunten Woningmarktgebieden

Nadere informatie

B&W Vergadering. B&W Vergadering 1 november 2016

B&W Vergadering. B&W Vergadering 1 november 2016 2.1.9 Zienswijzen splitsingsvoorstel DAEB niet-daeb Wonen Zuid WoonGoed enz 1 Dossier 949 voorblad.pdf B&W Vergadering Dossiernummer 949 Vertrouwelijk Nee Vergaderdatum 1 november 2016 Agendapunt 2.1.9

Nadere informatie

Training Marktwaarde Woningcorporaties. Het routeboek van de te nemen stappen.

Training Marktwaarde Woningcorporaties. Het routeboek van de te nemen stappen. Training Marktwaarde Woningcorporaties Het routeboek van de te nemen stappen. Marktwaarde in verhuurde staat Onderscheiden worden de volgende type vastgoed: Woningen BOG Parkeerplaatsen Herontwikkelingsprojecten:

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018. 2500 EA Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018. 2500 EA Den Haag > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Directoraat-Generaal Wonen en Bouwen Directie Woningmarkt Turfmarkt

Nadere informatie

IMPLEMENTATIEPLAN HERZIENE WONINGWET (NOVELLE)

IMPLEMENTATIEPLAN HERZIENE WONINGWET (NOVELLE) IMPLEMENTATIEPLAN HERZIENE WONINGWET (NOVELLE) DAEB portefeuille portefeuille HOOFDLIJNEN IMPLEMENTATIE HERZIENE WONINGWET Bepalen strategie 1. Richting kiezen Uitvoeren scheiding 2. Uitwerken administratieve/juridische

Nadere informatie

Op 12 oktober 2018 heeft u het voorstel voor de Regeling Tachografen aan het Adviescollege toetsing regeldruk (ATR) aangeboden voor toetsing.

Op 12 oktober 2018 heeft u het voorstel voor de Regeling Tachografen aan het Adviescollege toetsing regeldruk (ATR) aangeboden voor toetsing. Retouradres: Postbus 16228 2500 BE Den Haag Aan de minister van Infrastructuur en Waterstaat Mevrouw drs. C. Van Nieuwenhuizen Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG Datum 1 november 2018 Onderwerp Regeling Tachografen

Nadere informatie

Datum 27 november 2009 Betreft Oordeelsbrief 2009. Geacht bestuur,

Datum 27 november 2009 Betreft Oordeelsbrief 2009. Geacht bestuur, L0705 Veenendaalse Woningstichting t.a.v. het bestuur Postbus 168 3900 AD VEENENDAAL Rijnstraat 8 Postbus 30941 2500 GX Den Haag www.vrom.nl Datum 27 november 2009 Betreft Oordeelsbrief 2009 Geacht bestuur,

Nadere informatie

Toetsingskader. Aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Mevrouw drs. K.H. Ollongren Postbus EA DEN HAAG

Toetsingskader. Aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Mevrouw drs. K.H. Ollongren Postbus EA DEN HAAG Retouradres: Postbus 16228 2500 BE Den Haag Aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Mevrouw drs. K.H. Ollongren Postbus 20011 2500 EA DEN HAAG Datum 11 april 2018 Onderwerp Wet maatregelen

Nadere informatie

De schaal van de woningcorporaties in overeenstemming brengen met de schaal van de regionale woningmarkt.

De schaal van de woningcorporaties in overeenstemming brengen met de schaal van de regionale woningmarkt. COLLEGEVOORSTEL Onderwerp Besluit tot aanwijzing gebied regio s Haaglanden, Midden-Holland en Rotterdam als kernwerkgebied voor de woningcorporaties Te besluiten om 1. Kennis te nemen van de voorlopige

Nadere informatie

FAQ's woningverkopen door woningcorporaties per 1/11/2011

FAQ's woningverkopen door woningcorporaties per 1/11/2011 Rijnstraat 8 Postbus 30941 2500 GX Den Haag www.rijksoverheid.nl FAQ's woningverkopen door woningcorporaties per 1/11/2011 Algemeen Waar vind ik alle geldende verkoopregels? Per 1/11/2011 in de Regeling

Nadere informatie

1 De woningcorporatie in een nieuwe werkelijkheid; van regels tot uitvoering 1

1 De woningcorporatie in een nieuwe werkelijkheid; van regels tot uitvoering 1 Inhoud Voorwoord V 1 De woningcorporatie in een nieuwe werkelijkheid; van regels tot uitvoering 1 2 Bouwen of verwerven 11 2.1 Algemeen 11 2.2 DAEB 11 2.3 Niet-DAEB 13 2.4 Grondposities 14 3 Financieren

Nadere informatie

Ervaringen uit de Pilot en eerste gebruikers

Ervaringen uit de Pilot en eerste gebruikers Onderwerpen 1. Transparantietool: doel, uitgangspunten en ervaringen 2. Hoe werkt het model: korte presentatie 3. Ervaringen met de invoer van data; oplossingen 4. Suggesties voor nieuwe functionaliteiten

Nadere informatie

Hoofdlijnen van de concept-novelle

Hoofdlijnen van de concept-novelle Hoofdlijnen van de concept-novelle De concept-novelle zit nu in een consultatieronde (tot 4 maart 2014). Een aantal partijen waaronder Aedes is in de gelegenheid gesteld om te reageren. Daarbij maken we

Nadere informatie

Herzieningswet/novelle. 10 december 2014

Herzieningswet/novelle. 10 december 2014 Herzieningswet/novelle 10 december 2014 1 december 2014 Wat gebeurde er na het zomer reces? 4 september: Tweede Kamer commissie: rondetafelgesprek Aedes: publicatie rapport De Gaay Fortman (studie naar

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Directoraat-generaal

Nadere informatie

De bepaling van de marktwaarde van vastgoedbeleggingen bij woningcorporaties

De bepaling van de marktwaarde van vastgoedbeleggingen bij woningcorporaties De bepaling van de marktwaarde van vastgoedbeleggingen bij woningcorporaties Woningcorporaties hebben voor de jaarrekening 2012 te maken gehad met ingrijpende wijzigingen in de voorschriften voor de jaarverslaggeving.

Nadere informatie

CENTRAAL FONDS VOLKSHUISVESTING

CENTRAAL FONDS VOLKSHUISVESTING Onroerende zaken in exploitatie, bestemd voor verkoop Bij het bepalen van de bedrijfswaarde van voor verkoop bestemde huurwoningen verwijst de richtlijn voor woningcorporaties (RJ 645) naar de richtlijn

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag

Nadere informatie

Corporatie Taxaties Een gestroomlijnd proces

Corporatie Taxaties Een gestroomlijnd proces Corporatie Taxaties Een gestroomlijnd proces Joosje Lugard 21 december 2016 drs. Joosje Lugard MSRE MRICS RT National director 16 jaar werkzaam DTZ/ Verantwoordelijk voor woningwaarderingen Ervaring met

Nadere informatie

De volkshuisvestelijke gevolgen van de DAEB-splitsing

De volkshuisvestelijke gevolgen van de DAEB-splitsing De volkshuisvestelijke gevolgen van de DAEB-splitsing Hanjo Lagas, directeur Atrivé Het middensegment in de huursector VOGON studiemiddag, 14 september 2011 Visie Europa In 2007 klacht IVBN in 2007 (belangenvereniging

Nadere informatie

Samen naar een passende voorraad hulpwijzer voor gemeenten bij scheiden en splitsen

Samen naar een passende voorraad hulpwijzer voor gemeenten bij scheiden en splitsen Samen naar een passende voorraad hulpwijzer voor gemeenten bij scheiden en splitsen Met behulp van de stappen in deze hulpwijzer kunnen gemeenten zich voorbereiden op het geven van een zienswijze bij het

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Zitting 1979-1980 15 637 Casinospelen Nr. 2 Het vroegere stuk is gedrukt in de zitting 1978-1979 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de heer Voorzitter

Nadere informatie

Overzicht en stemmingsuitslagen bij moties Novelle op Herzieningswet

Overzicht en stemmingsuitslagen bij moties Novelle op Herzieningswet Overzicht en stemmingsuitslagen bij moties Novelle op Herzieningswet Dertien moties ingediend bij debat op 9 december 2014. Drie moties verworpen en tien aangenomen. 1. De motie-karabulut over de sociale

Nadere informatie

Taxeren en datakwaliteit. Sake van den Berg (BaseValue / NRVT) Paul Nelisse (Colliers International)

Taxeren en datakwaliteit. Sake van den Berg (BaseValue / NRVT) Paul Nelisse (Colliers International) Taxeren en datakwaliteit Sake van den Berg (BaseValue / NRVT) Paul Nelisse (Colliers International) Wat gaan we behandelen? Data kwaliteit Markthuur per m2 ipv als percentage van de leegwaarde Discontovoet

Nadere informatie

CENTRAAL FONDS VOLKSHUISVESTING

CENTRAAL FONDS VOLKSHUISVESTING L0045 Domesta t.a.v. de raad van commissarissen Postbus 1120 7801BCEMMEN CENTRAAL FONDS VOLKSHUISVESTING Postbus 107 3740 AC Baarn Bezoekadres: Oude Utrechtseweg 19 Baarn Telefoon 035-69 54 070 Telefax

Nadere informatie

Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad. 17 juli TISB/U / Lbr. 19/057. Doordecentralisatie en nieuw verdeelmodel MO, BW en BG

Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad. 17 juli TISB/U / Lbr. 19/057. Doordecentralisatie en nieuw verdeelmodel MO, BW en BG Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad Datum 17 juli 2019 Ons kenmerk TISB/U201900568/ Lbr. 19/057 Telefoon 070 373 83 93 Bijlage(n) 2 Onderwerp Doordecentralisatie en nieuw verdeelmodel MO,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 29 453 Woningcorporaties Nr. 217 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der

Nadere informatie

Financiële gevolgen extra betaalbare huurwoningen. Johan Conijn & Erik-Jan van der Goes 11 oktober 2016

Financiële gevolgen extra betaalbare huurwoningen. Johan Conijn & Erik-Jan van der Goes 11 oktober 2016 Financiële gevolgen extra betaalbare huurwoningen Johan Conijn & Erik-Jan van der Goes 11 oktober 2016 Content 1. Inleiding... 3 2. De modelomgeving... 3 3. De uitkomsten van de basisvariant... 4 4. De

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Rijnstraat 8 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk 2012Z15612

Nadere informatie

Het middensegment in de huursector De ontbrekende schakel Johan Conijn, ASRE/UvA, Ortec Finance

Het middensegment in de huursector De ontbrekende schakel Johan Conijn, ASRE/UvA, Ortec Finance Het middensegment in de huursector De ontbrekende schakel Johan Conijn, ASRE/UvA, Ortec Finance Datum 11 mei 2011 Het middensegment Wat verstaan we onder het middensegment in de huursector? - verhuurders:

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 5 februari 2015 Autoriteit woningcorporaties

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 5 februari 2015 Autoriteit woningcorporaties De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van BZK www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Uw kenmerk Betreft Autoriteit woningcorporaties Inleiding

Nadere informatie

31 mei 2012 z2012-00245

31 mei 2012 z2012-00245 De Staatssecretaris van Financiën Postbus 20201 2500 EE DEN HAAG 31 mei 2012 26 maart 2012 Adviesaanvraag inzake openbaarheid WOZwaarde Geachte, Bij brief van 22 maart 2012 verzoekt u, mede namens de Minister

Nadere informatie

het lid Bashir (SP) over een heffingsvrije voet van 50 woningen (TK nr. 23).

het lid Bashir (SP) over een heffingsvrije voet van 50 woningen (TK nr. 23). > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag

Nadere informatie

Recente ontwikkelingen op het gebied van de volkshuisvesting. Raadscommisie Ruimte en Vastgoed 24 maart 2015 Gabrielle van Asseldonk

Recente ontwikkelingen op het gebied van de volkshuisvesting. Raadscommisie Ruimte en Vastgoed 24 maart 2015 Gabrielle van Asseldonk Recente ontwikkelingen op het gebied van de volkshuisvesting Raadscommisie Ruimte en Vastgoed 24 maart 2015 Gabrielle van Asseldonk Programma Recente ontwikkelingen op het gebied van de volkshuisvesting:

Nadere informatie

TOELICHTING BESLISBOOM

TOELICHTING BESLISBOOM TOELICHTING BESLISBOOM De beslisboom is bedoeld als hulpmiddel bij het maken van de keuze tussen administratief of juridisch scheiden. Ook gaat de beslisboom in op de mogelijkheid van vrijstelling van

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Turfmarkt

Nadere informatie

HOOFDPUNTEN IMPLEMENTATIE WONINGWET

HOOFDPUNTEN IMPLEMENTATIE WONINGWET HOOFDPUNTEN IMPLEMENTATIE WONINGWET DAEB portefeuille Niet-DAEB portefeuille DE GEHELE ORGANISATIE KRIJGT TE MAKEN MET DE WONINGWET RvT Bestuur Strategie en beleid Vastgoed Financiën en control Wonen -

Nadere informatie

Mozaïek Wonen. Reglement Auditcommissie. Vastgesteld door de RvC op 3 maart 2016

Mozaïek Wonen. Reglement Auditcommissie. Vastgesteld door de RvC op 3 maart 2016 Mozaïek Wonen Reglement Auditcommissie Vastgesteld door de RvC op 3 maart 2016 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Samenstelling auditcommissie 3 3. Doelstelling auditcommissie 3 4. Bevoegdheden auditcommissie

Nadere informatie

Verschil waardering woningen basis versie handboek 2015->2016

Verschil waardering woningen basis versie handboek 2015->2016 NOTITIE Verschil waardering woningen basis versie handboek 2015->2016 Aan: Ministerie Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Datum: 30 mei 2017 Kenmerk: Postbus 30188 3001 DD Rotterdam E info@fakton.com

Nadere informatie

Woningwet woningcorporaties en gemeenten. Informatie voor gemeenten. de piketpalen gaan nu de grond in

Woningwet woningcorporaties en gemeenten. Informatie voor gemeenten. de piketpalen gaan nu de grond in Woningwet 2015 woningcorporaties en gemeenten Informatie voor gemeenten de piketpalen gaan nu de grond in drs. ad hereijgers april 2016 drs. ton streppel 1 Inhoud informatie over gemeente en Woningwet

Nadere informatie

MVGM VASTGOEDTAXATIES BEDRIJFSECONOMISCHE TAXATIES

MVGM VASTGOEDTAXATIES BEDRIJFSECONOMISCHE TAXATIES MVGM VASTGOEDTAXATIES BEDRIJFSECONOMISCHE TAXATIES INTRODUCTIE 2 INTRODUCTIE MVGM VASTGOEDTAXATIES: HELDER INZICHT, BETERE KEUZES Zoekt u helder inzicht in de waarde van uw vastgoed? Wilt u meer grip op

Nadere informatie

HOOFDPUNTEN NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG. Reactie minister Blok op vragen van de Tweede Kamer over de novelle

HOOFDPUNTEN NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG. Reactie minister Blok op vragen van de Tweede Kamer over de novelle HOOFDPUNTEN NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG Reactie minister Blok op vragen van de Tweede Kamer over de novelle DAEB portefeuille Niet-DAEB portefeuille WIJZIGINGEN TEN OPZICHTE VAN CONCEPT NOVELLE

Nadere informatie

Validatie Handboek Johan Conijn, Erik-Jan van der Goes, Raymond Havekes en Wessel Kosterman Oktober 2017

Validatie Handboek Johan Conijn, Erik-Jan van der Goes, Raymond Havekes en Wessel Kosterman Oktober 2017 Validatie Handboek 2016 Johan Conijn, Erik-Jan van der Goes, Raymond Havekes en Wessel Kosterman Oktober 2017 Inhoud Aanbevelingen... 4 Proces van dataverzameling... 4 De taxatieparameters woningen...

Nadere informatie

Algemene Rekenkamer..,

Algemene Rekenkamer.., 342 Algemene Rekenkamer.., Lange Voorhout 8 Postbus 20015 Voorzitter van de Tweede Kamer 2500EA Den Haag der Staten-Generaal T 070-4344 Binnenhof 4 E Voorlichting rekenkamer.ni DEN HAAG w www.rekenkamer.ni

Nadere informatie

Corporatiedag 2018 Marktwaarde: wat zijn de uitdagingen, oplossingen en leasons learned?

Corporatiedag 2018 Marktwaarde: wat zijn de uitdagingen, oplossingen en leasons learned? Corporatiedag 2018 Marktwaarde: wat zijn de uitdagingen, oplossingen en leasons learned? Programma Introductie Ortec Finance TMS Marktwaardeproces 2017 Gebruikerservaring WonenBreburg Gebruikerservaring

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.minocw.nl

Nadere informatie

MVGM VASTGOEDTAXATIES VOOR DE ZORG

MVGM VASTGOEDTAXATIES VOOR DE ZORG MVGM VASTGOEDTAXATIES VOOR DE ZORG INTRODUCTIE INTRODUCTIE MVGM VASTGOEDTAXATIES: HELDER INZICHT, BETERE KEUZES Zoekt u helder inzicht in de waarde van uw vastgoed? Wilt u meer grip op uw vastgoed portefeuille?

Nadere informatie

Zie Bijlage 1: Voorbeeld teksten en tabellen voor bestuursverslag 2018, onderdeel beleidswaarde ter illustratie.

Zie Bijlage 1: Voorbeeld teksten en tabellen voor bestuursverslag 2018, onderdeel beleidswaarde ter illustratie. HANDREIKING VERWERKING BELEIDSWAARDE IN HET JAARVERSLAG 2018 VAN WONINGCORPORATIES Inleiding In de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving heeft Richtlijn 645 betrekking op de jaarverslaggeving van Toegelaten

Nadere informatie

Betreft: Commentaar RJ-Uiting 2010-3: Herziene ontwerp-richtlijn 645 Toegelaten instellingen volkshuisvesting

Betreft: Commentaar RJ-Uiting 2010-3: Herziene ontwerp-richtlijn 645 Toegelaten instellingen volkshuisvesting RJ-Comm. 1147 Raad voor de Jaarverslaggeving Per e-mail (rj@rjnet.nl) Raad voor de Jaarverslaggeving Antonio Vivaldistraat 2-8 1083 HP AMSTERDAM Rotterdam, 1 december 2010 Betreft: Commentaar RJ-Uiting

Nadere informatie

Handboek modelmatig waarderen marktwaarde Actualisatie peildatum 31 december 2015

Handboek modelmatig waarderen marktwaarde Actualisatie peildatum 31 december 2015 Bijlage 2 bij de Regeling van de Minister voor Wonen en Rijksdienst van 3 december 2015, nr. 2015-0000624698, houdende wijziging van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015 Bijlage 2

Nadere informatie

B&W Vergadering. woningcorporaties Zaaknummer , , ) Commissie Commissiedatum Gemeenteraad

B&W Vergadering. woningcorporaties Zaaknummer , , ) Commissie Commissiedatum Gemeenteraad 2.2.8 Zienswijzen splitsingsvoorstel DAEB en niet-daeb woningcorporaties 1 Dossier 841 voorblad.pdf B&W Vergadering Dossiernummer 841 Vertrouwelijk Nee Vergaderdatum 27 september 2016 Agendapunt 2.2.8

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Uw kenmerk 2018Z01769 Datum Betreft Beantwoording

Nadere informatie

Woningwet Tekst en uitleg voor huurdersorganisaties. Tweede druk, februari 2016

Woningwet Tekst en uitleg voor huurdersorganisaties. Tweede druk, februari 2016 Woningwet 2015 Tekst en uitleg voor huurdersorganisaties Tweede druk, februari 2016 WONINGWET 2015 Tweede druk, februari 2016 2016 Nederlandse Woonbond Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk 2016Z01227

Nadere informatie

Bijlage 2 bij artikel 14 van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015

Bijlage 2 bij artikel 14 van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015 BIJLAGE 2 ALS BEDOELD IN ARTIKEL I, ONDERDEEL F Bijlage 2 bij artikel 14 van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015 Handboek modelmatig waarderen marktwaarde Actualisatie peildatum 31

Nadere informatie

Convenant inzake de samenwerking bij het tegengaan van ontoelaatbaar gedrag van (i) externe

Convenant inzake de samenwerking bij het tegengaan van ontoelaatbaar gedrag van (i) externe Convenant inzake de samenwerking bij het tegengaan van ontoelaatbaar gedrag van (i) externe accountants, accountantsorganisaties en (mede)beleidsbepalers daarvan en (ii) financiële ondernemingen en (mede)beleidsbepalers

Nadere informatie

Handboek modelmatig waarderen marktwaarde

Handboek modelmatig waarderen marktwaarde Handboek modelmatig waarderen marktwaarde Actualisatie peildatum 31 december 2017 Inhoudsopgave 1. VOORAF... 6 2. INLEIDING... 8 2.1 Juridisch kader... 8 2.2 Afspraken met Kadaster, NRVT en accountants...

Nadere informatie

Samen naar een passende voorraad hulpwijzer voor huurders bij scheiden en splitsen

Samen naar een passende voorraad hulpwijzer voor huurders bij scheiden en splitsen Samen naar een passende voorraad hulpwijzer voor huurders bij scheiden en splitsen Met behulp van de stappen in deze hulpwijzer kunnen huurdersorganisaties zich voorbereiden op het geven van een zienswijze

Nadere informatie

Datum 27 november 2009 Betreft Oordeelsbrief 2009. Geacht bestuur,

Datum 27 november 2009 Betreft Oordeelsbrief 2009. Geacht bestuur, L0117 Stichting Portaal t.a.v. het bestuur Postbus 375 3900 AJ VEENENDAAL Rijnstraat 8 Postbus 30941 2500 GX Den Haag www.vrom.nl Datum 27 november 2009 Betreft Oordeelsbrief 2009 Geacht bestuur, Ieder

Nadere informatie

Audit Assurance bij het Applicatiepakket Interne Modellen Solvency II

Audit Assurance bij het Applicatiepakket Interne Modellen Solvency II Confidentieel 1 Audit Assurance bij het Applicatiepakket Interne Modellen Solvency II 1 Inleiding Instellingen die op grond van art. 112, 230 of 231 van de Solvency II richtlijn (richtlijn 2009/139/EC)

Nadere informatie

Initiatief. Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. de heer H.G.J. Kamp Postbus 90801 2509 LV 'S-GRAVENHAGE. Geachte heer Kamp,

Initiatief. Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. de heer H.G.J. Kamp Postbus 90801 2509 LV 'S-GRAVENHAGE. Geachte heer Kamp, Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. de heer H.G.J. Kamp Postbus 90801 2509 LV 'S-GRAVENHAGE KENMERK: B/12/6073/MH DATUM: 11 april 2012 ONDERW ERP: Code en Monitoringcommissie Geachte

Nadere informatie

Ivo Opstelten Minister van Veiligheid en Justitie Postbus 20301 2500 EH DEN HAAG

Ivo Opstelten Minister van Veiligheid en Justitie Postbus 20301 2500 EH DEN HAAG Post Bits of Freedom Bank 55 47 06 512 M +31 613380036 Postbus 10746 KvK 34 12 12 86 E ton.siedsma@bof.nl 1001 ES Amsterdam W https://www.bof.nl Ivo Opstelten Minister van Veiligheid en Justitie Postbus

Nadere informatie

Validatie handboek marktwaardering 2017 en reflectie op de toekomst van modelmatig waarderen

Validatie handboek marktwaardering 2017 en reflectie op de toekomst van modelmatig waarderen Validatie handboek marktwaardering 2017 en reflectie op de toekomst van modelmatig waarderen Berry Blijie (directeur ABF Research) Rogier van der Hijden (commercieel directeur Calcasa) Utrecht, 14 november

Nadere informatie

Regiobijeenkomst beleidswaarde. Juli-augustus 2018

Regiobijeenkomst beleidswaarde. Juli-augustus 2018 Regiobijeenkomst beleidswaarde Juli-augustus 2018 Programma 1 Introductie 2 Beleidswaarde: conceptuele keuzes 3 Aandachtspunten in berekening beleidswaarde 4 Uitvraag 1 oktober 5 6 dpi prognose (inclusief

Nadere informatie

Algemene Rekenkamer..,

Algemene Rekenkamer.., Algemene Rekenkamer, BEZORGEN Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA Den Haag Lange Voorhout 8 Postbus 20015 2500 EA Den Haag T 070 3424344 E w voorlichting@rekenkamernl

Nadere informatie

Directie Financiële Markten. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. 5 juli 2007 FM 2007-01654 M

Directie Financiële Markten. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. 5 juli 2007 FM 2007-01654 M Directie Financiële Markten De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Datum Uw brief (Kenmerk) Ons kenmerk 5 juli 2007 FM 2007-01654 M Onderwerp Wetgevingsoverleg

Nadere informatie

Bijlage 2 bij artikel 14 van de Regeling toegelaten instellingen Handboek modelmatig waarderen marktwaarde Actualisatie peildatum 31 december

Bijlage 2 bij artikel 14 van de Regeling toegelaten instellingen Handboek modelmatig waarderen marktwaarde Actualisatie peildatum 31 december BIJLAGE 2 BIJ DE REGELING VAN DE MINISTER VOOR WONEN EN RIJKSDIENST VAN 3 DECEMBER 2015, NR. 2015-0000624698, HOUDENDE WIJZIGING VAN DE REGELING TOEGELATEN INSTELLINGEN VOLKSHUISVESTING 2015 Bijlage 2

Nadere informatie

Datum 13 januari 2009 Onderwerp Beantwoording Kamervragen van de leden Heerts en Depla (beiden PvdA) inzake het falend tuchtrecht van de taxateurs

Datum 13 januari 2009 Onderwerp Beantwoording Kamervragen van de leden Heerts en Depla (beiden PvdA) inzake het falend tuchtrecht van de taxateurs > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag

Nadere informatie