Jaarverslag Hanze.nl/jaarverslag

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jaarverslag 2008. Hanze.nl/jaarverslag"

Transcriptie

1 Jaarverslag 2008 Hanze.nl/jaarverslag

2 Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen Hanzehogeschool Groningen, kennisgemeenschap die vooruitgang boekt juni 2009

3 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE ALGEMEEN...3 VOORWOORD VAN HET COLLEGE VAN BESTUUR...3 BERICHT VAN DE RAAD VAN TOEZICHT...5 KERNGEGEVENS...7 DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN...11 DE ORGANISATIE IN STRATEGISCH BELEID...15 HORIZONTALE VERANTWOORDING EN DEUGDELIJK BESTUUR ONDERWIJS...20 RESULTATEN...20 ONTWIKKELING ONDERWIJSAANBOD...24 ONDERWIJSVERNIEUWING...25 ICT EN ONDERWIJS...27 KWALITEITSZORG...29 SAMENWERKING STUDENTEN...35 INSTROOM...35 DIVERSITEIT...37 AANSLUITING...38 BEGELEIDING...39 MARKT WERKENDEN...41 TALENTVOLLE STUDENTEN KENNISINSTELLING...44 INNOVATIE EN TOEGEPAST ONDERZOEK...44 KENNISCENTRA (WAARONDER LECTORATEN EN KENNISKRINGEN)...45 CONTRACTACTIVITEITEN INTERNATIONALISERING BEDRIJFSVOERING...65 FINANCIEEL BELEID...65 INFORMATIESYSTEMEN...70 PERSONEEL...71 HUISVESTING JAARREKENING...83 BALANS...83 STAAT VAN BATEN EN LASTEN...85 KASSTROOMOVERZICHT...86 TOELICHTING ALGEMEEN...87 GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA...89 GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA (2)...91 GRONDSLAGEN VOOR BEPALING VAN HET RESULTAAT...93 TOELICHTING OP DE BALANS...95 TOELICHTING OP DE BALANS (2)...97 TOELICHTING OP DE BALANS (3) TOELICHTING OP DE BALANS (4) TOELICHTING OP DE BALANS (5) NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VERPLICHTINGEN TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN (2) TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN (3) Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

4 TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN (4) OVERIGE GEGEVENS (1 - ACCOUNTANTANTSVERKLARING) OVERIGE GEGEVENS (2) OVERIGE GEGEVENS (3) BIJLAGEN OVERZICHT OPLEIDINGEN HORIZONTALE VERANTWOORDING PER SCHOOL/BEDRIJFSONDERDEEL PROMOTIETRAJECTEN PROJECTEN MET RAAK-SUBSIDIE IN BUITENLANDSE PARTNERINSTELLINGEN Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

5 1. Algemeen Voorwoord van het College van Bestuur Bericht van de Raad van Toezicht Kerngegevens De Hanzehogeschool Groningen De organisatie in 2008 Strategisch beleid Horizontale verantwoording en deugdelijk bestuur

6 1. ALGEMEEN VOORWOORD VAN HET COLLEGE VAN BESTUUR Het lustrumjaar 2008 heeft de Hanzehogeschool Groningen gevierd met een extra focus op haar 210- jarige historie als oudste multisectorale hogeschool van ons land. Gerrit van Olst was één van de zes Groninger notabelen die in 1798 de Academie voor Teeken,. Bouw- en Zeevaartkunde oprichtten, de eerste voorloper van de huidige Hanzehogeschool Groningen. Zijn naam siert sinds 2008 het bestuurs- en onderwijsgebouw van de hogeschool. In datzelfde jaar 1798 brachten 350 intekenaars het startkapitaal voor de Academie bij elkaar opdat de Academie haar belangrijke maatschappelijke taak zou kunnen vervullen, nl bij te dragen aan ondernemerschap, ontplooiing, bekwaamheid en vakmanschap in de regio. De voorlopers van de Hanzehogeschool Groningen bleven, soms dwars tegen de tijdgeest in, vasthouden aan hun idealen. De durf die zij hadden moet de hogeschool blijven kenmerken, want daardoor kon de hogeschool uitgroeien tot de brede, veelzijdige onderwijs- en kennisinstelling, de grootste hogeschool van Noord-Nederland, die zij in 2008 is. Het lustrum stond daarom in het teken van 210 jaar DURF. Lustrumfeestelijkheden vonden gedurende het hele jaar 2008 plaats, in uiteenlopende vormen en verspreid over verschillende locaties in de hogeschool, de stad én de regio. Een lustrumkrant die verspreid werd in de provincies Groningen, Friesland en Drente, en een lustrumwandeling in de stad Groningen onderstreepten de verbondenheid tussen hogeschool en regio. Aan haar mondiale betrokkenheid gaf de hogeschool gezicht met de lustrumactie Bake voor Life, bestemd voor een bakkersproject in Oeganda, een inzamelingsactie waarin hogeschoolbreed de medewerkers een belangrijk aandeel hadden. Voor eigen medewerkers was er een geslaagde feestavond die bezocht werd door 1500 medewerkers. Feestelijk hoogtepunt vormde de opening van het HanzeForum op de ZernikeCampus door Minister-President dr. mr. J.P. Balkende. Onderdeel van het HanzeForum is de Walk of Fame, waar de hogeschool bijzondere prestaties van medewerkers en studenten, zoals winaars van bijzondere prijzen, in beeld brengt. Met het HanzeForum is de inrichting van een prachtige groene, sociale en levendige ruimte tussen de gebouwen van de Hanzehogeschool Groningen op de ZernikeCampus gerealiseerd. Een focus op de eigen geschiedenis betekent echter niet alleen terugkijken. Kennis van de eigen geschiedenis biedt ook een stevige, gedeelde basis om naar de toekomst te kijken. In 2008 kon de Hanzehogeschool Groningen met de historische verdieping ook gaan bouwen aan de grondslagen voor een nieuw strategisch beleidsplan dat de opvolger moet worden van Focus De hogeschool wil daarbij haar positionering in de Noord-Nederlandse regio bewaren, en zich op kwaliteit en internationale oriëntatie profileren als een gerespecteerde Europese University of Applied Science binnen die regio. De Hanzehogeschool Groningen zette in 2008 ook sterk in op kwaliteit. Zo zijn de faciliteiten voor promoties en mastertrajecten voor docenten verruimd. Het keuzeonderwijs voor studenten is verder uitgebreid zodat er meer maatwerk mogelijk is: in 2008 konden studenten voor hun minor kiezen uit 55 verschillende titels. Meer mogelijkheden voor maatwerk en differentiatie werden bereikt door intensivering van studieloopbaanbegeleiding en contacturen. Het onderwijs aan getalenteerde studenten kreeg een extra impuls met de toekenning van de Sirius aanvraag voor excellentie in het onderwijs aan de Hanzehogeschool Groningen, als enige hogeschool in Nederland, naast vier universiteiten. Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

7 De Hanzehogeschool Groningen bleef groeien in 2008 meer studenten, meer medewerkers. Met steeds meer aandacht voor excellentie en kwaliteit is de hogeschool een belangrijke partner in de regio en ver daarbuiten. Een ondernemende, internationale, vernieuwende, duurzame kennisgemeenschap zoals de hogeschool sinds de oprichting van haar oudste voorlopers was, een gemeenschap waarin ondernemerschap, toegepast onderzoek en onderwijs een geheel vormen. Als kennisgemeenschap heeft de Hanzehogeschool Groningen in 2008 vooruitgang geboekt volgens de lijnen van haar strategisch beleidsplan Focus 2010: de ontwikkeling van de hogeschool tot kennisinstelling, en het internationaliseringsbeleid. De kennisfunctie is niet alleen af te meten aan de bijna 30 lectoraten en vijf kenniscentra. Zij komt bijvoorbeeld ook tot uitdrukking in de toename van onderzoek met RAAK-subsidies, in de grotere deelname van docenten én studenten aan praktijkgericht onderzoek en in de uitbreiding van samenwerkingsprojecten met het bedrijfsleven en andere instellingen. Zo werkte de Hanzehogeschool Groningen mee in het onderzoek in de krachtwijken, werd in het verslagjaar de jaarlijkse Friese zonnebootrace gewonnen, zijn enkele honderden auto s omgebouwd om te kunnen rijden op biobrandstof, en verscheen er een film over het grensoverschrijdend inlenen van arbeid. Als kennisinstelling met focus op internationalisering heeft de Hanzehogeschool Groningen de allianties met partnerinstellingen in het buitenland uitgebreid, met een accent op samenwerking in ontwikkelingsprojecten en kennisexport. Zowel studenten als medewerkers zijn hierbij betrokken.. Alle medewerkers van Hanzehogeschool Groningen willen wij van harte danken voor hun bijdrage aan het gezamenlijk uitvoeren en verder ontwikkelen van onze ambitieuze plannen om de kwaliteit van onze hogeschool als kennisgemeenschap te versterken. Groningen, juni 2009 Namens het College van Bestuur, drs. Henk J. Pijlman, voorzitter Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

8 BERICHT VAN DE RAAD VAN TOEZICHT In 2008 is de samenstelling van de Raad van Toezicht van de Hanzehogeschool Groningen gewijzigd. Afgetreden zijn de heer mr. T.S. Plas, voorzitter van de Raad, en de leden de heer J. Emmelkamp en mevrouw I.G.C. Faber MBA. Wij danken hen voor de inzet en betrokkenheid waarmee zij gedurende hun zittingsperiode het toezicht hebben uitgeoefend. De drie nieuwe leden van de Raad van Toezicht zijn de heer drs. B. Middel, mevrouw A.M.C. Kuks en de heer drs. G.J. Lankhorst als opvolger van de heer mr. T. Plas. De Raad van Toezicht heeft in 2008 zeven maal vergaderd. De werkzaamheden van de Raad hadden in de eerste plaats betrekking op zaken als het goedkeuren van de jaarrekening, de (meerjaren)begroting en overige zaken van groot financieel belang, het bespreken van ontwikkelingen bij de schools, de stand van zaken van aanmeldingen, onderwijskwaliteit en accreditaties. Daarnaast heeft de voorzitter van de Raad van Toezicht regelmatig overleg gevoerd met de voorzitter van het College van Bestuur. Het lid van de Raad dat is belast met auditzaken heeft specifiek overleg gevoerd met de concerncontroller van de Hanzehogeschool Groningen en de externe accountant. Ook de voorbereiding van een nieuw strategisch beleidsplan dat in 2009 tot stand moet komen is in 2008 onderwerp van overleg tussen de Raad van Toezicht en het College van Bestuur geweest. Verder was de Raad aanwezig bij een aantal evenementen die in het teken stonden van het lustrum 210 jaar Hanzehogeschool Groningen. De Raad heeft zich in 2008 verder laten informeren over de voortgang ten aanzien van de belangrijkste speerpunten in het strategisch beleidsplan Focus 2010: de ontwikkeling van de Hanzehogeschool Groningen tot kennisinstelling, en het internationaliseringsbeleid van de hogeschool. De ontwikkeling tot kennisinstelling vroeg bezinning op de positie van lectoraten en kenniscentra in het streven naar de versterking van praktijkgericht onderzoek dat de regio ten goede komt. Bij de uitbreiding van de subsidieaanvragen in het kader van RAAK volgde de Raad met belangstelling de groeiende samenwerking tussen de Hanzehogeschool Groningen en haar partners in de regio. Met name de schools met hun werkveldcontacten en de lectoraten met hun kenniskringen zetten in op intensieve netwerken met stakeholders. In de ontwikkeling van de Hanzehogeschool Groningen tot kennisinstelling ziet de Raad het toenemend belang gestalte krijgen van docenten en studenten die participeren in praktijkgericht onderzoek met en ten dienste van stakeholders. Docenten in mastertrajecten en promotieonderzoek leveren een bijdrage aan dat onderzoek en ook studenten kunnen in hun bachelorstudie al kennis maken met praktijkgericht onderzoek en zich bekwamen in onderzoekende en ondernemende competenties. Rond het speerpunt internationalisering heeft de hogeschool de ontwikkelingen doorgetrokken volgens de beleidsuitgangspunten in de notitie Verder Kijken. De Raad constateert dat het aantal buitenlandse studenten opnieuw groeit en dat steeds meer onderwijs in het Engels wordt aangeboden. Studenten doen hun stages over de hele wereld en tal van uitwisselingsprojecten krijgen vorm. De Hanzehogeschool Groningen zet in op ontwikkelingssamenwerking, waarbij zowel kennisexport als gelijkwaardigheid in kennisontwikkeling belangrijke elementen zijn. Studenten en medewerkers van de hogeschool zijn actief in een aantal focuslanden en in verschillende projecten voor ontwikkelingssamenwerking, bijvoorbeeld in Oeganda, Ghana, Vietnam en Indonesië. Internationale partners zijn van belang voor een hogeschool die zich ontwikkelt tot een gerespecteerde Europese University of Applied Sciences. Bij plannen met grote financiële gevolgen, zoals op het gebied van huisvesting, nieuwbouw en treasury, is de Raad van Toezicht betrokken. De Raad was vertegenwoordigd bij de opening van het HanzeForum door Minister-President dr. mr. J.P. Balkenende en bij de onthulling van de naam Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

9 Willem-Alexander Sportcentrum. Met deze feestelijke handelingen is de aanleg van een belangrijk deel van de ZernikeCampus voltooid. De Walk of Fame die in het lustrumjaar werd opgeleverd toont de mensen, prestaties en waarden waarop de Hanzehogeschool Groningen met recht trots mag zijn en die ook de doorgaande lijn tussen heden en verleden vertolken. De Raad leverde de juryvoorzitter voor de toekenning van de Hannie Schaftprijs 2008, voor studenten van de Hanzehogeschool Groningen, die uitgereikt wordt bij de opening van het hogeschooljaar, bedoeld voor studenten die een maatschappelijk relevant werkstuk hebben opgeleverd. De prijswinnaars in 2008, twee studentes van de opleiding Voeding en Diëtetiek van de Academie voor Gezondheidsstudies, schreven in opdracht van de GGD de handleiding Stap voor stap naar een gezonde schoolkantine. De Raad hecht er veel belang aan dat getalenteerde studenten op deze wijze gestimuleerd worden hun prestaties te tonen. De Raad van Toezicht ziet dat in 2008 het aantal studenten opnieuw stijgt, en in het bijzonder het aantal buitenlandse studenten. Belangrijk is echter dat de hogeschool ook op vele terreinen kwaliteitsverbeteringen realiseert. Verbeteringen die ondermeer leiden tot het verkrijgen van de grote Sirius-subsidie waarmee de excellentie van de studenten van de Hanzehogeschool Groningen nog verder gestimuleerd wordt en een cultuur van excellentie wordt bevorderd. De Hanzehogeschool Groningen scoorde uitstekend in een proef voor de instellingsbrede accreditatie en krijgt daarmee als enige van de drie deelnemende hogescholen het vertrouwen van de beoordelingscommissie. De Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) organiseert deze pilots om te komen tot de ontwikkeling van een nieuw accreditatiestelsel. De Hanzehogeschool Groningen doet mee omdat de instelling al meer dan een decennium uitgebreide ervaring heeft met kwaliteitszorg. Voor alle inzet, motivatie en talenten waarmee medewerkers in 2008 hun functie hebben vervuld dankt de Raad van Toezicht hen van harte. Alleen gezamenlijk is het mogelijk om de kwaliteit van onderwijs en onderzoek bij de Hanzehogeschool Groningen te vergroten en te verankeren. Groningen, juni 2009 Namens de Raad van Toezicht, drs. G.J. Lankhorst, voorzitter Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

10 KERNGEGEVENS Kerngegevens Hanzehogeschool Groningen Studenten aantallen inschrijvingen instroom afgestudeerden buitenlandse studenten uitwisseling naar Nederland uitwisseling naar buitenland deeltijd en duale trajecten contractonderwijs Medewerkers aantallen in aantal in fte Financiële resultaten alle bedragen * baten lasten resultaat Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

11 Kerngegevens schools studenten afgestudeerden instromers buitenlandse studenten Academie voor Architectuur, Bouwkunde en Civiele Techniek Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving Academie voor Gezondheidsstudies Academie voor Sociale Studies Academie voor Verpleegkunde Hanze Institute of Technology Instituut voor Bedrijfskunde Instituut voor Communicatie & Media Instituut voor Engineering Instituut voor Facility Management Instituut voor Financieel Economisch Management Instituut voor Informatie- en Communicatie Technologie Instituut voor Life Science & Technology Instituut voor Marketing & Management Instituut voor Rechtenstudies Instituut voor Sportstudies International Business School Pedagogische Academie School of Performing Arts totaal Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

12 Overzicht schools en voltijd en deeltijd opleidingen Bacheloropleidingen Naam school Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving - Academie Minerva - Academie voor Popcultuur Academie voor Gezondheidsstudies Academie voor Sociale Studies Academie voor Verpleegkunde Hanze Institute of Technology Insituut voor Bedrijfskunde Instituut voor Communicatie & Media Instituut voor Engineering Instituut voor Facility Management Instituut voor Financieel Economisch Management Instituut voor Informatie- en Communicatietechnologie Instituut voor Life Science & Technology Naam opleiding Bouwkunde Civiele techniek Autonome Beeldende Kunst Docent Beeldende Kunst en Vormgeving Vormgeving Pop (Muziek en Vormgeving) Fysiotherapie Logopedie Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken Mondzorgkunde Voeding & Diëtetiek Management in de Zorg Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Sociaal Pedagogische Hulpverlening Toegepaste Psychologie Verpleegkunde HBO-V Advanced Sensor Applications Management Economie en Recht Personeel en Arbeid Vastgoed en Makelaardij Communicatie International Communication Communicatiesystemen Informatiedienstverlening en -management Elektrotechniek Human Technology Technische Bedrijfskunde Werktuigbouwkunde Facility Management International Facility Management Accountancy Bedrijfseconomie Financial Services Management Fiscale Economie Bedrijfskundige Informatica Informatica Technische Informatica Bio-informatica Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek Chemie Chemische Technologie Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

13 Naam school Instituut voor Marketing & Management Instituut voor Rechtenstudies Instituut voor Sportstudies International Business School Pedagogische Academie School of Performing Arts - Dansacademie Noord-Nederland - Prins Claus Conservatorium Naam opleiding Commerciële Economie International Business & Languages Small Business en Retail Management Food and Business HBO-Rechten Sociaal-Juridische Dienstverlening Lerarenopleiding Lichamelijke Opvoeding Sport, Gezondheid en Management International Business and Management Studies Internationale Betriebswirtschaft Lerarenopleiding Basisonderwijs Docent Dans Dans Docent Muziek Muziek Masteropleidingen Advanced Nursing Practice Architectuur Executive Master of Business Administration Kunsteducatie MBA in International Business and Management Physician Assistant Real Estate Interactive Media and Environments Schilderkunst Theatervormgeving/Beeldregie EurAsian Business & Management Accounting and Finance (MSc) wordt door de Hanzehogeschool Groningen uitgevoerd voor de Open Universiteit. In 2008 is accreditatie voor de masteropleiding Muziek en de masteropleiding Leren & Innoveren aangevraagd met een voorgenomen start in september Associate degree programma s Personeel en Arbeid (Instituut voor Bedrijfskunde) Praktijkondersteuner in de zorg (Academie voor Verpleegkunde) Muziek; dirigent Hafabra (Prins Clausconservatorium) Operationeel Sportmanagement (Instituut voor Sportstudies) Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

14 DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN Missie De Hanzehogeschool Groningen leidt ondernemende, maatschappelijk verantwoordelijke en internationaal georiënteerde professionals op en draagt bij aan de kenniscirculatie in Noord- Nederland. Deze missie komt voort uit de identiteit als brede en diverse hogeschool en maatschappelijke onderneming. De centrale waarden die hierbij horen zijn: Individuele Ontplooiing; Respect en Actieve Tolerantie; Ondernemend, Praktijkgericht en Nuchter; Verantwoordelijk en Duurzaam. Vanuit deze centrale waarden levert de Hanzehogeschool Groningen een bijdrage aan de professionele beroepsbeoefening in de (Noord-)Nederlandse kennissamenleving. De hogeschool doet dat op diverse manieren: door studenten op te leiden tot beroepsbeoefenaars op hbo-niveau; door werkende professionals na- en bijscholing te bieden zodat hun competenties actueel blijven en worden uitgebreid; door werknemers in bedrijven en instellingen die geen hbo-diploma hebben, maar daartoe wel de potentie hebben, op te leiden tot hbo-niveau; door samen met bedrijven en instellingen te werken aan kennistoepassing en innovatie. De Hanzehogeschool Groningen onderscheidt zich van andere hogescholen door de veelkleurigheid en het eigen gezicht van de schools, de sterke nadruk op internationalisering en de directe band met de noordelijke regio. Profiel De Hanzehogeschool Groningen is een internationaal georiënteerd kennisinstituut. De Hanzehogeschool Groningen biedt de individuele student ruime mogelijkheden voor passend voltijd, deeltijd en duaal onderwijs. Voor professionals biedt de hogeschool postinitieel onderwijs en voor bedrijven waardevolle kennis voor kennistoepassing en innovatie. De thuisbasis van de Hanzehogeschool Groningen is studentenstad Groningen. De hogeschool richt zich op de noordelijke regio Groningen, Friesland en Drenthe en, als het zinvol is, ook daarbuiten. Het imago dat de Hanzehogeschool Groningen in het initiële onderwijs uitstraalt is durf en excellentie. Het internationale karakter van de hogeschool, de breedte en flexibiliteit van het onderwijsaanbod en de ruime keuzemogelijkheden voor de student zijn hier voorbeelden van. Geschiedenis In 1798 werd het eerste instituut opgericht dat een ononderbroken lijn heeft met de huidige Hanzehogeschool Groningen. In januari 1798 gingen de lessen van start in de Oude Kijk in t Jatstraat waar onderwijs gegeven werd in Teeken-, Bouw- en Zeevaartkunde mitsgaders andere daartoe betrekkelijke wetenschappen. Dertig jaar later gebruikte dit instituut voor het eerst de naam Academie Minerva. Daarmee was het de oudste multisectorale hogeschool van Nederland. Deze ontstaansgeschiedenis is exemplarisch voor de vele andere instituten die als voorganger van de Hanzehogeschool Groningen gelden. Begin jaren tachtig bestonden er in de stad Groningen 24 instellingen voor hoger beroepsonderwijs. In 1986 gingen zestien daarvan samen op in de Rijkshogeschool Groningen. Dit was de eerste hogeschool nieuwe stijl in Nederland. Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

15 Kort na het ontstaan van de Rijkshogeschool Groningen volgden twee fusies in het Groninger hoger beroepsonderwijs. Deze fuseerde nog eens zes jaar later met de Rijkshogeschool Groningen tot Hanzehogeschool, Hogeschool van Groningen, die in 2000 haar naam wijzigde in de huidige: Hanzehogeschool Groningen. Het verslagjaar was er één met vele hoogtepunten. De opening van de vernieuwde campus, goede accreditaties, het vieren van het lustrum en een docenttevredenheid van boven de zeven waren er enkele van. In het verslagjaar vierde de Hanzehogeschool Groningen het 210-jarig bestaan met een groot aantal activiteiten. In de vorm van symposia, seminars, de officiële openingen van kenniscentra, promoties, een lustrumkrant en andere feestelijkheden was er aandacht voor het lustrum. Op dinsdag 25 november bereikten de feestelijkheden een hoogtepunt met de opening van het nieuwe Willem- Alexander Sportcentrum en het HanzeForum op de ZernikeCampus door minister-president dr. mr. J.P. Balkenende. Afgelopen jaar zijn er nieuwe gebouwen verrezen en in gebruik genomen, en bestaande locaties zijn grondig verbouwd. De nieuwbouw omvat architectonische hoogstandjes die gezichtsbepalend zijn voor de Hanzehogeschool Groningen. Op de ZernikeCampus kregen de gebouwen rond het HanzeForum namen die verwijzen naar invloedrijke personen uit de 210-jarige geschiedenis van de Hanzehogeschool Groningen. Tijdens de feestelijkheden op 25 november 2008 liep de Minister- President ook op de nieuwe Walk of Fame. Op dit wandelpad over het HanzeForum presenteert de hogeschool haar recente prijswinnende studenten en medewerkers. In het verslagjaar kreeg onder anderen Klaas van der Wal, stafdirecteur Financieel Economische Zaken van de Hanzehogeschool Groningen een vermelding omdat hij in 2008 de Mensen Voor Cijfers Prijs won. Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

16 DE ORGANISATIE IN 2008 Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

17 Samenstelling bestuurlijke organisatie per 31 december 2008 Raad van Toezicht de heer drs. G.J. Lankhorst (voorzitter) de heer K. van Twist de heer drs. B. Middel mevrouw A.M.C. Kuks de heer U. Kleinhuis RA de heer prof. dr. R. van Schilfgaarde Stafbureaus en Facilitair Bedrijf Facilitair Bedrijf Stafbureau Financieel Economische Zaken Stafbureau Marketing & Communicatie Stafbureau Onderwijszaken Stafbureau Personeel & Organisatie Schools Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving Academie voor Gezondheidsstudies Academie voor Sociale Studies Academie voor Verpleegkunde Hanze Institute of Technology Instituut voor Bedrijfskunde Instituut voor Communicatie & Media Instituut voor Engineering Instituut voor Facility Management Instituut voor Financieel Economisch Management Instituut voor Informatie- en Communicatietechnologie Instituut voor Life Science & Technology Instituut voor Marketing & Management Instituut voor Rechtenstudies Instituut voor Sportstudies International Business School Pedagogische Academie School of Performing Arts HanzeConnect College van Bestuur dhr. drs. H.J. Pijlman, voorzitter mevr. drs. M.C.J. van Os, vice-voorzitter dhr. drs. C. de Ruiter, lid Directeuren dhr. ir. H. de Zeeuw dhr. drs. K. van der Wal dhr. drs. A. Nimis dhr. drs. J.L.H. Degenaar dhr. drs. S.A.M. van der Zee Deans mevr. drs. E.M.T. Ardon-Visser mevr. D.F.L. van der Meulen mevr. G. Steendam dhr. dr. J.H. de Ruiter MBA mevr. J. Bijma mevr. L.P. Rijke-Meijer MBA dhr. drs. R.J. van Linschoten mevr. E.C.M. Landman dhr. ir. G. Kuiken dhr. mr. drs. R.M.D. van der Weerd dhr. drs. B.E. Kouwenhoven dhr. ir. H.J.C. Zwetsloot dhr. drs. B.G.H.M. Doornbusch dhr. drs. F.M.A.A. Donders mevr. mr. T. Faber-Remmelts dhr. A.C. van der Tuuk dhr. drs. P. N. Ganzeboom mevr. mr. I.J. Spekreijse-Voetelink dhr. C. Fictoor mevr. drs. A. Wösten Medezeggenschap De hogeschool kent een Hogeschoolmedezeggenschapsraad (HMR) en een Dienstenraad (DR medewerkers van stafbureaus, facilitair bedrijf en HanzeConnect), iedere school heeft een Schoolmedezeggenschapsraad (SMR). Jaarlijks wordt de nieuwe studentenvertegenwoordiging gekozen. Personeel heeft twee jaar zitting. In 2008 zijn, in mei, alleen studentenverkiezingen gehouden. Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

18 STRATEGISCH BELEID In 2005 is het strategisch beleidsplan van de Hanzehogeschool Groningen voor de periode vastgesteld onder de naam Focus De strategische doelen van de hogeschool ontwikkeling tot kennisinstelling en internationalisering komen voort uit de vraag van de samenleving en sluiten aan op de belangrijkste thema s in het landelijke Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan (HOOP). Focus 2010 bepaalt het beleid van de hogeschool tot in Op basis van Focus 2010 hebben de schools hun eigen strategische beleidsplannen geschreven. Deze plannen geven weer hoe de schools bijdragen aan de gemeenschappelijke doelen van de hogeschool. Ook zijn de activiteiten voor de komende jaren benoemd. In 2008 is een groot deel van de uitvoering van deze beleidsplannen gerealiseerd. Vooral op het terrein van de ontwikkeling van de Hanzehogeschool Groningen tot kennisinstelling zijn in de beleidsperiode grote stappen gezet. Doelen Voor de periode vertaalt de missie van de hogeschool zich in twee strategische doelen: De Hanzehogeschool Groningen ontwikkelt zich binnen de noordelijke regio door van onderwijsinstelling naar kennisinstelling. Dit betekent dat de Hanzehogeschool Groningen: - een toonaangevende noordelijke leverancier is van kwalitatief hoogwaardige professionals die met succes hun weg vinden in de maatschappij; - een stevige positie heeft als partner in kennistoepassing en innovatie; - een stevige positie heeft als aanbieder van postinitieel onderwijs; - een belangrijke maatschappelijke rol in de regio vervult. De Hanzehogeschool Groningen opereert vanuit internationaal perspectief. Dit betekent dat de Hanzehogeschool Groningen: - de internationale context in alle onderwijsactiviteiten heeft verankerd; - een internationale omgeving biedt aan studenten; - kennis exporteert. Deze doelen zijn in de afgelopen jaren gerealiseerd en in het verslagjaar afgerond. Het jaar 2008 is tevens gebruikt om het strategisch beleid voor de komende jaren voor te bereiden. Daartoe is een groot aantal activiteiten uitgevoerd waardoor instellingsbreed bijdragen zijn geleverd voor de ontwikkeling van een nieuw strategisch beleidsplan. Resultaten Het jaar 2008 was het vierde jaar waarin het strategisch beleidsplan tot uitvoering kwam. Hieronder staat een overzicht van doelen waarbij de hogeschool streefwaarden had geformuleerd in het verslagjaar. Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

19 Resultaten Kennisinstelling Strategische doelen Internationaal perspectief toonaangevende leverancier van professionals internationale omgeving streefcijfer marktaandeel 5,4% aantal buitenlandse studenten realisatie ,1% streefcijfer groei * 10% realisatie 54% aantallen opleidingen ** croho geregistreerd *** van de 22 (middel)grote instellingen bachelors ** 57 masters 12 associate degree 4 positie keuzegids positie keuzegids positie keuzegids positie keuzegids 2008 *** 15 * ten opzichte van 1999 Accreditaties aangevraagd 12 verkregen 17 stevige positie als partner in kennistoepassing en innovatie omzetverwachting HanzeConnect realisatie 6,4 M 6,4 M aantal lectoraten 30 Bedrijfsvoering Onderwijs Financiën streefcijfer rendement afgestudeerden 48% streefcijfer solvabiliteit 0,35 realisatie 43% realisatie 0,37 Personeel streefcijfer verzuim 5,5% realisatie 4,1% Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

20 Bij het realiseren van de strategische doelen wordt ten aanzien van de bedrijfsvoering een aantal belangrijke resultaten gevolgd. De Hanzehogeschool Groningen presteert op het gebied van de personele en financiële doelen boven verwachting: het verzuim is lager en de solvabiliteit is hoger dan de streefcijfers. Ten aanzien van de doorontwikkeling naar kennisinstelling in de regio zijn onder meer de volgende resultaten behaald: De Hanzehogeschool Groningen is de grootste en breedste hogeschool in het Noorden. Het totale aantal inschrijvingen groeide met ruim 4 % tot een totaal aantal van studenten. Daarmee heeft de hogeschool een stijgend marktaandeel van 6,1% in De hogeschool heeft vijf kenniscentra op verschillende aandachtsgebieden. Drie daarvan zijn in 2007 opgericht en hebben in 2008 hun taken met veel elan opgepakt. In 2008 is de voorbereiding van een zesde kenniscentrum met het thema Kunst en Samenleving gestart. Er zijn diverse nieuwe (vormen van) opleidingen en projecten gestart en voorbereid. In 2008 is één nieuwe bacheloropleiding geaccrediteerd en van start gegaan: Advanced Sensor Applications. De hogeschool biedt twaalf geaccrediteerde masteropleidingen aan en werkt aan de voorbereiding van twee masteropleidingen die starten in Samen met de Rijksuniversiteit Groningen wordt onder meer gewerkt aan schakelprogramma s om de doorstroom tussen hogeschool en universiteit te bevorderen. Die doorstroom is, in percentages, het hoogste van het land. Bij de contractorganisatie, HanzeConnect, liepen in 2008 meerdere adviestrajecten om regionale bedrijven te versterken en liepen uiteenlopende vormen van postinitieel onderwijs. In het verslagjaar volgden ongeveer 1500 mensen hier een opleiding. In samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen is een promotieregeling voor medewerkers ingevoerd. In 2008 waren 42 docenten in het kader van deze regeling bezig met promotieonderzoek. Ten aanzien van het opereren vanuit internationaal perspectief zijn de volgende resultaten behaald: Er studeerden ruim 1400 buitenlandse studenten bij de hogeschool (bijna 20% meer dan in 2007) en bijna twaalfhonderd studenten van de hogeschool gingen naar het buitenland voor studie of stage (ruim 10% meer dan in 2007). Er werd in diverse (ontwikkelingssamenwerkings)projecten kennis geëxporteerd naar Oeganda, Ghana, Vietnam en Indonesië. De hogeschool heeft acht projecten in uitvoering met een gezamenlijke waarde voor de hogeschool van ruim vier miljoen euro. Opleidingen hebben plannen uitgevoerd om het curriculum af te stemmen op de internationale beroepspraktijk. Start Hanze Institute of Technology. Centrale beleidsruimte De Hanzehogeschool Groningen stelt budget voor projecten beschikbaar via de centrale strategische beleidsruimte (CSBR). Hieruit kunnen schools, stafbureaus en facilitair bedrijf projecten aanvragen die een relatie hebben met strategisch beleid. Deze projecten worden voor de helft gefinancierd vanuit CSBR-gelden. Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

21 In 2008 werd voor onderstaande projecten het volgende budget vastgesteld: CSBR projecten 2008 alle bedragen in verbreding bacheloropleidingen onderwijsontwikkeling kwaliteitsimpuls opleidingen deeltijd/maatwerk/duaal (bekostigde) masteropleidingen ICT projecten IBIS project Overige projecten Totaal Het budget voor onderwijsontwikkeling is ingezet voor Toekomstvast bouwen en de bacheloropleiding Toegepaste Psychologie. De gelden voor de kwaliteitsimpuls opleidingen gingen naar de Academie Minerva, het Instituut voor Facility Management en de Pedagogische Academie. De revitalisering van economische deeltijd- en duale opleidingen en het programma Deeltijd/maatwerk en Eerder Verworven Competenties kregen financiële ondersteuning vanuit deeltijd/maatwerk/duaal. De master Muziek en de master Leren & Innoveren profiteerden van het geld voor de bekostiging van masteropleidingen. Een groot aantal deelprojecten binnen het ICT project van de instelling kregen een kwaliteitsimpuls. Met de extra financiering werd in het kader van het IBIS project een start gemaakt met het vervangen van van bedrijfsinformatiesystemen. De overige projecten bestonden uit de werving in Duitsland, Fit en Gezond, Branding, en ontwikkelingssamenwerkingsprojecten. Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

22 HORIZONTALE VERANTWOORDING EN DEUGDELIJK BESTUUR Het verslagjaar is door de Hanzehogeschool Groningen benut om veel werk te verzetten voor het optimaliseren van horizontale verantwoording waarvoor in eerdere jaren de basis was gelegd in het kader van de aandacht voor deugdelijk bestuur. In 2008 stelde de HBO-Raad een handreiking op voor de hogescholen om te komen tot een samenhangend en transparant beleid op het gebied van de horizontale dialoog met stakeholders. Het College van Bestuur besloot naar aanleiding daarvan het volgende: - de vastgestelde notitie Horizontale Dialoog wordt opgenomen in het governanceinstrumentarium van de Hanzehogeschool Groningen; - de ontwikkeling van beleid in horizontale verantwoording krijft een plaats in het nieuw op te stellen strategisch beleidsplan van de Hanzehogeschool Groningen; - afspraken over verdere operationalisering van horizontale verantwoording op het niveau van de schools ondersteunende diensten worden opgenomen in de managementovereenkomsten van de deans en directeuren. In dit jaarverslag is op verschillende plekken aandacht voor horizontale verantwoording. In de bijlagen is bovendien een overzicht opgenomen van de belangrijkste activiteiten en contacten die schools en ondersteunende diensten op dit gebied hebben. Ook is een overzicht van internationale samenwerking in de bijlagen te vinden. In 2008 heeft de Stuurgroep Governance en Risicomanagement prioriteit gegeven aan twee speerpunten: de verdere ontwikkeling van het veiligheidsbeleid en de horizontale dialoog. Rond het thema veiligheid van mensen zijn de volgende producten opgeleverd: - herziene versie centraal crisisplan Hanzehogeschool Groningen - draaiboek centraal crisisteam - draaiboek (na)zorg Daarnaast is er afstemming geweest tussen het centraal crisisteam en de locatiecrisisteams. Tenslotte vond in het verslagjaar een simulatie-oefening van het centrale crisisteam plaats. Dit leidde tot een betere afstemming tussen betrokken partijen. Het informatiebeleid leverde een ontwerp van de informatiebeveiligingsprincipes op. Er zijn voorbereidingen getroffen om de aandacht van medewerkers en studenten voor informatiebeveiliging te verhogen. Duurzaamheid De Hanzehogeschool Groningen heeft duurzaamheid een belangrijke plaats in haar missie gegeven. In hoofdstuk 6, BEDRIJFSVOERING, wordt onder zowel in de paragraaf over personeel als in de paragraaf over huisversting aandacht besteed aan de inspanningen van de hogeschool op het gebied van duurzaamheid. Door milieuvriendelijk bouwen, een groot aantal activiteiten binnen ontwikkelingssamenwerking, het ontwikkelen van milieuvriendelijke toepasbare innovaties binnen de kenniscentra, het verzamelen en benutten van best practices en een toenemend gebruik van biologische produkten in de catering van de hogeschool wordt maatschappelijk verantwoord ondernemen vormgegeven. Binnen een toenemend aantal schools staat duurzaamheid in het curriculum en/of werken studenten aan duurzaamheidsprojecten op het gebied van bijvoorbeeld energie, landschapsontwikkeling, bouwen en ondernemen. Ook het interne en externe sociale beleid is gericht op duurzaamheid en op het terrein van energieverbruik is er aandacht voor besparingen. De hogeschool beschikt over een fietsvergoedingsregeling, een beleid voor afgeschreven spullen en bij aanbestedingen staat duurzame productie voorop. Het College van Bestuur nam in 2008 het besluit een regievoerder voor duurzaamheid aan te stellen. Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

23 2. Onderwijs Resultaten Ontwikkeling onderwijsaanbod Onderwijsvernieuwing ICT en onderwijs Kwaliteitszorg Samenwerking

24 2. ONDERWIJS RESULTATEN De doelstelling van de Hanzehogeschool Groningen ten aanzien van de positie op de onderwijsmarkt is behoud van marktaandeel voor initieel voltijd onderwijs en vergroting van het marktaandeel voor deeltijd en duaal onderwijs. Aan deze doelstelling is in het verslagjaar op de meeste punten ruimschoots voldaan. Alleen het marktaandeel in het duale onderwijs daalde licht. Waarschijnlijk wordt dat veroorzaakt door het feit dat werkenden sneller kiezen voor deeltijdonderwijs. marktaandeel inschrijvingen in % Voltijd 6,7 6,6 6,4 Deeltijd 4,1 3,3 3,0 Duaal 3,3 4,1 3,4 Masters 1,7 1,4 1,3 Hanzehogeschool Groningen 6,1 6,0 5,8 Ontwikkeling inschrijvingen In 2008 is de studentenpopulatie van de Hanzehogeschool Groningen met ruim 4% gegroeid tot een totaal aantal van studenten. verdeling aantal % aantal % aantal % Voltijd , , ,1 Deeltijd , , ,0 Duaal 505 2, , ,9 groeipercentages aantal % aantal % aantal % Voltijd , , ,3 Deeltijd , , ,3 Duaal 505 3, , ,8 Totaal , , ,0 Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

25 vooropleiding aandeel % aandeel % aandeel % HAVO 43,6% -0,4% 43,8% 1,2% 43,3% 0,1% VWO 10,3% -1,6% 10,5% -2,6% 10,8% -6,0% MBO 29,3% -1,1% 29,6% 0,4% 29,5% 1,7% Overig 16,7% 4,1% 16,1% -2,1% 16,4% 0,8% groei: procentuele groei inschrijvingen ten opzichte van het voorgaande jaar De Hanzehogeschool Groningen streeft naar het vergroten van de instroom van mbo-studenten. De afgelopen jaren is dat in slechts heel beperkte mate gerealiseerd. In het verslagjaar daalde die instroom procentueel. De stijging in de categorie overig wordt veroorzaak door een stijgend aantal studenten uit het buitenland. Instroom schools 2008 groei 2007 groei 2006 groei Academie voor Architectuur, Bouwkunde en Civiele Techniek % % 196-4% Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving 236-7% 253 2% % Academie voor Gezondheidsstudies 676-4% 707 2% 695-2% Academie voor Sociale Studies % % % Academie voor Verpleegkunde % 413 3% 401 7% Hanze Institute of Technology* 8 Instituut voor Bedrijfskunde 685 3% 663 0% % Instituut voor Communicatie & Media % 415-8% % Instituut voor Engineering % 375 5% 357 0% Instituut voor Facility Management 221 0% % % Instituut voor Financieel Economisch Management % 305 7% 284-1% Instituut voor Informatie- en Communicatietechnologie 180 9% % 210-5% Instituut voor Life Science & Technology % % 136 8% Instituut voor Marketing & Management 412-2% 421-5% 442 6% Instituut voor Rechtenstudies 400 0% 399 4% 383-1% Instituut voor Sportstudies 430-1% 435 7% 407 4% International Business School 301 1% % % Pedagogische Academie 218-4% % % School of Performing Arts 117 9% % 84-29% Totaal % % % groei: procentuele groei ten opzichte van het voorgaande jaar *startte in 2008 Bij de instroom naar schools zijn de stijgingen en dalingen veelal te verklaren uit het starten of afbouwen van opleidingen. Ook landelijke trends zijn in de cijfers terug te zien. Dit geldt bijvoorbeeld voor de afnemende belangstelling voor Sociale Studies. Opvallend is de stijgende belangstelling voor techniekopleidingen. Gezien over de hele instelling is de instroom licht gestegen. Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

26 Toelating fixus opleidingen In het studiejaar was er een instellingsfixus voor een aantal opleidingen. Opleiding Aantal gegadigden Aantal plaatsen Percentage B Opleiding tot Fysiotherapeut B Mondzorgkunde B Sport Gezondheid en Management B Maatschappelijk Werk en Dienstverlening B Toegepaste Psychologie B Sociaal Pedagogische Hulpverlening Ad Operationeel Sportmanagement Studierendementen Door een toename van het aantal bindend studieadviezen gedurende de propedeuseperiode is het percentage uitvallers in de startfase van de studie licht gestegen. De totale studieduur ligt al jaren rond de vijftig maanden. In totaal werden in bindende studieadviezen gegeven. Studierendement Propedeuse uitval (na 1 jaar) 33% 32% 31% Propedeuse examen (na 2 jaar) 58% 58% 61% Totaal uitval (na 3 jaar) 46% 44% 46% Afgestudeerden (na 5 jaar) 43% 46% 45% opgaaf is cohortgerelateerd Verhoging van het rendement en vermindering van uitval van studenten heeft zowel in het landelijk beleid als binnen de Hanzehogeschool Groningen prioriteit. In de cijfers is een lichte trend te zien. Het percentage uitvallers stijgt terwijl het percentage afgestudeerden daalt. Binnen de hogeschool is daarom de tweede helft van 2008 benut om bij verschillende schools in 2008 projecten te starten om het rendement te verhogen. Contacttijd De Inspectie van het Onderwijs onderzocht in het verslagjaar de contacttijd in het hoger onderwijs. De Hanzehogeschool Groningen deed vervolgens ook zelf onderzoek. Dit wijst uit dat het gemiddelde aantal contacturen in het eerste jaar binnen de instelling niet afwijkt van het landelijke gemiddelde in het hbo, namelijk dertien uur per week. Het College van Bestuur stelde in 2008 een minimum van veertien contacturen per week in het eerste en tweede studiejaar van het voltijd onderwijs vast. Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

27 Studievoortgang per school Studievoortgang schools 2008 uitvallers propedeuse percentage uitvallers hoofdfase staart studenten uitval propedeuse studieduur in jaren behalen propedeuse bij afstuderen staart studenten Academie voor Architectuur, Bouwkunde en Civiele Techniek ,0 1,1 4,1 6,5 Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving ,1 1,2 4,1 5,3 Academie voor Gezondheidsstudies ,0 1,3 4,4 5,6 Academie voor Sociale Studies ,0 1,3 4,1 6,2 Academie voor Verpleegkunde ,8 1,2 3,8 5,3 Instituut voor Bedrijfskunde ,8 1,4 4,4 5,8 Instituut voor Communicatie & Media ,0 1,5 4,9 5,8 Instituut voor Engineering ,9 1,5 4,2 6,0 Instituut voor Facility Management ,9 1,3 4,3 6,0 Instituut voor Financieel Economisch Management ,9 1,4 4,6 6,2 Instituut voor Informatie- en Communicatietechnologie ,9 0,9 4,0 5,7 Instituut voor Life Science & Technology ,8 1,4 4,3 6,2 Instituut voor Marketing & Management ,8 1,6 4,7 5,8 Instituut voor Rechtenstudies ,9 1,4 4,1 5,7 Instituut voor Sportstudies ,9 1,6 4,4 5,8 International Business School ,8 1,1 4,4 5,9 Pedagogische Academie ,8 1,3 4,3 5,8 School of Performing Arts ,3 2,0 4,3 6,0 Hanzehogeschool Groningen ,9 1,4 4,3 5,9 bron: dashboard/hsa; stand aug 2007 uitval prop is tov prop.populatie (niet het cohort) [afg: bek.duur] Het Hanze Instituut voor Technology in Assen, de negentiende school van de Hanzehogeschool Groningen startte in september 2008 met de bacheloropleiding Advanced Sensor Applications. Voor het verslagjaar zijn er nog geen studievoortgangsgegevens voor een volledig studiejaar beschikbaar. Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

28 ONTWIKKELING ONDERWIJSAANBOD In 2008 zijn verschillende opleidingen gestart en voorbereid. De Hanzehogeschool Groningen ontwikkelt nieuwe bachelor- Associate degree- en masteropleidingen wanneer daar gebleken behoefte aan is. De regie die de hogeschool voert op het ontwikkelen van nieuwe opleidingen is aangescherpt; de voorbereiding vindt in overleg met het College van Bestuur plaats binnen de schools en het College van Bestuur beslist. Ten aanzien van ontwikkeling nieuwe opleidingen zijn de volgende resultaten te melden: Gestart in 2008 Bachelor Advanced Sensor Applications Voor de nieuwe bacheloropleiding Advanced Sensor Applications is in 2007 een aanvraag voorbereid en in december 2007 ingediend bij de NVAO. De opleiding is in juni 2008 geaccrediteerd en in september 2008 is de eerste lichting studenten aan de slag gegaan. De opleiding wordt aangeboden door de nieuwe, in het verslagjaar gestarte, 19 e school, het Hanze Institute of Technology, standplaats Assen. Ontwikkeling nieuwe opleidingen: MBA in EurAsian Business & Management: deze opleiding is goedgekeurd door de NVAO en gaat in september 2009 van start. Master of Music: deze opleiding is geaccrediteerd door de NVAO en bevindt zich nu in het traject van de doelmatigheidstoets. De beoogde start van de opleiding is september Master Leren & Innoveren: voor deze nieuwe masteropleiding is in 2008, samen met de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, een aanvraag nieuwe opleiding voorbereid en ingediend bij de NVAO. In december 2008 heeft de visitatie plaatsgevonden en in april 2009 is de master geaccrediteerd. De voorgenomen start van de opleiding is september Master Joint Music Master for New Audiences and Innovative Practice: deze opleiding is in 2008 voorbereid met een beoogde start in September Bachelor Popcultuur: in voorbereiding is een mogelijke nieuwe opleiding die een samenvoeging en uitbreiding kan zijn van de bacheloropleidingen Muziek en Vormgeving, die verzorgd worden door de Academie voor Popcultuur in Leeuwarden, onderdeel van de Hanzehogeschool Groningen. Daarnaast zijn binnen verschillende schools masterontwikkelingen zichtbaar. Zo wordt binnen de Academie voor Sociale Studies gewerkt aan de ontwikkeling van een masteropleiding Social Work (in samenwerking met de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden) en een masteropleiding Rehabilitation Counselor. Bij de Academie voor Gezondheidsstudies zijn voorbereidingen in gang gezet voor een masteropleiding Fysiotherapie en bij het Instituut voor Engineering wordt gewerkt aan een masteropleiding Energy. De Hanzehogeschool Groningen is één van de zes Europese hogescholen en universiteiten die als consortium met financiële ondersteuning van de Europese Unie werken aan de voorbereiding van de Master International Communication. Deze masteropleidingen zullen, indien zij geaccrediteerd worden, na 2009 van start gaan. Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

29 ONDERWIJSVERNIEUWING Na jaren van vernieuwing van het onderwijs komt geleidelijk het accent te liggen op systematische verbetering van het onderwijs, passend binnen de reguliere PDCA-cyclus (Plan, Do, Check, Act). De kaders zijn binnen de hogeschool ingevoerd en curricula en kwaliteitszorg zijn erop ingericht. Dit betekent ondermeer dat: het onderwijs is gecentreerd rond beroepstaken en de daarmee samenhangende competenties; onderwijs en toetsing zijn competentiegericht; elke schoolopleiding een toetsbeleid heeft geformuleerd en beschikt over een toetscommissie die de kwaliteit bewaakt; studenten een continu traject van studieloopbaan wordt geboden, met gebruik van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) en portfolio; curricula keuzemogelijkheden kennen en onder andere zijn ingericht volgens de majorminor structuur; maatwerk wordt geboden op grond van EVC (Eerder Verworven Competenties); binnen verschillende schools een bredere oriëntatiefase is ingebouwd in de propedeuse met overstapmogelijkheden; de onderwijsprogramma s zijn opgenomen in de Digitale OnderwijsPlanner (DOP); er een gezamenlijk kader is voor kwaliteitszorg. Major minorstructuur De major-minorstructuur is binnen vrijwel alle voltijd opleidingen van de Hanzehogeschool Groningen een feit. Dat betekent dat studenten een vrije keuze kunnen maken uit het omvangrijke aanbod van minoren. Een minor is een samenhangend programma van 30 credits, dat verbredend is ten opzichte van de major. Alleen binnen Kunsten (met uitzondering van de Academie voor Popcultuur) is er nog geen mogelijkheid voor de vrije keuze van een minor. Studenten kunnen eventueel, na goedkeuring door de examencommissie, ook een minor buiten de hogeschool volgen. In het studiejaar werden 62 minorprogramma s aangeboden. Daarvan zijn 48 minoren daadwerkelijk uitgevoerd. In totaal 712 studenten volgden een minor. Voor het jaar zijn 55 minoren aangeboden. Daarvan worden naar verwachting 50 minoren uitgevoerd; 1064 studenten schreven zich in. Toetsbeleid Alle schools of opleidingen hebben in 2007 het formuleren van een toetsbeleid afgerond en een toetscommissie ingesteld. Op een aantal aspecten zijn de hogeschoolkaders geëvalueerd en waar nodig geactualiseerd. Op voorstel van de projectgroep is in 2008 het maximale aantal toetsen verruimd van zeven naar tien per blok. Dit grotere aantal toetsen leidt tot meer en beter vergelijkbare resultaten. Voor het overige is het onderwijskader op het gebied van toetsing ongewijzigd gebleven. De conclusie is dat de bestaande kaders voldoende ruimte laten voor verschillende vormen van competentiegerichte toetsing. Vergroten instroom techniekopleidingen De Hanzehogeschool Groningen heeft verschillende activiteiten ontplooid om de in- en uitstroom van haar techniekopleidingen te vergroten. Deze activiteiten richten zich naast het verbeteren van de beeldvorming en het vergroten van de interesse voor opleidingen en beroepen in het domein van beta en techniek concreet op het verbeteren van de aansluiting tussen het mbo en het hbo en het vo en het hbo met uiteindelijk doel het vergroten van de instroom. Daarnaast zijn de activiteiten gericht op het reduceren van de uitval, door meer aandacht te besteden aan de juiste student op de juiste plaats. Jaarverslag 2008 Hanzehogeschool Groningen juni

Jaarverslag 2007. Hanzehogeschool Groningen

Jaarverslag 2007. Hanzehogeschool Groningen Jaarverslag 2007 Hanzehogeschool Groningen INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE...1 1. ALGEMEEN...2 Voorwoord van het College van Bestuur...2 Bericht van de Raad van Toezicht...4 Kerngegevens...6 De Hanzehogeschool

Nadere informatie

Accreditatieportret Fontys Hogescholen

Accreditatieportret Fontys Hogescholen Instellingstoets kwaliteitszorg, Fontys Hogescholen Accreditatieportret Fontys Hogescholen Het accreditatieportret geeft een overzicht van alle NVAO besluiten met betrekking tot accreditatie en toets nieuwe

Nadere informatie

Studentenpopulatie Studenten ingeschreven bij voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk t/m

Studentenpopulatie Studenten ingeschreven bij voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk t/m Studentenpopulatie Studenten ingeschreven bij voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk 2009-2010 t/m 2011-2012 Economie Ad Bedrijfseconomie 38 Ad Facility Management 55 65 45 Accountancy 492

Nadere informatie

Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden

Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden In het Hoger Onderwijs wordt onderscheid gemaakt tussen wettelijk en instellingscollegegeld. Het wettelijk collegegeld wordt door de minister vastgesteld

Nadere informatie

Jaarverslag 2006 Hanzehogeschool Groningen

Jaarverslag 2006 Hanzehogeschool Groningen Jaarverslag 2006 Hanzehogeschool Groningen INHOUD JAARVERSLAG 2006 1. ALGEMEEN 3 Voorwoord van het College van Bestuur 3 Bericht van de Raad van Toezicht 5 Kerngegevens 6 De Hanzehogeschool Groningen 9

Nadere informatie

havo Carrousel schooljaar 2015/2016 Beroepsoriëntatie voor 4-havo

havo Carrousel schooljaar 2015/2016 Beroepsoriëntatie voor 4-havo havo Carrousel schooljaar 2015/2016 Dit schooljaar organiseert jouw school een havo Carrousel. Dat is beroepsoriëntatie voor 4-havo. Tijdens drie bedrijfsbezoeken maak je kennis met beroepen. Ook leer

Nadere informatie

3.5 Studiestakers Aantal studiestakers en gemiddelde studieduur t/m

3.5 Studiestakers Aantal studiestakers en gemiddelde studieduur t/m 3.5 Studiestakers 3.5.1 Aantal studiestakers en gemiddelde studieduur 2007-2008 t/m 2009-2010 voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk aantal studiestakers gemiddelde studieduur Economie Accountancy

Nadere informatie

Instellingsbeleid doelstellingen en profiel

Instellingsbeleid doelstellingen en profiel Instellingsbeleid doelstellingen en profiel 1 Inleiding 2 Beleid 3 Onderwijs 4 Onderzoek 5 Beroepspraktijk en regio 6 Kwaliteit is mensenwerk 7 Operational Excellence 8 Bestuur 9 Raad van Toezicht 10 Financiën

Nadere informatie

OSIRIS, Onderwijs en Studenten Informatie, Registratie en Inschrijf Systeem, het studentinformatie-

OSIRIS, Onderwijs en Studenten Informatie, Registratie en Inschrijf Systeem, het studentinformatie- Studentenpopulatie Omschrijving Peildatum of peilperiode Definities Afwijkingen Bron (systeem) Bron intern, organisatieonderdeel of extern Studentenpopulatie Er is niet uitgegaan van de gegevensverzameling

Nadere informatie

Hoop-gebied opleiding 2008/ / / / / /2011

Hoop-gebied opleiding 2008/ / / / / /2011 Afgestudeerden Aantal afgestudeerden en afgestudeerden voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk 2090-2010 t/m 2011-2012 Economie Ad Facility Management 9 19 22 2.11 1.58 3.09 Accountancy 38

Nadere informatie

Hoop-gebied Opleiding

Hoop-gebied Opleiding 3.4 Afgestudeerden 3.4.1 Aantal afgestudeerden en afgestudeerden voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk 2007-2008 t/m 2009-2010 in aantal jaren Economie Accountancy 36 38 39 5,00 5,63 4,44

Nadere informatie

Toelatingsvoorwaarden nieuwe profielen

Toelatingsvoorwaarden nieuwe profielen ECONOMIE (ECONOMICS) Accountancy ec of (ec of ) + Accountancy (Associate degree) ec of (ec of ) + Bedrijfs ec of (ec of ) + Bedrijfskunde MER ec of ec of ec of maw of Commerciële Economie (CE) ec of ec

Nadere informatie

Valorisatie van Kennis Hanzehogeschool Groningen

Valorisatie van Kennis Hanzehogeschool Groningen HanzeConnect Laan Corpus den Hoorn 300 9728 JT Groningen Telefoon (050) 595 73 00 Telefax (050) 595 74 00 Valorisatie van Kennis Hanzehogeschool Groningen Groningen, februari 2011 HanzeConnect Drs. J.B.

Nadere informatie

Overzicht instellingen en opleidingen in experiment leeruitkomsten

Overzicht instellingen en opleidingen in experiment leeruitkomsten Overzicht instellingen en opleidingen in experiment leeruitkomsten I. Instellingen en opleidingen die toestemming hebben gekregen voor deelname aan het experiment leeruitkomsten, n.a.v. per 1 mei 2016

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht Meeloopdagen OVERZICHT

Hogeschool Utrecht Meeloopdagen OVERZICHT 2015-2016 Hogeschool Utrecht Meeloopdagen OVERZICHT 2015 2016 A T/M Z ACADEMISCHE LERARENOPLEIDING PRIMAIRE ONDERWIJS (LERAAR BASISONDERWIJS PABO) 18 januari, 11 april 2016 ACCOUNTANCY 26 november 2015

Nadere informatie

Instroom Instroom bij voltijd- deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk t/m

Instroom Instroom bij voltijd- deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk t/m bij voltijd- deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk 2009-2010 t/m 2011-2012 Economie Ad Bedrijfseconomie 20 Ad Facility Management 39 10 15 Accountancy 167 158 170 Bedrijfseconomie 231 220 325 Opleiding

Nadere informatie

Overzicht instellingen en opleidingen in experiment leeruitkomsten

Overzicht instellingen en opleidingen in experiment leeruitkomsten Overzicht instellingen en opleidingen in experiment leeruitkomsten I. Instellingen en opleidingen die toestemming hebben gekregen voor deelname aan het experiment leeruitkomsten, n.a.v. per 1 mei 2016

Nadere informatie

Ondernemerschap binnen Avans Hogeschool. Collegejaar

Ondernemerschap binnen Avans Hogeschool. Collegejaar Ondernemerschap binnen Avans Hogeschool Collegejaar 2016-2017 Pagina: 2 van 30 Colofon datum 7-11-2016 auteur versie 1.0 status Definitief Pagina: 3 van 30 Inhoudsopgave Samenvatting 4 1 Inleiding 5 2

Nadere informatie

havo Carrousel schooljaar 2016/2017

havo Carrousel schooljaar 2016/2017 havo Carrousel schooljaar 2016/2017 Dit schooljaar organiseert jouw school een havo Carrousel. Dat is beroepsoriëntatie voor 4-havo. Tijdens drie bedrijfsbezoeken maak je kennis met beroepen. Ook leer

Nadere informatie

3.1.1 Bezoekersaantallen Open Dag

3.1.1 Bezoekersaantallen Open Dag 3 Onze studenten 3.1 Oriëntatie op vervolgonderwijs 3.1.1 Bezoekersaantallen Open Dag Bezoekersaantallen per vestiging nov 06 2007 2008 2009 2010 De Haagse Hogeschool 2832 14926 15575 19529 17405 De Haagse

Nadere informatie

Voor alle overzichten geldt dat de cijfers betrekking hebben de vestigingen in Den Haag, Delft, Zoetermeer en Leiden;

Voor alle overzichten geldt dat de cijfers betrekking hebben de vestigingen in Den Haag, Delft, Zoetermeer en Leiden; Onze studenten Instroomgegevens Omschrijving Peildatum of peilperiode Definities Instroomgegevens Er is niet uitgegaan van de gegevensverzameling zoals die was op 1-12-2009 (definitieve eindstand), maar

Nadere informatie

Hoop-gebied Opleiding

Hoop-gebied Opleiding 3.3 Samenstelling en omvang instroompopulatie 3.3.1 Instroom bij voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen gezamenlijk 2008-2009 t/m 2010-2011 Economie Accountancy 161 166 155 Bedrijfseconomie 207 226 214

Nadere informatie

5. KWALITEIT. Tevredenheid van studenten en werkveld. Kwaliteitszorg en accreditatie

5. KWALITEIT. Tevredenheid van studenten en werkveld. Kwaliteitszorg en accreditatie 5. KWALITEIT Tevredenheid van studenten en werkveld Kwaliteitszorg en accreditatie Jaarverslag 2010 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences 72 5 Kwaliteit TEVREDENHEID VAN STUDENTEN EN

Nadere informatie

havo Carrousel schooljaar 2017/2018

havo Carrousel schooljaar 2017/2018 Carrousel schooljaar 2017/2018 Dit schooljaar organiseert jouw school een Carrousel. Dat is beroepsoriëntatie voor 4-. Tijdens twee bedrijfsbezoeken maak je kennis met beroepen. Ook leer je welke opleidingen

Nadere informatie

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2015-2016

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2015-2016 Accountancy Hogeschool Utrecht 120 voltijd Accountancy Hogeschool van Amsterdam 150 voltijd 100 2x 16 maart 2015 Ad Eventmanager Hogeschool Utrecht 130 voltijd 100 3x 15 maart 2015 Ad Operationeel Sportmanagement

Nadere informatie

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2016-2017

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2016-2017 Accountancy Hogeschool Utrecht 120 voltijd 100 3x 15 maart 2016 Accountancy Hogeschool van Amsterdam 150 voltijd 100 2x 15 maart 2016 Advanced Business Creation Avans Hogeschool 160 voltijd 100 3x 1 mei

Nadere informatie

Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden

Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden In het Hoger Onderwijs wordt onderscheid gemaakt tussen wettelijk en instellingscollegegeld. Het wettelijk collegegeld wordt door de minister vastgesteld

Nadere informatie

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2015-2016

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2015-2016 Accountancy Hogeschool Utrecht 120 voltijd 94 Accountancy Hogeschool van Amsterdam 150 voltijd 100 2x 15 maart 2015 187 Ad Eventmanager Hogeschool Utrecht 130 voltijd 100 3x 15 maart 2015 1 Ad Operationeel

Nadere informatie

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2016-2017

Voorlopige opgave lotingstudies HBO Studiejaar 2016-2017 Accountancy Hogeschool Utrecht 120 voltijd 100 3x 15 maart 2016 Accountancy Hogeschool van Amsterdam 150 voltijd 100 2x 15 maart 2016 Advanced Business Creation Avans Hogeschool 160 voltijd 100 3x 1 mei

Nadere informatie

Profielen voorzitter en leden van de Raad van Toezicht 5 juli 2016

Profielen voorzitter en leden van de Raad van Toezicht 5 juli 2016 Profielen voorzitter en leden van de Raad van Toezicht 5 juli 2016 Aanleiding en achtergrond Per 1 januari 2017 ontstaan er twee vacatures in de Raad van Toezicht in verband met het einde van de termijn

Nadere informatie

Beste hogescholen en universiteiten

Beste hogescholen en universiteiten Beste hogescholen en universiteiten BRIN INSTELLING ISAT OPLEIDING VERGELIJKING 30TX Aeres Hogeschool 34868 B Tuinbouw en Akkerbouw gelijk 30TX Aeres Hogeschool 34866 B Bedrijfskunde en Agribusiness gelijk

Nadere informatie

5. Kwaliteit. Kwaliteitscultuur. Tevredenheid van studenten en werkveld. Kwaliteitszorg en accreditatie. Excellentie in onderwijs en onderzoek

5. Kwaliteit. Kwaliteitscultuur. Tevredenheid van studenten en werkveld. Kwaliteitszorg en accreditatie. Excellentie in onderwijs en onderzoek 5. Kwaliteit Kwaliteitscultuur Tevredenheid van studenten en werkveld Kwaliteitszorg en accreditatie Excellentie in onderwijs en onderzoek Jaarverslag 2012 Hanzehogeschool Groningen, University of Applied

Nadere informatie

OPEN DAG NHL STENDEN. Programma VISIT PLORE MEET. #opendagnhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden

OPEN DAG NHL STENDEN. Programma VISIT PLORE MEET. #opendagnhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden OPEN DAG NHL STENDEN Programma VISIT E PLORE MEET #opendag Ontdek NHL Stenden! Welkom op de Open Dag Maak kennis met de opleidingen van onze nieuwe hogeschool en ontdek de studie die bij jou past. Op de

Nadere informatie

Overzicht Lotingstudies HBO Laatste wijziging: 14-9-15

Overzicht Lotingstudies HBO Laatste wijziging: 14-9-15 Overzicht Lotingstudies HBO Laatste wijziging: 14-9-15 Accountancy Hogeschool Utrecht Accountancy Hogeschool van Amsterdam Ad Sport, Gezondheid en Management Hanzehogeschool Groningen Advanced Business

Nadere informatie

Overzicht Lotingstudies HBO

Overzicht Lotingstudies HBO Overzicht Lotingstudies HBO Accountancy Hogeschool Utrecht Accountancy Hogeschool van Amsterdam Laatste wijziging: 16-aug-2016 Advanced Business Creation Avans Hogeschool Bedrijfseconomie Hogeschool Utrecht

Nadere informatie

Alle HBO studies NT NG EM CM. B Accountancy 3 * econ of m&o * (econ of m&o) + (wisa of wisb)

Alle HBO studies NT NG EM CM. B Accountancy 3 * econ of m&o * (econ of m&o) + (wisa of wisb) Alle HBO studies NT NG EM CM B Accountancy 3 * econ of m&o * (econ of m&o) + (wisa of wisb) B Advanced Business Creation econ of m&o econ of m&o (econ of m&o) + (wisa of wisb) B Applied science * * # #

Nadere informatie

Van VWO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS

Van VWO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS Van VWO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS Disclaimer: De lijst is gebaseerd op de officiële doorstroomeisen van het ministerie van onderwijs. Bij het overnemen van deze gegevens kunnen er tikfouten zijn gemaakt.

Nadere informatie

HBO-Bachelor - studentenaantal Economie en Recht

HBO-Bachelor - studentenaantal Economie en Recht Economie en Recht Accountancy en fiscaal Accountancy Avans Hogeschool 556 Accountancy en fiscaal Accountancy Christelijke Hogeschool Windesheim 289 Accountancy en fiscaal Accountancy De Haagse Hogeschool

Nadere informatie

(ec of m&o) + (wia of wib) 2. Bedrijfskunde (ec of m&o) (ec of m&o)

(ec of m&o) + (wia of wib) 2. Bedrijfskunde (ec of m&o) (ec of m&o) 1. Accountancy (ec of m&o) 2. Bedrijfskunde (ec of m&o) (ec of m&o) (ec of maw of m&o) 3. Bestuurskunde/Overheidsmanagement ec ec ec 4. Business Innovation (ec of m&o) (ec of m&o) (ec of m&o) 5. Business

Nadere informatie

Opleidingen NT NG EM CM. B Accountancy * econ of m&o * (econ of m&o) + (wisa of wisb) B Bedrijfskunde econ of m&o econ of m&o * econ of maw of m&o

Opleidingen NT NG EM CM. B Accountancy * econ of m&o * (econ of m&o) + (wisa of wisb) B Bedrijfskunde econ of m&o econ of m&o * econ of maw of m&o Bachelorinstroom hbo met havo-diploma geldend vanaf 21 juni 2018 Economie (instroom met havo-diploma) B Accountancy * econ of m&o * (econ of m&o) + B Bedrijfskunde econ of m&o econ of m&o * econ of maw

Nadere informatie

OPEN DAG NHL STENDEN. Programma VISIT PLORE FIND. #opendagnhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden

OPEN DAG NHL STENDEN. Programma VISIT PLORE FIND. #opendagnhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden OPEN DAG NHL STENDEN Programma VISIT E PLORE FIND #opendag Ontdek NHL Stenden! Welkom op de Open Dag Maak kennis met de opleidingen van onze nieuwe hogeschool en ontdek de studie die bij jou past. Op de

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

De toekomst van onze. Essentie van het Academie Toekomst Plan. Academie voor Gezondheidsstudies

De toekomst van onze. Essentie van het Academie Toekomst Plan. Academie voor Gezondheidsstudies De toekomst van onze gezondheidsstudies Essentie van het Academie Toekomst Plan Academie voor Gezondheidsstudies Van beneden naar boven en van buiten naar binnen Dit document bevat het resultaat van het

Nadere informatie

Opleidingen aanwezig op de oriëntatiemarkt

Opleidingen aanwezig op de oriëntatiemarkt Saxion Open 24 januari Deventer Opleidingen aanwezig op de oriëntatiemarkt Life Science, Design & Technology ROOD Economie, Management & Organisatie BLAUW - Archeologie - Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek

Nadere informatie

Planning voorlichtingsavond vervolgstudies HBO & WO

Planning voorlichtingsavond vervolgstudies HBO & WO Planning voorlichtingsavond vervolgstudies HBO & WO Rondes Voorlichting Opleidingen Instelling 1 2 3 Lokaal Algemene voorlichting HAS - Bedrijfskunde en agrfoodbusiness - Business in Agriculture & Food

Nadere informatie

1. Bestuurskunde/Overheidsmanagement ec ec ec 2. Creatieve therapie¹ 3. Culturele en Maatschappelijke Vorming

1. Bestuurskunde/Overheidsmanagement ec ec ec 2. Creatieve therapie¹ 3. Culturele en Maatschappelijke Vorming Disclaimer: De lijst is gebaseerd op de officiële doorstroomeisen van het ministerie van onderwijs. Bij het overnemen van deze gegevens kunnen er tikfouten zijn gemaakt. Controleer daarom altijd (en op

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht Matchings- en selectiedagen OVERZICHT

Hogeschool Utrecht Matchings- en selectiedagen OVERZICHT Hogeschool Utrecht Matchings- en selectiedagen 2018-2019 OVERZICHT 2019 A T/M Z ACADEMISCHE LERARENOPLEIDING PRIMAIRE ONDERWIJS (LERAAR BASISONDERWIJS PABO) Toelatingsprocedure i.s.m. Universiteit Utrecht

Nadere informatie

Regeling collegegeld

Regeling collegegeld Regeling collegegeld 2012-2013 Status: Vastgesteld door CvB met positief advies CMR d.d. 23 september 2011 over beleid ten aanzien van instellingscollegegeld. Wijzigingen als gevolg van wettelijke besluitvorming

Nadere informatie

Opleidingen in het HBO met (mogelijk) een tweede loting, studiejaar 2015 2016

Opleidingen in het HBO met (mogelijk) een tweede loting, studiejaar 2015 2016 Centrale Aanmelding en Plaatsing Opleidingen in het HBO met (mogelijk) een tweede loting, studiejaar 2015 2016 Bij een aantal opleidingen/instellingen zijn na de uitvoering van de loting nog plaatsen over.

Nadere informatie

vwo WO doorstroomeisen

vwo WO doorstroomeisen vwo WO doorstroomeisen VOOROPLEIDINGSEISEN VOOR OPLEIDINGEN VAN HET HOGER BEROEPSONDERWIJS 1. In deze bijlage wordt verstaan onder: NT: profiel natuur en techniek NG: profiel natuur en gezondheid EM: profiel

Nadere informatie

PROGRAMMA OPEN AVOND VISIT E PLORE CHOOSE

PROGRAMMA OPEN AVOND VISIT E PLORE CHOOSE PROGRAMMA OPEN AVOND VISIT E PLORE CHOOSE Welkom op de Open Avond Maak kennis met de opleidingen van onze hogeschool en kies de studie die bij jou past. Op de informatiemarkt, tijdens een voorlichting

Nadere informatie

OPEN DAG. Programma VISIT PLORE FIND. #nhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden NHL Stenden Hogeschool

OPEN DAG. Programma VISIT PLORE FIND. #nhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden NHL Stenden Hogeschool OPEN DAG Programma E VISIT PLORE FIND # Hogeschool Ontdek Welkom op de Open Dag Maak kennis met de opleidingen van onze hogeschool en ontdek de studie die bij jou past. Op de Informatiemarkt, tijdens een

Nadere informatie

HAVO naar bachelor HBO

HAVO naar bachelor HBO HAVO naar bachelor HBO Bijlage B. Nadere vooropleidingseisen voor opleidingen van het hoger beroepsonderwijs. In deze bijlage wordt verstaan onder: NT: profiel natuur en techniek NG: profiel natuur en

Nadere informatie

Vooropleidingseisen HBO per 1 oktober 2008

Vooropleidingseisen HBO per 1 oktober 2008 Vooropleidingseisen HBO per 1 oktober 2008 Instroommogelijkheden met VWO-DIPLOMA van het GVC Economie 1. Accountancy 2. Bedrijfseconomie Ja Ec Ja Ec 3. Bedrijfskundige informatica Ja Ja Ja Ja 4. Bestuurskunde/

Nadere informatie

Rapportage Top-25 examenjaar 2014

Rapportage Top-25 examenjaar 2014 Rapportage Top-25 examenjaar 2014 www.qompas.nl Qompas Top-25 examenjaar 2014 Hoe ontwikkelt zich de populariteit van studies door de verschillende schooljaren? Qompas onderzocht de ontwikkeling van de

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

2 De keuze van de hogeschool per individuele conversie geldt voor alle opleidingsvormen, inclusief de te beëindigen varianten. 1 Beoordeling instellingsconversietabellen CDHO 1 2 Opheffing Hogeschool Positief

Nadere informatie

A. Hieronder is voor zover van toepassing nadere facultaire invulling per artikel gegeven:

A. Hieronder is voor zover van toepassing nadere facultaire invulling per artikel gegeven: 10 SPECIFIEKE FACULTAIRE BEPALINGEN Faculteit: Faculteit A. Hieronder is voor zover van toepassing nadere facultaire invulling per artikel gegeven: Artikel 32 Inschrijving voor cursussen 3A De student

Nadere informatie

Overzicht met lotingstudies in het HBO, studiejaar 2015-2016

Overzicht met lotingstudies in het HBO, studiejaar 2015-2016 Overzicht met lotingstudies in het HBO, studiejaar 2015-2016 Is één van onderstaande opleidingen de opleiding waarvoor je je hebt aangemeld? Dan moet je meedoen aan de selectieprocedure (loting). Om deel

Nadere informatie

Studiekeuzecheck - activiteiten opleidingen

Studiekeuzecheck - activiteiten opleidingen Studiekeuzecheck - activiteiten opleidingen 2016-2017 De eerste activiteit bij de studiekeuzecheck is altijd het invullen van een online vragenlijst. Deze vragenlijst bestaat uit een deel dat gelijk is

Nadere informatie

Bijlage B. Nadere vooropleidingseisen voor opleidingen van het hoger beroepsonderwijs

Bijlage B. Nadere vooropleidingseisen voor opleidingen van het hoger beroepsonderwijs Regeling aanmelding en toelating hoger onderwijs. Geldend van 29-09-207 t/m heden Bijlage B. Nadere vooropleidingseisen voor opleidingen van het hoger beroepsonderwijs. In deze bijlage wordt verstaan onder:

Nadere informatie

1 Beoordeling instellingsconversietabellen CDHO 1 2 Opheffing Hogeschool Positief advies CDHO: Engineering Engineering AOT Techniek(deeltijd) Einde instroom: 31-12-2011 Einde opleiding: 31-12-2016 Engineering

Nadere informatie

Rapportage Toplijsten havo 4/5 en vwo 5/6

Rapportage Toplijsten havo 4/5 en vwo 5/6 Rapportage Toplijsten havo 4/5 en vwo 5/6 www.qompas.nl Top-50 studies op Qompas StudieKeuze September 2016 tot en met april 2017 Surrounded by Talent Inleiding Deze maand publiceren wij de top-50 studies

Nadere informatie

Feiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers

Feiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers Feiten en cijfers Afgestudeerden en uitvallers April 2017 Inhoud 1 Het algemene beeld 2 2 Start van de studie: uitvallers 4 3 Start van de studie: wisselaars 5 4 Afsluiting van de studie: studiesucces

Nadere informatie

KNOW HOW VOORLICHTINGSAVOND 10 NOVEMBER 2016

KNOW HOW VOORLICHTINGSAVOND 10 NOVEMBER 2016 KNOW HOW VOORLICHTINGSAVOND 10 NOVEMBER 2016 De Informatie markt is van 19.00 uur tot 21.45 in de Westkaap. De voorlichtingen van de opleidingen zijn verspreid over alle gebouwen van het Isendoorn College

Nadere informatie

Vooropleidingseisen HBO per 1 oktober 2008

Vooropleidingseisen HBO per 1 oktober 2008 Vooropleidingseisen HBO per 1 oktober 2008 Instroommogelijkheden met HAVO-DIPLOMA van het GVC Economie 1. Accountancy Nee Nee Ja Ec + Wi A 2. Bedrijfseconomie Ja Nee Ja Ec + Wi A 3. Bedrijfskundige informatica

Nadere informatie

Van HAVO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS

Van HAVO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS Van HAVO naar HOGER BEROEPSONDERWIJS Disclaimer: De lijst is gebaseerd op de officiële doorstroomeisen van het ministerie van onderwijs. Bij het overnemen van deze gegevens kunnen er tikfouten zijn gemaakt.

Nadere informatie

Subsector overig. Subsector overig

Subsector overig. Subsector overig Subsector overig Samenvatting... Grote subsector... 2 Veel switchende studenten... 3 Hoge uitval onder mbo ers... 4 Hoog wo-diplomarendement... 4 Minste studenten van hbo naar wo... 4 8 accreditaties na

Nadere informatie

Rapportage Toplijsten

Rapportage Toplijsten Rapportage Toplijsten www.qompas.nl December 2014 - januari 2015 - februari 2015 Qompas StudieKeuze favoriete studies Surrounded by Talent Inleiding In deze nieuwsbrief laten we verschillende top-10 lijstjes

Nadere informatie

CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ. Zonder meer: Kunst en Techniek

CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ. Zonder meer: Kunst en Techniek CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ. Zonder meer: Kunst en Techniek Academie voor LO Kunstzinnige Therapie Accountancy Lerarenopleiding VO (afh. Van vakrichting) Accountancy & Agribusiness Logopedie Archeologie Maatschappelijk

Nadere informatie

Overzicht met lotingstudies in het HBO, studiejaar 2016-2017

Overzicht met lotingstudies in het HBO, studiejaar 2016-2017 Overzicht met lotingstudies in het HBO, studiejaar 2016-2017 Is één van onderstaande opleidingen de opleiding waarvoor je je hebt aangemeld? Dan moet je meedoen aan de selectieprocedure (loting). Om deel

Nadere informatie

Studie & Werk Tabellen HBO

Studie & Werk Tabellen HBO Studie & Werk 2017 Tabellen HBO Amsterdam, juni 2017 In opdracht van Elsevier Weekblad Studie & Werk 2017 De arbeidsmarktpositie van hbo- en wo-alumni Statistische bijlage: tabellen hbo ers Paul Bisschop

Nadere informatie

1,4% ten opzichte van studiejaar

1,4% ten opzichte van studiejaar 1 februari 2018 Feiten & Cijfers Stijgende lijn in instroom, inschrijvingen en aantal gediplomeerden hbo houdt stand. Grote toename instroom associate degrees. De instroom in het hbo in studiejaar 2017-2018

Nadere informatie

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen dinsdag 9 oktober 2018

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen dinsdag 9 oktober 2018 Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen dinsdag 9 oktober 2018 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhof College, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College,

Nadere informatie

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 9 oktober 2017

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 9 oktober 2017 Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 9 oktober 2017 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhof College, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College

Nadere informatie

Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Maandag 3 oktober 2016

Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Maandag 3 oktober 2016 Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Maandag 3 oktober 2016 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhof College, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College

Nadere informatie

OPEN DAG NHL STENDEN. Programma VISIT E PLORE MEET. #nhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden NHL Stenden Hogeschool

OPEN DAG NHL STENDEN. Programma VISIT E PLORE MEET. #nhlstenden. nhlstenden nhlstenden nhlstenden NHL Stenden Hogeschool OPEN DAG NHL STENDEN Programma VISIT E PLORE MEET # NHL Stenden Hogeschool Ontdek NHL Stenden! Welkom op de Open Dag Maak kennis met de opleidingen van onze hogeschool en ontdek de studie die bij jou past.

Nadere informatie

havo HBO doorstroomeisen

havo HBO doorstroomeisen havo HBO doorstroomeisen VOOROPLEIDINGSEISEN VOOR OPLEIDINGEN VAN HET HOGER BEROEPSONDERWIJS 1. In deze bijlage wordt verstaan onder: NT: profiel natuur en techniek NG: profiel natuur en gezondheid EM:

Nadere informatie

Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Maandag 3 oktober 2016

Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Maandag 3 oktober 2016 Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Maandag 3 oktober 2016 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhof College, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College

Nadere informatie

3. ONDERWIJS. Resultaten onderwijs. Ontwikkeling onderwijsaanbod. De juiste student op de juiste plaats. Faciliteiten voor studenten

3. ONDERWIJS. Resultaten onderwijs. Ontwikkeling onderwijsaanbod. De juiste student op de juiste plaats. Faciliteiten voor studenten 3. ONDERWIJS Resultaten onderwijs Ontwikkeling onderwijsaanbod De juiste student op de juiste plaats Faciliteiten voor studenten Internationalisering Kennisoverdracht en ontwikkelingssamenwerking Jaarverslag

Nadere informatie

Biologie, scheikunde en medische opleidingen

Biologie, scheikunde en medische opleidingen Biologie, scheikunde en medische opleidingen... 2 Wiskunde, natuurkunde en informatica... 2 Bouwkunde en civiele techniek... 3 Ontwerpopleidingen... 4 Techniek en maatschappij... 4 Biologie, scheikunde

Nadere informatie

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen dinsdag 9 oktober 2018

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen dinsdag 9 oktober 2018 Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen dinsdag 9 oktober 2018 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhof College, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College,

Nadere informatie

Instroom hbo afgenomen maar forse groei aantal gediplomeerden

Instroom hbo afgenomen maar forse groei aantal gediplomeerden Instroom hbo afgenomen maar forse groei aantal gediplomeerden Groei bij gezondheidszorg, aantal studenten in het hbo stabiliseert, aandeel allochtonen blijft groeien, 5% groei in diploma s, aantal Ad-studenten

Nadere informatie

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 9 oktober 2017

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 9 oktober 2017 Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen maandag 9 oktober 2017 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhofcollege, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College

Nadere informatie

Studie & Werk Tabellen HBO

Studie & Werk Tabellen HBO Studie & Werk 2018 Tabellen HBO Amsterdam, juni 2018 In opdracht van Elsevier Weekblad Studie & Werk 2018 De arbeidsmarktpositie van hbo- en wo-alumni Statistische bijlage: tabellen hbo ers Paul Bisschop

Nadere informatie

Rapportage Toplijsten havo 4/5 en vwo 5/6

Rapportage Toplijsten havo 4/5 en vwo 5/6 Rapportage Toplijsten havo 4/5 en vwo 5/6 www.qompas.nl Top-50 studies op Qompas StudieKeuze September 2016 tot en met maart 2017 Surrounded by Talent Inleiding Deze maand publiceren wij de top-50 studies

Nadere informatie

3. ONDERWIJS. Ontwikkeling onderwijsaanbod. Resultaten onderwijs. De juiste student op de juiste plaats. Faciliteiten voor studenten

3. ONDERWIJS. Ontwikkeling onderwijsaanbod. Resultaten onderwijs. De juiste student op de juiste plaats. Faciliteiten voor studenten 3. ONDERWIJS Ontwikkeling onderwijsaanbod Resultaten onderwijs De juiste student op de juiste plaats Faciliteiten voor studenten Internationalisering van onderwijs Kennisoverdracht en ontwikkelingssamenwerking

Nadere informatie

Ook zonder aanbevolen vak ben je toelaatbaar, het is geen vereiste.

Ook zonder aanbevolen vak ben je toelaatbaar, het is geen vereiste. Toelatingseisen en aanbevolen vakken NHL/Stenden Hogeschool en Hogeschool Van Hall Larenstein 2018-2019 In dit document is de landelijke lijst met toelatingseisen van alle opleidingen van de NHL/Stenden

Nadere informatie

CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ. Zonder meer: Assistent Radiodiagnostiek en therapie?? Bewegingsagogie en Psychomot. Ther. Creatieve Therapie

CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ. Zonder meer: Assistent Radiodiagnostiek en therapie?? Bewegingsagogie en Psychomot. Ther. Creatieve Therapie CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ. HAVO - HBO Zonder meer: Academie voor LO Archeologie Assistent Radiodiagnostiek en therapie?? Audiologie Beeldende Kunst en Vormgeving Bewegingsagogie en Psychomot. Ther. Circus

Nadere informatie

Subsector geografie. Sectorbeeld Gedrag & Maatschappij, Inspectie van het Onderwijs,

Subsector geografie. Sectorbeeld Gedrag & Maatschappij, Inspectie van het Onderwijs, Samenvatting... 2 Minst aantal opleidingen... 2 Minst aantal studenten... 3 Instroom neemt af... 3 Laagste uitval... 3 Lager diplomarendement... 3 Daling in switch... 3 Twee nieuwe opleidingen... 4 Weinig

Nadere informatie

Feiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs

Feiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs 2010 1 Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs 2010 Ten opzichte van 2009 is de instroom stabiel: -0,3 procent

Nadere informatie

Factsheet Toelatingstoets PABO

Factsheet Toelatingstoets PABO Pabo-opleidingen zitten in de lift De pabo s hebben de afgelopen jaren veel stappen gezet om de kwaliteit verder te versterken, onder meer door de invoering van de toelatingstoetsen. Deze maatregelen betalen

Nadere informatie

Op welke school zitten onze oud-werkers vmbo nu?

Op welke school zitten onze oud-werkers vmbo nu? In deze bijdrage geven de decanen van de drie afdelingen een indruk van de vervolgkeuzes van onze werkers. Die keuzes vertonen jaar in jaar uit natuurlijk fluctuaties, anderzijds geeft het beeld van één

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 27438 28 augustus 2015 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 22 augustus 2015, nr. 759965,

Nadere informatie

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen dinsdag 9 oktober 2018

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen dinsdag 9 oktober 2018 Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen dinsdag 9 oktober 2018 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhof College, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College,

Nadere informatie

Opdracht LOB Hoofdstuk 1, opdracht 1.A

Opdracht LOB Hoofdstuk 1, opdracht 1.A Opdracht LOB Hoofdstuk 1, opdracht 1.A Opdracht door een scholier 353 woorden 13 februari 2006 3,3 9 keer beoordeeld Vak LOB Hoofdstuk1 Opdracht 1.A Welk profiel heb je gekozen of ga je waarschijnlijk

Nadere informatie

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen woensdag 7 oktober 2015

Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen woensdag 7 oktober 2015 Voorlichtingsavond HBO & WO Opleidingen woensdag 7 oktober 2015 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhof College, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College,

Nadere informatie

VWO naar bachelor HBO

VWO naar bachelor HBO VWO naar bachelor HBO Bijlage B. Nadere vooropleidingseisen voor opleidingen van het hoger roepsonderwijs. In deze bijlage wordt verstaan onder: NT: profiel natuur en techniek NG: profiel natuur en gezondheid

Nadere informatie

VWO (nieuwe) doorstroomlijsten naar HBO

VWO (nieuwe) doorstroomlijsten naar HBO Vastgestelde OCW regeling per oktober 2008 VWO (nieuwe) doorstroomlijsten naar HBO Eisen voor opleidingen van het hoger onderwijs, bij de profielen in het voortgezet onderwijs zoals die vanaf 1 augustus

Nadere informatie