Bypass operatie en arterieel vaatlijden

Transcriptie

1 Bypass operatie en arterieel vaatlijden Deze folder geeft u een globaal overzicht van de operatieve behandeling bij arterieel (slagaderlijk) vaatlijden aan de benen. Het is goed om u te realiseren dat de situatie voor u persoonlijk anders kan zijn dan hier beschreven. Arterieel vaatlijden Arterieel vaatlijden ontstaat door aderverkalking (atherosclerose) in de slagaderlijke bloedvatwand. In de slagaders ontstaan door slijtage kleine haarscheurtjes in de binnenste bekleding. Cholesterol, vooral bij een verhoogd cholesterolgehalte in het bloed, dringt via deze scheurtjes in de bloedvatwand waardoor de bloedvatwand verdikt met vernauwing van het bloedvat als gevolg. Kalkzouten binden zich vervolgens aan de cholesterol waardoor verstijving/verharding van het bloedvat (slagaderverkalking). Door de steeds verder toenemende vernauwing slibt het bloedvat langzaam dicht met alle gevolgen van dien. Dit kan vaatvernauwingen geven in het gehele lichaam (voor meer informatie zie folder Atherosclerose ). Een slagadervernauwing van de benen veroorzaakt pas verschijnselen van etalagebenen (claudicatio intermittens) als deze meer dan 50 % van de doorsnede van het bloedvat beslaat. Dan neemt de bloedstroom achter de vernauwing duidelijk af. Om te onderzoeken of uw klachten worden veroorzaakt door een slagadervernauwing en de ernst hiervan wordt gebruik gemaakt van echo onderzoek (doppler en/of duplex, zie voor meer informatie de folder Vaatonderzoek ). Behalve de ernst van de vernauwing is ook de lengte en plaats van het vernauwde deel van belang voor een eventuele behandeling. Bekende risicofactoren voor slagaderverkalking zijn roken, hypertensie (hoge bloeddruk), diabetes mellitus (suikerziekte) en een te hoog cholesterolgehalte in het bloed. Classificatie vaatlijden benen volgens Fontaine Vernauwingen en/of afsluitingen van bloedvaten in de benen kunnen in verschillende mate van ernst voorkomen en met een wisselend klachtenpatroon. Om spraakverwarring te voorkomen is een classificatie opgesteld door dokter Fontaine in 1954: Stadium I: vaatafwijkingen zonder klachten Stadium II (a en b): etalagebenen (claudicatio intermittens) Stadium III: pijn bij rust Stadium IV: wondjes aan tenen/voeten die niet goed genezen, weefselversterf (gangreen) Behandelingsplan Indien de klachten van een vaatvernauwing zodanig zijn dat niet kan worden volstaan met leefregels en looptraining, dan zal de specialist de mogelijkheden van een meer ingrijpende behandeling met u bespreken. In principe wordt nagegaan of het dotteren (oprekken) van een vernauwing mogelijk is (kijk voor meer informatie in de folder Dotterbehandeling ) of dat een operatie de enige keus is. Om hierover een beslissing te kunnen nemen is vaak 1-5

2 aanvullend beeldvormend onderzoek nodig zoals een CT scan of MRI met contrast in de bloedvaten (dit heet dan een CTA of een MRA). Wanneer er sprake is van meerdere vernauwingen hoeven deze niet altijd allemaal behandeld te worden. De hoogst gelegen vernauwing dient als regel het eerst te worden behandeld. Vaak zullen de klachten hierdoor al voldoende zijn verminderd, zodat alleen met een operatie of met het dotteren van deze hoogste vernauwing kan worden volstaan. Operatieve behandeling Het kan zijn dat voor uw arterieel vaatlijden van de benen een buikoperatie aan de buiken/of bekkenslagaders moet plaatsvinden. Dit valt echter buiten het bestek van deze folder. Indien de vaatafsluiting zich in de dijbeenslagader bevindt, zal een vaatoperatie in het been nodig zijn. Dit kan het geval zijn als de klachten zo ernstig zijn dat er sprake is van kritieke ischemie. Daaronder wordt verstaan dat u met name s nachts pijn heeft of dat wondjes aan de voeten niet willen genezen. Voor patiënten met etalagebenen, die geen verbetering zien van hun loopafstand met gesuperviseerde looptraining en bij wie een dotterbehandeling niet mogelijk is, kan een vaatoperatie soms ook zinvol zijn. Bypassoperatie Bij een bypassoperatie wordt een omleiding (bypass) aangelegd van de afgesloten of ernstig vernauwde dijbeenslagader. De bovenste aansluiting van de bypass zal meestal ter hoogte van de lies op de liesslagader worden gemaakt. De plaats voor de onderste aansluiting wordt bepaald aan de hand van het eerder uitgevoerde beeldvormend onderzoek (duplex, Cta of MRA). Dit kan boven de knie (supragenuale bypass) of onder de knie (infragenuale bypass) zijn. De operatie kan plaatsvinden onder algehele verdoving (narcose) of onder zogenaamde regionale verdoving (via een ruggenprik wordt alleen het onderste gedeelte van het lichaam gevoelloos gemaakt). Het besluit over de soort verdoving neemt de anesthesist samen met u. Of de bypass op de lange termijn doorgankelijk blijft hangt af van de lengte (hoe korter, hoe beter), de diameter en de kwaliteit van de bypass. Er zijn verschillende soorten bypasses: een bypass, waarvoor een eigen ader van de patiënt wordt gebruikt of een bypass van biologisch materiaal of van kunststof. Bij de bypass boven de knie maakt het geen groot verschil voor de doorgankelijkheid op lange termijn wat voor soort bypass wordt gebruikt. Bij een bypass onder de knie wordt bij voorkeur een lichaamseigen ader gebruikt, mits deze van goede kwaliteit is. De ader die gebruikt wordt voor de omleiding ligt ook in het bovenbeen en dient voor het terugvoeren van bloed uit het been naar het hart. Deze ader kunt u missen, aangezien dieper in het been de hoofdaders liggen, die verreweg het belangrijkst zijn voor het 2-5

3 terugvoeren van bloed. Deze ader wordt bijvoorbeeld ook bij een operatie wegens spataders verwijderd. Heeft u in het verleden een spataderoperatie ondergaan, of is deze ader te dun of verstopt door een vroegere aderontsteking, dan kan het zijn dat u geen bruikbare ader meer heeft voor een omleidingsoperatie. Dit kan een reden zijn om een kunststof bypass te gebruiken of om te onderzoeken of er in uw armen wel bruikbare aders aanwezig zijn. Voorbereiding U wordt de avond voor de behandeling of de ochtend van de behandeling opgenomen. In het opnamegesprek stelt de afdelingsverpleegkundige u een aantal vragen over uw gezondheid en leefomgeving. U mag vanaf 00:00 de nacht ervoor niet meer eten of drinken of roken Uw ochtend medicatie (zoals afgesproken met de anesthesist) mag u innemen met wat water Op de ochtend van de behandeling wekt de verpleegkundige u al vroeg om voorbereidingen te treffen. Zoals: wassen en operatiekleding aan doen. Hierna kunt u rusten tot de verpleegkundige u naar de holding van de operatiekamers brengt. Hoe verloopt de procedure? Wanneer de operatiekamer klaar is voor u, zult u naar binnen gebracht worden. Op de operatiekamer voert het operatieteam samen met u nog een laatste check uit. Daarna gaat de anesthesist, samen met de anesthesiemedewerker, aan de slag om uw verdoving of narcose te verzorgen. U zult een blaascatheter krijgen, maar omdat dit na de verdoving gebeurt, merkt u hier niets van. Als het anesthesieteam klaar is, zal het been of de benen steriel afgedekt worden. Wanneer de ader van het been gebruikt wordt, is het nodig om een lange incisie te maken aan de binnenzijde van het been om deze ader in zijn geheel uit te nemen. Deze wordt dan onder de spieren door getunneld naar de plaats waar die aangesloten moet worden. De huid wordt zoveel mogelijk gesloten met binnenwaartse huidhechtingen die zelf oplossen. De operatie neemt een aantal uren (2,5 tot 5) in beslag, afhankelijk van hoe ingewikkeld de bypass operatie is. Na de operatie Na de operatie worden een aantal zaken frequent gecontroleerd, zowel op de uitslaapkamer als op de verpleegafdeling: het kloppen van de slagaders op de voet: pulsaties he doppler signalen op de voet lekkage van de wond de temperatuur van de benen en armen de bloeddruk Na de operatie mag u direct weer lopen. Voor het herstel is het juist goed om snel uit bed te gaan mobiliseren. 3-5

4 Nadat u uit het ziekenhuis ontslagen bent, zal uw vaatchirurg u op de polikliniek controleren. Deze controle wordt vaak gecombineerd met het bekijken van de bypass middels duplexonderzoek. Eventuele nieuwe vernauwingen kunnen zo snel opgespoord worden. Pijn na de ingreep U kunt pijn hebben na de ingreep. Juist omdat pijn per persoon verschilt, is het belangrijk dat u dit zelf goed aangeeft. Pijnmeting en medicatie De verpleegkundige vraagt u enkele malen per dag om de pijn met een cijfer aan te geven. Het cijfer 0 houdt in dat u geen pijn heeft en de 10 is de ergste pijn die u zich kunt voorstellen. Heeft u (opkomende) pijn of helpen de medicijnen onvoldoende? Bespreek dit dan meteen met de verpleegkundige of arts. Hoe langer u pijn heeft, hoe moeilijker het is om het te bestrijden. Goede pijnstilling heeft veel voordelen. Na de ingreep kunt u beter slapen, eten en drinken. Dit bevordert uw herstel. Complicaties Vanwege de grote kans op complicaties wordt in de meeste gevallen pas tot een operatieve behandeling besloten als de klachten dermate ernstig zijn dat dit een operatie rechtvaardigt. Geen enkele ingreep is vrij van de kans op complicaties. Zo zijn, ook bij deze operatie, de normale risico s op complicaties van een operatie aanwezig, zoals wondinfectie, bloeding, trombose en longembolie, longontsteking, blaasontsteking of hartinfarct. Verder kunt u verwachten dat in het gebied van het operatielitteken na de genezing het normale gevoel zal zijn verdwenen. Bij operaties aan een slagader zijn er ook specifieke complicaties mogelijk: een nabloeding (er wordt immers geopereerd aan een groot bloedvat) of een afsluiting van de bypass (trombose) Bij het optreden van een dergelijke complicatie moet vaak opnieuw geopereerd worden. Uiteraard wordt geprobeerd de risico s zo klein mogelijk te houden. Daarom worden vele voorzorgsmaatregelen genomen. Weer thuis Voor de operatie kreeg u al medicatie voorgeschreven. In de meeste gevallen zal dit clopidogrel zijn (plavix, grepid). Na de operatie zult u met deze medicatie doorgaan om het bloed dun genoeg te houden. Afhankelijk van de soort bypass die is aangelegd wordt u aangemeld bij de thrombosedienst voor het eerste jaar na aanleggen van de bypass. Het herstel kan langer duren dan u denkt. U kunt veel last hebben van oedeem (vocht) in het geopereerde been. Dit komt omdat de weefsels van het been gewend waren aan weinig bloedtoevoer en ineens veel meer bloedtoevoer hebben gekregen. Uw been, vooral uw kuit 4-5

5 kan hierdoor stijf aanvoelen. Na genezing van de wonden is het mogelijk dit te behandelen met een steunkous of met lymfdrainage. Het vocht trekt langzaam weg in de eerste 3-6 maanden na de operatie. Een gezonde levenswijze is heel belangrijk om opnieuw problemen te voorkomen, dus: absoluut niet roken veel lichaamsbeweging geen overgewicht een goed gereguleerde bloeddruk, bloedsuiker- en cholesterolgehalte Vragen of meer informatie? Als u na het lezen van deze folder nog vragen hebt, kunt u contact opnemen met de poli Chirurgie (036)