nieuwsbrief OGGZ OGGZ in het kort Steeds vaker meervoudige problematiek Veel gezichten, één logo

Transcriptie

1 Nieuwsbrief :27 Pagina 1 Jaargang 1 nummer 1, maart 2006 Nieuwsbrief voor medewerkers en bestuurders van organisaties en gemeenten die zijn betrokken bij de Openbare Geestelijk Gezondheidszorg in de regio Zuid-Holland Zuid nieuwsbrief OGGZ De afgelopen jaren werken verschillende partijen aan het vormgeven van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ). Iedere partij geeft een bijdrage vanuit haar eigen expertise aan het convenant dat zij in 2002 hebben ondertekend. Wat wordt nu precies onder OGGZ verstaan? Welke bijdrage leveren de convenantpartners? Wat is de rol van de gemeente? Hoe kunnen de doelstellingen nog concreter worden gemaakt? Deze en andere vragen komen aan de orde in de nieuwsbrief waarvan het eerste exemplaar voor u ligt. Eén van de eerste concrete resultaten van de samenwerking is het regionaal Meldpunt Zorg en Overlast. U leest vanaf pagina 5 meer over het Meldpunt ZO. OGGZ in het kort Veel gezichten, één logo Binnen de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg werken veel mensen van verschillende organisaties. Centraal staat de hulp aan de zogenoemde zorgmijders: mensen die hulp nodig hebben maar er niet om vragen. Om die hulp een eigen gezicht te geven, en de samenwerking tussen de gemeenten en de hulpverlenende instaties te benadrukken, is er nu één logo ontworpen. Uitgangspunten hierbij waren de begrippen samenwerking, zorg, gemeenschap, openbaar. De partners van de OGGZ vertegenwoordigen de organisatie achter het Meldpunt ZO, daarom zijn de ronde vormen uit het logo van het Meldpunt ZO ook in het logo OGGZ gebruikt. De letters O en Z verwijzen weer subtiel naar ZO en het boogje boven de letters benadrukt de onderlinge samenwerking. Als lijfspreuk voor de OGGZ is gekozen: 'zorgen doen we samen', en vanaf nu zult u deze pay-off en het nieuwe logo regelmatig tegen gaan komen in de diverse uitingen van de OGGZ. Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) staat voor zorg voor mensen die daar zelf niet om vragen, maar die het wel nodig hebben (preventie, opvang en zorg). De problematiek van de OGGZ is breed: variërend van huiselijk geweld tot psychosociale hulp na rampen en van preventie tot crisisopvang. Doelgroep OGGZ Verslaafden, (ex) psychiatrische patiënten, mishandelde vrouwen, dak- en thuislozen. Ook de kinderen van kwetsbare groepen worden als doelgroep beschouwd bij de uitvoering van de OGGZ-activiteiten. Signalen* De afgelopen jaren worden gemeenten steeds meer geconfronteerd met een groep mensen met meervoudige problematiek, die tussen wal en schip valt. Thuis of op straat verkommeren of verloederen zij en veroorzaken daarnaast regelmatig overlast. In de maatschappelijke opvang worden steeds meer mensen opgevangen, onder wie mensen met ernstige psychiatrische problematiek. In de loop van de jaren is een groep zwervenden (daklozen) ontstaan met meervoudige problemen. Het aantal zorgwekkende zorgmijders neemt toe. Steeds meer mensen komen vanuit overlastsituaties in beeld bij de politie, onder meer door psychische crisissituaties. Organisatie OGGZ In de regio Zuid-Holland Zuid werken gemeenten en organisaties gezamenlijk aan de aanpak van OGGZ. Het OGGZ beleid wordt besproken in het Directeurenoverleg Kwetsbare Groepen en het Beleidsoverleg. Directeurenoverleg Kwetsbare Groepen Het Directeurenoverleg Kwetsbare Groepen is de stuurgroep OGGZ. In het directeurenoverleg zijn alle organisaties op directieniveau vertegenwoordigd. De voorzitter van dit overleg is de heer D. Corporaal. Het overleg heeft een besluitvormend karakter en bespreekt verder zaken van gemeenschappelijk belang en komt minimaal viermaal per jaar bijeen. Steeds vaker meervoudige problematiek Beleidsoverleg OGGZ Hierin zijn alle organisatie op beleids-/managementniveau vertegenwoordigd. Dit beleidsoverleg is belast met de uitvoering van het regionale convenant, de voorbereiding van het directieoverleg en de praktische afstemming van de activiteiten. Dit overleg wordt voorgezeten door Hermien Janssens, beleidsmedewerker van de sector Onderwijs en Welzijn van de gemeente Dordrecht. Zij is ook de secretaris van het directeurenoverleg. Dit overleg komt voorafgaand aan het directeurenoverleg bijeen. * 'Netwerk Gezonde Gemeenten: 57 vragen over de OGGZ', VNG Uitgeverij, Den Haag.

2 Nieuwsbrief :27 Pagina 2 Voorzitter OGGZ de heer Corporaal: "Er is veel vertrouwen in elkaar" Wie doet wat in de OGGZ? professionalisering Sociaal Maatschappelijk Team Gemeente Gorinchem werkt aan professionalisering Voor het eerste convenant er was, zaten verschillende partijen uit de regio al regelmatig om de tafel om de gezamenlijke aanpak van bepaalde onderdelen van de gezondheidszorg vorm te geven. Het besef dat we allemaal met dezelfde problematiek te maken hebben en dat we bij het oplossen daarvan elkaar nodig hebben, dat we het samen moeten regelen, was toen al aanwezig. Het op één lijn brengen van mensen kost tijd Op basis van het landelijke convenant volgde er in 2002 een nieuwe start. De problematiek is complex. Hoewel de afgelopen periode heel vruchtbaar is samengewerkt, verloopt het proces af en toe stroperig, een lange adem is gewenst. Met de invulling van de behoefte aan stroomlijning in de vorm van een centraal meldpunt zijn we lang bezig geweest. Het op één lijn brengen van instellingen en mensen kost tijd, moeite en energie. Daarnaast is het geld dat besteed kan worden nog altijd schaars ten opzichte van alle wensen en ideeën die er zijn. In de praktijk moeten we telkens bijsturen en soms is een stapje terug noodzakelijk. Nadat we bijvoorbeeld de sociale kaart hadden vastgesteld, viel het beheer hiervan in de praktijk tegen. Om de kaart actueel houden is inzet nodig. Zo worden plannen telkens bijgessteld. Samenwerking Samenwerking is van groot belang De sfeer tussen de convenantpartners ervaart de heer Corporaal als open en bijzonder goed. De gemeente Dordrecht staat daadwerkelijk open voor andere ideeën vanuit de gemeenten en instellingen. Er is veel vertrouwen in elkaar. Vanaf de ondertekening van het convenant Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) in 2002 bewaakt het Directeurenoverleg Kwetsbare Groepen de voortgang. De heer D. Corporaal, oud-burgemeester van Zwijndrecht, is vanaf het begin als onafhankelijk voorzitter betrokken bij dit overleg. Wij blikken met hem terug op het convenant en kijken alvast vooruit naar de onderwerpen die de komende jaren binnen het OGGZ-beleid aan de orde komen. Daarbij benadrukt de heer Corporaal het belang van de samenwerking tussen de partners. Daarbij hebben de partners de overtuiging dat de aanpak van OGGZ noodzakelijk is. De samenwerking tussen de convenantpartners is er op gericht om mensen met een acuut probleem direct te kunnen helpen. Hiervoor moet een goede inbedding worden gevonden, zodat ook daadwerkelijk directe hulp kan worden geboden. Mensen moeten niet van het kastje naar de muur worden gestuurd. Om dat te voorkomen moeten we forse stappen vooruit nemen, aldus een betrokken heer Corporaal. Dordrecht, Zwijndrecht, Gorinchem, alle gemeenten hebben in meer of mindere mate met dezelfde problematiek te maken als het gaat om bijvoorbeeld de opvang van dak- en thuislozen, verslavingszorg en het geven van psychiatrische hulp. De samenwerking tussen gemeenten onderling en met het maatschappelijk middelveld is van groot belang. We hebben elkaar nodig. Als bijvoorbeeld schuldhulpverlening een belangrijk item is maar de woningbouwcorporaties voelen niets voor de aanpak, dan lukt het niet om die mensen te helpen. In de komende jaren gaan we ons ook extra bezighouden met de overlastgevers. De problemen verschuiven telkens van de ene naar de andere wijk. Dit vraagt van beleidsmakers en beleidsuitvoerders veel flexibiliteit. Ook hierbij is het belangrijk dat partners elkaar kennen en weten te vinden. Wmo Voor de komende jaren ziet de heer Corporaal vooral de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) met belangstelling tegemoet. Een van de prestatievelden uit de Wmo is de OGGZ. Welke bevoegdheden krijgen de gemeenten als de wet inderdaad per 1 januari 2007 wordt ingevoerd? Hoe verlopen de geldstromen? Komt alleen de huiselijke zorg bij de gemeenten terecht of ook de andere zorgtaken? Tot nu toe is het praten over de Wmo een vingeroefening, maar wat wordt er straks daadwerkelijk bij de gemeenten neergelegd? Een nieuw convenant dat vooral voortborduurt op het oude convenant. In de werkplannen moet de behoefte van dat moment aan de orde komen: Wat dient zich aan? Onze bezigheden moeten op een lijn liggen met de politieke en maatschappelijke ontwikkelingen. De invoering van de Wmo kan misschien verandering brengen in de zaken waarmee we tot nu toe bezig zijn geweest. Onze bezigheden moeten op een lijn liggen met de maatschappelijke ontwikkelingen Schuldhulpverlening Naast de Wmo gaan we ook verder met de aanpak van schuldhulpverlening. De pilot wordt verder uitgewerkt. Het aantal mensen dat in de schulden raakt zal toenemen. Specifieke aandacht voor de onderkant van de samenleving wordt steeds belangrijker. Nieuwsbrief Deze nieuwsbrief is een uitstekend middel om alle partners meer te betrekken bij de ontwikkelingen. Het directeurenoverleg ziet dat de informatie vanuit de verschillende overlegvormen nog te vaak bij een kleine groep blijft hangen. Deze nieuwsbrief geeft meer inzicht in wat er allemaal gebeurt op het gebied van de OGGZ en geeft daarbij de nodige achtergrondinformatie. Een waardevolle bijdrage aan onze samenwerking! De Gemeente Gorinchem werkt aan de professionalisering van het Sociaal Maatschappelijk Team (SMT) en de invoering van een privacyreglement en registratiesysteem. Daarnaast organiseerde de gemeente afgelopen januari een informatiemiddag voor OGGZ-signaleerders. Voor de informatiemiddag waren medewerkers van ouderenbonden, het jongerenwerk, Rivas Zorggroep, MEE ZHZ, de Grote Rivieren, commissie Ouderenproof, de politie, Stichting Zonnebloem, het Rode Kruis, woningbouwcorporaties, Bouman GGZ en het Gehandicaptenplatform aanwezig. Zij werden geïnformeerd over het nieuwe Meldpunt Zorg en Overlast (ZO), het SMT Gorinchem en een tweetal projecten voor zorgwekkende zorgmijders. Acties 2006 De heer H. Netze, wethouder Zorg, opende de bijeenkomst. Hij gaf aan dat de gemeente blij is met de start van het Meldpunt ZO. De gemeente krijgt graag inzicht in de omvang en aard van de lokale problematiek binnen de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ). Wethouder Netze sprak de hoop uit dat de aanwezigen de complexe problematiek van kwetsbare burgers signaleren en aangeven bij het Meldpunt ZO. Op deze manier voorkomen we dat problemen verergeren en kan er 'hulp op maat' worden geboden. OGGZ en Huiselijk Geweld De stuurgroep van de regionale aanpak Huiselijk Geweld blijft voorlopig bestaan. De regionale aanpak is gericht op de bestrijding van de verschillende vormen van huiselijk geweld (waaronder ouderenmishandeling). Bij deze aanpak wordt onder andere gewerkt aan het verbeteren van de (pleger) hulpverlening en opvang van kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld. Voor meldingen van huiselijk geweld kunnen professionals, slachtoffers, plegers en kinderen bij het Meldpunt Zorg en Overlast van de GGD terecht. Het oorspronkelijke Meld- en Adviespunt Huiselijk Geweld, dat bij stichting Blijf van m'n Lijf was ondergebracht, gaat verder als het Steun- en Adviespunt Huiselijk Geweld. Bijeenkomst OGGZ en de Wmo De Tweede Kamer heeft de invoering van de Wmo uitgesteld tot 1 januari Vanaf die datum worden gemeenten belast met de uitvoering van de Wmo. De gevolgen van deze wet voor de OGGZ staan centraal in de jaarlijkse thematische bijeenkomst die in het najaar plaatsvindt. Deze bijeenkomst zal ook worden aangegrepen om te praten over een nieuw af te sluiten convenant OGGZ Deze bijeenkomst moet nog worden gepland. Vervolgens verzorgde mevrouw G. Noordhoek van de GGD Zuid-Holland Zuid een presentatie over de werkwijze en de doelen van het nieuwe regionale Meldpunt ZO. Signalenkaart zorgmijders Mevrouw S. Stevens van de Grote Rivieren gaf een heldere uiteenzetting van de kenmerken van zorgwekkende zorgmijders. De signalering van de doelgroep kan worden verbeterd door een nieuw instrument. In april zal de Grote Rivieren de signalenkaart met een handleiding verspreiden onder de Lokale Zorgnetwerken en vrijwilligersorganisaties. Grijs Genoegen Ten slotte gaf mevrouw I. Brugmans van het Leger des Heils meer bekendheid aan het project 'Grijs Genoegen'. Met dit project, dat eind 2005 in Gorinchem is gestart, wordt getracht zorgmijdende ouderen uit een sociaal isolement te halen. De noodzaak van 'Grijs Genoegen' werd ondersteund door een casus en een video. De aanwezigen gaven aan de bijeenkomst erg zinvol te vinden, met veel heldere informatie. Acties OGGZ 2006 Implementatie Meldpunt ZO en Lokale Zorgnetwerken voor OGGZ Integrale aanpak Huiselijk Geweld Nieuw convenant Aanpak bemoeizorg overlastgevers Evaluatie projecten schuldhulpverlening, signaleringsinstrument en preventieactiviteiten kwetsbare kinderen signalenkaart zorgmijders De Grote Rivieren verbetert signalering De aanmelding van zorgwekkende zorgmijders verloopt niet altijd via de huisarts. Deze cliënten willen meestal helemaal niets en dus zijn ze niet altijd goed in beeld. Om de signalering te verbeteren, werkt de Grote Rivieren momenteel in samenwerking met andere maatschappelijke instanties aan een signaleringsinstrument. Het signaleringsinstrument zal aansluiten bij het Meldpunt ZO (zie artikel verderop in deze nieuwsbrief). voor instanties die deelnemen aan een zorgnetwerk Vanaf april 2006 starten er voorlichtingsbijeenkomsten Een onderdeel van dit instrument is het signalenkaartje. en andere relevante instanties. Hulp- en dienstverleners, bijvoorbeeld wijkagenten en Tijdens deze bijeenkomsten wordt het Meldpunt Zorg huismeesters van woningbouwverenigingen, krijgen en Overlast en de nieuwe structuur/ methodiek van de dit op zak en kunnen zo checken of er sprake is van Lokale Zorgnetwerken gepresenteerd. Daarnaast introduceert De Grote Rivieren het signalerinsinstrument. zorgwekkend zorgmijdend gedrag. Als zij vermoeden dat dit het geval is, kunnen ze dit melden bij het Meldpunt Zorg en Overlast. Wanneer uit een melding een uitnodiging op de hoogte worden gesteld over het tijd- De betreffende instanties zullen door middel van een vermoeden van psychiatrische problematiek blijkt, gaat stip en de locatie. De Grote Rivieren met deze casuïstiek aan de slag.

3 Nieuwsbrief :27 Pagina 4 meer huisbezoeken Stichting Opmaat opereert vanuit de Lokale Zorgnetwerken Convenant OGGZ Op 8 maart 2006 loopt het huidige regionale convenant af. Een nieuw op te stellen convenant moet leiden tot hernieuwde afspraken voor het OGGZ-beleid. Nieuw regionaal Meldpunt Zorg en Overlast (ZO) Meldpunt ZO geopend. Stichting Opmaat treedt binnen de OGGZ op in de Lokale Zorgnetwerken. Erik de Groot, rayonmanager Maatschappelijk Welzijn: Het Algemeen Maatschappelijk Werk werkte vooral vanuit het kantoor. Cliënten meldden zich aan voor hulp en deze werd in de spreekkamer gegeven. Met de komst van de Lokale Zorgnetwerken is onze aanpak veranderd." Zo gaan maatschappelijk werkers steeds vaker naar de cliënt en gaat het eerste contact niet altijd meer uit van de cliënt. We gaan dan niet zelf de straat op om onder bruggen en in steegjes te kijken, maar als er een hulpvraag bij de Lokale Zorgnetwerken binnenkomt, gaan we wel op huisbezoek. Soms komen we via de Lokale Zorgnetwerken ook weer in contact met mensen die al eerder hulp hebben gehad. Door de komst van de netwerken kan bijvoorbeeld ook worden voorkomen dat meerdere Onderzoek naar spreiding bijzondere groepen hulpverleners met dezelfde cliënten werken, zonder het van elkaar te weten. Waar nodig verwijzen we de mensen door naar andere instanties zoals de Grote Rivieren of Bureau Jeugdzorg, en voor huishoudelijke ondersteuning intern naar de thuiszorg of het team dat gespecialiseerd is in zorg aan psychiatrische cliënten. Stichting Opmaat ziet deze samenwerking in alle opzichten als zeer waardevol. Gestreefd wordt naar een scherpe aansluiting bij het prestatieveld OGGZ vanuit de Wmo en naar concrete doelstellingen voor de komende vier jaar. Het huidige convenant heeft betrekking op het gebied van de Drechtsteden en Alblasserwaard/ Vijfheerenlanden en is getekend door de bij het OGGZ overleg betrokken partijen. De activiteiten vinden hun basis in het landelijk convenant OGGZ hierin zijn de onderdelen van het basisaanbod OGGZ beschreven Doelstellingen convenant Kwetsbare groepen in de regio een minimaal bestaansniveau garanderen. Door onderlinge afspraken te komen tot een integrale aanpak voor kwetsbare groepen. Een aanpak die geen schotten of hindernissen oplevert voor cliënten die met meerdere partijen te maken hebben. Een vraaggestuurd aanbod te verzorgen, dat zich verder kenmerkt door samenhang en kwaliteit. Er voor te zorgen dat de beoogde, kwetsbare groepen een stem in het OGGZ-beleid hebben. "We moeten de doelgroep zelf aan het woord laten" Het ministerie van VWS heeft de regio Drechtsteden aangewezen als proeftuin voor een Wmo-pilot. De pilot heeft vooral betrekking op de zoekopdracht naar spreiding van voorzieningen en de hierbij benodigde zorg. De nadruk ligt op een tweetal aspecten: de vraag van bijzondere groepen naar huisvesting en ondersteunende activiteiten, en de draagkracht van de wijk of buurt. Met ingang van 9 januari is het Meldpunt Zorg en Overlast (ZO) van start gegaan. Hulpverlenende instanties kunnen sinds die datum meldingen doorgeven met betrekking tot overlast of zorgwekkende situaties. In april wordt het Meldpunt ZO officieel geopend. Eén meldpunt van groot belang In de regio Zuid-Holland Zuid zijn de afgelopen jaren diverse meldpunten opgezet voor het melden van huiselijk geweld, kindermishandeling, psychische hulpverlening of ouderenmishandeling. Alle meldpunten zijn stuk voor stuk noodzakelijk om, gevraagd of ongevraagd, mensen de juiste zorg of hulpverlening te kunnen bieden. De behoefte aan één centraal meldpunt voor alle meldingen op het gebied van zorg of overlast, werd echter steeds groter. Het aantal partijen dat zich heeft ingezet voor het realiseren van één meldpunt is dan ook zeer groot. Het Meldpunt Zorg en Overlast is een initiatief van het directieoverleg Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ). Onder voorzitterschap van de gemeente Dordrecht werken onder andere gemeenten, zorgaanbieders, maatschappelijke opvang, woningbouwcorporaties, GGD en politie gezamenlijk aan de OGGZ-problematiek in de regio Zuid-Holland Zuid. De GGD Zuid-Holland Zuid heeft van de gemeente Dordrecht de opdracht gekregen om het Meldpunt ZO op te starten. Wanneer belt u het Meldpunt ZO? Het Meldpunt ZO is opgezet om hulpverleners en inwoners, die zich zorgen maken over een situatie, de mogelijkheid te bieden een melding te doen bij één regionaal meldpunt. Bij een melding van zorg gaat het om personen die zichzelf of anderen verwaarlozen, sociaal geïsoleerd zijn, of waarbij sprake is van huiselijk en/of relationeel geweld. Denk hierbij aan een persoon met psychische klachten die regelmatig schreeuwend op het balkon staat, of aan iemand die vermoedelijk slachtoffer of pleger is van huiselijk geweld binnen een gezin. Bij een melding van extreme of langdurige overlast gaat het om bijvoorbeeld stankoverlast omdat iemand zichzelf en zijn huis zwaar laat vervuilen, overlast van huisdieren, verslavingsproblematiek etcetera. Stand van zaken Vanuit de instellingen zijn sinds de opening van het Meldpunt ZO al regelmatig telefonisch of per fax meldingen binnengekomen. Het systeem waarin de meldingen worden geregistreerd loopt goed en kan in deze opstartfase prima worden uitgetest. Na de officiële opening in april kunnen ook de inwoners van Zuid-Holland Zuid terecht bij het Meldpunt ZO. Soms is het nog zoeken naar een goede doorverwijzing van de meldingen naar de 15 Lokale Zorgnetwerken (zie artikel op pagina 7). Daarbij wordt het overzicht van contactpersonen van instellingen, waar enkelvoudige problematiek naar doorverwezen kan worden, steeds beter. Na 3 maanden Meldpunt ZO kan geconstateerd worden dat de doorverwijzing naar elkaar al goed verloopt. Hoe werkt het Meldpunt ZO? Bij een (telefonische) melding worden de gegevens genoteerd en wordt gevraagd naar zo veel mogelijk informatie over de persoon waarover wordt gemeld. Deze gegevens worden vertrouwelijk behandeld. Vervolgens wordt de ernst van de problematiek beoordeeld en verwerkt volgens een vastgesteld protocol. Indien een persoon/cliënt reeds bekend is bij de hulpverlening kan een directe doorverwijzing naar de betreffende instantie plaatsvinden. Een nieuwe melding wordt besproken in het zogeheten Lokale Zorgnetwerk dat aansluit bij de gemeente of wijk waar de persoon/cliënt woont, of wordt zo nodig doorverwezen naar een specialistisch team (bv. Regionaal Hulpverleningsteam Huiselijk Geweld). De coördinatoren die de meldingen aannemen staan borg voor een goede objectieve registratie en een adequate doorverwijzing. Bereikbaarheid Meldpunt ZO Om dit specifieke onderdeel uit te voeren is Yolanda waar ze samenkomen? Kunnen zij zelf aangeven wat ze Is er draagkracht duidelijke inventarisatie U kunt op de volgende manieren bij Meldpunt ZO een melding doen: van Straten, onder de vlag van Bureau Drechtsteden, als projectleider aangetrokken. Zij brengt op dit moment in beeld op welke wijze de vraag vanuit de doelgroepen kan worden geïnventariseerd. Een willen als het gaat om huisvesting of hebben we de wettelijke vertegenwoordigers van deze groep daarbij nodig? Hiervoor is de samenwerking met de directe hulpverlenende instanties onmisbaar. in de wijk en bij de omwonenden? Rivas gelooft in gezamenlijke aanpak telefoon op werkdagen van 8.30 tot uur (0909-meldpunt) meldpuntzo@ggdzhz.nl gecompliceerde opgave, want hoe kun je deze doel- Margret van Schie Teamleider Rivas Zorggroep: fax faxnummer groep benaderen? Welke vragen leg je hen voor als Daarnaast rijst de vraag of er draagkracht in de wijk "Als we er samen in slagen het Meldpunt ZO en de Lokale Zorgnetwerken volgens plan te laten functioneren, brief GGD Zuid-Holland Zuid, het gaat om huisvesting en hoe vind je draagvlak in is voor de voorzieningen om de doelgroep op te vangen, De komende tijd zal Yolanda de diverse betrokkenen is er sprake van een grote meerwaarde, zowel voor de betrokken organisaties als voor de cliënt. Een eenduidige t.a.v. Meldpunt ZO de buurt rond de voorzieningen? en als er draagkracht is of er ook draagvlak is bij de uitnodigen hierover mee te denken. verwerking van een melding en een adequate aanpak is immers waar we allemaal naar zoeken. Een duidelijke Postbus 166, 3300 AD Dordrecht omwonenden. Wanneer gaan we praten met om- Het project zal leiden tot een integraal plan van aan- inventarisatie van de problemen is alleen mogelijk als de gegevens op één punt eenduidig geregistreerd, We moeten niet over de hoofden van de doelgroep wonenden om het beleid zo transparant mogelijk uit pak, dat zowel het spreidingsbeleid als het betrekken gebundeld en verwerkt worden. Dan weten we waar we het met zijn allen over hebben. heen bepalen wat goed voor ze is, maar we moeten, te voeren? Hoe zorgen we ervoor dat de doelgroep van de cliënt bij de uitvoering omvat. Het plan van Bij een goede verwijzing en een adequate gezamenlijke aanpak kunnen we bovendien ook van elkaar leren, zoals de Wmo vereist, de doelgroep zelf aan het woord kan integreren en participeren in een wijk? Hoe vinden aanpak wordt in juni 2006 gepresenteerd. en zo steeds beter inspelen op de problematiek. laten, aldus Yolanda. De eerste vraag is: waar vinden we straks aansluiting op bestaande (zorg)netwerken De stap van woorden naar daden is nog wel groot. Misschien minder wat het registreren dan wat de aanpak we de doelgroep? Moeten we naar de plaatsen toe zodat de spreiding een succes wordt? van de diverse spelers in het veld betreft. "

4 Nieuwsbrief :28 Pagina 6 Ik had inmiddels wel een goed beeld van het Meldpunt Huiselijk Geweld, dat al een poosje in de lucht is. Als voorzitter van de regionale stuurgroep Huiselijk Geweld mocht ik aan dat proces leiding geven. Het was mij duidelijk dat je aan een meldpunt alleen nog niet zoveel hebt. Het melden of signaleren van een probleem heeft immers de bedoeling dat er wat mee gedaan wordt. Daarom ging het Meldpunt Huiselijk Geweld pas van start toen er een Regionaal Hulpverleningsteam was gevormd. Daarin hebben professionals zitting vanuit diverse zorg- en opvanginstellingen. Een ingewikkeld probleem kan zo van alle kanten worden besproken en de beste aanpak kan gezamenlijk worden vastgesteld. Ook kan voorkomen worden dat er langs elkaar heen wordt gewerkt. Inmiddels functioneren het Meldpunt ZO én de opvolging naar behoren. Wel zijn er al langere tijd twee knelpunten. Het eerste is het geld. Voor de benodigde financiën was nog geen vaste structurele inbedding gevonden. Een aantal gemeenten uit Zuid-Holland Zuid wilde wel betalen, een ander deel had er moeite mee middelen in de begroting te vinden. Het tweede knelpunt was de belasting van het Regionaal Hulpverleningsteam. Wethouder Zorg Dordrecht de heer Kamsteeg aan het woord "Een noodzakelijke regionale voorziening" In het directeurenoverleg over de thematiek van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) is in de afgelopen twee jaar uitgebreid en regelmatig gesproken over een regionaal sociaal meldpunt. Het heeft een tijdje geduurd voor ik een goed beeld had van wat dat zou moeten zijn. De wens bestond al langer om Lokale Zorgnetwerken te vormen, waar veel casussen zouden kunnen worden opgepakt, in plaats van alles naar het Regionaal Hulpverleningsteam te sturen. Met de ontwikkeling naar een Meldpunt Zorg en Overlast konden beide knelpunten worden opgepakt. Er zou namelijk één centraal meldpunt moeten komen voor de problemen rond ernstige vervuiling, verwaarlozing, ernstige sociale problematiek, zorgmijders, huiselijk geweld, etcetera. Ik heb de keuze gemaakt om dit onder te brengen bij de GGD als meest 'neutrale' instantie (vergeleken met de zorgaanbieders). Afgesproken werd dat er een realistische begroting zou worden gemaakt en dat er in de hele regio Lokale Zorgnetwerken tot stand zouden komen naast de meer specialistische teams (zoals rond huiselijk geweld). Dit is voortvarend opgepakt met medewerking van tal van (zorg)partijen. De gemeenten hebben met een beperkte verhoging van de inwonerbijdrage voor Zuid-Holland Zuid de totstandkoming van één meldpunt met de bijbehorende opvolging mogelijk gemaakt. Omdat huiselijk geweld als één van de thema's in het nieuwe Meldpunt ZO is ondergebracht, zijn daarvoor geen specifieke middelen meer nodig. Ook het Meldpunt Ouderenmishandeling wordt onderdeel van de nieuwe structuur. Mensen die zelf problemen hebben, professionals met vragen of degenen die een melding hebben over hun buurvrouw of goede kennis, hebben nu een vast punt waar zij zich mee kunnen verstaan. Vanuit het Meldpunt ZO kan een adequate opvolging plaatsvinden: naar een aparte instelling (vrouwenopvang, maatschappelijke opvang, verslavingszorg, AMW, jeugdzorg, etcetera) of naar een Lokaal Zorgnetwerk, dan wel een specialistisch team. Op deze manier is - nog voor de Wmo van kracht wordt - invulling gegeven aan de prestatievelden 8 (het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg) en 7 (beleid ter bestrijding van huiselijk geweld). Ik hoop en verwacht dat het Meldpunt ZO zich zal ontwikkelen tot een goede - en helaas noodzakelijke - voorziening in de regio. Een goede zaak: voor betrokkenen zelf én voor de samenleving. Aaike Kamsteeg wethouder Zorg Regionale dekking voor lokale aanpak OGGZ-problematiek 15 Zorgnetwerken in Zuid-Holland Zuid De problematiek van de OGGZ doelgroep is zeer divers en breed. Het gaat vaak om een veelheid van problemen. Voor een adequate hulp aan deze doelgroep is samenwerking van de verschillende betrokken instellingen onontbeerlijk. Deze samenwerking moet gericht zijn op het vormen van een 'netwerk van zorg' rondom de cliënt, waar samenhang, continuïteit, vroegsignalering en toegankelijkheid van zorg de uitgangspunten zijn. Het idee is dat er een geografisch dekkende structuur komt van Lokale Zorgnetwerken in de regio met een uniforme en transparante werkwijze. Aanpak op lokaal niveau In de regio Zuid-Holland Zuid ontstonden de afgelopen jaren diverse Lokale Zorgnetwerken. In deze netwerken wordt lokale OGGZ-problematiek gezamenlijk en integraal aangepakt. Niet iedere gemeente of wijk beschikt echter over een dergelijk netwerk. De bestaande netwerken zijn divers van aard en werken veelal onafhankelijk van elkaar. Zij zijn niet in alle gevallen op de hoogte van elkaars bestaan en ook de verschillende aandachtsgebieden zijn vaak niet bekend. Door het verbrokkelde aanbod is er onvoldoende zicht op de aard en omvang van de OGGZproblematiek. Uitbreiding en versterking van Lokale Zorgnetwerken zijn van belang om te komen tot een eenduidige aanpak binnen de regio Zuid Holland Zuid. Om dit te bereiken streven is gewerkt aan de realisatie van 15 netwerken in het gebied. De gemeente Dordrecht heeft zes Lokale Zorgnetwerken, en in de regio wordt gewerkt aan de ontwikkeling van negen netwerken. Het streven is om deze negen regionale Lokale Zorgnetwerken voor juli 2006 te realiseren. Relatie met Meldpunt ZO De inrichting van het Meldpunt ZO voor de OGGZproblematiek is een essentiële voorwaarde voor het effectief en adequaat functioneren van een gestructureerd systeem van Lokale Zorgnetwerken. Het Meldpunt ZO ondersteunt organisaties, Lokale Zorgnetwerken en specialistische teams door eenduidige, snelle cliënt(door)verwijzing. Het beheren van een cliëntvolgsysteem voor registratie en monitoring geeft inzicht in de aard en omvang van de problematiek. Lokale Zorgnetwerken in Dordrecht Stand van zaken Sinds januari 2006 zijn de zes Lokale Zorgnetwerken voor Dordrecht gerealiseerd. De bestaande overlegvormen werden hiertoe versterkt en kregen aansluiting bij het Meldpunt ZO. De coördinatie, registratie en rapportage zijn allen geüniformeerd. Binnen de gemeenten Zwijndrecht, Leerdam, Alblasserdam en Gorinchem waren reeds netwerken actief die op zich goed functioneren. In overleg met de voorzitters, coördinatoren en gemeenten zijn afspraken gemaakt over de samenwerking en de verbindingen met het Meldpunt ZO. In februari is een voorstel gedaan voor de gebiedsindeling van de nog te formeren Lokale Zorgnetwerken. Bijgaande kaartjes geven deze voorgestelde indeling aan. Lokale Zorgnetwerken De plaats van het Meldpunt ZO Het Meldpunt ZO is bedoeld voor de regio Zuid-Holland Zuid, ook het werkgebied van de GGD Zuid-Holland Zuid. De organisatie van het Meldpunt ZO en de coördinatie van de Lokale Zorgnetwerken is weggelegd bij de GGD. De GGD Zuid-Holland Zuid organiseert voor het Meldpunt ZO de aanname van alle meldingen betreffende OGGZ-problematiek, huiselijk geweld en ouderenmishandeling. Het meldpunt is daarmee ondersteunend naar organisaties, Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld, AMK, Lokale Zorgnetwerken en specialistische teams, door een eenduidige en snelle (door) verwijzing. We werken samen met de Gemeenschappelijke Meldcentrale (GMC). De GMC is 24 uur per dag bereikbaar en deskundig in het beoordelen en afhandelen van meldingen. OGGZ-meldingen kunnen bij de GMC worden verwezen naar het Meldpunt ZO. De GMC is een belangrijke vindplaats van OGGZproblematiek. Met name de politie en ambulancehulpverlening komen zeer frequent in aanraking met deze doelgroep en kunnen zorgdragen voor een snelle en adequate doorverwijzing. Bij ernstige problematiek kan direct worden ingegrepen. Doorverwijzing kan later plaatsvinden, waardoor de continuïteit is gewaarborgd. In onze regio zijn een aantal meldpunten onafhankelijk van elkaar actief, bijvoorbeeld de zorglijnen van de thuiszorgorganisaties Opmaat en Rivas, en de Meldpunten Huiselijk Geweld, Ouderenmishandeling en overlast omtrent integratie. Samenwerking met andere meld- en adviespunten van groot belang Met de organisaties die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van deze meldpunten zijn afspraken gemaakt en heeft afstemming plaatsgevonden over samenwerking en/of integratie op termijn. Dit heeft geen knelpunten opgeleverd. Ben de Haan Projectleider Meldpunt ZO Hoe werkt een Lokaal Zorgnetwerk? In een Lokaal Zorgnetwerk komen medewerkers samen van verschillende instellingen. Vaste partijen zijn: Maatschappelijk Werk, verslavingszorg, Geestelijke Gezondheidszorg, politie, woningbouwcorporaties, Sociale Dienst en de maatschappelijke opvang. Dit 'basisteam' wordt aangevuld met deelnemers die op lokaal niveau van belang zijn (kerken, vrijwilligerszorg, thuiszorg, etcetera). Het netwerk komt 1 x per maand bijeen en bespreekt meldingen met betrekking tot zorg en overlast. Deze meldingen komen vanuit het Meldpunt ZO of worden besproken op basis van eigen waarnemingen van deelnemers. Het team bespreekt de signalen en kijkt wie er actie gaat ondernemen richting de (mogelijke) cliënt. Als blijkt dat een cliënt reeds bekend is bij een hulpverlener, zal deze actie ondernemen. In een volgende bijeenkomst worden de bevindingen besproken en gekeken of hulpverlening wenselijk/ noodzakelijk is en wie deze hulp gaat bieden. Tevens wordt afgesproken wie aanspreek punt wordt voor de betreffende cliënt. Het doel van deze besprekingen is om te komen tot zo vroeg mogelijk inzetten van de juiste hulp om te voorkomen dat een cliënt in isolement geraakt. De coördinator van het Lokale Zorgnetwerk onderhoudt contact met het Meldpunt ZO en draagt zorg voor een goede registratie en naleving van de gemaakte afspraken. Simone Smit Politie Zuid-Holland Zuid: in de regio service en inzicht Politie blij met zorgnetwerken "De meerwaarde van de Lokale Zorgnetwerken voor de politie is gelegen in het op één punt kunnen signaleren van problemen: alle informatie komt centraal beschikbaar en kan uitgewisseld worden. Kritische kanttekening: De kans van slagen van de Lokale Zorgnetwerken hangt af van de status die aan deze netwerken gegeven wordt. Wat is bijvoorbeeld de afbakening van de problematiek, wat is de doelgroep? Wat wordt wel en niet besproken in een Lokaal Zorgnetwerk?"

5 Nieuwsbrief :28 Pagina 8 Signaleringsinstrument Zorg en Overlast In 2005 heeft een projectgroep van De Grote Rivieren samen met GGD Zuid-Holland Zuid en het Trimbosinstituut gewerkt aan de ontwikkeling van een signaleringsinstrument voor de OGGZ. Het signaleringsinstrument is bedoeld als hulpmiddel voor medewerkers en vrijwilligers van maatschappelijke instanties (zoals politie en wijkmeesters) bij het signaleren en melden van zorg- en overlastsituaties en huiselijk geweld. Uiteindelijk doel is dat de vaak lastig te bereiken sociaal kwetsbare mensen in een eerder stadium de juiste hulp ontvangen. Het gaat hier namelijk om een groep die vaak een onzichtbaar bestaan leidt of juist zichtbaar is vanwege het veroorzaken van overlast. Deze groep heeft zorg nodig om te voorkomen dat de gezondheidstoestand steeds slechter wordt. Zij vragen zelf echter niet om hulp, omdat zij dit niet durven, kunnen of willen. Medewerkers van instanties geven aan het lastig te vinden om de signalen te herkennen en juist te interpreteren. Vervolgens kan er onduidelijkheid bestaan over de te nemen stappen in de benaderingswijze van de problematiek. Door de oprichting van het Meldpunt ZO is er nu meer helderheid over de plaats waar men de gesignaleerde problemen kan melden. Het signaleringsinstrument sluit hier dan ook nauw op aan. Het instrument bestaat uit een signalenkaart met de signalen waar men op moet letten en wat hier vervolgens mee te doen. Ook de gegevens van het Meldpunt ZO staan hierop vermeld. Daarnaast is een formulier voor signaleren en melden ontwikkeld. Hierop kunnen relevante gegevens worden verzameld en signalen worden aangekruist. Wanneer men een melding doet bij het Meldpunt ZO kan het formulier gefaxt of opgestuurd worden, zodat de medewerkers van het meldpunt een Sociaal kwetsbaren in vroeg stadium bereiken duidelijk beeld van de situatie krijgen. Ook kan het formulier gebruikt worden bij overleg in een Lokaal Zorgnetwerk. Alle informatie over de achtergronden van de doelgroepen, de mogelijkheden voor hulp, en handvatten voor signaleren en melden is na te lezen in een handleiding. Daarin bevindt zich ook een stappenplan waarmee men snel zicht krijgt op de procedure van signaleren en melden. Suzanne Stevens De Grote Rivieren Voor meer informatie: OOGZ-beleid: Hermien Janssens, Senior beleidsmedewerker Sector Onderwijs en Welzijn, gemeente Dordrecht h.janssens@dordrecht.nl, Meldpunt ZO: Ben de Haan, hoofd AGZ GGD Zuid-Holland Zuid bhaan@ggdzhz.nl, Partners van de OGGZ zijn Bouman GGZ Leger des Heils De Grote Rivieren Stichting De Hoop Stichting Blijf van m'n Lijf Stichting Opmaat Rivas Zorggroep Woningbouwcorporaties Reclassering Nederland Stichting Jeugdzorg GGD Zuid-Holland Zuid Zorgkantoor Waardenland Politie Zuid-Holland Zuid Cliënten Belangen Bureau Openbaar Ministerie regio Zuid-Holland Zuid Gemeente Alblasserdam Gemeente Dordrecht Gemeente Giessenlanden Gemeente Gorinchem Gemeente Graafstroom Gemeente Harindinxveld-Giessendam Gemeente Hendrik-Ido-Ambacht Gemeente Leerdam Gemeente Liesveld Gemeente Nieuw Lekkerland Gemeente Papendrecht Gemeente Sliedrecht Gemeente Zwijndrecht Gemeente Zederik Colofon Deze nieuwsbrief is een gezamenlijke uitgave van de convenantpartners OGGZ. Redactie Gemeente Dordrecht, afdeling communicatie, Wendy Batist, w.batist@dordrecht.nl GGD ZHZ, afdeling communicatie, Liesbeth van Meurs, lmeurs@ggdzhz.nl Aan dit nummer werkten mee: Tjalling Vonk, Leger des Heils Müzeyyen Polat, Blijf van m'n Lijf Lucia Walter, Ben de Haan, Gerda Noordhoek, Atie van Pelt, GGD Zuid- Holland Zuid Gabry van Dongen, Suzanne Stevens, De Grote Rivieren en de geïnterviewden Vormgeving Raaf, Breda Druk Van Dongen, Dordrecht Maart 2006