STRUIN BULLETIN. Nummer 9 September Aangepaste versie: 15 augustus Een typisch grensgeval (2): Drie landen om een punt.

Transcriptie

1 STRUIN BULLETIN Nummer 9 September 2006 Aangepaste versie: 15 augustus 2009 Een typisch grensgeval (2): Drie landen om een punt. Een wandeling door het Akense Bos naar het vroegere Moresnet. Door B.E. Frans Sijben - Nijmegen Verlangt u wel eens naar vroegere tijden? Heeft u last van nostalgie? Wij leven in een snelle, jachtige en vluchtige samenleving. Niets duurt lang of is blijvend. Alles verandert. Zelfs de "eeuwige" natuur rondom ons verandert of verdwijnt in rap tempo. De rijke natuur in de driehoek Vaals, Aken en Moresnet is echter een overblijfsel uit dat "groene" verleden. Het Akens bos bestaat al sinds 1882 als recreatiebos en is in die functie al 125 jaar oud. Ga met mij mee naar de ongereptheid van dat verleden. Zoek de pracht en natuurlijkheid op van deze streek. Vergelijk die dan met de nostalgische schoonheid van de ongerepte natuur uit uw herinnering van het verre verleden. Is het mysterieuze groen nog steeds zo geheimzinnig? Is de verrassing bij elk nieuw pad nog net zo groot als toen? Deze wandeling brengt u naar bos, heuvels en vergezichten. Groen, veel schaduw en onderbrekingen van plekken vol licht. Gaat u mee naar de natuur van uw jeugd? Hoe bereikt u het startpunt? Het startpunt ligt in Vaals op de grens met Duitsland: bij het grenswisselkantoor (GWK) in de Maastrichterlaan. Aan de andere kant van de grens heet deze straat in Duitsland: de Vaalserweg. Openbaar vervoer: Vaals kunt u bereiken per bus met busonderneming Veolia vanuit Heerlen of Maastricht Met de auto U neemt de A2 en vervolgens de A76 naar Aken. In Duitsland neemt u de eerste afslag "Aachen Laurensberg". U gaat bij de verkeerslichten rechtsaf in de richting van Aken. Neem meteen de eerste afslag naar rechts naar "Maastricht". Rij deze weg helemaal af. Op het einde gaat u rechtsaf naar Vaals via de Vaalserweg. Weldra bent u aan de vroegere grens in Vaals. Het GWK ligt links van de weg. Struinbulletin 9: Door het Akense Bos naar Moresnet 1

2 De lengte van deze route De wandeling is 22 kilometer lang. Er is een afkorting tot ongeveer 17 kilometer mogelijk. De route Van de grens Vaals naar de picknickplaats "Karlshoehe" (6,2 kilometer) Van Vaals (punt A) naar Am Tuermchen (2.1 kilometer). Ga met de rug naar het Grenswisselkantoor (GWK) rechtsaf de Maastrichterweg op. Loop naar de vroegere grens en ga aan de Duitse kant rechtdoor verder via de Vaalserweg. Ga de eerste weg - de Pungelerstrasse - naar rechts omhoog. Ga rechtsaf op de kruising met de Alter Vaalserstrasse. Maak de bocht naar links. In deze bocht passeert u aan de rechter wegzijde een rij paaltjes - de grens - en een soort kapelletje, gelegen in de Nederlandse Akenerstraat. Dit is echter geen kapel maar het "Kleng Wach": een douanekantoortje uit Rechts van het kapelletje staat nog een oude grenssteen uit Voorbij het douanehuisje komt u langs grenspaal 196. Hou rechts aan op de y-splitsing achter de "kapel". Loop omhoog langs grenspaal 195A. Bij huisnummer 163 gaat u via een veldpaadje verder omhoog. Deze veldweg heet "de Landgraaf". Die naam wijst erop dat hier vroeger een landgraaf lag. Deze is echter al eeuwen geleden dichtgegooid. Een landgraaf bestond uit een dicht begroeide omwalling met greppels op de grens tussen zelfstandige gebieden. Een landgraaf geeft aan waar de grens ligt en geeft bescherming tegen invallen van vijanden. Loop door tot aan de skylinevervuilende torenflat van Vaals. Maak dan een bocht naar links op de 3- sprong naast de flat. Na een klimmetje over een graspad komt u op een 3-sprong voor de bosrand: ga hier naar links. Volg dit paadje langs de bosrand. Maak de scherpe bocht naar rechts. Ga op de kruising met de veld- en bosweg rechtdoor verder langs de bosrand. Ga linksaf bij het kruisbeeld op de T-splitsing: u loopt over een asfaltweg. Sla daarna rechtsaf de asfaltweg - Neukellerstrasse - in. Loop deze helemaal omhoog. U bent nu op de kruising met de "Am Türmchen". Links ligt "het Kleine Bergcafe" aan de Drielaenderweg. Op de hoek rechts staat een groot wit vakwerkhuis. Dit is een van de negen historische wachttorens van de stad Aken: wachttoren Beek. Aken heeft vanaf de 14e eeuw de stad met de bijhorende bossen en velden beschermd met een landgraaf. Op negen plaatsen stond er een wachttoren aan de landgraaf. Deze hadden een zichtcontact met de Sint Jacobstoren in Aken. Vanaf deze wachttorens werd overdag met rooksignalen en 's nachts met lichtsignalen aangegeven dat er iets mis was. Vanuit de Sint Jacobs werden dan hulptroepen gestuurd. Van Tuermchen naar Karlshoehe (4,1 kilometer). Sla op dit kruispunt rechtsaf. Sla vervolgens de eerste asfaltweg in naar links: Geuzenweg. Loop rechtdoor en negeer zijwegen van links. Aan de linkerkant prijkt aan de overzijde van het dal hoog boven het bos een toren uit: de TVtoren van Aken en omgeving. Deze heeft in de volksmond de naam Moelklinkes (vrij vertaald kletspink). Deze toren is uw baken tijdens deze wandeling. U zult hem onderweg blijven zien - steeds vanuit een andere kant dan wel. Maak de bocht naar rechts. Maak voor de slagboom de bocht naar links en ga de spoorbrug over. U steekt het spoor over van Aken naar het Belgische Montzen. De weg gaat over in een omhooggaande veldweg. Bij het begin van het weiland, ongeveer bij het einde van het prikkeldraad aan uw rechterkant, slaat u linksaf een holle weg in gelegen achter een ijzeren hekwerk. Dit paadje - het Geuzenpad- ligt verscholen tussen de struiken naast het weiland. Struinbulletin 9: Door het Akense Bos naar Moresnet 2

3 Het Geuzenpad is een historisch pad. Dit werd in de 17e eeuw gebruikt door de protestanten vanuit de Spaanse Nederlanden om naar Vaals te gaan. Vaals was in 1632 door de Hollanders ingenomen. In Staats (Hollands) gebied was de Calvinistische kerk alleen toegestaan; de katholieke kerk was hier in de ban. Alleen het protestantse geloof mocht met diensten gevierd worden; katholieke diensten moesten in het geniep gebeuren. Het geuzenpad was op de grens van Aken en het Spaanse katholieke gebied een sluiproute voor de protestantse minderheid om in Vaals naar de kerk te kunnen gaan. U klimt meer dan een kilometer via dit holle weggetje door een tunnel van natuurlijk groen. Na het obstakel van een omgevallen boom komt u weldra op een 4-sprong. U staat voor de Duits-Belgische grens: zie grenspaal Ga via het molentje linksaf het weiland in: de Melattenwiese. Melattewiese betekent letterlijk "weiland van de melaatsen". Vanaf de 13e eeuw was hier ook eeuwenlang een weiland voor melaatsen. Deze werden buiten de stadsmuren van Aken geweerd om besmetting binnen de muren zoveel mogelijk te voorkomen. Waar kwam de melaatsheid vandaan? Aan de 4e kruistocht hebben veel Hollandse en dus ook Limburgse ridders meegedaan. Toen deze terugkwamen van het heilige land hebben zij deze ziekte "melade" meegenomen naar Limburg en Aken. Omdat men niets kon doen aan de ziekte werden de melaatsen verbannen uit de stad en hadden een weiland ter beschikking om te verblijven: dit betekende meestal sterven op dit weiland. Steek de weide recht over. Ga aan de overkant via een molentje het bos weer in bij grenspaal Achter het molentje ligt een 4-sprong. Sla het paadje links in en loop parallel aan de Melattenwiese verder. Het smalle pad wordt een brede bosweg. Ga linksaf op de 3-spong. Volg het brede bospad dat uiteindelijk afdaalt tot een T-splitsing: ga hier rechtsaf. Sla meteen daarna linksaf het smalle paadje in naast het informatiebord "Friedrichweg". Dit paadje klimt de heuvel op. Ga onderweg op de 3- sprong rechtdoor. Klim verder tot op de top. Boven gaat u op de 4-sprong met een bank aan uw linkerkant rechtsaf: het pad tussen weilanden. Aan de overkant gaat u in het bos op de T-splitsing rechtsaf. Meteen daarna volgt weer een T-splitsing: hier gaat u linksaf. U maakt enige haarspeldbochten. Op de volgende T-splitsing gaat u rechtsaf omhoog. Na een flinke klim komt u boven op een 3-sprong. Ga hier linksaf. Passeer op de hoek het kruisbeeld, de bank en het informatiebord "Karlshöherhochweg". Volg deze weg en negeer de zijweg van rechts. Loop verder tot aan de slagboom. Daarachter ligt aan de rechterkant van de weg een parkeerplaats. Daarachter komt het picknickterrein met een schuilhut waar u een prachtig uitzicht heeft op België: u bent op de Karlshöhe. Geniet van het uitzicht en spreek eventueel uw lunchpakket aan. Van Karlshoehe tot Siebenwege (2,4 kilometer) U loopt van het picknickterrein terug naar de asfaltweg. Steek deze over. Ga aan de overkant - tussen de paaltjes door - het bospad in naar rechts. Volg dit pad rechtdoor. Ga - na een bocht naar links - op de y-splitsing rechtsaf de helling omlaag. Op een T-splitsing gaat u linksaf omlaag. Beneden komt u bij een bank. Maak - voor de asfaltweg met het paadje de bocht naar rechts. Sla dan het pad in naar rechts: schuin op de asfaltweg. U loopt langs de achterkant van de Waldschenke; voor wie een consumptie nodig heeft. Loop dit pad uit tot op de asfaltweg: loop links af tot op de kruising met een brede verkeersweg. Steek deze Lütticherweg recht over en ga aan de overkant rechtsaf verder over het fietspad. Sla linksaf de zijweg in: Entenpfuhlerweg". Ga meteen op de 3-sprong linksaf: tussen de paaltjes door het paadje op. Loop dit pad helemaal uit. Na bochten en kronkels komt u tenslotte uit op de T-splitsing met een asfaltweg. Ga deze rechtsaf: omhoog. Het wordt weer een klim. Boven komt u op een veelsprong: Siebenwege. Siebenwege is het centrale knooppunt van boslanen en paden in het Akense Bos. Van hieruit is het bos naar alle kanten bereikbaar. Hier is een picknickplaats met een schuilhut en zitbanken. U bent op punt B. Struinbulletin 9: Door het Akense Bos naar Moresnet 3

4 Punt B: kiezen uit kort of lang U heeft op dit punt B twee alternatieven: u loopt uiteindelijk 16 kilometer. Ga verder in de tekst bij: "Korte route van B naar C" u loopt uiteindelijk 21 kilometer. Ga verder in de tekst bij: "Lange route van B naar C" Korte route van B naar C: Afdaling van Siebenwege naar Entenpfuhl (1kilometer) Ga boven op de veelsprong verder via de tweede bosweg van rechts. Dat wil zeggen: loop het bospad af dat ligt tussen de Osterweg en de Revierweg. Loop deze weg helemaal af negeer alle zijwegen van links en van rechts. Beneden komt u in een bocht van een asfaltweg bij de parkeerplaats van Gut Entenpfuhl. Ga linksaf (is rechtdoor) via de asfaltweg in de richting van het restaurant. Bij Gut Entenpfuhl bent u aangekomen op punt C. U kunt eventueel wat gebruiken. Ga rechtdoor verder op deze asfaltweg. Lange route van B naar C: Siebenwege via Dues- en Klausberg naar Entenpfuhl (6,2 kilometer) U kiest voor de lange route. U gaat op de veelsprong linksaf via de asfaltweg "Osterweg": hier loopt ook het Waldlehrpfad. Oster was aan het einde van de 19e eeuw de houtvester die gewerkt heeft aan de ombouw van het Akense bos van een productiebos tot een recreatief bos. Tot 1882 had het bos de vorm van een stobbenbos: lage afgekapte boomstammetjes die men slechts kort liet groeien om er dan weer een stuk vanaf te kappen. Hierdoor ontstonden veelstammige bomen. Oster liet de boomstammetjes uitdunnen tot eenstammige bomen en liet deze gewoon uitgroeien tot hoge bomen. Daardoor ontstond er 125 jaar geleden een bos dat bij de Akense burgers geliefd werd voor recreatie. Meteen daarna komt er een bocht naar rechts: sla hier linksaf het smalle bospaadje in (blauwe paaltjes). Op de 4-sprong steekt u het brede bospad over. Aan de overkant gaat u door het bos verder via de blauwe paaltjesroute. Maak onderweg op de 3-sprong met een smal pad de bocht naar rechts. Verderop komt er een 3-sprong met een beuk in het midden: ga hier linksaf voor de bank. U loopt nu een hele tijd met aan uw linkerzijde het uitzicht op de Wolfsschlucht (wolfsravijn). De naam van deze kloof herinnert eraan dat er in de 19e eeuw nog volop wolven voorkwamen in deze streek. Gedurende de 19e eeuw is de wolvenpopulatie geleidelijk uitgeroeid. In 1888 is de laatste wolf hier geschoten. Op de T-splitsing gaat u rechtsaf. Sla direct daarna linksaf het dalend paadje in (blauwe paaltjes). Loop rechtdoor. Iets verder gaat het pad omhoog negeer alle zijwegen van links. Hou op de 3- sprong voor de top rechts aan. Ga boven op de T-splitsing rechtsaf. Ga op de 3-sprong rechtdoor langs de bank. Maak de bocht naar rechts. U bent op het Waldlehrpfad. U komt in een bocht van een asfaltweg. Ga linksaf over deze asfaltweg en loop naar beneden. Maak de bocht naar links. Loop voorbij de ijzeren slagboom. Ga direct daarna rechtsaf de Düsbergweg in. Loop over het grindpad rechts van de weg. Ga na het laatste huis rechtdoor en negeer de zijweg van links. Hou op de Y- splitsing links aan en ga omhoog het bos in. Op de 4-sprong daarna gaat u links: u klimt verder omhoog. Negeer het pad van links Loop rechtdoor tot aan een 4-sprong met een asfaltweg op de top van de berg. U bent op de Düsberg. Hier staan een bank en een informatiebord. Ga op deze asfaltweg linksaf: u bent weer op het Waldlehrpfad. Bij de schuilhut met de bank houdt u op de 3- sprong rechts aan. Op de T-splitsing gaat u linksaf bij de bank. Op de top komt u op een 4-sprong met een asfaltweg. Steek bij de bank deze Revierweg over: ga aan de overkant rechtdoor. Het pad maakt een bocht naar links. Loop rechtdoor over het plateau. Onderweg ligt links van de bosweg een van de Huegelgraeber (grafheuvels). Aan uw linkerkant ziet u een reconstructie van een grafheuvel uit de bronzen tijd die door professor Liese onderzocht is. Verderop in het bos liggen nog ongeschonden grafheuvels uit de bronstijd (ongeveer 3000 jaar oud). Struinbulletin 9: Door het Akense Bos naar Moresnet 4

5 Het brede pad gaat over in een smal bospaadje. Volg dit pad met de bocht naar rechts en daal daarna af tot op de T-splitsing met een verharde weg: ga rechtsaf. Maak op de 3-sprong met een bank de bocht naar links. Na een tijd komt u na een zijweg van rechts op een 4-sprong in een bocht naar links: ga het pad in naar rechts langs de bank op de hoek. Loop dit paadje uit en ga de trappen af. U staat nu voor Gut Entenpfulhl. Hier kunt u iets gebruiken. U bent op punt C van de wandeling. Ga straks bij de trappen linksaf verder via de asfaltweg. Vanaf Entenpfuhl naar het Moresnetter Wald (2 kilometer). Met de rug naar de ingang van gut Entenpfuhl loopt u rechtsaf terug naar de asfaltweg. Ga op deze weg rechtsaf. Bij het einde van het bos gaat u op de 3-sprong rechtdoor: tussen de ijzeren paaltjes omlaag de weg af. Beneden gaat u via een blauwgeverfde brug het spoor over. Ga direct achter de brug linksaf een smal paadje in - direct achter het bord "Waldrestaurant Gut Entenpfuhl". Dit smal paadje loopt langs het spoor, daalt tot bij een spoorviaduct en kronkelt tenslotte nog even door een bosje. Plotseling staat u op een viaduct over de Luetticherweg van Aken naar Moresnet. Steek dit viaduct schuin over naar rechts en ga met de verkeersweg aan uw linkerkant over het smalle pad verder. Direct komt er een kleine y- splitsing: ga rechtsaf via het paadje het talud af. U komt op een 4-sprong met een brede bosweg: ga naar links. Alternatief indien bovenstaand roze routedeel niet meer toegankelijk is: Loop na de blauwgeschilderde brug rechtdoor verder tot op de kruisende grote verkeersweg (Lutticherstrasse). Steek de straat voorzichtig over. Ga aan de overkant over het voetpad naar links. Er komt een zijweg van rechts (Reimserstrasse). Steek deze over en ga rechtdoor verder door de Lutticherstrasse tot voor een viaduct. Ga voor het viaduct rechtsaf: de brede grindweg omhoog. Meteen daarna komt u op een 4-sprong: ga hier rechtdoor omhoog. Meteen daarna komt een 3-sprong met een smal bospaadje: hou hier rechts aan. Op de T-splitsing gaat u rechtsaf het paadje omhoog. Na een klimmetje kruist het pad een bosweg in de vorm van een halve cirkel. Sla dit pad in naar links. U klimt en negeert zijpaden van links en rechts. Op de 3-sprong bij grenspaal 1009 gaat u rechtsaf: het pad omhoog met huizen aan uw rechterkant. Ga op de 4- sprong rechtdoor omhoog. Onderweg passeert u grenspaal U loopt hier langs duitse palen die de grens met Belgie aangeven. Hou boven op de 3-sprong tegenover de flats links aan. Daarna komt er een 4-sprong bij grenspaal 1011: ga hier naar links het smalle bospaadje op. Volg dit paadje tot op T-splitsing met een brede bosweg. Terugtocht van het Moresnetter Wald naar Vaals (5 kilometer) Naar het drielandenpunt (2,75 kilometer) U gaat op deze T-splitsing naar links. Maak vervolgens eerst een scherpe bocht naar rechts en daarna een naar links. Ga via kronkels omhoog. Op de top gaat u op de 3-sprong rechtdoor verder met een bocht naar rechts. Daarna daalt het pad langs een open plek. Op de 4-sprong van boswegen steekt u over: ga aan de overkant rechtdoor verder. Maak de bocht naar links. Ga beneden op de 4-sprong rechtdoor over het smalle bospaadje. Klim daarna verder omhoog over het smalle paadje: negeer zijwegen van rechts of links. U klimt door het donkere bos. Onderweg staan aan uw linkerkant grenspaaltjes van "Preuswald 1794". Boven komt u naast een kruisbeeld op een brede bosweg: de Pilgerweg van Aken naar La Chapelle. Steek deze weg over en ga aan de overkant rechtdoor verder. Op de eerste 3-sprong met een graspad gaat u links aanhoudend verder. Direct daarna komt er weer een 3-sprong: hou hier rechts aan en loop in de richting van het 3- landenpunt. Op een 4-sprong van boswegen gaat u rechtdoor. Weldra maakt het pad een bocht naar rechts: ga in deze bocht linksaf langs 2 banken en de oude grenssteen "Preuss 1724". Hier ziet u geschiedenis: grenspalen van het huis Habsburg. Zij waren de machthebbers in de vroegere Spaanse Nederlanden. Op de grenspalen staat het Andreaskruis: Andreas was namelijk de patroonsheilige van de Habsburgers. Het woordje preuss heeft niets te maken met de Pruisen. Het is de naam die al vele eeuwen lang aan dit deel van het bos gegeven is. Struinbulletin 9: Door het Akense Bos naar Moresnet 5

6 Daal met het pad af tot op de T-splitsing met een brede bosweg: ga rechtsaf. Deze weg daalt en stijgt. Aan uw rechterkant ziet u grensstenen met Romeinse becijfering. Dit zijn de grensstenen van het vroegere Neutraal Moresnet - een ministaatje dat bestaan heeft tussen 1816 en Neutraal Moresnet is ontstaan tijdens het Congres van Wenen (na de overwinning op Napoleon) doordat Duitsland en Nederland niet tot overeenkomst konden komen over hun grens. Ga rechtdoor op de 3-sprong op de top van de helling. Het pad wordt opeens heel smal. Ga via de nauwe doorgang verder. Het smalle pad wordt breder maar vernauwt zich weer tot een smalle doorgang. Volg dit paadje rechtdoorgaand. Na een daling gaat u op een 3-sprong rechtdoor omhoog. Na de bocht naar rechts gaat u op de 4-sprong rechtdoor om daarna naast een infobord uit te komen op een asfaltweg: ga nu rechtsaf. Ga op de 3-sprong van asfaltwegen naar links: u loopt in de richting van de Belgische uitzichttoren Boudewijn. Van Drielandenpunt terug naar Vaals (2,25 kilometer) Ga naast de Boudewijntoren verder over de klinkerweg. Loop tot bij de drie grenspalen aan uw linkerzijde. Even voorbij deze drie grensstenen - het onjuiste drielandenpunt - verlaat u de klinkerweg. Ga achter de 2 veelstammige beukenbomen aan uw rechterkant het smalle paadje in naar rechts (roodgele route). Meteen komt u op een 3-sprong; ga linksaf. U loopt nu op een paadje dat parallel loopt aan de klinkerweg. Loop rechtdoor en passeer aan uw rechterkant de grenspalen nummer 193A tot en met 193H U loopt hier dus een poos langs Nederlandse palen die de grens met Duitsland aangeven. Bij 193B houdt u op de y-splitsing rechts aan. Bij 193 D gaat u rechtdoor omlaag. Bij grenspaal 193H komt u op een 4-sprong van boswegen. Links staat hier ook een oude grenssteen van de vrije rijksstad Aken. U ziet de adelaar op deze steen. Deze grenspalen zijn bijna 600 jaar oud. Ga bij 193H rechtsaf het bospaadje op. Dit paadje daalt sterk. Ga beneden op de 3-sprong linksaf: loop naar een weiland toe.op de 4-sprong voor de bosrand steekt u over. Ga aan de overkant verder door de veldweg tussen weilanden. Deze veldweg krijgt bij de huizen de naam Keltenstrasse. Ga de eerste straat linksaf in: de Burgstrasse. Op de t-splitsing gaat u linksaf via de Alte Vaalserweg. Ga op de volgende kruising rechtsaf de "Pungelerstrasse" omlaag. Beneden komt u op de Vaalserweg. Ga naar links. In een mum van tijd bent u weer bij de grens in Vaals en dus bij het startpunt van vanmorgen. Struinbulletin 9: Door het Akense Bos naar Moresnet 6

7 Vragen of reacties? Zend uw reactie naar het STRUINBULLETIN! Open hier het contactformulier Op zoek naar meer struinroutes? Open de website STRUINBULLETIN op adres: Meld routeveranderingen voor toekomstige wandelaars Opsteller aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor (de gevolgen van) opgetreden routewijzigingen of voor schade van welke aard dan ook ten gevolge van handelingen of beslissingen gebaseerd op bovenstaande informatie BEFCO 2011 Struinbulletin 9: Door het Akense Bos naar Moresnet 7