OVER-gemeenten Afdeling Beleid en regie M. Boutsma- Binnekade Januari Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "OVER-gemeenten Afdeling Beleid en regie M. Boutsma- Binnekade Januari 2014. Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan 2014-2016"

Transcriptie

1 OVER-gemeenten Afdeling Beleid en regie M. Boutsma- Binnekade Januari 2014 Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan

2 Inhoudsopgave Aanleiding 4 Hoofdstuk 1. Inleiding 5 Hoofdstuk 2. Demografie Oostzaan Bevolkingssamenstelling Gezondheidssituatie 6 Ervaren gezondheid 6 Overgewicht 7 Beweging en Voeding 8 Alcoholgebruik 8 Drugsgebruik 9 Hoofdstuk 3. Aanpak van gezondheidsproblemen 10 Hoofdstuk 4. Aanpak van overgewicht (regionaal vastgesteld) Overgewicht als gezondheidsrisico Een integrale aanpak van overgewicht 11 Inrichting van de omgeving: maak gezond gedrag makkelijk en aantrekkelijk 11 Regelgeving en handhaving 12 Voorlichting en educatie 12 Signalering en advies 12 Ondersteuning Doelstellingen De locale invulling 14 Hoofdstuk 5. Aanpak Schadelijk alcoholgebruik (regionaal vastgesteld) Risico s van alcohol voor de gezondheid van jongeren Een integrale aanpak van schadelijk alcoholgebruik 15 Inrichting van de omgeving 16 Regelgeving en handhaving 16 Voorlichting en educatie 16 Signalering, advies en ondersteuning Doelstellingen 17 Doelstellingen voor de lange termijn 17 Doelstellingen voor de korte(re) termijn: De locale invulling 18 Hoofdstuk 6. Aanpak drugsgebruik (lokaal vastgesteld) Risico s van (hard)drugsgebruik voor de gezondheid van jongeren Een integrale aanpak van (hard)drugsgebruik 19 Inrichting van de omgeving 19 Regelgeving en handhaving 19 Voorlichting & educatie 20 Signalering & advies 20 Ondersteuning Locale doelstellingen 21 Locale doelstellingen voor de lange termijn: 21 B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 2

3 Locale doelstellingen voor de korte termijn: 21 Hoofdstuk 7. Uitvoering Alle speerpuntactiviteiten vanuit bestaand budget In ontwikkeling 25 Hoofdstuk 8. Evaluatie van de uitvoering 26 Bijlages 27 Bijlage 1 Gemeentelijke taken vanuit de Wet publieke gezondheid (Wpg) 27 Bijlage 2 Regionale aanpak m.b.t. campagne alcohol (en tabak) naar 18 jaar en de lokale toepassingsmogelijkheden. 27 Bijlage 3 Jaarlijkse preventieronde wijkagent en medewerker Brijder. 28 B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 3

4 Aanleiding Het ministerie van VWS verplicht gemeenten om elke vier jaar een nota gezondheidsbeleid op te stellen, waarin wordt aangegeven hoe binnen een gemeente vorm wordt gegeven aan de publieke gezondheidszorg. Deze bepaling is opgenomen in de Wet publieke gezondheid 1 (Wpg). De vorige nota gezondheidsbeleid van de gemeente Oostzaan liep van 2008 tot en met 2011, deze nota is verlengd tot het moment van vaststellen van deze nieuwe nota. De landelijke nota Gezondheid dichtbij 2, met daarin uitgangspunten die gemeenten in hun gemeentelijke nota s dienen te volgen, werd in mei 2011 gepubliceerd. Daaropvolgend zijn de gemeenten van Zaanstreek- Waterland eind 2011 gestart met een werkgroep, waarin samen met de GGD ZW werd geschreven aan nieuw regionaal beleid. Het regionaal gezondheidsbeleid ( ) voor de regio Zaanstreek- Waterland is eind 2012 door het algemeen bestuur (AB) van de GGD ZW vastgesteld. Het vertrekpunt voor het nieuwe gezondheidsbeleid wordt genomen vanuit de landelijke gezondheidsnota, de regionale gezondheidsnota en de evaluatie van de vorige gezondheidsnota. Op 5 juli 2012 vond in het FC Volendam stadion de regionale veldbijeenkomst over het gezondheidsbeleid plaats. De bijeenkomst werd georganiseerd door de negen gemeenten in de regio Zaanstreek- Waterland, in samenwerking met het RIVM en de GGD Zaanstreek- Waterland (GGD ZW). De bijeenkomst was bedoeld voor samenwerkingspartners in de breedste zin van het woord, waaronder de politie, de regionale ziekenhuizen en welzijnsorganisaties. Het doel was (informatie)uitwisseling tussen de deelnemers, draagvlak creëren voor het nieuwe gezondheidsbeleid en een intentie tot meer samenwerking. Er werd veel kennis uitgewisseld. Uit de workshops bleek dat er een groot aanbod voorhanden is om aan de slag te gaan met de aanpak van overgewicht en alcoholmatiging. Nieuwe interventies ontwikkelen lijkt niet nodig te zijn. Er liggen mogelijkheden in meer samenwerking (betrekken van partners) en het verbinden van bestaande interventies om zo tot een sluitend aanbod voor de gekozen doelgroep jeugd (en hun ouders) te komen. Voor meer informatie en filmpjes, zie de website van de GGD ZW: Veldbijeenkomst 1 Zie Bijlage 1 voor de Gemeentelijke taken vanuit de Wet publieke gezondheid (WPG) 2 Gezondheid dichtbij, VWS, mei 2011 B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 4

5 Hoofdstuk 1. Inleiding Een goede gezondheid is een randvoorwaarde om goed te kunnen participeren in de maatschappij. En hierdoor blijf je weer gezonder. Zo levert gezondheid een bijdrage aan: Betere kwaliteit van leven en hogere levensverwachting; Hogere arbeidsproductiviteit en langere arbeidsduur door minder ziekte(verzuim); Betere zorg voor jezelf en de omgeving, zoals inzet als vrijwilliger of mantelzorger; Minder beroep op de zorg door bijvoorbeeld lager gebruik van hulpmiddelen en andere voorzieningen vanuit de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) Betere leerprestatie door kinderen op school; Voorkómen van vroegtijdig schoolverlaten. Ter voorbereiding op het gezondheidsbeleid hebben de gemeenten in de regio Zaanstreek- Waterland gezamenlijk een prioritering gemaakt op basis van de landelijke speerpunten en op basis van de evaluaties bij de vorige gezondheidsnota s 3. Het Rijk heeft als speerpunten: roken, overgewicht, diabetes, depressie en schadelijk alcoholgebruik. Bij de regionale prioritering zijn regionale en lokale gezondheidscijfers gebruikt. Bovendien is het huidige beleid (waaronder Wmo, jeugdbeleid etc.) en het politieke klimaat een uitgangspunt geweest. De gemeente Oostzaan deelt de regionale prioritering en voegt een eigen speerpunt toe. De gekozen speerpunten leggen de basis van waaruit zoveel mogelijk regionaal opgetrokken zal worden. Dit geldt voornamelijk voor de twee speerpunten: Aanpak van overgewicht Aanpak schadelijk alcoholgebruik Daarnaast kiest de gemeente Oostzaan ervoor om ook een extra lokaal speerpunt te benoemen: Aanpak drugsgebruik Dit laatste omdat uit GGD- cijfers blijkt dat de jeugd naast alcohol ook aanzienlijk drugs gebruikt (NB. Voor de cijfers zie Hoofdstuk 2). Voornaamste doelgroep, waarop het regionale gezondheidsbeleid zich richt, is de jeugd (en hun ouders/opvoeders). Door preventie in te zetten op kinderen en jongeren worden gezondheidsproblemen in de toekomst, op volwassen leeftijd, voorkomen. Dit geldt voor zowel het speerpunt overgewicht, schadelijk alcoholgebruik en drugsgebruik. De speerpunten rondom ouderengezondheidszorg zullen worden meegenomen in het Wmo-beleid. In de volgende hoofdstukken zullen achtereenvolgend worden weergegeven: De opvallende ontwikkelingen in bevolkingssamenstelling en gezondheidssituatie voor Oostzaan (hoofdstuk 2) ; de gekozen aanpak van de gezondheidsproblemen per regionaal speerpunt (hoofdstuk 3 t/m 5) en van het locale speerpunt (hoofdstuk 6); de uitvoering van het gezondheidsbeleid (hoofdstuk 7); en informatie over evaluatie van de uitvoering. 3 Voor Oostzaan is in het kader van het verlengen van de vorige nota de Evaluatie nota volksgezondheid en Evaluatie lokale acties Oostzaan geschreven en aan de raad gepresenteerd. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 5

6 Hoofdstuk 2. Demografie Oostzaan In dit hoofdstuk zijn de opvallende ontwikkelingen in de bevolkingssamenstelling en gezondheidssituatie weergegeven voor Oostzaan ten opzichte van de regio. Hiervoor zijn de gegevens van het CBS en de onderzoeksresultaten van de GGD ZW gebruikt. Deze gegevens komen uit de monitor kinderen van 0-11 jaar uit 2011 en de E-Movo Interpretatie van resultaten monitor bij middelbare scholieren De E-movo is afgenomen onder 160 scholieren van de 2 e klas en de 4 e klas van de middelbare scholen in de regio Zaanstreek Waterland. De middelbare scholieren uit Oostzaan die buiten de regio op school zitten zijn dus niet ondervraagd. Waar verder rekening mee gehouden moet worden is de mate van eerlijke beantwoording door leerlingen bij een vragenlijst over onder andere alcohol en drugs. Er is een kans dat leerlingen elkaar beïnvloeden bij het invullen van vragen, ondanks de duidelijke instructies bij afname. 2.1 Bevolkingssamenstelling Het aantal inwoners van Oostzaan is de afgelopen 10 jaar redelijk constant gebleven (in 2003: 9118 inwoners en in 2013: 9141 inwoners). Wel is er een daling te zien in het aantal inwoners jonger dan 65 jaar met daar tegenover een stijging van de leeftijdsgroep 65 jaar en ouder (1277 inwoners ouder dan 65 in 2003 tegenover 1678 op 1 januari 2013) Totaal leeftijden Jonger dan 20 jaar 20 tot 65 jaar 65 jaar of ouder Figuur 1. Aantal inwoners van Oostzaan gedurende de afgelopen 10 jaar; onderverdeeld in 3 leeftijdsgroepen en het totaal van deze groepen ( 2.2 Gezondheidssituatie In deze paragraaf zal een beeld gegeven worden van de gezondheidssituatie in Oostzaan. Ervaren gezondheid 79% van de scholieren in Oostzaan ervaart de eigen gezondheid als goed of heel goed, 19% zegt gaat wel en 1% antwoordt niet zo best of slecht (dit is gelijk aan de regio). Het oordeel over de eigen gezondheid is minder gunstig voor vmbo leerlingen dan leerlingen van het havo/vwo. De kwaliteit van de eigen gezondheid zowel lichamelijk als psychisch en psychosociaal wordt door jongeren in Oostzaan dus ongeveer hetzelfde ervaren als door andere jongeren in de regio. 4 E-MOVO is de elektronische monitor voortgezet onderwijs. Mogelijk vindt in 2015 een landelijke uitrol plaats van het E-MOVO onderzoek. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 6

7 Overgewicht In de afgelopen dertig jaar is het aantal mensen met overgewicht in Nederland toegenomen, zowel bij volwassenen als bij 4- tot 20 jarigen. In 2009/2011 hebben zo n 6,5 miljoen mensen in ons land matig of ernstig overgewicht. Dat komt neer op vier op de tien personen (41 %). Dat is veel meer dan begin jaren tachtig, toen nog 27 procent te zwaar was. Het percentage inwoners in Oostzaan met overgewicht neemt toe met de leeftijd, van 6% onder 2- jarigen tot 65% onder 65-plussers. Dit komt overeen met het regionale beeld. Ook zijn er binnen de leeftijdsgroepen geen significantie verschillen tussen de regio en Oostzaan % Regio ZW Gemeente Oostzaan jaar 4 jaar 11 jaar 14 jaar volwassenen senioren leeftijdsgroep Figuur 2 Percentages (ernstig) overgewicht voor de Regio en Oostzaan per leeftijdsgroep. In figuur 3 is te zien dat vooral het overgewicht van 11-jarige kinderen gestegen is, van 11% in 2005 naar 20% in Het percentage overgewicht van kinderen van 5 jaar stijgt van 2005 tot 2007 maar lijkt in de laatste jaren redelijk stabiel te blijven jaar 11 jaar 14 jaar 20 % Figuur 3: Overgewicht per leeftijdsgroep naar jaar in Zaanstreek- Waterland (%) Concluderend: Het blijkt dat overgewicht al op jonge leeftijd (van 2 jaar) voorkomt en dat overgewicht onder de 11 jarigen de laatste jaren toeneemt. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 7

8 Beweging en Voeding Mensen zijn de afgelopen jaren steeds minder gaan bewegen. Er is een directe relatie tussen overgewicht en beweging. Jongeren worden vaker met de auto gehaald en gebracht waardoor ze onvoldoende lichaamsbeweging krijgen. In Oostzaan voldoet 80 procent van de vo- scholieren aan de beweegnorm (meer dan 7 uur per week bewegen) en gaat 79 procent met de fiets of lopend naar school. Oostzaanse scholieren zijn meer lichamelijk actief dan andere scholieren in de regio. Opvallend is dat in Oostzaan vmbo-leerlingen minder actief zijn dan havo/vwo- leerlingen. Verder is 85 procent van de kinderen in de leeftijd 8-12 jaar lid van een sportvereniging (74 % van de vo- scholieren). Qua groente- en fruit consumptie eten 46% van de kinderen van 0 tot 12 jaar elke dag groente, 63% eet elke dag fruit. Van leerlingen van het voortgezet onderwijs ontbijt 16 % minder dan 5 dagen per week (ontbijtnorm). 68% eet niet dagelijks groente (regio 70%) en 63% eet niet elke dag fruit, wat ongeveer gelijk is aan de regio (67%). Alcoholgebruik Op grond van de E-movo heeft bijna 47 procent van de Oostzaanse scholieren de afgelopen maand regelmatig alcohol gedronken. Waarbij een derde van de scholieren aangeeft aan comazuipen 5 te doen. Ook ten aanzien van alcohol gebruik scoort de groep vmbo- leerlingen en vierdeklassers hoger dan de tweedeklassers. Jongeren uit Oostzaan (ook die onder de 16) drinken vooral bij anderen thuis, in de discotheek en thuis met anderen. Alcoholgebruik is in Oostzaan niet anders dan in de rest van de regio. Het percentage vierdeklassers dat jonger is dan 16 jaar en (veel) drinkt is hoog (zie figuur 4). De waarnemingen van de straathoekwerker komen overeen met het aantal alcoholgebruikers volgens de GGD cijfers. Echter vermoedt hij grootspraak van de jongeren op het gebied van comazuipen. Hij verwacht dat dat aantal in realiteit een stuk lager ligt. 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Alcohol afgelopen maand Dronken afgelopen maand Binge drinken afgelopen maand Alcohol wordt gedoogd door ouders Oostzaan Regio ZW Figuur 4: Alcohol gebruik onder jongeren onder de 16 jaar voor Oostzaan t.o.v. de regio (%) 5 Comazuipen: overmatig drinken door jongeren. Comazuipen leidt frequent tot bewusteloosheid en ziekenhuisopnames en wordt gezien als een vorm van alcoholmisbruik. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 8

9 Ruim een derde van de ouders (37%) van de 10- tot 12-jarige kinderen in de Oostzaan heeft met het kind een afspraak gemaakt over alcoholgebruik. Van de 10- tot 12-jarigen mag 40% niet drinken vóór het 18e jaar en 44% niet vóór het 16e jaar. Drinken tijdens de zwangerschap neemt af sinds In 2011 geeft 6% van de moeders van jonge kinderen in de regio aan tijdens de zwangerschap alcohol te hebben gedronken. Dit was 9% in Het aantal alcoholvergiftigingen onder jongeren lijkt de laatste jaren stabiel. In totaal zijn er in de ziekenhuizen van Zaanstreek- Waterland (Zaans Medisch Centrum en het Waterland ziekenhuis) in de periode van jongeren uit de regio opgenomen met een alcoholvergiftiging. Deze cijfers zijn waarschijnlijk een onderschatting. Jongeren die buiten het ziekenhuis door een huisarts worden behandeld, of door een andere arts dan een kinderarts worden niet meegeteld Tabel 1: Aantal alcoholintoxicaties in ziekenhuizen Zaanstreek- Waterland ( ), jongeren (Bron: onderzoek door STAP) Nederland Twee ziekenhuizen in Zaanstreek- Waterland Drugsgebruik 1 op de 5 van de Oostzaanse scholieren heeft ooit wel eens softdrugs, hasj of wiet gebruikt, dat komt overeen met de gebruikscijfers binnen de regio (18%). Het gebruik van softdrugs in de afgelopen maand voorafgaande aan het onderzoek (10%) is niet anders dan dat in de regio (8%). Onrustwekkend is dat 5% van de scholieren uit Oostzaan aangeeft ooit harddrugs (XTC, amfetamine, cocaïne) te hebben gebruikt (regio 4%) en dat 5% van de scholieren op het moment van testen aangaf de afgelopen maand harddrugs te hebben gebruikt (regio: 2%). Tabel 2: Drugsgebruik door Oostzaanse jeugd t.o.v. de regio ZW (significant verschil is dikgedrukt) 6 Oostzaan Regio Ooit softdrugs gebruikt 20% 18% Afgelopen maand softdrugs gebruikt 10% 8% Ooit harddrugs gebruikt 5% 4% Afgelopen maand harddrugs gebruikt 5% 2% De straathoekwerker geeft aan dat de cijfers voor wat betreft drugsgebruik zijn bevindingen helaas onderschrijven. Hij constateert al jaren een verhoogd harddrugsgebruik bij jongeren. Zijn schatting is dat ongeveer 40 á 50 jongeren in Oostzaan harddrugs gebruiken. Hiervan heeft hij er ongeveer 20 in het vizier. Zij zijn met de straathoekwerker in contact gekomen na incidenten en gebruiken drugs op feesten en thuis. 6 In tabel 2 staan cijfers uit het E-movo onderzoek Momenteel wordt de nieuwe E-movo uitgevoerd op de middelbare scholen. De verwachting is dat de nieuwe cijfers na dit schooljaar bekend zullen zijn (na de zomer 2014). B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 9

10 Hoofdstuk 3. Aanpak van gezondheidsproblemen Een globaal model voor integraal beleid is het model van Lalonde, zie figuur 1. Dit model maakt op een eenvoudige manier duidelijk dat voor het effectief beïnvloeden van gezondheidsproblemen beleid nodig is dat inspeelt op meerdere factoren. Dit beleid richt zich niet alleen op het individu, maar ook op zijn of haar omgeving. Figuur 5: Model van Lalonde (voorbeeld overgewicht) Gemeentelijk beleid heeft invloed op: o Leefstijl (bewegen of alcoholgebruik). o Toegankelijkheid van (zorg)voorzieningen (m.n. verbinden van preventie en zorg). o Fysieke (vb. woonomgeving) en sociale omgeving (vb. gezin, buurt- en leeftijdgenoten). Intersectorale samenwerking Veel van de factoren die van invloed zijn op gezondheid, zijn niet direct vanuit gezondheidsbeleid te beïnvloeden. Hiervoor zijn ook maatregelen nodig vanuit andere beleidsterreinen, zoals onderwijs, ruimtelijke ordening, sociale zaken of milieu. Andersom kan gezondheid een bijdrage leveren aan de doelstellingen van andere beleidssectoren: gezonde kinderen kunnen beter leren, gezonde burgers kunnen aan het werk of op andere fronten meedoen in de maatschappij, bijvoorbeeld als mantelzorger of vrijwilliger. Een voorwaarde voor integraal beleid is intersectorale samenwerking. In het vervolg van deze nota worden de regionale speerpunten Aanpak van overgewicht en Schadelijk alcoholgebruik beschreven en uitgewerkt aan de hand van het model van Lalonde. Met deze notitie streeft de gemeente Oostzaan deze regionale doelstellingen na. Hierbinnen maakt de gemeente eventueel haar eigen (aanvullende) keuzes en daarnaast zullen ook voor het lokale speerpunt de doelstellingen worden geformuleerd. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 10

11 Hoofdstuk 4. Aanpak van overgewicht (regionaal vastgesteld) 4.1 Overgewicht als gezondheidsrisico Overgewicht en met name obesitas (ernstig overgewicht) vormen een risico voor de gezondheid. Samen met roken veroorzaakt (ernstig) overgewicht het grootste verlies aan levensjaren. Overgewicht is het resultaat van een verstoorde energiebalans. Beweging en voeding bepalen deze energiebalans. Anders dan bijvoorbeeld roken, dat per definitie slecht is voor de gezondheid, zijn beweging en voeding noodzakelijk om (gezond) te leven. Maar mensen eten niet alleen omdat het nodig is, maar ook (en vooral) omdat het lekker is. Niet alleen eten, maar ook bewegen bestaat uit uiteenlopende gedragingen, zoals met de fiets naar school gaan of sporten. Al deze gedragingen worden weer bepaald door andere factoren, zoals genetische aanleg, persoonlijkheidskenmerken en de sociale en fysieke omgeving. Dit maakt de aanpak van overgewicht tot een complex vraagstuk. Kinderen met (ernstig) overgewicht hebben zowel op jong als op latere leeftijd meer kans op gezondheidsproblemen. Dikke kinderen hebben ook te maken met stigmatisering. Hierdoor hebben zij meer kans op een laag zelfvertrouwen en daarmee samenhangende psychosociale problemen, zoals gepest worden, eenzaamheid en verdriet. Tieners met overgewicht zitten slechter in hun vel en hebben vaker suïcidegedachten. 4.2 Een integrale aanpak van overgewicht Zoals eerder genoemd vraagt effectieve preventie van overgewicht om een integrale aanpak (model van Lalonde). Om dit globale model concreet te maken zijn er vijf pijlers te benoemen. Deze vormen de basis voor de vertaalslag naar een mix van interventies voor de uitvoering van het beleid. 1. Inrichting van de omgeving 2. Regelgeving en handhaving 3. Voorlichting en educatie 4. Signalering en advies 5. Ondersteuning (Bron: Handreiking gezonde gemeente van het Centrum gezond leven/rivm). Inrichting van de omgeving: maak gezond gedrag makkelijk en aantrekkelijk De fysieke en sociale omgeving hebben veel invloed op het (onbewuste) keuzegedrag van mensen en dus op hun gezondheid. Overgewicht neemt toe in een omgeving die uitnodigt tot veel eten en weinig bewegen. Het streven is dan ook: een leefomgeving die uitnodigt tot gezond gedrag. Het gaat hier met name om de inrichting van de fysieke omgeving. Dit is de openbare, tastbare omgeving. De sociale omgeving, waarin het gezin (ouders, broertjes en zusjes) een belangrijke plaats inneemt, zit verweven in de pijlers voorlichting en educatie en ondersteuning (verderop beschreven). Inrichting van de omgeving voor kinderen Om kinderen te stimuleren om buiten te spelen, te fietsen of te wandelen is een veilige, toegankelijke en groene omgeving van belang. Naast voldoende ruimte speelt ook de inrichting een rol: uitdagend, met een gevarieerd aanbod aan goed onderhouden buitenspeelmogelijkheden, bijvoorbeeld op de schoolpleinen. Een andere belangrijke omgeving voor kinderen is de dagopvang, de buitenschoolse opvang en de school. Een (school)omgeving met een helder voeding- en beweegbeleid is een goede manier om overgewicht tegen te gaan. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 11

12 Regelgeving en handhaving De pijler regelgeving en handhaving gaat over het uitvoeren van wettelijke taken. Voor overgewichtpreventie liggen de accenten in de andere vier pijlers. Er zijn voorzichtige ontwikkelingen om met regelgeving invloed uit te oefenen op bijvoorbeeld vestigingsbeleid van (mobiele) snackbars en fastfoodrestaurants. Voorlichting en educatie Voor gezond gedrag heeft de doelgroep (kinderen en hun ouders/opvoeders) de juiste kennis, houding en vaardigheden nodig. Met name ouders hebben veel invloed, maar zijn ook verantwoordelijk voor het (gezonde) gedrag van hun kind(eren). De beschikbaarheid van verschillende voorzieningen is hiervoor belangrijk, zoals een centrum jong/voor jeugd en gezin (CJ(G)) in de wijk, met een laagdrempelig aanbod van verschillende activiteiten, of eerstelijnszorg en thuiszorg 7. Het is niet alleen van belang dat deze voorzieningen aanwezig zijn, maar ook dat ze toegankelijk zijn. Wachtlijsten, afstanden en kosten spelen daarbij een rol. Ook het beschikbaar stellen van goede voorzieningen valt hieronder, zoals een bijdrage aan de sportcontributie voor mensen met de laagste inkomens. De verbinding tussen preventie en zorg verdient nog aparte aandacht. Op dit terrein zijn veel ontwikkelingen gaande. Een van de ontwikkelingen is de oprichting van netwerken waaraan professionals deelnemen uit de zorg, preventie en aanbodkant, zoals jeugdverpleegkundigen, diëtisten, fysiotherapeuten, pedagogen, sportaanbieders etc. Om zo gezamenlijk te voorkomen dat overgewicht of obesitas ontstaat. Voor de gemeenten is de Wmo een belangrijk instrument om zorg en preventie meer te verbinden. Signalering en advies Bij signalering en advies staat de deskundigheid van intermediairs centraal. Zij spelen een belangrijke rol in het benaderen van mensen met risico s op overgewicht en de toeleiding naar preventie en zorg. Het is in het belang van de klant dat zij dezelfde boodschap horen van de verschillende professionals die zij tegenkomen. Signalering en advies door de jeugdgezondheidszorg (JGZ) Vroegtijdige signalering en advies zijn erop gericht om het overgewicht van kinderen terug te dringen, door aandacht te besteden aan bijvoorbeeld frisdrankgebruik, ontbijtgedrag of buiten spelen. Dit zijn de veelbelovende elementen in de aanpak van overgewicht, de zgn. BOFT gedragingen (Borstvoeding, Bewegen, Ontbijten, Frisdrankgebruik, Televisie/computer). Daarnaast kan aandacht besteed worden aan weerbaarheid en zelfvertrouwen. De JGZ ziet alle kinderen op de basisschool, samen met hun ouders, twee keer. De JGZ werkt met de Richtlijn Overgewicht om kinderen met overgewicht of de neiging tot het ontwikkelen van overgewicht te signaleren en goed te kunnen begeleiden. Naast de JGZ zijn er ook andere lokale professionals (vb. fysiotherapeut, diëtist of weerbaarheidtraining) waar kinderen naar toe gaan. Er wordt gewerkt aan een zgn. sluitende keten tussen professionals, waarin ieders aanbod afgestemd wordt en het kind met zijn sociale omgeving veel meer centraal komt te staan. 7 Thuiszorg in de vorm van huishoudelijke zorg, waarbij verzorging van (jonge) kinderen een onderdeel kan zijn. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 12

13 Ondersteuning Na signalering (van overgewicht) wordt ondersteuning aangeboden. Deze ondersteuning kan individueel zijn. Een voorbeeld hiervan is de begeleiding door de JGZ. De ondersteuning kan ook collectief zijn, bijvoorbeeld door middel van projecten als ik lekker fit!? op het basisonderwijs of De Gezonde Schoolkantine op het voortgezet onderwijs. Ouders hebben een grote invloed op het gezonde gedrag van hun kind. Door zelf gezond te eten en te bewegen geven zij het goede voorbeeld aan hun kind(eren). Maar ook door het stellen van grenzen, het nee zeggen tegen eten. Opvoedingsondersteuning kan hierin een rol spelen. De ondersteuning voor kinderen die ouder zijn, raakt een bredere fysieke en sociale omgeving. Het is van belang dat oudere kinderen een veilige (school)omgeving hebben, waar ze ook terecht kunnen voor ondersteuning. 4.3 Doelstellingen Doelstellingen voor de lange(re) termijn: Op regionaal niveau is besloten dat deze doelstellingen niet specifiek (SMART) worden geformuleerd, maar trendmatig, aangezien meerdere factoren een rol spelen bij de aanpak van overgewicht. De interventies die worden ingezet om de doelstellingen te behalen staan vermeld in hoofdstuk 7: Uitvoering. Tabel 3: Lange termijn doelstellingen voor overgewicht bij de jeugd Doelstellingen lange termijn In 2016 is het percentage 5-jarigen met overgewicht in de regio ZW niet hoger dan in In 2016 is het percentage 11- en 14-jarigen met overgewicht in de regio ZW lager dan Doelstellingen voor de korte(re) termijn: Tabel 4: Korte termijn doelstellingen voor overgewicht bij de jeugd Doelstellingen korte termijn Inrichting van de omgeving Er wordt een regionale werkgroep opgezet met het doel overgewicht gezamenlijk aan te pakken. Waarbij het aanbod van alle beschikbare interventies beter op elkaar afgestemd wordt. Alle gemeenten in ZW doen mee aan de jaarlijkse landelijke buitenspeeldag. Voorlichting en educatie In 2016 doen alle basisscholen in ZW mee aan een activiteit gericht op gezond gewicht voor kinderen in de leeftijd 4-12 jaar en hun ouders; (zoals Lekker Fit, traktatiebeleid, fruitbeleid, gebruik leskisten voeding en bewegen etc.); In 2016 doen 20 kinderdagverblijven en/of peuterspeelzalen in ZW mee aan een activiteit gericht op gezond gewicht voor kinderen van 0-4 jaar en hun ouders/opvoeders; In 2016 is de Gezonde School Kantine ingevoerd op alle 26 VO scholen in de regio ZW en heeft het voortgezet onderwijs gezonde voedingsproducten in iedere kantine. In 2014 wordt een regionale werkgroep opgezet met het doel overgewicht gezamenlijk aan te pakken. Signalering, advies en ondersteuning De JGZ van de GGD werkt tijdens de contactmomenten met alle kinderen van 0 tot 19 jaar volgens de Richtlijn overgewicht 8 (Jaarcijfers GGD) In het kader van deze werkwijze worden, als ouders/verzorgers dit kenbaar maken of als de JGZmedewerker dit nodig vindt, ouders gestimuleerd en toegeleid naar concrete opvoedingsondersteuning voor dit onderwerp. 8 De producten van de Richtlijnen overgewicht voor de medewerkers in de jeugdgezondheidszorg zijn: Gebruik maken van een stroomdiagram en anamnese lijst; Adviezen naar leeftijd bij overgewicht; Gebruik maken van motiverende gespreksvoering & Beschikken over verwijzingsadressen en relevante websites. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 13

14 De korte termijn doelstellingen zijn meer ondersteunende doelstellingen, die na kortere tijd al zichtbaar kunnen zijn. Overgewicht ontstaat over een langere periode. Ook de aanpak ervan vergt een langere tijd, voordat succes te meten is. Dat is de reden om te kiezen voor het aantoonbaar uitvoeren van activiteiten en het bereiken van de jeugd. 4.4 De locale invulling De in de vorige paragraaf genoemde regionale doelstellingen zullen (voor zover mogelijk) locaal worden uitgevoerd. Het streven is om de regionale doelstellingen een zoveel mogelijk locale invulling te geven, passend bij de Oostzaanse behoeftes en met behulp van Oostzaanse faciliteiten. Zo kan bijvoorbeeld bij de landelijke buitenspeeldag gebruik gemaakt worden van de faciliteiten in het Twiske en samengewerkt worden met de sportverenigingen uit Oostzaan. Bijdrage sportcontributie (bestaand beleid, vanuit bestaand budget armoedebeleid) Kinderen uit gezinnen die financieel niet de mogelijkheid hebben om aan sport te doen krijgen op deze manier de mogelijkheid om toch deel te nemen aan sportieve activiteiten. Laag opgeleide arme gezinnen, zijn een belangrijke doelgroep in de aanpak van overgewicht. Overzicht bij overgewicht (nieuw beleid, geen extra budget nodig) Het gaat hier om het organiseren van een themadag of -middag waarin overgewicht centraal staat. De intentie is om verschillende disciplines die invloed hebben op beweging en voeding met elkaar in contact te brengen. Er bestaat in Oostzaan al een multidisciplinair overleg in de Kolk waarin huisartsen, fysiotherapeuten en pedagogen elkaar ontmoeten en hun interventies op elkaar af stemmen. Het verschil met dit overleg is dat op deze themadag alleen overgewicht centraal staat, waarbij ook niet-zorg disciplines worden uitgenodigd. Zo kan een platform worden gecreëerd met andere organisaties, bedrijven of instellingen zoals scholen, sportverenigingen en bijvoorbeeld supermarkten. Op deze manier stimuleer je samenwerking en versterking van bestaande interventies. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 14

15 Hoofdstuk 5. Aanpak Schadelijk alcoholgebruik (regionaal vastgesteld) 5.1 Risico s van alcohol voor de gezondheid van jongeren Het gebruik van alcohol is diepgeworteld in onze samenleving. Alcohol drinken door volwassenen, maar ook door jongeren, wordt algemeen geaccepteerd. Onmiskenbaar zijn aan alcoholgebruik positieve aspecten verbonden. Velen vinden het lekker en gezellig om te drinken. Bovendien versoepelt het gezamenlijk gebruik van alcohol het leggen van sociale contacten. Dat neemt niet weg dat overmatig gebruik riskant is en in de praktijk kan leiden tot grote gezondheidsproblemen. Alcohol is schadelijk voor de gezondheid, vooral bij jongeren: Alcohol drinken is schadelijk voor de ontwikkeling van de hersenen en andere organen die in de groei zijn. Er is een duidelijk verband tussen schoolverzuim en veel alcoholgebruik. Alcohol drinken op jonge leeftijd kan leiden tot problemen met alcoholgebruik op latere leeftijd (verslaving). Jongeren lopen sneller het risico alcoholvergiftiging te krijgen. Daarom is het voor jongeren onder de 16 jaar beter om helemaal geen alcohol te drinken. Daarnaast speelt alcohol een grote rol bij agressie en geweld en ongelukken in het verkeer (verstoring van de openbare orde). Bovendien is er een duidelijk verband tussen overmatig alcoholgebruik en risicovol seksueel gedrag en het oplopen van seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA s). Onderzoek toont aan dat restrictieve regels van ouders veel invloed hebben. Jongeren die thuis van hun ouders geen alcohol krijgen en ook geen alcohol mogen drinken, rapporteren veel minder alcoholgebruik dan jongeren wier ouders in dit opzicht veel toleranter zijn. Ander onderzoek wijst uit dat regels van ouders vooral een preventief effect hebben als leerlingen ook op school les krijgen in alcoholpreventie. 5.2 Een integrale aanpak van schadelijk alcoholgebruik Een integrale aanpak speelt in op de verschillende factoren die schadelijk alcoholgebruik beïnvloeden: maatschappelijke norm, persoonlijke motivatie, beschikbaarheid van alcohol en toezicht. Om de aanpak te concretiseren worden dezelfde vijf pijlers benoemd als eerder gebruikt bij de aanpak van overgewicht. Praktijkervaringen en wetenschappelijke inzichten leren dat het meeste effect valt te verwachten van een basispakket dat bestaat uit interventies en maatregelen op het gebied van: o o o De beschikbaarheid van alcohol verlagen, bijvoorbeeld door alcoholvrije schoolfeesten te organiseren. En het aantal verkooppunten en hun openingstijden beperken, voorbeelden hierbij zijn sportkantines of buurthuizen (zie pijler 1). Het uitoefenen van controle door leeftijdsgrenzen voor alcoholverkoop na te leven en de regels voor doorschenken en het in bezit hebben van alcohol op straat te handhaven (zie pijler 2). Maatschappelijke normen beïnvloeden door risico s van alcoholgebruik continu in alle relevante gemeentelijke sectoren, organisaties en media onder de aandacht te brengen en normen in de omgeving te beïnvloeden door verspreiding van basisinformatie over de risico s van alcoholgebruik (zie pijler 3). Veel van deze interventies en maatregelen zijn niet direct vanuit gezondheidsbeleid te beïnvloeden, maar vereisen maatregelen op andere gemeentelijke beleidsterreinen zoals openbare orde en veiligheid, onderwijs, jeugdbeleid, horecabeleid, Wmo, sportbeleid en reclamebeleid. Als gevolg daarvan zijn er vaak veel partijen bij het alcoholbeleid betrokken. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 15

16 Inrichting van de omgeving Alcohol is in onze maatschappij alom aanwezig. Het beperken van reclame-uitingen en de beschikbaarheid van alcohol zijn belangrijke maatregelen om (schadelijk) gebruik te beperken. Hiervoor kan een gemeente de tweede pijler regelgeving en handhaving inzetten. Bijvoorbeeld om regels vast te stellen voor paracommerciële inrichtingen, zoals buurthuizen en sportkantines. Regelgeving en handhaving Er zijn verschillende landelijke regels voor het verstrekken en gebruiken van alcoholhoudende dranken 9. De gemeenteraad kan die regels op enkele punten bij verordening aanvullen. Daarnaast kan de raad veel zaken regelen in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV), zoals horecasluitingstijden of een drankverbod op straat. Zo zijn eind 2011 door het college van B&W van de gemeente Oostzaan een aantal gebieden aangewezen waar het verboden is om alcoholhoudende drank bij zich te dragen. Op deze plekken is het nu voor de politie mogelijk om handhavend op te treden. Voorlichting en educatie Het gedrag van mensen en de normen die daaraan ten grondslag liggen, zijn vaak moeilijk te veranderen. Alleen voorlichting is onvoldoende om verantwoord alcoholgebruik te bereiken. Toch is het belangrijk om de risico's van alcoholgebruik over te brengen op de verschillende doelgroepen en hen vaardigheden aan te reiken om tot een gedragsverandering te komen. Om de pijler voorlichting en educatie effectief in te zetten, is het van belang om te communiceren met alle partijen die een rol spelen bij de verstrekking en het gebruik van alcohol. Deze bevinden zich in allen in een verschillende context, bijvoorbeeld: thuis, op school, op straat en bij de sportvereniging (in de wijk/buurt). Niet iedere doelgroep is op dezelfde manier en met dezelfde middelen te bereiken. Hiervoor zijn verschillende werkwijzen nodig en kan gebruik gemaakt worden van diverse mediavormen. Signalering, advies en ondersteuning De pijlers signalering en advies en ondersteuning zijn samengenomen. Zoals ook bij aanpak overgewicht genoemd kan de geboden ondersteuning individueel en/of collectief van aard zijn. Een voorbeeld van de collectieve aanpak van schadelijk alcoholgebruik is een themabijeenkomst voor ouders in combinatie met de magazines Hou vol, geen alcohol. Ouders spelen immers een sleutelrol bij het uitstellen van het alcoholgebruik van hun kind(eren). Als ouders hierover afspraken maken en duidelijke regels stellen, beginnen kinderen later met drinken. Advies en ondersteuning door de jeugdgezondheidszorg (JGZ) Een passende manier van individuele ondersteuning van kinderen/jongeren en hun ouders zijn de vijf extra alcoholminuten tijdens het periodiek geneeskundig onderzoek groep 7 van de GGD. Aan de hand van een afbeelding van een hersenscan van een drinker en een niet-drinker praten de verpleegkundigen met ouders en kinderen over de gevaren van alcoholgebruik op jonge leeftijd. De afspraak geen alcohol onder de 16 jaar (per 1 januari 2014 naar 18 jaar) staat in dit gesprek centraal. 9 De Drank- en Horecawet is per 1 januari 2014 gewijzigd. De leeftijdsgrens voor het kopen van alcohol is verschoven van 16 jaar naar 18 jaar. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 16

17 Het contactmoment op 15/16-jarige leeftijd, dat door de rijksoverheid wordt gefaciliteerd, kan worden ingezet om op individuele of collectieve wijze aandacht te besteden aan schadelijk alcoholgebruik (en/of aanpak overgewicht). De JGZ komt in dit kader met een voorstel voor de invulling van dit contactmoment. 5.3 Doelstellingen Een integraal alcoholbeleid heeft primair als doel om de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik te voorkomen voor zowel de gezondheid van een individu en zijn omgeving als de veiligheid en de openbare orde in een gemeente. Doelstellingen voor de lange termijn: Alcoholbeleid is gebouwd op verschillende interventies die gedurende een langere tijd worden uitgevoerd. Er zijn veel factoren die alcoholgebruik beïnvloeden. Daaronder vallen tradities en normen die zo sterk zijn ingebed in de plaatselijke cultuur dat veranderingen op dit gebied pas op langere termijn te verwachten zijn. Duurzaamheid is dan ook een belangrijke voorwaarde voor een effectief alcoholbeleid. Tabel 5: Lange termijn doelstellingen voor schadelijke alcoholgebruik bij jeugd en hun ouders/opvoeders Doelstellingen lange termijn In 2016 is het aantal jongeren onder 14 jaar dat nog nooit alcohol heeft gedronken gestegen ten opzichte van 2010 (E-MOVO scholierenonderzoek GGD in 2015) In 2016 is het aantal jongeren onder de 16 jaar dat nog nooit alcohol heeft gedronken gestegen ten opzichte van 2010 (E-MOVO onderzoek) In 2016 is het percentage jongeren onder de 16 jaar dat geen alcohol heeft gedronken in de maand voorafgaand aan het EMOVO onderzoek gestegen ten opzichte van 2010 In 2016 is het percentage vierdeklassers van het VO dat aan binge drinken heeft gedaan in de maand voorafgaand aan het EMOVO onderzoek gedaald ten opzichte van (E-MOVO onderzoek) In 2016 gedogen ( vindt het goed of zegt er niets van ) minder ouders alcohol drinken door hun kind jonger dan 16 jaar dan in 2010 (E-MOVO onderzoek) In 2017 zijn meer ouders van jongeren van 10 en 11 jaar van plan om met hun kinderen een afspraak te maken over niet drinken voor het 16e levensjaar dan in 2011 (0 t/m 11 jaar monitor GGD 2016) In 2017 hebben minder moeders van kinderen tot 4 jaar tijdens de zwangerschap alcohol gedronken dan in 2011 (0 t/m 11 jaar monitor GGD 2016) Het aantal jongeren in ZW dat met een alcoholvergiftiging in een ziekenhuis is behandeld is in 2016 gedaald t.o.v. de periode (81 jongeren in 4 jaar tijd) Doelstellingen voor de korte(re) termijn: De korte termijn doelstellingen zijn meer ondersteunende doelstellingen, die na kortere tijd al zichtbaar kunnen zijn. Het betreft aantoonbaar uitgevoerde activiteiten en het bereiken van de jeugd en hun ouders. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 17

18 Tabel 6: Korte termijn doelstellingen voor schadelijke alcoholgebruik bij jeugd en hun ouders/opvoeders Doelstellingen korte termijn Inrichting van de omgeving Alle gemeenten hebben begin 2014 een plan van aanpak vastgesteld om de naleving van verkoop van alcohol aan 18-minners te controleren en te handhaven in een preventie- en handhavingsplan. Voorlichting en Educatie In 2014, 2015 en 2016 vindt naast de landelijke communicatie ook regionale en lokale voorlichting plaats over de wijziging van de leeftijd voor alcoholgebruik van 16 naar 18 jaar. Hiervoor is een regionale werkgroep opgericht. Voor meer informatie over mogelijke locale interventies zie bijlage 2. In 2016 krijgen alle zwangere vrouwen standaard informatie over de risico s van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap (met verloskundigen afspraken maken over het informeren van moeders en het noteren van bereik). In 2016 doen alle basisscholen in de regio mee aan een activiteit gericht op alcoholmatiging voor kinderen in de bovenbouw en hun ouders. (zoals Hou vol, geen alcohol) In 2016 besteden alle VO scholen in de regio aandacht aan alcoholmatiging (bijvoorbeeld oor de implementatie van PAS 10 ). Signalering en Advies Gedurende de periode geeft GGD ZW individueel extra voorlichting tijdens het Periodiek Geneeskundig Onderzoek (PGO) groep 7 voor alle leerlingen van groep 7 en hun ouders die het PGO bezoeken. In 2016 geeft GGD ZW individueel extra voorlichting tijdens het Periodiek Geneeskundig Onderzoek (PGO) klas 2 VO voor alle leerlingen van het vmbo-bkg in klas 2. En aan leerlingen van vmbo-t, havo en vwo in klas 2 die in de vragenlijst, voorafgaand aan het PGO, aangeven te veel te drinken voor hun leeftijd. 5.4 De locale invulling Net als bij het andere regionale speerpunt is het streven om de boven genoemde regionale doelstellingen zoveel mogelijk een locale invulling te geven. Verder zijn veel van de actiepunten die in het volgende hoofdstuk over de aanpak van drugs aan bod komen, ook toepasbaar op de aanpak van alcohol. Pilot Centrum Jong (nieuw beleid, vanuit bestaand budget volksgezondheid) Er zijn reeds afspraken gemaakt met Centrum Jong om voor de gemeente Oostzaan een pilot te starten in het kader van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. Het gaat hier om een samenwerking tussen het consultatiebureau, de kinderarts en de jeugdverpleegkundige. In deze lopen we dus voor op de regionale doelstelling waarbij in 2016 alle zwangere vrouwen standaard geïnformeerd zijn over de risico s van alcoholgebruik tijdens zwangerschap. Gericht alcohol verbod (bestaand beleid, vanuit bestaand budget) Een ander voorbeeld van locale invulling is logischerwijs binnen het veiligheidsbeleid. Zo zijn op 3 november 2011 door het college van B&W meerdere gebieden aangewezen waar het verboden is alcoholhoudende drank bij zich te dragen en te nuttigen. Het gaat dan om openbare ruimtes als schoolpleinen, plantsoenen, de voetbal- en basketbalkooi en om andere plaatsen waar jongeren veel samenkomen. Zo heeft de politie daar een instrument om handhavend te kunnen optreden. Straathoekwerk (bestaand beleid, vanuit bestaand budget) Ook de straathoekwerker is een vorm van locale invulling. Hij begeleidt jongeren en spreekt hen aan op hun gedrag. Hij neemt, indien nodig, in overleg met de jongeren, contact op met hun ouders en kan in overleg met de jongeren doorverwijzen naar de juiste hulpinstanties. 10 PAS: Preventie Alcoholgebruik Scholieren. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 18

19 Hoofdstuk 6. Aanpak drugsgebruik (lokaal vastgesteld) 6.1 Risico s van (hard)drugsgebruik voor de gezondheid van jongeren Drugsgebruik brengt meerdere risico s met zich mee. De risico s hebben te maken met de stof zelf, met de manier waarop de drugs toegediend worden (spuiten/roken) en met de maatschappelijke omstandigheden waaronder gebruikt wordt. Het illegaal zijn van een drug brengt extra risico s met zich mee (bron: Risico s voor de lichamelijke gezondheid Bij lichamelijke risico s kun je een onderscheid maken tussen risico s op de korte termijn (overdosis) en risico s op de lange termijn (het optreden van allerlei lichamelijke ziekten). Bij het ontstaan van lichamelijke risico s spelen dosis en frequentie van gebruik een belangrijke rol. De risico s nemen toe naarmate vaker gebruikt wordt. Risico s voor de geestelijke gezondheid Drugs kunnen een negatieve invloed hebben op iemands geestelijke gezondheid. De redenen en motieven van gebruik spelen hierbij een belangrijke rol. Als gebruikt wordt om allerlei moeilijkheden uit de weg te gaan ontwikkelt iemand zich niet. Hij leert dan niet om de moeilijkheden te overwinnen. Verder kunnen drugs door de frequentie van gebruik, een te grote plaats in iemands leven innemen. Hobby s en vrienden worden dan verwaarloosd. Drugs worden dan heel bepalend voor de keuzes die iemand in zijn leven maakt. Risico s op misbruik en verslaving Elke drug heeft een risico op misbruik en verslaving. Van elke 100 mensen die ermee beginnen raken er een aantal verslaafd. Bij alcohol gaat 10% van de mensen die ermee begint teveel drinken en wordt 3% verslaafd. Ook bij cannabis zie je dat 10% van de leerlingen die ermee begint dagelijks gaat blowen. Risico s op het sociaal en maatschappelijk functioneren Door alcohol en drugs kunnen er maatschappelijke problemen komen bijvoorbeeld door geweld, ruzies of rijden onder invloed. Bij drugs kan dat ook al gebeuren omdat het illegaal is. Overmatig gebruik van alcohol en/ of drugs leidt verder tot problemen met relaties of werk. 6.2 Een integrale aanpak van (hard)drugsgebruik Het Nederlandse drugsbeleid richt zich op het voorkomen van het gebruik van drugs en op het beperken van de risico s van drugs, voor de gebruiker zelf, de directe omgeving en de samenleving. Inrichting van de omgeving Het beperken de beschikbaarheid van harddrugs en softdrugs zijn belangrijke maatregelen om (schadelijk) gebruik te beperken. Hiervoor kan een gemeente de tweede pijler regelgeving en handhaving 11 inzetten. Regelgeving en handhaving Een doelstelling in het Nederlandse drugsbeleid is het bestrijden van drugscriminaliteit door de productie van drugs en de handel hierin aan te pakken. Verder zal daar waar drugsgebruik tot verstoring van de openbare orde zorgt, of zorgt voor andere overlast, ingegrepen worden. 11 Zie Integraal Veiligheidsbeleid Oostzaan en de nog te verschijnen evaluatie van dat veiligheidsbeleid. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 19

20 Coffeeshops in aangrenzende gemeentes als Zaanstad en Amsterdam moeten aan een aantal wettelijke voorwaarden voldoen. Zo is het onder andere verboden om jongeren onder de 18 jaar toe te laten of aan hen drugs te verkopen. In Oostzaan zijn geen coffeeshops. Oostzaan is partner in het hennepconvenant 12 en deelnemer in het Veiligheidshuis 13. De handel in en gebruik van hard- en softdrugs en de criminaliteit en overlast die daarmee samenhangt heeft veelal impact op de directe woon- en leefomgeving. De inzet van politie, gemeente en eventuele externen, is gericht op het aanpakken van drugshandel en eventuele drugspanden. Voorlichting & educatie Het is belangrijk de vraag naar drugs te ontmoedigen door te zorgen voor goede preventie, hulpverlening en harm reduction. Ook hier geldt weer dat alleen voorlichting onvoldoende is om drugsgebruik te bestrijden of te reguleren. Het is van belang om de verschillende doelgroepen (van basisschool tot voortgezet onderwijs) te bereiken en hen vaardigheden aan te reiken om tot een gedragsverandering te komen. Signalering & advies Op het moment dat drugsoverlast gesignaleerd wordt, komt de melding vaak bij de politie terecht. Daarna komt de straathoekwerker in beeld. Hij neemt als deskundige contact op met de jongeren die zich bezighouden met het risicovolle gedrag. Hierbij is de samenwerking tussen de straatwerker en de wijkagent dus van groot belang. Ondersteuning Jongeren die vragen/ problemen hebben betreffende verslavingen kunnen terecht bij straathoekwerk. Samen met een medewerker zal gekeken worden hoe de beste hulp geboden kan worden. Straathoekwerk werkt nauw samen met diverse andere organisaties zoals: jongerenloket, gemeente, onderwijs, politie, wijkmanagement, welzijnsorganisaties, woningbouwcorporaties, hulpverleningsinstanties, enzovoort. Ook ouders van verslaafde jongeren kunnen terecht bij de straathoekwerker en bij de Brijder Stichting. 12 In Noord-Holland Noord en Zaanstreek Waterland is het hennepconvenant opgesteld. Informatie van de politie wordt rechtstreeks gedeeld met de partners. Gemeente Oostzaan is deelnemer van het Regionaal Informatie en expertise centrum (RIEC). Het RIEC is bij de coördinatie van activiteiten rond het hennepconvenant nauw betrokken. 13 Oostzaan is deelnemer aan het Veiligheidshuis Zaanstreek- Waterland. In het Veiligheidshuis wordt door diverse partners gesproken over huiselijk geweld, ex-gedetineerden, jeugd, veel- en meerplegers en de top X- lijst overvallers. Samen zorgen zij voor oplossingen op maat om Zaanstreek- Waterland veiliger te maken. Casussen worden besproken om overlast en recidive te voorkomen. B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 20

21 6.3 Locale doelstellingen De hieronder genoemde doelstellingen zijn locaal vastgesteld, vandaar dat het kopje locale invulling hier niet is toegevoegd. Locale doelstellingen voor de lange termijn: Tabel 7: Lange termijn doelstellingen voor drugsgebruik bij jeugd Doelstellingen lange termijn In 2016 is het percentage Oostzaanse jongeren dat nooit softdrugs heeft gebruikt gestegen ten opzichte van 2010 (E-MOVO scholierenonderzoek GGD in 2015) In 2016 is het percentage Oostzaanse jongeren dat geen softdrugs heeft gebruikt in de maand vooraf aan het onderzoek gestegen ten opzichte van 2010 (E-MOVO scholierenonderzoek GGD in 2015) In 2016 is het percentage Oostzaanse jongeren dat nooit harddrugs heeft gestegen ten opzichte van 2010 (E-MOVO scholierenonderzoek GGD in 2015) In 2016 is het percentage Oostzaanse jongeren dat geen harddrugs heeft gebruikt in de maand voorafgaand aan het onderzoek gestegen ten opzichte van 2010 (E-MOVO scholierenonderzoek GGD in 2015) Locale doelstellingen voor de korte termijn: Tabel 8: Locale activiteiten in het kader van drugsgebruik bij jeugd Doelstellingen korte termijn Regelgeving en handhaving Er zullen afspraken gemaakt worden om bij aanvragen voor evenementen in Oostzaan (in het Twiske) een prominentere rol aan het onderwerp drugs te geven. Zo zal er een apart onderdeel drugs in de vergunning komen. Rondom alle evenementen in het Twiske wordt gecontroleerd op drugsbezit door de politie. Inrichting van de omgeving Elke 6 weken vindt er een Jeugd Netwerk Overleg (JNO) plaats waarin de straathoekwerker, gemeente (beleidsmedewerker OOV en Jeugd) en politie (wijkagent) zijn vertegenwoordigd. Indien de situatie daar aanleiding toe geeft wordt een overleg ingelast. Voorlichting en Educatie In 2016 besteden alle basisscholen in Oostzaan aandacht aan drugsproblematiek. Bijvoorbeeld via het beschikbare voorlichtingsmateriaal van de GGD. (Het is hierbij van belang dat in 2014 een nulmeting wordt verricht). Ook wordt jaarlijks door de basisscholen gebruik gemaakt van de voorlichting gegeven door een medewerker van de Brijder stichting en de wijkagent. De wijkagent en een medewerker van de Brijder stichting maken jaarlijks een preventieronde. Hierbij worden jongeren bezocht en attent gemaakt op de risico s van het gebruik van schadelijke stoffen. 14 De straathoekwerker spreekt jongeren aan op straat en bezoekt zo nodig, in overleg met de jongeren, hun ouders. Ook organiseert hij jaarlijks activiteiten voor jongeren om op die manier overlast te voorkomen. Signalering en Advies In wordt collectief preventief voorlichting gegeven over drugs tijdens het Periodiek Geneeskundig Onderzoek (PGO) klas 2 en 4 VO voor alle leerlingen van het voortgezet onderwijs. Mogelijk dat er in de toekomst ook een individueel contactmoment wordt ingevoerd. In de periode wordt er per leerling die deelneemt aan het PGO door de GGD ZW een individuele risicotaxatie gemaakt. Als uit een individueel ingevulde E-movo vragenlijst een hoge score op drugsgebruik blijkt, zal de leerling met een hogere frequentie opgeroepen worden voor een spreekuur. 14 Qua preventie ligt de regie bij de gemeente. Zie bijlage 3 voor meer informatie. 15 Regionale interventies, vastgesteld in de regionale nota zijn reeds van start gegaan in B1 - Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan.doc 21

Regionaal gezondheidsbeleid (2013-2016)

Regionaal gezondheidsbeleid (2013-2016) Regionaal gezondheidsbeleid (2013-2016) voor de regio Zaanstreek-Waterland December 2012 Sandra Bleeker (GGD Zaanstreek-Waterland) In afstemming met de ambtelijke werkgroep LGB 1 Inhoudsopgave Pagina 1.

Nadere informatie

Regionaal gezondheidsbeleid (2013-2016)

Regionaal gezondheidsbeleid (2013-2016) Regionaal gezondheidsbeleid (2013-2016) voor de regio Zaanstreek-Waterland December 2012 Sandra Bleeker (GGD Zaanstreek-Waterland) In afstemming met de ambtelijke werkgroep LGB 1 Inhoudsopgave Pagina 1.

Nadere informatie

Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan 2014-2016

Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan 2014-2016 OVER- gemeenten Afdeling Beleid en regie Nota gezondheidsbeleid Gemeente Oostzaan 2014-2016 M. Boutsma- Binnekade Januari 2014 14010.doc 2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1. Inleiding... 5 2.1 Bevolkingssamenstelling...

Nadere informatie

Voorbeeldadvies Cijfers

Voorbeeldadvies Cijfers Voorbeeldadvies GGD Twente heeft de taak de gezondheid van de Twentse jeugd, volwassenen en ouderen in kaart te brengen. In dit kader worden diverse gezondheidsmonitoren afgenomen om inzicht te verkrijgen

Nadere informatie

PROGRAMMABEGROTING

PROGRAMMABEGROTING PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 Programma 1 : Zorg, Welzijn, Jeugd en Onderwijs 1A Lokale gezondheidszorg Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de gemeente de taak door middel van

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Gezondheidsbevordering 2013-2016 Gemeente Purmerend

Gezondheidsbevordering 2013-2016 Gemeente Purmerend Gezondheidsbevordering 2013-2016 Gemeente Purmerend Voorwoord Voor u liggen de plannen voor de komende vier jaar op het gebied van gezondheidsbevordering in de gemeente Purmerend Het leefstijlbeleid is

Nadere informatie

Onderwerp: Verlengen nota Lokaal gezondheidsbeleid Wijk bij Duurstede 2008-2011

Onderwerp: Verlengen nota Lokaal gezondheidsbeleid Wijk bij Duurstede 2008-2011 Raadsvergadering, 31 januari 2012 Voorstel aan de Raad Onderwerp: Verlengen nota Lokaal gezondheidsbeleid Wijk bij Duurstede 2008-2011 Nr.: 483 Agendapunt: 11 Datum: 31 januari 2012 Onderdeel raadsprogramma:

Nadere informatie

Gezondheidsbevordering 2013-2016 Purmerend 2013

Gezondheidsbevordering 2013-2016 Purmerend 2013 Gezondheidsbevordering 2013-2016 Purmerend 2013 Gezondheidsbevordering 2013-2016 Gemeente Purmerend April 2013 Voorwoord Voor u liggen de plannen voor de komende vier jaar op het gebied van gezondheidsbevordering

Nadere informatie

tot 24 jaar Monitor jongeren 12

tot 24 jaar Monitor jongeren 12 Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Gezondheidsbeleid 2013-2017. Waterland gezond

Gezondheidsbeleid 2013-2017. Waterland gezond Gezondheidsbeleid 2013-2017 Waterland gezond Gemeente Waterland Februari 2013 Voorwoord Voor u ligt het nieuwe gezondheidsbeleid Waterland Gezond. In dit beleidsplan beschrijven wij hoe wij de komende

Nadere informatie

Raadsvergadering, 29 januari 2008. Voorstel aan de Raad

Raadsvergadering, 29 januari 2008. Voorstel aan de Raad Raadsvergadering, 29 januari 2008 Voorstel aan de Raad Nr: 206 Agendapunt: 8 Datum: 11 december 2007 Onderwerp: Vaststelling speerpunten uit de conceptnota Lokaal Gezondheidsbeleid Wijk bij Duurstede 2008-2011

Nadere informatie

Gezondheid, welzijn en leefstijl van jongeren in Beemster Het E-MOVO scholierenonderzoek onder tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs.

Gezondheid, welzijn en leefstijl van jongeren in Beemster Het E-MOVO scholierenonderzoek onder tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs. Gezondheid, welzijn en leefstijl van jongeren in Beemster Het E-MOVO scholierenonderzoek onder tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs. Deze factsheet beschrijft de resultaten van de scholieren

Nadere informatie

Samenvatting Twente. 2 van 6 Kernboodschappen Twente. Versie 2, oktober 2013

Samenvatting Twente. 2 van 6 Kernboodschappen Twente. Versie 2, oktober 2013 Samenvatting Twente Versie 2, oktober 2013 Twente varieert naar stad en platteland In Twente wonen 626.500 mensen waarvan de helft woont in één van de drie grote steden. Tot 2030 zal de Twentse bevolking

Nadere informatie

De jeugdgezondheidszorg als bondgenoot bij preventie en begeleiding van jongeren en seks

De jeugdgezondheidszorg als bondgenoot bij preventie en begeleiding van jongeren en seks De jeugdgezondheidszorg als bondgenoot bij preventie en begeleiding van jongeren en seks Vanessa Peters, GGD Gelderland Midden Marinka de Feijter, GGD N-O Gelderland Ineke van der Vlugt, Rutgers WPF 1

Nadere informatie

Tabel 1. Achtergrondgegevens van de deelnemende scholieren uit Waterland en de regio (%) Waterland 209 scholieren

Tabel 1. Achtergrondgegevens van de deelnemende scholieren uit Waterland en de regio (%) Waterland 209 scholieren Gezondheid, welzijn en leefstijl van jongeren in Waterland Het E-MOVO scholierenonderzoek onder tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs. Deze factsheet beschrijft de resultaten van de scholieren

Nadere informatie

Gezondheidsmonitoren jongeren en ouderen. Meta Moerman Cie Welzijn gemeente Neerijnen 19 juni 2012

Gezondheidsmonitoren jongeren en ouderen. Meta Moerman Cie Welzijn gemeente Neerijnen 19 juni 2012 Gezondheidsmonitoren jongeren en ouderen Meta Moerman Cie Welzijn gemeente Neerijnen 19 juni 2012 Wat is E-MOVO q Onderzoek onder 2 e en 4 e klassers, nu 3 e keer q Vragenlijst wordt digitaal in klas ingevuld

Nadere informatie

Lokale paragraaf gezondheidsnota

Lokale paragraaf gezondheidsnota Lokale paragraaf gezondheidsnota Aanleiding: Gemeenten hebben de wettelijke taak om de gezondheid van hun burgers te beschermen en te bevorderen. Deze taak staat beschreven in de Wet Publieke Gezondheid.

Nadere informatie

Gezondheid, welzijn en leefstijl van jongeren in Zeevang Het E-MOVO scholierenonderzoek onder tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs.

Gezondheid, welzijn en leefstijl van jongeren in Zeevang Het E-MOVO scholierenonderzoek onder tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs. Gezondheid, welzijn en leefstijl van jongeren in Zeevang Het E-MOVO scholierenonderzoek onder tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs. Deze factsheet beschrijft de resultaten van de scholieren

Nadere informatie

Strategische Agenda Een gezond en veilig bestaan voor onze inwoners in Zaanstreek-Waterland

Strategische Agenda Een gezond en veilig bestaan voor onze inwoners in Zaanstreek-Waterland Strategische Agenda 2018-2021 Een gezond en veilig bestaan voor onze inwoners in Zaanstreek-Waterland Vastgesteld Algemeen Bestuur 18 oktober 2018 Inleiding In de door het Algemeen Bestuur in december

Nadere informatie

Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009

Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009 Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009 Op weg naar speerpuntennotitie? Wat doen/deden we al? Welke gezondheidsproblemen

Nadere informatie

Bijlage 3 Jaarprogramma gemeente Meerssen 2008 (inclusief Jeugdgezondheidszorg)

Bijlage 3 Jaarprogramma gemeente Meerssen 2008 (inclusief Jeugdgezondheidszorg) Bijlage 3 Jaarprogramma gemeente Meerssen 2008 (inclusief Jeugdgezondheidszorg) Deze bijlage is een eerste aanzet. Aan de hand van het nieuwe productenboek van de GGD Zuid - Limburg zal het jaarprogramma

Nadere informatie

Commissienotitie Reg. nr : 0810110 Comm. : MZ Datum : 07-04-08

Commissienotitie Reg. nr : 0810110 Comm. : MZ Datum : 07-04-08 Comm. : MZ Onderwerp Alcoholpreventie jongeren in Noord Brabant Status oordeelvormend Voorstel 1. Deel te nemen aan het project alcoholpreventie Jongeren Veiligheidsregio Brabant-Noord 2. Vanaf 2009 voor

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Gemeente Zaanstad en Molenwerf

Gemeente Zaanstad en Molenwerf Gemeente en Molenwerf Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo 2013-2014 Dit tabellenboek beschrijft de resultaten van Emovo 2013-2014 voor de gemeente. Achtereenvolgens treft u: De samenvatting met daarin per

Nadere informatie

Bouwstenen nota volksgezondheid Renate Martens en Ivanka van der Veeken. Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant:

Bouwstenen nota volksgezondheid Renate Martens en Ivanka van der Veeken. Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant: Bouwstenen nota volksgezondheid 2013-2016 Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant: Renate Martens en Ivanka van der Veeken Bouwstenen Evaluatieverslag nota volksgezondheid 2008-2011 Landelijke nota gezondheidsbeleid

Nadere informatie

Inhoud. Alcoholpreventie Jeugd 2012-2015. Gemeente Dalfsen

Inhoud. Alcoholpreventie Jeugd 2012-2015. Gemeente Dalfsen Inhoud Alcoholpreventie Jeugd Gemeente Dalfsen 1 Alcoholpreventie Jeugd 1. Inleiding Het alcoholgebruik onder de jongeren is de laatste jaren een landelijk probleem waar steeds meer aandacht voor is, zowel

Nadere informatie

PROGRAMMABEGROTING 2015-2018

PROGRAMMABEGROTING 2015-2018 PROGRAMMABEGROTING 2015-2018 Programma 1 : Zorg, Welzijn, Jeugd en Onderwijs 1A Lokale gezondheidszorg Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de gemeente de taak door middel van

Nadere informatie

Nota gezondheidsbeleid Eemnes Aandachtpunten en/of mogelijkheden bij uitvoering van prioriteiten

Nota gezondheidsbeleid Eemnes Aandachtpunten en/of mogelijkheden bij uitvoering van prioriteiten Bijlage I. Aandachtpunten en/of mogelijkheden bij uitvoering van prioriteiten 3.1 schadelijk alcoholgebruik aansluitende lokale activiteiten uit het Plan van Aanpak uit. Het college zal nog een uitgewerkt

Nadere informatie

Samenvatting Losser. 2 van 5 Twentse Gezondheids Verkenning Losser. Versie 1, oktober 2013

Samenvatting Losser. 2 van 5 Twentse Gezondheids Verkenning Losser. Versie 1, oktober 2013 Samenvatting Losser Versie 1, oktober 2013 Lage SES, bevolkingskrimp en vergrijzing punt van aandacht in Losser In de gemeente Losser wonen 22.552 mensen; 11.324 mannen en 11.228 vrouwen. Als we de verschillende

Nadere informatie

Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011

Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Zeeuwse jongeren en alcohol In 2010 is de Zeeuwse campagne Laat ze niet (ver)zuipen! van start

Nadere informatie

Deze factsheet beschrijft de resultaten van de scholieren die wonen in Edam-Volendam. Er is apart gekeken naar de woonkernen Edam en Volendam.

Deze factsheet beschrijft de resultaten van de scholieren die wonen in Edam-Volendam. Er is apart gekeken naar de woonkernen Edam en Volendam. Gezondheid, welzijn en leefstijl van jongeren in Edam-Volendam Het E-MOVO scholierenonderzoek onder tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs. Deze factsheet beschrijft de resultaten van de

Nadere informatie

Gezondheid, welzijn en leefstijl van jongeren in Oostzaan Het E-MOVO scholierenonderzoek onder tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs.

Gezondheid, welzijn en leefstijl van jongeren in Oostzaan Het E-MOVO scholierenonderzoek onder tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs. Gezondheid, welzijn en leefstijl van jongeren in Oostzaan Het E-MOVO scholierenonderzoek onder tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs. Deze factsheet beschrijft de resultaten van de scholieren

Nadere informatie

Bestuursopdracht Raad

Bestuursopdracht Raad Bestuursopdracht Raad Natuurlijk: gezond! Uitgangspunten notitie lokaal gezondheidsbeleid Naam ambtenaar: P.M. Veldkamp Datum: 18 april 2008 1. Aanleiding. Gemeenten zijn verplicht om iedere vier jaar

Nadere informatie

Nota Gezondheidsbeleid 2013-2016

Nota Gezondheidsbeleid 2013-2016 GEMEENTE ZEEVANG Nota Gezondheidsbeleid 2013-2016 Gemeente Zeevang Eveline Tijmstra/ Sandra Bleeker Gemeente Zeevang 2012 Vastgesteld bij raadsbesluit van 11 december 2012 Bekend gemaakt op 9 januari 2013

Nadere informatie

GENOTMIDDELEN. Jongerenmonitor 2015 10.163. 40% ooit alcohol gedronken. Klas 2. Klas 4. 5% ooit wiet gebruikt. 24% weleens gerookt.

GENOTMIDDELEN. Jongerenmonitor 2015 10.163. 40% ooit alcohol gedronken. Klas 2. Klas 4. 5% ooit wiet gebruikt. 24% weleens gerookt. IJsselland GENOTMIDDELEN Jongerenmonitor 1 4% ooit alcohol gedronken.163 jongeren School Klas 13-14 jaar Klas 4 1-16 jaar 4% weleens gerookt % ooit wiet gebruikt Genotmiddelen Psychosociale gezondheid

Nadere informatie

Gemeente Hillegom. Preventie- en Handhavingsplan Alcohol Hillegom 2015-2016

Gemeente Hillegom. Preventie- en Handhavingsplan Alcohol Hillegom 2015-2016 Gemeente Hillegom Preventie- en Handhavingsplan Alcohol Hillegom 2015-2016 Inleiding Per 1 januari 2013 is de Drank- en Horecawet (DHW) gewijzigd. Door deze wijziging zijn gemeenten de belangrijkste uitvoerders

Nadere informatie

MEMO. Aan : Gemeenteraad Afdeling : Van : Het college van B&W Afdeling :

MEMO. Aan : Gemeenteraad Afdeling : Van : Het college van B&W Afdeling : MEMO Aan : Gemeenteraad Afdeling : Van : Het college van B&W Afdeling : Datum : 9 november Onderwerp : Preventie- en Handhaving alcoholgebruik onder jongeren Geachte raad, In deze memo ontvangt u ter kennisname

Nadere informatie

Genotmiddelen. Genotmiddelen. Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 1

Genotmiddelen. Genotmiddelen. Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 1 zijn er altijd al geweest en zullen er ook altijd blijven. Veel jongeren experimenteren in de puberteit met roken, alcohol en drugs en een deel laat zich verleiden tot risicovol gedrag. Jongeren zijn extra

Nadere informatie

Preventie- en handhavingsplan alcohol 2014-2018

Preventie- en handhavingsplan alcohol 2014-2018 Preventie- en handhavingsplan alcohol 2014-2018 september 2014 gemeente roerdalen 2014-2018 1 Hoofstuk 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De Nederlandse jongeren drinken veel, vaak en op jonge leeftijd. Daarnaast

Nadere informatie

Tabel 1. Achtergrondgegevens van de deelnemende scholieren uit Wormerland en de regio (%) Wormerland 286 scholieren Onderwijstype en klas

Tabel 1. Achtergrondgegevens van de deelnemende scholieren uit Wormerland en de regio (%) Wormerland 286 scholieren Onderwijstype en klas Gezondheid, welzijn en leefstijl van jongeren in Het E-MOVO scholierenonderzoek onder tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs. Deze factsheet beschrijft de resultaten van de scholieren die

Nadere informatie

NOTA LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID DEURNE 2012-2015

NOTA LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID DEURNE 2012-2015 NOTA LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID DEURNE 2012-2015 Deurne, december 2011 Colofon: Portefeuillehouder: Samenstellers: J.P. Ragetlie R. Horbach, GGD Brabant-Zuidoost W. Evers, beleidsmedewerker zorg en volksgezondheid

Nadere informatie

Dit voorstel geeft invulling aan de wettelijke verplichting genoemd onder punt 2.

Dit voorstel geeft invulling aan de wettelijke verplichting genoemd onder punt 2. RAADSVOORSTEL Datum: 23 december 2014 Nummer: Onderwerp: Vaststellen preventie- en handhavingsplan alcohol 2015-2017 Voorgesteld raadsbesluit: Het preventie- en handhavingsplan alcohol 2015-2017 vast te

Nadere informatie

Samenvatting Jong; dus gezond!?

Samenvatting Jong; dus gezond!? Samenvatting Jong; dus gezond!? Deel III Gezondheidsprofiel regio Nieuwe Waterweg Noord, 2005-2008 Samenvatting rapport Jong; dus gezond!? Gezondheidssituatie van de Jeugd (2004-2006) Regio Nieuwe Waterweg

Nadere informatie

Lokaal gezondheidsbeleid 2016-2020. Workshop 18 februari 2016

Lokaal gezondheidsbeleid 2016-2020. Workshop 18 februari 2016 Lokaal gezondheidsbeleid 2016-2020 Workshop 18 februari 2016 Programma 9.30 uur Welkom Toelichting VTV 2014 en Kamerbrief VWS landelijk gezondheidsbeleid Concept Positieve Gezondheid Wat is integraal gezondheidsbeleid?

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Almelo

Kernboodschappen Gezondheid Almelo Kernboodschappen Gezondheid Almelo De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Almelo epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Almelo en de factoren die hierop van invloed

Nadere informatie

Gezondheidsbeleid 2013. Onderzoek onder gemeentepanel Venlo

Gezondheidsbeleid 2013. Onderzoek onder gemeentepanel Venlo Gezondheidsbeleid 2013 Onderzoek onder gemeentepanel Venlo Afdeling Bedrijfsvoering Team informatievoorziening Onderzoek en Statistiek Venlo, mei 2013 2 Samenvatting Inleiding In mei 2011 is de landelijke

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Alcohol en jongeren in de gemeente Noordoostpolder Wat is er al en waar liggen kansen?

Alcohol en jongeren in de gemeente Noordoostpolder Wat is er al en waar liggen kansen? Alcohol en jongeren in de gemeente Noordoostpolder Wat is er al en waar liggen kansen? Door: GGD Flevoland Aanleiding Alcoholgebruik onder jongeren is al enige jaren een belangrijk thema binnen de gemeente

Nadere informatie

Gemeente Zaanstad. Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo

Gemeente Zaanstad. Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo Gemeente Zaanstad Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo 2013-2014 Dit tabellenboek beschrijft de resultaten van Emovo 2013-2014 voor de gemeente Zaanstad. Achtereenvolgens treft u: De samenvatting met daarin

Nadere informatie

Raadsvoorstel (gewijzigd)

Raadsvoorstel (gewijzigd) Raadsvoorstel (gewijzigd) BARCODE STICKER Nr. 2009-064 Houten, 17 november 2009 Onderwerp: Tweede kadernota Lokaal Gezondheidsbeleid 2010-2013 Beslispunten: 1. In te stemmen met de volgende in de tweede

Nadere informatie

Beantwoording rondvragen 18R.00833

Beantwoording rondvragen 18R.00833 Beantwoording rondvragen 18R.00833 Van : Wethouder W.J.P. Kok Portefeuille(s) : Volksgezondheid Datum : 11-12-2018 Contactpersoon : E. van den Born Tel.nr. : 8245 E-mailadres : born.e@woerden.nl Onderwerp:

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Losser

Kernboodschappen Gezondheid Losser Kernboodschappen Gezondheid Losser De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Losser epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Losser en de factoren die hierop van invloed

Nadere informatie

Rook-, Alcohol- en Drugsbeleid het Bouwens

Rook-, Alcohol- en Drugsbeleid het Bouwens Rook-, Alcohol- en Drugsbeleid het Bouwens Vastgesteld in de MR-vergadering van 8 juni 2015. 1 Inleiding Per 1 januari 2014 is wettelijk vastgelegd dat geen alcohol verkocht mag worden aan jongeren jonger

Nadere informatie

Gezond meedoen in Stein. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Stein. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Stein Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid

Nadere informatie

Preventie- en handhavingsplan

Preventie- en handhavingsplan 08OKT.2014 Gemeente Delft Preventie- en handhavingsplan Voor de uitvoering van de Drank en Horecawet - 2014 Astrid Lensink & Irma Lauwers 14-04-2014 Inleiding Op I januari 2014 is de Drank- en Horecawet

Nadere informatie

Preventie- en handhavingplan alcohol

Preventie- en handhavingplan alcohol Preventie- en handhavingplan alcohol Achtergrond Sinds 2014 zijn gemeenten de belangrijkste uitvoerders van de Drank- en Horecawet geworden. Zowel op juridisch, handhaving en educatief vlak is de gemeente

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma Regionaal gezondheidsbeleid Land van Cuijk

Uitvoeringsprogramma Regionaal gezondheidsbeleid Land van Cuijk Uitvoeringsprogramma 2016 Regionaal gezondheidsbeleid Land van Cuijk 2013-2016 Inleiding Voor u ligt het uitvoeringsprogramma voor 2016 van het regionaal gezondheidsbeleid Land van Cuijk 2013-2016. Het

Nadere informatie

LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID BERGEIJK 2017/2020

LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID BERGEIJK 2017/2020 1 LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID BERGEIJK 2017/2020 FRANK VAN DER MEIJDEN (WETHOUDER GEZONDHEIDSBELEID) MARJON JACOBS (BELEIDSMEDEWERKER GEZONDHEIDSBELEID) TINEKE MEELDIJK (GGD) 2 DOEL VAN DEZE AVOND Integraal

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Regionale nota gezondheidsbeleid Kennemerland

Regionale nota gezondheidsbeleid Kennemerland Regionale nota gezondheidsbeleid Kennemerland 2017-2020 Inhoud presentatie: Gezondheid Landelijke aanpak Regionale nota Speerpunten Wat doen we al Cijfers Lokale paragraaf? Vragen/reacties Wat is gezondheid?

Nadere informatie

Bestuurssamenvatting strategie Verzuip jij je Toekomst?!

Bestuurssamenvatting strategie Verzuip jij je Toekomst?! Bestuurssamenvatting strategie Verzuip jij je Toekomst?! 2013-2015 Algemeen De evaluatie van Verzuip jij je Toekomst?! over de periode 2009-2012 heeft laten zien dat in de afgelopen vier jaar de eerste

Nadere informatie

Deze factsheet beschrijft de resultaten van de scholieren die wonen in Purmerend.

Deze factsheet beschrijft de resultaten van de scholieren die wonen in Purmerend. Gezondheid, welzijn en leefstijl van jongeren in Purmerend Het E-MOVO scholierenonderzoek onder tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs. Deze factsheet beschrijft de resultaten van de scholieren

Nadere informatie

NOTA GEZONDHEIDSBELEID Waterland Gezond. Evaluatie (tussentijds) Gemeente Waterland

NOTA GEZONDHEIDSBELEID Waterland Gezond. Evaluatie (tussentijds) Gemeente Waterland NOTA GEZONDHEIDSBELEID 2013-2017 Waterland Gezond Evaluatie (tussentijds) Gemeente Waterland Juni 2015 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 1.1. Achtergrond... 3 1.2 Opbouw tussentijdse evaluatie... 3 2. Beleidsprioriteiten...

Nadere informatie

E-MOVO Hoe gezond zijn jongeren in de regio Nijmegen?

E-MOVO Hoe gezond zijn jongeren in de regio Nijmegen? E-MOVO 2011-2012 Hoe gezond zijn jongeren in de regio Nijmegen? E-MOVO (Elektronische MOnitor en VOorlichting) is een grootschalig jongerenonderzoek van de GGD en in Oost-Nederland. Dit onderzoek wordt

Nadere informatie

Gezond meedoen in Gulpen-Wittem. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Gulpen-Wittem. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Gulpen-Wittem Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk

Nadere informatie

Resultaten vragenlijst ouders basisschool (4-12 jarigen) Nulmeting (T0) voorjaar 2017

Resultaten vragenlijst ouders basisschool (4-12 jarigen) Nulmeting (T0) voorjaar 2017 Resultaten vragenlijst ouders basisschool (4-12 jarigen) Nulmeting (T0) voorjaar 2017 Inleiding In mei 2016 is in Nieuw-Lekkerland het project 'Gezond Nieuw-Lekkerland' (GNL) gestart: met subsidie van

Nadere informatie

Nota Gezondheidsbeleid 2013-2016

Nota Gezondheidsbeleid 2013-2016 Nota Gezondheidsbeleid 2013-2016 Gemeente Landsmeer Inwerking getreden april 2013 Raffaella Cucinelli Gemeente Landsmeer 2013 Vastgesteld bij raadsbesluit van 2 juli 2013 Bekend gemaakt april 2013 Inleiding

Nadere informatie

Gemeente Purmerend. Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo

Gemeente Purmerend. Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo Gemeente Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo 2013-2014 Dit tabellenboek beschrijft de resultaten van Emovo 2013-2014 voor de gemeente. Achtereenvolgens treft u: 1. De samenvatting met daarin per onderwerp

Nadere informatie

Gemeente Landsmeer. Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo

Gemeente Landsmeer. Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo Gemeente Landsmeer Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo 2013-2014 Dit tabellenboek beschrijft de resultaten van Emovo 2013-2014 voor de gemeente Landsmeer. Achtereenvolgens treft u: De samenvatting met daarin

Nadere informatie

COLLEGEVOORSTEL. ONDERWERP: Projectplan Jeugd en Alcohol Zeeuws-Vlaanderen

COLLEGEVOORSTEL. ONDERWERP: Projectplan Jeugd en Alcohol Zeeuws-Vlaanderen Lijst Agendapunten nummer: Kenmerk: 30525 Afdeling: Samenleving Portefeuillehouder: C.L. Liefting COLLEGEVOORSTEL 6a DATUM: 2 november 2010 ONDERWERP: Projectplan Jeugd en Alcohol Zeeuws-Vlaanderen 2011-2015

Nadere informatie

Samenvatting Noaberkracht Dinkelland Tubbergen

Samenvatting Noaberkracht Dinkelland Tubbergen Samenvatting Noaberkracht Dinkelland Tubbergen Versie 1, oktober 2013 Bevolkingskrimp en vergrijzing punt van aandacht in Noaberkracht Dinkelland Tubbergen In Noaberkracht Dinkelland Tubbergen wonen 47.279

Nadere informatie

Gemeente Oostzaan. Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo

Gemeente Oostzaan. Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo Gemeente Oostzaan Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo 2013-2014 Dit tabellenboek beschrijft de resultaten van Emovo 2013-2014 voor de gemeente Oostzaan. Achtereenvolgens treft u: De samenvatting met daarin

Nadere informatie

Integrale aanpak kinderen met overgewicht in Enschede en Almelo

Integrale aanpak kinderen met overgewicht in Enschede en Almelo Integrale aanpak kinderen met overgewicht in Enschede en Almelo Voorstellen Marlie Cerneus GGD Regio Twente Jeugdgezondheidszorg 0-19! Wie zijn jullie? Gemeente Enschede en Almelo Waar gaat deze presentatie

Nadere informatie

Gezond meedoen in Kerkrade. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Kerkrade. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Kerkrade Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Rijssen-Holten

Kernboodschappen Gezondheid Rijssen-Holten Kernboodschappen Gezondheid Rijssen-Holten De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Rijssen-Holten epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Rijssen-Holten en de factoren

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

34300 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie. van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2016

34300 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie. van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2016 34300 XVI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2016 34300 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs,

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Oldenzaal

Kernboodschappen Gezondheid Oldenzaal Kernboodschappen Gezondheid Oldenzaal De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Oldenzaal epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Oldenzaal en de factoren die hierop

Nadere informatie

Kinderen in West gezond en wel?

Kinderen in West gezond en wel? GGD Amsterdam Uitkomsten Amsterdamse gezondheidsmonitor basisonderwijs 13-14 Kinderen in West gezond en wel? 1 Wat valt op in West? Voor West zijn de cijfers van de Jeugdgezondheidsmonitor van schooljaar

Nadere informatie

Verslag bijeenkomst alcoholgebruik jongeren thema aandacht voor alcoholmatiging in het Hardenbergse onderwijs 19 januari 2010

Verslag bijeenkomst alcoholgebruik jongeren thema aandacht voor alcoholmatiging in het Hardenbergse onderwijs 19 januari 2010 Verslag bijeenkomst alcoholgebruik jongeren thema aandacht voor alcoholmatiging in het Hardenbergse onderwijs 19 januari 2010 Aanwezig: Nicole Buné, Mark Gortemaker, Dirk Hoek, Rolanda Dijkman, Ineke Odink,

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 1 tot jaar Jongerenmonitor In 011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Schriftelijke vragen aan het college van B&W ex artikel 48 RvO

Schriftelijke vragen aan het college van B&W ex artikel 48 RvO Schriftelijke vragen aan het college van B&W ex artikel 48 RvO Datum indiening 1 : Naam indiener: 2 oktober 2016 Adrie van Erp Onderwerp: Aanpak Eenzaamheid Vraag: Geacht college, Cijfers op basis van

Nadere informatie

Activiteiten gericht op het behalen van de doelstellingen van de Regionale Nota Gezondheidsbeleid

Activiteiten gericht op het behalen van de doelstellingen van de Regionale Nota Gezondheidsbeleid Activiteiten gericht op het behalen van de doelstellingen van de Regionale Nota Gezondheidsbeleid 2016-2019 Bijlage bij adviesnota AB 2 juli 2015 20 mei 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Gezondheidsbescherming

Nadere informatie

Gemeente Zeevang. Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo 2013-2014

Gemeente Zeevang. Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo 2013-2014 Gemeente Zeevang Tabellenboek Jeugdmonitor Emovo 2013-2014 Dit tabellenboek beschrijft de resultaten van Emovo 2013-2014 voor de gemeente Zeevang. Achtereenvolgens treft u: De samenvatting met daarin per

Nadere informatie

Themarapport. Gezonde Leefstijl. Voortgezet onderwijs. april 2008. Inleiding. Roken

Themarapport. Gezonde Leefstijl. Voortgezet onderwijs. april 2008. Inleiding. Roken Themarapport Voortgezet onderwijs NR Gezonde Leefstijl april 008 De Jeugdmonitor Zeeland is een samenwerkingsverband van de Provincie Zeeland, de 13 Zeeuwse gemeenten en verschillende instellingen die

Nadere informatie

Alcohol FACT. Twee op de drie jongeren heeft weleens gedronken. Helft 4 e -klassers heeft recent gedronken SHEET. Gelderland-Zuid E-MOVO

Alcohol FACT. Twee op de drie jongeren heeft weleens gedronken. Helft 4 e -klassers heeft recent gedronken SHEET. Gelderland-Zuid E-MOVO Gelderland-Zuid E-MOVO 2015-2016 De resultaten in deze factsheet zijn afkomstig uit het 4 e E-MOVO jongerenonderzoek. In 2015 werd dit onderzoek uitgevoerd onder ruim 10.000 leerlingen in het voortgezet

Nadere informatie

Actieplan Naar een nuchter Bergen 2012-2015 Gemeente Bergen

Actieplan Naar een nuchter Bergen 2012-2015 Gemeente Bergen Actieplan Naar een nuchter Bergen 2012-2015 Bergen Bergen NH 2 Actieplan Naar een nuchter Bergen 2012-2015 Bergen 1. Inleiding In het beleidsplan Naar een nuchter Bergen 2012 2015 zijn de volgende ambities

Nadere informatie

Resultaten Jongerenonderzoek

Resultaten Jongerenonderzoek Resultaten Jongerenonderzoek 2013 Groenewald GGD Zuid Limburg Geleen, april 2014 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 2. Resultaten van uw school 2.1 VMBO klas 2 3 2.2 VMBO klas 4 4 2.3 HAVO/VWO klas 2 5 2.4 HAVO/VWO

Nadere informatie

Factsheet alcohol. Think Before You Drink

Factsheet alcohol. Think Before You Drink Factsheet alcohol Think Before You Drink Jongeren drinken te vroeg, te veel en te vaak. Ook in West-Brabant is dit het geval. Bovendien tolereren veel ouders dat hun kinderen onder de 16 jaar alcohol drinken.

Nadere informatie

Informatie voor professionals

Informatie voor professionals Informatie voor professionals De GGD Noord- en Oost-Gelderland (GGD NOG) heeft, met ingang van het schooljaar 2014-2015, de werkwijze van de afdeling jeugdgezondheidszorg (deels) aangepast. In deze brief

Nadere informatie

Inhoudsopgave Inleiding 1. Vertrekpunt 2. Achtergrond 3. Hoe gezond is de gemeente Edam-Volendam 4. Genotmiddelen 5.

Inhoudsopgave Inleiding 1. Vertrekpunt 2. Achtergrond 3. Hoe gezond is de gemeente Edam-Volendam 4. Genotmiddelen 5. Inhoudsopgave Inleiding... 1 1. Vertrekpunt... 3 2. Achtergrond... 5 3. Hoe gezond is de gemeente Edam-Volendam... 7 4. Genotmiddelen... 11 5. Gezond gewicht... 19 6. Psychische gezondheid... 25 7. Evaluatie...

Nadere informatie

Raadsinformatiebrief

Raadsinformatiebrief Raadsinformatiebrief Van: J. Ragetlie Aan: de leden van de Gemeenteraad Onderwerp: Uitvoeringsprogramma Alcohol- en Drugsbeleid 2012 Steller: S. van Schijndel Datum: 18 januari 2012 Nr.: RIB-JR-1202 Geachte

Nadere informatie

Gezond meedoen in Nuth. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Nuth. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Nuth Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid

Nadere informatie

Gezond meedoen in Sittard-Geleen. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Sittard-Geleen. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Sittard-Geleen Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk

Nadere informatie

Betreft: tussenevaluatienota gezondheidsbevordering 2013-2016

Betreft: tussenevaluatienota gezondheidsbevordering 2013-2016 gemeentebestuur 1f Postbus 16 PURMEREND 1440 AA Purmerend telefoon 0299-452452 telefax 0299-452124 De gemeenteraad van Purmerend uw brief van uw kenmerk ons kenmerk 1228073 VERZONDEN 1 6.09.15 datum 15

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Twenterand

Kernboodschappen Gezondheid Twenterand Kernboodschappen Gezondheid Twenterand De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Twenterand epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Twenterand en de factoren die hierop

Nadere informatie

11 Gezondheid en leefstijl van jongeren in de regio Gelre-IJssel. Resultaten van E-MOVO 2007

11 Gezondheid en leefstijl van jongeren in de regio Gelre-IJssel. Resultaten van E-MOVO 2007 11 Gezondheid en leefstijl van jongeren in de regio Gelre-IJssel Resultaten van E-MOVO 2007 In het kader van preventie vormt de jeugd een belangrijke doelgroep. Veel gezondheidsbeïnvloedend gedrag, zoals

Nadere informatie