ANALYSEBIJLAGE ARBEIDSMARKTBELEID HARDERWIJK

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ANALYSEBIJLAGE ARBEIDSMARKTBELEID HARDERWIJK"

Transcriptie

1 ANALYSEBIJLAGE ARBEIDSMARKTBELEID HARDERWIJK een optimaal vestigingsklimaat gericht op banen van de toekomst Erik Jan van Dijk Beleidsadviseur Economie & Arbeidsmarkt 1

2 INHOUDSOPGAVE 1. Sociaal-demografische analyse Harderwijk Bevolkingsontwikkeling Ontwikkeling van het aantal niet-werkenden werkzoekenden Ontwikkeling van vacatures Discrepantieanalyse: verhouding tussen aanbod van en vraag naar arbeid Economische analyse Harderwijk Ontwikkeling in vestigingen en werkgelegenheid Ontwikkeling nieuwe bedrijvigheid Conclusie economische analyse Verdieping A: Sociaal-economische macrotrends Schaarste aan grondstoffen Vergrijzing bevolking Boost informatietechnologie Verschuiving Wereldhandelsbalans Verdieping B: Sectoranalyse Sectoranalyse naar grootteklasse

3 1. Sociaal-demografische analyse Harderwijk 1.1. Bevolkingsontwikkeling Harderwijk telde in 214 in totaal inwoners. In 215 is de schatting dat het aantal is toegenomen tot bijna 46.. In onderstaande figuur lezen we de meest recente prognoses af over de toekomstige ontwikkeling. Uiteindelijk zal de bevolking tegen 22 nog toenemen tot ruim 48. inwoners om tegen 24 verder te groeien tot bijna 54. inwoners. Over de gehele periode wordt een groei verwacht van zon Wanneer we de ontwikkeling in (arderwijk afzetten tegen die in de bredere regio (de Veluwe) en de provincie valt op dat Harderwijk aanzienlijk harder (en sneller) groeit. Met name de ontwikkeling in de provincie in zijn geheel blijft sterk achter. Vanaf 23 zal naar verwachting zelfs een lichte krimp optreden. Figuur 1: prognose van de bevolkingsontwikkeling in Harderwijk tot en met 24 in vergelijking met COROP-gebied Veluwe en de provincie Gelderland (verwachte) absolute bevolkingsomvang Harderwijk Gemeente Harderwijk (relatieve ontwikkeling) COROP-gebied Veluwe (relatieve ontwikkeling) Provincie Gelderland (relatieve ontwikkeling) Bron: ABF Research, Primos 214 Figuur 2: historische bevolkingsontwikkeling in gemeenten in WGR-gebied Noord Veluwe tussen 24 en Harderwijk Elburg Ermelo Nunspeet Oldebroek Putten absolute ontwikkeling '4-'15 relatieve ontwikkeling '4 - '15 18,% 15,% 12,% 9,% 6,% 3,%,% -3,% Bron: ABF Research, Primos 214 Hoewel de bevolking in de regio Noord Veluwe nog zal groeien, wordt deze groei voornamelijk veroorzaakt in de gemeente Harderwijk. Wanneer we de historische groei in kaart brengen zien we 3

4 dat de gemeente Harderwijk met bijna 13% is toegenomen tussen 24 en 215 (absoluut ruim 5. inwoners). We zien dat Harderwijk duidelijk harder en sneller is gegroeid dan alle andere gemeenten (ook bij elkaar opgeteld!). Opvallend is de bijna afwezige groei in Nunspeet en Oldebroek en zelfs een afname van inwoners in Ermelo. Uit deze eerste indicator blijkt dat Harderwijk als vestigingsplaats voor inwoners binnen de regio aantrekkelijker is en haar centrumen regiofunctie zal toenemen. Indien een stagnatie van het aantal inwoners in buurgemeenten optreed, of zelfs een verdere krimp, zullen de (inwoners van) buurgemeenten zich voor bepaalde voorzieningen mogelijk meer richten op Harderwijk (of Amersfoort/ Zwolle). Bekijken we de ontwikkeling naar leeftijdsklasse dan valt op dat de gemeente Harderwijk in alle opzichten afwijkt van de provincie of de COROP-regio Veluwe. Het aantal 65-plussers neemt overal sterk toe (de vergrijzing), maar in Harderwijk nog iets meer. De vergrijzing gaat hier dus sneller en is omvangrijker. Het gevolg is dat veel mensen die nu nog tot de beroepsbevolking horen en vaak aan het werk zijn in toenemende mate zullen uitstromen. De banen die deze mensen achter laten zullen door andere ingevuld moeten worden (vervangingsvraag, zie ook paragraaf 2.5). Tegelijkertijd geldt dat de ontgroening, het afnemen van het aantal jongeren, wel plaatsvindt in de provincie, maar in Harderwijk specifiek afwezig is. Ook het aantal jongeren (tot en met 29 jaar) blijft in Harderwijk toenemen. En waar de leeftijdsklasse jaar in de COROP-regio Veluwe en in de provincie in zijn totaliteit sterk afneemt en grotendeels verantwoordelijk is voor de krimp aan arbeid(spotentieel), is ook deze krimp in Harderwijk afwezig (alhoewel er nauwelijks sprake is van groei). Dat betekent dat de (potentiële) beroepsbevolking in Harderwijk nog groeit terwijl in andere gebieden deze juist krimpt! Figuur 3: relatieve bevolkingsontwikkeling (prognose) in Harderwijk tot en met 24 naar leeftijdsklasse 75+ jaar jaar jaar 3-44 jaar jaar -14 jaar -4% -2% % 2% 4% 6% 8% 1% 12% 14% Bron: ABF Research, Primos 214 Provincie Gelderland COROP-gebied Veluwe Gemeente Harderwijk (Potentiële) beroepsbevolking Er blijkt dat in de provincie de potentiële beroepsbevolking afneemt als gevolg van ontgroening en vergrijzing, maar dat deze afname in Harderwijk uitblijft. Sterker nog, Harderwijk groeit zelfs. We zien dat gemiddeld in de COROP-regio tussen nu en 24 de potentiële beroepsbevolking met meer dan 5 afneemt en in de provincie zelfs met zon terwijl deze in (arderwijk nog licht groeit. 4

5 Figuur 4: toekomstige en historische ontwikkeling van de beroepsbevolking in gemeente Harderwijk tot en met 24 in vergelijking met COROP-gebied Veluwe en provincie Gelderland Gemeente Harderwijk COROP-gebied Veluwe Gemeente Harderwijk Corop-gebied Veluwe Provincie Gelderland Provincie Gelderland Bron: ABF Research, Primos 214 Bekijken we de ontwikkeling van de afgelopen jaren wat betreft de beroepsbevolking (zie onderstaande figuur voor een uitleg over het verschil tussen deze twee begrippen) dan valt op dat Harderwijk zich ook in het verleden positiever heeft ontwikkeld dan in de bredere regio of gemiddeld in de provincie. De omvang van de beroepsbevolking is in Harderwijk met bijna 4. mensen gegroeid, een toename van bijna 2%, terwijl de toename in de regio of provincie om en nabij de 8% is blijven steken. Dat Harderwijk beter presteert ligt naast een forse groei in inwoneraantal ook aan een hogere participatiegraad. Deze blijkt de laatste 1 jaar te zijn toegenomen van 68% naar ruim 73%. Dit komt vooral dankzij de positieve ontwikkeling in de participatiegraad van vrouwen, hoewel het verschil tussen de participatiegraad van vrouwen en mannen nog altijd groot is. De participatiegraad van mannen ligt in Harderwijk op 82% en die van vrouwen op 65%. De participatiegraad van vrouwen is sinds 24 wel toegenomen van 56 naar 65%. Opvallend is verder dat Harderwijk een iets positievere participatiegraad kent dan Noord Veluwe of de Veluwe (een verschil van gemiddeld zon voor zowel mannen als vrouwen Figuur 5: uitleg definitie beroepsbevolking Bron: Economische Begrippen, 215 [ 5

6 Opleidingsniveau Over het opleidingsniveau van de beroepsbevolking in Harderwijk zijn helaas geen gedetailleerde gegevens bekend. Wel is er op hoofdlijn inzichtelijk hoe de verdeling is in drie categorieën opleidingsniveau: laag, middelbaar, hoog. Hieronder is dit in twee figuren weergegeven. Hierboven is al ingegaan op de groei van de beroepsbevolking in Harderwijk. Er blijkt verder dat het algemene opleidingsniveau van de beroepsbevolking is toegenomen. We zien dat het aantal mensen behorende tot de beroepsbevolking met een laag opleidingsniveau ongeveer gelijk is gebleven door de jaren heen, terwijl het aantal mensen met een middelbaar en hoger opleidingsniveau is gestegen. Bekijken we de relatieve ontwikkeling dan blijkt dat het aandeel mensen met een laag opleidingsniveau is afgenomen van bijna 3% in 25 naar 25% in 214 (ondanks een stijging tot en met 27). Het aandeel mensen met een middelbaar opleidingsniveau schommelt tussen de 4 en 45%, maar vooral het aandeel mensen met een hoger opleidingsniveau is toegenomen (van bijna 25% in 25 naar bijna 3% in 214). De fluctuatie in cijfers is relatief groot omdat de getallen zijn afgerond op duizendtallen vanwege de manier waarop de cijfers tot stand zijn gekomen. Via enquêtes is een doorvertaling/ extrapolatie gemaakt naar gemiddelde voor de gehele (beroeps)bevolkingsgroep. Figuur 6: historische ontwikkeling van het opleidingsniveau van de beroepsbevolking in gemeente Harderwijk, X Beroepsbevolking (15-74 jaar) onderwijsniveau: laag Beroepsbevolking (15-74 jaar) onderwijsniveau: hoog Beroepsbevolking (15-74 jaar) onderwijsniveau: middelbaar Bron: Bureau Economisch Onderzoek Provincie Gelderland, 215 [CBS, 215] De ontwikkeling in Harderwijk is vergelijkbaar met die in het WGR-gebied Noord Veluwe, de provincie en Nederland. Overal neemt het aandeel mensen behorende tot de beroepsbevolking met een laag opleidingsniveau af ten gunste van mensen met een hoog opleidingsniveau. Er blijkt echter wel dat in Harderwijk en de Noord-Veluwe het aandeel mensen met een hoog opleidingsniveau nog enigszins achterblijft ten opzichte van gemiddeld in de provincie of Nederland. De regio, en Harderwijk in het bijzonder, heeft al een belangrijke inhaalslag gemaakt, maar is daarmee nog niet op het niveau van de provincie of Nederland. Deels hangt dit samen met het type werkgelegenheid dat wordt aangeboden in de regio. Er is simpelweg altijd meer behoefte geweest aan mensen met een lager en/of middelbaar opleidingsniveau, hoewel daar nu wel een verandering in komt (zie ook hierna bij de ontwikkeling van niet-werkende werkzoekenden). We constateren dan ook dat de 6

7 regio opvallend genoeg nog een groei kent aan mensen met een middelbaar opleidingsniveau, terwijl dit aandeel in Harderwijk, maar ook in de provincie en zelfs landelijk, juist afneemt! Figuur 7: vergelijk opleidingsniveau beroepsbevolking in 25 en 214 Provincie Gelderland Nederland % 27% 23% 29% 43% 44% 43% 44% 34% 29% 34% 27% WGR-gebied Noord Veluwe % 34% 47% 45% 27% 21% Harderwijk % 29% 46% 48% 29% 24% % 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 1% Beroepsbevolking (15-74 jaar) onderwijsniveau: laag Beroepsbevolking (15-74 jaar) onderwijsniveau: hoog Beroepsbevolking (15-74 jaar) onderwijsniveau: middelbaar Bron: Bureau Economisch Onderzoek Provincie Gelderland, 215 [CBS, 215] Samenvatting: Harderwijk is binnen de regio Noord Veluwe de snelst en hardst groeiende gemeente qua inwoneraantal. In omvang neemt vooral het aantal mensen ouder dan 65 jaar sterk toe. De (potentiële) beroepsbevolking krimpt overal in de regio Noord Veluwe, maar groeit nog licht in Harderwijk. Het opleidingsniveau en de participatiegraad van de (potentiële) beroepsbevolking is de laatste jaren gestegen en verwacht wordt dat deze ook in de toekomst blijven stijgen. Conclusie: De centrumpositie van Harderwijk wordt sterker. Omliggende gemeenten krijgen het moeilijker om voor alle voorzieningen voldoende draagvlak te behouden, terwijl het draagvlak in Harderwijk, dankzij de bevolkingstoename, nog steeds groeit en uitbreidingsmogelijkheden biedt. Veel bedrijven zullen in toenemende mate afhankelijk worden van een toevloeiing van arbeid vanuit (arderwijk of regios buiten de Noord Veluwe vanwege het feit dat het arbeidsaanbod afneemt door toenemende vergrijzing. Harderwijk wordt als vestigingslocatie voor bedrijven, juist vanwege het op peil blijven van de omvang van het arbeidspotentieel, interessanter. De vergrijzing biedt echter in de omliggende gemeenten, maar ook in Harderwijk kansen voor een nieuw type bedrijvigheid (zie volgende hoofdstukken). Landelijk en ook in Harderwijk stijgt het aantal mensen met een hoog opleidingsniveau. Hetzelfde geldt ook voor de regio, maar wat opvalt is dat er ook een groei is aan mensen met een middelbaar opleidingsniveau, terwijl dat landelijk en ook in Harderwijk, juist afneemt. Harderwijk is binnen de regio het centrum voor mensen met een hoog opleidingsniveau en kan de regio beter voorzien in een eventuele vraag naar hoog opgeleide arbeid. 7

8 1.2. Ontwikkeling van het aantal niet-werkenden werkzoekenden Totale omvang Een deel van de potentiële beroepsbevolking werkt echter niet. Het betreft zowel mensen die niet kunnen werken, niet willen werken of mensen die wel willen werken maar die geen baan kunnen vinden. Hieronder gaan we in op de ontwikkeling van het aantal NWW-ers (volgens de nieuwe internationale definitie): iemand van 15 tot en met 74 jaar die bij het UWV als werkzoekende staat ingeschreven en die of niet werkt of een uitkering heeft. De groep bestaat uit WW-ers, WWB-ers en werkzoekenden zonder uitkering. In mei 215 zijn er NWW-ers geregistreerd. In januari 214 waren dat er nog Dat betekent een totale toename van ruim 1%. Hoewel de toename aanzienlijk is, merken we op dat het hoogtepunt inmiddels is bereikt en het aantal NWW-ers weer langzaam afneemt. In maart dit jaar was het aantal NWW-ers namelijk het hoogst en sindsdien neemt het aantal weer af. Figuur 8: relatieve ontwikkeling aantal NWW-ers in Harderwijk sinds januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december januari februari maart april mei Bron: UWV, Naar leeftijdsklasse Overigens blijkt dat het aantal NWW-ers behorende tot de jongere doelgroep (tot 3 jaar) sinds januari 214 sterk afneemt, met uitzondering van de allerjongste groep (leeftijdsklasse 15-2 jaar). Het zijn vooral ouderen (leeftijdsklasse 6+) en mensen op middelbare leeftijd (leeftijdsklasse 45-5 jaar) die niet-werkend maar wel werkzoekend zijn. Deze leeftijdsklassen groeien niet alleen relatief het sterkst, maar ook absoluut. Overigens zien we een klein lichtpuntje in de ontwikkeling van het aantal NWW-ers in de leeftijdsklasse tot 5 jaar. Sinds maart 215 neemt het aantal NWW-ers weer licht af (figuur 11). 8

9 Figuur 9: absolute en relatieve ontwikkeling aantal NWW-ers in Harderwijk (jan 214 mei 215 naar leeftijdsklasse) ontwikkeling aantal NWW-ers per leeftijdsklasse [absoluut] ontwikkeling aantal NWW-ers per leeftijdsklasse [relatief] >= >= % -25% % 25% 5% 75% 1% 125% Bron: UWV, 215 Figuur 1: ontwikkeling aantal NWW-ers in Harderwijk sinds 214 naar leeftijdscategorie januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december januari februari maart april mei < >=5 Bron: UWV, Naar opleidingsniveau Wanneer we het aantal NWW-ers naar opleidingsniveau bekijken valt vooral de zeer sterke vertegenwoordiging van het aantal mensen met slechts een basisonderwijsdiploma op enerzijds en het aantal mensen met een basis-mbo-diploma (niveau 2) op. Deze groep is niet alleen sterk vertegenwoordigd, maar is ook nog eens sterk groeiende, terwijl bijvoorbeeld de groep HAVO/VWO het relatief goed doet: het aantal mensen in deze groep behorende tot de NWW-ers is niet alleen relatief klein, het neemt ook nog eens af. Mogelijk zijn toch meer mensen met een HAVO/VWO diploma gaan (door)studeren. Opmerkelijk is verder de groei van het aantal NWW-ers met een (zeer) hoog opleidingsniveau, terwijl verwacht zou mogen worden (zie ook hierna) dat voor 9

10 deze mensen juist nog voldoende werk is. Verder blijkt dat de groep NWW-ers met een MBO niveau 3 of 4 opleiding krimpt. Figuur 11: absolute en relatieve ontwikkeling aantal NWW-ers in Harderwijk (jan 214 mei 215) naar opleidingsniveau ontwikkeling aantal NWW-ers naar opleidingsniveau [absoluut] ontwikkeling aantal NWW-ers naar opleidingsniveau [relatief] % % 1% 2% 3% 4% Bron: UWV, 215 Figuur 12: ontwikkeling aantal NWW-ers in Harderwijk sinds 214 naar opleidingsniveau januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december januari februari maart april mei basisonderwijs VMBO HAVO/ VWO MBO HBO/ WO Bron: UWV, Naar beroepsgroep Overeenkomstig met de constatering dat vooral mensen met een lagere beroepsopleiding of slechts een basisopleiding werkloos zijn (of zijn geworden) blijkt dat de ontwikkeling van het aantal NWW-ers naar beroepsgroep ook sterk gefocust te zijn op de middelbare en lagere beroepen. De meeste werklozen zijn afkomstig van elementaire tot middelbare beroepen. Daarbij valt op dat de lagere en middelbare beroepen sinds maart weer een licht positieve ontwikkeling laten zien: het aantal NWW-ers in deze beroepsgroepen neemt licht af. Verontrustend is echter de omvang en toename van het aantal NWW-ers uit de elementaire beroepsgroep. Tegenover deze toch enigszins 1

11 zorgelijke ontwikkelingen kunnen we ook constateren dat de omvang van het aantal NWW-ers in de hogere of wetenschappelijke beroepsgroepen niet alleen laag is, maar ook krimpt. Figuur 13: absolute en relatieve ontwikkeling aantal NWW-ers in Harderwijk (jan 214 mei 215) naar beroepsgroep ontwikkeling aantal NWW-ers naar beroepsgroep [absoluut] ontwikkeling aantal NWW-ers naar beroepsgroep [relatief] wetenschappelijke beroepen wetenschappelijke beroepen hogere beroepen hogere beroepen middelbare beroepen middelbare beroepen lagere beroepen lagere beroepen elementaire beroepen elementaire beroepen Bron: UWV, % % 1% 2% 3% Figuur 14: ontwikkeling aantal NWW-ers in Harderwijk sinds 214 naar beroepsgroep januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december januari februari maart april mei elementaire beroepen lagere beroepen middelbare beroepen hogere beroepen wetenschappelijke beroepen Bron: UWV, Naar duur Als laatste kijken we nog naar de ontwikkeling (en omvang) van de duur van NWW-ers. Hieruit blijkt dat de groep NWW-ers die relatief kort werkloos zijn sterk afneemt, maar dat de groep die langere tijd werkloos zijn juist sterk toeneemt. Hieruit blijkt eens te meer dat participatie op de korte termijn belangrijk is om mensen weer aan het werk te helpen. Hoe langer de werkloosheid des te lastiger is het om weer deel te nemen aan het arbeidsproces. 11

12 Figuur 15: absolute en relatieve ontwikkeling aantal NWW-ers in Harderwijk (jan 214 mei 215) naar duur ontwikkeling aantal NWW-ers naar duur [absoluut] ontwikkeling aantal NWW-ers naar duur [relatief] langer dan 5 jaar 3 jaar tot 5 jaar 2 jaar tot 3 jaar 1 jaar tot 2 jaar 6 maanden tot een jaar tot 6 maanden langer dan 5 jaar 3 jaar tot 5 jaar 2 jaar tot 3 jaar 1 jaar tot 2 jaar 6 maanden tot een jaar tot 6 maanden -5% % 5% 1% 15% 2% Bron: UWV, 215 Figuur 16: ontwikkeling aantal NWW-ers in Harderwijk sinds 214 naar duur januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december januari februari maart april mei Bron: UWV, tot 6 maanden 6 maanden tot een jaar 1 jaar tot 2 jaar 2 jaar tot 3 jaar 3 jaar tot 5 jaar langer dan 5 jaar Ontwikkeling van het aantal uitkeringen We kunnen ook inzoomen op de mensen die een uitkering krijgen (en nog niet de AOW-gerechtigde leeftijd hebben bereikt) om een beter beeld te krijgen van het functioneren van de arbeidsmarkt in Harderwijk. Hiervoor hebben we cijfers van het CBS (215) geraadpleegd. Uit deze cijfers blijkt dat het aantal mensen met een uitkering sinds 27 (peildatum juni) met bijna 1/3 (32%) is toegenomen. In totaal is het aantal mensen met een uitkering gegroeid van 3.12 in 27 tot 4.13 in 214.Het aantal mensen met een WW-uitkering nam nog tot half 28 af, maar groeide daarna gestaag, wat sterk te wijten is aan de crisis. In 212 nam het aantal WW-uitkering echt sterk toe. Het aantal WWers is in slechts enkele jaren meer dan verdubbeld. Tegelijkertijd zien we ook het aantal mensen met 12

13 een bijstandsuitkering en mensen met een Wajong-uitkering groeien. De stijging is echter relatief constant en lijkt veel minder afhankelijk geweest te zijn van de economische crisis, hoewel deze ook zeker een effect heeft gehad. Enig lichtpunt is dat het aantal mensen met een WAO of WIAuitkering licht is gedaald. De kanttekening die we hierbij zetten is dat er steeds strengere eisen en voorwaarden gesteld worden om in aanmerking te komen voor WIA-uitkering (waarin de oude WAO-uitkering is opgegaan) waardoor mogelijk meer mensen in een reguliere bijstandsuitkering terecht zijn gekomen. Een vermindering van de WIA en WAO-uitkering gaat dus deels hand-in-hand met een groei van de bijstandsuitkering. Figuur 17: absolute ontwikkeling aantal uitkeringen in Harderwijk juni december juni december juni december juni december juni december juni december juni december juni december Bron: CBS, 215 w.v. WW w.v. Bijstand w.v. WAO/ WIA w.v. Wajong w.v. overig Figuur 18: relatieve ontwikkeling aantal uitkeringen in Harderwijk juni december juni december juni december juni december juni december juni december juni december juni december Bron: CBS, w.v. WW w.v. Bijstand w.v. WAO/ WIA w.v. Wajong 13

14 Box 1: verdieping op de WW Relatie met de ontwikkeling van vraag en aanbod aan arbeid (en de confrontatie ertussen) op bovenregionaal schaalniveau zoals beschreven in de Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie: Arbeidsmarktregio Stedendriehoek en Noordwest Veluwe mei UWV en in het document Regio in Beeld 214: Stedendriehoek en Noordwest Veluwe UWV Het UWV geeft middels haar rapportages een uitgebreid inzicht in vooral de ontwikkeling van de WW en het aantal vacatures als indicator van de stand van de arbeidsmarkt en er wordt sterk ingezoomd op de ontwikkelingen van het laatste jaar ( ). De Arbeidsmarktregio Stedendriehoek en Noord Veluwe bleek in juni in totaal zon WW-uitkeringen te tellen. Het betrof daarmee 5,7% van de beroepsbevolking, wat iets hoger was dan landelijk (5,4%). Ten opzichte van 213 was het aantal WWuitkeringen relatief sterk opgelopen. Uit onderstaande figuur blijkt echter dat het aantal WW-uitkeringen als percentage van de beroepsbevolking vooral hoog was in gemeenten in de regio Stedendriehoek en veel lager lag in de gemeenten in de regio Noord Veluwe (zie figuur 25). Figuur 19: aandeel ww-uitkeringen als percentage van de beroepsbevolking Bron: UWV, 214 In 214 werd nog een verwachting uitgesproken dat het aantal WW-uitkeringen nog zou toenemen, waarbij in de Steden4kant-regio een aandeel WW-uitkeringen ten opzichte van de beroepsbevolking zou uitkomen op zon Bekijken we echter de ontwikkeling tussen mei 214 en mei 215 dan blijkt juist het tegenovergestelde te zijn gebeurd. Het aantal WW-uitkeringen is afgenomen en er valt wederom op dat de regio Noord Veluwe zich aanzienlijk gunstiger ontwikkelt wat betreft de afname van WWuitkeringen dan gemiddeld in de totale arbeidsmarktregio, in de regio Stedendriehoek en gemiddeld in Nederland. Vooral de gemeenten Harderwijk en Elburg kennen een grote afname van het aantal WWuitkeringen. Ermelo, Zeewolde en Putten kennen een matige afname, maar deze gemeenten tellen überhaupt al een zeer laag aantal WW-uitkeringen. 14

15 Figuur 2: relatieve ontwikkeling aantal ww-uitkeringen tussen mei 214 en mei 215 Ontwikkeling WW-uitkeringen per gemeente mei 214- mei 215 Regio Stedendriehoek Regio Noord Veluwe totaal Nederland Regio Steden4kant totaal subregio Zeewolde Putten Nunspeet Harderwijk Ermelo Elburg totaal subregio Zutphen Voorst Olst-Wijhe Lochem Epe Deventer Brummen Apeldoorn -15,% -1,% -5,%,% 5,% 1,% Bron: UWV, 215; Factsheet Arbeidsmarktregio Stedendriehoek en Noord Veluwe, mei 215 Voor de gehele arbeidsmarktregio gold dat tussen 213 en 214 het aantal WW-uitkeringen vanuit zorg & welzijn sterk was gegroeid, terwijl vanuit uitzendbedrijven al een stabilisatie te zien was. Verder bleek de groep gemiddeld ouder en langer gebruik te maken van de WW-uitkering, wat het lastiger maakt om weer aan het werk te komen. Het opleidingsniveau was wel gestegen, maar nog steeds had een groot deel geen startkwalificatie. In 214 concludeerde het UWV al dat er steeds meer tekenen van economisch herstel waren, waardoor het vooral voor werkzoekenden met een korte afstand tot de arbeidsmarkt gemakkelijker was om aan het werk te komen. Het UWV merkte daarbij op dat voor ouderen, lager opgeleiden en langdurig werklozen het echter lastig zou blijven om werk te vinden. Daar komt bij dat bij lager opgeleiden verdringing door hoger opgeleiden mee speelt. Uit het overzicht van de WW-uitkeringen in 215 (ten opzichte van 214) blijkt inderdaad dat vooral het aantal jongeren met een WW-uitkering sterk is afgenomen (-22%), terwijl het aantal ouderen met een WW-uitkering nog altijd stijgt. Ook blijft de duur van de WW zich verder ontwikkelingen richting langdurige WW-uitkering, terwijl het aantal uitkeringen van korte duur sterk afneemt. Positief blijkt de ontwikkeling van de WW-uitkering naar opleidingsniveau. Niet alleen het aantal WW-uitkeringen van mensen met een HBO en WO opleiding neemt af, maar zelfs het aantal mensen zonder startkwalificatie. Hoewel het aantal banen in de gezondheids- en welzijnszorg nog altijd toeneemt, blijkt toch dat het aantal WW-uitkeringen in deze sector blijft groeien. En concludeerde het UWV in 214 nog dat het aandeel WW-uitkeringen in de sector Openbaar Bestuur nog gering was, in 215 blijkt het aandeel gegroeid te zijn. Relatief gezien nam het aantal uitkeringen in deze sector zelfs het sterkst toe! 15

16 Invloed van de Participatiewet Op 1 januari 215 is de Participatiewet ingevoerd. De belangrijkste wijzigingen zijn als volgt: De Wwb heet vanaf januari Participatiewet De huidige basis van de Wwb blijft in stand. De gemeente blijft verantwoordelijk voor het vangnet van de sociale zekerheid. De gemeente ontvangt een budget van het Rijk voor het verstrekken van bijstandsuitkeringen (inkomensdeel). Op dat budget loopt de gemeente risico. Er komt daarnaast een gebundeld re-integratiebudget waarin alle middelen bedoeld voor bevordering van arbeidsdeelname en terugdringing van uitkeringslasten worden gebundeld. De toegang tot de Wajong is aangescherpt. De uitvoering blijft bij het UWV. De bestaande populatie (landelijk meer dan 2.) zal worden herkeurd door het UWV. Voor nieuwe instroom geldt dat zij onder de Participatiewet komen te vallen en daarmee tot de verantwoordelijkheid van de gemeente behoren (en onder de Wwb vallen). De Wet sociale werkvoorziening is afgeschaft per 1 januari 215. Instroom in de Wsw is vanaf die datum niet meer mogelijk. De rechten en plichten van huidige Wsw-werknemers blijven in stand. Zij houden dus recht op ondersteuning van de gemeente bij het vinden van een geschikte baan. De wachtlijst voor de Wsw vervalt. Deze groep heeft straks geen rechten en plichten meer. Met de afschaffing van de Wsw vervalt ook de Rijksbijdrage Wsw. Deze middelen worden overgeheveld naar het gebundelde re-integratiebudget. Bij die overheveling wordt rekening gehouden met het natuurlijk verloop onder de Wsw-werknemers. Daarbovenop wordt een efficiencykorting doorgevoerd door het Rijk Simpelweg komt het er op neer dat de instroom in de bijstand, vanwege het stoppen van de instroom in de WSW en het beperken van de instroom in de Wajong, zal oplopen. Nautus heeft in maart 214 (Prognose Participatiewet) een eerste prognose voor de effecten van de invoering van de Participatiewet gegeven. Voor Harderwijk geldt dat, als gevolg van de Participatiewet, het aantal bijstandsuitkeringen in de periode ongeveer met 32% (afgerond) zal toenemen. We zien dat in de periode het Bijstandsbestand al met 2% is gegroeid, vooral vanwege de doorstroom van de Ww naar de Wwb als gevolg van de slechte economische omstandigheden. Een belangrijk deel van de groei betreft mensen die, zoals in paragraaf 1.3 is toegelicht, tot de baanafspraken behoren. De gemeente heeft, samen met het bedrijfsleven, zich verbonden aan het realiseren van extra werkgelegenheid voor juist specifiek deze groep mensen. Dit betekent dat ook dat ons arbeidsmarktbeleid specifiek zal moeten ingaan op hoe wij de gezamenlijke taakstelling willen gaan realiseren. Samenvatting: Het aantal mensen zonder baan is sinds begin 214 sterk toegenomen, maar daalt nu weer mede dankzij een economisch herstel en een positief groeiklimaat. Het aantal ouderen (vooral 45+ jaar) zonder baan neemt sterk toe, terwijl het aantal jongeren zonder baan afneemt. Mensen zonder baan met slechts een basisonderwijsdiploma en mensen met een basis-mbo-diploma (tot niveau 2) zijn sterk vertegenwoordigd en sterk groeiende. De groep mensen die relatief kort werkloos zijn neemt af, maar de groep die langere tijd werkloos zijn neemt juist sterk toe. De zorgsector, hoewel een economisch een van de sterkst groeiende sectoren in aantal vestigingen en arbeidsplaatsen (zie ook hoofdstuk 4), blijkt voor een groot deel verantwoordelijk te zijn voor de groei in aantal mensen zonder baan. De invoering van de Participatiewet in januari 215 zorgt voor een verdere groei en toename van het aantal mensen in de bijstand en de gemeente heeft, samen met het bedrijfsleven, zich gecommitteerd aan het realiseren van extra werkgelegenheid (garantiebanen) voor deze doelgroep 16

17 Conclusie: Overeenkomstig met de conclusies uit paragraaf 3.1 constateren we dat het aantal mensen met een laag of middelbaar opleidingsniveau sterk vertegenwoordigd en ook groeiende is als het gaat om mensen zonder baan. Het blijkt dat deze groep in toenemende mate ouder is (45+ jaar) en ook langer geen baan heeft. Mensen met een hoger opleidingsniveau en jongeren doen het relatief goed en zijn steeds minder vertegenwoordigd binnen de groep mensen zonder baan. Daar komt bij dat de gemeente in toenemende mate verantwoordelijk is geworden, door de invoering van de Participatiewet, voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en zich heeft gecommitteerd aan het realiseren van extra werkgelegenheid voor deze doelgroep. Als regio en ook als gemeente Harderwijk staan we voor de vraag hoe we een groep mensen met een laag of middelbaar opleidingsniveau en ouder dan 45 jaar in de toekomst toch aan werk kunnen helpen en hoe we gezamenlijk met het bedrijfsleven extra banen kunnen realiseren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt Ontwikkeling van vacatures Bekijken we de ontwikkeling van de vraag naar arbeid (op basis van openstaande vacatures) in Harderwijk, het WGR-gebied Noord Veluwe of de hele regio Veluwe (COROP-regio) dan valt op dat de ontwikkeling overal redelijk gelijk oploopt. Opvallend is dat Harderwijk ten opzichte van de Noord Veluwe in telkens een licht positievere ontwikkeling kent, met uitzondering van Q3 in 214 en Q2 in 215. Verder blijkt dat Q3 in 213 en in 214 telkens een dip laten zien in het aantal vacatures, en Q2 in 215 vertoont ook weer een sterke afname. Tegelijkertijd wordt de top van aantal vacatures (vaak in Q4 en/ of Q1) die telkens drie kwartalen vóór elke dip zit elk jaar hoger wordt en laat wat dat betreft en positieve trend zien. Zo ligt het maximum aantal vacatures in Harderwijk eind 214 ruim 19% hoger dan het aantal vacatures in Q2 in 213. Het maximum aantal vacatures groeide van 167 naar 185 en vervolgens zelfs naar ruim 3. In het COROP-gebied Noord Veluwe groeide het maximum aantal vacatures van 431 naar 482 om te pieken eind 214 in 723. Figuur 21: ontwikkeling aantal vacatures Index: Q1 213 = Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q Harderwijk WGR-gebied Noord Veluwe COROP-gebied Veluwe Bron: UWV, 215 Hoewel de meeste vacatures middelbare beroepen betreffen (wat betreft opleidingsniveau) geldt dat het aandeel in de loop der tijd wel afneemt. We zien bij het aantrekken van de economie vooral nieuwe vacatures ontstaan voor beroepen waarvoor een laag opleidingsniveau of juist een hoog opleidingsniveau benodigd is. Dit geldt zowel voor het WGR-gebied Noord Veluwe als voor de bredere COROP-regio Veluwe. Toch is er ook een duidelijk verschil. Zo zien we dat het aandeel vacatures voor middelbare beroepen in WGR-Noord Veluwe veel kleiner is geworden, omdat met name het aandeel vacatures voor elementaire en lagere beroepen sterk is gegroeid. Overigens geldt dat we deze cijfers voor individuele gemeenten waaronder Harderwijk niet kunnen weergeven 17

18 omdat het aantal vacatures per beroepsgroep te laag is en daarom door het UWV niet getoond worden. Naast een indeling van vacatures naar beroepsgroep en naar opleidingsniveau kunnen we ook kijken naar vacatures per sector. Hieruit blijkt dat er vooral vraag is naar mensen met een technische/ industriële achtergrond, bijna de helft van de vacatures, of mensen met economischadministratieve vaardigheden en/ of opleidingen, bijna 1/5 van de vacatures. Door de jaren heen is hier overigens zowel in de COROP-regio als in het WGR-gebied weinig verandering in gekomen. De vraag lijkt (relatief) constant naar hetzelfde type werk. Figuur 22: ontwikkeling aantal vacatures naar beroepsgroep COROPgebied Veluwe WGRgebied Noord Veluwe 215 Q2 213 Q1 215 Q2 213 Q1 % 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 1% Openstaande vac. elementaire beroepen Openstaande vac. middelbare beroepen Openstaande vac. wetensch. beroepen Openstaande vac. lagere beroepen Openstaande vac. hogere beroepen Bron: UWV, 215 Figuur 23: ontwikkeling aantal vacatures naar sector 5% 1% 4% 17% agrarische beroepen economisch-administratieve beroepen informatica beroepen medische en paramedische beroepen 47% 6% 5% 4% 2% openbare orde- en veiligheidsberoepen pedagogische beroepen sociaal-culturele beroepen technische en industrieberoepen transportberoepen verzorgende en dienstverlenende beroepen Bron: UWV, 215 Samenvatting: Het aantal vacatures (en de fluctuatie per periode) neemt sinds 213 weer toe. Een economisch herstel is zichtbaar. Groei in aantal (en aandeel) vacatures vooral sterk voor mensen met een laag of hoog opleidingsniveau. Aandeel vacatures voor middelbaar opgeleiden daalt. Meeste vacatures ontstaan in de technische beroepsgroepen en economisch administratieve, verzorgende en dienstverlenende beroepen (sector zakelijke diensten). Conclusie: Ook als we kijken naar de ontwikkeling van het aantal vacatures naar beroepsgroep en naar opleidingsniveau dan blijkt eens te meer dat de behoefte aan middelbaar opgeleide mensen afneemt ten opzichte van hoger, maar ook lager opgeleiden. 18

19 1.4. Discrepantieanalyse: verhouding tussen aanbod van en vraag naar arbeid In de vorige paragrafen stonden we stil bij de ontwikkeling van het aanbod aan arbeid en hebben we kort gekeken naar de ontwikkeling van de vraag (hoofdstuk 3 gaat dieper op de vraagkant in, vanuit het perspectief van de ontwikkeling van arbeidsplaatsen en vestigingen). De crisisjaren (sinds eind 28) hebben er voor een belangrijk deel voor gezorgd dat de werkloosheid (sterk) is opgelopen. Overigens staat Harderwijk hier niet alleen in. In heel de Noord- Veluwe, maar ook in andere gemeenten in de Provincie en zelfs gemiddeld in Nederland heeft zich de laatste jaren dezelfde ontwikkeling voorgedaan. Het zijn voornamelijk mensen van 45 jaar of ouder, met een relatief laag opleidingsniveau en in elementaire beroepsgroepen die werkloos zijn (geworden). Daarnaast zijn mensen ook in toenemende mate langer werkloos. Opvallend is dat het aantal jongeren (jonger dan 27 jaar) dat werkloos is, ondanks de crisis, is afgenomen. Ook het aantal mensen dat werkloos is met een hoog opleidingsniveau is afgenomen. Bekijken we de vacatures dan geldt dat elementaire beroepsgroepen sterk ondervertegenwoordigd zijn terwijl het aanbod juist sterk is toegenomen. Hierdoor treedt een sterke mate van discrepantie op. Tegelijkertijd zien we ook dat de technische industrieberoepen de meeste vacatures tellen, maar dat het hier in toenemende mate gaat om mensen met een hoger opleidingsniveau. Dit maakt het juist voor de doelgroep die (langer) werkloos is, lastiger om aan een baan te komen omdat deze vaak niet tot de middelbaar of hoger opgeleide technische beroepsgroep behoren. De provincie Gelderland heeft eind 214 een discrepantieanalyse laten uitvoeren naar de kwalitatieve (en kwantitatieve) verhouding tussen vraag naar en aanbod aan arbeid in de provincie en de verschillende (sub)regios. In de discrepantieanalyse wordt getoond op welk beroepsniveau en in welke beroepsgroepen er in Gelderland een tekort of een overschot op de arbeidsmarkt bestond in 213 en wat de verwachtingen zijn voor 214 en 217. Hiertoe is de stroom baanopeningen (banen die in een jaar beschikbaar komen om vervuld te worden) onderverdeeld in vervangingsvraag (herbezetting van banen die vrijkomen door pensionering e.d.) en uitbreidingsvraag (nieuwe banen). Deze vraag is vervolgens afgezet tegen het onbenutte arbeidsaanbod (de stroom baanzoekers in een jaar die nog geen werk hebben: werklozen, schoolverlaters, herintreders en goedgekeurde arbeidsongeschikten). De analyse is uitgevoerd voor de periode tot en met 217 en gaat uit van een herstel van de economie met een gemiddelde economische groei van om en nabij de 1,5% per jaar. Uit recente analyses van onder andere het CPB en CBS blijkt echter dat de economische groei in 215 uit zal komen op ongeveer 2% en voor 216 wordt zelfs een hogere economische groei verwacht. We kunnen constateren dat het rapport dus uitgaat van een lagere groeiverwachting en mogen aannemen dat daar waar tekorten aan arbeid verwacht worden, deze zelfs groter zullen zijn, en daar waar een sterk overschot aan arbeid ontstaat, deze zich in mindere mate zal voordoen. Dit neemt echter niet weg dat de analyse een goed beeld geeft van de verwachte match of mismatch tussen vraag en aanbod! De discrepantieanalyse laat, vanuit het aanbod beschouwd, een relatief gunstige ontwikkeling zien. Het totale onbenutte arbeidsaanbod zal tegen 217 weer op het niveau zijn van voor 213. We merken hierbij nogmaals op dat deze constatering is gedaan op basis van een lagere economische 19

20 groeiverwachting dan recent vastgesteld en geprognosticeerd, waardoor we mogen aannemen dat het onbenutte arbeidsaanbod in 217 mogelijk veel lager ligt dan het niveau van voor 213. Daar staat tegenover dat de totale vraag naar arbeid de komende jaren verder zal toenemen. Deels door een toenemende vervangingsvraag, het gevolg van uitstroom door pensionering e.d., maar vooral door een uitbreidingsvraag van bedrijven, oftewel de creatie van nieuwe banen. De uitbreidingsvraag zal vooral voor technische en administratieve beroepen sterk stijgen. Wanneer het onbenutte arbeidspotentieel kwantitatief en kwalitatief tegen elkaar worden afgezet volgt de discrepantieanalyse. Voor elementaire en lagere beroepen in Noord-Veluwe zal de arbeidsmarkt de komende jaren worden gekenmerkt door een relatief ruime arbeidsmarkt op korte termijn, met uitzondering van de (para)medische beroepen. In alle andere beroepsgroepen, hoewel specifiek in de transport en beveiliging, is een overaanbod aan arbeid en een tekort aan vraag naar arbeid (dus een ruime arbeidsmarkt). Pas in 217 zien we een min of meer neutrale arbeidsmarkt met een krapte-index iets onder 1. Voor de middelbare beroepsgroepen geldt een iets gunstiger beeld, wanneer we de markt vanuit de aanbodskant bekijken. Veel beroepsgroepen zijn in evenwicht (er is ongeveer evenveel vraag naar als aanbod van arbeid). Uitzondering zijn de (para)medische en transportberoepen en vanaf 217 wordt ook een tekort aan arbeid verwacht in de middelbare technische beroepsgroepen. In de hogere beroepsgroepen geldt dat er op het niveau van de provincie - personen die zoeken naar hogere en wetenschappelijke beroepen hebben veelal een groter zoekgebied dan de provincie in praktisch alle beroepsgroepen een tekort aan personeel is met uitzondering van managers Tabel 1: discrepantieanalyse vraag naar en aanbod aan arbeid per beroepsgroep en opleidingsniveau elementaire beroepen (Noord Veluwe) verzameling elementaire beroepen lagere beroepsgroepen (Noord Veluwe) agrarisch - - technisch - - transport -- - (para)medisch administratief & commercieel - beveiliging verzorgend - middelbare beroepsgroepen (Noord Veluwe) agrarisch technisch + transport (para)medisch administratief & commercieel - juridisch, bestuurlijk, beveiliging taalkundig, cultureel - gedrag en maatschappij - verzorgend - 2

21 hogere & wetenschappelijke beroepsgroepen (prov. Gelderland) pedagogisch + + technisch + + (para)medisch administratief & commercieel juridisch, bestuurlijk, beveiliging gedrag en maatschappij + managers - Bron: Discrepantieanalyse Gelderland CAB Groningen, 214 De discrepantieanalyse komt nauw overeen met de constateringen/ conclusies op basis van de analyse van vacatures en ontwikkelingen in het aantal NWW-ers en WW-ers uit dit hoofdstuk. Het zijn inderdaad de elementaire en lagere beroepsgroepen waar relatief weinig vraag naar arbeid is (en veel aanbod) terwijl, ook in tijden van crisis, het aanbod aan arbeid in hogere en wetenschappelijke beroepen beperkt blijkt, hoewel de vraag naar arbeid hier juist groeit. 21

22 2. Economische analyse Harderwijk 2.1. Ontwikkeling in vestigingen en werkgelegenheid Harderwijk telt in 214 in totaal 3.5 vestigingen. Bijna een kwart van alle bedrijven binnen de regio (WGR-gebied Noord Veluwe 1 ) is daarmee in de gemeente gevestigd. De belangrijkste sectoren, met het meeste aantal vestigingen, is de zakelijke dienstverlening (24%) gevolgd door de sectoren detailhandel/ autohandel (14%), gezondheidszorg (11%), bouwnijverheid (11%) en overige dienstverlening (11%). Op hoofdlijn is de verdeling in de regio, en ook binnen de provincie, vergelijkbaar. Het onderscheidend vermogen ten aanzien van de vestigingenverdeling naar sector is daarmee beperkt. Wat echter opvalt is dat de sector landbouw in Harderwijk beduidend kleiner is in vergelijking met de regio of de provincie, terwijl de sector vervoer, opslag en communicatie daarentegen weer groter is hoewel slechts de de sector in grootte binnen de gemeente. Figuur 24: verdeling arbeidsplaatsen en vestigingen naar sector (214) arbeidsplaatsen naar sector buitenring - Provincie Gelderland middenring - WGR-gebied N-Veluwe binnenring - Harderwijk vestigingen naar sector buitenring - Provincie Gelderland middenring - WGR-gebied N-Veluwe binnenring - Harderwijk landbouw/visserij industrie/delfstoffenwinning nutsbedrijven bouwnijverheid groothandel detailhandel/autohandel vervoer, opslag en communicatie horeca financiële instellingen zakelijke dienstverlening openbaar bestuur onderwijs gezondheidszorg overige dienstverlening Bron: Bureau Economisch Onderzoek & Provinciale Werkgelegenheidsenquête Gelderland; Lisa, 215 De 3.5 vestigingen in Harderwijk bieden werkgelegenheid aan ruim mensen. De sector die de meeste werkgelegenheid creëert is de gezondheidszorg (25%), gevolgd door de detailhandel/ autohandel (12%) en de zakelijke dienstverlening (11%). Harderwijk kent in verhouding met de regio en de provincie relatief weinig arbeidsplaatsen in de landbouw/ visserij en het openbaar bestuur. Wanneer we een vergelijking maken tussen de vestigingenstructuur en de structuur van de werkgelegenheid valt op dat de gezondheidszorg veel belangrijker is qua arbeidsplaatsen dan qua vestigingen. Hier speelt het ziekenhuis in Harderwijk (slechts 1 vestiging maar met een groot aantal arbeidsplaatsen) een belangrijke rol in. Precies het tegenovergesteld geldt voor de zakelijke dienstverlening, waar het belang van het aantal vestigingen veel groter is dan het aantal 1 WGR-gebeid Noord Veluwe omvat de gemeente Elburg, Ermelo, Harderwijk, Nunspeet, Oldebroek en Putten 22

23 arbeidsplaatsen. Dit laatste komt vooral vanwege het grote aantal kleine (of zeer kleine, lees zzpers bedrijven in deze sector Bekijken we de ontwikkeling vanaf 24 dan blijkt dat het aantal banen in Harderwijk tot en met 214 met ruim 15% is toegenomen (van afgerond 2.5 naar 23.15) en het aantal vestigingen met maar liefst 59% (van afgerond 2.2 naar 3.5). Er valt ook op dat de ontwikkeling in Harderwijk een veel positiever verloop kent dan in de regio of de provincie (zie figuur 25) Rest de vraag welke sectoren van belang zijn geweest in deze positieve ontwikkeling. Onderstaande figuur maakt inzichtelijk dat vooral de gezondheidszorg en de overige dienstverlening van zeer grote invloed zijn geweest op de positieve ontwikkeling in aantal banen en vestigingen. Deze sectoren zijn in aantal banen met de helft gegroeid en in aantal vestigingen ruim verdubbeld. Vooral de gezondheidszorg is met een absolute groei van bijna 2. arbeidsplaatsen en 22 vestigingen in 1 jaar tijd de belangrijkste groeisector in Harderwijk. In de overige dienstverlening zijn in deze periode ruim 5 arbeidsplaatsen bijgekomen en 2 nieuwe vestigingen. Ook de bouwsector was een belangrijke groeisector met een groei van circa 5 nieuwe arbeidsplaatsen en 15 nieuwe vestigingen. De sterke stijging in het aantal bedrijven in de sector vervoer, opslag en communicatie heeft slechts een beperkte invloed gehad op de groei in aantal arbeidsplaatsen. De trends van schaalvergroting, automatisering en robotisering, mede dankzij verbeterde informatie en communicatietechnologieën, zijn hier deels verantwoordelijk voor. Hetzelfde gebeurt in de industriële sector waar ondanks een kleine groei in aantal vestigingen het aantal arbeidsplaatsen afneemt. Bedrijven investeren vooral in nieuwe machines en ict-middelen om de productie te verhogen. Dit gaat soms ten koste van arbeidsplaatsen (op de korte termijn). Verder blijkt de zakelijke dienstverlening in aantal vestigingen te zijn verdubbeld. Deze sector kent de meeste nieuwe vestigingen (ruim 4) van alle sectoren in de periode Desondanks heeft dit geen positief effect gehad op het aantal arbeidsplaatsen. Sterker nog, de zakelijke dienstverlening is absoluut gezien de grootste krimpsector in aantal arbeidsplaatsen! Er zijn in de zakelijke dienstverlening bijna 25 arbeidsplaatsen verloren gegaan. Figuur 25: relatieve ontwikkeling arbeidsplaatsen en vestigingen 13 ontwikkeling banen (geindexeerd) 18 ontwikkeling vestigingen (geindexeerd) Gemeente Harderwijk WGR-gebied Noord Veluwe Provincie Gelderland Gemeente Harderwijk WGR-gebied Noord Veluwe Provincie Gelderland Bron: Bureau Economisch Onderzoek & Provinciale Werkgelegenheidsenquête Gelderland; Lisa,

24 Figuur 26: absolute ontwikkeling arbeidsplaatsen en vestigingen naar sector in Harderwijk ontwikkeling vestigingen '4-'14 Harderwijk zakelijke dienstverlening gezondheidszorg overige dienstverlening bouwnijverheid vervoer onderwijs detailhandel/autohandel groothandel industrie horeca openbaar bestuur nutsbedrijven landbouw/visserij financiële instellingen gezondheidszorg overige dienstverlening bouwnijverheid onderwijs detailhandel/autohandel horeca vervoer openbaar bestuur groothandel landbouw/visserij nutsbedrijven financiële instellingen industrie/delfstoffenwinning ontwikkeling banen '4-'14 Harderwijk zakelijke dienstverlening Bron: Bureau Economisch Onderzoek & Provinciale Werkgelegenheidsenquête Gelderland; Lisa, 215 Figuur 27: relatieve ontwikkeling arbeidsplaatsen en vestigingen tussen 24 en 214 overige dienstverlening gezondheidszorg onderwijs openbaar bestuur zakelijke dienstverlening financiële instellingen horeca vervoer, opslag en communicatie detailhandel/autohandel groothandel bouwnijverheid nutsbedrijven industrie/delfstoffenwinning landbouw/visserij -5% -25% % 25% 5% 75% 1% 125% 15% ontwikkeling banen ontwikkeling vestigingen Bron: Bureau Economisch Onderzoek & Provinciale Werkgelegenheidsenquête Gelderland; Lisa,

25 Box 2: Verdieping toerisme & recreatie In deze box gaan we kort in op de specialisatie van de sector toerisme en recreatie 1. Een sector die dwars door de verschillende hoofdsectoren heen gaat en een van de speerpuntsectoren is in het economische beleid van de gemeente Harderwijk. Ook de provincie Gelderland heeft de vrijetijdssector tot een van de top- en aandachtssectoren benoemd. In Harderwijk is het aantal banen in deze sector gegroeid van 1.57 in 25 tot ruim 1.86 in 214. Dat is 8% van de werkgeleigenheid in de gemeente. Op regionaal, provinciaal en landelijk niveau is deze sector (qua werkgelegenheid) van minder groot beland: het aandeel in de werkgelegenheid ligt lager dan in (arderwijk Overigens is de dip in het aandeel in (arderwijk in 213 niet te verklaren. Er zijn in 213 blijkbaar ruim 4 banen in deze sector verloren gegaan terwijl er in 214 weer ruim 27 banen bij zijn gekomen. Kijken we naar de ontwikkelingen van de vestigingen in de vrijetijdseconomie dan valt op dat hoewel het aantal is gegroeid van 21 in 25 naar 26 in 214 (een toename van bijna 2%!) het aandeel van deze sector is afgenomen van 9,6 naar 7,5%. Dezelfde ontwikkeling is zichtbaar in de regio, de Veluwe en in de provincie. Er blijkt dat enkele grotere bedrijven meer werknemers hebben en daarnaast is ook het aantal flexwerkers of part-timewerkers sterk toegenomen. Figuur 28: relatieve ontwikkeling van het aantal arbeidsplaatsen en vestigingen in de vrijetijdssector tussen 25 en 214 1% ontwikkeling arbeidsplaatsen 1% ontwikkeling vestigingen 8% 8% 6% 6% 4% 4% 2% 2% % Gemeente Harderwijk WGR-gebied Noord Veluwe Provincie Gelderland Nederland % Gemeente Harderwijk WGR-gebied Noord Veluwe Provincie Gelderland Nederland Bron: Bureau Economisch Onderzoek & Provinciale Werkgelegenheidsenquête Gelderland; Lisa, 215 De groei en het belang van de vrijetijdssector blijkt onder andere uit het inkomend verblijfsbezoek aan Nederland, dat de afgelopen decennia, behoudens enkele dips, alleen maar is gegroeid. In 212 bezochten meer dan 12,2 miljoen buitenlandse gasten ons land voor een vakantie of een zakelijk verblijf. In 213 hebben in totaal zo`n 12,8 miljoen buitenlandse toeristen Nederland voor een of meerdere nachten bezocht. En ook naar de toekomst neemt het aantal buitenlandse toeristen toe; tot 218 wordt een groei verwacht van gemiddeld 2,4 procent per jaar. Na 218 vlakt deze groei af naar gemiddeld 1,6 procent per jaar. Uiteindelijk resulteert deze verwachting in zo`n 15,75 miljoen internationale verblijfsgasten voor Nederland in 225. Inzoomend op het belang van de vrijetijdseconomie voor Harderwijk blijkt dat de gemeente jaarlijks miljoen bezoekers trekt; 1,3 miljoen winkel- en stadsbezoek, Dolfinarium en nog eens 35. bij de Zwaluwhoeve. Verder telt Harderwijk meer dan 2. overnachtingen per jaar en wordt er - miljoen per jaar door dagrecreanten besteed waarvan miljoen door verblijfsrecreanten Kijken we naar de bredere regio dan blijkt dat de Veluwe als gebied op plek 2 staat binnen Nederland wat betreft de binnenlandse vakanties met in totaal zon miljoen overnachtingen per jaar met als gevolg zon miljoen aan bestedingen 25

26 2.2. Ontwikkeling nieuwe bedrijvigheid Wanneer we verder inzoomen op de ontwikkeling van vestigingen - het zijn uiteindelijk bestaande en nieuwe bedrijven die werkgelegenheid creëren - en specifiek de startersmarkt onder de loep nemen, dan blijkt dat Harderwijk een zeer dynamisch ondernemersklimaat kent. Het aantal starters in Harderwijk neemt al jaren toe en ligt ver boven de ontwikkeling in de regio of de provincie, wanneer we het aantal nieuwe bedrijven relateren aan de totale omvang van de bestaande bedrijven in de regio. Zo was in 212 bijna 15% van alle bedrijven een startende onderneming in Harderwijk, terwijl dit percentage in de regio en de provincie op 13% lag. Harderwijk telde in 24 circa 26 starters en oprichtingen. In 212 is dat aantal bijna verdubbeld (+85%) tot 48. Gemiddeld zijn er per jaar zon nieuwe bedrijven bij gekomen Er geldt echter dat een groot deel van deze starters het niet halen en uiteindelijk failliet gaan of simpelweg sluiten. We moeten ook constateren dat het aantal faillissementen en opheffingen in Harderwijk hoger was dan in de regio of de provincie. In 24 gingen 145 bedrijven failliet of sloten de deur om een andere reden. In 214 is dat aantal gestaag gegroeid tot ruim 27. Overigens waren 26 tot en met 28 uitzonderlijk gunstige jaren voor de gemeente Harderwijk, vooral in vergelijking met de regio of de provincie. Het aantal nieuwe bedrijven kende een sterke groei terwijl het aantal sluitingen was afgenomen. Dat betekent dat het saldo van bedrijven in deze periode sterk toenam. Kijkend naar het saldo van nieuwe bedrijven (starters en oprichtingen) tegenover de sluitingen (opheffingen en faillissementen) dan blijkt dat het aantal nieuwe bedrijven bijna constant 2x zo hoog ligt als het aantal sluitingen. Figuur 29: relatieve ontwikkeling in groei aantal nieuwe bedrijven en sluitingen bestaande bedrijven 16,% 14,% 12,% nieuwe bedrijven als % van totaal aantal vestigingen -3,% -5,% sluitingen als % van totaal aantal vestigingen ,% -7,% 8,% ,% gemeente Harderwijk gemeente Harderwijk WGR-gebied Noord Veluwe WGR-gebied Noord Veluwe Provincie Gelderland Provincie Gelderland Bron: Bureau Economisch Onderzoek & Provinciale Werkgelegenheidsenquête Gelderland; Lisa,

27 Figuur 3: saldo ontwikkeling nieuwe bedrijven en sluitingen bestaande bedrijven in Harderwijk nieuwe bedrijven en sluitingen Harderwijk gemeente Harderwijk nieuwe bedrijven gemeente Harderwijk sluitingen bedrijven saldo Bron: Bureau Economisch Onderzoek & Provinciale Werkgelegenheidsenquête Gelderland; Lisa, 215 Nu is het vooral interessant om te bekijken uit welk type sectoren de meeste starters en oprichtingen komen. In onderstaande figuur is dit overzichtelijk weergegeven. Het verbaasd niet, gezien de cijfers hiervoor, dat er vooral veel nieuwe bedrijven worden opgericht in de zakelijke dienstverlening. Deze sector kende immers de sterkste vestigingengroei. Toch wordt deze sector ook gekenmerkt door een zeer groot aantal faillissementen en opheffingen. Ook de overige dienstverlening en de bouwnijverheid kennen een groot aantal starters. De gezondheidszorg valt extra op vanwege het relatief beperkte aantal sluitingen en het grote aantal nieuwe bedrijven. Figuur 31: ontwikkeling nieuwe bedrijven en sluitingen bestaande bedrijven in Harderwijk naar sector zakelijke dienstverlening detailhandel/autohandel bouwnijverheid overige dienstverlening gezondheidszorg vervoer, opslag en communicatie groothandel financiële instellingen horeca onderwijs industrie/delstoffenwinning sluitingen ('4-'12) nieuwe bedrijven ('4-'12) saldo ('4-'12) Bron: Bureau Economisch Onderzoek & Provinciale Werkgelegenheidsenquête Gelderland; Lisa, 215 De detailhandel/ autohandelsector, hoewel deze sector na de zakelijke dienstverlening de meeste starters en oprichtingen kende, blijkt veel minder bij te dragen aan de uiteindelijke totale groei aantal vestigingen, juist vanwege het zeer grote aantal sluitingen. Het saldo is relatief beperkt. Het 27

28 helpen voorkomen van sluitingen of faillissementen kan een belangrijke bijdrage leveren aan de werkelijke groei van deze sector. Hetzelfde geldt voor de sectoren groothandel en horeca waar het aantal sluitingen relatief hoog ligt ten opzichte van het aantal nieuwe bedrijven en dus het saldo redelijk druk Conclusie economische analyse Op basis van bovenstaande ontwikkelingen kunnen we concluderen welke sectoren van een bovengemiddeld belang zijn voor de Harderwijkse economie en welke sectoren een relatief beperkt belang hebben. We kijken naar zes indicatoren: Aandeel van sectoren in de totale werkgelegenheid in 214 Aandeel van sectoren in het totaal aantal vestigingen in 214 Groei van sectoren in aantal banen tussen 24 en 214 Groei van sectoren in aantal vestigingen tussen 24 en 214 Groei van het aantal nieuwe bedrijven tussen 24 en 212 Saldoverhouding (nieuw vestiging minus opheffingen) van sectoren tussen 24 en 214 We kennen vervolgens 1 tot 5 punten toe aan de belangrijkste 5 sectoren per indicator (de belangrijkste, grootste of snelst groeiende sector krijgt 5 punten, de tweede sector 4 punten, enzovoorts). Om nog beter inzicht te krijgen tussen de meest en minst succesvol presterende sectoren krijgen de 3 minst goed presterende sectoren minpunten. Op basis van deze systematiek komen we tot de volgende top 5 Tabel 2: resultaat sterke en zwakke sectoren in de Harderwijkse economie sectoraandeel banen score_1 sectoraandeel vestigingen score_2 groei banen score_3 groei vestigingen score_4 nieuwe bedrijven score_5 saldoverhouding t.o.v. nieuwe bedrijven score_6 totaalscore gezondheidszorg 25,% 5 11,1% 3 5,8% 4 143,8% % 5 23 zakelijke dienstverlening 11,2% 3 24,% 5-8,8% 95,3% % 3 18 overige dienstverlening 6,2% 1,6% 1 66,3% 5 131,3% % 2 14 bouwnijverheid 9,% 2 1,6% 2 3,8% 3 68,2% % 1 11 detailhandel/autohandel 11,9% 4 13,7% 4 13,1% 1 2,% % onderwijs 8,2% 5,1% 23,4% 2 1,% % 4 9 vervoer, opslag en communicatie 5,3% 8,% 8,8% 86,7% % 1 industrie/delfstoffenwinning 8,7% 1 4,3% -9,4% 7,1% 12 5% 1 groothandel 5,4% 5,7% -2,3% 5,3% % -1-1 horeca 4,1% 3,4% 11,9%,% 134 3% -3-3 openbaar bestuur 2,7%,3% -2 3,3%,% 2-2 n.v.t. -4 financiële instellingen 1,1% -1 1,1% -1-33,3% -1-2,% % -6 landbouw/visserij,5% -3 1,7% -36,8% -2-14,3% n.v.t. -8 nutsbedrijven,6% -2,3% -3-44,% -3,% n.v.t

29 1. De gezondheidszorg staat met stip op nummer 1. De sector telt de meeste banen is de 3 de sector waar het gaat om aantal vestigingen, groeit het hardst in aantal vestigingen en het op een na hardst in aantal banen en kent tevens een zeer hoge verhouding tussen het saldo van nieuwe bedrijven minus sluitingen ten opzichte van het totaal aantal nieuwe bedrijven. Hoewel de bezuinigingen in de zorg een dempende werking hebben op de groei, zal ook in de toekomst een tekort blijven aan kwalitatief goed opgeleid personeel, niet alleen door uitbreiding van de zorgtaken, maar ook door de toenemende vergrijzing die enerzijds zorgt voor een hogere zorgvraag (ouderen hebben nu eenmaal een hogere zorgvraag dan jongeren) en anderzijds de vraag naar nieuw personeel stimuleert door de vervangingsvraag (ook in de zorg zal de uitstroom van mensen die met pensioen gaan toenemen). In hoofdstuk 2 concludeerde we al dat op praktisch alle opleidingsniveau de behoefte aan arbeid in (para)medische beroepsgroepen nog altijd toeneemt. 2. De zakelijke dienstverlening komt op plek twee. Hoewel deze sector een negatieve groei (dus krimp) kent in aantal banen blijkt de sector nog altijd van zeer groot belang voor de werkgelegenheid en worden hier de meeste vestigingen in gecreëerd. Vooral op het hogere en wetschappelijke opleidingsniveau zal ook in deze sector behoefte bestaan aan arbeid. Echter, door trends zoals nieuwe werken, toenemende automatisering en schaalvergroting van werkprocessen zal vooral aan de onderkant van de arbeidsmarkt binnen deze sector een overaanbod aan arbeid ontstaan. In hoofdstuk 2 concludeerde we al dat de vraagaanbodverhouding naar arbeid op lager en middelbaar opleidingsniveau voor de commerciële en administratieve beroepsgroepen ongunstig was. Er is de laatste jaren een overaanbod aan arbeid ontstaan die pas weer enigszins normaliseert wanneer de economie (sterk) groeit. Overigens zal vooral eerst een vraag naar arbeid op een hoger of wetenschappelijk opleidingsniveau ontstaan binnen deze sector. 3. De sector overige dienstverlening, waartoe onder andere de culturele sector, sport, spel en leisure behoren staat op de derde plek. Hoewel in absolute omvang qua vestigingen en werkgelegenheid nog enigszins beperkt blijkt deze sector zowel in banen als in vestigingen bijna het snelst te groeien van alle sectoren. Binnen de Noord-Veluwe, en ook in Harderwijk, is dit een sterke sector met veel groeipotentie. Het is dan ook niet verwonderlijk dat deze sector nu en in de toekomst verder zal groeien en indirect een stimulans zal zijn voor de groei van andere sectoren zoals het horeca en hotelwezen. 4. Op plek 4 komt de bouwnijverheid. Een bovengemiddeld belangrijke sector met een redelijk groot aandeel in totaal aantal vestigingen en werkgelegenheid. Daarnaast blijkt ook dat deze sector nog altijd groeiende is (hoewel de laatste jaren door de economische crisis wat minder). Zodra de economie weer aantrekt (en vooralsnog zijn de laatste prognoses zeer positief) zullen (uitgestelde) bouwprojecten weer toenemen. Investeringsbeslissingen van bedrijven zullen in deze vroegconjunctuur weer gemaakt worden en zorgen voor een groei aan bouwaanvragen, zowel binnen de woningbouw, de utiliteitsbouw en de weg- en waterbouw. Ook herontwikkeling van bijvoorbeeld leegstaande kantoren zorgt voor extra werkgelegenheid. Het woningentekort in de randstad zorgt alweer voor sterke prijsopdrijvingen waardoor goed ontsloten en bereikbare randregios weer interessantere woongebieden worden Ook het feit dat de bevolkingsomvang in Harderwijk blijft toenemen en de kwalitatieve woonvraag 29

30 veranderd mede door de vergrijzing zullen op termijn nieuwe kansen zich voordoen binnen de bouwsector, op alle opleidingsniveaus. 5. Op de 5 de plek komt de sector detailhandel/ autohandel. Een sector met van oudsher een groot aandeel in de totale werkgelegenheid en het totaal aantal vestigingen. En hoewel het lijkt alsof deze sector niet meer groeit blijkt juist de dynamiek in deze sector zeer hoog te zijn. De sector kent nog altijd een zeer groot aantal start-ups en nieuwe bedrijven, maar tegelijkertijd wordt de sector ook gekenmerkt door vele sluitingen en opheffingen van bedrijven. De dynamiek in deze sector is hoog, mede door nieuwe kansen en uitdagingen als gevolg van de sterke opkomst van het internet en internetverkopen. Hierdoor veranderd de structuur van de detailhandelssector. Tegelijkertijd kan de detailhandelssector ook profiteren van de groeiende bevolkingsomvang en de toenemende stroom toeristen (en ontwikkelingen binnen de overige dienstverlening). 3

31 3. Verdieping A: Sociaal-economische macrotrends Er zijn diverse macro-economische trends die van invloed zijn op hoe de landelijke maar ook regionale (en dus lokale) economie zich in de (nabije) toekomst ontwikkelt. Dit heeft weer een direct effect op verschillende ruimtelijke en sociale aspecten van onze samenleving. Het gaat om trends die de vier markten wonen, werken, winkelen en vermaak overschrijden en een combinatie zijn van verschillende, elkaar overlappende veranderingen. Soms op sociaal-cultureel vlak maar ook in financieel-economisch opzicht, klimatologisch of technologisch. Hieronder de belangrijkste macro-economische trends: schaarste aan grondstoffen; vergrijzing bevolking; boost informatietechnologie; verschuiving wereld handelsbalans Schaarste aan grondstoffen Grondstoffen zijn nodig voor alles wat we doen: olie, gas, ertsen, hout et cetera. Voor het bouwen van woningen, het aanleggen van infrastructuur en de productie en distributie van goederen. In 24 zijn grondstoffen niet meer onbeperkt voorhanden. Dat merken we nu al: er wordt sterk geïnvesteerd in duurzame alternatieve energievoorzieningen, wind en zonne-energie vervangen in toenemende mate aardse stoffen en de bewustwording van schaarste groeit. Ook zien we al vernieuwing in denken en werken met energieopslag, CO2 en biotechnologie. Dit alles wordt versterkt doordat opkomende niet-westerse landen een hogere (meer westerse) welvaart nastreven waardoor prijzen van grondstoffen toenemen. Kunnen we in de toekomst een succesvolle omslag naar een meer duurzamere samenleving maken met minder energie- en grondstoffenverbruik? De vraag naar grondstoffen (olie en gas) neemt toe, terwijl deze steeds minder aanwezig zijn. Het gevolg is uiteindelijk een sterke prijsstijging waardoor het aantrekkelijker wordt over te schakelen op duurzame energie. Daar komt de sociaal-maatschappelijk wens (en druk) te verduurzamen bij, wat leidt tot behoefte aan schonere energie(winning): zon, wind, biomassa, en ook kernenergie. Enerzijds is er meer behoefte aan schaalvergroting (gemakkelijkere winning en distributie van energie en energieopslag), anderzijds juist meer behoefte aan lokale energieoplossingen in de gebouwde omgeving (lokale warmteoplossingen, kleinschalige energiefabrieken, slimme energiemeters gekoppeld aan slimme energienetten en opslagmogelijkheden voor onder andere elektrische autos. Dit betekent enerzijds het opkomen van grote energieprojecten, onder andere 31

32 in de Noordzee zoals getijdenenergie 2 en windenergie en anderzijds meer investeringen in lokale en decentrale energieopwekking Dit gebeurt in een waterstof home station door microgeneratie zoals micro-warmtekrachtkoppeling (HRe ketels), zonneboilers, zonnepanelen en windturbines. Maar ook warmtekrachtkoppeling bij kantoren en in de tuinbouw en vergistingsinstallaties bij boerenbedrijven. Daarnaast zal ook steeds meer de focus komen te liggen op recycling van (zeldzame) metalen, plastics en sloopmaterialen. De hoge grondstofprijzen stimuleren hergebruik en recycling. Daar komt bij dat technologische innovaties recycling makkelijker, goedkoper en schoner maken. De toenemende milieubewustheid bij mensen stimuleert de groei in de recyclingsector verder. De belangrijkste trend daarbij is schaalvergroting, ketenintegratie en internationalisering. De belangrijkste innovaties betreffen efficiency- en capaciteitsverbetering: het verbeteren van het scheidingsproces en het streven naar zuiverder en kwalitatief hoogwaardigere eindproducten. Het toenemen van de hoeveelheid elektronica-apparatuur en producten zorgt voor sterk groeiende afvalstromen in metaal en plastics. Naast de recycling van plastic, papier en metaal, waarvan vooral de recycling van zeldzame metalen en plastics sterk in opkomst zijn, groeit ook de bouw- en sloopafvalrecycling. Werk valt vooral te vinden in de weg en waterbouw en in de vernieuwingsopgave van vastgoed. Dit wordt sterk gestimuleerd doordat in de stedelijke ontwikkeling een toenemende behoefte is op gebouw- en pandniveau aan hergebruik en herstructurering, in plaats van totale nieuwbouw. Dit betekent voor Harderwijk: Er zijn volop kansen voor kleinschalige installatie-, reparatie- en onderhoudsbedrijven. Bijvoorbeeld bij het opbouwen en onderhouden van nieuwe vormen van elektriciteitopwekking of opslag. Dit type bedrijvigheid werkt in toenemende mate in stedelijke gebieden en wil graag dicht bij de klant zitten op binnenstedelijke, gemengde en kleinschalige bedrijvenzones, deels in bestaande bedrijfspanden en deels in kleinschalige nieuwbouw. Het betreft vooral technisch-uitvoerend werk op mbo-3 en 4 niveau. Op een groter schaalniveau ontstaan meer kansen voor productiebedrijven voor het ontwikkelen van bijvoorbeeld windmolens, zonnepanelen, biomassacentrales, maar ook bedrijven actief in massa-opslag en verwerking en recycling van bouw- en sloopafval, grootschalige metalen en papier en plastic. Het werk is deels hoogopgeleid en technisch, maar ook is er behoefte aan laaggeschoolde arbeid in de simpele processen. Ook is er veel behoefte aan een schone en groene omgeving (de bedrijven willen immers uitstralen dat ze zich in de groene sector bewegen). De bedrijven hebben vaak een groot oppervlakte nodig en moeten 2 getijdenenergie is energie die wordt gewonnen door gebruik te maken van het verschil in waterhoogte tussen eb en vloed 32

33 goed bereikbaar zijn met vrachtwagens. Mede vanwege geluids-, stof- en stankoverlast zullen deze terreinen buiten de stad liggen en vaak tot een hogere milieucategorie behoren (MHC-5). Vooral de machines die gebruikt (en onderhouden) moeten worden zijn high-tech. Randstedelijke bedrijvenparken nabij goed bereikbare knooppunten (aan water!) zijn een pre. Lorrentzhaven en de daarbij behorende industriezone geldt als een prima vestigingsplek voor dergelijke bedrijven. Nabijheid en een directe koppeling met innovaties bijvoorbeeld uit de lucht- en ruimtevaartsector is een pré. Veel van de innovaties en technologische ontwikkelingen uit deze sector bleken uiteindelijk toepasbaar voor consumentenartikelen. Denk aan GPS, recycling en zonnepanelen. Allemaal technologieën ontwikkeld in de lucht- en ruimtevaartsector. De rol van kennisinstellingen en universiteiten is evident in deze bedrijfstak maar ligt meer in rondom grootstedelijke clusters bij Rotterdam, Delft, Amsterdam en Eindhoven. Het is daarom lastig een koppelingen te maken met het onderzoek en de kennis van bijvoorbeeld universiteiten waar de industrie van kan profiteren en die belangrijk zijn voor het stimuleren van het toepasbaar maken van fundamenteel onderzoek uit deze sector. Tegelijkertijd geldt dat een van s lands meest aansprekende onderzoekslaboratoria in de Noordoostpolder is gevestigd het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartcentrum 3.2. Vergrijzing bevolking De vergrijzing in Nederland (en ook in Noord Veluwe) neemt steeds meer toe. In 23 is 23% van Nederland 65-plus Nu is dat nog zon Tot komen er nog zon miljoen seniorenhuishoudens bij. Daar staat een fors kleiner aantal werkenden tegenover; de potentiële beroepsbevolking krimpt met 1 miljoen tot 24 terwijl we een hoge productiviteit moeten laten zien om het Nederlandse zorgstelsel in stand te houden. Daarnaast worden er steeds minder kinderen geboren en krijgen vrouwen ook pas op latere leeftijd hun eerste kind. Uiteindelijk zal de Nederlandse bevolking net zoals de rest van de EU-bevolking gaan krimpen. Nederland bereikt in 235 een maximum met 17,5 miljoen inwoners. Tegelijkertijd zijn de ouderen van nu en in de toekomst welvarender, vitaler en mobieler. Wat betekent dit voor onze economische ontwikkeling? Hoe ziet de Noord-Veluwe er over 2 of 3 jaar uit? Hebben we al dat asfalt, die woningen, kantorencomplexen en bedrijventerreinen nog nodig? De vergrijzing in Nederland, maar ook in Harderwijk zorgt voor een verandering en groei in de zorgvraag. De geriatrische zorg neemt sterk toe, evenals de thuis- en mantelzorg. Deze zorg wordt in toenemende mate decentraal georganiseerd. Voor de ingrijpende zorgvraag (operaties en complexe ingrepen) blijven regionale ziekenhuizen een belangrijke rol spelen. Op kleinstedelijk schaalniveau (dorp- en wijkniveau) ontstaan meer geriatrische zorgcentra. Van hieruit wordt op flexibele basis snel en efficiënt zorg en hulp verleend aan ouderen die nog zelfstandig thuis wonen. Ook bieden de ontwikkelingen in en rond de zorg aanknopingspunten voor bedrijven die aan 33

34 vernieuwende producten en diensten werken; innovatieve en gespecialiseerde medische hulpmiddelen en apparatuur (diagnoseapparatuur, domotica) farmaceutische producten, comfortdiensten, ICT-oplossingen (e-based patiëntenmonitoring), wellnessconcepten, persoonlijke verzorging, privé-klinieken, et cetera. Daar komt bij dat gezondheid en ontspanning steeds meer de lifestyle en niet alleen voor ouderen). De Nederlander kiest steeds meer voor sport en ontspanning, wil verzorgd en vertroeteld worden en gebruikmaken van allerhande gemaksdiensten. Dit zorgt voor een ongekende vraag naar voorzieningen voor gezondheid, zorg en welzijn in de volle breedte. De sterkste groeiers binnen de zorgeconomie zijn wellness, sport, preventie, ICT en life sciences. Ofwel: gezondheid van wieg tot graf Zo steeg het aantal bedrijven in de wellnessbranche afgelopen jaren explosief fysioen fitnesscentra saunas solaria en kuuroorden De ontwikkelingsmogelijkheden voor de zorg zijn kortom zeer breed. Naast een groeiende behoefte aan zorg in de breedste zin van het woord ontstaat er echter ook een minder positieve ontwikkeling als gevolg van de vergrijzing: een afnemende beroepsbevolking. Tegen 23 is in Nederland de beroepsbevolking sterk afgenomen: er zijn minder mensen in de leeftijdsklasse 15 tot en met 65. Minder mensen werken. Dit wordt deels gecompenseerd door een toegenomen arbeidsparticipatie de arbeidsparticipatie ligt nu rond de 69%, maar kan tot en met 24 nog groeien tot 8-85% van onder andere vrouwen en ouderen, en deels door een toegenomen arbeidsproductiviteit (automatisering en robotisering). Voor Harderwijk specifiek geldt dit echter niet door de sterke groei in inwoners en de regiofunctie van de stad, maar binnen de Noord-Veluwe doet deze krimp zich wel degelijk voor. Het wordt voor veel bedrijven in toenemende mate lastiger geschikt personeel te vinden. Dit kan op termijn de mate van automatisering en robotisering in specifieke branches versnellen (zie hierna) Doordat de potentiële beroepsbevolking afneemt zullen zelfstandige ondernemers die met pensioen (willen) gaan in de toekomst meer moeite hebben met het vinden van opvolging. Ruim 4% van deze ondernemers is op dit moment ouder dan 5 en 17% ouder dan 6. Behalve de bedrijfsopvolging wordt het vinden van personeel door de ontgroening ook een probleem voor de detailhandel. Het zijn vooral jongeren die het aantrekkelijk vinden om in de detailhandel te werken en genoegen nemen met relatief weinig salaris. Hoewel de ontgroening in Harderwijk voorlopig nog niet zal optreden, zullen kleinere kernen en gemeenten in de omgeving wel degelijk met deze problematiek te kampen krijgen. Dit betekent voor Harderwijk: Kansen voor specialisatie van ziekenhuizen in Harderwijk, Zwolle en/of Amersfoort op het gebied van geriatrische zorg. 34

35 Mogelijkheid voor de ontwikkeling van lokale zorgcentra (voor thuis- en mantelzorg) op wijk- en dorpsniveau in de gehele regio. Uitbreiding van het HOED-concept onder andere huisartsen, fysiotherapie, geriatrische zorg en meer verpleegkundige thuiszorg. Toename van recreatieve zorg (fitness, massagasalons, schoonheidsspecialist, diëtist, fysiotherapeuten, etc.). Sterkere concentratie in grootstedelijke wijkcentra, en kleinschalig aanbod in middelgrote kernen (>5. in-woners). De focus van deze bedrijven zal liggen op vestiging in kleinschalige kantoorachtige units, maar vooral in, of bij huis (ruimtes van 1 m2). Kansen voor advies en consultancy om te helpen bij het aanvragen en zoeken naar de geschikte aanbieder van zorg en de inrichting van de zorg (ook voor grootschalige ICT-gerelateerde projecten binnen ziekenhuizen zorgaanbieders). Mogelijkheid voor het opzetten van decentrale (afgelegen) specifieke gebieden voor wellnessen verzorgingsconcepten. Sterk geconcentreerd rondom groen en open omgevingen (zoals nu ook al rondom en op de Veluwe, maar ook nabij de waterrijke omgeving van het Veluwemeer. Schaalvergroting vraagt om gebieden van > 1. m2. De aanwezigheid van een regionaal en hoogwaardige kennisclusters op zorggebied (zoals in Leiden, Rotterdam, Utrecht, Amsterdam rondom de Universitair Medische Centra) kan helpen in het aantrekken van grootschalige en kennisintensieve zorggerelateerde productiebedrijven en pharmaceutische bedrijven Boost informatietechnologie Informatie en communicatietechnologie is een steeds groter deel van de dagelijks leven. Bellen gebeurt primair met de gsm. Internet en daarmee mondiale toegang tot informatie is gemeengoed. Laptop, ipad, Skype, Pda: ze zijn niet meer weg te denken. Nanotechnologie doet zijn intrede en evenals de zelfrijdende auto. Informatietechnologie verbindt. Het maakt mensen en activiteiten onafhankelijk van de fysieke plek: telepresence, online zijn, social networks. Welke rol speelt informatietechnologie in de Noord-Veluwe over 2 of 3 jaar? Maakt de inzet van nieuwe communicatietools het leven makkelijker, duurzamer en anders? De ontwikkeling van nieuwe ICT hard- en software en het toenemend gebruik van ICT-toepassingen leidt tot een verandering van de arbeidsmarkt, ook de fysieke werkplek zelf. Het maakt lokale informatie en kennis toegankelijk en verbindt verschillende (wetenschappelijke) disciplines aan en met elkaar. Digitale netwerken zijn volledig op elkaar aangesloten, gestandaardiseerd en geïntegreerd. De daadwerkelijk fysieke werkplek verandert hierdoor. De werk- en thuisplek zijn grotendeels inwisselbaar en flexibel. Het Nieuwe Werken zet door en onderscheidt zich in toenemende mate van flexwerken, thuiswerken en telewerken. Kantoren worden kleiner en krijgen een flexibelere indeling van ruimtes, waar mensen geen vaste werkplekken meer hebben, waar je kunt inloggen op elke gewenste werkplek. Dit betekent ook dat er meer ontwikkeld wordt voor multi-tenants in plaats van voor single-tenants. Er wordt verder gekeken dan een enkele huurperiode of één gebruiker. 35

36 De toename van het belang (en gebruik) van ICT staat ook aan de wieg van een andere trend: toenemende schaalvergroting, automatisering en robotisering, mede ingegeven door de noodzaak tot kostenbesparing/ efficiencydrive als gevolg van de groeiende concurrentie met opkomende landen (onder andere BRIC-landen). Nieuwe ontwikkelingen en innovaties in de nanotechnologie, biotechnologie en informatietechnologie, zorgen voor een de exponentieel groeiende rekencapaciteit, kunstmatige intelligentie en interconnectiviteit. Uiteindelijk doen volledig geautomatiseerde en gerobotiseerde processen hun intrede op vele vlakken in de samenleving (de zorg, maakindustrie, landbouw, bouw, recycling en logistiek). Oftewel de verbeterde ICT-middelen en toepassingen zorgen er voor dat het productieproces sneller en gemakkelijker afgestemd kan worden op een veranderde behoefte of vraag vanuit consumenten en bedrijven. Op lokaal niveau is opslag van goederen en halffabricaten minder noodzakelijk. Van een centraal gelegen grootschalig opslag- of warenhuis kunnen goederen en halffabricaten snel en eenvoudig naar de producent of consument vervoerd worden. Het gevolg is dat productiebedrijven en industrieën relatief klein en flexibel worden. Relatief, omdat de productieprocessen zelf grootschaliger worden door de toenemende automatisering en robotisering. Dit vraagt echter een enorme kapitaalintensiteit (kosten om machines/installaties aan te schaffen en te onderhouden en het arbeidsproces te automatiseren). Tegelijkertijd neemt de arbeidsintensiteit af, terwijl arbeidsproductiviteit neemt sterk toe. Er is een grote behoefte aan hoger opgeleid en technisch personeel. Een aantal zeer grote bedrijven in de eerder genoemde sectoren zal de economie voor een belangrijk deel domineren. Deze bedrijven worden enerzijds ondersteund door grootschalige dienstverleners (juridisch, financieel en zakelijk) en anderzijds door kleinschalige toeleveranciers en onderhoud-, installatie- en reparatiebedrijven. Dat betekent ook dat de zakelijke dienstverlening groeit vanwege het belang van consultancy over de ontwikkeling, implementatie en het vermarkten van nieuwe producten en productieprocessen, verandermanagement binnen bedrijven en het aansturen en onderhouden van het logistieke managementsysteem (dat steeds complexer wordt). 36

37 Naast het Nieuwe Werken groeit ook het Nieuwe Winkelen de mate waarin een de detaillist de kansen van internet optimaal kan benutten. Enerzijds zorgt verkoop via internet voor een bedreiging voor fysieke winkels, mensen komen immers minder in de winkel. Anderzijds zorgt het juist voor een kans. Er kan met een kleine winkel een veel groter publiek bereikt worden. Zo werken in Amsterdam een groot aantal kleinere speciaalzaken op 9 verschillende straten online samen op het platform straatjesonlinecom die de producten van de winkels digitaal onder dak plaatst en verkoopt. Het platform verzorgt de financiële en logistieke afhandeling. Dit betekent voor Harderwijk: Kantoorruimtes worden kleiner (o.a. door het verdwijnen van opslagfaciliteiten voor de administratie door toenemende digitalisering) en het nieuwe kantoor is een open plek, waarbij meerdere functies elkaar ontmoeten. Het wordt een plek voor vergaderen, recreëren, ontspannen en samenwerken. Het doorzetten van de groei van kleinschalige van ZZPers tot circa 1 arbeidsplaatsen) installatie, reparatie en onderhoudsbedrijven, die gespecialiseerd zijn in ICT problematiek (gericht op fysiek netwerk en hardware-onderhoud en reparatie). Er is een groeiende behoefte aan nette ruimte in stedelijke centra (moderne economisch gemengde zones), alsmede technisch geschoold personeel. Toenemende kansen voor de ontwikkeling en het (door)groeien van middelgrote en grootschalige ontwikkelaars van infrastructuur en hardware (gelijkend bijvoorbeeld NXP Semiconductors (Nijmegen), Alkor Draka (Enkhuizen), Corning (Amsterdam)). Deze echte maakindustrie zit buiten de stad, is goed bereikbaar (ook via water) en beschikt over grote kavels (> 1 ha.). Dit biedt kansen voor haventerreinen of terreinen nabij havens zoals Lorentz. Bestaande bedrijven automatiseren meer en er ontstaat een groei van nieuwe high-tech sectoren (industrie en r&d). Nieuwe ontwikkelingen in de zorgsector, biotechnologie, ICT en robotisering, nanotechnologie en lucht- en ruimtevaart trekken nieuwe maakindustrie aan, die zich door het hoogwaardige productieproces willen vestigen nabij de afzetmarkt en/ of toeleveranciers. Dit biedt ook kansen voor kleinschalige en middelgrote software en ontwerpbedrijven (industrieel design). Groeiende behoefte aan (hoogwaardige) locaties nabij het centrum en goed ontsloten OV-knooppunten. Het gebruik van ambassadeurs (vooraanstaande bedrijven zoals bijvoorbeeld een AWL-techniek) binnen nichemarkten kan nieuwe bedrijvigheid aantrekken en clustervorming van bedrijvigheid faciliteren Verschuiving Wereldhandelsbalans De zogenaamde BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China) kennen een sterke economische groei en lijken op lange termijn de huidige westerse landen voorbij te streven (of hebben dat al gedaan!). Maar niet alleen de BRIC-landen worden welvarender en meer invloedrijk, ook in andere continenten ontstaan er steeds meer economische ontwikkelingen: komt na China Afrika op als economische macht? Daarnaast zien we een toenemend belang van niet-staten actoren: religieuze groeperingen, belangengroepen (milieugroeperingen dierenwelzijn, seniorenbonden), maar vooral ook commerciële instellingen als banken. Wat betekent de opkomst van niet-westerse landen als productie en exportlanden voor de handel in Europa? Welk effect kan het ontstaan van een Europese Monetaire Unie mogelijk hebben? En hoe organiseren we de toenemende dynamiek binnen en interactiviteit tussen landen en gebieden. Wie of wat beschikt in de nabije toekomst over 37

38 de belangrijkste grondstoffen (in de vorm van arbeid, kennis en natuurlijke grondstoffen), of kan deze grondstoffen verhandelen en daarmee meer invloed uitoefenen over anderen? De hoge economische groei in de BRIC-landen gaat gepaard met een forse toename van de Nederlandse import uit Brazilië, Rusland, India en China. Enerzijds importeren Europese landen, via de Rotterdamse haven, steeds meer producten vanuit deze landen. De zeehavenhubs groeien hard en de logistieke sector (ook Value Added) groeit mee. Anderzijds importeren de BRIC-landen zelf ook steeds meer producten (en diensten) doordat ze welvarender worden en meer (technologisch) hoogwaardige producten willen. De export naar deze landen vanuit de EU (en Nederland) neemt toe. Ook hierin spelen nationale hubs, waaronder de zeehaven van Rotterdam, een belangrijke positie. Logistiek is een van de economische pijlers in de regio en zorgt voor veel aanverwante economische activiteiten, zoals: schoonmaak, ICT-dienstverlening, reparatie en onderhoud van machines en voertuigen, bouw- en onderhoud van bedrijfsruimten en kantoren, et cetera. De centrale hubs waar de meeste economische (logistieke) activiteiten plaatsvinden liggen rondom de regionale mainports, te weten de haven van Harderwijk en vliegveld Lelystad, dat zich in toenemende mate doorontwikkeld als de kleine broer van Schiphol doordat Schiphol slechts beperkt kan groeien in omvang van aantal vluchten en Lelystad een goede tweede plek is voor de prijsvechters vanwege de nabijheid. Logistiek focust zich rondom en op deze plekken. Een van de belangrijkste trends in de logistiek is de toenemende intermodaliteit (het nauw op elkaar aansluiten van verschillende vormen van transport: e.g. water, weg, lucht, en rails). Een netwerk ontstaat van enerzijds nationale grootschalige hubs voor de centrale invoer van goederen en bulk van over de hele wereld (de haven van Rotterdam en Schiphol) en anderzijds multimodaal ontsloten regionale hubs, gelegen buiten de stedelijke invloedssferen, voor de verwerking (Value Added Logistics) en opslag van goederen en producten, zoals Lelystad Airport (Lelystad) en Lorentzhaven (Harderwijk). Multimodaliteit is nu al een kernbegrip binnen de logistieke wereld en er wordt hard gezocht naar vernieuwing in transportmodaliteiten (denk aan transport van goederen via buizen, met zeppelins of drones). De belangrijkste vernieuwing zit echter in het efficiënter en zuiniger maken van de bestaande modaliteiten, door gebruik van nieuwe brandstoffen en energievormen (biodiesel, ethanol, etc.) en verbeterde informatie- en communicatiesystemen, omdat het systeem van opslag en distributie complexer wordt. Grootschalige centrale opslag moet adequaat en flexibel reageren op veranderende behoeftes van producenten en consumenten (toename van Just-In-Time-processen en versnipperde assemblage). Dit betekent voor Harderwijk: 38

Themabijeenkomst regionale arbeidsmarkt. Elburg, Ermelo, Harderwijk, Nijkerk, Nunspeet, Oldebroek, Putten en Zeewolde

Themabijeenkomst regionale arbeidsmarkt. Elburg, Ermelo, Harderwijk, Nijkerk, Nunspeet, Oldebroek, Putten en Zeewolde Themabijeenkomst regionale arbeidsmarkt Elburg, Ermelo, Harderwijk, Nijkerk, Nunspeet, Oldebroek, Putten en Zeewolde Aandachtspunten Even voorstellen: Willem van der Craats De werkgelegenheidsstructuur

Nadere informatie

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2015 I

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2015 I ECONOMISCHE MONITOR EDE 2015 I In deze economische monitor vindt u cijfers over de werkgelegenheid en de arbeidsmarkt van de gemeente Ede. Van de arbeidsmarkt zijn gegevens opgenomen van de tweede helft

Nadere informatie

November 2012 WW-uitkeringen bijna verdubbeld sinds begin crisis eind 2008 Niet-werkende werkzoekenden (NWW) met ruim 30.

November 2012 WW-uitkeringen bijna verdubbeld sinds begin crisis eind 2008 Niet-werkende werkzoekenden (NWW) met ruim 30. November 2012 WW-uitkeringen bijna verdubbeld sinds begin crisis eind 2008-322.300 lopende WW-uitkeringen, 4 procent meer dan in ober - Veel meer uitkeringen voor jongeren (+13,4%) - Sterkste toename sectoren

Nadere informatie

Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Stedendriehoek en Noordwest Veluwe

Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Stedendriehoek en Noordwest Veluwe Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Stedendriehoek en Noordwest Veluwe Tabel 1: Stand WW-uitkeringen Stand WW mutatie tov vorige mnd mutatie tov vorig jaar Okt 2017 % aantal % aantal % Nederland

Nadere informatie

Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Stedendriehoek en Noordwest Veluwe

Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Stedendriehoek en Noordwest Veluwe Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Stedendriehoek en Noordwest Veluwe Tabel 1: Stand WW-uitkeringen Stand WW mutatie tov vorige mnd mutatie tov vorig jaar Sep 2017 % aantal % aantal % Nederland

Nadere informatie

Aantal werkzoekenden en WW-uitkeringen opnieuw toegenomen

Aantal werkzoekenden en WW-uitkeringen opnieuw toegenomen Maart 2009 Aantal werkzoekenden en WW-uitkeringen opnieuw toegenomen 2 Ingediende vacatures 5 Vraag en aanbod bij UWV WERKbedrijf 6 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 7 Statistische

Nadere informatie

September Vrijwel evenveel WW-uitkeringen als in augustus

September Vrijwel evenveel WW-uitkeringen als in augustus September 2012 Vrijwel evenveel WW-uitkeringen als in ustus - - 304.400 lopende WW-uitkeringen, bijna evenveel als in ustus en 21 procent meer dan een jaar geleden Aantal lopende WW-uitkeringen voor jongeren

Nadere informatie

Oktober 2012 WW-uitkeringen vooral toegenomen in seizoensgevoelige sectoren Meer dan een half miljoen niet-werkende werkzoekenden (NWW)

Oktober 2012 WW-uitkeringen vooral toegenomen in seizoensgevoelige sectoren Meer dan een half miljoen niet-werkende werkzoekenden (NWW) Oktober 2012 WW-uitkeringen vooral toegenomen in seizoensgevoelige sectoren - 309.900 lopende WW-uitkeringen, 1,8 procent meer dan in tember - Bovengemiddelde stijging lopende WW-uitkeringen horeca (+6,3%)

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Amersfoort

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Amersfoort Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Amersfoort Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, echter niet in collectieve sector In Amersfoort groeit het aantal banen van werknemers (voltijd en

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Januari 2013

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Januari 2013 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Januari 2013 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Niet-werkende werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf 4 Ingediende vacatures UWV 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Maart 2013

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Maart 2013 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Maart 2013 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Niet-werkende werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf 4 Ingediende vacatures UWV 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen

Nadere informatie

April 2012 Minder niet-werkende werkzoekenden (NWW) Aantal WW-uitkeringen opnieuw licht gedaald

April 2012 Minder niet-werkende werkzoekenden (NWW) Aantal WW-uitkeringen opnieuw licht gedaald April 2012 Minder niet-werkende werkzoekenden (NWW) - 471.100 werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf - Daling jonge werkzoekenden - Vooral daling agrarische beroepen en technische/industriële

Nadere informatie

Mei 2012 Minder niet-werkende werkzoekenden (NWW) Aantal WW-uitkeringen iets afgenomen

Mei 2012 Minder niet-werkende werkzoekenden (NWW) Aantal WW-uitkeringen iets afgenomen Mei 2012 Minder niet-werkende werkzoekenden (NWW) - 465.000 werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf - Aantal jonge werkzoekenden met 5,6 procent afgenomen - Vooral daling werkzoekenden met korte

Nadere informatie

Juni 2012 Meer werkzoekenden (NWW) dan een jaar geleden Aantal WW-uitkeringen in een jaar tijd met gestegen

Juni 2012 Meer werkzoekenden (NWW) dan een jaar geleden Aantal WW-uitkeringen in een jaar tijd met gestegen Juni 2012 Meer werkzoekenden (NWW) dan een jaar geleden - 464.300 werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf - In i vrijwel evenveel werkzoekenden als in - Van de 55-plus beroepsbevolking is 9,4 procent

Nadere informatie

Maart 2012 Niet-werkende werkzoekenden (NWW) gedaald Minder WW-uitkeringen

Maart 2012 Niet-werkende werkzoekenden (NWW) gedaald Minder WW-uitkeringen Maart 2012 Niet-werkende werkzoekenden (NWW) gedaald - 477.800 werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf - Minder werkzoekenden van 35-45 jaar dan een jaar geleden - Toename werkzoekenden met (para)

Nadere informatie

Aantal werkzoekenden en aantal WWuitkeringen

Aantal werkzoekenden en aantal WWuitkeringen April 2009 Aantal werkzoekenden en WW-uitkeringen blijven stijgen 2 Ingediende vacatures 5 Vraag en aanbod bij UWV WERKbedrijf 6 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 7 Statistische

Nadere informatie

Augustus 2012 Aantal WW-uitkeringen boven de Bijna werkzoekenden (NWW) meer dan in juli

Augustus 2012 Aantal WW-uitkeringen boven de Bijna werkzoekenden (NWW) meer dan in juli Augustus 2012 Aantal WW-uitkeringen boven de 300.000 - Lopende WW-uitkeringen met 2 procent gestegen tot 304.000 - Aantal lopende uitkeringen in onderwijssector met 27 procent toegenomen - Uitkeringen

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. December 2012

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. December 2012 Nieuwsflits Arbeidsmarkt December 2012 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Niet-werkende werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf 4 Ingediende vacatures UWV 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Februari 2013

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Februari 2013 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Februari 2013 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Niet-werkende werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf 4 Ingediende vacatures UWV en spanningsindicator 5 Ingediende ontslagaanvragen

Nadere informatie

Juli 2012 Bijna WW-uitkeringen Meer werkzoekenden (NWW) dan een jaar geleden

Juli 2012 Bijna WW-uitkeringen Meer werkzoekenden (NWW) dan een jaar geleden Juli 2012 Bijna 300.000 WW-uitkeringen - 298.000 lopende WW-uitkeringen - Aantal WW-uitkeringen gestegen ten opzichte van voorgaande maand (2,5%) - Ruim de helft meer WW-uitkeringen voor jongeren dan in

Nadere informatie

Aantal werkzoekenden en aantal WWuitkeringen

Aantal werkzoekenden en aantal WWuitkeringen September 2009 Aantal werkzoekenden en WW-uitkeringen 2 Ingediende vacatures 5 Vraag en aanbod bij UWV WERKbedrijf 6 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 7 Statistische bijlage

Nadere informatie

Aantal werkzoekenden en WW-uitkeringen verder gestegen in februari

Aantal werkzoekenden en WW-uitkeringen verder gestegen in februari Februari 2009 Aantal werkzoekenden en WW-uitkeringen verder gestegen 2 Ingediende vacatures 5 Vraag en aanbod bij UWV WERKbedrijf 6 Verleende ontslagvergunningen 7 Statistische bijlage 8 Toelichting NWW

Nadere informatie

Monitor Werkloosheid Noord-Veluwe 3 e kwartaal 2010

Monitor Werkloosheid Noord-Veluwe 3 e kwartaal 2010 Monitor Werkloosheid Noord-Veluwe 3 e kwartaal 2010 Oktober 2010 Opsteller: Jiska Krikke Contactpersoon: Gerrit Marskamp Regio Noord-Veluwe, t:0341-474 436 Regio Noord-Veluwe wil in het kader van arbeidsmarktbeleid,

Nadere informatie

Niet-werkende werkzoekenden

Niet-werkende werkzoekenden Januari 2012 Niet-werkende werkzoekenden 2 WW-uitkeringen 3 Vacatures ingediend bij UWV WERKbedrijf 4 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 5 Statistische bijlage 6 Toelichting NWW/WW

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Gorinchem

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Gorinchem Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Gorinchem Samenvatting Aantal banen neemt in beperkte mate toe, echter niet in collectieve sector In de krimpregio Gorinchem neemt het aantal banen van

Nadere informatie

Februari 2012 Niet-werkende werkzoekenden (NWW) gestegen Meer WW-uitkeringen

Februari 2012 Niet-werkende werkzoekenden (NWW) gestegen Meer WW-uitkeringen Februari 2012 Niet-werkende werkzoekenden (NWW) gestegen - 483.000 werkzoekenden ingeschreven bij UWV WERKbedrijf - Vooral meer jonge werkzoekenden - Sterke toename werkzoekenden met transport beroep maar

Nadere informatie

Aantal werkzoekenden daalt in augustus met 8.400

Aantal werkzoekenden daalt in augustus met 8.400 Augustus 2008 Aantal werkzoekenden daalt in ustus met 8.400 2 Ingediende vacatures 4 Vraag en aanbod bij CWI 5 Ontslagen met toestemming CWI 6 Statistische bijlage 7 Toelichting NWW / Toelichting CWI krapte-indicator

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Stedendriehoek en Noordwest Veluwe

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Stedendriehoek en Noordwest Veluwe Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Stedendriehoek en Noordwest Veluwe Samenvatting Meer banen in de Stedendriehoek en Noordwest Veluwe, maar niet in alle sectoren In de Stedendriehoek en

Nadere informatie

Werkloosheid in Helmond 2012 Samenvatting en conclusies

Werkloosheid in Helmond 2012 Samenvatting en conclusies Werkloosheid in Helmond 2012 Samenvatting en conclusies Aanleiding Sinds 2006 publiceert de Gemeente Helmond jaarlijks gedetailleerde gegevens over de werkloosheid in Helmond. De werkloosheid in Helmond

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Zuid-Kennemerland en IJmond

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Zuid-Kennemerland en IJmond Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Zuid-Kennemerland en IJmond Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, echter niet in collectieve sector In Zuid-Kennemerland en IJmond groeit het aantal

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Zeeland

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Zeeland Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Zeeland Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, echter niet in collectieve sector In Zeeland groeit het aantal banen van werknemers (voltijd en deeltijd)

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, augustus 2016

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, augustus 2016 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, augustus 2016 WW-uitkeringen in Overijssel en Gelderland Noord dalen, kansen werkzoekenden nemen toe De arbeidsmarkt in Overijssel en Gelderland

Nadere informatie

Aantal werkzoekenden en aantal WWuitkeringen

Aantal werkzoekenden en aantal WWuitkeringen Juni 2009 Aantal werkzoekenden en WW-uitkeringen 2 Ingediende vacatures 5 Vraag en aanbod bij UWV WERKbedrijf 6 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 7 Statistische bijlage 8 Toelichting

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, mei 2017

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, mei 2017 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, mei 2017 Ruim tweeduizend minder WW-uitkeringen in Overijssel en Gelderland Noord Ook in mei daalt het aantal lopende WW-uitkeringen in Overijssel

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Rijk van Nijmegen

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Rijk van Nijmegen Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Rijk van Nijmegen Samenvatting Meer banen in Rijk van Nijmegen, vooral in zakelijke diensten In Rijk van Nijmegen groeit het aantal banen van werknemers

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Mei 2013

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Mei 2013 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Mei 2013 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Niet-werkende werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf 4 Ingediende vacatures UWV en Spanningsindicator Arbeidsmarkt 5 Ingediende

Nadere informatie

Een uitdagende arbeidsmarkt. Erik Oosterveld 24 juni 2014

Een uitdagende arbeidsmarkt. Erik Oosterveld 24 juni 2014 Een uitdagende arbeidsmarkt Erik Oosterveld 24 juni 2014 Wat waren de gevolgen van de recessie? Hoeveel banen zijn er verloren gegaan? In welke sectoren heeft de recessie het hardst toegeslagen? Werkgelegenheid

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Gooi en Vechtstreek

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Gooi en Vechtstreek Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Gooi en Vechtstreek Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, echter niet in collectieve sector In de Gooi en Vechtstreek groeit het aantal banen van werknemers

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt juni 2013

Nieuwsflits Arbeidsmarkt juni 2013 Nieuwsflits Arbeidsmarkt juni 2013 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Niet-werkende werkzoekenden geregistreerd bij UWV 4 Bij UWV ingediende vacatures 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, december 2016

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, december 2016 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, december 2016 Minder mensen doen beroep op WW-uitkering in Overijssel en Gelderland Noord In 2016 hoefden minder mensen een beroep te doen op een

Nadere informatie

Trendrapportage Economie Arnhem

Trendrapportage Economie Arnhem Trendrapportage Economie Arnhem Onderzoek en Statistiek Augustus 2018 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Samenvatting 4 3 Vraag 5 3.1 Werkgelegenheid in Arnhem 5 3.2 Ontwikkelingen in de tijd 6 3.3 Arnhem in

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Food Valley

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Food Valley Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Food Valley Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, maar niet in collectieve sector De economie in Food Valley herstelt en dat leidt ook tot meer banen.

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, echter niet in collectieve sector In Zuid-Holland Centraal groeit het aantal banen van werknemers

Nadere informatie

Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Stedendriehoek en Noordwest

Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Stedendriehoek en Noordwest 14-5-2019 17:55:41 Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Tabel 1: Stand WW-uitkeringen Stand WW mutatie tov vorige mnd mutatie tov vorig jaar Apr 2019 % Mrt 2019 % Apr 2018 % Nederland 257.414

Nadere informatie

Aantal werkzoekenden, vacatures en WWuitkeringen

Aantal werkzoekenden, vacatures en WWuitkeringen November 2011 Aantal werkzoekenden, ontslagaanvragen, vacatures en WW-uitkeringen 2 WW-uitkeringen 4 Vacatures werk.nl 5 Vraag en aanbod bij UWV WERKbedrijf 6 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen

Nadere informatie

De arbeidsmarkt in Zuidoost-Brabant. UWV Gerald Ahn 9 september 2014

De arbeidsmarkt in Zuidoost-Brabant. UWV Gerald Ahn 9 september 2014 De arbeidsmarkt in Zuidoost-Brabant UWV Gerald Ahn 9 september 2014 Recente persberichten (CBS) Wisselende berichten over de markt Werkloosheid in juli verder gedaald Stijging WW-uitkeringen Consumptie

Nadere informatie

Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Stedendriehoek en Noordwest

Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Stedendriehoek en Noordwest Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Stedendriehoek en Noordwest Tabel 1: Stand WW-uitkeringen Stand WW mutatie tov vorige mnd mutatie tov vorig jaar Feb 2019 % aantal % aantal % Nederland 268.702

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, februari 2017

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, februari 2017 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, februari 2017 Banenkrimp in zorg lijkt voorbij De WW-uitkeringen in Overijssel en Gelderland Noord nemen af. De zorg draagt in grote mate bij aan

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. April 2013

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. April 2013 Nieuwsflits Arbeidsmarkt April 2013 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Niet-werkende werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf 4 Ingediende vacatures UWV 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen

Nadere informatie

Regionale Arbeidsmarkt Informatie Limburg update juni 2013

Regionale Arbeidsmarkt Informatie Limburg update juni 2013 Regionale Arbeidsmarkt Informatie Limburg update juni 2013 1. Inleiding In 2012 hebben Etil en Research voor Beleid in opdracht van de Provincie Limburg de ontwikkeling van de Limburgse arbeidsmarkt onderzocht

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio IJsselvechtstreek

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio IJsselvechtstreek Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio IJsselvechtstreek Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, echter niet in collectieve sector In IJsselvechtstreek groeit het aantal banen van werknemers

Nadere informatie

Monitor Economie 2018

Monitor Economie 2018 Monitor Economie 2018 Economische kerncijfers van de MVSgemeenten Augustus 2018 Inhoudsopgave Economische ontwikkeling 3 Werkgelegenheid 5 Arbeidsparticipatie 10 Inkomen en uitkeringen 13 Armoede en schuldhulpverlening

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, augustus 2017

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, augustus 2017 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, augustus 2017 Afname WW-uitkeringen in Overijssel en Gelderland Noord In augustus neemt het aantal WW-uitkeringen in Overijssel en Gelderland Noord

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, november 2016

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, november 2016 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, november 2016 Ruim 10.000 minder nieuwe WW-uitkeringen in Overijssel en Gelderland Noord De arbeidsmarkt in Overijssel en Gelderland Noord herstelt

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Juli 2015

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Juli 2015 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Juli 2015 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Online vacatures 7 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 8 Statistische bijlage 9 Toelichting NWW/WW/WBB 17 Colofon

Nadere informatie

Langzaam maar zeker zijn ook de gevolgen van de economische krimp voor de arbeidsmarkt zichtbaar

Langzaam maar zeker zijn ook de gevolgen van de economische krimp voor de arbeidsmarkt zichtbaar In de vorige nieuwsbrief in september is geprobeerd een antwoord te geven op de vraag: wat is de invloed van de economische situatie op de arbeidsmarkt? Het antwoord op deze vraag was niet geheel eenduidig.

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Augustus 2014

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Augustus 2014 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Augustus 2014 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Ingediende vacatures UWV en Spanningsindicator 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 7 Statistische bijlage

Nadere informatie

Aantal werkzoekenden, ontslagaanvragen, vacatures en WW-uitkeringen

Aantal werkzoekenden, ontslagaanvragen, vacatures en WW-uitkeringen Maart 2011 Aantal werkzoekenden, ontslagaanvragen, vacatures en WW-uitkeringen 2 WW-uitkeringen 4 Ingediende vacatures 5 Vraag en aanbod bij UWV WERKbedrijf 6 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Midden-Gelderland

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Midden-Gelderland Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Midden-Gelderland Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, maar niet in collectieve sector De economie in Midden-Gelderland groeit en dat leidt ook tot

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Achterhoek

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Achterhoek Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Achterhoek Samenvatting Meer banen in marktsector, maar minder in collectieve sector De economie in de Achterhoek herstelt, maar de werkgelegenheidsontwikkeling

Nadere informatie

Economische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 5 e editie. Opzet en inhoud. Deze factsheet is de vijfde editie van de

Economische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 5 e editie. Opzet en inhoud. Deze factsheet is de vijfde editie van de 5 e editie Economische monitor Voorne PutteN Opzet en inhoud Deze factsheet is de vijfde editie van de Economische Monitor Voorne-Putten en presenteert recente economische ontwikkelingen van Voorne-Putten

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, september 2016

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, september 2016 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, september 2016 Verdere banengroei bouw en detailhandel in Overijssel en Gelderland Noord Er werden minder WW-uitkeringen verstrekt in de september

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, april 2015

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, april 2015 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, april 2015 Ruim 2.500 minder WW-uitkeringen in Overijssel en Gelderland Noord in een tijd In april daalde het aantal WW-uitkeringen in alle regio

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Oktober 2014

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Oktober 2014 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Oktober 2014 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Ingediende vacatures UWV 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 6 Statistische bijlage 7 Toelichting NWW/WW/WBB

Nadere informatie

Kwartaaloverzicht arbeidsmarkt 2005/2

Kwartaaloverzicht arbeidsmarkt 2005/2 Hans Langenberg In het tweede kwartaal van 2005 vond voor het eerst in twee jaar geen verdere daling plaats van het aantal banen. Ook is de werkloosheid gestabiliseerd. Wel was er een stagnatie in de toename

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Noord-Holland Noord

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Noord-Holland Noord Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Noord-Holland Noord Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, echter niet in collectieve sector In Noord-Holland Noord groeit het aantal banen van werknemers

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Januari 2008

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Januari 2008 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Januari 2008 Amsterdam, februari 2008 Lichte stijging aantal werkzoekenden in januari Het aantal niet-werkende werkzoekenden (nww) is in januari 2008 toegenomen met 2.000 (+ 0,4%)

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, juni 2016

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, juni 2016 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, juni 2016 Minder nieuwe WW-uitkeringen verstrekt in Overijssel en Gelderland Noord In de eerste helft van 2016 kende UWV minder nieuwe WW-uitkeringen

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Augustus 2013

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Augustus 2013 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Augustus 2013 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Ingediende vacatures UWV en spanningsindicator 4 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 6 Statistische bijlage

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Helmond-De Peel

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Helmond-De Peel Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Helmond-De Peel Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, echter niet in collectieve sector In Helmond-De Peel groeit het aantal banen van werknemers (voltijd

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. September 2014

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. September 2014 Nieuwsflits Arbeidsmarkt September 2014 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Ingediende vacatures UWV 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 6 Statistische bijlage 7 Toelichting NWW/WW/WBB

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, mei 2016

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, mei 2016 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, mei 2016 WW-uitkeringen Overijssel en Gelderland Noord nemen verder af In mei kende UWV net als in april minder nieuwe WW-uitkeringen toe in Overijssel

Nadere informatie

Regiorapportage Nijmegen

Regiorapportage Nijmegen Regiorapportage Nijmegen In opdracht van SER Gelderland Oktober 2008 Drs. J.D. Gardenier L.T. Schudde M. Nanninga MSc CAB Martinikerkhof 30 9712 JH Groningen 050-3115113 cab@cabgroningen.nl www.cabgroningen.nl

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, oktober 2016

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, oktober 2016 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, oktober 2016 Afname WW-uitkeringen in Overijssel en Gelderland Noord bovengemiddeld De arbeidsmarkt in Overijssel en Gelderland Noord ontwikkelt

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Februari 2017

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Februari 2017 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Februari 2017 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 6 Statistische bijlage 7 Toelichting NWW/WW/WBB 15 Colofon De Nieuwsflits

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Rijnmond

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Rijnmond Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Rijnmond Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, echter niet in collectieve sector In Rijnmond groeit het aantal banen van werknemers (voltijd en deeltijd)

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, juli 2017

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, juli 2017 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, juli 2017 WW-uitkeringen in Overijssel en Gelderland Noord dalen verder In juli daalt het aantal lopende WW-uitkeringen in Overijssel en Gelderland

Nadere informatie

Aantal werkzoekenden, ontslagaanvragen, vacatures en WW-uitkeringen

Aantal werkzoekenden, ontslagaanvragen, vacatures en WW-uitkeringen Januari 2011 Aantal werkzoekenden, ontslagaanvragen, vacatures en WW-uitkeringen 2 WW-uitkeringen 4 Ingediende vacatures 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 6 Statistische bijlage

Nadere informatie

Rapportage (N)WW 50plus. Juni 2015

Rapportage (N)WW 50plus. Juni 2015 Rapportage (N)WW 50plus Juni 2015 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 WW-uitkeringen 2 Niet-werkende werkzoekenden 12 Toelichting WW/NWW/WBB 13 Colofon 14 Rapportage (N)WW 50plus 1 WW-uitkeringen WW-uitkeringen

Nadere informatie

Barometer Arbeidsmarkt Gelderland 2e kwartaal 2013

Barometer Arbeidsmarkt Gelderland 2e kwartaal 2013 Barometer Arbeidsmarkt Gelderland 2e kwartaal 2013 In deze notitie van UWV, die ieder kwartaal verschijnt, worden de actuele ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in de provincie Gelderland kort toegelicht.

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, september 2017

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, september 2017 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, september 2017 Kansen op werk in Overijssel en Gelderland Noord Het aantal WW-uitkeringen in Overijssel en Gelderland Noord daalt al en, ook weer

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Midden-Utrecht

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Midden-Utrecht Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Midden-Utrecht Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, echter niet in collectieve sector In Midden-Utrecht groeit het aantal banen van werknemers (voltijd

Nadere informatie

Werkgelegenheidscijfers gemeente Geldermalsen

Werkgelegenheidscijfers gemeente Geldermalsen Werkgelegenheidscijfers gemeente Geldermalsen In de commissievergadering Bestuur en Middelen op 9 februari 2016 is aangegeven dat er behoefte is aan meer inzicht in de werkgelegenheidscijfers in de gemeente

Nadere informatie

Aanleiding. Regio West-Friesland

Aanleiding. Regio West-Friesland Aanleiding Naar aanleiding van een verzoek van het hoofd sociale zaken van Hoorn is de afdeling Arbeidsmarktinformatie en -advies van het UWV gevraagd een korte analyse te maken van de arbeidmarkt in West-Friesland.

Nadere informatie

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2014 I

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2014 I ECONOMISCHE MONITOR EDE 2014 I Deze economische monitor gaat nader in op de ontwikkeling van de economie en arbeidsmarkt in Ede en de regio FoodValley met de focus op het tweede halfjaar van 20. Daarnaast

Nadere informatie

Aantal werkzoekenden, ontslagaanvragen, vacatures en WW-uitkeringen

Aantal werkzoekenden, ontslagaanvragen, vacatures en WW-uitkeringen April 2010 Aantal werkzoekenden, ontslagaanvragen, vacatures en WW-uitkeringen 2 Ingediende vacatures 5 Vraag en aanbod bij UWV WERKbedrijf 6 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Oktober 2016

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Oktober 2016 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Oktober 2016 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 6 Statistische bijlage 7 Toelichting NWW/WW/WBB 15 Colofon De Nieuwsflits

Nadere informatie

Aantal werkzoekenden, ontslagaanvragen, vacatures en WW-uitkeringen

Aantal werkzoekenden, ontslagaanvragen, vacatures en WW-uitkeringen December 2010 Aantal werkzoekenden, ontslagaanvragen, vacatures en WW-uitkeringen 2 WW-uitkeringen 4 Ingediende vacatures 5 Vraag en aanbod bij UWV WERKbedrijf 6 Ingediende ontslagaanvragen en verleende

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Juni 2014

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Juni 2014 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Juni 2014 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Ingediende vacatures UWV 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 6 Statistische bijlage 7 Toelichting NWW/WW/WBB

Nadere informatie

Economische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 6 e editie. Opzet en inhoud

Economische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 6 e editie. Opzet en inhoud 6 e editie Economische monitor Voorne PutteN Opzet en inhoud Deze factsheet is de zesde editie van de Economische Monitor Voorne-Putten en presenteert recente economische ontwikkelingen van Voorne-Putten

Nadere informatie

Snapshots van de regionale economie

Snapshots van de regionale economie Snapshots van de regionale economie Een Groene, Gezonde en Slimme Regio Provincie Utrecht Economische groei (%) bbp/brp, Provincie Utrecht en, 1996- Beroepsniveau banen (%), Provincie Utrecht en, 4 4 7%

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Februari 2008

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Februari 2008 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Februari 2008 Amsterdam, 20 maart 2008 Aantal werkzoekenden daalt met 4.600 in ruari Het aantal niet-werkende werkzoekenden (nww) is in ruari 2008 gedaald met 4.600 (- 1,0%) tot

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Juli 2014

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Juli 2014 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Juli 2014 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Ingediende vacatures UWV 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 6 Statistische bijlage 7 Toelichting NWW/WW/WBB

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Juli 2015

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Juli 2015 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Juli 2015 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Online vacatures 7 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 8 Statistische bijlage 9 Toelichting NWW/WW/WBB 17 Colofon

Nadere informatie

Eerste uitkomsten werkgelegenheidsonderzoek 2014. Gelderland

Eerste uitkomsten werkgelegenheidsonderzoek 2014. Gelderland Eerste uitkomsten werkgelegenheidsonderzoek 2014 Gelderland Provinciale Werkgelegenheids Enquête Gelderland - 1 - De uitvoering van de PWE 2014 vond plaats in opdracht van de onderstaande instanties: Gemeenten

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Januari 2014

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Januari 2014 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Januari 2014 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Ingediende vacatures UWV 4 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 6 Statistische bijlage 7 Toelichting NWW/WW/WBB

Nadere informatie

SNELINFORMATIE ARBEIDSMARKTREGIO DRECHTSTEDEN

SNELINFORMATIE ARBEIDSMARKTREGIO DRECHTSTEDEN SNELINFORMATIE ARBEIDSMARKTREGIO DRECHTSTEDEN December 2012 WW-rechten Het aantal WW-uitkeringen steeg in december met 4,5% tot ruim 7.500. Deze maand werden 1.010 nieuwe WW rechten toegekend. Het aantal

Nadere informatie

Rapportage WW 50plus. Januari 2016

Rapportage WW 50plus. Januari 2016 Rapportage WW 50plus Januari 2016 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 WW-uitkeringen 2 Toelichting WW/NWW/WBB 12 Colofon 13 Rapportage WW 50plus 1 WW-uitkeringen WW-uitkeringen 1 50-plus 2016 2015 2015 2014

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, augustus 2018

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Overijssel en Gelderland Noord, augustus 2018 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Overijssel en Gelderland Noord, augustus 2018 Stijging WW-uitkeringen uit onderwijs in Overijssel en Gelderland Noord Het aantal WW-uitkeringen in Overijssel en Gelderland Noord

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Mei 2007

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Mei 2007 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Mei 2007 Amsterdam, juni 2007 Forse daling aantal niet-werkende werkzoekenden In 2007 daalde het aantal niet-werkende werkzoekenden (nww) met 13.500 (-2,6) naar 512.907. Dit is

Nadere informatie