Leesweek Søren Kierkegaard Vrees en beven

Transcriptie

1 Leesweek Søren Kierkegaard Vrees en beven juli Docent: Victor Kal Abraham bindt zijn zoon op het altaar (Genesis 22). Humaan kan men zijn daad niet noemen, maar het is in opdracht van God dat Abraham zo doet. Søren Kierkegaard heeft juist deze, voor heel de moderne wereld problematische figuur als het prototype van de gelovige willen zien. Onder het pseudoniem Johannes de silentio geeft hij in het boek Vrees en beven (1843) een wijsgerige beschouwing over een bizar gebeuren dat religieus gezien een offer zou moeten heten, terwijl het moreel gezien alleen maar een vorm van moord kan zijn. Op het spel staat de bepaling van wat geloof is, en de mogelijkheid net als Abraham (!) te doen. Het conflict tussen de morele verantwoordelijkheid van een vader voor zijn zoon en de religieuze gehoorzaamheid van de gelovige aan zijn God lijkt onverzoenlijk. Met behulp van humor en ironie, en zonder zich persoonlijk aan de dwaasheid van de religie gewonnen te geven, wijst Johannes de silentio niettemin naar een menselijke mogelijkheid die aan dat conflict voorbij ligt. Vrees en beven is een niet erg dik, maar in dat korte bestek wel buitengewoon afwisselend en veelzijdig boek; de deelnemers zullen het gedurende deze week in zijn geheel lezen. Achter de lyrische façade van Vrees en beven gaat een nuchtere wijsgerige analyse schuil. Kierkegaard koppelt die analyse steeds aan verhalen over concrete gebeurtenissen, om zo zichtbaar te maken wat het uitmaakt of het leven esthetisch, ethisch dan wel religieus geleefd wordt. Programma Maandag 16 juli uur Aankomst & ontvangst uur Kierkegaard: de man, zijn onderwerp, en het protest uur Stemming en Lofrede: Abraham als onmogelijke figuur uur Excursie 1: De Binding van Izaäk in de context van Torah Dinsdag 17 juli uur Problemata: zonder angst wordt het niet gedaan uur Het geloof: een handeling in twee stappen uur Excursie 2: Christendom: Het echte offer moet nog komen Woensdag 18 juli uur Problema I: Kan de ethiek wel opgeschort worden? uur Problema II: Is er tegenover God werkelijk een absolute plicht? uur Excursie 3: Het offer van de zoon in de Islam: Ismaël, niet Izaäk! Donderdag 19 juli uur Problema III: Onttrekt Abraham zich aan redelijke communicatie? uur De estheticus, de tragische held en het zwijgen van Abraham uur Excursie 4: De verborgen invloed van een boek: Heidegger, Levinas en Derrida Vrijdag 20 juli uur Epiloog: De hoogste hartstocht in een mens uur Afsluitende lunch

2 Personalia Dr. Victor Kal is universitair hoofddocent wijsbegeerte aan de Universiteit van Amsterdam. Kosten Arrangement 1: 555,50 (cursus, boek Kierkegaard, koffie/thee, 5 maal lunchbuffet, 4 maal diner incl. 2 drankjes) Arrangement 2: 715,50 (arrangement persoonskamer & ontbijtbuffet) Vrienden van de ISVW: 13,50 korting Personen tot 30 jaar krijgen 40% korting op het cursusgeld

3 Generositeit en verspilling Een filosofie van overvloed juli Docent: Karim Benammar In onze welvarende maatschappij zien we overal schaarste: onze behoeften lijken oneindig en we blijven een tekort voelen. Zelfs de overvloedige natuur lijkt niet genoeg hulpbronnen te bieden voor onze behoeften. Het fundamentele probleem van de mens is echter niet schaarste, maar juist een overvloed aan energie en betekenis. Deze energie kan gespendeerd worden op creatieve of destructieve wijze, maar moet uitgegeven worden. Hoe ziet deze overvloed eruit? We laten ons inspireren door o.a. Nietzsche, Bataille, Sloterdijk en Onfray. Hoe herkennen we onze overvloedige natuur in ons dagelijks leven, in onze keuzes en onze ervaring? Wat is de levenskunst van de overvloed? Wat betekent denken vanuit overvloed voor onze economie en voor onze omgang met het milieu? Naast de studie van teksten en lezingen zullen we reflectieoefeningen doen om overvloed te ervaren.we vermijden jargon en voorkennis van filosofie is niet vereist. Programma Maandag 16 juli Theorie van schaarste en overvloed: mimetische begeerte, symbolische consumptie, status en herkenning; de mens als luxedier. Teksten: Achterhuis, Claassen, Benammar, Sloterdijk uur Aankomst & ontvangst uur Inleidende lezing uur Teksten en discussie uur Groepsoefening en presentatie Dinsdag 17 juli Structuur van overvloed: het vervloekte deel, groeispiralen, materiële en virtuele waarde, gift en ruilhandel. Teksten: Bataille, Keynes, Benammar uur Oefening: waarderend onderzoek uur Lezing en discussie uur Oefening: systeemdenken Woensdag 18 juli De overvloedige natuur: zonenergie, groeiprocessen, wieg tot wieg recycling. Teksten: Sagoff, Hawken en Lovins, McDonough en Braungart, Benammar uur Teksten en discussie uur Oefening: herkaderen uur Groepoefening en presentatie Donderdag 19 juli Overvloedig leven: het leven als gift. Dankbaarheid en generositeit. Kiezen uit overvloed. Betekenis geven aan je leven. Teksten: Nietzsche, Camus, Onfray, Benammar uur Socratisch gesprek uur Teksten en discussie uur Lezing en discussie

4 Vrijdag 20 juli Overvloed in het dagelijkse leven uur Oefening en afsluitende discussie uur Afsluitende lunch Personalia Dr. Karim Benammar is filosoof, auteur van Overvloed (Veen Magazines, 2005) en coauteur van Reflectietools (Lemma, 2006). Zie ook: Kosten Arrangement 1: 535,50 (cursus, koffie/thee, 5 maal lunchbuffet, 4 maal diner incl. 2 drankjes) Arrangement 2: 695,50 (arrangement persoonskamer & ontbijtbuffet) Vrienden van de ISVW: 13,50 korting Personen tot 30 jaar krijgen 40% korting op het cursusgeld

5 Filosofie en Literatuur in Oost en West juli Begeleiding: Joke Koppius I.s.m. Filosofie Oost-West Traditioneel zetten filosofen zich nogal eens sterk af tegen de sfeer van literatuur en poëzie. In de westerse filosofie zien we hoe reeds Plato zich distantieert van de oude Griekse mythen. Maar daar zie je meteen al de ambiguïteit van zijn positie: hij introduceert zelf nieuwe mythen zoals de mythe van de grot. Alleen al dit voorbeeld roept allerhande vragen op over de verhouding van filosofie en literatuur. Biedt de dimensie van het mythische en narratieve eigen mogelijkheden om filosofische inhouden te verwoorden? Is het narratieve misschien een onontbeerlijk element van het filosofisch denken? Of biedt het narratieve (en poëtische) misschien zelfs mogelijkheden om zaken aan te duiden die in de filosofie zelf niet rechtstreeks aan de orde kunnen komen? In Oosterse vormen van denken lijken het filosofische en narratieve vaak meer aan elkaar verwant dan veelal in de westerse tradities het geval is. Maar ook in het westerse denken wordt aan de grenzen tussen beide stevig gemorreld, en soms gaan beide vloeiend in elkaar over. Programma Maandag 23 juli uur Aankomst & ontvangst uur Introductie Mythe en dialoog bij Plato - Charles Hupperts uur Antigone als filosofisch tractaat. De Griekse tragedies en hun filosofische betekenis - Machiel Keestra uur Griekse mythen in de Nederlandse en Vlaamse schilderkunst (16e/17e eeuw) - Charles Hupperts Dinsdag 24 juli vroeg Qi Gong workshop in de open lucht - Joke Koppius uur Bloemen uit de poëzie en het proza van Lao Zi en Zhuang Zi - René Ransdorp uur Chinese kalligrafie - Guangqin Chen uur Literaire aspecten van de confucianistische filosofie - Karel van der Leeuw Woensdag 25 juli vroeg Zazen en kin hin - Ton Lathouwers uur Kent de westerse filosofie en literatuur zenboeddhistische dimensies? - Ton Lathouwers uur Japanse dichtvormen - Simon Buschman uur Workshop over Japanse dichtvormen - Simon Buschman Donderdag 26 juli uur Mijn plaats is het plaatsloze - over de betekenis van Mevlana Rumi voor deze tijd - Paul Mulders uur Hindoeïsme: Het Mahabharata-epos en zijn filosofische aspecten - Annette van der Hoek uur Mahabharata film-versie van Peter Brooks

6 Vrijdag 27 juli uur Verkenningen op het grensgebied van filosofie en literatuur - Martien Schreurs uur Afsluitende lunch Personalia Drs. Simon Buschman (1941) is van huis uit opvoedkundige en individueel, relatie- en gezinstherapeut. In 1995 begon hij met een studie literatuurwetenschap en taalfilosofie aan de Universiteit van Gent. Medio 1996 stichtte hij zijn eigen bedrijf. Hij werkt als consultant, personal coach, counselor, supervisor en mediator ( Hij publiceert essays, columns en gedichtenbundels, waaronder de eerste bloemlezing van Nederlandstalige tanka en kyoka Tussen twee oevers en zijn verzamelbundel haiku en senryu Haar blauwe vulpen. Guangqin Chen BA (1957) is tolk/vertaler Chinees en docent Chinese taal en cultuur aan de Rotterdam Business School en de Erasmus Universiteit. SinoLink is haar Chinese tolk / vertaalbureau dat al ruim 10 jaar actief is voor bedrijven en overheidsinstellingen ( Dr. Annette van der Hoek (1966), indologe, promoveerde in de Indiase letteren aan de Jawaharlal Nehru University in New Delhi. Zij woonde vijf jaar in India en werkte er in het onderwijs. Nog niet lang geleden keerde ze terug in Nederland. Momenteel is zij bezig met de ontwikkeling van haar instituut Samvaad ( Dr. Charles Hupperts (1951) is classicus en promoveerde in maart 2000 aan de Universiteit van Amsterdam op het proefschrift Eros dikaios De juiste vorm van liefde. Het eerste deel bevatte de weerslag van zijn onderzoek naar de homoseksuele moraal en praktijk bij de oude Grieken, in het tweede deel keerde hij het Symposion van Plato binnenstebuiten. Hij heeft verschillende publicaties over de klassieke oudheid op zijn naam staan, vertaalde klassieke auteurs en is docent klassieke talen. Drs. Machiel Keestra studeerde filosofie aan de universiteiten van Amsterdam en Heidelberg. Hij was stafmedewerker van de ISVW en het Studium Generale van de Universiteit van Amsterdam. Nu is hij docent en onderzoeker bij het Instituut voor Interdisciplinaire Studies van de Universiteit van Amsterdam en hoofd van het Interdisciplinaire Honoursonderwijs. Hij publiceerde onder andere over Aristoteles en Hegel, taal- en rechtsfilosofie en tragedie. In zijn onderzoek richt hij zich momenteel op de filosofie van de cognitieve neurowetenschappen. Ir. Joke Koppius (1950) is directeur van de Stichting Filosofie Oost-West ( Ze heeft een bureau voor projectmanagement en organisatieontwikkeling. ( Prof. dr.ton Lathouwers (1932) studeerde wis- en natuurkunde, en Slavische talen en letterkunde. Hierna volgde hij gedurende vier jaar een studie vergelijkende cultuur- en godsdienstwetenschappen over de ontmoeting tussen Oost en West. In 1968 werd Ton Lathouwers benoemd tot gewoon hoogleraar Russische letterkunde te Leuven, met een nevenopdracht aan de theologische faculteit: religieuze thematiek in de moderne literatuur. In 1987 verkreeg Ton Lathouwers zijn officiële autorisatie als leraar Chinese Rinzai Chan. Sindsdien begeleidt hij zengroepen in Nederland, België en Zweden. ( Dr. Karel van der Leeuw (1940) studeerde filosofie, met als bijvakken klassiek Chinees en Chinese filosofie aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde in Hij is vakdidacticus en onderwijsadviseur aan de afdeling Wijsbegeerte van de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. Hij is medeoprichter van het Centrum voor Kinderfilosofie en de Europese Stichting voor Kinderfilosofie Sophia. Zijn interesse gaat vooral uit naar het (neo-) confucianisme.

7 Drs. Paul Mulders, politicoloog, tuinman, en thans geestelijk verzorger binnen de ouderenzorg. Was jarenlang leerling in de Mevlevi-traditie, een spirituele leerschool binnen het soefisme. Dr. René Ransdorp doceerde tot en met 1999 hedendaagse westerse filosofie te Amsterdam. Sindsdien verzorgt hij cursussen en colleges Chinese filosofie en klassiek Chinees aan verschillende instellingen. In 2005 promoveerde hij op De spil van Dao. Vertaling en wijsgerige analyse van Zhuang Zi s Qiwulun aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij werkt aan een boek over enkele hoofdthema s in de Zhuangzi, dat in 2007 bij uitgeverij Damon zal verschijnen. Werktitel van dit boek is: Zwervend met Zhuangzi wegwijs in de daoïstische filosofie ( Dr. Martien Schreurs (1966) studeerde filosofie en psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en humanistiek aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Hij promoveerde in 2003 over de doorwerking van het Bildungsideaal in de hedendaagse romanliteratuur. Harry Mulisch was bij de promotie aanwezig. Hij was enkele jaren geschiedenisdocent aan verschillende middelbare scholen en filosofiedocent bij het Amsterdams Jeugdtheater.Vanaf augustus 2005 is hij weer als filosofiedocent verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Kosten Arrangement 1: 548,- (cursus, koffie/thee, 5 maal lunchbuffet, 4 maal diner incl. 2 drankjes) Arrangement 2: 708,- (arrangement persoonskamer & ontbijtbuffet) Leden FOW en Vrienden van de ISVW: 13,50 korting Personen tot 30 jaar krijgen 40% korting op het cursusgeld

8 Leesweek Charles Taylor De bronnen van het zelf juli Docent: Wouter Kusters Charles Taylor (1931) is een van de meest toonaangevende moderne denkers op het gebied van moraal, gemeenschap en identiteit. De Canadese filosoof heeft zich beziggehouden met multiculturalisme, de relatie tussen religieuze waarden en de (Canadese) politiek, maar zijn beroemde hoofdwerk is De bronnen van het zelf. In dit lijvige boek onderzoekt Taylor de pijlers van de moderne identiteit en de moderne waarden. Kern van de westerse moraal is dat iedereen gelijkwaardig is, maar waarom? Taylor laat zien dat deze moraal wel iets met onze biologische driften te maken heeft, en ook met rationele overwegingen, maar uiteindelijk is de moraal en ons zelfbeeld pas te achterhalen door haar filosofische en historische bronnen te onderzoeken. Aan de hand van Taylors alomgeprezen meesterwerk duiken wij in deze week onder in de bronnen van ons zelf en onze waarden, en we onderzoeken vragen als: waar is het idee van een zelf op gebaseerd, waarom hechten we zoveel waarde aan zelfexpressie en menselijke waardigheid en hoe zijn deze ideeën geleidelijk gevormd in de geschiedenis van de filosofie? Van deelnemers aan deze leesweek verwachten we dat ze van tevoren de inleiding van het boek hebben gelezen, en tijdens de week aan zelfstudie doen en actief participeren. Naast algemene besprekingen van Taylors argumenten zullen we ook veel aan close reading doen van de meest saillante passages. Programma Maandag 23 juli Introductie: Van Marx tot katholicisme, van gemeenschap tot natiestaat. Achtergronden bij Charles Taylors werk. Te lezen: Deel 1 van Bronnen van het zelf: Identiteit en het goede uur Aankomst & ontvangst uur Introductie van persoon en werk Charles Taylor uur Bespreking passages uit hoofdstuk 1 en uur Bespreking passages uit hoofdstuk 3 en 4 Dinsdag 24 juli De wortels van het innerlijk leven: van Plato, Descartes en Locke naar het moderne zelfbeeld. Te lezen: Deel 2 van Bronnen van het zelf: Het innerlijk uur Introductie van innerlijkheid en uiterlijkheid van Plato tot Locke uur Bespreking passages uit hoofdstukken 5 tot uur Bespreking passages uit hoofdstuk 9 tot 12

9 Woensdag 25 juli De waarde van het leven ligt in het alledaagse.van krijgersheroïek via christelijke deugden naar moderne egalitaire waarden. Te lezen: Deel 3 van Bronnen van het zelf: De affirmatie van het dagelijks leven uur Meeslepende levens en dagelijkse levens bij de Grieken, het Christendom en in de moderne tijd uur Bespreking passages uit hoofdstuk 13 en uur Bespreking passages uit hoofdstuk 15 tot 17 Donderdag 26 juli De wereld als leeg doek waar we ons zelf in vorm geven. Het ontstaan van het ideaal van zelfexpressie in de tijd van de verlichting en Romantiek. Te lezen: Deel 4 van Bronnen van het zelf: De stem van de natuur uur Innerlijk bronnen: natuur of cultuur, van romantiek tot modernisme uur Bespreking passages uit hoofdstuk 18 en uur Bespreking passages uit hoofdstuk 20 en 21 Vrijdag 27 juli Conclusie: Hoe verder te gaan met het zelfbeeld? Evaluatie en kritiek op Taylors gedachtegoed Te lezen: Deel 5 van Bronnen van het zelf: Subtielere talen uur Evaluatie van De bronnen van het zelf uur Afsluitende lunch Personalia Dr. Wouter Kusters is filosoof, taalkundige en schrijver. Hij won de Socrateswisselbeker 2005 met Pure Waanzin en bracht dit voorjaar Alleen, berichten uit de isoleercel uit. Kosten Arrangement 1: 535,50 (cursus, koffie/thee, 5 maal lunchbuffet, 4 maal diner incl. 2 drankjes) Arrangement 2: 695,50 (arrangement persoonskamer & ontbijtbuffet) Vrienden van de ISVW: 13,50 korting Personen tot 30 jaar krijgen 40% korting op het cursusgeld

10 Leesweek Immanuel Kant Kritiek van de zuivere rede juli Docent: René Gude Filosofie begint zodra je je eigen verstand gaat gebruiken. Immanuel Kant is daar een groot voorstander van: als je niet zelf durft te weten, ben je geen mens in eigenlijke zin, maar hooguit een naamloos natuurverschijnsel.toch heeft de vrijheid om zelf te denken ook risico s. Iedereen die op eigen kracht het land der waarheid doorkruist staat permanent bloot aan de volgende gevaren: Luiheid (klakkeloos de denkgewoontes van anderen volgen vaak in verkeerd gezelschap) Overmoed (een gevonden waarheid verabsoluteren: fundamentalisme/dogmatisme) Wanhoop (vertwijfeling over de vraag of er enige kennis mogelijk is) Onverschilligheid: (zeker weten dat kennis onmogelijk is: scepticisme) Het lezen van de Kritiek van de zuivere rede is een denkvakantie met de best denkbare reisgids in handen. Durf te lezen. Het boek is niet moeilijker dan het leven zelf. Programma Maandag 23 juli uur Aankomst & ontvangst uur Kennismaking en introductie uur Voorwoord uit 1781: het existentiële vragenvuur uur Voorwoord uit 1787: de copernicaanse wending Dinsdag 24 juli uur De inleiding: de goede vraag uur De zinnen: Ruimte en Tijd uur Verbeelding Woensdag 25 juli uur Het verstand: De categorieën uur Oordeelsvorming uur Het antwoord op de vraag naar kennis Donderdag 26 juli uur Het denken: De Ideeën uur Ernstige dwaalwegen uur Veiligheidsmaatregelen Vrijdag 27 juli uur De methodenleer: de enige uitweg uit het vragenvuur uur Afsluitende lunch

11 Personalia Drs. René Gude is filosoof en directeur van de ISVW. Kosten Arrangement 1: 593,50 (cursus, boek Kant, koffie/thee, 5 maal lunchbuffet, 4 maal diner incl. 2 drankjes) Arrangement 2: 753,50 (arrangement 1 + eigen hotelkamer en ontbijtbuffet) Vrienden van de ISVW: 13,50 korting Personen tot 30 jaar krijgen 40% korting op het cursusgeld

12 Grand Tour door de Westerse filosofie 30 juli - 3 augustus Docent: René Gude Inleiding Een (ver)lichte introductie op 2500 jaar filosofie. Een virtuele reis naar de hoofdsteden van het westerse denken: Athene, Rome, Amsterdam, Berlijn en Wenen. Een ongedwongen week gevuld met goede gedachten, natuur- en cultuuruitstapjes, inspirerende workshops en film. De perfecte verhouding tussen ontspanning en inspanning. Filosofie: van alle tijden Iedereen heeft een eigen kijk op de wereld. Dat maakt het leven met anderen zowel leuk (twee weten meer dan één) als lastig (stommiteit en misverstand). Filosofie, de liefde voor de wijsheid, is niets anders dan het verlangen naar een goede kijk op de wereld.wat gebeurt er om ons heen? Zijn misverstanden te vermijden? Wat moet ik doen? Zo beschouwd is filosofie dagelijks werk. Tijd voor filosofie 2500 geleden is in Athene de gewoonte ontwikkeld om er af en toe speciaal tijd voor in te ruimen in het drukke bestaan. Plato s Akademie was een rustige plaats buiten de stad waar uitvoerig tijd besteed werd aan de kwaliteit van allerlei opvattingen, perspectieven en wereldbeelden. Seneca en Cicero maakten tijd vrij in Rome, Descartes en Spinoza in Amsterdam, Hegel in Berlijn en Wittgenstein in Wenen. En u? Waar moet u heen? U komt naar de Internationale School voor Wijsbegeerte. Als het leven een reis is, dan leert u op de Grand Tour door de Westerse filosofie uw favoriete reisgenoten kennen. Programma Maandag 30 juli: Athene & Rome De wieg van de filosofie stond in Griekenland.Welke revolutie voerde Socrates in de filosofie door? Wat zijn toch de Ideeën van Plato? En hoe kunnen we volgens Aristoteles gelukkig worden? Aan de Umwelt van de Griekse en Romeinse wijsgeren zijn de andere dagdelen besteed uur Aankomst & ontvangst Ochtend College over antieke filosofie Middag Museumbezoek Avond Film The Seven Wonders of the World Dinsdag 31 juli: Amsterdam Deze dag wordt op het water doorgebracht.terwijl u door de grachten van Amsterdam vaart, wordt er gedoceerd over (de opkomst van) de moderne filosofie.twee wijsgeren, die beiden woonachtig zijn geweest in onze hoofdstad, krijgen bijzondere aandacht: Descartes en Spinoza. Later op de dag neemt Erno Eskens, schrijver van de Filosofische Reisgids door Nederland en Vlaanderen, u mee op een wandeltocht door de stad en leidt u ten slotte, rond 18.00, een restaurant binnen.

13 Woensdag 1 augustus: Berlijn De negentiende eeuw was een roerige tijd: Hegel en Schopenhauer vlogen elkaar in de haren over de redelijkheid van de mens en de geschiedenis; de vrijheid van Marx (communisme) was niet die van Mill (liberalisme). Nietzsche vormde het daverende slotakkoord: Ik ben dynamiet!' Na dit wapengekletter kunt u tot rust komen in het bos van de ISVW, waarbij de boswachter u vertelt over de aanwezige flora en fauna. Ochtend Middag Avond College over filosofie in de 19e eeuw Excursie in de vrije natuur Workshop Nietzsche Donderdag 2 augustus: Wenen In de eerste helft van de twintigste eeuw probeerde de wetenschappelijk aangelegde filosofie (in figuren als Wittgenstein en Popper) de maatschappelijke sfeer te behoeden voor bewegingen met al te Grote Doelen en bijbehorend fanatisme. Deze soberheid en abstractie is tevens te herkennen in de schilderkunst. Een bezoek aan het Mondriaanhuis mag kortom niet ontbreken. Een heel andere vorm van nuchtere eenvoud is aan te treffen in het Oude Mannenhuis. s Avonds worden de teugels gevierd. Ochtend Middag Avond College over filosofie in de eerste helft van de 20e eeuw Keuze uit een bezoek aan: Oude mannenhuis of Mondriaanhuis Feestelijke afsluiting met barbecue en muziek Vrijdag 3 augustus: Globe In de jaren tachtig van de twintigste eeuw ontstond een tegenbeweging tegen de al te formalistische en sceptische filosofie. Met Sloterdijk, Agamben en Nussbaum neemt de filosofie haar oude taak weer op: het tegengaan van barbarij door positieve beschavingsoffensieven. Geen missionaire campagnes gericht op anderen, maar attractieve Bildungsconcepten voor eigen gebruik. Ochtend College over naoorlogse en hedendaagse filosofie uur Afsluitende lunch Personalia Drs. Erno Eskens werkte als (hoofd)redacteur bij Filosofie Magazine en is nu uitgever bij Veen Magazines. Hij interviewde hedendaagse filosofen voor de tv-serie Denken Doorzien (Teleac/NOT) en organiseerde filosofische wandelingen voor de Stichting Weten en De Volkskrant. Drs. René Gude is filosoof en directeur van de ISVW. Kosten Arrangement 1: 535,50 (cursus, koffie/thee, 5 maal lunchbuffet, 4 maal diner incl. 2 drankjes) Arrangement 2: 695,50 (arrangement persoonskamer & ontbijtbuffet)

14 Filosofie als manier van leven Naar een hedendaagse levenskunst 30 juli - 3 augustus Docent: Dries Boele Filosofie was in de Oudheid meer dan een theorie. Zij was eerst en vooral een levenswijze, inclusief oefeningen.theorie stond in het teken van de vraag hoe te leven. Zij bood een scala aan opvattingen die in de eerste plaats geleefd dienden te worden. Hoe ging dat toen in z n werk? En zou zo n levenswijze ook voor ons nog een optie zijn? Ter inspiratie van een hedendaagse levenskunst. Aan de hand van het werk van Pierre Hadot zullen we filosofen onderzoeken op de levenswijze die zij voorstonden.wat was hun ideaal? En hoe brachten zij dat in praktijk? Wat te doen en hoe te denken om een gelukkig en optimaal leven te leiden? Filosofen die de revue zullen passeren zijn Socrates, Epicurus en Marcus Aurelius.Voorts zullen we een vergelijking treffen met Zen. Voor een hedendaagse blik op levenskunst zullen we te rade gaan bij Søren Kierkegaard, Michel Foucault en Alain Badiou. Is het mogelijk of wenselijk om ook nu filosofie weer op te vatten als een levenswijze? Zijn wij ondertussen niet een ander soort mensen geworden, met andere eisen aan het leven en aan onszelf? Waarin kunnen we nog leren van de vroegere levenskunstfilosofen? Naast inleidingen op de genoemde filosofen, bestaat de cursus uit het lezen en bespreken van teksten, plus een aantal oefeningen, in een koppeling met de eigen ervaring. Programma Maandag 30 juli uur Aankomst & ontvangst uur Kennismaking, inleiding uur Michel Foucault en je leven tot een kunstwerk maken Dinsdag 31 juli uur Pierre Hadot en filosofie als een manier van leven in de Oudheid uur Van Socrates tot Marcus Aurelius: wijsheid in de praktijk Woensdag 1 augustus uur Kierkegaard en de stadia op een levensweg [de middag wordt naar eigen inzicht besteed] Donderdag 2 augustus uur Epicurus en het genietende leven uur Alain Badiou en de waarheid van evenementiële ervaringen Vrijdag 3 augustus uur Zen en aandachtig leven in het hier en nu uur Verwerking en terugblik uur Afsluiting Het avondprogramma zullen we in gezamenlijk overleg samenstellen.

15 Personalia Drs. Dries Boele studeerde filosofie in Amsterdam en Parijs en verzorgt al jaren filosofische programma s aan de ISVW. Hij is vanaf 1983 betrokken geweest bij de ontwikkeling van praktische vormen van filosofie. Sinds 1990 is hij werkzaam als praktiserend filosoof, m.n. filosofisch consulentschap, socratische gesprekken en dilemmatrainingen. Zie ook: Kosten Arrangement 1: 537,50 (cursus, koffie/thee, 5 maal lunchbuffet, 4 maal diner incl. 2 drankjes) Arrangement 2: 697,50 (arrangement 1 + eigen hotelkamer en ontbijtbuffet) Vrienden van de ISVW: 13,50 korting Personen tot 30 jaar krijgen 40% korting op het cursusgeld

16 De toekomst van religie Daniel Dennett - Richard Rorty - Jacques Derrida 6-10 augustus Docent: Jan Flameling De afgelopen jaren hebben verschillende spraakmakende en invloedrijke filosofen zich met de vraag naar de betekenis van religie bezig gehouden. In de zomercursus De toekomst van religie bespreken wij (o.a.) teksten van Richard Rorty (1931), Jacques Derrida ( ) en Daniel Dennett (1942) waarin zij hun antwoord geven op de vraag: Wat betekent religie (nog) voor ons? Rorty stelt voor om gehoorzaamheid aan de wet van de naastenliefde als enige publieke uitdrukking van religieus leven op te vatten.voor Derrida is het verlangen naar gerechtigheid verbonden met het Messiaanse en met de khôra (het onbepaalbare) als namen voor de twee bronnen van religie. Dennett beschouwt religie als een natuurlijk fenomeen en vraagt zich af of geloof in God nog van nut is voor het overleven en de kwaliteit van het leven van de mens.we voeren eveneens gesprekken over onze eigen opvattingen over religie en de relatie tussen religie en moraal. Deze zomercursus biedt de deelnemers dan ook de kans om kennis te maken met de opvattingen van drie vooraanstaande hedendaagse denkers en de gelegenheid om een gesprek te voeren over (de betekenis van) religie. Programma Maandag 6 augustus: Religie ter discussie uur Aankomst & ontvangst uur Inleiding: Filosofie filosoferen uur Referaat: Richard Dawkins/Herman Philipse Richard Dawkins: God als misvatting, het bestaan van God - zeven standpunten en de wortels van de religie / Herman Philipse: De onverenigbaarheid van religie met wetenschap en (dus) onredelijkheid van religie uur Gesprek Dinsdag 7 augustus: Daniel Dennett uur Inleiding op Daniel Dennett Van Het bewustzijn verklaard (1991) via Darwins gevaarlijke idee (1995) naar De betovering van het geloof (2005) uur Bespreking van De betovering van het geloof Religie als een natuurlijk fenomeen en de verhouding tussen religie en moraal uur Gesprek Woensdag 8 augustus: Richard Rorty uur Inleiding op Richard Rorty Van Philosophy and the mirror of nature (1979) via Contingency, irony, and solidarity (1989) naar De toekomst van de religie (2004) uur Bespreking van De toekomst van de religie Het einde van de metafysica en van het epistemologisch project en een pleidooi voor een privatisering van religie uur Gesprek

17 Donderdag 9 augustus: Jacques Derrida uur Inleiding op Jacques Derrida Van Marges de la philosophie (1972) via La carte postale (1980) naar Geloof en weten (1996) uur Bespreking van Jacques Derrida: Geloof en weten Twee bronnen respectievelijk twee namen voor de tweevoudigheid van de oorsprong van de religie: het Messiaanse ofwel het verlangen naar gerechtigheid en khôra ofwel het niet-toe-eigenbare uur Gesprek Vrijdag 10 augustus: De toekomst van religie? uur Recapitulatie: De toekomst van religie De toekomst van religie volgens Richard Rorty, Daniel Dennett en Jacques Derrida. Gesprek uur Afsluitende lunch Personalia Drs. Jan Flameling richtte in 1994 het Filosofisch Bureau Ataraxia op. Hij organiseert denkvakanties in Griekenland en India, geeft workshops aan (o.a.) adviseurs en artsen en verzorgt al jaren cursussen aan de ISVW. Zie ook: Kosten Arrangement 1: 535,50 (cursus, koffie/thee, 5 maal lunchbuffet, 4 maal diner incl. 2 drankjes) Arrangement 2: 695,50 (arrangement persoonskamer & ontbijtbuffet) Vrienden van de ISVW: 13,50 korting Personen tot 30 jaar krijgen 40% korting op het cursusgeld

18 Prima donna Vrouwen in de muziek 6-10 augustus Begeleiding: Erik Heijerman De traditionele ISVW-muziekweek is al jaren een succes. Dit jaar beleven we de 16de editie, en zijn de schijnwerpers gericht op vrouwelijke componisten en musici in de muziekgeschiedenis - van oud tot nieuw. Zoals gebruikelijk vinden er lezingen plaats die geïllustreerd worden door tal van muziekvoorbeelden, en tevens is er veel aandacht voor de culturele en zo mogelijk ook filosofische achtergronden. Enthousiaste sprekers (èn deelnemers) zorgen altijd voor een heerlijke week, waarin u lekker cultureel kunt bijtanken. Dit jaar ook weer met een live optreden met de mooiste muziek! Programma Maandag 6 augustus uur Aankomst & ontvangst uur Kunnen vrouwen componeren? - Helen Metzelaar uur Hildegard van Bingen ( ): Een leven vol visioenen en muziek - Tony Lindijer uur Troubaritz en speelwijven - Johanneke van Slooten Dinsdag 7 augustus uur Elisabeth Jacquet de la Guerre - Albert van der Schoot uur De vroeg-klassiek tijd - Josina van Boetzelaer ( ); Maddalena Sirmen ( ), de ospedale in Venetië - Helen Metzelaar uur nur eine Zierde, niemahls Grundbass deines seins. Componistes uit de 18e eeuw - Gerard van der Leeuw Woensdag 8 augustus uur Gender en liedinterpretatie in de vroege Romantiek uur Nur das Weibliche ziert die Frauen - Clara Schumann, Fanny Mendelssohn, Johanna Kinker en Viardot - Gerard van der Leeuw uur Nederland De eerste feministische golf en de toename van vrouwen in de muziek (o.a. Henriëtte Bosmans) - Helen Metzelaar Donderdag 9 augustus uur Anglosaksische 20ste-eeuwse muziek (Rebecca Clarke, Ruth Crawford-Seeger) - Helen Metzelaar uur De jongste generatie: Mayke Nas over eigen werk (onder voorbehoud) uur Pianorecital door Arièlle Vernède Vrijdag 10 augustus uur Zeggingskracht en spiritualiteit: Sophia Gubaidulina - Michel Khalifa uur Afsluitende lunch

19 Personalia Drs. Erik Heijerman studeerde filosofie en wiskunde aan de Universiteit Utrecht, en klavecimbel aan het Brabants Conservatorium. Hij is senior programmamaker aan de ISVW en gastdocent muziekfilosofie aan het Utrechts Conservatorium. Drs. Michel Khalifa is musicoloog. Hij doceert muziekgeschiedenis aan het Conservatorium van Amsterdam en schrijft over klassieke muziek, o.a. voor Het Parool. Drs. Gerard van der Leeuw is musicoloog en redacteur van De Rode Leeuw. Drs.Tony Lindijer is afgestudeerd in de sociale wetenschappen, maar heeft zich nadien steeds meer bekwaamd in geschiedenis en speciaal vrouwengeschiedenis. Hildegard van Bingen is daarbij een onderwerp waarin zij gespecialiseerd is.van haar hand verscheen de vertaling van de Vita van Hildegard, met uitvoerige inleiding (De Vita van Hildegard. Hilversum 2000). Drs. Helen Metzelaar is muziekwetenschapper en één van de oprichters van de Stichting Vrouw en Muziek ( Zij is auteur van een biografie over Rosy Wertheim (in voorbereiding) en publiceerde een biografie over de componiste Henriëtte Bosmans. Dr. Albert van der Schoot is lector Kunst en Reflectie aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten en doceert Esthetica en Cultuurfilosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Drs. Johanneke van Slooten studeerde filosofie aan de Universiteit van Amsterdam en hobo aan het conservatorium van Parijs. Zij is publiciste en programmamaker voor radio en tv. Arièlle Vernède volgde masterclasses in Parijs bij Claude Helffer en in Luzern bij Mieczyslaw Horszowsk. Het winnen van prijzen, van o.a. het Arnold Schoenbergconcours in Rotterdam, het Robert Casadesusconcours in Cleveland (U.S.A.) en de Zilveren Vriendenkrans van het Concertgebouw, inspireerde haar om definitief als soliste op te treden.tegenwoordig geeft zij in binnen- en buitenland solorecitals. Kosten Arrangement 1: 548,- (cursus, koffie/thee, 5 maal lunchbuffet, 4 maal diner incl. 2 drankjes, pianorecital) Arrangement 2: 708,- (arrangement persoonskamer & ontbijtbuffet) Vrienden van de ISVW: 13,50 korting Personen tot 30 jaar krijgen 40% korting op het cursusgeld

20 Morele inspiratie, motivatie en zingeving in mensgerichte beroepen augustus Begeleiding: Harry Kunneman en Annemie Halsema Een van de belangrijkste ontwikkelingen in de hedendaagse filosofie is de wending naar praktische vragen, zowel op het gebied van levenskunst als op het gebied van ethische en morele vragen in organisaties, in het bijzonder op het niveau van het professionele handelen. Middels inleidingen en tekststudie biedt deze zomerschool een verkenningstocht langs een aantal belangrijke en inspirerende hedendaagse denkers op dit gebied. Centraal staat daarbij de vraag naar de mogelijkheid voor dialogische verbindingen tussen mensen. Daarvoor gaan we ondermeer te rade bij Paul Ricoeur, Jessica Benjamin, Judith Butler, Luce Irigaray, Jacques Derrida en Gianni Vattimo. Tegen de achtergrond van hun filosofische inzichten verdiepen we ons bovendien in concrete vragen in een breed scala van praktijken. In het middagprogramma komen actuele ontwikkelingen aan de orde rond moreel beraad, normatieve professionalisering, inspirerend leiderschap en maatschappelijke verantwoord organiseren.we richten onze aandacht met name op de zorg, het onderwijs, de psychiatrie en justitie. Inspiratie en morele betrokkenheid blijken in deze praktijken van groot belang te zijn voor de kwaliteit van het handelen van professionals zoals die door cliënten, klanten en burgers praktisch ervaren wordt. Maar die inspiratie en betrokkenheid staan tegelijkertijd onder grote druk.we onderzoeken een aantal praktische voorbeelden van geslaagde manieren om met die spanning om te gaan. Het programma is zodoende opgebouwd uit drie lagen: in de morgen bespreken we de ideeën van een aantal inspirerende hedendaagse denkers. In de middag komen actuele ontwikkelingen rond dialogische verbindingen in verschillende praktijken aan de orde, terwijl de avonden cultureel en spiritueel worden ingevuld met film, muziek en poëzie. Programma Maandag 13 augustus uur Aankomst & ontvangst uur Algemene Inleiding - Harry Kunneman uur Paul Ricoeur: idem en ipse - Annemie Halsema uur Waarden en systemen: het voorbeeld van de thuiszorg - Harry Kunneman uur Film Dinsdag 14 augustus uur De transcendentie van de ander: Luce Irigaray en Jessica Benjamin - Annemie Halsema & Harry Kunneman uur Tekstlezing in werkgroepen uur Moreel beraad en normatieve professionaliteit bij justitie en politie - Judith Leest uur Poëzieavond Woensdag 15 augustus uur Gianni Vattimo: zwak geloof en horizontale transcendentie - Harry Kunneman uur Uitsluiting en participatie in de GGZ - Doortje Kal uur Muziekavond