MEMO. Documentnummer 2014\ De Raadscommissie Kopie aan. Van Afdeling. College B&W Strategie & Control. Telefoonnummer (0318) 538

Transcriptie

1 MEMO Documentnummer 2014\ Aan De Raadscommissie Kopie aan Van Afdeling Datum Onderwerp College B&W Strategie & Control 10 januari 2015 Ontmoetingshuis Telefoonnummer (0318) 538 Inleiding In dit memo zijn scenario's opgenomen om het te verwachten ruimtetekort van de in het Ontmoetinghuis gevestigde 3 scholen vanaf het schooljaar op te lossen zo lang de 2e fase niet is gerealiseerd. Uw commissie wordt over deze scenario's geconsulteerd met het verzoek hierbij een richtinggevende uitspraak te doen over de oplossing van het ruimtetekort. Ons college heeft op 13 januari 2015 uitgesproken voor de oplossing van het ruimtetekort een inhoudelijke voorkeur te hebben voor scenario 4 (Vervroegen investering bouw 2 8 fase Ontmoetingshuis). Over de dekking van de benodigde investering is nog geen uitspraak gedaan. Gelet op de financiële positie van de gemeente is meer tijd nodig om tot een zorgvuldige afweging te komen. Afhankelijk van uw voorkeur wordt u te zijner tijd hiervoor een voorstel gedaan. De situatie is als volgt. In het Ontmoetingshuis zijn vanaf 1 september scholen gehuisvest, namelijk Tamim (CPOV), Wereldkidz/Balans (openbaar onderwijs, dislocatie van de Achtbaan) en De Bron (SHS, dislocatie van de Engelenburgschool). Tamim en Wereldkidz/Balans zijn vaste gebruikers. De Bron maakt gebruik van het Ontmoetingshuis tot de nieuwbouw in de Veenderij is gerealiseerd. Door de groei van het aantalleerlingen van Tamim en de sluiting van het schoolgebouw in Dragonder Noord (voorheen Het Mozaïek) is sprake van (veel) meer leerlingen dan volgens de op basis van de telgegevens op 1 oktober 2012 opgestelde prognoses mocht worden verwacht. Uit het aantal leerlingen per 1 oktober 2014 en de hierbij behorende ruimtebehoefte blijkt dat Tamim en Wereldkidz/Balans al door de beschikbare vierkante meters binnen hun eigen schooldomein heen zijn. Aan de andere kant heeft De Bron ruimte over. Verder zijn de oorspronkelijk aan Kwink en Kind & Co (beide kinderopvangorganisaties) toegewezen ruimten omgezet in onderwijsmeters. Het is van belang om na te gaan: a. of de verwachte groei in het lopende schooljaar binnen het Ontmoetingshuis kan worden opgevangen; b. welke oplossing mogelijk en/of noodzakelijk is om het aantal leerlingen te huisvesten zo lang de 2e fase van het Ontmoetingshuis niet is gerealiseerd. Om het capaciteitsprobleem in de komende jaren tot aan de oplevering van de 2 8 fase van het Ontmoetingshuis te overbruggen zijn verschillende oplossingen mogelijk. Hierbij worden de Raadhuisplein GA Veenendaal Postbus BC Veenendaal Tel. (0318) Fax (0318) info@veenendaal.nl

2 uitgangspunten in het geldende Integraal huisvestingsplan voor de onderwijshuisvesting (I HP, 2009) en de Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs (WHO) gehanteerd. In het IHP is opgenomen dat de gemeente een actief leegstandsbeleid voert. Extra ruimtebehoefte moet primair worden opgelost door leegstand elders optimaal in te zetten. Kapitaalsvernietiging moet worden voorkomen. Indien er behoefte is aan aanvullende huisvesting en er zijn passende alternatieven in de nabijheid (lees: binnen 2 km conform VVHO) van de school dan ontstaat er geen recht op nieuwe tijdelijke voorzieningen voor de school. De scholen hebben deze algemene beleidslijn onderschreven. Daarnaast is met de scholen de afspraak gemaakt dat de leerlingen in principe uit de voedingsgebieden komen zoals die in het IHP zijn vastgelegd. Als gemeente hebben we er belang bij dat er kwalitatief goed onderwijs wordt gegeven en er voldoende aanbod en keuzemogelijkheden voor ouders zijn in zowel het onderwijsconcept als de identiteit van de school. Actualisering Integraal Huisvestingsplan onderwijshuisvesting Door demografische ontwikkelingen is sprake van een toenemende leegstand van de schoolgebouwen in met name de oudere wijken van Veenendaal. In het basisonderwijs is er circa m2 leegstand. Anderzijds is sprake van een scholenbestand waarvan de gemiddelde leeftijd 37 jaar is. Veel gebouwen zijn technisch en functioneel sterk verouderd. Door tussentijdse investeringen en uitbreidingen rust op de onderwijsgebouwen nog een relatief hoge boekwaarde. De vraag wordt steeds urgenter en actueler of we moeten blijven investeren in oude en afgeschreven gebouwen of dat het beter is om samen met de schoolbesturen te werken aan een fasegewijze vernieuwing. Momenteel wordt gewerkt aan een actualisering van het Integraal Huisvestingsplan voor de onderwijshuisvesting. Hierin moeten richtinggevende uitspraken worden gedaan over de hier geschetste gemeentebrede ontwikkelingen. De problematiek rond de huisvesting van de scholen in het Ontmoetingshuis vraagt om een separate aanpak. Ontwikkeling Veenendaal-oost Veenendaal-oost is een zogenaamde levensloopbestendige wijk met uiteindelijk woningen en de daarbij behorende voorzieningen op het gebied van onderwijs, welzijn, cultuur en sport. In deze wijk, waar momenteel zo'n 600 woningen zijn gerealiseerd, kunnen alle mensen, jong en oud, gezond of met beperkingen en met verschillende leefstijlen nu én in de toekomst rekenen op voldoende voorzieningen en mogelijkheden in de buurt, zodat het wonen in de wijk voortdurend past bij de levensfase en bijbehorende behoefte van deze bewoners. Voor de maatschappelijke voorzieningen is bij de start van de planontwikkeling de volgende ambitie geformuleerd: a. het aanbieden van integrale opvang-, onderwijs- en zorgarrangementen voor kinderen van 0-12 jaar uit Veenendaal-oost vanuit een vraaggerichte en vraaggestuurde context van leren en ontwikkelen, en b. het realiseren van podia voor volwassenen voor ontmoeting, ontspanning, ontplooiing en educatie en daarmee voor wijkontwikkel ing. binnen één inhoudelijke en ruimtelijke context. De voorzieningen moeten een belangrijke bijdrage leveren aan de leefbaarheid en levendigheid van Veenendaal-oost en dienen ontmoetingscentra voor jong en oud te zijn van de wijk. De scholen, maar ook de gemeente, zien de nieuwbouw in Veenendaal-oost als een unieke kans om nieuwe vormen van onderwijs te gaan realiseren (geen traditioneel klassikaal onderwijsconcept, maar een meer vraaggestuurd concept). Hier is bij de bouw van de Ontmoetingshuis rekening mee gehouden door het realiseren van een flexibele leer- en werkomgeving. Scholen werken hierbinnen 2

3 samen met andere partijen, zoals kinderopvang en naschoolse opvang. Dit biedt voluit mogelijkheden voor de ontwikkeling van een doorlopende leerlijn van 0-12 jaar. Het Ontmoetingshuis is een goed voorbeeld van een Integraal Kind Centrum. De onderwijsconcepten die door Tamim en Wereldkidz/Balans worden toegepast zijn op de genoemde ambitie gebaseerd. Ouders kiezen hier bewust voor. Dit leidt ertoe dat de groei van het aantal leerlingen, zeker in het geval van Tamim, veel harder gaat dan op grond van de prognoses mocht worden verwacht. Zo'n 30% van het aantalleerlingen van Tamim komt van buiten de wijk Veenendaal-oost. De verwachting is dat deze trend zich zal doorzetten. Een onderwijsvoorziening die in een grote behoefte voorziet kan ook een aanzuigende werking hebben op de woningbouwontwikkel ing. Realisering startmodel (1e fase) Vanwege de achterblijvende woningontwikkeling in Veenendaal-oost, de hiervan afgeleide leerlingenprognoses en de verwachtingen omtrent de exploitatie is in 2012 door de raad besloten tot een gefaseerde bouw van het Ontmoetingshuis. Het zogenaamde startmodel, in gebruik sinds 1 september 2014, kent een vloeroppervlakte van m2 en biedt onder meer ruimte aan vijf leer- en onderwijsdomeinen. Hiervan zijn er twee gerealiseerd op de begane grond onder de sporthal. De resterende onderwijsruimten bevinden zich in een aangebouwd deel bestaande uit drie bouwlagen aan de zijde van de Brink. Dit startmodel kan in één of meer vervolgstappen worden uitgebreid tot het eindmodel (8.240 m2). Deze uitbreiding betreft vrijwel uitsluitend onderwijsruimten. De groei van het aantal leerlingen in de komende jaren moet uiteindelijk worden opgevangen door de bouw van de 2e fase van het Ontmoetingshuis. Gelet op de druk op de onderwijsvoorziening in het Ontmoetingshuis is het nodig tijdig maatregelen te nemen om in de verdere behoefte aan onderwijshuisvesting te voorzien. Ten behoeve hiervan volgen hieronder verschillende scenario's. Eén scenario betreft het naar voren halen van de bouw van de 2 8 fase. Dit biedt ouders eerder dan nu gepland de gelegenheid binnen de wijk gebruik te maken van de onderwijsvoorziening die zo kenmerkend is voor Veenendaal-oost en als Integraal Kind Centrum als voorbeeld dient voor de overige wijken. Schooljaar Voor een goed inzicht in de feitelijke situatie per 1 oktober 2014 (formele teldatum) zie de tabel hieronder. Ruimtebehoefte versus beschikbare ruimte Naam school Aantal leerlingen Behoefte in m2 Beschikbare m2 Over/tekort per 1 oktober BVO BVO schooldomein 2014 Tamim Balans De Bron Kwink Kind & Co Totaal

4 Uit deze tabel kan worden afgeleid dat er binnen de schooldomeinen in totaliteit nog 423 m2 BVO beschikbaar is. Dit betekent dat nog aan zo'n 70 à 80 leerlingen huisvesting kan worden geboden. Naast de schooldomeinen zijn er ook nog andere ruimten beschikbaar waar de drie scholen gebruik van (kunnen) maken om les te geven, te overleggen, oudergesprekken te voeren etc. Denk hierbij aan de grote zaal, foyer en de huiskamer. De verwachte groei van Tamim in dit lopende schooljaar bedraagt volgens opgave van het CPOV 31 kinderen. Bij de Bron is volgens de SHS sprake van een groei met 19 kinderen. De groeiverwachting van Wereldkidz/Balans bedraagt volgens opgave 22 kinderen. Conclusie: de beschikbare ruimte is net voldoende om de verwachte groei voor het lopende schooljaar op te vangen. Schooljaar e.v. Prognoses De huidige prognoses zijn in 2013 opgesteld op basis van de telgegevens per 1 oktober Scholen Beschikbaar m2 Behoefte m2 Behoefte m2 Behoefte m2 BVO 2014 BVO 2014 BVO 2016 BVO 2018 werkelijk Tamim Balans De Bron Kwink 118 Kind & Co 113 Totaal Uit deze prognoses blijkt dat de gezamenlijke behoefte aan ruimte pas in 2017/2018 groter is dan de beschikbare vierkante meters. Deze prognoses zijn evenwel ingehaald door de in de Inleiding genoemde omstandigheden. Als gevolg hiervan is er aanleiding om eerder dan verwacht naar de oplossing van het dreigende ruimtetekort te kijken. Om goed onderbouwde keuzes voor de komende jaren te kunnen maken zijn nieuwe prognoses van groot belang. Hierbij wordt uitgegaan van de huidige wijkindeling waarbij Veenendaal-oost als een aparte wijk wordt beschouwd. De eerste resultaten worden in februari of maart verwacht. Welke scenario's zijn denkbaar om de periode tot de oplevering van de 2e fase te overbruggen? 1. Tamim, Wereldkidz/Balans en De Bron blijven in of nabij Ontmoetinghuis Zoals hiervoor gezegd is er alleen nog dit schooljaar voldoende ruimte voor de gezamenlijke behoefte aan huisvesting. Mogelijke oplossing voor de jaren daarna is het plaatsen van noodlokalen op het terrein van het Ontmoetingshuis. De gemeente beschikt over 3 noodlokalen die direct beschikbaar zijn. Deze staan momenteel aan de Van Essenweg (zijn gebruikt voor de tijdelijke huisvesting). De kosten voor verplaatsing worden ingeschat op ,-- exclusief kosten fundering en aansluiting nutsvoorzieningen. Het aantal benodigde noodlokalen is afhankelijk van de uitkomst van de nieuwe 4

5 leerlingenprognoses, maar zeker is wel dat genoemde 3 noodlokalen de gezamenlijke ruimtebehoefte van de 3 scholen in de komende jaren niet dekt. Geschatte kosten per noodlokaal uitgaande van huur: ,-- ( ,-- per jaar x 4). Dit is exclusief de kosten voor aansluiting op de nutsvoorzieningen. Voordelen: Plaatsing noodlokalen is relatief snel te realiseren Uitbreiding direct bij hoofdgebouw waardoor geen of minder logistieke problemen voor de scholen Nadelen: Dure oplossing Plaatsing bij hoofdgebouw staat uitbreiding Ontmoetingshuis in de weg Realiseren noodlokalen doorkruist leegstandsbeleid Te verwachten weerstand van omwonenden Esthetisch geen fraaie oplossing 2a. Eén of meer scholen worden tijdelijk uitgeplaatst Dit is alleen te realiseren door gebruik te maken van leegstand. Er staat momenteel in Veenendaal ongeveer m2 BVO aan onderwijsruimten leeg verdeeld over meerdere schoolgebouwen. Een gemeentebrede oplossing om de leegstand te reduceren wordt, conform de afspraken daarover in het raadsprogramma, onderdeel van het nieuwe I HP. Binnen een straal van 2 km staat een schoolgebouw in Dragonder Noord leeg. Het gaat om het gebouw waarin tot de afgelopen zomer Het Mozaïek was gehuisvest. Het betreft een 1 0-klassige kwalitatief goede school met een totale oppervlakte van m2 BVO. De vraag die dan voorligt is welke school moet worden uitgeplaatst. a. Wereldkidz/Balans heeft er om financiële redenen {hoge kosten exploitatie school) en ter vergroting van het aantal leerlingen in het Ontmoetingshuis in overleg met de gemeente voor gekozen het schoolgebouw aan het Ronde Erf in Dragonder Noord te verlaten. Anders was een start in het Ontmoetingshuis voor het openbaar onderwijs niet mogelijk geweest. Dit schoolbestuur nu vragen om weer terug te keren naar dit schoolgebouw ligt niet voor de hand. b. Met de SHS is in 2011 de afspraak gemaakt dat zij gebruik mogen maken van het Ontmoetingshuis zolang de toegezegde nieuwbouw in de Veenderij niet is gerealiseerd. Nu er, eerder dan verwacht, sprake is van een dreigend tekort aan beschikbare ruimte waardoor een nieuwe situatie is ontstaan, is het een optie met de SHS in gesprek te gaan over het vinden van een andere oplossing. c. Tamim heeft op grond van de groeiverwachting in de komende jaren het grootste belang bij extra ruimte. Dit zou een keuze voor Tamim misschien het meest logisch maken. Kosten: geen Voordelen: Het uitplaatsen van één of meer scholen biedt ruimte voor groei van de achterblijvende onderwijsvoorziening( en) 5

6 Nadelen: Uitplaatsing bemoeilijkt inhoudelijke samenwerking en invulling doorlopende leerlijn door scholen Eén of meer scholen tijdelijk niet meer binnen de wijk zichtbaar hetgeen ten koste kan gaan van de groei 2b. Oplossing ruimtebehoefte scholen wordt buiten Ontmoetingshuis gezocht In dit scenario blijven de 3 scholen in het Ontmoetingshuis, maar wordt de extra ruimtebehoefte gevonden in gebruikmaken van leegstand. Zie verder bij scenario 2a. Uitgaande van de optie dat Tamim gebruik gaat maken van het schoolgebouw in Dragonder Noord is een discussie over aanpassing van het gebouw voorstelbaar omdat de huidige (klassikale) indeling van het gebouw niet past bij het onderwijsconcept. Het toe te passen concept is een verantwoordelijkheid van het schoolbestuur. De gemeente heeft uitsluitend een zorgplicht waar het betreft de beschikbaarstelling van voldoende ruimte. Kosten voor eventuele aanpassing komen voor rekening van het schoolbestuur. Hoewel niet te doen gebruikelijk zou het vergoeden van de verhuiskosten wel in het vooruitzicht gesteld kunnen worden. Kosten: beschikbaar stellen verhuiskostenvergoeding (marginaal bedrag) Voordelen: Gebruik voormalig schoolgebouw aan het Ronde Erf in Dragonder Noord past in leegstandsbeleid Nadelen: Oplossing behoefte aan extra ruimte vindt buiten de wijk plaats Brengt voor de betreffende school logistieke problemen met zich omdat onderwijsvoorziening over meerdere locaties is verspreid Schoolgebouw is niet geschikt in verband met toe te passen onderwijsconcept en alleen door een forse investering in een verbouwing geschikt te maken 3. Nieuwbouw school SHS in de Veenderij naar voren halen In 2007 is met de SHS door middel van een intentieovereenkomst afgesproken dat in de Veenderij (zuidelijk plandeel Veenendaal-oost) een nieuwe school wordt gerealiseerd. De nieuwbouw wordt op dit moment niet eerder voorzien dan in 2019/2020. De SHS heeft zich bereid verklaard tot voorfinanciering mocht het beschikbaar stellen van het benodigde budget een probleem zijn. Is wellicht een optie, maar komt pas in beeld als de benodigde investering in het Meerjaren investeringsplan (MIP} is opgenomen. Het eventueel naar voren halen van deze investering levert weliswaar een eerder vertrek van de SHS uit het Ontmoetingshuis op, maar is niet direct een oplossing voor het ruimteprobleem dat al vanaf komend schooljaar om een oplossing vraagt. Er gaat nog wel een paar jaar overheen voordat de school in de Veenderij is gerealiseerd. Kosten: met de bouw van deze school is een bedrag gemoeid van ca. 5 miljoen. Brengt een kapitaallast van ongeveer ,-- op jaarbasis met zich. Besluitvorming over plaatsing op het MIP moet nog plaatsvinden. 6

7 4. Vervroegen investering bouw 2e fase Ontmoetingshuis De bouw van de 2e fase is in 2012 aan het onderwijsveld in het vooruitzicht gesteld, maar is conform het Meerjaren Investeringsplan pas voorzien in Op basis van de groeiverwachting van het aantal leerlingen is er met ingang van het schooljaar behoefte aan extra vierkante meters. Deze meters kunnen niet binnen het Ontmoetingshuis gevonden worden. Als deze investering naar voren wordt gehaald, waardoor de start van de bouw van de 2e fase zo mogelijk nog in 2015 of anders in 2016 kan plaatsvinden, is de periode die via gebruik van noodlokalen en/of leegstand moet worden overbrugd te overzien. Van het vervroegen van deze investering gaat een positieve stimulans richting het onderwijsveld uit. Hiervoor is wel noodzakelijk dat middelen voor de bouw eerder worden vrijgemaakt dan gepland. Planning Vanaf het moment dat groen licht wordt gegeven voor de planontwikkeling moet voor de voorbereiding rekening worden gehouden met een doorlooptijd van een klein jaar. In deze periode moet het schetsplan verder worden uitgewerkt in een voorlopig ontwerp, definitief ontwerp en het bestek. Op basis van het definitief ontwerp kan de raad om een krediet voor de bouw worden gevraagd. Op dat moment moet ook inzicht worden gegeven in de globale kosten voor de exploitatie. Vervolgens moet de bouw worden aanbesteed. Kosten De uitbreiding van het Ontmoetingshuis met de 2e fase is eerder berekend op circa 4,2 miljoen. Dit is een taakstellend bedrag. Uitgaande van kredietverlening in 2015 moet rekening worden gehouden met een kapitaalslast: 2015: ,-- (half jaar) 2016: ,-- (jaar) 2017: ,-- (jaar) 2018: ,-- (half jaar) Dekking Dekking van deze investering kan worden gevonden door: 1. Eén of meer in de komende jaren in het MIP geplande investeringen tegen elkaar uit te ruilen. Rond de vaststelling van de Programmabegroting op 6 november 2014 heeft een zorgvuldige afweging van de benodigde investeringen plaatsgehad. Er worden geen mogelijkheden gezien hier alsnog in te schuiven. 2. Onderhoudsvoorziening basisonderwijs Vanaf 1 januari 2015 wordt het buitenonderhoud van de scholen overgedragen aan de schoolbesturen. Tot dat moment is de gemeente verantwoordelijk. De Onderhoudsvoorziening basisonderwijs is vanwege de wetswijziging niet meer nodig maar wordt wel in stand gehouden. Het saldo bedraagt per 31 december ,--. Het is bekend dat dit bedrag ook in beeld is voor de verdere uitwerking van het in ontwikkeling zijnde nieuwe IHP. Hierin moet dus een keuze worden gemaakt. 3. Ten laste van de Algemene Reserve Binnen het bestaande krediet voor de bouw van het Ontmoetingshuis is geen ruimte beschikbaar. 7

8 Na aftrek van de benodigde bedragen voor aangegane verplichtingen, afbouw horecaruimte en terreininrichting en interne uren resteert er nog een bedrag van circa ,--. Dit bedrag wordt in reserve gehouden tot na afloop van de onderhoudsperiode. Voordelen: Vervroegen uitbreiding beperkt duur gebruik leegstand door één of meer scholen Groei van het aantalleerlingen kan binnen de wijk worden opgevangen Uitbreiding van het voorzieningenniveau in Veenendaal Oost Nadelen: Benodigde dekking van kosten voor investering en exploitatie 2e fase is eerder nodig 8