Bij antwoord datum, kenmerk en onderwerp vermelden

Transcriptie

1 Postadres Postbus 16200, 3500 CE Utrecht Telefoon Leden van de commissie Mens en Samenleving UTRECHT 3500AA Behandeld door G.T. Houtman Doorkiesnummer Ons kenmerk Onderwerp Beantwoording toezeggingen 17 Bijlage(n) 3 december 2015 Uw kenmerk Uw brief van Verzonden Bij antwoord datum, kenmerk en onderwerp vermelden Geachte leden van de commissie Mens en Samenleving, Op 17 december 2015, tijdens de bespreking van de Verordening WMO 2016, zijn door verschillende commissieleden vragen gesteld over een aantal daarmee samenhangende onderwerpen. Ik heb u toegezegd deze vragen per brief te beantwoorden. Hieronder ga ik in op de door u gestelde vragen. Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) Op verzoek van het miniserie van VWS hebben wij eind 2014 versneld de HHT ingericht. Dat hebben wij samen met de aanbieders van hulp bij het huishouden geregeld. Via de HHT kunnen specifieke doelgroepen tegen een lagere uurprijs zelf (extra) uren hulp inkopen. Het doel van de HHT is behouden van de bestaande werkgelegenheid voor hulpen in het huishouden. Deze werkgelegenheid staat onder druk omdat gemeenten als gevolg van de bezuinigingen van het rijk, minder reguliere uren Hulp bij het Huishouden (HbH) kunnen inkopen. Dit heeft direct effect op de werkgelegenheid in deze sector. De belastingtechnische voorwaarde voor de HHT is dat de geboden ondersteuning binnen het doel van de WMO valt. De voorwaarde van VWS is dat deze middelen niet toegevoegd mogen worden aan de reguliere verstrekking van HbH. De HHT is immers een werkgelegenheidsmaatregel die mensen moet stimuleren zelf hulp in te kopen. In Utrecht is besloten de uurprijs via de HHT voor personen die recht hebben op HbH1 via de gemeente te verlagen naar 5,00 per uur 1. Dit is ingegaan in april Voor personen uit de andere doelgroepen die via de HHT kunnen inkopen is de uurprijs ongeveer 10,00 gebleven. Door de uurprijs voor deze klanten te verlagen naar 5,00 per uur is het ook voor personen met een lager inkomen mogelijk zelf extra uren bij te kopen. In lijn met de aankondiging van het ministerie dat deze lage uurprijs alleen voor 2015 zou gelden, was het de intentie van het college om klanten hiermee de mogelijkheid te geven zelf de ondersteuning te realiseren op het niveau waaraan men hecht. 1 In het eerste kwartaal van 2015 heeft het ministerie van VWS besloten dat de maximale subsidie per privaat ingekocht uur verhoogd mag worden naar 17,50. Hierdoor kan de uurprijs voor personen verlaagd worden naar 5,00 per uur. Niet alle gemeenten hebben hier overigens gebruik van gemaakt. Deze toestemming van het ministerie is in eerste instantie alleen voor 2015 gegeven. Inmiddels heeft VWS dit ook voor 2016 mogelijk gemaakt.

2 In de loop van 2015 bereikte het college het signaal dat enkele klanten de via de gemeente toegekende uren ondersteuning HbH1 niet consumeerden, maar slechts de zelf ingekochte uren benutten. Dat is voor hen financieel voordeliger. Omdat de toegang tot de HHT niet via de gemeente verloopt, maar via de aanbieders hebben wij geen overzicht van het aantal klanten waarbij dit speelt. Navraag bij de consulenten WMO en de Huishoudcoaches heeft er toe geleid dat wij 25 personen hebben kunnen identificeren. Dit van de ruim personen die via de HHT extra uren inkopen. Zoals eerder aangegeven is de HHT nadrukkelijk bedoeld om de werkgelegenheid van de hulp in het huishouden te behouden. De HHT is ingesteld om personen de mogelijkheid te geven zelf (extra) uren hulp te laten inkopen, tegen een verlaagd tarief, bij organisaties die hulpen een baan in loondienst aanbieden. Het verlaagde tarief van 5,00 heeft als doel het inkopen van extra uren voor een brede groep personen die afhankelijk zijn van HbH1, mogelijk te maken. Hieruit vloeit voort dat het inruilen van gemeentelijke uren een weeffout is die kan leiden tot oneigenlijk gebruik van de regeling. Deze weeffout (waarvan nu slechts een kleine groep mensen gebruik lijkt te maken) zal worden gerepareerd waardoor voor nieuwe aanvragers deze mogelijkheid niet langer is toegestaan. Het blijft dan wel mogelijk om de toegekende uren HbH1 in te ruilen voor HHT uren die voor 10,00 per uur ingekocht zijn. Die regeling is immers ingesteld voor personen die geen HbH1 ontvangen via de gemeente. Ik heb de uitvoerende teams inmiddels opdracht gegeven klanten hierover te informeren tijdens het aanvragen huishoudelijke hulp. Ook zal ik de aanbieders van HbH hierover laten informeren. Deze informatie wordt aan onze website toegevoegd. Dit is per direct ingegaan. Bestaande klanten die hun uren HbH1 al bevroren hebben ten gunste van de HHT inkoop laten wij ongemoeid. Het gaat om een gering aantal klanten en daarmee is de impact op de werkgelegenheid klein. Bovendien zullen wij hen, in het kader van behoorlijk bestuur, een overgangstermijn moeten bieden. Zij hebben immers tijd nodig om hun uitgaven aan te passen aan de nieuwe situatie. Aangezien de regeling eindigt per 2017, gaat het effectief dan nog om minder dan een jaar. Werkgelegenheid Tot 1 januari 2016 hebben de aanbieders privaat ingekochte uren gefactureerd. Op basis van een fulltime baan (36 uur per week) kunnen wij hiermee 35 fte behouden. In de praktijk werken de hulpen minder dan 36 uur per week (vaak 13 uur per week) waardoor meer banen behouden blijven: op basis van een baan van 13 uur per week gaat het dan om een kleine 100 personen. Dit zijn indicatieve cijfers, ook al omdat veel aanbieders begin 2015 het aantal uren contracturen van de hulpen in 2015 verlaagd hadden om zo minder personeel te hoeven ontslaan. Deze contracturen zijn in de loop van 2015 weer opgehoogd. Dat betekent dat er niet altijd extra personeel is aangetrokken. De eigen bijdrage voor de Opvang In artikel lid 6 WMO is vastgelegd dat de gemeente de mogelijkheid heeft om de eigen bijdrage voor de Opvang door een andere instantie dan het CAK te laten vaststellen. Hiermee wordt aangesloten bij de al langer bestaande werkwijze voor de Opvang. Gemeenten moeten deze eigen bijdrage wel melden bij het CAK. Tijdens de commissievergadering hebt u aangegeven uitleg te willen ontvangen over de wijze waarop de eigen bijdrage in de Opvang wordt bepaald: De eigen bijdrage voor maatschappelijke opvang en vrouwenopvang wordt door de gemeente Utrecht vastgesteld via de beleidsregels Eigen bijdrage Opvang WMO. Er bestaan drie vormen van opvang: 2

3 1. Nachtopvang 2. Stabiliserende woonbegeleiding 3. Voltijdopvang / crisisopvang Daarbij geldt voor alle vormen van opvang dat: De eigen bijdrage wordt gerekend over de kosten van verblijf. Er is geen bijdrage verschuldigd voor de kosten van begeleiding. De hoogte van de eigen bijdrage wordt bepaald aan de hand van het beschikbare inkomen en de situatie van de cliënt. De eigen bijdrage wordt betaald aan de instelling. Aanvullend gelden voor de verschillende vormen van ondersteuning andere regels. De Nachtopvang: De bijdrage voor de Nachtopvang wordt door het college bepaald na overleg met de instelling. Deze bijdrage verschilt per locatie. De Sleep Inn kost 4,20 per nacht inclusief ontbijt. De bijdrage wordt betaald per dag. Voltijdsopvang en crisisopvang: De bijdrage is het verschil tussen de bijstandsnorm uit de Participatiewet en de norm voor persoonlijke uitgaven. Wanneer de cliënt bij de Voltijdopvang of Crisisopvang geen voeding verstrekt krijgt, wordt de bijdrage verminderd met een bedrag voor voeding. Voor cliënten die gebruik maken van de Crisisopvang en tegelijkertijd nog kosten hebben voor een zelfstandige woonruimte, wordt de bijdrage gedurende maximaal zes maanden verminderd met een vast bedrag voor dubbele woonlasten (20% van de bijstandsnorm). In het geval van een huwelijk waarbij een van beide partners gebruik maakt van Voltijdopvang of Crisisopvang wordt bij het bepalen van de bijstandsnorm de regelgeving in de Participatiewet voor opname in een inrichting gevolgd. De bijdrage wordt betaald per maand. Mogelijkheid tot hergebruik van hulpmiddelen Hulpmiddelen zijn maatwerkvoorzieningen en hiervoor wordt een eigen bijdrage gevraagd conform het Uitvoeringsbesluit WMO Dit is een besluit van het rijk. Wettelijk is het niet toegestaan een eigen bijdrage te vragen voor rolstoelen. Ook is het niet toegestaan een eigen bijdrage te vragen voor hulpmiddelen die aan kinderen worden verstrekt. De eigen bijdrage beperkt zich in de praktijk tot hulpmiddelen zoals een scootmobiel, tillift of traplift. Ook is de bijdrage nooit hoger dan de werkelijke kosten van het hulpmiddel en de persoon betaalt nooit meer dan de draagkracht toe laat. Omdat de meerderheid van deze klanten een minimuminkomen heeft, betalen zij (op basis van de draagkracht) minder dan de werkelijke kosten. Via leveranciers Sinds 1 april 2015 zijn de hulpmiddelen geen eigendom meer van de gemeente, maar worden deze gehuurd van de leveranciers. Het huurbedrag wordt betaald zolang het hulpmiddel in gebruik is bij de klant. De basis voor de eigen bijdrage is de huurprijs per periode. Deze eigen bijdrage is verschuldigd zolang het hulpmiddel in gebruik is bij de klant. Uiteraard schrijven de leveranciers de hulpmiddelen wel af, maar dat komt terug in de huidige hoogte van de huurprijs. Het huurbedrag is gedurende de gehele gebruiksduur een constant gemiddelde van 3

4 de aanschafprijs, de afschrijving en de kosten voor onderhoud en service. Hierdoor kunnen ook relatief dure hulpmiddelen, bij nieuw levering, tegen een laag bedrag worden verhuurd. Inherent aan deze systematiek is dat er een eigen bijdrage verschuldigd blijft zolang het hulpmiddel in gebruik is. Ook wanneer het hulpmiddel economisch is afgeschreven, maar technisch nog in goede staat is. Daar is immers bij het bepalen van de hoogte van de huurprijs al rekening mee gehouden. Bovendien lopen de kosten voor service en onderhoud gewoon door. In het huidige systeem kunnen klanten dus geen hulpmiddelen overnemen. Het gaat om een huurstelsel waardoor er geen sprake is van het in eigendom komen van het hulpmiddel bij de klant. Op basis van de vragen in uw commissie zal ik onderzoeken welke (andere) mogelijkheden er zijn voor economisch afgeschreven hulpmiddelen. Via persoonsgebonden budget (PGB) Een klant kan ook kiezen voor een persoonsgebonden budget (PGB) om daarmee het hulpmiddel zelf aan te schaffen. Dit hulpmiddel is dan wél zijn eigendom. De klant mag in dat geval ook kiezen voor de aanschaf van een gebruikt maar adequaat hulpmiddel. In het PGB is ook een deel opgenomen dat bestemd is voor onderhoud en reparatie. Het financieel risico als gevolg van onderhoud, reparaties en eventuele tussentijdse vervanging ligt dan bij de klant. Blijversregeling In november 2015 heeft het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVN) de suggestie gedaan een Blijverslening in het leven te roepen. In lijn met de mogelijkheid voor gemeenten om een Starterslening, een Duurzaamheidslening, etc in het leven te roepen. In het voorstel van de SVN gaat het om een fonds dat de gemeente instelt. Vervolgens kunnen er vanuit dit fonds leningen worden verstrekt aan de inwoners om aanpassingen aan het huis mee te financieren. Het doel van dit fonds is een impuls te geven aan woningeigenaren om de woning aan te passen. Het gemeentelijke fonds Blijversleningen zou een revolverend karakter kunnen krijgen.. Gemeenten kunnen de rente en aflossing op de Blijverslening steeds opnieuw inzetten voor nieuwe aanvragen voor een lening. Dit is een recente ontwikkeling, waarover het college nog geen standpunt heeft ingenomen. Een eerste verkenning vanuit het perspectief van de Wmo levert het hierna volgende beeld op. Onder de WMO geldt het uitgangspunt dat als een woningaanpassing noodzakelijk is om gebruik te blijven maken van de woning, deze door de gemeente uitgevoerd moet worden. Uiteraard gaat het daarbij om de goedkoopste adequate voorziening. Het is daarbij niet relevant of het om een huurwoning of koopwoning gaat. Ook het inkomen en vermogen van de persoon is daarbij niet relevant, alleen de noodzaak van de aanpassing. Vervolgens betaalt de persoon een inkomensafhankelijke eigen bijdrage via het CAK. Het (voor)financieren van dergelijke woningaanpassingen is voor deze doelgroep daarmee geen probleem, dat neemt de gemeente (via de WMO) op zich. De huurder of woningbezitter betaalt vervolgens via de eigen bijdrage (een deel) van de kosten. Een Blijverslening is daarom niet nodig voor woningaanpassingen die onder de WMO vallen. Toekomstvisie Thuisondersteuning De Toekomstvisie Thuisondersteuning is opgesteld door de Transitiecommissie Sociaal Domein (TSD), in opdracht van de staatssecretaris van VWS. Aanleiding voor deze toekomstvisie is dat de ontwikkelingen die ingezet zijn via de Wmo 2015, de Wet langdurige zorg (Wlz) en de taken die ondergebracht zijn in de zorgverzekering, een herbezinning op de ondersteuning thuis noodzakelijk maken. Het gaat om een bezinning op de inhoud en het niveau van de functie, de financiering van de ondersteuning en de organisaties die deze ondersteuning leveren. 4

5 Deze visie is voorbereid door een werkgroep van aanbieders van thuisondersteuning, gemeenten en werknemersvertegenwoordigers en is recent vastgesteld na consultatie van het veld. Eerder heeft de TSD met partijen de Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuisondersteuning opgesteld. De toekomstvisie Thuisondersteuning is overigens een advies en geen bindende regelgeving. In de uitgebrachte Toekomstvisie adviseert de TSD langs vijf lijnen haar Toekomstvisie nader uit te werken met verschillende partners. Dit in samenhang met de Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuisondersteuning en met de Gezamenlijke aanpak voor een toekomst vaste langdurige zorg en ondersteuning. De vijf benoemde lijnen zijn: 1. Creëer nieuwe vormen thuisondersteuning 2. Stimuleer samenwerking tussen het sociaal domein en (curatieve) eerstelijnszorg 3. Ontwikkel perspectief voor werknemers en werkzoekenden 4. Verbeter de betaalbaarheid en de kansen voor reguliere banen 5. Versterk de organisatie van de thuisondersteuning De thuisondersteuning zoals beschreven in de Toekomstvisie bevindt zich tussen de ondersteuning gegeven via HbH, thuiszorg via de Zorgverzekeraar in de vorm van persoonlijke verzorging en lichte vormen van begeleiding. Daarbij zie de TSD expliciet een rol voor de klant zelf om (een deel van) deze ondersteuning privaat in te kopen. Bovenstaande thema s zijn geen onderwerpen waarop de gemeente alleen kan acteren. Er zijn verschillende actoren betrokken die allen hun eigen rol en verantwoordelijkheid hebben. Ook zijn de consequenties in de uitwerking op dit moment nog niet duidelijk en moet de werkagenda nog verder invulling krijgen. Ik heb begrepen dat het ministerie van VWS het proces van uitwerking van deze werkagenda gaat trekken. De TSD heeft voorgesteld op korte termijn een gezaghebbende aanjager aan te stellen om de verbinding tot stand te brengen en ook de zorgverzekeraars te betrekken. Utrecht zal uiteraard deelnemen aan het vervolgtraject waarin deze thema s landelijk uitgewerkt gaan worden. Hierbij hecht ik er wel aan dat deze uitwerking past bij de uitgangspunten en gedachte achter de Wmo, namelijk dat de gemeenten decentraal verantwoordelijk zijn voor de zorg en ondersteuning en daarover de regie hebben. Overigens is een aantal belangrijke aspecten uit de agenda van de TSD al door het college opgepakt. In Utrecht is gekozen voor een inrichting van de zorg en ondersteuning waarbij de buurtteams een belangrijke en centrale rol spelen. In de buurtteams werken generalisten op HBO niveau. Aanvullend kopen wij verschillende vormen van ondersteuning in. Uitgangspunt van ons inkoopbeleid is dat wij een tarief bieden waarmee een aanbieder personeel in loondienst kan aanstellen. En waarmee passende CAO lonen betaald kunnen worden. Hiermee is de basis voor het in stand houden van banen binnen het gemeentelijk domein geborgd. Tegelijkertijd was het op voorhand duidelijk dat met de forse bezuinigingen die aan de gemeenten zijn opgelegd het niet mogelijk was om de werkgelegenheid volledig in stand te houden. Hier ligt een duidelijke verantwoordelijkheid voor het Rijk. Ook investeert Utrecht in een goede samenwerking met de eerstelijnszorg en met zorgverzekeraars zoals Zilveren Kruis. Tot slot stuur ik u, zoals toegezegd als bijlage, de op 17 januari 2016 door het college vastgestelde Beleidsregels WMO 2016 en het Financieel besluit WMO 2016 en de Eigen bijdragen Opvang Ik ga er vanuit u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. 5

6 Met vriendelijke groet, Kees Diepeveen 6