Hubert Bruls heet de aanwezigen welkom en geeft een toelichting op de strategische regiovisie.

Transcriptie

1 Verslag bijeenkomst Regiovisie gemeente Venlo d.d. 30 januari 2012 Aanwezig: Hubert Bruls (gemeente Venlo), Frans van Leijden (HAS Den Bosch/Limburg), Rogier Gerardu (Universiteit Maastricht), Hans Aarts (Fontys Hogescholen), Ina van Haeff (VWK Samenwerkend Limburg), Nick Bos (Universiteit Maastricht), Reindert Augustijn (Stadsregio Arnhem Nijmegen), Kees van Rooij (gemeente Horst a/d Maas), Bert Keulen (Greenport Venlo), Ilse Lenders (SPNL), Léonne Hezemans (Synthese), Marcia Adams (Synthese), Lucien Peeters (gemeente Venray), Jan Leunissen (Woonwenz), Ron van der Ende (ministerie BZK), Jan Smolenaars (gemeen Beesel), Richard Ramakers (Universiteit Maastricht), Dré Tulmans (Handbalvereniging Eurotech BevoHc), Rinus Janssen (VKKL/ARKA) en Ben van Essen (gespreksleider) Hubert Bruls heet de aanwezigen welkom en geeft een toelichting op de strategische regiovisie. DE EERSTE RONDE Herkent u het beeld zoals geschetst in de visie? Wat spreekt u er het meest in aan? Wat ontbreekt er? Frans van Leijden: Als relatieve nieuwkomer in de streek valt mij op dat regio Venlo groot is, de kennisindustrie is de tweede van Nederland, maar Venlo en de omgeving is nog niet groots. Het zit er wel in, maar het komt er niet zo uit, wellicht omdat men zich er nog niet van bewust is. De regio profiteert nog niet van de kwaliteiten die zij heeft, in het imago naar buiten toe. Rogier Gerardu: Op de Venlo campus worden nu twee masters gegeven geënt op de speerpunten in de regio. Ik zit hier nu drie jaar en ik herken de discussienota heel erg. Ik ben het eens met wat Frans van Leijden. Venlo is een beetje het Rotterdam van het zuiden: er wordt heel hard gewerkt, er is heel veel mogelijk, maar het is de ingetogenheid van de mens die de kansen die er wel zijn, niet voldoende benut. Er is een stukje PR voor de regio nodig om de regio interessant te maken, want het merendeel van de mensen dat naar Venlo kijkt, denkt dat het half Duits is, dat er veel drugs zijn. Hans Aarts: Ik herken me volledig in de nota, bijvoorbeeld als het gaat om de behoefte aan specifiek onderwijs in deze regio. Venloënaren mogen wel eens trots zijn op hun stad en op hun regio, want er gebeuren heel veel goede dingen maar er wordt altijd benadrukt wat niet goed is. Ina van Haeff: Wat ik in de regiovisie heel goed vind, is dat je met de gezamenlijke overheden een visie formuleert, dat je de stip op de horizon wil benoemen, want de visie is nog van een strategisch niveau. Waar ik ook met de Kennisalliantie Noord- en Midden-Limburg naar zoek, is dat je op basis van de gezamenlijke visie kijkt naar wat dit concreet in de praktijk betekent voor het onderwijs in de regio, niet alleen het hoger onderwijs, maar ook het VO en het MBO. Als de partijen de visie samen goed bediscussieerd hebben en erachter staan, is het vervolgens zaak om met elkaar de stappen te benoemen waarop men de verbeterslag wil maken. Als het erom gaat dat het onderwijs goed aansluit op de bedrijvigheid in de regio, wat is er nog nodig om het nog beter te maken dan het nu is en wat betekent dit dan voor partijen en kan men over de eigen schaduw heen stappen? Nick Bos: Wat mij aanspreekt in de visie, zijn woorden als ambitie, mogelijkheden, partners. Als één van de vormgevers van Venlo campus geloof ik heilig in het triple helix verband van overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen die zich samen concentreren op een aantal thema s en deze verder uitwerken. Hopelijk kunnen we ook tot zo n model voor Venlo komen en de visie biedt hiervoor zeker aangrijpingspunten, maar de keuzes zijn niet allemaal even helder gemaakt. Het is absoluut noodzakelijk om een paar heldere keuzes te maken, want het is al ingewikkeld genoeg om alle partijen erbij te krijgen, bijvoorbeeld bij doorlopende leerwegen van MBO tot en met universiteit. Je moet die partijen op één lijn krijgen, je moet het bedrijfsleven op één lijn krijgen, je moet je organisatie op orde hebben. Als je dan ook nog veel te veel thema s onder handen hebt, wordt het een brij, terwijl je ook meters moet maken om energie in het proces te houden. Ik zie wel bepaalde keuzes zoals agro&food en logistiek e.d., maar weet niet in hoeverre die gedragen zijn. Als dit het soort thema s is, moet men ermee aan de slag gaan. Daarbij moet men het erover eens zijn dat men ze in triple helixverband gaat aanpak- 1

2 ken, want kennisinstellingen, overheden en bedrijfsleven kunnen niet alleen en met zijn drieën kunnen ze ongelooflijk veel samen. Reindert Augustijn: Wat mij aanspreekt, is de vitale gemeenschap. Het is een goede keuze, want het is nodig om mensen naar hier toe te trekken. Om in deze streek te komen werken of wonen is er een bepaald schaalniveau nodig. De regio moet mensen kunnen aantrekken en het wordt voor kleinere gemeenten steeds lastiger om alles voor elkaar te krijgen. Een vitale gemeenschap betekent dat je klein bent. Men moet dan op een aantal zaken intensief samenwerken, maar dan kan men veel doen en innovatief bezig zijn. Wat ik mis, is een scan van de keuzes die de omliggende regio s maken. In de visie worden nog geen heldere keuzes gemaakt maar bij het maken van keuze is het belangrijk wat er in de omgeving gebeurt. Men moet kijken waar men elkaar kan versterken en waar men de ander ruimte moet geven. Verder ziet men vaak dat regio s de provinciegrenzen volgen, maar dit is niet altijd terecht; het werkt beperkend, want eigenlijk zou men verwachten dat Boxmeer ook bij de regio Venlo hoort. Venlo is een erg interessant gebied om wat er gebeurt, qua logistiek etc. Er is hier een aantal interessante zaken, maar er kan nog veel meer gebeuren op de hele as van het toerisme. Bert Keulen: De visie spreekt mij aan. Wat erin naar voren komt, is de stip op de horizon, een kansrijke regio met veel aspecten. Wat er ook goed en duidelijk in naar voren komt, is dat er veel partners nodig zijn om het te realiseren en om er in een triple helix samenwerking vorm en inhoud aan te geven. De visie is een verhaal op hoofdlijnen. Als je de diepte in gaat, blijken er al veel elementen in de regio aanwezig te zijn, maar dit is niet bekend. Het is een belangrijke uitdaging om het de buitenwereld te laten zien. Ilse Lenders: De visie spreekt aan. Toerisme en recreatie heeft een tweezijdige werking: iemand die hier een aangenaam verblijf heeft, zal eerder overwegen om zich hier te vestigen en te werken. De regio Venlo is de tweede regio qua overnachtingen, maar om die positie te behouden is het noodzakelijk om te blijven investeren in het kwalitatief hoogwaardige aanbod. Er zijn heel veel parels in de regio en die worden al aan elkaar geregen, maar daar moet nog meer focus in komen. Als er aanbod bij komt, moet dit aanvullend aanbod zijn dat het geheel sterker maakt. Een nieuwe attractie moet passen in een geheel zodat je één boodschap naar buiten kan brengen. Léonne Hezemans: Wat mij aanspreekt in de visie, is het stuk over de vitale gemeenschappen. Het gaat er hierbij om dat de leefomgeving aan de inwoners wordt teruggegeven en dat de inwoners niet aan hun lot worden overgelaten. Omdat ook wordt geschetst dat de bevolking relatief arm en laagopgeleid is, ben ik benieuwd hoe je oog blijft houden op juist die groep en hoe je als gemeente daar keuzes voor maakt. Marcia Adams: Ik vraag me af of het een bewuste keuze is geweest om de Euregio slechts even aan te stippen. Verder constateer ik dat de A73, de noord-zuidas, een prima verbinding is. Heel veel mensen trekken naar deze regio om te werken, maar niet om hier te wonen. Lucien Peeters: In het stuk komt de samenwerking in de regio sterk naar voren. Als bestuurder heb ik bij allerlei bijeenkomsten gemerkt dat er veel draagvlak is om samen te werken op allerlei gebieden. Daar liggen kansen. Verder denk ik ook dat vitale gemeenschappen een belangrijke rol gaan spelen. Jan Leunissen: De regio zoals die is beschreven in de visie, zou in 2030 zeker mijn regio kunnen zijn, omdat de visie nog openingen laat voor oplossingen en omdat er kansen liggen in de bevolking. Men kan pendelaars hier naar toe halen, maar men kan ook beginnen met studenten hier naar toe te halen, omdat studenten nog niet ergens anders gesettled zijn. Als corporatie hebben we hiernaar gekeken vanwege de kansen die dit biedt om de ontgroening tegen te gaan. In de visie komt ook het partnerschap naar voren, want er is geen overheid die het alleen gaat doen. De visie biedt een realistisch beeld met een aantal stippen waar je allerlei zaken kunt invullen. Wat mij het meest aanspreekt, is het thema van de vitale gemeenschappen. Als je als overheid of als actor in het maatschappelijk middenveld iets wil gaan doen, is het per definitie bijna altijd verkeerd. Als je 2

3 een ander laat zeggen wat hij wil, kan daarbij ook jouw visie van pas komen, maar je legt niets op aan die ander. Verder zie ik vaak in deze regio dat wij alle ballen in de lucht proberen te houden. We moeten focussen. Ron van den Ende: De samenwerkingswil en samenwerkingsgedachte komt sterk in de visie naar voren. Het is echt een winstpunt, want het is wel eens anders geweest. Voor een strategische visie is het stuk tamelijk volledig. De demografische ontwikkeling, de bevolkingskrimp, gaat niet zo snel als in het zuiden van Limburg, maar is wel een thema. Jan Smolenaars: Het traject dat wij nu doorlopen en waarbij elke gemeente als volwaardige partner participeert, vind ik fantastisch. Ik heb horen spreken over trots, maar men kan niemand aanpraten om trots te zijn; men moet iets presteren en dan wordt men vanzelf trots. In dat verband heb ik alle vertrouwen in deze regio. Richard Ramakers: Toen ik nog in Aken werkte, viel mij al de wil van deze regio op om dienstverlener op logistiek gebied te zijn en om daar continu meer waarde te scheppen, maar de vraag is wel waar dit dan gebeurt, of er sprake is van toepassen of ontwikkelen. De wil, de handelsgeest en de logische geografische ligging zijn allemaal duidelijk, maar nu komt het erop aan om de juiste partners te zoeken en binnen boord te krijgen en ervoor te zorgen dat hier de dingen gaan gebeuren. Dus: men kan een nieuwe portaalkraan kopen, neerzetten en er trots op zijn, maar misschien kan men hier ook een nieuw soort terminal voor het achterland ontwikkelen die nog nooit iemand heeft gezien maar die ertoe leidt dat men straks het Venlo-model gaat hanteren. Dat is er nog niet, maar het kan er misschien wel komen met de drive die de regio heeft en de juiste partners. Men zou dus het innovatieve vermogen vanuit de logistiek nog meer moeten aanspreken. Misschien is hier nog wat meer een academische factor voor nodig, iemand die nog wat verder weg van de markt iets bedenkt, maar natuurlijk is de nabijheid tot de markt nodig om iets verstandigs aan de markt te kunnen toevoegen. Dré Tulmans: Het belang van topsport in de regio mag meer aandacht krijgen in de visie, want topsport en het bedrijven van topsport is belangrijk voor de jeugd en de jongeren die hier studeren. Om hen te behouden voor de regio, moet je topsport hebben. Regio Venlo is geen topsportregio. Daar waar topsport is in de regio, is het heel moeilijk om dit met elkaar te verbinden. Een goed topsportklimaat is belangrijk voor de ambities van de regio, voor het imago en de uitstraling van de regio. Rinus Janssen: In de nota komt duidelijk naar voren: Mensen maken de gemeenschap en mensen maken de leefbaarheid in de eigen kernen. Omdat ze hiervoor gefaciliteerd moeten worden, zou de nota meer nadruk mogen leggen op de manier waarop bepaalde bewegingen in de kernen en dorpen gerealiseerd gaan worden. De vraag is gesteld: Wat trekt mij in deze regio aan? Waarom zou ik in deze regio willen blijven wonen? De nota focust op bepaalde gebieden, maar eigenlijk zou daar wat terughoudendheid moeten zijn. Men zou ervoor moeten zorgen dat vooral op lokaal niveau activiteiten plaatsvinden waar de mensen behoefte aan hebben en waar de mensen actief willen zijn in het vormgeven en het deelnemen eraan. Daartegenover staat in de nota samenwerking in de regio. Ik zou de regio willen uitbreiden. De regio ligt centraal als hart tussen Luik, Aken, het Ruhrgebied, Nijmegen en Eindhoven en daar mag een sterker verband zijn om de potentie die deze regio heeft, te benutten. Als het gaat om potentie, gaat het over hoger onderwijs, hoogwaardige industriële ontwikkelingen, cultuur en sport. Dit mag er wat steviger staan. Het komt erop aan om de massa vergroten, om de potentie die Noord-Limburg met zijn inwoners heeft, meer te bundelen op het hoge niveau maar het lokale niveau daarbij niet te vergeten. In de nota wordt een beeld geschetst voor Welke stappen moet de regio zetten om daar te komen? Frans van Leijden: Deze regio heeft een unieke combinatie van de twee assen: de oost-westas staat voor de wereld van het geld, de noord-zuidas staat voor kwaliteit van leven. De aanwezigheid van deze twee kwaliteiten kan veel meer benut worden om de regio op te tillen en zich te laten onderscheiden van andere regio s in het land. Het kan de regio grootser maken. Wat moeten we doen om de assen beter met elkaar te verbinden en deze bijzondere positie te benutten? 3

4 Richard Ramakers: Elke regio heeft een unieke combinatie van twee uitersten; overal kun je vertoeven en prima werken. De grote kassen en de grote loodsen in de omgeving zijn niet verschrikkelijk mooi, maar je kunt hier wel goed je boterham verdienen. Als je aan ontwikkelen denkt en je gaat investeren, maak dan een heldere keuze. Als je de regio wil vermarkten als een goede plek om te vertoeven, is het dan een spannend punt of juist een positief element in het imago dat het zichtbaar is dat er geld wordt verdiend in de Agro&Food business? Ilse Lenders: Er blijft genoeg buitengebied en voldoende landschapselementen over. We hebben een goed routenetwerk dat hier gebruik van maakt. Je moet wel versnippering tegengaan. Rinus Janssen: Wij zitten hier nu in dit Flora gebouw. Toen het voor het eerst ter sprake kwam, was er het risico of het wel of niet zou slagen. Door te durven kiezen en trots te zijn op deze streek is het mogelijk geweest om dit te verwezenlijken. Vanuit de politiek en vanuit de regio moeten we positief zijn ten aanzien van de spinoff die het heeft. Als deze mentaliteit de overhand heeft, wordt er vanuit Leuven en Aken naar deze regio gekeken en komt Venlo op de kaart. Wees trots op de verenigingen die op nationaal niveau mee sporten; zorg er als gemeente voor dat die goed worden ondersteund. Politiek moet positiviteit uitstralen en mensen enthousiasmeren. Hans Aarts: Ik ben het volledig eens met Rinus Janssen. De eerste discussies over het gebouw gingen over de kosten en voor wiens rekening het allemaal zou komen. Nu staat het gebouw er en gaat het in combinatie met de Floriade een succes worden. Moeten we deze zeurdersmentaliteit doorbreken? Hebben we er last van? Hans Aarts: Jonge mensen verlaten de regio om elders te gaan studeren. Als zij hier weggaan met het gevoel dat het een mooie regio is waar ze altijd trots op zijn geweest, zijn ze geneigd om terug te komen. Reindert Augustijn: Men moet hier niet fijn kunnen vertoeven, maar men moet hier fijn kunnen leven. Wil je mensen naar de regio trekken en ze laten integreren, is het belangrijk om nieuwkomers te omarmen; en trots kan daarbij soms gevaarlijk werken. Het moet een opdracht zijn voor de hele gemeenschap om nieuwe mensen te omarmen, want dan pas kunnen zij hier leven. Het kost heel veel moeite en heel veel tijd, voordat je echt in de verenigingen komt. Het is ontzettend belangrijk dat nieuwe mensen omarmd worden, zeker in een mobiele maatschappij die in 2030 mobieler is dan nu. Als het aantal ZZP-ers hier het laagste is van Nederland, is dat bedroevend, want ZZP-ers kunnen zich overal vestigen en kunnen ergens wonen waar zij zich prettig voelen. De visie moet een stuk zijn dat niet alleen gedragen wordt door bestuurders maar ook door alle verenigingen en alle mensen; iedereen moet het gaan beseffen. Een vitale gemeenschap is dus ook een gemeenschap die de capaciteit heeft om nieuwkomers op te nemen, ook al moet het groeien. Is er meer keuze nodig, kijkend naar de kernthema s in de visie? Nick Bos: Het is een moeilijke vraag die feitelijk niet door mij beantwoord hoort te worden. Wat opvalt, is dat het bedrijfsleven in deze kring niet aan tafel zit, om wat voor reden dan ook. Het bedrijfsleven moet wel aan tafel zitten, want zij moeten mede de keuze bepalen. In reactie op het betoog van Rinus Janssen, enerzijds is er de lokale gemeenschap die men moet koesteren, maar anderzijds moet er geld verdiend worden om de lokale gemeenschap levendig te houden. Je moet dan globaal denken om het lokale te kunnen behouden. Je moet je afvragen wat je nodig hebt om op de wereldmarkt te opereren, want daar verdient de regio haar geld in 2030, daar zit de innovatie, daar zit de toekomst. Om op de wereldmarkt te opereren vergt heel scherpe keuzes. Het aantal kernthema s die in de visie zijn benoemd, is groot; het is echt veel. Ina van Haeff: Ik heb een heilig geloof in de mensen die hier wonen. Het zijn ondernemende en hard werkende mensen. De speerpuntsectoren zijn in de visie helder benoemd en zijn duidelijk in beeld. Als overheden én onderwijs én ondernemers daar gezamenlijk de focus op hebben en beseffen hoe belangrijk samenwerking is, dan ontstaan er al heel veel goede processen. Wat de vraag betreft of de juiste keuzes worden gemaakt en of het niet te breed wordt gemaakt, het is een organisch iets. De regio heeft nu eenmaal een aantal sterke sectoren die men niet zomaar links kan laten liggen. Hans Aarts: De sectoren waar wij goed in zijn, moeten we misschien nog wel sterker uitbouwen, maar om er echt goed focus in te krijgen zijn ook de ondernemers nodig. De ondernemers moeten meebepalen 4

5 waar de focus komt te liggen, want zij hebben er het beste zicht op. Dat ontbreekt hier vanavond en het ontbreekt heel vaak. Op bijeenkomsten zoals over Greenport, zijn heel vaak onderwijs en overheid aanwezig en partijen die er ook mee bezig zijn, maar zelden ondernemers. Slaagt de regio er onvoldoende in om het bedrijfsleven te binden? Is het een probleem in deze regio? Rinus Janssen: Dit rapport had nooit mogen bestaan, als het bedrijfsleven niet meepraat; het bedrijfsleven is immers de kartrekker van de hele regio. Harry Smeets: Het bedrijfsleven praat wél mee en heeft ook zelf de behoefte om over het stuk te praten. Er staan aparte afspraken gepland met de directie van Canon Océ, de regiodirectie van Start People en de voorzitter van MKB Limburg. Rogier Gerardu: De ondernemingen die net wat kleiner zijn dan de grote bekende ondernemingen zijn minder vertegenwoordigd bij dit soort discussies. Zijn er te veel contacten met de grote ondernemingen en te weinig met de middelgrote bedrijven? Kees van Rooij: Bijeenkomsten van centrumondernemers in Venray of Horst worden al gauw bezocht door 400 of 500 ondernemers; dat is geen probleem. Wat veel lastiger is, is het bedrijfsleiderschap in het MKB. Vroeger had de veiling een natuurlijk leiderschap, maar nu ontbreekt een natuurlijk leider in de regio. Het is niet zo dat men niet wil meedoen, maar men kijkt heel sterk naar zichzelf. In de toeristische sector die altijd sterk afhankelijk van de overheid was, ziet men nu met de bundeling van een aantal ondernemers wel nieuw leiderschap ontstaan, maar op andere fronten is dit veel minder. Bestuurders hebben af en toe echt behoefte aan een leidende rol in het bedrijfsleven, maar het laat zich niet te dwingen. Hubert Bruls: Kees van Rooij drukt het goed uit. Het zegt vooral iets over het georganiseerde bedrijfsleven dat schijnbaar onvoldoende leiderschapspositie kan hebben over het MKB. Nick Bos: Net als voor het bedrijfsleven geldt ook voor de overheid en de kennisinstellingen dat er één partij moet zijn die het trekt. Die ene partij moet niet domineren, maar moet namens de partijen de trekkende partij zijn. Anders komt men niet vooruit. Onderwijs is een belangrijk thema in de visie. Is er op dit gebied nog iets toe te voegen aan de visie? Reindert Augustijn: Het gaat niet alleen om hoger en universitair onderwijs. Voor een jong gezin dat zich hier wil vestigen, is het basisonderwijs van elementair belang. Als de regio kan zeggen dat zij hét superbasisonderwijs heeft, komen er ook mensen en gaan ZZP-ers zich hier ook vestigen. Natuurlijk moet ook het middelbaar onderwijs goed zijn. Ina van Haeff: In de Kennisalliantie Noord- en Midden Limburg denken we met de onderwijspartijen na over de vraag hoe we kunnen zorgen dat we alle jonge mensen in deze regio een duidelijk beeld geven van wat er mogelijk is en dat we niemand kwijt raken. In het VMBO raken we weleens jongeren kwijt die dan vervolgens de aansluiting met het MBO missen. Hier zijn de ondernemers echt bij nodig. Partijen moeten veel meer samen optrekken ten gunste van de jonge mensen in de regio en het bedrijfsleven. Moet er iets toegevoegd worden in de visie over de basis van de onderwijskolom? Rogier Gerardu: Als de regio een pallet aan onderwijs kan neerleggen, van basisschool tot universiteit, stelt het mensen in de gelegenheid om in de regio te blijven. Het gaat niet alleen om een goede universiteit of hogeschool; men zal de hele leerlijn aan goed onderwijs moeten kunnen aanbieden. Is de regio Venlo de regio waar vitale gemeenschappen het beste kunnen gedijen? Komt het vanzelf? Léonne Hezemans: Nee, het komt niet vanzelf; mensen gaan niet vanzelf meedoen. De gemeenschap moet worden uitgenodigd om mee te doen, en zeker de nieuwkomers, om in de gemeenschap te integreren en hun rol daarin te pakken. Op dorps- en wijkniveau kunnen de dorps- en wijkraden uitnodigen, maar ook de gemeente en welzijn kunnen de bewoners uitnodigen om mee te doen en mee te denken. Reindert Augustijn: In de gemeente Gennep denken de inwoners mee aan de dorpsontwikkelingsplannen. Het werkt goed, want de hele gemeenschap wordt ervoor gemobiliseerd. De overheid moet de discussie voeden, maar het dorpsontwikkelingsplan moet wel uit de gemeenschap komen. De overheid spreekt de gemeenschap aan om zelf na te denken wat zij willen. Nick Bos: Als men niet wil krimpen maar het proces van ontgroening en vergrijzing is gaande, is de belangrijkste vraag hoe men voldoende jonge mensen in de gemeenschap houdt. 5

6 De vraag is of de transitie die men moet maken, niet ook een transitie kan zijn waarbij de ontgroening bijvoorbeeld wordt gebruikt om het beste primair onderwijssysteem van Nederland neer te zetten. Nick Bos: Het is zeker waar dat het ook kansen biedt, maar dan moet men erop anticiperen en tot zijn strategie maken, want ook in een situatie met teruglopende inwoneraantallen kan men een uitstekende aantrekkelijke gemeenschap creëren; bijvoorbeeld door meer in het groen te doen, door te slopen en daardoor een totale kwaliteitsverbetering te bewerkstelligen. In het onderwijs moet men vroegtijdig anticiperen en naar een schaalvergroting gaan om de krimp in de scholen op te vangen. Rinus Janssen: Ten aanzien van leefbaarheid zijn er genoeg voorbeelden van het aanjagen, van wat de burgers helpt om hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. Wat de krimp en de vergrijzing betreft, in deze regio werken circa buitenlandse arbeidsmigranten. Als ze een toekomstperspectief hadden wat werkgelegenheid en goede huisvesting betreft, zou misschien wel de helft van hen hier willen blijven. Het zijn veelal jongere mensen, mensen met ambitie. Omdat de kwaliteit van de samenleving ook voor deze mensen van essentieel belang is, zou er veel meer energie in gestopt moeten worden waardoor de werkgelegenheid intact kan blijven, want wie vult deze arbeidsplekken op als deze mensen vertrekken? In de visie zou scherper benoemd moeten worden op welke manier men mensen die niet van Nederlandse komaf zijn, aan deze regio kan binden. Het begint bij het onderwijs, zekerheid wat werkgelegenheid betreft en goede huisvesting; het zijn drie elementen waar heel gemakkelijk wat aan gedaan kan worden. Horen deze mensen ook bij de vitale gemeenschap? Rinus Janssen: In de kleinere kernen ziet men inderdaad dat deze mensen meetellen. Wanneer mensen op campings verblijven, vervalt dit, want daar is een behoorlijk spanningveld tussen wat ze mogen en wat ze kunnen. DE TWEEDE RONDE Waarom zijn de elementen cradle-to-cradle en duurzaamheid die prominent in de visie zijn genoemd, niet ter sprake gekomen? Zit dit al in het DNA van de regio en is het alleen een kwestie van verzilveren? Jan Smolenaars: Woonwenz is in Q4 bezig met het cradle-to-cradle bouwen van één woning, maar het ontwerp is meteen afgekeurd door de Welstandscommisie omdat hij niet past bij de andere woningen. Als dit soort dingen gebeuren, zit het niet in het DNA. We zijn nog in de fase dat we het nog moeten opschrijven, maar het kan wel komen. Kees van Rooij: Als dit waar is, heeft men bestuurlijk geen lef. Zaken worden ambtelijk getoetst, maar als je bestuurlijk de lijn deelt, stap je erover heen en maak je gemotiveerd die keuze wél. Bert Keulen: Veel regio s profileren zich met duurzaamheid, maar door te roepen dat je duurzaam bent, ben je het nog niet. Je kunt het begrip wel lanceren maar je moet het gaan laden en laten zien wat het betekent. In een aantal grootschalige ontwikkelingen zijn we hier zeker duurzaam bezig en wordt cradleto-cradle in de praktijk toegepast. Rinus Janssen: Vanuit de leefbaarheid van de kleine kernen moet je mogelijkheden scheppen om buiten de regels te treden. We zitten zo vastgeroest aan regels dat de creativiteit niet meer tot zijn recht komt. Cultuur is niet benoemd als een verbindende factor. Rinus Janssen: Cultuur is wel genoemd als een interpretatie van de lokale activiteiten op het niveau van de regio zoals die nu is. Het zou bijzonder jammer zijn als in de kleinere streken de theaters zouden verdwijnen, want hun aanwezigheid geeft een impuls aan het woon- en leefklimaat van de omgeving. De cultuur die diep in de gemeenschap zit, is erg belangrijk. Dré Tulmans: Topsport heeft absoluut ook een aantrekkingskracht. Tien jaar geleden hadden wij 300 leden maar nu wij al zeven jaar in de top van Nederland meedoen, hebben we al bijna 600 leden, niet alleen uit Peel en Maas. Het aantal handballers in de omgeving gaat ook omhoog. Zo n vereniging is overigens niet alleen met handballen bezig, maar ook met het basis- en voortgezet onderwijs om kinderen te activeren om te sporten en op hun levensstijl te letten, overgewicht, mensen met beperkingen etc. Verenigingen vervullen een functie in de leefbaarheid van de dorpen, maar hebben daarvoor wel professionele begeleiding nodig, want ze zitten veelal met professionele mensen aan tafel. 6

7 Als het theater in Venlo echt de top is en dit ertoe zou leiden dat een aantal kleinere theaters het niet meer redden, wat is dan de keuze voor de regio? Hoe gaan we om met die schaalgrootte? Durven we keuzes te maken om de grootse gedachten in de visie waar te maken? Rinus Janssen: De mensen in de omgeving zelf moeten die keuze maken. Als ze op dit moment voldoende respons geven naar de cultuur die geboden wordt, moet de overheid er zijn handen van afhouden en het proces door de mensen zelf laten gebeuren. Hubert Bruls: Als we mensen van buiten nodig hebben, moet we niet datgene bieden wat we zelf leuk vinden. Rinus Janssen: Dan moet men het verschil duidelijk laten blijken. Venlo kan de cultuur op een hoger niveau en in een duurder segment bieden dan de kleinere theaters. Jan Smolenaars: Dingen kunnen naast elkaar gebeuren. Men moet niet willen dat iedereen met iedereen concurreert. Kees van Rooij: Deze regio is niet de regio van de hoge cultuur ; men gaat daar vaak wat verder voor weg. Het is de worsteling welk niveau men in Venlo kan bereiken. Vorig jaar was er al een hele discussie in de regio met Menu 2010 dat een beetje naar voren ging in de cultuur. Wij blijven in dat tussengebied steken, maar dat is eigenlijk ook wel een oplossing. We moeten erkennen dat wij niet Eindhoven, Amsterdam of Maastricht zijn. De mensen die hier niet wonen, kiezen niet mee. In de visie staat dat we een aanbod moeten hebben dat mensen trekt. Hoe doen we dat? Ilse Lenders: Je moet inspelen op de behoeftes die mensen hebben, dus je moet weten waar wel en geen behoefte aan is. Er is ook een bepaalde rendementanalyse. Wat mij opvalt, is dat de Floriade nauwelijks is genoemd, terwijl het met meer 2 miljoen bezoekers bij uitstek een springplank is. De vijf thematieken die bij de Floriade zijn benoemd, passen uitstekend bij de regio en ze kunnen prima doorgetrokken worden. Er is een cultureel programma dat 180 dagen duurt en daarvan kunnen in de komende jaren zaken terugkomen. Regio Venlo heeft zich de ambitie gesteld om in 2013 de regio van de smaak te worden maar voor 2014 en 2015 staat er nog niets op het programma. Dit moeten de trekkers van de regio zijn en daarnaast kunnen de galerieën, de amateurtoneelgezelschappen etc. bestaan. Je moet sterk naar buiten toe uitdragen waar je als regio voor staat en daar moet je keuzes maken. Als je kiest voor logistiek en agrobusiness, moet het vanzelfsprekend zijn dat er een logistiek museum komt en een Menu 2014, want dat past dan in het DNA van de regio. Dan krijg je een toeristisch aanbod dat erbij past en een cultureel aanbod dat erbij past en wordt het één geheel. Als mensen erin geloven, komt die trots vanzelf. De SPNL maakt samen met de lokale toeristische platforms beleid, want in de platforms zitten de mensen die in de markt staan; zij weten welke behoeften er spelen en brengen die naar voren. De voorliggende visie is voor deze ondernemers veel te globaal en abstract. Grote bedrijven als Centre Parcs, Leukermeer, Toverland kunnen op dit abstractieniveau meedenken maar 250 van de 300 bedrijven die lid zijn van de SPNL, haken erbij af. Zij willen concreet horen welke keuze er gemaakt wordt, wat deze keuze voor henzelf betekent en dan willen zij gaan bijdragen. Er is een volgende stap nodig om de mensen echt te binden en die volgende stap kan met de mensen zelf gezet worden, als het concreet is. Welke volgende stap kunnen we met de visie zetten? Reindert Augustijn: Men mag best in problemen denken en niet alleen in kansen om mensen te mobiliseren. Als er een aantal problemen is om een volgende stap te maken, worden mensen actief. Mensen moeten urgentie voelen. Jan Leunissen: Je moet komen tot een groep mensen die de spa diep de grond in steken. Een vindplaats van ondernemers is de link met topsport. Nodig ze uit in het VVV-stadion. Hoe kan het onderwijs nog meer aan de regio verbonden worden, kijkend naar de visie? Nick Bos: De constatering is dat de regio op dit moment een grote aantrekkingskracht heeft op arbeiders uit Oost Europa. Het is een enorm grote groep, als ook de familie van deze mensen in Polen, Rusland, Tsjechië meetelt. Als men de keuze maakt om daarop in te zetten, moet men kijken wat voor soort cultuur ervoor nodig is, hoe men het onderwijs, ook middelbaar en hoger onderwijs, daarin schakelt, e.d. Het vraagt een keuze. 7

8 Ina ten Haeff: Het omarmen en opleiden van arbeidsmigranten speelt op dit moment bij de Kennisalliantie nog geen rol. Rinus Janssen: Van de Polen heeft 40 à 50% een Havo-opleiding of hoger, de meesten hebben een middelbare opleiding en 20 à 25% een LBO of VMBO-opleiding. Het betekent dat men goedkope arbeidskrachten naar Nederland haalt en alleen moet investeren in goede huisvesting, werkgelegenheid en mogelijkheden om Nederlands te leren. Daar liggen kansen. Marcia Adams: Men leert een Nederlands woord alleen als men het zeven keer praktisch heeft toegepast. Het opleiden van inburgeraars op scholen is alleen dán succesvol, als het gekoppeld is aan het bedrijfsleven (stage of werk). Kan de visie nog aangevuld worden op het gebied van de Euregio? Marcia Adams: De visie moet concreter worden. In het grensgebied in Duitsland is weinig werkgelegenheid, maar over de grens met Nederland is die er wel. Daarom is 5 uur Nederlands op alle basisscholen verplicht. Het is iets waar je slagen mee kunt maken. Wat kan men verwachten van Synthese of Wel.kom, als het gaat om vitale gemeenschappen? Marcia Adams: Synthese ziet het als haar hoofdtaak om de gemeenschap vitaal te maken en vitaal te houden, want het gaat vaak niet vanzelf. Synthese moet hiervoor in de volle breedte verbindingen aangaan, want alléén kan een welzijnsorganisatie weinig betekenen. DE RONDVRAAG Rinus Janssen: We moeten doen wat we zeggen. We moeten aan het werk en de wegen zoeken om de regio op de kaart te zetten. Er zijn veel mogelijkheden. Dré Tulmans: Er vertrekken iedere ochtend bussen vol met leerlingen naar Maaseijk. Zorg ervoor dat de VMBO-ers, de mensen die met de handen gaan werken, hier hun onderwijs kunnen volgen. Jan Smolenaars: Ik maak me zorgen over de burgerparticipatie. We moeten de burger bereiken, maar hoe doen we dat, hoe spreken hem op de goede manier aan. Lucien Peeters: In de visie wordt een stip gezet. We moeten eerst die stip omarmen om vervolgens de verbinding te maken en concreet te worden. Marcia Adams: Wat gebeurt er met de input en hoe gaan we nu verder? Kees van Rooij: Tien jaar geleden is in soortgelijke discussies als die van vanavond geroepen dat er een nieuwe totempaal voor de regio moest worden neergezet. Dat is de Floriade geworden. Mijn stelling zou zijn dat de herindeling niet zo snel zou zijn verlopen, als in de strategische visie niet de Floriade had gestaan en de ontwikkeling van de Greenport, want daarmee had de regio een paar strategisch belangrijke punten op de agenda die geen van de gemeenten individueel konden verwezenlijken. Wat ik scherper naar voren wil hebben in de discussies, is de vraag Wat wordt onze nieuwe totempaal? Wat mij betreft wordt dit iets wat te maken heeft met een nieuw concept in de kennislijn. We hebben hier de hele onderwijsketen van basisonderwijs tot universiteit en het zoeken is naar iets wat verbindend is in de regio die op een kruispunt ligt. Reindert Augustijn: De rest van Nederland kijkt jaloers naar de regio Venlo zoals die ook gekoppeld is met de regio Eindhoven en Brainport. De regio Venlo staat op het gebied van ruimtelijke ordening en mobiliteit prioritair; dat is heel mooi gedaan. Het is belangrijk om de visie te verbinden met de visies van alle omliggende regio s, ook in Duitsland. Nick Bos : Ik heb het idee dat hier in de regio Venlo veel meer daadkracht zit dan in het zuiden van Limburg. Het beeld van zeuren als een karakteristiek van deze regio herken ik niet. Wij gaan graag de uitdaging van Kees van Rooij aan. In interactie met de overheden en het bedrijfsleven moeten we tot een dergelijk nieuw concept kunnen komen. Ina van Haeff: Ook mijn grote zoektocht is hoe je tot een kennisagenda voor de regio komt waarbij alle typen onderwijs betrokken zijn. Hans Aarts: De regio houdt niet op bij de grens. Rogier Gerardu: Het wordt tijd om de schouders eronder te zetten en tot een nieuw concept te komen. Frans van Leijden: Als nieuwkomer in de regio wil ik twee ervaringen delen. De eerste is dat Havoscholieren uit Venlo aangaven dat ze niet in Venlo wilden doorstuderen, omdat ze wat van de wereld wilden zien. Het betekende dat ze naar Nijmegen of Eindhoven zouden gaan. De tweede is een presentatie voor de gemeenteraad van Venlo in oktober, waarbij de raad enig negativisme uitstraalde. Als men deze twee 8

9 ervaringen koppelt, is het niet zo raar dat scholieren zo denken gezien de houding van de volksvertegenwoordigers. Er ligt een uitdaging om juist de eigen gemeenteraadsleden te overtuigen van de grootsheid van de regio. Hubert Bruls geeft een korte reactie op een aantal gemaakte opmerkingen en dankt de aanwezigen voor hun waardevolle bijdragen. Sluiting om uur. 9