HET AUTONOME HUIS VOOR MEER ZELFVOORZIENING NIEUWSBRIEF NR 15 - APRIL - jaargang 2014

Transcriptie

1 1 HET AUTONOME HUIS VOOR MEER ZELFVOORZIENING NIEUWSBRIEF NR 15 - APRIL - jaargang 2014 De inhud van deze gratis nieuwsbrief mag gebruikt wrden vr publicaties en nderricht, mits brnvermelding en de vermelding van de auteur. Auteur: Hug Vanderstadt - architect en stedenbuwkundig ntwerper. VISIE 2050: BRUSSEL AUTOVRIJ 1.. De chatische verkeersknp Gewest Brussel. 2.. Binnenstad Brussel: vetgangerseiland midden de verkeerschas. 3.. VISIE 2050: autvrij Brussel, een vetgangershfdstad. 4.. Trendbeuk: het fijnmazig tramplan. 5.. Zelfregulerend vrstedelijk tramnetwerk: beheersing pendel, stadsvlucht en cityvrming. 6.. Beleidsmaatregelen en -aandachtspunten. ACTUA 1.. Afscheid van de aut? 2.. Barcelna gaat vr verkeersvrije 'superblcks'. 3.. Dubai aan de Thames. 4.. Hasselt: stadsdistributie werkt. 5.. Vr u gelezen: 'Brusselse dichtheden en wnvrmen'. 1.. DE CHAOTISCHE VERKEERSKNOOP GEWEST BRUSSEL De cijfergegevens vlgens het 'Gemeentelijk Mbiliteitsplan' (GMP): Wereldrecrd files, pendelverkeer in en uit: Dagelijks kmen mensen in Brussel werken, waarvan met de aut kmen en met het penbaar verver. Niettegenstaande de vele treinverbindingen, gebruiken de pendelaars tch massaal de aut mdat de meeste mensen te ver van het statin wnen. Intern verkeer: ng te veel aut's vr krte verplaatsingen 51% autverkeer, 30 % penbaar verver en de verige 19 % te vet, per fiets, enz 62,2 % van de verplaatsingen zijn minder dan 5 km (=fietsafstand). Niettegenstaande de aanwezigheid van een ruim penbaar verversaanbd, gebruiken de inwners tch zeer veel de aut vr (krte) stedelijke verplaatsingen, mdat het penbaar verver niet kan cncurreren met de ruime vrzieningen vr de aut. Vlgens de meest recente enquêtes (bureau Inrix ) zu het intern autverkeer tt 32 % gedaald zijn en zu het aandeel van de penbaar verver gedaald zijn tt 26 % - wat tch weer wijst p de ntereikendheid van het penbaar verver. De parkeercijfers: Brussel telt een parkingptentieel van wagens ( langparkeerplaatsen), het merendeel p privédmein (het ttale ruimtebeslag bedraagt ha). In vergelijking met bijvrbeeld Zurich ( inw.) heeft Brussel vier maal meer parkeerplaatsen per inwner. Het parkeren kst in Kpenhagen 4 eur per uur, in Brussel in ndergrndse parkeergarage is dat ngeveer 2 eur per uur.

2 2 HET GEMEENTELIJK MOBILITEITSPLAN SAMENGEVAT Het beheerscntract van de Brusselse verversmaatschappij MIVB vrziet dat het penbaar verver tegen 2025 zwat 75 % meer reizigers zal meten ververen dan nu. Nieuwe tram - en metrlijnen Men wil een paar tramlijnen inveren en een paar metrlijnen verlengen. De MIVB wil nieuwe tramlijnen naar de rand van Brussel in te leggen. Men denkt na ver een verlenging van tramlijn 62 naar Zaventem. Nieuwe metr Vral de nrd-zuid as wil men verlengen: ten nrden naar Schaarbeek tt aan de NATO te Evere en ten zuiden naar Kalevet. Aanpak van de pendel en de files Met het Gewestelijk ExpressNet (GEN) wil men de capaciteit verhgen van de treinen met één trein per 15 minuten. Dit met aangevuld wrden met snelbussen. Verversmaatschappij 'De Lijn' wil tegen 2020 vier nieuwe vrstads-tramlijnen. Tramlijn P1: Brussel Lnderzeel Willebrek - Bm. Tramlijn P2: Brussel Dilbeek Lennik Ninve/Gik. Tramlijn P3: Brussel Brussels Airprt Haacht - Heist-p-den-Berg. Tramlijn P4: Jette Tervuren: cirkelvrmige tramverbinding rnd Brussel: de Randtram. Parkeerbeleid: Men wil minder langparkeerplaatsen van de , dat is: 16 % vermindering. Bedenking: het zu 75 % meten zijn in vergelijking met Zurich. Met de huidige parkeerplannen is de aut ng altijd de kning in Brussel. DE ZWAKHEDEN VAN HET MOBILITEITSPLAN VOOR BRUSSEL 1.. De versnippering van het netwerk van penbaar verver. 2.. Te grfmazig tramnetwerk. 3.. Overwaardering van de metr en het massatransprt. 4.. Het pendelverkeer: de fute verwachtingen in het GEN. 5.. Reginale tramlijnen: huidig cncept is cntraprductief. 6.. De missing link: transitparkings en het gebrek aan medig parkeerbeleid. 7.. Het bevrderen van de stadsvlucht. CITYVORMNG = DE VICIEUZE CIRKEL = BODEMLOOS VAT

3 3 1.. DE VERSNIPPERING IN HET NETWERK VAN OPENBAAR VERVOER Hiernder het antwrd p de vraag waarm de Brusselaars z veel de aut gebruiken. NMVB- stadsverkeer het bestaand NMVB-net: metr: 40 km, tram: 135 km en de bus: 450 km. De Lijn: vrstedelijk verkeer Het bestand reginaal net: 75 lijnen die tt het centrum drdringen en verlappend zijn aan de stedelijke bussen. Dit versnipperd systeem resulteert in slechte dienstverlening. Veel verlappingen: te grt aanbd bussen p plaatsen waar het niet ndig is. Znes die niet ged bediend zijn. Veel verstappen en gebrekkige cördinatie leidt veel ndels tijdsverlies. De aut heeft dus in Brussel een zeer cmfrtabele psitie, er is geen echte cncurrentie. MET DIT OPENBAAR VERVOERSNET IS HET ONMOGELIJK OM EEN AUTOVRIJE STAD TE REALISEREN! Het huidig Openbaar Verversnet te Brussel: een chatisch lappendeken. Rd: metr. Oranje: Pre Metr (=ndergrndse tram). Gren: tramnetwerk. Blauw: buslijnen. Wegens de grte cncentratie kantren is de O-W-metr-as is nu reeds ververzadigd De Nrd-Zuidverbinding via de beurs (pre-metr) is k verzadigd; men wil er een vlwaardige metr van maken m de capaciteit te verhgen.

4 4 2.. HET HUIDIG TRAMPLAN: te grfmazig Ter vergelijking: het vregere tramnetwerk 1955

5 5 3.. HET HUIDIG METROPLAN OVERWAARDERING VAN DE METRO De nieuwe lijnen: Naar Schaarbeek: 4 km. Drtrekken naar de NATO te Evere: 1,5 km. Ontdubbeling t.h.v. de Wetstraat: 2 km. N-Z as drtrekken naar Ukkel / Kalevet: 4,5 km. Ttaal : 120 km x 160 miljen/km = miljen eur (znder de nieuwe N-Z verbinding). Nadelen aan de metr. 1.. Heel duur: de kstprijs van het verlengen van de metr naar schaarbeek: 4 km kst 643 miljen eur, dus 160 miljen eur per km!!! (ude raming, incl. herinrichting bvengrndse aanleg). Hierdr wrdt het gebruik van het OV duurder en kan men niet veel meer investeren in sneltrams. (kstprijs sneltrams p eigen bedding: gemiddeld 10 miljen eur/km). 2.. Grtere lpafstanden: een ndergrnds spr is een heel dure investering en rendeert pas als het een grte capaciteit kan verwerken. Deze grte capaciteit impliceert een grte afstand tussen de halten. 3.. Cityvrming: een grte capaciteit betekent de mgelijkheid tt het cncentreren van veel mensen p een plaats p een krte tijd. Dit heeft grtschalige effecten tt gevlg langs de metrlijnen. De metr bevrdert dus de cityvrming: uitdrijving van de wnfunctie, reservaatvrming en eenzijdige cmpactheid. (kantrkanker)

6 6 4.. Verschraling stadsbeleving: mensen nder de grnd stppen betekent het elimineren van de stadsbeleving en het vergten van de nveiligheid. Wanneer de metr verschillende reservaten verbindt (werk, recreatie, shpping) kmt men tt de situatie dat men alle menselijke activiteiten kan vervullen znder de stad ng te zien. Waarm geeft het beleid vrrang aan de metr, niettegenstaande de hge investeringsksten en de vele andere nadelen? Hgere capaciteit geeft minder explitatieksten. Bvengrnds is er meer ruimte vr de aut. Men denkt ng altijd dat meer transprt k meer 'vruitgang' betekent, terwijl het eigenlijk 'achteruitgang' is. 4.. HET GEN : FOUTE VERWACHTINGEN Geen antwrd p de files Het GEN (gewestelijk expressnet) is een capaciteitsverhging van vral het treinverkeer met hier en daar wat snelbussen m de gaten p te vullen. De hamvraag is f dat zal vlstaan m de mensen te den verstappen p het penbaar verver? Het antwrd is neen mdat het systeem veel te grfmazig is en mdat men Brussel ng altijd veel te gemakkelijk met de aut binnen kan en er parkeren. Niemand zal geneigd zijn m van de aut ver te stappen naar een snelbus. Te grfmazig De suburbane gebieden rnd de hfdstad zijn de hfdrzaak van de files mdat men zich in deze gebieden alleen maar met de aut kan verplaatsen. De verspreide bebuwing verrzaakt immers een te grt vrtransprt vr het penbaar verver. Het GEN lst dat prbleem niet p mdat er geen treinen rijden in dit verkaveld landschap, het is een te grfmazig systeem. We weten dat binnen de ring van 30 km rnd Brussel, het GEN-gebied, zwat 70 % van de pendel naar Brussel met de aut gebeurt. In de tekening hiernder zie je de suburbane gebieden, de meeste aut s kmen uit een gebied met een straal van 15 km (aut/ov= 80/20 %, zie pendelplan). De znes langsheen de sprlijnen genereren uiteraard veel minder pendelaut s (aut/ov = 40/60 %). Op dit pendelplan zie je duidelijk dat het GEN de auts niet bereikt die gegenereerd wrden in de villaverkavelingen rnd de stad.

7 7 Het suburbane gebied dat het GEN niet bestrijkt genereert de meeste aut's. Prbleem nrdrand Brussel De berentrams van Wemmel, Meise-Lnderzeel, Wemmel en Asse zijn afgeschaft en vervangen dr ncmfrtabele bussen. Iedereen beseft nu dat dit een heel dmme beslissing was: inefficiënte buslijnen die zich vast rijden in het verkeer, lange rijtijden en gebrek aan rijcmfrt. Wie gaat er in het suburbaan gebied verstappen van de aut naar een snelbus met beperkt cmfrt? Het GEN vergrt de wn-werkafstand en stimuleert het ntstaan van satellietsteden en de verfransing. Vrbeeld Merchtem Merchtem wrdt nu al verwekerd dr appartementsbuw en (Franstalige ) inwijkelingen uit Brussel vanwege het statin dat binnen de 15 minuten van Brussel ligt. Als men het GEN tepast kmt er eigenlijk een massatransprtmiddel in dat landelijke drp zdat het binnen de krtste keren een satellietstad van Brussel kan wrden. Op deze wijze giet het grtschalige transprtsysteem de bewners van Brussel uit ver Merchtem. De maatregelen m bijvrbeeld de ambtenaren gratis naar Brussel te laten spren hebben geleid het vergrten van de wn-werkafstand en tt verzadiging van de treincapaciteiten. Op deze wijze zit men in een vicieuze cirkel met steeds grter wrdende transprtksten.

8 8 Het GEN kan niet znder de verbreding van Nrd-Zuid sprverbinding, deze is extreem duur en niet vr mrgen. Het vergrten van de capaciteit van de Nrd-Zuid-as kst tussen de 3,6 à 5,2 miljard eur en zal vele jaren aanslepen. Ter vergelijking: Met een dergelijke mega investering kan men ca 450 km sneltram aanleggen. Dit is meer dan geneg vr het ganse suburbaan gebied rnd Brussel. Het GEN is cntraprductief De zeer grte capaciteit die men aanbiedt en de snelheid waarmee men Brussel zal kunnen bereiken kunnen k een averechts effect hebben. Met het huidig parkeerbeleid (16 % vermindering parkeren) zal het leefmilieu niet verbeteren. De GEN-treinen zullen in het begin half gevuld rndrijden. Nadien zullen de Brusselaars de weg vinden naar de gedkpe wngebieden in de ged bereikbare satellietsteden en -drpen. Het verlpen van de stad zal p termijn de pendel versterken en de treinen zullen terug vllpen. En dan? Ng meer spren aanleggen? Ondertussen verledert de stad ng meer. Het investeren in steeds meer transprt is dus een vat znder bdem. Waarm het GEN niet bundelend zal werken Het GEN rijt de stad pen. De villawijken zullen blijven autverkeer genereren. Satellietdrpen en -steden zullen ntstaan. Samengevat 1.. Ng meer cityvrming. 2.. Ng meer stadsvlucht. 3.. Ng meer files. 4.. Tename van de pendel. 5.. Stimulans m ng verder van het werk in stad te gaan wnen. 6.. Ng grtere verversstrmen.

9 9 5.. DE NIEUWE REGIONALE TRAMLIJNEN: CONTRAPRODUCTIEF De Lijn kndigde aan dat ze tegen 2020 vier nieuwe tramlijnen vanuit Brussel gaat buwen: Tramlijn P1: Brussel Lnderzeel Willebrek - Bm. Tramlijn P2: Brussel Dilbeek Lennik Ninve/Gik. Tramlijn P3: Brussel Brussels Airprt Haacht - Heist-p-den-Berg. Tramlijn P4: Jette Tervuren: cirkelvrmige tramverbinding rnd Brussel: de Randtram FOUTE VISIE De nieuwe sneltramlijnen zijn eigenlijk een srt metr die vanuit de stad wrden drgetrkken, ze hebben een grte capaciteit en snelheid; het is massatransprt. Het is zeker geen 'berentram' met vele haltes zals dat vreger was. Er wrden geen parkings vrzien, men wil het vrtransprt per bus. Het is een harde lijn en geen fijnmazig netwerk dat zich krt bij de wningen bevindt. De verlp van de stad (=stadsvlucht van gezinnen met kinderen) wrdt gesimuleerd want er is grte wningnd in Brussel. Men zekt gedkpe appartementen en die kan men vinden in de landelijke gemeenten. In plaats van de pendel te verminderen zal deze vermeerderen en zullen landelijke drpen veranderen in vrsteden met alle sciale cnflicten van dien. Denk maar aan de verfransing en de 'vreemdelingen' die steeds meer pduiken in deze gebieden. Nu al zijn er plitieke strmingen die de nverdraagzaamheid aanklagen en dat zal verergeren als men z verder gaat. Het verkeersstructuur is altijd bepalend geweest vr de wijze waarp de stad zich zal uitbreiden. Dat was vreger k z, ten heeft het tramnetwerk gezrgd vr de vele 19 eeuwse uitbreidingen. De sneltram en het GEN zullen vr de tweede glf van

10 10 uitbreiding zrgen tt diep in de grene grdel en zelfs veel verder: tt in Bm en Puurs. Gevlg: de grene grdel kwijnt weg nder druk van de versnelde cityvrming (trens), versnelde verstedelijking (satellietsteden en drpen) DE GEPLANDE REGIONALE TRAMS MIKKEN VERKEERD EN MISSEN DE REELE PENDELSTROMEN DIE DE FILES VEROORZAKEN. TRAMLIJN NAAR LONDERZEEL Te lang: er is geen belangrijke pendel vanuit Bm f Willebrek. Te weinig haltes, te grfmazig. De pvang van het vrtransprt met transitparkings is te ver verwijderd (Willebrek) van de ptentiële wngebieden. TRAMLIJN NAAR NINOVE Deze zu priritair meten zijn gezien het ptentiële effect p het autgebruik en de files. TRAMLIJN NAAR HAACHT en Heist-p-den-berg Te lang: er is geen belangrijke pendel vanuit Haacht f Heist-p-den-berg. DE RINGTRAM Er is weinig verversvraag tussen Jette en Tervuren en k niet tussen Jette en Zaventem, een grte verversvraag is er wel richting centrum Brussel. Is deze ringtram ntstaan uit een irratinele 'Vlaamse reflex'?

11 DE MISSING LINK: DE TRANSITPARKINGS De ude studie dr Grep Planning uit 1979: ng steeds actueel. Opgemaakt dr prf Jan Tanghe, Wim Wessels en Hug Vanderstadt. Een prject van 250 miljen eur werd dr deze studie grtendeels afgeverd mdat de parkings te krt tegen de stad gelegen waren. De vrstellen m de parkings verder van de stad aan te leggen werden afgewezen mdat de stad Brussel geen vat had p het Vlaams grndgebied. Er bestnd geen enkele vrm van verleg. Grtschalige parkings aan de stadsrand: nefficient Geen antwrd p de files: het autverkeer tt aan de ring blijft bestaan, niet efficiënt: veel tijdsverlies bij verstappen, geldverspilling: heel dure parkings, milieuaantasting grene rand; vral gevelig in de rand van Brussel, massatransprt per metr is heel duur en leidt tt cityvrming: mnfunctinele kantrznes. Vrwaarden vr een efficiënt en werkzaam transitparkingsysteem vr Brussel: Minimaal vrtransprt: transitparking z krt mgelijk bij de wning. Cmfrtabel netwerk: grte frequentie, snelle verbinding en geen verstappen. Minimaal natransprt: rechtstreekse verbinding met de bestemming. Men vrziet in de huidige vrstellen van het GMP : te weinig parkings m de stad autluw te maken, de parkings zijn te krt tegen de stad gelegen. Een vrbeeld: een transitparking aan de Japanse tren. Eerst en vral is deze te krt tegen de stad gelegen. Ten tweede met men heel wat trappen den m de A12 te vet ver te steken, (denk aan winterweer en aan het tijdsverlies) Dit is een achteruitgang qua cmfrt: dergelijk slecht cmfrt kan niet cncurreren met het huidige aut- systeem.

12 HET BEVORDEREN VAN DE STADSVLUCHT Brussel heeft een grte stadsvlucht gekend van de rsprnkelijke bewners mwille van de nleefbaarheid vr gezinnen met kinderen. Diegenen die het knden betalen kchten een stuk grnd in de rand van de stad. De stad liep niet leeg: ze werd (terug) pgevuld met immigranten en kantrgebuwen. Nu zien we het fenmeen dat de stad verlpt vanwege de huidige acute wningnd. ( nieuwe bewners te huisvesten..) De grtschalige transprtvrzieningen zals het GEN zullen die bewners naar de satellietsteden laten verlpen vanwege de tekrten aan betaalbare wningen in de stad. Op deze wijze zien we dat het GEN geen plssing biedt aan de files en dat het integendeel ng meer pendelverkeer genereert. Een kwalitatieve wnmgeving en een leefbare verdichting zijn pas mgelijk als de aut vr een grt deel (3/4) verdwijnt uit Brussel. Dit is alleen mgelijk als men wnt waar men werkt, in een aangenaam wnmilieu (geen wntrens) en met een kwalitatief fijnmazig transprtnet zals de sneltram. SAMENVATTEND, DE HUIDIGE PLANNING EN VISIE VAN HET BRUSSELS GEWEST Brussel heeft geen drtastend plan m de verkeersprblemen p te lssen. De rzaak hiervan is.a.: 1.. de versnippering van de bevegdheden tussen de 19 gemeenten nderling en k de slechte cmmunicatie met Vlaanderen. 2.. de nadruk p de massatransprtsystemen. De fute mega investeringen in massatransprt in het GEN en de nrd zuid verbinding: 3,6 à 5,2 miljard eur METRO: 1,9 miljard eur, zullen niet echt renderen (in verhuding tt de investeringkst) de files zullen blijven, de stad blijft nleefbaar vr gezinnen met kinderen, zullen leiden naar geldgebrek vr de juiste investeringen. Drie tramlijnen in een decentraal netwerk geven een hger cmfrt en zijn samen veel gedkper dan één metrlijn. Capaciteit in persnen per uur bij gelijke frequentie gelede bus 900 tram metr Advies Stppen met ng meer kantrcncentraties en ng meer trens. De huidige harde metrlijnen behuden vr de bestaande kantrznes en aanvullen met een fijnmazig tramnetwerk.