PESTPROTOCOL. Chr. Basisschool Oostergeest. Brinnummer: Laan van Oostergeest GA Warmond

Transcriptie

1 1 PESTPROTOCOL Chr. Basisschool Oostergeest Brinnummer: Laan van Oostergeest GA Warmond

2 2 Protocol PESTEN OP SCHOOL Pesten is een wezenlijk en groot probleem. Pestgedrag vind je bij kinderen van alle leeftijden, in alle bevolkingsgroepen, dus ook bij ons op school. Er zijn preventieve maatregelen genomen om pesten te voorkomen en die zorgen voor een veiliger omgeving op school. Het is echter belangrijk te onderkennen dat er altijd gepest zal worden. Het hoort bij het schoolleven en hoewel ongewenst, is het belangrijk om pesten toch als een "normaal" voorkomend verschijnsel tegemoet te treden. Plagen en pesten. Het is belangrijk oog te hebben voor het onderscheid tussen plagen en pesten Plagen Gebeurt onbezonnen of spontaan. Heeft geen kwade bijbedoelingen. Duurt niet lang, gebeurt niet vaak en is onregelmatig. Speelt zich af tussen "gelijken". Is meestal te verdragen of zelfs plezierig, maar het kan ook kwetsend of agressief zijn. Meestal één tegen één. De rollen liggen niet vast: nu eens plaagt de ene, dan de andere. De pijn, lichamelijk of geestelijk, is draaglijk en van korte duur. Soms wordt ze als prettig ervaren (plagen is kusjes vragen!). Pesten Gebeurt met opzet: de pestkop weet vooraf wie hij of zij zal pesten, op welke manier en wanneer. Wil iemand bewust kwetsen of kleineren. Kan lang blijven duren, gebeurt meer dan eens, is systematisch. Houdt niet vanzelf op na een poosje. De strijd is ongelijk: de pestkop heeft altijd de bovenhand: De pestkop voelt zich zo machtig als het slachtoffer zich machteloos voelt. De pestkop heeft geen positieve bedoelingen wil pijn doen, vernielen of kwetsend. Meestal een groep (pestkop, meelopers en supporters) tegenover één geïsoleerd slachtoffer. Heeft een vaste structuur. De pestkoppen zijn meestal dezelfde, de slachtoffers ook. Als de slachtoffers wegvallen, kan de pestkop wel op zoek gaan naar een ander slachtoffer. Als er niet op tijd wordt ingegrepen, kunnen de lichamelijk en geestelijke gevolgen ingrijpend zijn en lang nawerken. De relaties worden na het plagen meteen hervat. Het is niet makkelijk om na het pesten een evenwichtige relatie te vinden; het herstel gaat moeilijk en traag. Het geplaagde kind blijft een volwaardig lid van de groep. De groep lijdt niet onder plagerijen of vindt nadien meteen haar draai terug. Het gepeste kind is geïsoleerd, voelt zich eenzaam en voelt dat het niet meer bij de groep hoort. De groep lijdt onder een dreigend, onveilig gevoel. Iedereen is angstig, de kinderen vertrouwen elkaar niet meer, ze zijn niet erg open of spontaan er zijn weinig echte vriendjes in de groep.

3 3 Duidelijk is dat structureel pesten kinderen tot wanhoop brengt. De lijst van traditionele pestvormen is groot. Nieuw en nog minder grijpbaar dan het traditionele pesten is het digitale pesten: tjes, sms-en, mobiel bellen, etc. Een vorm van pesten die meer op afstand plaatsvindt, anoniem en non-stop is. De pakkans van de pester is klein en werkt daardoor het structureel pesten in de hand. Zelfs thuis zijn de slachtoffers niet meer veilig. Aanleiding tot pesten Het zijn niet alleen de brildragertjes, de beugelbekjes, langneuzen, sproetekoppies, stotteraars of "bruine" kinderen die gepest worden. Een afwijkend gedrag of uiterlijk alléén is zelden de aanleiding tot het pesten. Meestal zijn het de kwetsbare kinderen, die zich niet effectief verdedigen en wat hulpeloos reageren, die het slachtoffer van pesterijen worden - ongeacht hun uiterlijk of kleding. Soms wordt een zondebok het slachtoffer van één leerling, soms pest een hele klas één enkele leerling. In het eerste geval is er sprake van een (ongelijke) machtsstrijd: de pestkop wil zijn (haar) superioriteit bewijzen. In het tweede geval is het pesten een signaal voor onrust/onvrede binnen de groep. Dan is er zeker alle aanleiding om het pesten op klassikaal niveau bespreekbaar te maken! Kenmerkend voor de pestkop/de dader: Pestgedrag komt vaak voort uit eigen onzekerheid. Een pestkop wil vaak eigen onmacht en zwakheid verbloemen. Veel pestkoppen hebben een negatief zelfbeeld dat zij overschreeuwen met bravoure, tegenover een leerling die zij als "zwakker" beschouwen. Op die manier proberen pestkoppen voor zichzelf een hogere plaats in de groep ("de pik-orde") te verwerven. Het kan ook zijn dat ze andere kinderen pesten om te voorkomen dat ze zelf gepest worden. Kenmerkend voor de zondebok/het slachtoffer: De meeste slachtoffers zijn "sociaal onhandig": uit verlegenheid of faalangst reageren zij net verkeerd. Daardoor lijkt het wel eens of ze het zelf uitlokken. De meeste slachtoffers hebben (of krijgen als gevolg van het pesten) een negatief zelfbeeld. Anders dan bij de pestkoppen het geval is, uiten zij dat niet met bravoure, maar juist door zich terug te trekken en af te sluiten. Daardoor worden ze nog kwetsbaarder! Ook fysiek zwakke kinderen lopen het risico een zondebok te worden. Kenmerken voor getuigen van pesterijen Zij durven niet in te grijpen. Dit gebeurt uit angst voor allerlei mogelijke negatieve gevolgen. Bij deze getuigen gaat het niet alleen om klasgenoten, maar ook om leerkrachten. De omstanders van de pestpraktijken zijn onder te verdelen in meerdere groepen: zij die actief mee pesten uit angst om zelf slachtoffer te worden, zij die actief mee pesten omdat ze er op de één of andere manier voordeel bij hebben, zij die niet mee pesten, maar ook niet durven reageren, hoewel ze dat vaak

4 4 eigenlijk wel zouden willen, zij die niet in de gaten hebben wat zich afspeelt. In feite zijn dus vaak de meeste leerlingen op de hoogte van het pesten, maar durft niemand er met buitenstaanders over te praten. Pesten aanpakken Pesten is een probleem dat wij onder ogen zien en op onze school serieus aan willen pakken. Daar zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden: Pesten moet als probleem worden gezien door alle direct betrokken partijen: *leerlingen (gepeste kinderen, pesters en de zwijgende groep) *leerkrachten en de ouders/ verzorgers (hierna genoemd: ouders) Preventief. De school moet proberen pestproblemen te voorkomen. Los van het feit of pesten wel of niet aan de orde is, moet het onderwerp pesten met de kinderen bespreekbaar worden gemaakt, aan de hand van de opgestelde regels. Als pesten optreedt, moeten leerkrachten (in samenwerking met de ouders) dat kunnen signaleren en duidelijk stelling nemen Curatief. Wanneer pesten ondanks alle inspanningen toch weer de kop opsteekt, moet de school beschikken over een directe aanpak. Deze voorwaarden vormen de basis om het pestprobleem op school aan te pakken. Hoe gaan wij daar mee om? PREVENTIEF - Op school stellen we regelmatig een onderwerp aan de orde, zoals: - veiligheid - omgaan met elkaar - rollen in een groep - aanpak van ruzies etc. kunnen aan de orde komen. - Andere werkvormen zijn ook denkbaar, zoals: - spreekbeurten - rollenspelen - regels met elkaar afspreken over omgaan met elkaar

5 5 - groepsopdrachten. De lessen van de Kanjertraining bieden goede mogelijkheden om deze onderwerpen en werkvormen aan de orde te stellen. - Het voorbeeld van de leerkrachten (en thuis de ouders) is van groot belang. Er zal minder gepest worden in een klimaat waar duidelijkheid heerst over de omgang met elkaar, waar verschillen worden aanvaard en waar ruzies niet met geweld worden opgelost maar uitgesproken. Agressief gedrag van leerkrachten, ouders en de leerlingen wordt niet geaccepteerd. Leerkrachten horen duidelijk stelling te nemen tegen dergelijke gedragingen. - Een effectieve methode om pesten te voorkomen, binnen de perken te houden of te doen stoppen, is het afspreken van regels voor de leerlingen. De kanjerregels gelden in alle groepen van onze school. CURATIEF Wanneer leerlingen ruzie met elkaar hebben en/of elkaar pesten proberen zij en wij: STAP 1: Er eerst zelf ( en samen) uit te komen. STAP 2: Op het moment dat een van de leerlingen er niet uitkomt ( in feite het onderspit delft en verliezer of zondebok wordt) heeft deze het recht en de plicht het probleem aan de meester of juf voor te leggen. STAP 3: De leerkracht brengt de partijen bij elkaar voor een verhelderingsgesprek en probeert samen met hen de ruzie of pesterijen op te lossen en (nieuwe) afspraken te maken. STAP 4: Bij herhaling van pesterijen tussen dezelfde leerlingen en bij herhaaldelijk pestgedrag neemt de leerkracht duidelijk stelling en geeft aan dat contact opgenomen zal worden met de ouders van betrokkenen. De leerkracht heeft gesprekken met ouders van zowel pester als gepeste leerling met daarbij de volgende punten: - toelichting hoe de leerkracht vastgesteld heeft dat er echt gepest wordt - informatie en adviezen aan de ouders (zie ook verder) - toelichting en afstemmen vervolgtraject (verschillende fasen in consequenties en sancties) Er volgen consequenties en sancties (zie onder).

6 6 Consequenties en sancties De leerkracht heeft vastgesteld dat een leerling wordt gepest (of de gepeste of medeleerlingen komen het bij hem melden en/of de leerkracht heeft eigen bevindingen) Vervolgens leveren stap 1 t/m 3 en de gemaakte afspraken tijdens het oudergesprek geen positief resultaat op. De leerkracht neemt duidelijk een stelling in. De straf is opgebouwd in 5 fases; afhankelijk hoelang de pester door blijft gaan met zijn / haar pestgedrag en geen verbetering vertoont in zijn / haar gedrag: Fase 1: Gesprekken met ouders van pester en van gepeste leerling Een of meerdere pauzes binnen blijven, Gedurende deze tijd bereidt de leerling een spreekbeurt of boekbespreking voor over het onderwerp pesten Nablijven tot alle kinderen naar huis vertrokken zijn Een schriftelijke opdracht zoals een stelopdracht over de toedracht en zijn of haar rol in het pestprobleem Afspraken maken met de pester over gedragsveranderingen. De naleving van deze afspraken komen aan het einde van iedere week (voor een periode) in een kort gesprek aan de orde. Fase 2: Fase 3: Fase 4: Een gesprek met de ouders, als voorgaande acties op niets uitlopen. De medewerking van de ouders wordt nadrukkelijk gevraagd om een einde aan het probleem te maken. De school heeft alle activiteiten vastgelegd en de school heeft al het mogelijke gedaan om een einde te maken aan het pestprobleem. Bij aanhoudend pestgedrag kan deskundige hulp worden ingeschakeld zoals de Schoolbegeleidingsdienst, de schoolarts van de GGD of schoolmaatschappelijk werk. Bij aanhoudend pestgedrag kan er voor gekozen worden om een leerling tijdelijk in een andere groep te plaatsen, binnen de school. Ook het (tijdelijk) plaatsen op een andere school behoort tot de mogelijkheden. Fase 5: In extreme gevallen kan een leerling geschorst of verwijderd worden.