Sensorische gevoeligheid: een nieuwe autisme-specifieke vragenlijst
|
|
- Kurt van der Woude
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Sensorische gevoeligheid: een nieuwe autisme-specifieke vragenlijst Marieke Kuiper, promovenda Dr. Lisette Verhoeven Prof. Dr. Hilde Geurts
2 Inhoud Sensorische gevoeligheid (bij autisme) Huidige instrumenten Nieuwe vragenlijst Onderzoek
3 Inhoud Sensorische gevoeligheid (bij autisme) Huidige instrumenten Nieuwe vragenlijst Onderzoek
4 Sensorische gevoeligheid
5 Sensorische gevoeligheid
6 Sensorische gevoeligheid Sensorische integratie, sensorische verwerking, hoog sensitief, hypoen hypersensitiviteit, sensation-seeker, overprikkelt of onderprikkelt, etc. Sensorische gevoeligheid is een hypo- of hyperreactie op een zintuigelijke prikkel of prikkels. Hypo- en hyperreacties kunnen voorkomen binnen dezelfde persoon!
7 Zintuigelijke prikkels Visueel Auditief Smaak Reuk Aanraking Evenwicht Proprioceptie (Lichaamsbeleving) bron plaatje:
8 Sensorische gevoeligheid & ASS Leo Kanner (1943) He [Donald, 5 years old] spun with great pleasure anything he could size upon to spin. He kept throwing things on the floor, seeming to delight in the sounds they made. Prevalence 60-96% (Dunn et al., 2002; Baranek et al., 2006; Billstedt et al., 2007; Leekham et al., 2007; Lane et al., 2011; Marco et al., 2011)
9 Visueel Intensiteit van het licht (fel licht) Felle kleuren Natuurlijk licht Donker(der) Patronen (e.g., staren naar schappen in de winkel, herhaling van producten) Robertson & Simmons, 2015
10 Auditief Harde geluiden (pijnlijk) Zachte geluiden (irritatie) Frequentie van geluiden Harde muziek (zelfgekozen) ASMR: bijv. haarkammen (YouTube) (e.g., ventilator in computer) Robertson & Simmons, 2015
11 Reuk Intensiteit Verminderd vermogen om eraan te wennen Robertson & Simmons, 2015
12 Tactiel Zachte aanraking Knuffelen Textuur van voedsel Pijn (hypo) Koude, gladde oppervlakten Druk op het lichaam (e.g., drukvest, zware deken) Temperatuur (hypo) Robertson & Simmons, 2015
13 Fysieke Reacties Pijn Hoofdpijn/migraine Misselijkheid Ontspanning (ogen ontspannen bij natuurlijk licht) Makkelijker in slaap vallen Rustgevend/ geruststellend (stofzuiger) Robertson & Simmons, 2015
14 Gebrek aan controle Factoren Stemming en mentale gesteldheid Niet kunnen wennen aan stimuli Single channel processing : het idee dat er maar 1 zintuig per keer verwerkt kan worden. Copingstrategieën Robertson & Simmons, 2015
15 Onderzoek Schauder & Benneto, 2016
16 Vragenlijstonderzoek Atypische responses bij mensen met autisme op alle modaliteiten ten opzichte van mensen zonder autisme (e.g., minder prikkels zoekend ) Hyperreactiviteit t.a.v. sensorische prikkels hangt samen met ASS kenmerken (Tavassoli et al., 2014)
17 Tactiel Zelfrapportage van atypische tactiele reacties bij autisme (Baranek et al., 1997) Behandeling: frequent gebruik van tactiele interventies zoals een zware deken of drukvest. Mensen met autisme rapporteren: liever niet aanraken of knuffelen! Dia gebaseerd op presentatie van Dr. John Moores (Liverpool University) bij NAC (2017)
18 Temperatuur Fijne aanraking Tactiel Naaldenprik Druk Vibratie Dia gebaseerd op presentatie van Dr. John Moores (Liverpool University) bij NAC (2017)
19 Tactiel Quantitative Sensory Testing Batterij met 13 technieken: - 4 maten om aanraking te onderscheiden - Temperatuur detectie (warm/koud) - Mechanische detectie - Vibrotactiele detectie Dia gebaseerd op presentatie van Dr. John Moores (Liverpool University) bij NAC (2017)
20 Tactiel: drempelwaarden Temperatuur: - Hogere drempelwaarden voor warm en koud bij autisme (Duerden et al., 2015) - Geen verschil (Cascio et al., 2008) Vibrotactiele detectie: - Lagere drempelwaarden bij autisme (Blakemore et al., 2006; Cascio et al., 2008) Mechanische detectie: - Geen significant verschil (Cascio et al., 2008) Dia gebaseerd op presentatie van Dr. John Moores (Liverpool University) bij NAC (2017)
21 Tactiel: onderscheidend vermogen Geen (systematische) verschillen tussen mensen met en zonder autisme Kunnen wel voorkomen, maar dan vaak op een specifieke plek of frequentie Dia gebaseerd op presentatie van Dr. John Moores (Liverpool University) bij NAC (2017)
22 Pijn Hypergevoeligheid voor druk bij autisme (Fan et al., 2013) Pijn hypergevoeligheid bij autisme (Fan et al., 2013) Pijn (temperatuur) hypergevoeligheid bij autisme (Cascio et al., 2008) Geen verschil in pijn (Bird et al., 2010) Hypo-gevoeligheid? Dia gebaseerd op presentatie van Dr. John Moores (Liverpool University) bij NAC (2017)
23 Inhoud Sensorische gevoeligheid (bij autisme) Huidige instrumenten Nieuwe vragenlijst Onderzoek
24 Vragenlijsten Validiteit: meet de test wat hij zou moeten meten? Betrouwbaarheid: meten alle items hetzelfde? Voorbeeld AQ
25 Vragenlijsten AQ: meet het autismekenmerken? vergelijk met andere autisme vragenlijsten of factor analyse (bij nieuwe vragenlijst) meet het wat anders dan bijv. een vragenlijst voor angst? vergelijk met een angst vragenlijst meten de items hetzelfde kernmerk? interne consistentie als ik deze test na een paar weken nogmaals afneem, meet deze dan hetzelfde? test/hertestbetrouwbaarheid
26 Huidige instrumenten - volwassenen Internet Bogdashina vragenlijst Vragenlijst Sensorische Gevoeligheid (Minshew & Hobson, 2008; Nederlandse vertaling: Lever & Geurts, 2012) Adolescent/Adult Sensory Profile (Brown & Dunn, 2002; Nederlandse vertaling: Rietman, 2007)
27 Huidige instrumenten - volwassenen VSG* AASP Items Validiteit? Betrouwbaarheid (totaalscore) Test-hertest?? Score per zintuig X X Totaalscore X Hypo/Hyper X X Autisme X * Voorlopige (tussentijdse) resultaten
28 Huidige instrumenten - volwassenen VSG* AASP GSQ* Items Validiteit? Betrouwbaarheid (totaalscore) Test-hertest?? eind 2017 bekend Score per zintuig X X Totaalscore X Hypo/Hyper X X Autisme X * Voorlopige (tussentijdse) resultaten
29 Inhoud Sensorische gevoeligheid (bij autisme) Huidige instrumenten Nieuwe vragenlijst Onderzoek
30 Glasgow Sensory Questionnaire (GSQ) Originele auteurs: Ashely E. Robertson & David R. Simmons (2012) Afgelopen 12 maanden 42 items Elke modaliteit (e.g., auditief) heeft 6 items, waarvan 3 hypo-items en 3 hyper-items.
31 Glasgow Sensory Questionnaire (GSQ) Nooit (0) - zelden (1) - Soms (2) - Vaak (3) - Altijd (4); range 0-68 Subtotaal scores: een score voor hypo, een score voor hyper en een score per modaliteit Totaalscore: is iemand sensorisch gevoelig (hypo- en hypersensitiviteit gecombineerd)
32 Glasgow Sensory Questionnaire (GSQ)
33 Glasgow Sensory Questionnaire (GSQ)
34 Glasgow Sensory Questionnaire (GSQ)
35 Inhoud Sensorische gevoeligheid (bij autisme) Huidige instrumenten Nieuwe vragenlijst Onderzoek
36 Glasgow Sensory Questionnaire (GSQ) Relatie met AQ: Originele GSQ: r =.775 (p <.001) GSQ-NL*: r =.747 (p <.001) Hoe hoger iemand op de AQ scoort, hoe meer frequent en extreme reacties (hypo- én hyper-) iemand rapporteert ten aanzien van sensorische prikkels. * Voorlopige (tussentijdse) resultaten
37 Glasgow Sensory Questionnaire (GSQ) GSQ* (n = 140) Horder et al. (2014) Alle items samen AASP r =.828***.716*** Sociale vaardigheden (IOA; frequentie) r = -.464*** - * Voorlopige (tussentijdse) resultaten; *** p <.001
38 Glasgow Sensory Questionnaire (GSQ) Interne consistentie: Originele GSQ: Cronbach s alpha r =.935 GSQ-NL: Cronbach s alpha r =.991 Test-hertestbetrouwbaarheid: eind 2017! * Voorlopige (tussentijdse) resultaten
39 Glasgow Sensory Questionnaire (GSQ) Japanse versie (2014) Franse versie (2017) Nederlandse versie: interesse vanuit andere instanties in Nederland en België (e.g., Donders Instituut Nijmegen; Universiteit Leuven)
40 Glasgow Sensory Questionnaire (GSQ) Begin 2018 worden de eindresultaten verwacht! In Glasgow (UK) is de GSQ voor kinderen in ontwikkeling (Robertson & Simmons).
41 Gevoeligheid voor geluid bij autisme Literatuur: hyperreacties t.a.v. geluid bij mensen met ASS. Mogelijke oorzaken? (lichamelijk) wennen aan de prikkel: Habituatie? (Hutt et al., 1964) Drempelwaarden
42 Gevoeligheid voor geluid bij autisme 24 volwassenen met en 24 zonder autisme Leeftijd jaar IQ > 70 Vragenlijsten: AASP & GSQ Fysiologische metingen
43 Gevoeligheid voor geluid bij autisme Basismeting: Is het lichaam rustig of gestrest in basis? Habituatie-taak: toon (1000 Hz) en Drempel-taak: 60 db toon
44 Gevoeligheid voor geluid bij autisme Skin conductance response Hartslagvariabiliteit
45 Gevoeligheid voor geluid bij autisme Went het lichaam van mensen met autisme aan herhaalde geluiden? Horen mensen met autisme geluiden eerder dan mensen zonder autisme? Resultaten begin 2018
46 Einde GSQ Nederlandse versie; eerste aanwijzingen: mogelijk bruikbaar voor klinische praktijk en wetenschappelijk onderzoek > begin 2018 Resultaten van gecombineerd onderzoek (vragenlijsten en fysiologische metingen) naar gevoeligheid voor geluid > begin 2018
Prikkelverwerking bij (jong)volwassenen met ASS. Hanneke Lamberink & Marret Fortuin. Even voorstellen
Prikkelverwerking bij (jong)volwassenen met ASS Manieren van prikkelverwerking en de invloed op het dagelijks leven Hanneke Lamberink & Marret Fortuin Even voorstellen Ontwikkelingspsychologie en Klinische
Nadere informatieSI= Sensorische informatieverwerking. Sensorische Informatieverwerking en intelligentie SENSORY PROCESSING. Psychologie is de kunst van het verstaan
SI= Sensorische informatieverwerking Sensorische Informatieverwerking en intelligentie Waarom SI? Wat is SI? Hoe zien we SI-problemen? Wat is het verband tussen Intelligentie en SI? André Rietman, Erasmus
Nadere informatieAutisme in de levensloop. Conclusies. Overzicht. Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis
in de levensloop Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis Conclusies 1. Het is! om in verschillende levensfases diagnostisch onderzoek te herhalen.. Het is! om comorbiditeit goed in
Nadere informatieJe brein breken over prikkels
1 Je brein breken over prikkels Programma Prikkelverwerking op meerdere niveaus Prikkels- de sensorische wereld Alertheid en activatie Problemen in de prikkelverwerking André Rietman Erasmus MC Sophia
Nadere informatieAutisme en sensaties. een contradictio in terminis?
Autisme en sensaties een contradictio in terminis? Wassenaar 16-11-2013 Ina van Berckelaer-Onnes Universiteit Leiden Gezondheidsraad (2009) Autismespectrumstoornissen: een leven lang anders! Prevalentie:
Nadere informatieUniversity of Groningen
University of Groningen De ontwikkeling van prikkelverwerking bij mensen met een Autisme Spectrum Stoornis en de invloed van hulp en begeleiding gedurende het leven. Fortuin, Marret; Landsman-Dijkstra,
Nadere informatieDiagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst
Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Congres Moderne Dementiezorg Sessie Vroegsignalering en diagnosestelling 28 november 2011 Prof. dr. Philip Scheltens Dr. Sietske Sikkes VU Medisch Centrum
Nadere informatieBijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1
Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1 Moet voldoen aan de criteria A, B, C en D A. Aanhoudende tekorten in sociale communicatie en sociale interactie in meerdere
Nadere informatiePijn meten bij ouderen met dementie; hoe doe je dat?
Pijn meten bij ouderen met dementie; hoe doe je dat? Dr. Sandra Zwakhalen Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1 Dialogen rond dementie Lijden deze ouderen pijn? Hoe kunnen we pijn
Nadere informatieKANS OP SLAGEN. Definitie van probleemgedrag. Autisme en Probleemgedrag. Steven Degrieck. 14 juni 2012. Definitie van probleemgedrag
KANS OP SLAGEN Definitie van probleemgedrag Autisme en Probleemgedrag Steven Degrieck 14 juni 2012 Altijd een sociale definitie (normen; omgeving) Gevaar voor persoon zelf, gevaar voor omgeving of belemmert
Nadere informatieIeder kind is uniek, maar vooral dat van mij. Kinderen en psychiatrie Dr. Pieter De Kimpe Kinder- en Jeugdpscychiater
Ieder kind is uniek, maar vooral dat van mij Kinderen en psychiatrie Dr. Pieter De Kimpe Kinder- en Jeugdpscychiater Kinderen en psychiatrie Ook binnen de geneeskunde vindt er nog heel wat stigmatisering
Nadere informatiePrikkelverwerking en epilepsie. Jacqueline Goudswaard, NVAVG-SEIN symposium13 april 2018
Prikkelverwerking en epilepsie Jacqueline Goudswaard, NVAVG-SEIN symposium13 april 2018 There was nothing in the intellect that was not first in the senses ( Aristoteles) Zintuigen liggen aan de basis
Nadere informatieDe wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk. Maaltijdsalade. Disclosure belangen. Hilde M.
De wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk Hilde M. Geurts @dutcharc 1 Disclosure belangen Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatieEen nieuw instrument voor sensorische gevoeligheid
EERSTE VERKENNINGEN Een nieuw instrument voor sensorische gevoeligheid Anne G. Lever en Hilde M. Geurts SAMENVATTING SUMMARY Binnen de DSM-5 wordt sensorische gevoeligheid opgenomen als één van de symptomen
Nadere informatieBio (EEG) feedback. Reflecties vanuit de klinische praktijk. Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven
Bio (EEG) feedback Reflecties vanuit de klinische praktijk Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven Neurofeedback -Een vraag uit de spreekkamer- Minimaal 1500 Literatuur 2008 literatuur search
Nadere informatieSensorische informatieverwerking bij jongeren met een autisme spectrum stoornis
Masterthesis Orthopedagogiek Werkveld Leerlingenzorg Sensorische informatieverwerking bij jongeren met een autisme spectrum stoornis Onderzoek in opdracht van VSO De Korenaer Auteur: A. R. T. Verheijen
Nadere informatieRoxanne van der Star Aline Ham
Sensorische integratie bij Jongeren na hersenschudding Roxanne van der Star Aline Ham Inhoud presentatie Wat is sensorische integratie (SI) Hoe ontstaan SI klachten Hoe uiten SI klachten zich in de verschillende
Nadere informatieAutisme en speciale interesses: punt van zorg of kracht? Dr Rosa Hoekstra, Institute of Psychiatry, Psychology & Neuroscience, King s College London
Autisme en speciale interesses: punt van zorg of kracht? Dr Rosa Hoekstra, Institute of Psychiatry, Psychology & Neuroscience, King s College London Overzicht Autisme en speciale interesses Motivatie achter
Nadere informatieJanuari 2011 nl. Diagnose Informatie Systeem
Januari 2011 nl Diagnose Informatie Systeem Inhoud Introductie Voordelen Het systeem in het kort Kosten Demonstratie Introductie DiagnoseIS is een interactief platform voor het afnemen, scoren en rapporteren,
Nadere informatieHelpt het hulpmiddel?
Helpt het hulpmiddel? Het belang van meten Zuyd, Lectoraat Autonomie en Participatie Faculteit Gezondheidszorg Dr. Ruth Dalemans, Prof. Sandra Beurskens 08-10-13 Doelstellingen van deze presentatie Inzicht
Nadere informatieDe Sensatie van een Goed Leven Workshop Zonder gelijkwaardigheid geen communicatie
31-01-2019 De Sensatie van een Goed Leven Workshop Zonder gelijkwaardigheid geen communicatie Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met
Nadere informatie23-1-2014. Classificeren en meten. Overzicht van de officiële definities van de meter sinds 1795. Raymond Ostelo, PhD. Klinimetrie
Raymond Ostelo, PhD Professor of Evidence-Based Physiotherapy Dept. Health Sciences EMGO+ Institute for Health and Care Research VU University Amsterdam, the Netherlands r.ostelo@vumc.nl 1 Classificeren
Nadere informatieEmotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD
Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Valerie Van Cauwenberghe en Prof. dr. Roeljan Wiersema Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Dit onderzoek werd uitgevoerd door: Prof. dr.
Nadere informatieSI bij SMs ontwikkeling
SI bij SMs ontwikkeling De zintuigen. 1) Ruiken, olfactorisch 2) Zien, visuele systeem 3) Horen, auditieve systeem 4) Proeven, gustatorisch 5) Voelen, tactiele systeem 6) Evenwichtorgaan, vestibulaire
Nadere informatieHet Wiebelkinderen Onderzoek naar Betere Breinprestaties en LeerEffecten
Het Wiebelkinderen Onderzoek naar Betere Breinprestaties en LeerEffecten Celeste Meijs, Inge van der Wurff, Renate de Groot Open Universiteit Petra Hurks, Christine Resch Universiteit Maastricht Inhoud
Nadere informatieWelke vragenlijst voor mijn onderzoek?
Welke vragenlijst voor mijn onderzoek? NHG wetenschapsdag 2010 Caroline Terwee Kenniscentrum Meetinstrumenten VUmc Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek VU medisch centrum Inhoud 1. Presentatie 2. Kritisch
Nadere informatieVragenlijst voor Inventarisatie van Sociaal gedrag van Kinderen (VISK)
Instrument Vragenlijst voor Inventarisatie van Sociaal gedrag van Kinderen (VISK) De VISK is ontwikkeld om sociaal probleemgedrag van kinderen met (mildere) varianten van pervasieve ontwikkelingsstoornissen
Nadere informatieTSCYC. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. HTS Report. Julia de Vries ID Datum Ouderversie
TSCYC Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen HTS Report ID 15890-3156 Datum 18.07.2017 Ouderversie Informant: Jeroen de Vries Vader INLEIDING TSCYC 2/8 Inleiding De TSCYC is een vragenlijst
Nadere informatieGeluks factoren bij autisme
Geluks factoren bij autisme Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis Conclusies 1. De kwaliteit van leven (KvL) is bij mensen met autisme gedurende de levensloop relatief laag. 2.
Nadere informatieStroke-Adapted Sickness Impact Profile (SA-SIP-30)
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Stroke-Adapted Sickness Impact Profile (SA-SIP-30) November 2017 Review: 1. M. Post, B Dijcks 2. Eveline van Engelen Invoer: Marsha Bokhorst 1 Algemene gegevens
Nadere informatieWerken met Aandacht. Vraag: Wat is er nodig voor een goede werkhouding? Programma. Neuropsychologie: Drie assen. Triune brain.
1 Werken met Aandacht Programma Inleiding Werkhouding 20 maart 2015 Congres Aandacht André Rietman Gz- en neuropsycholoog Ergotherapeut A. Vier Niveaus: het model B. Diagnostiek C. Problemen D. Aanpak
Nadere informatiePijn-Coping-Inventarisatielijst (PCI) Kraaimaat, Bakker & Evers (1997)
Pijn-Coping-Inventarisatielijst (PCI) Kraaimaat, Bakker & Evers (1997) Achtergrond In de literatuur over (chronische)pijn wordt veel aandacht besteed aan de invloed van pijncoping strategieën op pijn.
Nadere informatieAutisme en de gevolgen Els Ronsse / MDR
Autisme en de gevolgen Els Ronsse / www.psysense.be MDR Voorkomen? Voor het hele spectrum komen een aantal studies onafhankelijk van elkaar uit op 60 tot 70 op 10.000 of 1 op ongeveer 150 personen. Af
Nadere informatieAfhankelijkheid binnen het therapeutische contact: Ongewenst of cruciaal ingrediënt van een succesvolle behandeling?
Afhankelijkheid binnen het therapeutische contact: Ongewenst of cruciaal ingrediënt van een succesvolle behandeling? Naline Geurtzen PhD-student Radboud Universiteit Behavioural Science Institute Nijmegen
Nadere informatieWERKEN MET WAT WERKT IN DE SENSORISCHE INFORMATIEVERWERKING HOOGSENSITIVITEIT- HSP EN SI NEURODIVERSITY
WERKEN MET WAT WERKT IN DE SENSORISCHE INFORMATIEVERWERKING André Rietman Erasmus MC Sophia Rotterdam Gz/K&J/Neuropsycholoog Ergotherapeut Wat is wat? Zintuigen en prikkels SI in het brein Diagnostiek
Nadere informatieHouvASSt voor personen met autisme binnen de psychiatrie Hoe de psychiatrie autivriendelijk(er) maken?
HouvASSt voor personen met autisme binnen de psychiatrie Hoe de psychiatrie autivriendelijk(er) maken? Veerle Daniels en Els Gullentops Lunchcauserie OPZ Geel 15/06/2018 Kristiansand, Noorwegen - oktober
Nadere informatieFive Facet Mindfulness Questionnaire Short Form (FFMQ-SF)
Five Facet Mindfulness Questionnaire Short Form (FFMQ-SF) Hieronder staan verschillende uitspraken. Geef voor elke uitspraak aan hoe vaak deze voor u in het algemeen is door het juiste hokje aan te kruisen.
Nadere informatieDE TILBURG FRAILTY INDICATOR (TFI)
DE TILBURG FRAILTY INDICATOR (TFI) Presentatie d.d. 23 oktober 2012 Robbert Gobbens, Hogeschool Rotterdam en Tranzo Tilburg University OPBOUW PRESENTATIE Ontwikkeling van kwetsbaarheid Definities van kwetsbaarheid
Nadere informatieMax geeft aan dat hij vaak verkouden is. Zijn verkoudheid heeft invloed op zijn smaak en reuk vermogen. Verder zijn er geen bijzonderheden.
Analyse Sensorische informatieverwerking Martijn Appeldoorn. Ergotherapeut/SI therapeut: Mendy Kuipers Mendy.kuipers@Structuurpraktijk.nl 06 28924063 Wat is sensorische informatie verwerking? Sensorische
Nadere informatieVragenlijst voor de leerkracht
Sensory Profile School Companion Vragenlijst voor de leerkracht Winnie Dunn, PhD, OTR, FAOTA Vertaling: Anders Kijken naar Kinderen, Karin Brinkmann en André Rietman Naam van de leerling: School: Groep:
Nadere informatieErvaren tevredenheid over de geboorte
Ervaren tevredenheid over de geboorte een meetinstrument voor moeders na de bevalling Introductie Inzicht krijgen in moeders ervaringen over de geboorte van haar kind kan worden gerealiseerd door gebruik
Nadere informatieUitgebreide toelichting van het meetinstrument. Michigan Hand Outcomes Questionnaire- Dutch Language Version (MHOQ-DLV) 1 Algemene gegevens
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Michigan Hand Outcomes Questionnaire- Dutch Language Version (MHOQ-DLV) 21 januari 2010 Review: Sandra Joeris Invoer: Eveline van Engelen 1 Algemene gegevens
Nadere informatieOnderzoek naar gezondheidsvaardigheden in psychosociale oncologie
Onderzoek naar gezondheidsvaardigheden in psychosociale oncologie Dr Mirjam Fransen Amsterdam UMC, Universiteit van Amsterdam Afdeling Sociale Geneeskunde, locatie AMC Deze presentatie 1. Waarom onderzoek
Nadere informatieHet meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Hoofd / hals Overige, ongespecificeerd
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument ComVoor Voorlopers in communicatie 31 oktober 2011 Review M. Jungen Invoer: E. van Engelen 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende
Nadere informatieTSCYC Ouderversie. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. Jeroen de Groot. ID 256-18 Datum 24.12.2014. Informant:
TSCYC Ouderversie Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen ID 256-18 Datum 24.12.2014 Informant: Mieke de Groot-Aerts moeder TSCYC Inleiding 2 / 10 INLEIDING De TSCYC is een vragenlijst die
Nadere informatieOntwikkeling van de vragenlijst Betrouwbaarheid en validiteit
109 Samenvatting 110 Inleiding Dit proefschrift beschrijft de ontwikkeling van een vragenlijst die door patiënten zelf in te vullen is om zowel gewenste (effectiviteit) als ongewenst effecten (bijwerkingen/tolerabiliteit)
Nadere informatieDevelopment of the diabetes problem solving measure for adolescents. Diabetes Educ 27:865 874, 2001
Diabete Problem Solving Measure for Adolescents (DPSMA) Cook S, Alkens JE, Berry CA, McNabb WL (2001) Development of the diabetes problem solving measure for adolescents. Diabetes Educ 27:865 874, 2001
Nadere informatiePREVALENTIE EN DIAGNOSTIEK VAN SLECHTHORENDHEID BIJ PERSONEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING EN AUTISMESPECTRUMSTOORNIS
Utrecht 2 november 2007 PREVALENTIE EN DIAGNOSTIEK VAN SLECHTHORENDHEID BIJ PERSONEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING EN AUTISMESPECTRUMSTOORNIS CHRIS DE BAL DEP. LOGOPEDIE EN AUDIOLOGIE LESSIUS HOGESCHOOL
Nadere informatieROM met de OQ-45. Kim la Croix, sheets: Kim de Jong. Discover the world at Leiden University
ROM met de OQ-45 Kim la Croix, sheets: Kim de Jong Vraag Gebruikt u op dit moment de OQ-45? a. Nee, maar ik overweeg deze te gaan gebruiken b. Ja, maar ik gebruik hem nog beperkt c. Ja, ik gebruik hem
Nadere informatieOverprikkeling voorkomen
Overprikkeling voorkomen Overprikkeling voorkomen Vaardigheden en technieken voor (jong)volwassenen met autisme (ASS) en/of ADHD Barbara de Leeuw Eerste druk 2015 t/m derde druk 2016 (ISBN 978 90 8850
Nadere informatiewelkom bij de Oolgaardtlezingen
www.oolgaardtlezingen.nl welkom bij de Oolgaardtlezingen seizoen 2009 Seeing Emotion Petra Vlamings Vakgroep Ontwikkelingspsychologie, Faculteit Psychologie, Universiteit Maastricht Overzicht Welke afwijkingen
Nadere informatieDe ontwikkeling van prikkelverwerking bij mensen met een Autisme Spectrum Stoornis en de invloed van hulp en begeleiding gedurende het leven
De ontwikkeling van prikkelverwerking bij mensen met een Autisme Spectrum Stoornis en de invloed van hulp en begeleiding gedurende het leven Masterthese Ontwikkelingspsychologie Onderzoeksverslag Marret
Nadere informatieInfo voor ouders. Beste ouder
Beste ouder Er werd beslist om de pijnlijke of onaangename ingreep die uw kind zal ondergaan uit te voeren onder Kalinox. Aan de hand van deze infofolder willen we u wat meer uitleg geven hierover. Achteraan
Nadere informatieKwaliteit van bestaan: subjectief welbevinden van kinderen met EMB in snoezelactiviteiten
Kwaliteit van bestaan: subjectief welbevinden van kinderen met EMB in snoezelactiviteiten Spoorzoekers 22 maart 2007 Dr. Katja Petry, Centrum voor Orthopedagogiek K.U.Leuven Geen definitie Consensus over
Nadere informatie1 2 3 4 5 Ik vermijd het Ik vermijd het Ik vermijd het Ik vermijd het Ik vermijd het nooit zelden soms meestal altijd
MI 1 Naam:... Datum:... Hieronder vindt U een lijst met situaties en activiteiten. Het is de bedoeling dat U aangeeft in hoeverre U die vermijdt, omdat U zich er onplezierig of angstig voelt. Geef de mate
Nadere informatieEven voorstellen; Cor Reusen; - fysiotherapeut s Heerenloo - consulent SI voor CCE - docent SI bij estasi-training
Even voorstellen; Cor Reusen; - fysiotherapeut s Heerenloo - consulent SI voor CCE - docent SI bij estasi-training Even voorstellen; Marlèn Lemmens; - Logopedist - Consulent Expertisecentrum Doofblindheid
Nadere informatiePROMIS. De nieuwe gouden standaard voor PROMs. Kenniscentrum Meetinstrumenten Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek VU Medisch Centrum
PROMIS De nieuwe gouden standaard voor PROMs Dr. Caroline Terwee Dutch-Flemish PROMIS group Kenniscentrum Meetinstrumenten Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek VU Medisch Centrum Dr. Dolf de Boer Vraaggestuurde
Nadere informatieThe development of ToM and the ToM storybooks: Els Blijd-Hoogewys
The development of ToM and the ToM storybooks: Els Blijd-Hoogewys Een reactie door Hilde M. Geurts Lezing Begeer, Keysar et al., 2010: Advanced ToM 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Autisme (n=34) Controle
Nadere informatieVan inschatting naar ondersteuning : introductie emotionele ontwikkeling. Lore Goethals Vzw Nieuwland
Van inschatting naar ondersteuning : introductie emotionele ontwikkeling Lore Goethals Vzw Nieuwland Uitgangspunten Sociaal emotionele ontwikkeling is aanknopingspunt bij begrijpen van probleemgedrag probleemgedrag
Nadere informatieHét instrument voor het meten van werkfunctioneren!
Hét instrument voor het meten van werkfunctioneren! Dr. Edwin Boezeman Dr. Karen Nieuwenhuijsen Prof. dr. Judith Sluiter 1 Gezondheidsklachten 2 Gezondheidsklachten Verminderen geregeld het vermogen van
Nadere informatieEvalueren van fysieke & zelfervaren vermoeidheid bij ouderen
Evalueren van fysieke & zelfervaren vermoeidheid bij ouderen Dra. Y Punie ynes.punie@vub.ac.be Vindplaats 1 Vermoeidheid op hogere leeftijd (60+) - WAT IS VERMOEIDHEID? - MEETINSTRUMENTEN Pag. 2 Vermoeidheid
Nadere informatieDag 1 Reflectie op je huidige situatie
Bureau voor Ontwikkeling & Groei Sebastiaan van der Valk & Mathijs van Schijndel Dag 1 Reflectie op je huidige situatie Dag 1 Reflectie op je huidige situatie Oefening 1: Jouw huidige situatie onder de
Nadere informatieHet meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Overige, ongespecificeerd
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Maastricht Social Participation Profile (MSPP) Augustus 2013 Review: G.M.J. Mars Eveline van Engelen Invoer : Marsha Bokhorst 1 Algemene gegevens Het meetinstrument
Nadere informatieKwaliteiten en beperkingen van (jong)volwassenen met ASS. Een reflectie Linda Cuppen
Kwaliteiten en beperkingen van (jong)volwassenen met ASS Een reflectie Linda Cuppen Reflectie - Asperger/autistische stoornis en DSM-V - DSM-V: diagnostische niveaus - Diagnostische niveaus: neuropsychologische
Nadere informatieFive Facet Mindfulness Questionnaire (FFMQ)
Five Facet Mindfulness Questionnaire (FFMQ) Hieronder staan verschillende uitspraken. Geef voor elke uitspraak aan hoe vaak deze voor u in het algemeen is door het juiste hokje aan te kruisen. Nooit of
Nadere informatiePijn meten bij non-communicatieve NAH-patiënt.
Pijn meten bij non-communicatieve NAH-patiënt. De huidige staat van Praktijk en Wetenschap. Casus Ben Appel 27 jaar Neurotrauma: motorongeluk zonder helm. Glasgow Coma Scale: E4M4V2 Het programma Kan Ben
Nadere informatieProblemen in de prikkelverwerking op school. Aranka Altena Onderwijskundig Begeleider LWOE
Problemen in de prikkelverwerking op school Aranka Altena Onderwijskundig Begeleider LWOE Doel workshop Informatie geven vanuit de fysiotherapie over prikkelverwerking Voorbeelden vanuit de praktijk kort
Nadere informatieUniversity of Groningen
University of Groningen De ontwikkeling van prikkelverwerking bij mensen met een Autisme Spectrum Stoornis en de invloed van hulp en begeleiding gedurende het leven. Fortuin, Marret; Landsman-Dijkstra,
Nadere informatieAUTISME CENTRAAL AUTISME CENTRAAL. Auti goed gevoel vragenlijst
Auti goed gevoel vragenlijst Achtergrond: De Auti goed gevoel vragenlijst is ontwikkeld naar aanleiding van een artikelenreeks in het tijdschrift Autisme Centraal over het in kaart brengen en het nastreven
Nadere informatieAls de wereld anders aanvoelt
Als de wereld anders aanvoelt Autisme & Sensorische Ervaringen Steven Degrieck @steven_degrieck Autisme in de DSM 5 Beperkingen in de sociale communicatie en interactie Repetitief gedrag en specifieke
Nadere informatiePrikkelverwerking. Problemen met (sensorische) informatieverwerking bij kinderen en adolescenten CONGRES DINSDAG 11 OKTOBER 2016 ANTROPIA DRIEBERGEN
Prikkelverwerking Problemen met (sensorische) informatieverwerking bij kinderen en adolescenten CONGRES DINSDAG 11 OKTOBER 2016 ANTROPIA DRIEBERGEN Prikkelverwerking Een goede prikkelverwerking is van
Nadere informatiePesten (op school) bij kinderen met een autismespectrum stoornis 6/12/2017
Pesten (op school) bij kinderen met een autismespectrum stoornis KATRIEN HERMANS 6/12/2017 Overzicht Wie ben ik? Voorstelling artikel Autismespectrumstoornis en pesten Methode Resultaten Aanbevelingen
Nadere informatieGedrag in goede banen leiden: over de rol van executieve functies bij kinderen en pubers
Gedrag in goede banen leiden: over de rol van executieve functies bij kinderen en pubers Samenvatting presentatie Expertisebijeenkomst Executieve Functies Koers-VO; Capelle a/d IJssel; 3 december 2012
Nadere informatieDE 5 zintuigen en welke nog meer?
Samen nog beter 2015 André Rietman Kinder- en jeugdneuropsycholoog, Gz-psycholoog, ergotherapeut Sophia Kinderziekenhuis Erasmus MC Rotterdam Sensorische informatieverwerking is het neurologische verwerkingsproces
Nadere informatieBRIEF-A. Vragenlijst executieve functies voor volwassenen. HTS Report. Jeroen de Vries ID Datum
BRIEF-A Vragenlijst executieve functies voor volwassenen HTS Report ID 5107-7038 Datum 18.07.2017 Informantenversie Informant: Liesbeth Bakker Vrouw BRIEF-A Inleiding 2 / 11 INLEIDING De BRIEF-A is een
Nadere informatieMeten van spraakverstaan bij volwassenen met een cochleair implantaat in stilte en in lawaai
Meten van spraakverstaan bij volwassenen met een cochleair implantaat in stilte en in lawaai Universitair Audiologisch Centrum KNO en EMGO+ instituut VU medisch centrum Amsterdam Marre Kaandorp Theo Goverts
Nadere informatieRoland Disability Questionnaire
Roland 1983 Nederlandse vertaling G.J. van der Heijden 1991 Naampatiënt...Datum:. Uw rugklachten kunnen u belemmeren bij uw normale dagelijkse bezigheden. Deze vragenlijst bevat een aantal zinnen waarmee
Nadere informatieStructuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren
Structuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren Wie ben ik? De ijsbergtheorie Wie zijn jullie? Even voorstellen Wie
Nadere informatieReAttach een nieuwe schema therapie voor autisme PERSPECTIEF EN IMPLICATIES VOOR ONDERWIJS
ReAttach een nieuwe schema therapie voor autisme PERSPECTIEF EN IMPLICATIES VOOR ONDERWIJS Paula Weerkamp-Bartholomeus Het Congres 27 november 2015 Wat is ReAttach? ReAttach is een methodiek gericht op
Nadere informatieHet meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Bovenste extremiteit
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Shoulder Function Assessment (SFA) maart 2014 Review: Emonts W Invoer: Bokhorst ML 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende
Nadere informatieLichaamsbewustzijn bij kinderen met psychiatrische problematiek
Lichaamsbewustzijn bij kinderen met psychiatrische problematiek Workshop GNOON n.a.v. Onderzoek Master Daphne Uphof & Maloe Hofland Introductie Maloe Hofland Kind en Jeugd ambulant Master PMT Daphne Uphof
Nadere informatie30 jaar (na)zorg CI in Nederland
30 jaar (na)zorg CI in Nederland Hoe verder? Wendy Huinck, Emmanuel Mylanus, Arjan Verhoeven, Henri Marres Radboud universitair medisch centrum, afdeling KNO, Hearing & Implants, Nijmegen Donders Institute
Nadere informatieCollege 3 Interne consistentie; Beschrijvend onderzoek
College 3 Interne consistentie; Beschrijvend onderzoek Inleiding M&T 2012 2013 Hemmo Smit Overzicht van dit college Kwaliteit van een meetinstrument (herhaling) Interne consistentie: Cronbach s alpha Voorbeeld:
Nadere informatieOverprikkeling bij NAH en het ASITT-protocol
Overprikkeling bij NAH en het ASITT-protocol Marinka Jansen, ergotherapeut Ergotherapie Gouda Hoofddocent post hbo cursus sensorische integratie bij volwassen (ASITT) Inhoud van de presentatie Definitie
Nadere informatieTestanalyseverslag. Certificeringsexamen voor internationaal gecertificeerd lactatiekundige (IBCLC ) Examen april Uitgevoerd in opdracht van:
Testanalyseverslag Certificeringsexamen voor internationaal gecertificeerd lactatiekundige (IBCLC ) Examen april 2017 Uitgevoerd in opdracht van: Internationale Raad van Examinatoren van Lactatiekundigen
Nadere informatiePrikkels in de groep!
Prikkels in de groep! Kijk op gedrag met een sensorische oorzaak Ingrid van der Heijden, Robert de Hoog, Sandra Stultiens-Houben, Inleiding Als leerkracht of groepsbegeleider herken je ze vast wel: kinderen
Nadere informatieSociale/pedagogische vragenlijst
Bijlage 1 Sociale/pedagogische vragenlijst voor ouders en begeleiders van mensen met een matige tot (zeer) ernstige verstandelijke beperking, al dan niet in combinatie met een lichamelijke beperking 1
Nadere informatieCAT (Computer Adaptief Testen)
www.rekentuin.nl Ideeën rekentuin Voor gedifferentieerd en adaptief rekenonderwijs Sharon Klinkenberg, Marthe Straatemeier & Han van der Maas Universiteit van Amsterdam / Oefenweb.nl Panama 2010 www.rekentuin.nl
Nadere informatieFlexibiliteits Index Test
Flexibiliteits Index Test (FIT 60) Tim Batink, Gijs Jansen & Hubert de Mey. Met dank aan: David Rinsampessy, Jos Egger & Monique Samsen. Copyright 2015 T. Batink, G. Jansen & H.R.A. De Mey. Sommige rechten
Nadere informatiePesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind.
Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Bullying among Students with Autism Spectrum Disorders in Secondary
Nadere informatieINFORMATIEFOLDER VOOR PATIËNTEN
Kalinox INFORMATIEFOLDER VOOR PATIËNTEN Kalinox bij kinderen, een woordje uitleg voor de ouders Er werd beslist om de pijnlijke of onaangename zorg die uw kind zal ondergaan uit te voeren onder Kalinox.
Nadere informatieInleiding Klinimetrie Documenten 01 Inleiding Klinimetrie Nederlands Paraamedisch Instituut 2006 Pag. 2
Inleiding Klinimetrie 2006 1. Documenten 01 Inleiding Klinimetrie Nederlands Paraamedisch Instituut 2006 Pag. 2 Wanneer bij wie welk meetinstrument? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Inleiding Klinimetrie 2006
Nadere informatieOMGAAN MET HOOGSENSITIVITEIT
OMGAAN MET HOOGSENSITIVITEIT 1 Sofie De Jaegere psychotherapeute IN BALANS Praatkaffee 2 oktober 2018 2 Hoogsensitief? De laatste tijd alomtegenwoordig Belang van goede onderbouwde informatie! Gebaseerd
Nadere informatiePROMIS Een integraal systeem voor het meten van patientgeraporteerde
PROMIS Een integraal systeem voor het meten van patientgeraporteerde uitkomsten in de zorg Dr. Caroline Terwee Dutch-Flemish PROMIS group VU University Medical Center Department of Epidemiology and Biostatistics
Nadere informatieMotorisch functioneren in Noonan syndroom: Een interview met Noonan syndroom personen en/of hun ouders
Motorisch functioneren in Noonan syndroom: Een interview met Noonan syndroom personen en/of hun ouders Ellen Croonen, AIOS kindergeneeskunde Radboudumc Inhoudsopgave Achtergrond Doel Methode Resultaten
Nadere informatieInformatiebrochure gebruik van de Flexibiliteits Index Test (FIT-60)
Informatiebrochure gebruik van de Flexibiliteits Index Test (FIT-60) Auteurs: T. Batink, G. Jansen & H.R.A. De Mey. 1. Introductie De Flexibiliteits Index Test (FIT-60) is een zelfrapportage-vragenlijst
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde
Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde vermoeidheid Marieke Houniet- de Gier, Gz-psycholoog/ cognitief gedragstherapeut/ promovenda Afdeling Medische Psychologie + afdeling Revalidatiegeneeskunde
Nadere informatieOp naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis. J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog
Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog Autisme DSM IV: Stoornissen die meestal voor het eerst op zuigelingenleeftijd, kinderleeftijd of in
Nadere informatieBehandelmethode Afname vermoeidheid door Opbouw van Reserves
Behandelmethode Afname vermoeidheid door Opbouw van Reserves Hoofdstuk 8 Pijn & het Brein Marieke Rinkema Ergotherapeut Reade Waarom deze module Opbouw van Reserves Vermoeidheid # 1 klacht naast pijn VAS
Nadere informatiePsychisch functioneren bij het syndroom van Noonan
Psychisch functioneren bij het syndroom van Noonan drs. Ellen Wingbermühle GZ psycholoog / neuropsycholoog GGZ Noord- en Midden-Limburg Contactdag 29 september 2007 Stichting Noonan Syndroom 1 Inhoud Introductie
Nadere informatie