Stichting SURF Jaarplan en Begroting 2011

Transcriptie

1 Stichting SURF Jaarplan en Begroting 2011 Utrecht, 18 november 2010 SURF Versienummer 1.0

2

3 Inhoud Jaarplan 2011 Voorwoord 5 Inleiding 7 1 Platform ICT en Onderwijs 9 Inleiding Innovatieprogramma s en projecten Toetsing en Toetsgestuurd Leren Studiekeuzegesprekken Nationaal Actieplan e-learning Open Educational Resources Digitale Leer- en Werkomgeving e-accessibility Professionaliseren SURFacademy De Onderwijsdagen Creëren en faciliteren van netwerken Special Interest Groups Studiereizen Communicatie en relatiebeheer Informatie beschikbaar stellen Catalogus projectresultaten SURFspace Evaluatie en inzicht in impact Verkennen en signaleren Begroting 39 2 Platform ICT en Onderzoek 40 Inleiding SURFshare programma Selectie en implementatie van een landelijk onderzoeksinformatiesysteem Onderzoek naar het gebruik van repositories Europese projecten Overige activiteiten Activiteiten SURFshare programma Selectie en implementatie van een landelijk onderzoeksinformatiesysteem Onderzoek naar het gebruik van repositories Europese projecten Overige activiteiten Begroting 55 3 Platform ICT en Bedrijfsvoering 56 Inleiding Onderwijslogistiek Organiseren van ondersteuning vraagsturing in onderwijslogistiek Onderwijsplanning- en roostering Ontsluiting van opleidings- en vakinformatie SISlink-conferentie Beveiliging, Identity Management en Security (BIS) SURFaudit 66 3

4 3.2.2 Privacy Identity & Access Management Kennisdisseminatie Security jaarcongres Leidraden en Best Practices Groene ICT en duurzame ontwikkeling ICT Governance Sourcing Begroting 76 4 Internationale Zaken 77 Inleiding Profilering van Nederlandse aanpak en ICT oplossingen Kennisverwerving (en deling) via branche- en expertise organisaties Strategische partnerschappen Internationale radarfunctie Europa Begroting 81 5 Innovatieprogramma SURFdiensten 82 Inleiding Thema s Activiteiten in SURFworks 84 7 SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma 87 8 GigaPort E-Science Research Center Commissie Projectbewaking Wetenschappelijk Technische Raad Samenstelling van de WTR Activiteiten WTR Bedrijfsbureau 94 Inleiding Bedrijfsvoering algemeen ICT Communicatie Inleiding Externe (Corporate) Communicatie SURF Interne (Corporate) Communicatie van SURF Externe Communicatie SURFfoundation Interne Communicatie SURFfoundation Financiën Personeelszaken Facilitaire dienstverlening Begroting 99 Begroting Bijlage A 107 Bijlage B 113 Bijlage C 115 4

5 Voorwoord Stichting SURF is de samenwerkingsorganisatie van het hoger onderwijs en onderzoek op het gebied van netwerkdienstverlening en informatie- en communicatietechnologie (ICT) in Nederland. In SURF werken de universiteiten, hogescholen, researchcentra en de centra voor documentaire informatievoorziening samen met SURFfoundation, SURFnet en SURFdiensten. De missie van SURF is het exploiteren en innoveren van een gezamenlijke geavanceerde ICTinfrastructuur, zodat de mogelijkheden die ICT biedt om de kwaliteit van het hoger onderwijs en onderzoek te verbeteren ten volle worden benut. Dit met name op die terreinen waar door samenwerking resultaten kunnen worden bereikt die de mogelijkheden van individuele instellingen overstijgen. Om haar missie zo goed mogelijk te realiseren, worden de innovatie-activiteiten belegd en gefinancierd door Stichting SURF, terwijl de dienstverlening is belegd bij SURFnet en SURFdiensten, twee besloten vennootschappen in volledig eigendom van Stichting SURF. Stichting SURF kent als statutaire organen het Algemeen Bestuur, het Dagelijks Bestuur en de Wetenschappelijk Technische Raad. Jaarplan 2011 Het jaarplan begint met een inleidend deel over de algemene koers voor 2011 en de relatie met het lopende en komende SURF-Meerjarenplan. In dit inleidende deel worden de hoofdthema s genoemd die richting geven aan de activiteiten van SURF in De activiteiten van SURF zijn geclusterd in drie platforms bij SURFfoundation, rondom onderzoek, onderwijs en organisatie. In de hoofdstukken 1, 2, 3, en 4 worden de plannen voor 2011 van deze platforms en programma s geschetst. De plannen worden afgesloten met de jaarbegroting voor het betreffende platform. Gestart wordt met de plannen van het platform ICT en Onderwijs. De inleiding van dit hoofdstuk heeft een algemeen karakter en is ook op de andere platforms van toepassing. In de hoofdstukken 5 t/m 8 worden de innovatieprojecten beschreven die bij SURFnet en SURFdiensten in uitvoering zijn. In hoofdstuk 9 worden de plannen beschreven rondom de oprichting van het e-science Research Center en de bijdrage van SURF hier aan. De activiteiten van de Commissie Projectbewaking, de Wetenschappelijk Technische Raad (WTR) en van het Bedrijfsbureau van SURF worden respectievelijk in hoofdstuk 10, 11 en 12 behandeld. Begroting 2011 Aansluitend aan het jaarplan volgt de begroting Hierin zijn respectievelijk opgenomen: de samenvattende begroting 2011 voor SURFfoundation, een exploitatieoverzicht van de overige onderdelen, alsmede een overzicht van de OHW posities van de projecten en van de reserves van de stichting. Bijlage A bevat een recent overzicht van de samenstelling van de organen en besturen van Stichting SURF en SURFfoundation. De bijdrage van de SURF-participanten in de samenwerkingskosten 2011 zijn te vinden in bijlage B. In bijlage C is een lijst met veelgebruikte afkortingen opgenomen. 5

6

7 Inleiding In 2011 start voor SURF de nieuwe meerjarenplan periode De activiteiten in 2011 kenmerken zich daarom in hoge mate doordat invulling gegeven wordt aan de thema s uit het nieuwe Meerjarenplan: Samen excelleren. Bij de invulling van de MJP-thema s gelden een aantal algemene uitgangspunten. De belangrijkste worden hier genoemd. Meer dan voorheen zal er zal binnen SURF (zowel binnen SURFfoundation als tussen de dochters) moeten worden samengewerkt bij het plannen van nieuwe innovatieactiviteiten. Bij het opstellen van de jaarplannen van de verschillende platforms en werkmaatschappijen zijn daarom de MJP-thema s leidend geweest en is waar nodig gekozen voor taakverdeling en afstemming. Deze intensieve samenwerking zal door de directies van de werkmaatschappijen de komende jaren worden doorgezet. Nieuwe thema s aanpakken betekent ook dat, waar dat passend is, bestaande activiteiten moeten worden afgebouwd. Er zullen modellen, hulpmiddelen en expertise moeten worden opgebouwd als het gaat om het afbouwen van oude of lopende initiatieven. De afronding van een initiatief moet onderdeel zijn van plannen en voorstellen. SURF is in toenemende mate een centrum waar de expertise die nationaal en internationaal aanwezig is wordt gebundeld en doorgegeven. Behalve de bestaande activiteiten in expertise-communities zal dat worden vormgegeven in het uitbrengen van white papers over belangrijke onderwerpen. Daarnaast zal steeds vaker een innovatieprogramma worden begeleid door professionaliseringsactiviteiten in de SURFacademy. De internationale activiteiten van SURFfoundation waren tot nu toe georganiseerd als platform overstijgende activiteit, met een van de platforms als penvoerder. Om beter sturing te kunnen geven aan de internationale activiteiten zijn zij vanaf 2011 georganiseerd in een apart programma met een eigen jaarplan en begroting. Ten slotte: het blijkt dat medewerkers van instellingen vaak moeite hebben met het onderscheid tussen SURF en de verschillende werkmaatschappijen. Dit vraagt om een meer coördinatie van communicatie-uitingen op holding niveau. In deze inleiding zullen de belangrijkste activiteiten van 2011 kort worden besproken aan de hand van de thema s uit het MJP/ Het optimaliseren van beveiligings- en privacyaspecten in de digitale wereld Het platform ICT en Bedrijfsvoering werkt samen met SURFnet aan het BIS-programma waarin een expertisenetwerk en een knowledge-base met een toolbox voor het uitvoeren van scans en audits, en best practices op het terrein van informatiebeveiliging. Het platform richt daarbij vooral op de beveiligingsaudits. SURFaudit is in de afgelopen jaren voorbereid en uitgestest in de pilotfase en zal nu sectorbreed ingezet worden als instrument voor de verbetering van informatiebeveiliging bij alle instellingen. SURFnet en SURFfoundation zijn samen in 2010 gestart om een juridische kennisbank op te zetten waar bij privacy een van de eerste onderwerpen is. De kennisbank is primair bedoeld voor de instellingen, maar is ook daar buiten beschikbaar. Dit project bouwt voort op de kennis en ervaring die is opgebouwd in het SURFdirect project. Alternatieve vormen van sourcing en duurzaamheid bevorderen Duurzaamheid is een omvattend thema dat in verschillende programma s zijn plaats moet krijgen. Het platform ICT en Bedrijfsvoering zal in 2011 in samenwerking met het het Agentschap.nl werken aan een programma om het energiegebruik instellingen inzichtelijk te maken en hieruit best practices te ontwikkelen. Het bieden van een infrastructuur voor digitale content De Europese Commissie hecht steeds meer belang aan openheid van met publieke middelen gefinancierd onderzoek. Daarvoor nodigen ze partijen uit om met projecten bijdragen te leveren dit zo goed mogelijk te realiseren en met een goede kennisinfrastructuur te 7

8 faciliteren. SURF heeft inmiddels belangstelling gewekt in Brussel voor zijn initiatief om een accreditatiesysteem op te zetten ten behoeve van Open Access wetenschappelijke tijdschriften. Het platform ICT en Onderzoek zal hier in 2011 vervolg aan geven. Het lopende SURFshare programma van het platform ICT en Onderzoek sluit direct aan bij dit MJP-thema. Het programma richt zich op het organiseren van laagdrempelige voorzieningen voor communicatie, samenwerking, (niet publieke) dataopslag en publieke presentatie van onderzoek. Bijzondere aandacht zal in 2011 uitgaan naar de invoering van een onderzoeksinformatiesysteem voor universiteiten, universitaire medische centra en HBOinstellingen, waarvoor eind 2010 een Europese aanbesteding wordt gepland die in 2011 moet leiden tot de eerste (pilot)implementaties bij de instellingen. De aanbesteding is voorbereid vanuit het SURFshare programma maar de implementatie van een systeem zal in 2011 in een zelfstandig project worden ondergebracht. Ontwikkelen van een nationale transparante en competitieve ICT- onderzoeksinfrastructuur SURF zal in samenwerking met NWO zorgen voor het realiseren van de noodzakelijk randvoorwaarden opdat het e-science Research Center (esrc) daadwerkelijk van start kan gaan. Daarnaast worden support maatregelen genomen zodat activiteiten op het gebied van capacity computing en Grid voorzieningen die nu projectmatig gesubsidieerd worden een meer structureler karakter kunnen krijgen. In 2011 worden ook de activiteiten voortgezet op de vorming van een SURF werkmaatschappij gericht op het bieden van computer en data faciciliteiten voor wetenschappelijk onderzoek. De werkelijke oprichting van een dergelijke werkmaatschappij is afhankleijk van het beschikbaar komen van de benodigde financiering. Technology Enhanced Education, verhogen kwaliteit en rendement in hoger onderwijs In het platform ICT en Bedrijfsvoering wordt een meerjarig programma uitgevoerd gericht op het brede onderwerp onderwijslogistiek Het programma beoogt daar waar mogelijk onderwijsondersteunende processen beter toegankelijk te maken voor medewerkers en door slim gebruik van ICT te komen tot een verlichting van organisatorische en administratieve lasten voor studenten, docenten en medewerkers. De basisbehoefte van studenten, docenten en onderzoekers van uiteenlopende disciplines om samen te kunnen werken komt voor een groot deel overeen. Daarom werken de platforms ICT en Bedrijfsvoering, ICT en Onderzoek, ICT en Onderwijs en SURFnet samen binnen het innovatieprogramma Digitale Leer- en Werkomgeving. SURF kan samen met de instellingen inventariseren welke diensten generiek zijn, en onderzoeken of een dergelijke voorzieningen voor het hoger onderwijs wellicht zou moeten worden aangeboden. Het platform ICT en Onderwijs geeft in 2011 invulling aan het programma Toetsing en Toetsgestuurd Leren. Het programma beoogt een impuls te geven aan de ontwikkeling en inzet van digitaal toetsen in het hoger onderwijs. Daarnaast levert het een bijdrage aan de kwaliteit van toetsing door kennis over toetsen te ontwikkelen, te bundelen en beschikbaar te stellen in een landelijk expertisenetwerk. Een nationale technische infrastructuur biedt onderdak aan succesvolle nationale initiatieven op het gebied van toetsing en bijspijkeren. Het aanbieden van kosteneffectieve professionele shared services SURF zal in 2011 zorgen voor het operationeel worden van een nieuwe werkmaatschappij: SURF Shared Professional Services (SURFsps). De werkmaatshappij zal starten met het bieden van de gevraagde ondersteunende diensten voor Studielink en Studiekeuze123 starten. Om een dergelijke werkmaatschappij levensvatbaar te maken zullen ook andere partijen worden gezocht die van vergelijkbare diensten gebruik zouden willen maken. 8

9 1 Platform ICT en Onderwijs Inleiding Uitgangspunt voor het Jaarplan 2011 van het Platform ICT en Onderwijs is het SURF Meerjarenplan Het Meerjarenplan geeft een beeld van de ontwikkelingen die het hoger onderwijs en onderzoek op het terrein van ICT te wachten staan voor de periode , en belicht de prioriteiten die SURF voor deze periode stelt. Het Jaarplan van het Platform ICT en Onderwijs vertaalt deze algemene ambities in doelstellingen en concrete activiteiten voor Missie De missie van het Platform ICT en Onderwijs is het verhogen van de kwaliteit van het hoger onderwijs door ICT-innovatie. Door samen te werken in SURF realiseren de hogeronderwijsinstellingen vernieuwingen die het belang van een individuele instelling overstijgen. Instrumenten voor innovatie Om invulling te geven aan deze missie wil het Platform ICT en Onderwijs een stimulerende omgeving voor onderwijsprofessionals bieden, en innovatieprocessen in gang zetten en faciliteren. In dat proces vervult het Platform ICT en Onderwijs - in samenwerking met de Platforms Organisatie en Onderzoek, SURFnet en SURFdiensten - verschillende rollen: verkennen en signaleren, verzamelen en beschikbaar stellen van informatie, creëren en faciliteren van netwerken, professionaliseren, uitvoeren van innovatieprogramma s en projecten, en het stimuleren van implementatie. Innovatie is geen lineair proces, dat loopt van het signaleren van nieuwe kansen naar het implementeren van ontwikkelde instrumenten. Het Platform ICT en Onderwijs bepaalt, in nauwe samenwerking met de instellingen, op verschillende momenten in innovatietrajecten welke rollen en instrumenten het meest passend zijn om de instellingen zo goed mogelijk te faciliteren. Een belangrijke taak van het platform ICT en Onderwijs is het uitvoeren van innovatieprogramma s en projecten. Binnen deze programma s spelen de instrumenten en rollen van het platform een belangrijke en ondersteunende rol. Het Platform zorgt ervoor dat er een voortdurende wisselwerking bestaat tussen de verschillende activiteiten, en dat de activiteiten in samenhang worden uitgevoerd. 9

10 Figuur 1: de verschillende rollen die SURF vervult om de kwaliteit van het Nederlandse Hoger Onderwijs met behulp van ICT te verbeteren 1. Uitvoeren van subsidie- en innovatieprogramma s SURF voert samen met instellingen voor hoger onderwijs subsidie- en innovatieprogramma s uit. SURF stelt instellingen in staat projecten uit te voeren door projectsubsidies beschikbaar te stellen. In de projecten ontwikkelen SURF en de instellingen diverse diensten en producten die beschikbaar zijn voor het hoger onderwijs als geheel. In 2011 worden verschillende programma s uitgevoerd, gericht op het verhogen van studiesucces: Toetsing en Toetsgestuurd Leren, Nationaal Actieplan e-learning, Studiekeuzegesprekken, wat werkt? Daarnaast worden programma s uitgevoerd gericht op het faciliteren van leren: Digitale studie- en werkomgeving, Open Educational Resources en e-accessibility. 2. Verkennen en signaleren SURF verkent en signaleert nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden. In 2011 volgen de medewerkers van het Platform ICT en Onderwijs nationale en internationale ontwikkelingen en nemen waar relevant het initiatief tot het schrijven van een white paper met een visie op het onderwerp. 3. Creëren en faciliteren van netwerken Het Platform ICT en Onderwijs creëert en faciliteert netwerken van mensen rondom specifieke thema s. Deze netwerken zorgen ervoor dat experts en innovators een klankbord vinden bij hun collega s van andere onderwijsinstellingen. In 2011 worden vier Special Interest Groups gefaciliteerd vanuit het Platform ICT en Onderwijs, die direct ondersteunend zijn aan de inhoudelijke thema s van 2011: toetsing, digitale studie- en werkomgeving, Open Educational Resources en het faciliteren van studenten met een functiebeperking. Daarnaast wordt geïnvesteerd in SURFspace, de portal voor professionals op het gebied van ICT en onderwijs en onderzoek in het hoger onderwijs. SURFspace wordt een plaats waar zij kennis delen 10

11 en kennis vinden over ICT-innovatie in het hoger onderwijs en onderzoek. Het is bovendien een voorziening voor en door het veld om met elkaar te netwerken. De investeringen moeten het mogelijk maken dat SURFspace bestaande communities faciliteert en nieuwe communities laat ontstaan. 4. Verzamelen en beschikbaar stellen van informatie Het platform verzamelt kennis en informatie, en stelt deze beschikbaar voor het hoger onderwijs. Op een centrale plek kunnen eenvoudig uiteenlopende soorten informatie worden geraadpleegd, zoals publicaties, projectresultaten, good practices en aankondigingen van bijeenkomsten. In 2011 wordt geïnvesteerd in een infrastructuur die de projectresultaten van subsidieprogramma s en resultaten die voortkomen uit o.a. SURFacademy en de Special Interest Groups op een eenvoudige en eenduidige manier ontsluit voor belangstellenden vanuit het hoger onderwijs. Idealiter worden via deze infrastructuur ook de projectresultaten van andere SURF-onderdelen ontsloten. 5. Professionaliseren Het platform ICT en onderwijs levert een bijdrage aan de professionalisering van medewerkers van hogeronderwijsinstellingen, met een aanbod dat is samengesteld uit de kennis en ervaring die de instellingen gezamenlijk hebben opgedaan. In 2011 biedt het platform een kwalitatief hoogwaardig professionaliseringsprogramma aan binnen SURFacademy. De programmering is afgestemd op de inhoudelijke thema s uit het Jaarplan 2011 en het SURF Meerjarenplan. De Onderwijsdagen bieden een overzicht van de nieuwste ontwikkelingen en trends, en de mogelijkheid om kennis te nemen van succesvolle toepassingen van ICT in het onderwijs. 6. Stimuleren van implementatie SURF stimuleert en faciliteert de implementatie en exploitatie van succesvolle innovatieprojecten binnen het hoger onderwijs. 11

12 1.1 Innovatieprogramma s en projecten In 2011 voert het Platform ICT en Onderwijs zes innovatieprogramma s uit die zich richten op het verhogen van studiesucces en het faciliteren van leren. De subsidieprogramma s Toetsing en Toetsgestuurd Leren, Nationaal Actieplan e-learning en Studiekeuzegesprekken, wat werkt? bieden onderwijsinstellingen de mogelijkheid projecten uit te voeren die door de inzet van ICT een bijdrage leveren aan het verbeteren van het studiesucces van studenten. De programma s richten zich ieder op verschillende aspecten van de aansluitingsproblematiek. Subsidieprogramma s zijn een krachtig middel om innovatie te stimuleren. Met behulp van projectsubsidies kunnen innovatieve ideeën daadwerkelijk vorm krijgen, en wordt het mogelijk om succesvolle resultaten van kleinschalige projecten op te schalen. Daarnaast zet het Platform ICT en Onderwijs in op het faciliteren van leren, met de innovatieprogramma s Open Educational Resources en e-accessibility, voor studenten met een functiebeperking. Voor deze innovatieprogramma s is (nog) geen subsidie beschikbaar. Het platform werkt in deze programma s samen met de instellingen voor hoger onderwijs aan kennisdeling en professionalisering, en spant zich in om ook voor deze programma s subsidie te verwerven. Het Platform ICT en Onderwijs particitpeert in het innovatieprogramma Digitale Studie- en Werkomgeving van SURF. Dit programma richt zich voor een belangrijk deel op onderwijslogistieke vragen, en wordt daarom binnen het Platform ICT en Bedrijfsvoering uitgevoerd. De activiteiten van het Platform ICT en Onderwijs, meer gericht op didactiek en de vragen van docenten, zijn daarin ondersteunend en aanvullend. 12

13 1.1.1 Toetsing en Toetsgestuurd Leren Het programma Toetsing en Toetsgestuurd Leren is een subsidieprogramma met een looptijd van vier jaar, met een totaal budget van Het programma is gestart in het najaar van 2010, en biedt instellingen voor hoger onderwijs de gelegenheid met projectsubsidies in samenwerking succesvolle initiatieven op het gebied van digitaal toetsen op te schalen. De beschikbare subsidie wordt in twee subsidierondes toegekend aan instellingen voor hoger onderwijs. In 2010 is een eerste tender uitgeschreven, in 2011 wordt de tweede tender uitgeschreven. Het programma geeft een impuls aan de ontwikkeling en inzet van digitaal toetsen in het hoger onderwijs. Daarnaast levert het een bijdrage aan de kwaliteit van toetsing door kennis over toetsen te ontwikkelen, te bundelen en beschikbaar te stellen in een landelijk expertisenetwerk. Een nationale technische infrastructuur biedt onderdak aan succesvolle nationale initiatieven op het gebied van toetsing en bijspijkeren. Het programma levert resultaten op het gebied van digitaal toetsen op, die beschikbaar zijn voor het hele hoger onderwijs. Daarnaast levert het programma een professionaliseringsprogramma en good practices rondom de kwaliteit van toetsen op. Doelstellingen 1. Verminderen van de studie-uitval van studenten in het hoger onderwijs, door: - verbeteren van de aansluiting van het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs op het hoger onderwijs, door gezamenlijk diagnostische toetsen en bijspijker- en opfrismateriaal te ontwikkelen; - verbeteren van de voortgang van studenten door het inzetten van voortgangstoetsen; - verbeteren van de aansluiting van het hoger onderwijs naar het werkveld, door gezamenlijk toetsbanken te ontwikkelen die bijvoorbeeld kunnen worden ingezet ter voorbereiding op stages. 2. Verminderen van de werkdruk van docenten, door: - verminderen van ontwikkeltijd van toetsen door in samenwerkingsverbanden van docenten van verschillende instellingen kwalitatief goede digitale toetsbanken te ontwikkelen; - verminderen van de nakijktijd van toetsen door inzet van digitaal toetsen, waarmee resultaten geautomatiseerd gecontroleerd kunnen worden; - verminderen van de investering in het bijspijkeren van studenten die over onvoldoende voorkennis beschikken om een cursus met succes af te ronden, door bijspijkermateriaal van goede kwaliteit online beschikbaar te stellen zodat studenten hun kennis zelfstandig kunnen bijspijkeren; - aanbieden van expertise en professionalisering op het gebied van toetsing voor docenten, en ondersteuning bij het gezamenlijk ontwikkelen van toetsbanken. 13

14 3. Verbeteren van de kwaliteit van toetsen in het hoger onderwijs, door praktijkonderzoek te doen naar bijvoorbeeld: - effecten van digitaal toetsen en toetsgestuurd leren op vermindering van studieuitval en werkdruk van docenten; - optimaliseren van het kwaliteitszorgproces rondom toetsen en toetsbanken; - optimaliseren van automatisch gegenereerde feedback; - benchmarking en longitudinaal onderzoek; - de huidige kwaliteitsborging van toetsing in het hoger onderwijs, gericht op het formuleren van maatregelen ter verbetering; - identificeren van toetsitems die niet betrouwbaar en/of valide zijn. 4. Bundeling van bestaande nationale toets- en bijspijkerprojecten, door: - Het onderzoeken of een nationale technische infrastructuur een meerwaarde vormt voor nationale toets- en bijspijkerprojecten, en voorziet in een behoefte; - Indien dat zo is, het in samenspraak met belanghebbenden formuleren van de specificaties voor een nationale technische infrastructuur waar succesvolle, nationale toets- en bijspijkerprojecten een plek vinden; - het uitvoeren van een aanbesteding voor de nationale technische infrastructuur volgens de opgestelde specificaties; - het opstellen van een businessmodel voor duurzame exploitatie van de nationale technische infra- en beheerstructuur; - het ondersteunen van projecten bij de migratie naar de nationale technische infrastructuur. ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN begeleiding geselecteerde projecten uit eerste subsidieronde begeleiding projectleiders in uitvoering projecten 2. inrichten expertisenetwerk benoemen deskundigenpanel voor inhoudelijke ondersteuning projectmanager voor het ondersteunen van de community gebruik maken van vernieuwde SURFspace zoals die ontwikkeld wordt in het najaar van 2010 gebruik maken van de projectcatalogus voor het beschikbaar stellen van resultaten/beschrijvingen en handreikingen rondom toetsen voorbereiden en organiseren diverse bijeenkomsten projectleiders en deskundigenpanel, zowel voor training/ondersteuning projectleiders als voor onderhoud en aanvullen portal opzet en uitvoering professionaliseringsprogramma binnen SURFacademy planning bijdragen aan congressen, zoals de Onderwijsdagen 3. Onderzoeken van de wenselijkheid voor het inrichten technische infrastructuur Behoefteonderzoek onder deelnemende projecten realiseren plan van aanpak opstellen specificaties infrastructuur uitvoeren aanbesteding realiseren samenwerking met platform organisatie standaarden 4. uitvoeren tweede subsidieronde uitschrijven tender organiseren beoordelingsprocedure Personele inzet 2011: 2,3 FTE Financiële inzet 2011:

15 1.1.2 Studiekeuzegesprekken Het programma `Studiekeuzegesprekken, wat werkt? is een subsidieprogramma met een totaal budget van voor de periode Het programma biedt instellingen voor hoger onderwijs de gelegenheid te experimenteren met het voeren van studiekeuzegesprekken middels projectsubsidies. De beschikbare subsidie is in drie rondes toegekend, in 2009 en In totaal worden 28 projecten binnen het programma uitgevoerd, waarvan in 2011 nog achttien projecten lopen. De projecten leveren praktijkbeschrijvingen op van het voeren van studiekeuzegesprekken binnen verschillende contexten van het hoger onderwijs. Op basis van deze beschrijvingen laat SURF een cross-case analyse uitvoeren die zoekt naar patronen in succesvolle arrangementen. Daarnaast leveren de projecten concrete instrumenten op die relevant zijn voor de uitvoering van de gesprekken, zoals gespreksprotocollen, voorbeeld uitnodigingsbrieven, onderzoek naar risicoprofielen voor studieuitval etc. De praktijkbeschrijvingen en instrumenten zijn beschikbaar voor alle instellingen voor hoger onderwijs. In 2011 staat de afsluiting van het programma en verzilvering van de opbrengsten centraal. Doelstellingen Het programma `Studiekeuzegesprekken, wat werkt? wil instellingen voor hoger onderwijs inzicht bieden in manieren waarop studiekeuzegesprekken met aankomende studenten georganiseerd kunnen worden, en concrete handvaten en instrumenten opleveren voor het uitvoeren van studiekeuzegesprekken. ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN begeleiding afronding subsidieprojecten voortgangsbewaking en formele afronding van 18 nog lopende projecten (tweede en derde tender), deels in samenwerking met Commissie Projectbewaking begeleiding van projectleiders bij toepassing van formats voor praktijkbeschrijvingen en effectmeting faciliteren van community van projectleiders (online werkomgeving etc.) 2. oplevering cross-case analyse nameting naar kwantitatieve effecten van studiekeuzegesprekken op studiesucces (m.b.t. projecten eerste tender) tweede analyseslag: verifiëren van initiële hypotheses aan de hand van uitkomsten tweede tenderronde breed presenteren van conclusies cross-case analyse, o.a. in begeleidingscommissie met OCW, VSNU en HBO-raad 15

16 3. beschikbaar stellen projectresultaten online ontsluiten van opgeleverde praktijkbeschrijvingen en overige documentatie communicatieplan voor bekendmaking van beschikbaarheid projectresultaten 4. afsluiting programma presentatie van eindconclusies bij stakeholders (HO-bestuurders en politiek) promotie van programmaresultaten op relevante congressen en in vakbladen organisatie van een afsluitend symposium evt. herhaling van de SURFacademy activiteiten op dit themagebied financiële en inhoudelijke eindverantwoording naar opdrachtgever OCW Personele inzet 2011: 0,5 FTE Financiële inzet 2011:

17 1.1.3 Nationaal Actieplan e-learning Het Nationaal Actieplan e-learning is een subsidieprogramma met een budget van voor de periode Het programma biedt instellingen voor hoger onderwijs de mogelijkheid om (opschalings)projecten uit te voeren gericht op het verbeteren van het studiesucces en het verbeteren van de in- door- en uitstroom van studenten in het hoger onderwijs. De projectsubsidies zijn in drie rondes uitgekeerd: in 2006, 2007 en In totaal zijn er 22 projecten uitgevoerd. De 13 projecten uit de eerste twee rondes zijn in 2009 en 2010 afgerond. In 2011 worden de laatste negen projecten afgerond. De resultaten van het Nationaal Actieplan e-learning zijn beschikbaar voor het hele hoger onderwijs. De projectleiders hebben hun eigen verantwoordelijkheid voor het verspreiden van hun projectresultaten. Daarnaast stelt SURF de beschrijvingen en resultaten van alle projecten beschikbaar via de projectcatalogus. Ook organiseert SURF verschillende activiteiten om de resultaten onder de aandacht van een brede groep stakeholders te brengen, waaronder publicaties over effectmeting en behaalde resultaten en een slotsymposium. Het programmamanagement van het Nationaal Actieplan e-learning faciliteert verschillende professionaliseringsactiviteiten voor projectleiders, waaronder een speciaal voor SURFfoundation ontwikkelde training projectmanagement en ondersteuning van projectleiders bij het uitvoeren van de effectmeting. Doelstellingen Het Nationaal Actieplan e-learning wil een bijdrage leveren aan het verhogen van het studiesucces van studenten in het hoger onderwijs. De binnen het programma ontwikkelende oplossingen voor een soepele doorstroom naar en binnen het hoger onderwijs zijn beschikbaar voor alle instellingen voor hoger onderwijs. Door onderzoek te doen naar het effect en de impact van de innovatieprojecten wil het programma inzicht geven in succesfactoren bij de inzet van ICT in het onderwijs. 17

18 ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN begeleiding en afronding subsidieprojecten voortgangsbewaking en formele afronding van de negen projecten nog lopende projecten (tender 2008), in samenwerking met de Commissie Projectbewaking organisatie van twee trainingen projectmanagement voor de projectleiders ondersteuning projectleiders bij het uitvoeren van de effectmeting 2. beschikbaar stellen projectresultaten tender 2008 online ontsluiten van opgeleverde praktijkbeschrijvingen en overige documentatie via projectcatalogus communicatieplan voor bekendmaking van beschikbaarheid projectresultaten 3. beschikbaar stellen resultaten effectmeting projectresultaten opleveren van een artikelenreeks (gedrukt en online) over de impact van de verschillende innovatieprojecten, waarin onder meer de resultaten van de effectmetingen zijn opgenomen breed presenteren van de conclusies, o.a. in interne en externe media en tijdens congressen 4. afsluiting programma presentatie van resultaten en eindconclusies bij stakeholders (o.a. VSNU, HBOraad, OCW) promotie van programmaresultaten in publicatie, op relevante congressen en in vakbladen organisatie van een slotsymposium om de resultaten en impact van het programma onder de aandacht van de stakeholders te brengen eventueel organisatie van een SURFacademy bijeenkomst financiële en inhoudelijke eindverantwoording naar opdrachtgever OCW Personele inzet 2011: 0,7 FTE Financiële inzet 2011:

19 1.1.4 Open Educational Resources In dit geglobaliseerde informatietijdperk zijn onderwijsinstellingen niet meer de enige bron van kennis. Het past daarom in deze tijd dat instellingen hun kennis ook buiten de eigen muren beschikbaar stellen. In navolging van internationale voorbeelden zetten ook Nederlandse onderwijsinstellingen de eerste stappen op het gebied van het vrij beschikbaar stellen van onderwijsmateriaal: Open Educational Resources. Het open beschikbaar stellen van kennis zorgt voor nieuwe ontwikkelingen op veel gebieden. Instellingen kunnen zich onderscheiden door de specifieke vakgebieden waarbinnen zij materialen beschikbaar stellen, en, niet onbelangrijk, de kwaliteit van het materiaal. Het geeft een breed internationaal publiek toegang tot kennis, waar dat voor een deel van dat publiek voorheen wellicht onmogelijk was. Het maakt ook het verrijken van kennis mogelijk: vakgenoten, experts uit de praktijk kunnen het materiaal aanvullen en hergebruiken. Open Educational Resources zetten de deur open voor een inhoudelijke dialoog met de rest van de wereld. Deze ontwikkelingen roepen ook weer nieuwe vragen op. Wat is de rol van een onderwijsinstelling nog als al het onderwijsmateriaal voor iedereen vrij beschikbaar is? Is het financieel haalbaar? En hoe blijft materiaal ook herkenbaar afkomstig van de aanbiedende instelling, ook als het geïntegreerd is in nieuw ontwikkeld materiaal door derden? En hoe kan een instelling intern de kwaliteitszorg van het open materiaal organiseren? En wat is er technisch nodig om cursussen open beschikbaar te stellen? SURF kan instellingen faciliteren bij de visievorming rondom open onderzoeksmaterialen en leermiddelen, bij het ontwikkelingen van productiemodellen en businessmodellen. Daarbij is kennisuitwisseling en het beschikbaar stellen van ontwikkelde kennis van cruciaal belang. Met de HBO Kennisbank, NARCIS en LOREnet biedt SURF voorzieningen om open materialen op nationaal niveau beschikbaar te stellen. SURF kan een rol spelen in het verbeteren van de service rondom het aanbieden van materiaal: hoe blijft vrij beschikbaar materiaal herkenbaar en traceerbaar? Vraagstukken rondom standaardisering, metadatering en auteursrechten kunnen op nationaal niveau aangepakt worden. SURF kan bovendien zorgen voor afstemming met nationale en internationale initiatieven. Binnen het OpenCourseWare Consortium delen wereldwijd honderden instellingen gezamenlijk cursussen met de rest van de wereld, en wisselen zij ervaringen uit. Het project Wikiwijs heeft een landelijk zoekportaal voor open leermiddelen voor het basis- en voortgezet onderwijs opgeleverd. Leermaterialen uit het hoger onderwijs zullen ook via WikiWijs ontsloten kunnen worden. SURF onderhoudt samen met de instellingen contacten met deze intiatieven. 19

20 Doelstellingen Door een Special Interest Group Open Educational Resources op te richten zorgt het Platform ICT en Onderwijs ervoor dat instellingen voor hoger onderwijs kennis kunnen delen en ervaringen kunnen uitwisselen rondom dit onderwerp. Samenwerking van SURF met nationale en internationale initiatieven zoals Wikiwijs en het OpenCourseWare Consortium zorgt voor aanvulling op de kennis die instellingen ontwikkelen. Het ontwikkelen van productiemodellen en businessmodellen voor Open Educational Resources binnen de Special Interest Group verbetert de processen van instellingen die al werken met Open Educational Resources. De beschikbaarheid van modellen en good practices helpt instellingen bij de visievorming rondom Open Educational Resources. Door het op basis van concrete behoefte verbeteren van de huidige nationale infrastructuur en het verbeteren van de service rondom het aanbieden van Open Educational Resources ondersteunt SURF de instellingen voor hoger onderwijs bij het herkenbaar beschikbaar stellen van hun leermaterialen en cursussen. Met behulp van grassrootsprojecten worden instellingen uitgenodigd op kleine schaal te experimenteren met Open Educational Resources. ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN Verzamelen en ontwikkelen en uitwisselen van kennis Oprichten van een Special Interest Group Open Educational Resources, uitnodigen van inhoudelijk deskundige als vertegenwoordiger van SIG, opbouwen netwerk, opstellen jaarplan Ontwikkelen van productiemodellen voor Open Educational Resources, met aandacht voor aspecten als auteursrechten (samen met SURFDirect), standaardisering, metadatering, kwaliteitszorg Ontwikkelen van businessmodellen voor Open Educational Resources, met aandacht voor opbrengsten als (internationale) contacten, betrokkenheid in onderzoeksprogramma s, (onderzoeks)opdrachten uit bedrijfsleven, en indirecte baten als kwaliteitsverbetering van onderwijs(materiaal) Het beschikbaar stellen van (internationale) modellen en good practices via SURFspace 2. Stimuleren en professionaliseren Beschikbaar stellen van middelen voor het uitvoeren van grassrootsprojecten, waarmee instellingen docenten in de gelegenheid stellen laagdrempelig aan de slag gaan met het beschikbaar stellen en (her)gebruiken van Open Educational Resources. Aanbieden van professionaliseringstrajecten rondom aspecten van Open Educational Resources binnen SURFacademy 3. Verbeteren van de vindbaarheid, interoperabiliteit en toegankelijkheid van Open Educational Resources Vertalen van de landelijke afspraken omtrent standaarden en metadatering naar praktische toepassingen voor instellingen i.s.m. de Special Interest Group Open Educational Resources. Onderzoek naar de mogelijkheid van automatische metadatering van leermiddelen Onderzoek naar de mogelijkheid om er voor te zorgen dat materiaal herkenbaar afkomstig van auteur/instelling en traceerbaar blijft Op basis van concrete behoefte verbeteren van de huidige nationale infrastructuur voor Open Educational Resources. Personele inzet 2011: 0,7 FTE Financiële inzet 2011:

21 1.1.5 Digitale Leer- en Werkomgeving In het Nederlands hoger onderwijs is de electronische leeromgeving niet meer weg te denken, een voorziening die instellingen studenten en docenten bieden ter ondersteuning van het leerproces. Veel van de functionaliteiten die de vaak omvangrijke systemen bevatten, worden tegenwoordig ook aangeboden in de cloud. Studenten maken gebruik van mobiele apparatuur, waarop ze toegang willen hebben tot een eigen, gepersonaliseerde leeromgeving. Ook willen zij toegang houden tot materiaal na afloop van hun opleiding. De huidige systemen bieden deze mogelijkheden niet. Daarnaast vervagen de scheidslijnen tussen de generieke activiteiten in onderwijs, onderzoek en ondersteunende processen, waar voorzieningen als mail, chat, videoconferentie, samenwerken aan documenten, uitwisselen van informatie en data, tekstverwerking, presentatie van resultaten of voortgang nodig zijn. Het toenemende generieke karakter van veel ICT functionaliteiten en het grote aanbod van functionaliteiten maken een herbezinning op de traditionele electronische leeromgeving noodzakelijk. Een digitale studie- en werkomgeving, waarin ook faciliteiten voor onderzoekers kunnen worden aangeboden, kan het werk van studenten, docenten, onderzoekers en beheerpersoneel ondersteunen. Deze ontwikkelingen maken het niet meer vanzelfsprekend dat instellingen kiezen voor standaardsystemen om studenten en docenten een electronische leeromgeving te bieden. De basisbehoefte van studenten, docenten en onderzoekers van uiteenlopende disciplines om samen te kunnen werken komt voor een groot deel overeen. Daarom werken de platforms ICT en Bedrijfsvoering, ICT en Onderzoek, ICT en Onderwijs en SURFnet samen binnen het innovatieprogramma Digitale Leer- en Werkomgeving. SURF kan samen met de instellingen inventariseren welke diensten generiek zijn, en, gezien de positieve ervaringen met SURFgroepen, onderzoeken of een dergelijke voorziening voor het hoger onderwijs wellicht zou moeten worden aangeboden. In het denken over een digitale studie- en werkomgeving gaat het voor een belangrijk deel over goede en geïntegreerde dienstverlening voor ondersteunende processen. De penvoerder van het innovatieprogramma Digitale Leer- en Werkomgeving is daarom het Platform ICT en Bedrijfsvoering. Betere en beter geïntegreerde ondersteunende processen, gefaciliteerd door ICT, scheppen rust en ruimte voor dat waar het feitelijk om gaat: onderzoek, onderwijs en studie. Het levert de gebruikers ruimte voor diversiteit en flexibiliteit waar het gaat om de inhoudelijke kant van hun activiteiten. De mogelijkheden en wensen voor de inzet van specifieke ICT voor didactische doeleinden verschillen per opleiding, per cursus(deel) en zelfs per docent. En minstens zo belangrijk is de aandacht voor de kennis en vaardigheden van docenten en studenten om met de toenemende diversiteit aan (nieuwe) ICT-voorzieningen om te kunnen gaan. 21

22 Doelstellingen Instellingen en docenten worden ondersteund in de keuze voor een op hun specifieke wensen afgestemde samenwerkingstools voor de ondersteuning van hun onderwijs. Het aanbieden van een professionaliseringsprogramma op maat binnen SURFacademy verbetert de technische en didactische kennis van docenten voor het gebruik van ICTvoorzieningen in het onderwijs. Het zwaartepunt ligt daarbij niet op de laatste nieuwe gadgets, maar in basale kennis en vaardigheden van voorzieningen zoals het digitale schoolbord en een goed gebruik van presentatieapplicaties. ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN Ontwikkelen en aanbieden van een professionaliseringsprogramma binnen SURFacademy voor docenten, met een aanbod op maat gericht op het verbeteren van de technische en didactische kennis voor het gebruik van ICT in het onderwijs 2. Afstemming met de Special Interest Group DLWO wat de behoeften zijn op didactisch gebied omtrent de DLWO, en daar waar mogelijk invulling aan geven. 3. Afstemming met de Platforms Bedrijfsvoering en Onderzoek en SURFnet over activiteiten rondom DLWO. Personele inzet 2011: 0,2 FTE Financiële inzet 2011: gefinancierd vanuit Platform ICT en Bedrijfsvoering 22

23 1.1.6 e-accessibility Zo n 20% van de studenten in het hoger onderwijs heeft een functiebeperking. ICT kan voor veel van deze studenten ondersteuning bieden in hun leerproces. Maar tegelijkertijd kan het veelvuldig gebruik van ICT in het onderwijs juist obstakels opleveren voor studenten met een functiebeperking, zoals leeromgevingen en websites die niet toegankelijk zijn. Vanaf 2011 wordt de fysieke en digitale toegankelijkheid onderdeel van de nieuwe accreditatiekaders van opleidingen in het hoger onderwijs. Instellingen hebben daarmee de verplichting het onderwijs toegankelijk te maken voor studenten en medewerkers met een functiebeperking. Dit geldt voor alle middelen in het onderwijsproces, dus ook de inrichting van de digitale studie- en werkomgeving en de daar aangeboden materialen. Het Platform ICT en Onderwijs ondersteunt instellingen hierbij binnen het programma e-accessibility. Dit programma richt zich op voorlichting en professionalisering van studentendecanen, webmasters en beleidsmedewerkers. Het programma zorgt ervoor dat relevante partijen ervaringen en kennis uitwisselen. Het levert tevens praktische richtlijnen op voor het toegankelijk maken van gebruikte ICT-middelen binnen instellingen en het inzetten van ICT om studeren voor alle studenten te verrijken. Een voorbeeld hiervan is het ondertitelen van weblectures. Nederland loopt op het gebied van digitale toegankelijkheid achter op andere landen in de westerse wereld. Veel kennis en ervaring is al opgedaan in bijvoorbeeld Groot-Brittannië, België, Scandinavië en de Verenigde Staten. Het Expertisecentrum handicap + studie, Stichting Accessibility en Dedicon hebben veel veel kennis op het gebied van studeren met een functiebeperking hebben. Het Expertisecentrum Handicap en Studie stimuleert dat jongeren met een functiebeperking succesvol kunnen studeren in de opleiding van hun keuze in het hoger onderwijs. Stichting Accessibility is het expertisecentrum voor toegankelijkheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen op het gebied van internet, software en elektronische toepassingen. De stichting informeert instellingen, bedrijven en overheid over de manieren waarop zij het internet en internetbased multimedia toegankelijk kunnen maken voor iedereen, specifiek voor mensen met een functiebeperking. Dankzij het netwerk van SURF kan het platform ICT en Onderwijs als linking pin zorgen voor het verzamelen en verspreiden van die kennis en ervaring voor de instellingen voor hoger onderwijs. Binnen SURFacademy kunnen, in nauwe samenwerking met Handicap en Studie en Accessibility, een op het hoger onderwijs toegesneden professionaliseringsactiviteiten worden aangeboden. Doelstellingen Door kennis en ervaring die wordt verzameld door Handicap en Studie en Accessibility te bundelen en beschikbaar te stellen kan SURF instellingen ondersteunen bij het invulling geven aan de nieuwe accreditatiekaders met betrekking tot de fysieke en digitale toegankelijkheid van het hoger onderwijs, en onderzoeken hoe er zo optimaal mogelijk gebruik kan worden gemaakt van ICT in het onderwijs zonder dat daar mensen door worden buitengesloten, hoe ICT een obstakel kan zijn voor studenten met een 23

24 functiebeperking en hoe die obstakels kunnen worden weggenomen, en hoe ICT juist ondersteunend kan zijn voor studenten met een functiebeperking en daarmee bijdragen aan het verhogen van het studiesucces van deze doelgroep. Door het aanbieden van informatie en professionaliseringsactiviteiten over digitale toegankelijkheid draagt het programma e-accessibility bij aan bewustwording bij en professionalisering van instellingen voor hoger onderwijs. ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN Verzamelen en uitwisselen van kennis Verder uitbouwen van het netwerk van de Special Interest Group. Samenwerking met nationale en internationale partners zoals Handicap en Studie en Accessibility Beschikbaar stellen van good practices via SURFspace 2. Professionaliseren Het aanbieden van trainingen binnen SURFacademy, bijvoorbeeld over het toepassen van nieuwe webrichtlijnen voor internet binnen onderwijsinstellingen. 3. Verankeren van e-accessibility in (subsidie)projecten van SURF, bijvoorbeeld in de subsidievoorwaarden Personele inzet 2011: 0,1 FTE Financiële inzet 2011:

25 1.2 Professionaliseren Het Platform ICT en onderwijs levert een bijdrage aan de professionalisering van medewerkers van hogeronderwijsinstellingen, met een aanbod dat is samengesteld uit de kennis en ervaring die de instellingen gezamenlijk hebben opgedaan SURFacademy SURFacademy biedt een professionaliseringsprogramma voor en door medewerkers in het hoger onderwijs en onderzoek. Binnen SURFacademy worden schools, masterclasses, workshops en expertiseseminars aangeboden over actuele ICT-thema's in het hoger onderwijs. De focus ligt op intensieve overdracht van kennis en vaardigheden. De bijeenkomsten worden georganiseerd door SURFnet en SURFfoundation, in samenwerking met de instellingen voor hoger onderwijs. Via het SURF netwerk wordt een grote groep in het hoger onderwijs bereikt om te participeren als deelnemer of als spreker. Het gaat om de wisselwerking tussen het halen en brengen van kennis vanuit het hoger onderwijs. Dit maakt SURFacademy tot een uniek en succesvol concept. Met het aanbod uit de SURFacademy worden medewerkers in het hoger onderwijs in staat gesteld zich nieuwe ICT-ontwikkelingen eigen te maken en toe te passen in hun onderwijs en onderzoek. Ook in 2011 biedt SURFacademy weer een kwalitatief hoogwaardig en divers professionaliseringsprogramma. De programmering is afgestemd op de inhoudelijke thema s uit het SURF Meerjarenplan , de jaarplannen 2011 van de drie platforms van SURFfoundation en van SURFnet, en de wensen van de doelgroep. De bijeenkomsten versterken de inhoudelijke SURF-programma s en -projecten, en bieden voldoende ruimte voor nieuwe trends en ontwikkelingen. Doelstellingen Doelstelling van SURFacademy is een aantrekkelijk professionaliseringsprogramma rondom ICT in het hoger onderwijs te bieden voor en door professionals in het hoger onderwijs en onderzoek dat: - van hoge kwaliteit is, - inhoudelijk divers en instellingoverstijgend is, - zich richt op actuele ICT-gerelateerde thema's in het hoger onderwijs en onderzoek die aansluiten bij het SURF Meerjarenplan en de wensen van de doelgroep, - de inhoudelijke SURF-programma s en projecten versterkt, - zicht richt op het verwerven van kennis en vaardigheden, - kennis en expertise vanuit het onderwijsveld bundelt, - bijdraagt aan de professionalisering van medewerkers in het hoger onderwijs en onderzoek, - bijdraagt aan het gebruik van innovatieve ICT-toepassingen in het onderwijs en onderzoek. 25

26 ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN 2011 Het Platform ICT en onderwijs stelt in nauw overleg met de andere platforms en SURFnet het SURFacademy programma voor 2011 op en coördineert de uitvoering daarvan. Concreet krijgt dit vorm in de volgende activiteiten: 1. Faciliteren van projectleiders bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van bijeenkomsten uit het programma 2011, bestaande uit: meerdaagse schools en masterclasses expertiseseminars en workshops van een (dag)deel online webinars 2. Uitvoering van het communicatieplan 2011 om het aanbod binnen SURFacademy onder de aandacht van de doelgroep te brengen. Speerpunten zijn: focus op verdere professionalisering van de digitale media, met als middelpunt de SURFacademy website standaardisering in communicatie-uitingen en efficiënte organisatie van de communicatie actief gebruik van intermediairs om het SURFacademy aanbod onder de aandacht van een bredere doelgroep binnen de onderwijsinstellingen te brengen 3. samenstellen jaarplan 2012, met daarin: programma bijeenkomsten 2012 communicatiestrategie 2012 begroting 2012 organisatie planning 4. evaluatie SURFacademy 2011 evaluatie van de afzonderlijke bijeenkomsten middels een gestandaardiseerde online enquête overall evaluatie van het programma 2011 Personele inzet 2011: 0,6 FTE Financiële inzet 2011:

27 1.2.2 De Onderwijsdagen De Onderwijsdagen, het jaarlijkse congres over ICT en Onderwijs, belichten de stand van zaken op het gebied van onderwijsvernieuwingen. Het congres biedt ruimte voor inspiratie en vergezichten, geeft een overzicht van succesvolle toepassingen, en is dé ontmoetingsplaats voor onderwijsvernieuwers. De Onderwijsdagen worden samen met Kennisnet georganiseerd, en bieden daarom een overzicht van vernieuwingen door de hele onderwijskolom. De Onderwijsdagen worden jaarlijks door zo n 800 professionals uit de hele onderwijskolom bezocht. Na elf jaar Onderwijsdagen in de Jaarbeurs in Utrecht, vindt het congres vanaf 2011 plaats in Nieuwegein. Hiermee wordt een forse kostenbesparing gerealiseerd. Voor 2011 wordt ingezet op een sterk vereenvoudigde organisatiestructuur. Doelstelling De Onderwijsdagen 2011 bieden een inspirerend overzicht van de actuele trends en ontwikkelingen op het gebied van ICT en Onderwijs. Het is een ontmoetingsplek voor ICT en Onderwijs professionals. De Onderwijsdagen bieden een platform voor de resultaten en ontwikkelingen uit de inhoudelijke programma s die het Platform ICT en Onderwijs uitvoert. De doelgroep van de Onderwijsdagen, in het bijzonder uit het hoger onderwijs, beoordeelt het congres als kwalitatief hoogstaand en vernieuwend, met voldoende ruimte tot netwerken. ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN samen met Kennisnet vaststellen van een nieuwe vereenvoudigde organisatiestructuur 2. vaststellen van een inhoudelijk interessant en vernieuwend programma, met voldoende raakvlakken voor zowel de achterban van SURF als van Kennisnet 3. organiseren van De Onderwijsdagen 2011 voor tenminste 1000 deelnemers, met ten minste 600 deelnemers uit het hoger onderwijs Personele inzet 2011: 0,9 FTE Financiële inzet 2011:

28 1.3 Creëren en faciliteren van netwerken Het Platform ICT en Onderwijs creëert en faciliteert netwerken van mensen rondom specifieke thema s. Deze netwerken zorgen ervoor dat experts en innovators een klankbord vinden bij hun collega s van andere onderwijsinstellingen Special Interest Groups Special Interest Groups zijn kennisgemeenschappen rondom specifieke thema s die gerelateerd zijn aan ICT en het hoger onderwijs en onderzoek. Binnen een Special Interest Group maken experts die soms geïsoleerd binnen een instelling opereren deel uit van een community waar zij met collega s uit andere instellingen kunnen samenwerken en kennis en ervaringen delen. Een Special Interest Group: - zorgt voor communityvorming rondom actuele thema s met betrekking tot ICT en Onderwijs en Onderzoek; - zorgt voor een gestructureerde interactie tussen SURF en de instellingen voor hoger onderwijs in de planning en uitvoering van activiteiten; - faciliteert kennisdeling en collegiale ondersteuning binnen de community; - is een platform voor kennisontwikkeling en visievorming; - biedt inhoudelijke bijdragen aan SURFacademy; - verspreidt kennis, bijvoorbeeld tijdens de Onderwijsdagen; - biedt een platform om tot samenwerking tussen instellingen te komen; - is een mogelijke gesprekspartner voor externe partijen, zoals bijvoorbeeld leveranciers. SURF faciliteert Special Interest Groups rond thema s die gerelateerd zijn aan de inhoudelijke programma s van de verschillende SURF-onderdelen. Daarbij wordt de volgende constructie gehanteerd: - De projectmanager van het (subsidie)programma waaraan de SIG gerelateerd is draagt zorg voor de praktische organisatie van de SIG: ledenadministratie, communicatie, organiseren van bijeenkomsten etc. De SIG kan voor het organiseren van bijeenkomsten een beroep doen op een budget dat voor alle SIGs beschikbaar is. - Een kernteam van inhoudelijke deskundigen uit de instellingen voor hoger onderwijs stellen in samenspraak met de community en de projectmanager van SURF jaarlijks een jaarplan op. - Elke Special Interest Group wijst één inhoudelijk deskundige aan als vertegenwoordiger van de SIG. Twee maal per jaar organiseert SURF een afstemmingsoverleg tussen alle inhoudelijk deskundigen en de betrokken projectmanagers. - SURF organiseert jaarlijks een SIG-Netwerkdag voor alle Special Interest Groups, rondom een voor alle SIGs relevant thema. 28

29 Doelstelling In 2011 faciliteert het Platform ICT en Onderwijs drie Special Interest Groups: - Digitaal Toetsen (op te richten, samen met de huidige SIG s NL Portfolio en SIGMA) - Open Educational Resources (op te richten) - e-accessibility De Special Interest Groups Duurzaam Hoger Onderwijs en Digitale Studie- en Werkomgeving worden door het Platform ICT en Bedrijfsvoering gefaciliteerd. Het Platform ICT en Onderzoek faciliteert de Special Interest Group Direct. SURFnet faciliteert de Special Interest Groups Webstroom en Virtuality. Het Platform ICT en Onderwijs participeert in de SIGs Digitale Studie- en Werkomgeving en Direct, en onderhoudt nauw contact met de overige SIGs. De SIGs bundelen de aanwezige kennis rondom de inhoudelijke thema s van het Platform, en dragen zo bij aan de kennisopbouw binnen de programma s van het Platform en de planning en uitvoering van activiteiten. Het Platform heeft via de SIGs toegang tot een uitgebreid en relevant netwerk van experts. Nieuwe ideeën en innovaties die binnen een SIG ontstaan, kunnen hun weg vinden binnen (subsidie)programma s. De SIGs versterken door hun inhoudelijke bijdrage het aanbod van de SURFacademy en de Onderwijsdagen. Met behulp van een bescheiden innovatieregeling kunnen de SIGs via een tenderprocedure concrete samenwerkingsprojecten uitvoeren. Deze innovatieregeling wordt samen met SURFnet uitgevoerd. ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN oprichten van de SIGs Digitaal Toetsen en Open Educational Resources, aanstellen van een inhoudelijk deskundige als vertegenwoordiger van deze SIGs, opbouwen netwerk 2. samen met community opstellen jaarplannen van SIGs, afgestemd op de inhoudelijke programma s van het Platform 3. organiseren inbreng SIGs binnen SURFacademy en Onderwijsdagen 4. samen met andere SURF-onderdelen organiseren van kennis- en informatieuitwisseling tussen SIG-coördinatoren 5. samen met andere SURF-onderdelen organiseren van een SIG Netwerkdag rondom inhoudelijk thema 6. uitvoeren van een innovatieregeling voor Special Interest Groups met een tenderprocedure, samen met de andere SURF-onderdelen Personele inzet 2011: 0,2 FTE Financiële inzet 2011:

30 1.3.2 Studiereizen Het Platform ICT en Onderwijs organiseert jaarlijks twee studiereizen naar internationale congressen op het gebied van onderwijsinnovatie: de jaarlijkse conferentie van Educause in de Verenigde Staten, en Online Educa Berlijn. Naast het congresbezoek organiseert het Platform ICT en Onderwijs een inhoudelijk programma, met bijvoorbeeld een bezoek aan een instelling, een social event, en zorgt zij voor gezamenlijke verslaglegging van de conferentie. Doelstelling De studiereizen die het Platform ICT en Onderwijs in 2011 organiseert, vervullen een belangrijke netwerkfunctie voor ICT en Onderwijs professionals in het hoger onderwijs, en zorgen voor inhoudelijke verdieping bij de deelnemers. Ook versterken zij door hun samenbindend effect de contacten tussen SURF en de leden van de bredere community. Studiereizen die binnen een van de inhoudelijke (subsidie)programma s worden georganiseerd zorgen voor kennisuitwisseling en samenwerking tussen de projectleiders van de verschillende projecten. Deze studiereizen bieden projectleiders inzicht in internationale trends en ontwikkelingen. ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN Organisatie en coördinatie studiereis bestuurders Platform ICT en Onderwijs en ICT en Bedrijfsvoering, maart Organisatie en coördinatie studiereis Educause, oktober Organisatie en coördinatie studiereis Online Educa Berlijn, december 2011 Personele inzet 2011: 0,1 FTE Financiële inzet 2011:

31 1.3.3 Communicatie en relatiebeheer Een goede relatie met relevante spelers uit de instellingen voor hoger onderwijs is voorwaardelijk voor het goed kunnen uitvoeren van de missie van het Platform ICT en Onderwijs. Een aantal relaties zijn geformaliseerd, in bijvoorbeeld Special Interest Groups of programmacommissies. Ook heeft iedere instelling voor hoger onderwijs een contactpersoon aangewezen, die als linking pin tussen het Platform ICT en Onderwijs en de instelling fungeert. Daarnaast is er een grote groep die op de hoogte blijft van de activiteiten van het Platform via de website en nieuwsbrieven. Het Platform ICT en Onderwijs heeft de ambitie om relaties met de centrale beleidsafdelingen Onderwijs en Onderzoek van de instellingen voor hoger onderwijs op te bouwen, en de resultaten van projecten breed te verspreiden binnen de instellingen. Het Platform zorgt voor verschillende communicatiemiddelen voor verschillende doelgroepen, zoals de website, nieuwsbrieven, publicaties en bijeenkomsten zoals de kwartaalbijeenkomsten voor alle contactpersonen. Daarnaast is een goede relatie met stakeholders als VSNU, HBO-raad, OCW, AgentschapNL van groot belang. Het Platform ICT en Onderwijs stelt zich actief op in het onderhouden van bestaande en leggen van nieuwe relaties. Doelstellingen Door (her)benoeming van de juiste functionarissen binnen de instellingen als contactpersonen, en het beter in kaart brengen van de voor het platform relevante doelgroepen, wordt het hoger onderwijs beter voorzien van relevante informatie, kunnen (project)resultaten breder worden ingezet, en informatie breder worden gedeeld. Stichting SURF en de activiteiten van het Platform ICT en Onderwijs in het bijzonder zijn bekend bij mogelijke subsidieverstrekkers en andere externe relaties. ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN beheren en actualiseren van informatie op SURFfoundation.nl 2. verzenden maandelijkse nieuwsbrief 3. opschonen en aanvullen relatiebestand 4. (her)benoemen contactpersonen voor een periode van twee jaar 5. kennismaken met afdelingen Onderwijs en Onderzoek van ten minste tien instellingen 6. informatieuitwisseling met en presentatie van resultaten voor mogelijke subsidieverstrekkers Personele inzet 2011: 0,25 FTE Financiële inzet 2011:

32 1.4 Informatie beschikbaar stellen Het Platform ICT en Onderwijs wil innovators in het hoger onderwijs van relevante nationale en internationale informatie rondom ICT en Onderwijs voorzien. Een overzicht van nieuwe ontwikkelingen biedt de mogelijkheid om vernieuwingen de adopteren, en kan een bron van inspiratie zijn. Daarnaast hebben de instellingen voor hoger onderwijs in de loop der jaren een enorm aanbod van relevante projectresultaten opgeleverd. Alleen al binnen het onderwijsvernieuwingsprogramma zijn sinds 1999 bijna 70 projecten afgerond die diverse resultaten hebben opgeleverd, en ook de huidige subsidieprogramma s Nationaal Actieplan e-learning, `Studiekeuzegesprekken, wat werkt? en Toetsing en Toetsgestuurd Leren leveren een schat van informatie en resultaten op. Het is van belang dat deze resultaten gemakkelijk toegankelijk zijn voor alle onderwijsinstellingen. Het Platform ICT en Onderwijs wil, in samenspraak met de andere SURF-onderdelen, informatie en projectresultaten rondom diverse thema s op een logische plek beschikbaar stellen. Op een centrale plek kunnen eenvoudig uiteenlopende soorten informatie worden geraadpleegd, zoals publicaties, projectresultaten, good practices en aankondigingen van bijeenkomsten Catalogus projectresultaten Innovatieprojecten die binnen (subsidie)programma s van Stichting SURF worden uitgevoerd, leveren waardevolle resultaten op, die interessant en nuttig kunnen zijn voor het hele hoger onderwijs. Dat kan gaan om bruikbare toepassingen, maar ook om opgedane ervaringen. Het Platform ICT en Onderwijs wil de kennisuitwisseling over de resultaten van subsidietrajecten sterker dan voorheen regisseren. Onderdeel hiervan is het bieden van de mogelijkheid om projectresultaten centraal beschikbaar te stellen en gemakkelijk vindbaar te maken via een online catalogus. Voor gesubsidieerde projecten wordt de ontsluiting van de projectresultaten via deze SURF-projectcatalogus verplicht onderdeel van de projectafronding. Er wordt naar gestreefd via de projectcatalogus samen met andere SURF-onderdelen te ontwikkelen, en resultaten van de verschillende onderdelen via één plek beschikbaar te stellen. De projectcatalogus kan ondersteunend zijn aan professionaliserings- en voorlichtingsactiviteiten; ter voorbereiding op of na afloop van bijeenkomsten zijn thematisch geordende informatie en producten eenvoudig terug te vinden. 32

33 Doelstelling In 2011 zorgt het Platform ICT en Onderwijs voor de ontwikkeling van een catalogus van projectresultaten. De catalogus kan een bijdrage leveren aan de bredere inzet van de resultaten van SURF-projecten binnen de onderwijsinstellingen. Op deze manier wordt het rendement van de subsidieprogramma s vergroot. Idealiter worden in de projectcatalogus ook resultaten van andere SURF-onderdelen beschikbaar gesteld. De projectcatalogus is ondersteunend aan een disseminatieplan voor behaalde resultaten. ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN vaststellen welke informatie en resultaten van (subsidie)projecten beschikbaar moet worden gesteld en voor welke doelgroepen 2. maken van een inventarisatie van al bij SURF beschikbare middelen om resultaten beschikbaar te stellen 3. formuleren van functionele en technische specificaties voor de projectcatalogus, idealiter in samenspraak met andere SURF-onderdelen 4. inrichten van de projectcatalogus 5. opstellen van bijbehorende teksten zoals richtlijnen voor uploaden of voor gebruik van de (in de catalogus gevonden) projectresultaten 6. organisatorisch verankeren van het verzamelen en ontsluiten van projectresultaten: formuleren van de subsidievoorwaarden die garanderen dat projectresultaten via de catalogus beschikbaar worden gesteld 7. uitwerken van systeem voor metadatering en kwaliteitsbewaking van content 8. beschrijven van de rollen en verantwoordelijkheden voor het beschikbaar stellen van projectresultaten tussen projectleiders en projectmanagers van SURF 9. beschikbaar stellen van al opgeleverde resultaten van afgeronde en lopende subsidieprogramma s via de projectcatalogus 10. ontwikkelen van communicatieplan voor promotie van de producten in de catalogus Personele inzet 2011: 0,25 FTE Financiële inzet 2011:

34 1.4.2 SURFspace SURFspace biedt professionals die zich bezighouden met innovatie van het onderwijs met behulp van ICT een netwerk- en kennisvoorziening. SURFspace biedt professionals de mogelijkheid zelf artikelen, berichten en nieuwsitems op de site te plaatsen en op elkaar te reageren. SURFspace heeft een hoofdredactie en een themaredacteur voor elk van de acht inhoudelijke thema s. OP SURFspace worden praktijkvoorbeelden van afgeronde innovatieprojecten gepubliceerd. Met deze voorziening is een grote sprong voorwaarts gemaakt ten opzichte van het verleden, waar informatie voor ICT-professionals verspreid over verschillende sites te vinden was. In haar tweejarig bestaan wordt de site goed bezocht, met zo n bezoekers per maand. SURFspace faciliteert in de huidige vorm echter nog onvoldoende de bestaande communities, zoals bijvoorbeeld de Special Interest Groups. Ook het actief aandragen van kennis door experts in het veld vindt nog maar beperkt plaats. Dit heeft ondermeer te maken met het gebrek aan flexibiliteit en mogelijkheden van het huidige CMS (Sharepoint). SURFspace zou veel meer voldoen aan de behoefte van professionals als het een open platform is waar zij elkaar kunnen ontmoeten en met elkaar kunnen discussiëren. Daarnaast bestaat er onduidelijkheid bij gebruikers waar welke informatie te vinden is: op de verschillende websites van Stichting SURF, of op SURFspace. Het is de ambitie van het Platform ICT en Onderwijs om meer lijn in de digitale communicatiemiddelen te brengen, en daarmee ook de rol van SURFspace helder af te bakenen. Doelstellingen In 2011 wordt SURFspace omgevormd tot een open platform dat uitnodigt tot deelnemen en waar de verschillende communities rondom SURF met hun leden zichtbaar zijn. SURFspace facilteert in deze nieuwe vorm bestaande communities en maakt het mogelijk dat nieuwe communities ontstaan. Het biedt een plaats waar experts op het gebied van ICT-innovatie in het hoger onderwijs, onderzoek en bedrijfsvoering elkaar kunnen vinden, en kennis kunnen uitwisselen. SURFspace stelt kennis en informatie beschikbaar, en biedt de mogelijkheid tot gerichte informatievoorziening voor specifieke groepen. Er is een duidelijke relatie met de innovatieprogramma's en Special Interest Groups. Waar relevant wordt een link gelegd met andere websites van SURF, waar bijvoorbeeld bijeenkomsten en professionaliseringsactiviteiten worden aangekondigd. Ook wordt een link met de te ontwikkelen projectcatalogus gelegd. 34

35 ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN een heldere afbakening formuleren tussen de verschillende bestaande digitale communicatiemiddelen van SURFfoundation, in overleg met SURFnet en SURFdiensten 2. samen met gebruikers herdefiniëren van de gewenste functie van SURFspace, in relatie tot andere websites van SURF 3. vaststellen van de gewenste specificaties voor SURFspace op basis van de gewenste functie 4. migratie van SURFspace naar gebruikersvriendelijker CMS volgens vastgestelde specificaties 5. integratie activiteiten Special Interest Groups en inhoudelijke programma s SURFfoundation binnen SURFspace Personele inzet 2011: 0,3 FTE Financiële inzet 2011:

36 1.4.3 Evaluatie en inzicht in impact Een goede innovatieorganisatie is ook een lerende organisatie: wat heeft er gewerkt en wat niet, en wat betekent dat voor de te nemen vervolgstappen? Voortdurende evaluatie is daarom een belangrijk onderdeel van alle activiteiten van het Platform ICT en Onderwijs. Evaluaties vinden plaats op verschillende niveaus. Alle processen en procedures van projecten en subsidieprogramma s die het Platform uitvoert worden geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. Datzelfde geldt voor activiteiten zoals de Onderwijsdagen, studiereizen, de bijeenkomsten van SURFacademy en diensten zoals SURFspace en de Special Interest Groups. Een grondige evaluatie van langlopende activiteiten zoals SURFacademy en de Onderwijsdagen vindt periodiek plaats. Daarnaast heeft de vraag naar aantoonbare effecten de laatste jaren meer nadruk gekregen, zowel vanuit de instellingen voor hoger onderwijs, als vanuit subsidieverstrekkers zoals het ministerie van OCW. Samen met de instellingen voor hoger onderwijs onderzoekt het Platform ICT en Onderwijs op welke manier er een zinvolle uitspraak kan worden gedaan over de impact van de innovatieprojecten die met behulp van subsidie van SURF worden uitgevoerd. Doelstellingen Door evaluatie van alle activiteiten die het Platform ICT en Onderwijs organiseert, en het waar nodig aanpassen van de activiteiten op basis van de resultaten van de evaluatie, vindt er voortdurende professionalisering van de activiteiten plaats. Door in de subsidievoorwaarden voor het uitvoeren van projecten de verplichting op te nemen voor het uitvoeren van effectmeting, en door het zorgen voor kennisuitwisseling op dit onderwerp, ontstaat er meer inzicht in de impact van innovatiestrategieën in het hoger onderwijs. Door het ontwikkelingsproces van het Platform ICT en Onderwijs en de instellingen voor hoger onderwijs rondom effectmeting gestructureerd in beeld te brengen, en op basis van een evaluatie daarvan de voorwaarden van subsidieprogramma s aan te passen, vindt er professionalisering plaats in het uitvoeren van innovatieprojecten. 36

37 ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN evaluatie tender 2008 Nationaal Actieplan e-learning na afronding projecten 2. evaluatie tender 2009 en 2010 Studiekeuzegesprekken na afronding projecten, en evaluatie programma 3. evaluatie tender 2010 Toetsing en Toetsgestuurd Leren na afronding beoordelingsprocedure 4. evaluatie afzonderlijke bijeenkomsten SURFacademy, en jaarlijkse evaluatie programmering en organisatie SURFacademy 5. evaluatie Onderwijsdagen (organisatie, programmering en samenwerking met Kennisnet) 6. evaluatie studiereizen Educause en Online Educa Berlijn 7. evaluatie SURFspace 8. bronartikel over de (on)mogelijkheid van het meten van impact van innovatieprojecten, en publicatie van ten minste twee artikelen op basis van dit bronartikel 9. workshops over effectmeting binnen subsidieprogramma Toetsing en Toetsgestuurd Leren en SURFacademy Personele inzet 2011: 0,1 FTE Financiële inzet 2011:

38 1.5 Verkennen en signaleren Het signaleren van nieuwe ICT-ontwikkelingen en het nagaan welke mogelijkheden deze ontwikkelingen bieden voor het hoger onderwijs is een belangrijke taak voor SURF. Door trends en ontwikkelingen te volgen en te verspreiden, biedt SURF de onderwijsinstellingen inspiratie hoe zij nieuwe ontwikkelingen kunnen aanwenden om hun onderwijs en onderzoek te verbeteren. Bij het uitvoeren van haar signaleringstaak kijkt SURF nadrukkelijk over de grenzen heen. Om buitenlandse ontwikkelingen te volgen organiseert SURF onder meer studiereizen naar internationale conferenties. Daarnaast maakt SURF deel uit van internationale netwerken en wordt op relevante thema s samengewerkt, bijvoorbeeld binnen Knowledge Exchange. ACTIVITEITEN EN BEOOGDE RESULTATEN IN medewerkers van het Platform ICT en Onderwijs volgen actief nationale en internationale ontwikkelingen en nemen waar relevant het initiatief tot het schrijven van een white paper met een visie op het onderwerp 2. organisatie bestuursreis naar de Verenigde Staten rondom het thema Cloud Computing 3. organisatie studiereizen naar internationale conferenties als Educause en Online Educa Berlijn 4. presentatie nieuwe ontwikkelingen op de Onderwijsdagen

39 1.6 Begroting ICT en Onderwijs: Exploitatierekening Projectkosten Projectinkomsten Saldo Bedragen (X 1.000,-) personele materiële Subtotaal subsidies inkomsten mutatie samenw. programma inzet kosten kosten derden OHW bijdrage inkomsten =(2+3) =(5 t/m 8) Netwerken en professionaliseren Onderwijsdag SIG's Conferenties internationaal SURFacademy Catalogus en projectresultaten SURFspace Inzicht in Impact Communicatie en relatiebeheer e-accessability Open Educational Resources Subtotaal Netwerken en professionaliseren Studiekeuzegesprekken - Activiteiten SKG II Projectmanagement SKG II Tender SKG II Subtotaal Studiekeuzegesprekken Toetsing en Toetsgestuurd Leren Pijler I Pijler II - - Pijler III - - Programma-management Subtotaal Toetsing en Toetsgestuurd Leren NAP elearning - - NAP II Activiteiten NAP II Projectmanagement Subtotaal NAP elearning Platform Algemeen Totaal Platform Resultaat ultimo Platformreserve ultimo Platformreserve ultimo

40 2 Platform ICT en Onderzoek MEERJARENPLAN SURF JAARPLAN 2011 Platform ICT en Onderzoek werkprogramma met doelstellingen platform en concrete activiteiten Inleiding Onderzoek, zowel wetenschappelijk als toegepast, is onder invloed van ICT sterk aan verandering onderhevig. Met ICT en internet zijn er veel mogelijkheden bijgekomen voor het doen van onderzoek, het toegankelijk maken en (snel) verspreiden van de resultaten, het hergebruiken en voortbouwen op eerdere resultaten. Door de grote toename van digitale informatie groeit de aandacht voor het bewaren en vindbaar maken van onderzoeksresultaten ICT introduceert ook nieuwe vormen van kwaliteitscontrole en waardering van onderzoeksresultaten. Het platform ICT en Onderzoek speelt met het vierjarige SURFshare programma op deze ontwikkelingen in door een infrastructuur te realiseren die de toegankelijkheid en de uitwisseling van onderzoeksinformatie bevordert. De kennis uit het SURFshare programma wordt door het platform ICT en Onderzoek ook ingezet in verscheidene Europese projecten en het samenwerkingsverband Knowledge Exchange. In 2011 wordt het SURFshare programma afgerond. In dit afsluitende jaar van het programma wordt rekening gehouden met de aanbevelingen van de Wetenschappelijk Technische Raad van SURF, die op verzoek van SURFfoundation een evaluatie heeft uitgevoerd over de eerste helft van het SURFshare programma. Het jaar 2011 is tegelijkertijd de start van het nieuwe meerjarenplan van SURF, Samen excelleren, waarin ook op het terrein van ICT en Onderzoek enkele belangrijke speerpunten zijn geformuleerd. Aan het eind van een meerjarenprogramma is het van groot belang de balans op te maken van de behaalde resultaten. Wat is goed gegaan en volgens de oorspronkelijke opzet en planning, en wat is anders gelopen? Behaalde successen mogen zeker in het zonnetje worden gezet. Dit is van belang zowel voor de bij de activiteiten direct betrokkenen als voor de grotere gemeenschap. Best practices moeten binnen het HO in ruime zin onder de aandacht worden gebracht Voorts zal met name het SURFshare programma in 2011 vast moeten stellen welke de lessons learnt zijn. Ten slotte is van groot belang dat van evaluaties gebruik wordt gemaakt om tot een nuttige effectmeting van de verrichte werkzaamheden te komen. De ervaring van projecten gedurende een groot aantal jaren heeft geleerd dat hierin in talrijke gevallen nog geen hoofdstuk is opgenomen over het consolideren van de behaalde resultaten. Vaak is het nodig om beheer in te richten over nieuwe producten en diensten en om de bijbehorende exploitatielasten al aan de orde te stellen in het projectplan. Waar dit aan de orde is maar er in de lopende projecten nog geen aandacht aan besteed wordt, zal op dit terrein binnen de (vooral financiële en organisatorische) mogelijkheden die er zijn een inhaalslag gemaakt moeten worden. Hierbij speelt mee dat het kunnen 40

41 overdragen van beheer of andersoortige verantwoordelijkheid in toenemende mate een medebepalende succesfactor zal zijn. In het nieuwe SURF meerjarenplan Samen excelleren zijn voor het terrein van ICT en Onderzoek met name de volgende twee speerpunten van belang: 1.het vernieuwen van de nationale infrastructuur voor onderzoeksinformatie, en 2.het creëren van een (inter)nationale geïntegreerde infrastructuur voor digitale content. Activiteiten rond deze speerpunten worden opgezet binnen enkele van de thema s in het nieuwe meerjarenplan, met name de thema s Netwerkinfrastructuur en Beschikbaar stellen en ontsluiten van e- content. In 2011, het eerste jaar van de looptijd van het nieuwe meerjarenplan, zal hiermee een start worden gemaakt. Merk op dat op het tweede thema samengewerkt zal worden met het platform ICT en Onderwijs. Immers: terwijl de hoeveel digitale content snel groeit, neemt de vervaging van de grenzen tussen onderwijs en onderzoek verder toe. Enkele concrete activiteiten die uit het nieuwe meerjarenplan voortvloeien en waarmee in 2011 een begin zal worden gemaakt, betreffen repositories en standaarden. Zo zullen metadata gestandaardiseerd moeten worden ten behoeve van samenwerking over de landsgrenzen heen, zullen er standaarden voor repositories worden opgesteld en moet een onafhankelijk onderzoek uitgevoerd worden naar de succes- en faalfactoren bij het gebruik van repositories. Op het terrein van Open Access moet binnen enkele jaren in samenwerking met de uitgevers een verdienmodel worden ontwikkeld. Naast periodiek overleg met SURFnet, zal afstemming benodigd zijn tussen het platform ICT en Onderzoek en het op te richten escience Research Center en met partijen als SARA en NCF over de integratie van supercomputingfaciliteiten in een nieuw op te richten dochter van SURF, SURFcdf. 2.1 SURFshare programma SURFshare werkt aan vernieuwing van de samenwerking tussen onderzoekers, het samenstellen van complexe ( verrijkte ) publicaties en het review- en publicatieproces. In dit proces veranderen de rollen en taken van onderzoekers, lectoren, instellingen, universiteitsbibliotheken en uitgeverijen. Het onderzoek- en publicatieproces raakt nog meer verweven. Hierdoor en door de toegenomen mogelijkheden op het gebied van kennisdeling en disseminatie, verdwijnt het harde onderscheid tussen onderzoeksdata en de traditionele publicatie als onderzoeksoutput. Om de volle potentie van onderzoek te benutten, streeft SURFshare naar open toegang tot onderzoeksresultaten, vooral daar waar onderzoek is uitgevoerd met publieke middelen. Het SURFshare programma ondersteunt en stimuleert kennisuitwisseling binnen hoger onderwijs en onderzoek en kennisoverdracht naar het bedrijfsleven, beroepsbeoefenaren en de samenleving door middel van: Verrijkte publicaties: vernieuwing van onderdelen van de wetenschappelijke communicatie-infrastructuur gericht op verrijkte publicaties, publicaties inclusief onderliggende datasets en visualisaties met aandacht voor juridische consequenties; Virtuele werkomgevingen: communicatie tijdens het onderzoeksproces door middel van virtuele werkomgevingen als collaboratories en digitale werkbanken, waarmee onderzoekers hun bronnen kunnen delen en kunnen samenwerken; Open toegang, kwaliteit en impact: ontwikkelen en toepassen van nieuwe vormen van publiceren, middelen voor kwaliteitscontrole en impactmetingen die de onderzoeker in een Open Access-omgeving ondersteunen met aandacht voor economische aspecten, auteursrechten en digitale duurzaamheid; Architectuur en infrastructuur: ontwikkeling van een samenhangende architectuur en infrastructuur inclusief registratie van onderzoeksdata met oog voor internationale standaarden en interoperabiliteit. Voor Nederland wordt gestreefd naar een landelijk Research Informatie Systeem en handige tools en widgets voor administratie en presentatie van onderzoeksgegevens; 41

42 Versterking van de HBO kennisdisseminatie: realisatie van een repositoryinfrastructuur en aanverwante diensten bij hogescholen met als doel de kennisdeling tussen hogescholen en naar het bedrijfsleven en de publieke sector te versterken; Digitale duurzaamheid en datacuratie: opslag en digitale toegankelijkheid in de toekomst van onderzoeksdata. Bovengenoemde themagebieden zijn ondergebracht in zes aparte werkpakketten. Het zevende werkpakket richt zich op communicatie over en disseminatie van activiteiten, resultaten en producten in het programma. Waar in de eerste drie jaren van het SURFshare programma de focus vooral op exploreren, definiëren, verdiepen en ontwikkelen lag, staat in het afsluitende jaar 2011 verbreden en verankeren centraal. In dit jaar moet vooral geoogst worden van wat in de vorige fasen is opgezet. Zo moeten nieuwe diensten en producten geoperationaliseerd worden en moet de hoeveelheid open content aanzienlijk toenemen. De WTR heeft in 2010 op verzoek van SURFfoundation een tussentijdse evaluatie uitgevoerd van het lopende SURFshare programma. Het rapport van de WTR is inmiddels beschikbaar gekomen. Op basis van de aanbevelingen in het rapport én op basis van een reeks bevindingen die binnen het SURFshare programma zelf eind 2009 zijn verkregen, zullen de focus en aanpak van het SURFshare programma in zijn laatste jaar op een aantal punten worden aangepast. Overigens zal het rapport van de WTR pas zijn grootste waarde kunnen bewijzen tijdens de formulering van een geheel nieuw programma, dat pas na afloop van het huidige SURFshare zal kunnen starten. WTR aanbevelingen en daarop aansluitende aanpassingen in het SURFshare programma Dit kader schetst de context van de WTR-evaluatie van het SURFshare programma. Het SURFshare programma volgt de beproefde SURF-methode, zoals hieronder schematisch weergegeven. Door vanaf het begin nauw samen te werken met instellingen, wordt toegewerkt naar uiteindelijke verankering van de geleverde ICT-oplosingen. In najaar 2009 werd de WTR verzocht om een evaluatie van Fase 1 van het SURFshare programma, met als doel het programma bij te stellen in de aanvraag voor subsidie voor Fase 2. Door verschillende oorzaken vond deze WTR evaluatie echter pas plaats nadat de subsidie voor Fase 2 al was verkregen. 42

43 Nu het evaluatierapport van de WTR is verschenen, kan geconstateerd worden dat de belangrijkste aanbevelingen van de WTR goed stroken met de door SURFshare eind 2009 zelf geconstateerde omissies in het programma en de daarop al ingezette aanpassingen. Bij wijze van respons op de aanbevelingen van de WTR evaluatie zijn de omschrijvingen van SURFshare-activiteiten in het huidige jaarplan extra aangescherpt. De gepleegde aanpassingen worden per werkpakket in een apart kader toegelicht. 43