Analyse huidige afvalbeleid. Gemeente Doetinchem

Transcriptie

1 INVENTARISATIERAPPORT Analyse huidige afvalbeleid gemeente Doetinchem Mei 2013 Opgesteld door: In opdracht van : Gemeente Doetinchem

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Europese en landelijke beleidskaders en regels Huidig afvalbeleid Analyse afvalprestaties De afvalscheidingresultaten nader belicht Meningen van betrokkenen Landelijke ontwikkelingen en trends Overallanalyse Leeswijzer Het rapport kan op drie manieren worden gelezen: Op hoofdlijnen: lees de tekstkaders bovenaan de pagina s en de weergegeven tabellen en figuren en de overallanalyse in hoofdstuk 8 Uitgebreid: lees de tekstkaders en de toelichting eronder Tot in detail: lees ook de bijlagen voor het complete verhaal

3 1. Inleiding Analyse van het huidige afvalbeheer In dit inventarisatierapport wordt het huidige afvalbeleid en -beheer belicht. Waar staat de gemeente op dit moment? Waar liggen er kansen tot verbetering? Welke (beleids)ontwikkelingen spelen er, en hoe gaat de gemeente daar thans mee om? Het inventarisatierapport is de onderlegger bij de strategie-keuzennota Wat heeft het gemeentelijk afvalbeleid van de afgelopen 5 jaar opgeleverd? Welke landelijke en regionale ontwikkelingen en trends spelen er op het gebied van afvalbeheer, en op welke wijze spelen de gemeenten hierop in? Wat vinden de bewoners van de afvalinzameling, en wat kan volgens hen beter? In het onderliggend rapport wordt een totaalanalyse weergegeven van het huidige afvalbeheer in de gemeente Doetinchem. Het rapport is bedoeld als onderlegger bij de strategie-keuzennota, waarmee de politiek in staat wordt gesteld zich een mening te vormen omtrent het toekomstige afvalbeleid. Reikwijdte De inventarisatie gaat hoofdzakelijk over de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval. Bedrijfsafval, gemeentelijk afval (afkomstig van de gemeentelijke diensten) en zwerfafval zullen alleen zijdelings worden beschouwd, voor zover het een relatie heeft met huishoudelijk afval. Opbouw evaluatierapport Dit rapport bestaat uit 8 hoofdstukken. In hoofdstuk 2 wordt het landelijke beleidskader geschetst. In hoofdstuk 3 wordt het huidig gemeentelijke afvalbeleid belicht. Hoofdstuk 4 geeft weer wat dit beleid heeft opgeleverd, in termen van milieuresultaat, serviceniveau en kosten (afvaldriehoek). Daarbij wordt tevens aangegeven hoe de gemeente presteert ten opzichte van andere gemeenten (benchmark). In hoofdstuk 5 worden de milieuprestaties nader geanalyseerd. Hoofdstuk 6 laat zien wat de betrokkenen vinden van de huidige afvalinzameling. In hoofdstuk 7 worden de landelijke ontwikkelingen en trends belicht. In het laatste hoofdstuk 8 wordt een overallanalyse gegeven, dat tevens kan worden gelezen als samenvatting van dit rapport. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 3

4 2. Europese en landelijke beleidskaders en regels Wat zijn de huidige beleidskaders en regels? Het sluiten van materiaalketens staat centraal in Europese en landelijke beleidsnota's LAP-2 doelstelling: 60% van het huishoudelijk afval wordt nuttig toegepast. Nieuwe ambitie: 65% (brief Atsma) Producentenverantwoordelijkheid voor batterijen, apparaten, verpakkingsafval. Gemeenten verzorgen de inzameling tegen een kostendekkende vergoeding Het gemeentelijke afvalbeleid wordt voor een groot deel bepaald door landelijke beleidskaders en nationale wet- en regelgeving. Hieronder worden de belangrijkste kaders en regels weergegeven. Gemeentelijke zorgplicht Gemeenten hebben een wettelijke zorgplicht voor het (gescheiden) inzamelen van huishoudelijk afval. De zorgplicht is vastgelegd in hoofdstuk 10 van Wet Milieubeheer. De belangrijkste verplichtingen zijn: Wekelijks inzamelen van huishoudelijk afval bij elk perceel (artikel 10.21); In het belang van de doelmatigheid mag er om de week worden ingezameld, en is het inzamelen nabij elk perceel toegestaan (artikel 20.26). Wekelijks inzamelen van gft-afval (na)bij ieder perceel. In het belang van de doelmatigheid mag in een gedeelte van het grondgebied de afzonderlijke inzameling van gft-afval worden gestaakt. Inzameling van grof huishoudelijk afval bij elk perceel en het in stand houden van een plaats waar burgers grof afval kunnen brengen (artikel 10.22). Gemeenten zijn vrij in bepalen van de inzamelfrequentie,en mogen beperkingen stellen aan de hoeveelheid en omvang van het aangeboden afval. Het opnemen van regels over de wijze van aanbieding en inzameling in een gemeentelijke verordening Gemeenten mogen de inzameling laten uitvoeren door een privaatrechtelijk inzamelbedrijf, echter de formele aansturing moet bij de gemeente blijven (gemeente blijft hoofdverantwoordelijk). Doetinchem voldoet volledig aan de gemeentelijke zorgplicht zoals is aangegeven in de Wet Milieubeheer. De gemeente voert het overgrote deel van de zorgplicht zelf uit. Daarnaast voert het ook inzamelactiviteiten uit voor enkele buurgemeenten, waaronder Oude IJsselstreek. Landelijk beleid: LAP2 Het landelijk afvalbeleid is vastgelegd in het Landelijk Afvalbeheerplan , ook wel LAP-2 genoemd. In dit plan ligt de nadruk op ketenbeheer. Dit houdt in dat de milieudruk van een product wordt verminderd door zo vroeg mogelijk in de keten in te grijpen. Bijvoorbeeld tijdens het ontwerp van het product. Dit sluit nauw aan bij het gedachtegoed van Cradle to Cradle. De afvalinzameling en verwerking zitten aan het eind van de keten en dus is de rol van de gemeenten in het ketenbeheer beperkt, maar niet onbelangrijk. Beperking van de CO2 uitstoot wordt gezien als een belangrijk onderdeel om de milieudruk van een bepaald product te verminderen. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 4

5 In het LAP zijn 7 prioritaire afvalstoffen aangewezen waarvan de milieudruk hoger is dan andere afvalstromen. Papier en karton, textiel, organisch afval (GFT) en grof huishoudelijk afval zijn afvalstromen waarbij de gemeenten aan de inzamelkant nauw betrokken zijn. In minder mate geldt dit voor aluminium, PVC en bouwen sloop afval. De voorkeursvolgorde met betrekking tot de verwerking van afval is: afvalpreventie, producthergebruik, materiaalhergebruik, nuttige toepassing, verwijdering met omzetting in energie, verwijdering op andere wijze dan storten, storten (overeenkomstig de 'Ladder van Lansink'). Het LAP streeft naar meer preventie en nuttige toepassing, en minder storten. Landelijke doelstellingen (LAP-2) Stimuleren van afvalpreventie 60% van het totaal aan huishoudelijk afval wordt nuttig toegepast in 2015 In 2012 wordt er geen verbrandbaar afval meer gestort In hoofdstuk 4 wordt aangegeven in welke mate de gemeente voldoet aan bovenstaande doelstellingen. Voor de verwerking van grof huishoudelijk restafval is een minimum standaard opgenomen in het LAP, die aangeeft dat het afval minimaal moet worden gesorteerd of anderszins bewerkt, waarbij de ontstane monostromen conform de daarvoor geldende minimumstandaarden worden verwerkt. Dit impliceert dat grof huishoudelijk restafval in principe moet worden nagescheiden. De afvalbrief van Atsma In een brief van de voormalig Staatssecretaris Atsma (de zogeheten Afvalbrief van augustus 2011) aan de Tweede Kamer, wordt de ambitie neergelegd om in 2015 niet 60% maar 65% van het afval dat bij huishoudens vrijkomt te recyclen. In mei 2012 heeft de afvalbranche op verzoek van de staatssecretaris een advies uitgebracht hoe deze doelstelling gerealiseerd kan worden. Verdergaande optimalisatie en professionalisering van de gemeentelijke afvalinzameling zal nodig zijn, met meer inzet van financiële prikkels, service prikkels, communicatie en handhaving. Europees beleid: Kaderrichtlijn In november 2008 is een nieuwe Europese Kaderrichtlijn voor afvalstoffen gepubliceerd. Ook in het Europese afvalbeleid wordt sterk ingezet op het bevorderen van hergebruik en recycling van huishoudelijk afval. Tegen 2020 moet ten minste 50% van al het papier, metaal, glas en kunststofafval dat bij huishoudens vrijkomt, worden hergebruikt. Deze doelstelling gaat minder ver dan de Nederlandse LAP-doelstelling. De Europese kaderrichtlijn is inmiddels geheel geïmplementeerd in de nationale regelgeving (Wet Milieubeheer). Producentenverantwoordelijkheid Het principe van producentenverantwoordelijkheid is dat de producent (financieel) verantwoordelijk is voor het gescheiden inzamelen en herverwerken van producten als ze in de afvalfase zijn beland. Daarmee worden producenten geprikkeld bij het productontwerp rekenschap te houden met het product in de afvalfase. Er bestaat al producentenverantwoordelijkheid voor onder andere batterijen, elektrische en elektronische apparaten en verpakkingen, waaronder kunststof verpakkingsmateriaal (plastic). De inzameling van deze stromen is in de meeste gevallen gedelegeerd naar gemeenten, waarvoor gemeenten een vergoeding van het bedrijfsleven ontvangen. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 5

6 Raamovereenkomst (kunststof) verpakkingsafval De producentenverantwoordelijkheid voor verpakkingsafval is uitgewerkt in de Raamovereenkomst Verpakkingen De overeenkomst bevat de afspraken tussen Rijk, het verpakkende bedrijfsleven en gemeenten (VNG) over de uitvoering van het Verpakkingenbesluit, en het realiseren van 42% gescheiden inzameling en hergebruik van plasticafval in het bijzonder. Ook de komende 10 jaar zal de gescheiden inzameling van kunststof verpakkingsafval worden uitgevoerd door de gemeenten, waarvoor de gemeenten een kostendekkende vergoeding ontvangen. De hoogte van de vergoedingen voor 2013 en 2014 zijn vergelijkbaar aan die van 2012 ( 475,- per ton). Op basis van de uitkomsten van een drietal (kosten)onderzoeken zullen de vergoedingen voor de jaren erna worden vastgesteld. In een addendum is een duurzaamheidsperspectief opgenomen ter compensatie voor de voorgenomen afschaffing van statiegeld op grote petflessen in Voorts krijgen gemeenten een jaarlijkse vergoeding van 20 miljoen euro beschikbaar voor de bestrijding van zwerfafval. De afspraken ten aanzien van verpakkingen van papier, glas en metalen blijven ongewijzigd ten opzichte van de oude Raamovereenkomst. Provinciaal Milieubeleid De bevoegdheden van de provincie ten aanzien van het afvalbeleid zijn de afgelopen jaren sterk ingeperkt. Het afvalbeleid wordt in toenemende mate vanuit Europa en het rijk vormgegeven. De rol van provincie ligt hoofdzakelijk bij de implementatie van het afvalbeleid, bijvoorbeeld bij het stimuleren van preventie en nuttige toepassing van afval. Provincie Gelderland beperkt zich tot zijn wettelijke taken, met name ten aanzien van vergunningverlening. De provinciale Milieuverordening (PMV) bevat weliswaar bindende regels ten aanzien van huishoudelijk afval, echter deze zijn nagenoeg gelijk aan die van het LAP. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 6

7 3. Huidig afvalbeleid Huidig afvalbeleid Doetinchem Afgelopen 10 jaar is er geen gemeentelijk afvalbeleid opgesteld. In 2006 is een nieuw inzamelsysteem voor papier, glas, textiel en kca ingevoerd, ter vervanging van de milieukar. In de afvalstoffenverordening en bijbehorende uitvoeringsbesluiten zijn de (aanbied)regels voor huishoudelijk afval vastgesteld. Ofschoon het gemeentelijke afvalbeleid voor een groot deel wordt bepaald door Europese en landelijke beleidskaders, ligt er nog genoeg speelruimte bij de gemeente ten aanzien van de wijze waarop deze kaders worden ingevuld, ofwel de wijze waarop de (gescheiden) inzameling wordt georganiseerd. In dit hoofdstuk wordt kort ingegaan op het gemeentelijk afvalbeleid van de afgelopen jaren, en het huidige inzamelsysteem dat wordt toegepast. Afvalbeleid gemeente Doetinchem Het laatste afvalbeleidsplan van Doetinchem dateert van 1992 en is niet meer actueel. Wel zijn er de afgelopen jaren enkele voorstellen gedaan om het afvalinzamelsysteem te optimaliseren. Eind 2004 is door de gemeenteraad besloten om een nieuw inzamelsysteem voor papier, glas en textiel in te voeren, ter vervanging van de toenmalige milieukar die niet meer vodeed aan de eisen van deze tijd. Het nieuwe inzamelsysteem hield in dat papier in het vervolg wordt ingezameld met rolemmers en ondergrondse containers, glas en textiel eveneens met ondergrondse containers, en kca met een chemocar die op vaste standplaatsen stilhoudt. Begin 2006 is het nieuwe inzamelsysteem ingevoerd, waarna het in 2009 is geëvalueerd. Ten opzichte van 2004 toen de milieukar nog reed, was de inzamelrespons van papier gestegen van 73 naar 79%, en de inzamelrespons van glas en kca gezakt van 80 naar 71% (glas), en 92 naar 76% (kca). De verlaging van de kca- en glasrespons was te verklaren door de overgang van halen naar brengen (verlaagd serviceniveau). De gestegen papierrespons was te verklaren door het succes van de rolemmers die boven verwachting door 75% van alle huishoudens werd geaccepteerd. Recent zijn er door het College en Raad geen missie, visie of doelstellingen ten aanzien van huishoudelijk afval vastgesteld. Sorteeranalyses Om de 2 jaar wordt in opdracht van de gemeente een sorteeranalyse uitgevoerd, waarbij de samenstelling van het huishoudelijk restafval wordt bepaald. Door de resultaten van deze analyses te relateren aan de inzamelgegevens, kan inzicht worden verkregen in de effectiviteit van de huidige afvalscheiding en het scheidingspotentieel. Doetinchem heeft sorteeranalyses uitgevoerd in de jaren 2007 (door bureau Milieu en Werk), 2009 (door MWH) en 2012 (door Milieu en Werk). Door de analyses bij regelmaat in de tijd uit te voeren kunnen meerjarentrends zichtbaar worden gemaakt (zie daarvoor hoofdstuk 5). Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 7

8 Afvalstoffenverordening Doetinchem In de Verordening Afvalstoffen van de gemeente Doetinchem van 2007 (voor het laatst gewijzigd in 2012), zijn de Europese en landelijke regels ten aanzien van huishoudelijk afval vertaald naar de gemeentelijke situatie. Enkele belangrijke punten die geregeld zijn in de verordening: Verplichting voor de burger om groente-, fruit- en tuinafval, klein chemisch afval, glas, oud papier en karton, textiel, wit- en bruingoed, bouw- en sloopafval, verduurzaamd hout, grof tuinafval, asbest, grof huishoudelijk afval en huishoudelijk afval afzonderlijk aan te bieden (artikel 14). Tevens is de inzameldienst verplicht om deze afvalstromen apart in te zamelen (artikel 8); De soorten inzamelmiddelen en -voorzieningen die worden toegepast (artikel 9), en in welke frequentie deze worden geleegd (artikel 10); De aanwijzingprocedure van de inzameldienst: het College bepaalt welke inzameldienst de inzameling van huishoudelijk afval uitvoert (artikel 7). In verschillende Uitvoeringsbesluiten behorende bij de afvalstoffenverordening, zijn de regels verder geconcretiseerd: De scheidingsregels (A); De aanwijzing van de inzamelaar (team afval van de afdeling BUHA, eenheid wijkzaken van de gemeente Doetinchem) en andere inzamelaars (B + C) De aanwijzing van de inzamelmiddelen en inzamelvoorzieningen (D) De frequentie van inzamelen (E) Inzamelvergunningen voor paper en textiel (F) Acceptatieregels brengstation (G) Dagen en tijden van inzameling (H) Aanwijzing toezichthouders (I) Aanbieden van huishoudelijke afvalstoffen (J) Over het algemeen kan worden gesteld dat de verordening en uitvoeringsbesluiten heldere regels stellen omtrent de aanbieding en inzameling van afvalstoffen, conform wat in hogere wetgeving wordt geëist. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 8

9 Welke invulling geeft de gemeente aan de zorgplicht? Huis-aan-huis-inzameling: rest- en gftafval, papier, textiel, plastic verpakkingsafval, huisraad. Brengsysteem op wijkniveau: glas, textiel, papier Brengsysteem op gemeentelijk niveau: verschillende grof huishoudelijk afvalcomponenten (gescheiden) en huisraad (Aktief) Het huishoudelijk afval wordt in Doetinchem op een drietal manieren ingezameld: Inzameling op huis- straatniveau (halen): rest- en gft-afval, papier, textiel, plastic verpakkingsafval, grof (tuin) afval, en huisraad Inzameling op wijkniveau (brengen): glas, papier en textiel Inzameling op gemeentelijk niveau (brengen): grof huishoudelijk afval, grof tuinafval, puin, hout, asbest, huishoudelijke apparaten, metalen, dakbedekking, etc. Rest- en gft-inzameling In beginsel bepaalt de bebouwingssoort op welke wijze rest- en gft-afval wordt ingezameld. Bij de laagbouw wordt over het algemeen gebruik gemaakt van rolemmers (bij 85% van de huishoudens), en bij gestapelde bouw verzamelcontainers (bij 15%: containers die door meerdere huishoudens worden gebruikt). In Doetinchem worden drie soorten verzamelcontainersystemen toegepast: betonnen bovengrondse cocons (bij ca 2% van de huishoudens), inpandige verzamelcontainers (bij circa 3%), en ondergrondse containers (bij 9% van de huishoudens). De ondergrondse containers zijn uitgerust met toegangscontrole (pasjessysteem) en datacommunicatie. Misbruik (bedrijven, inwoners van andere gemeenten) kan daarmee worden voorkomen. Bovendien kan het aantal huishoudens dat gebruik maakt van de container, worden gereguleerd, zodat het risico van overaanbod en overlopende containers beperkt blijft. Bovengrondse VC's 6% Hoe wordt restafval ingezameld? Ondergrondse VC's 9% Bovengronds e VC's 2% Hoe wordt gft-afval ingezameld? Niet 16% Rolemmers 85% Rolemmers 82% Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 9

10 De inzameling met rolemmers verloopt over het algemeen prima. Om de week kunnen huishoudens hun groene en grijze rolemmer voor respectievelijk rest- en gft-afval aan de weg zetten. De rolemmers zijn geregistreerd en voorzien van een unieke barcodesticker, waardoor misbruik wordt voorkomen (container management). De rolemmers worden door middel van mechanische zijbelading geleegd. Hiervoor zijn vrijwel overal in de gemeente aanbiedplaatsen ingericht waar de emmers naast elkaar, in lintopstelling, kunnen worden aangeboden. De groene rolemmers zijn zeker tijdens de snoeiseizoenen goed gevuld en bevatten voldoende kwaliteit gftafval om zonder problemen gecomposteerd te worden. Anders is het gesteld met de kwaliteit van het gft-afval uit verzamelcontainers. Door de structurele vervuiling die daarin optrad, was de gemeente genoodzaakt om de gescheiden gft-inzameling bij de meeste gestapelde bouw te beëindigen. Bij 15% van alle huishoudens van Doetinchem wordt om die reden geen gft meer gescheiden opgehaald. Het huishoudelijk restafval wordt afgevoerd naar het overslagstation van SITA, die het transporteert naar zijn afvalverbrandingsinstallatie in Coevorden. De gemeente betaalt daarvoor een historisch laag verwerkingstarief van 30,- per ton (inclusief transport 55,- per ton). Door de landelijk ontstane overcapaciteit van verbrandingsinstallaties, heeft de laatste aanbesteding een zeer gunstig tarief opgeleverd. Het gemiddelde verbrandingstarief in Nederland ligt rond de 100,- per ton. Het gft-afval wordt door de gemeente zelf afgevoerd naar de VAR in Wilp, waar het wordt vergist en gecomposteerd. Papierinzameling Oud papier wordt 1 x per 4 weken huis-aan-huis opgehaald met (blauwe) rolemmers. Ongeveer 80% van alle huishoudens in de laagbouw hebben een rolemmer, die in 2006 op vrijwillige basis is verstrekt. Dit percentage neemt nog toe, doordat steeds meer huishoudens het gemak van de rolemmer inzien en deze alsnog bij de gemeente aanvragen. Huishoudens uit de laagbouw die hoe dan ook geen rolemmer wensen, kunnen hun papier en karton ook naar een ondergrondse papiercontainer brengen die nabij de winkelcentra zijn geplaatst (28 stuks) of naar een vereniging of school. Ook de hoogbouw kan van deze voorziening gebruik maken. Bij sommige hoogbouwflats waar inpandige containerruimtes worden toegepast staan ook papiercontainers. De inzameling van het papier gebeurt in sommige wijken in nauwe samenwerking met verenigingen. Circa 7 verenigingen helpen bij het beladen van de rolemmers en rolcontainers, en ontvangen daarvoor een vaste tonnagevergoeding, waarbij de hoogte afhankelijk is gesteld van de inzamelmethode en de aangeleverde hoeveelheid. Eén en ander is vastgelegd in de Uitvoeringsbesluiten Afvalstoffen en de Subsidieverordening. Sommige verenigingen hebben ook rolcontainers bij hun clubgebouw staan, waar papier naar toe kan worden gebracht. De papierinzameling verloopt over het algemeen goed. De invoering van de rolemmer heeft tot een toename van de papierrespons geleid. Echter de hoeveelheid papier die per inwoner gescheiden wordt ingezameld, daalt de afgelopen jaren weer enigszins. Zie verder hoofdstuk 5. Al het oud papier dat wordt ingezameld wordt afgevoerd naar Dusseldorp. De papierinzameling met verenigingen loopt niet altijd naar wens. Er zijn steeds minder vrijwilligers, die ook niet altijd komen opdagen. Een ander bezwaar is dat de papierinzameling met vrijwilligers meestal op de zaterdag moet plaatsvinden. Glas Op circa 40 plekken heeft de gemeente glascontainers geplaatst. Het betreffen ondergrondse glascontainers, waarbij op de meest plekken 2 containers zijn aangebracht: één voor wit glas, en één voor groen en bruin glas (duo-container). De containers zijn met name geplaatst bij winkelcentra in de wijk en langs uitvals- en toegangswegen. Het glasaanbod is het hoogst in de maanden januari en februari. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 10

11 De containers worden geleegd door de gemeente zelf en afgevoerd naar Dusseldorp. Textiel Er worden jaarlijks 4 inzamelrondes voor textiel gehouden. Deze inzamelrondes worden uitgevoerd door charitatieve instellingen, met CBF-keurmerk, die zich daarvoor dienen aan te melden bij de gemeente. Indien meerdere vergunningaanvragers in hetzelfde gebied textiel willen inzamelen, wordt de vergunning verleend aan de eerste aanvrager. Textiel kan ook worden gebracht naar 1 van de 10 kledingcontainers die verspreid in de gemeente staan opgesteld. Deze ondergrondse containers worden geleegd door stichting Aktief. Gemiddeld wordt er tegen de 7 kilo textiel per inwoner per jaar ingezameld (= halen + brengen). Doordat er onvoldoende zicht is op de registratie zijn de inzamelresultaten niet erg betrouwbaar. Waarschijnlijk wordt er veel meer ingezameld. Naast de 10 ondergrondse textielcontainers staan er ook nog 50 bovengrondse containers van onder andere Humanitas en Curitas. Voor deze containers zijn geen vergunningen afgegeven. Plastic verpakkingsafval Plastic verpakkingsafval wordt 1 keer per 2 weken huis-aan-huis opgehaald met zakken. Hiervoor dienen de zogeheten plastic-hero-zakken gebruikt te worden, die gratis bij het afvalbrengpunt, de gemeentewinkel en een aantal wijkcentra verkrijgbaar zijn. Ook kunnen de zakken telefonisch of per worden besteld. Bij de hoogbouw kunnen de zakken naast de verzamelcontainer worden gedeponeerd. De plasticinzameling is in 2009 van start gegaan en is een groot succes. Gemiddeld wordt er 9 kilo per inwoner per jaar aan plastic verpakkingsafval gescheiden aangeboden. Een nadeel aan de plasticinzameling met zakken is dat bij slecht weer het afval nog wel eens weg wordt geblazen en leidt tot zwerfvuil. Zeker als de zakken niet goed dicht zijn gemaakt. Dit komt echter incidenteel voor. KCA-afval De inzameling van klein chemisch afval (kca) vindt 4 keer per jaar plaats met een chemokar die 1,5 uur op vaste standplaatsen stilstaat. De data en tijden worden via de gemeentelijke website bekend gemaakt. Kca kan ook worden gebracht naar het afvalbrengpunt. De inzameling met de chemokar wordt in opdracht van de gemeente uitgevoerd door Dusseldorp. Het aantal bezoekers op de standplaatsen en de hoeveelheid kca die daarmee wordt ingezameld is zeer gering. Afgevraagd dient te worden of kca nog wel op deze manier moet worden ingezameld, en of de inzameling via het afvalbrengpunt niet volstaat. Er worden geen aparte weeggegevens van de standplaatsen bijgehouden, zodat de doelmatigheid van de kca-standplaatsen niet goed is te beoordelen. Huisraad Huisraad en kringloopgoederen worden ingezameld door kringloopbedrijf Aktief. Het kringloopbedrijf heeft een eigen meldpunt waar burgers naar toe moeten bellen om hun huisraad op te laten halen. Dit hoeft niet perse bruikbaar te zijn. Ook niet meer functionerend meubilair, elektrische apparaten, fietsen, etc. worden door Aktief geaccepteerd. Door deze laagdrempeligheid zamelt Aktief relatief veel bruikbare goederen in. Brengen kan ook, naar de Gildenstraat, waar het kringloopbedrijf gevestigd is. Het halen en brengen van huisraad is voor burgers gratis. Grof tuinafval, puin, asbest, en klein chemisch afval wordt niet geaccepteerd. Grof huishoudelijk afval Grof huishoudelijk restafval wordt ook opgehaald door de gemeente. Bewoners dienen hiervoor een afspraak te maken, en deze dienst is niet gratis. Omdat veel grof huishoudelijk restafval als huisraad kan worden aangemerkt, kiezen veel bewoners voor de gratis ophaalservice van Aktief. Slechts 6% van al het grof Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 11

12 huishoudelijk afval dat bij huishoudens vrijkomt, wordt opgehaald door de gemeente. De rest vindt zijn weg via stichting Aktief (halen en brengen) en het Afvalbrengpunt. Brengen van grof huishoudelijk afval naar het afvalbrengpunt Het alternatief voor het laten ophalen is het zelf wegbrengen van grof huishoudelijk afval naar het afvalbrengpunt. Doetinchem heeft één afvalbrengpunt, gelegen aan de Havenstraat 80. Hier kunnen 15 verschillende afvalstromen gescheiden worden aangeleverd. Enkele stromen, waaronder metalen, papier en karton, asbest en kca, zijn gratis. Voor tuinafval, grof restafval, puin, gips en bielzen moet worden betaald. Bedrijfsafval De gemeente heeft wettelijk gezien geen zorgplicht voor de (gescheiden) inzameling van bedrijfsafval. Ondernemers en winkeliers dienen hier in principe zelf zorg voor te dragen, bijvoorbeeld door het afsluiten van een inzamelcontract met een particulier inzamelbedrijf. Bedrijfsafval dat qua aard en omvang vergelijkbaar is aan huishoudelijk afval, wordt wel door de gemeente ingezameld. Hiervoor dient reinigingsrecht betaald te worden. Voor het eenmalig per week laten legen van een rolemmer of voor het aanbieden van 6 zakken per week op een ondergrondse verzamelcontainer geldt een basistarief (in 2013: 296,40 per jaar). Gemeente Doetinchem heeft circa 1000 bedrijven die reinigingsrecht betalen. Ongeveer 100 bedrijven hebben een apart inzamelcontract gesloten met de gemeente. Het gaat daarbij veelal om het ledigen van grotere containers en grotere hoeveelheden afval. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 12

13 Overzichtstabel inzamelsystemen gemeente Doetinchem Fijn huishoudelijke afvalstromen Inzamelmethode en inzamelmiddel Aantal Inzamelledigingsfrequentie Restafval Laagbouw Minicontainer (240 l) x per 2 weken Hoogbouw Ondergrondse Verzamelcontainers 87 tot 2 x per week Hoogbouw Inpandige en bovengrondse containers 210 tot 2 x per week Groente-, fruit- en Laagbouw Minicontainers (140 l) x per 2 weken tuinafval Hoogbouw Verzamel minicontainer (240 l) bij cocon 25 1 x per 2 weken (gedeeltelijk) Papier Laagbouw Minicontainers (240 l) x per 4 weken Hoogbouw Bovengrondse containers en inpandig 65 tot 2 x per week Alle bouw Ondergrondse containers 28 tot 2 x per week Glas Alle bouw Ondergrondse containers (wit glas) 42 1 x per week Alle bouw Ondergrondse containers (bruin/groen glas) 40 1 x per week Textiel Alle bouw Huis-aanhuisinzameling met zakken 4 x per jaar Alle bouw Ondergrondse containers 10 1x per week Alle bouw Brengen naar Aktief Plastic Laagbouw Huis-aanhuisinzameling met zakken 1 x per 2 weken Hoogbouw Zakkeninzameling vanaf aanbiedplekken 1 x per 2 weken KCA Alle bouw Standplaatsen op centrale locaties 5 4 x per jaar Brengen naar gemeentewerf 6 dagen per week Grof huishoudelijke afvalstromen Halen Brengen Grof restafval Op afroep Afvalbrengpunt tot 2 m3 30,81 per keer (max 1 m3) 10,50 per 1 m3 Duseldorp meer dan 2 m2 niet gratis Huisraad Kringloopbedrijf Aktief Kringloopbedrijf Aktief Metalen Kringloopbedrijf Aktief Afvalbrengpunt Grof tuinafval, Op afroep Afvalbrengpunt Puin, Hout, Gips, 30,81 per keer (max 1 m3) 10,50 per 1 m3 Bielzen, Tapijt gratis gratis gratis Gratis Sita/ Dusseldorp meer dan 2 m2 niet gratis Asbest Geen haalservice Afvalbrengpunt tot 1/2 m3 Gratis Sita/ Dusseldorp meer dan 1/2 m2 niet gratis Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 13

14 Scheidingspercentage Hoeveelheid afval in kg per inw. 4. Analyse afvalprestaties Hoe scoort Doetinchem op de Afvaldriehoek? Milieu: 56% van het afval wordt nuttig toegepast. Landelijke doelstelling wordt nog niet gehaald. Afgelopen 5 jaar zijn scheidingsprestaties iets gestegen. Dienstverleningsniveau: gemiddeld ten opzichte van andere gemeenten. Kosten: laag ten opzichte van andere gemeenten; dito afvalstoffenheffing In dit hoofdstuk worden de resultaten van het huidige afvalbeleid van gemeente Doetinchem geanalyseerd op de zogeheten afvaldriehoek. De afvaldriehoek heeft drie resultaatvelden: Milieu: de mate waarin afval gescheiden wordt ingezameld en nuttig wordt toegepast. Maar ook de hoeveelheden per component die gescheiden worden ingezameld. Service: de omvang en intensiteit van de dienstverlening en de klanttevredenheid. Kosten: de hoogte van de afvalbeheerkosten (inzamel- en verwerkingskosten, en indirecte beleidskosten), en de hoogte van de afvalstoffenheffing. Ten behoeve van de analyse zijn ook de resultaten van de landelijke Benchmark Afvalscheiding van Rijkswaterstaat betrokken. Door de prestaties van Doetinchem te vergelijken met de benchmark (in de hierna weergegeven figuren aangeduid met BM) kan een oordeel worden gegeven hoe de gemeente het doet ten opzichte van andere stedelijke gemeenten (stedelijkheidsklasse 3). Milieuprestaties Gebruikmakend van de geregistreerde hoeveelheden ingezameld afval van de afgelopen 5 jaar, de sorteeranalyseresultaten en de landelijke Benchmark Afvalscheiding van Rijkswaterstaat, is nagegaan hoe het met de afvalscheiding in Doetinchem is gesteld. De belangrijkste bevindingen zijn hieronder weergegeven: 56% van het huishoudelijk afval (inclusief grof afval) in Doetinchem wordt nuttig toegepast. Een deel daarvan wordt behaald met nascheiding. De landelijke doelstelling in het LAP-2 van 60% wordt daarmee nog niet gehaald, noch de landelijk geambieerde doelstelling van 65%. Scheidingspercentage huishoudelijk afval totaal Hoeveelheid huishoudelijk afval 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% BM Totale scheiding 53% 54% 54% 57% 56% 57% Nascheidings% 2% 2% 2% Bronscheidings% 53% 54% 54% 54% 54% 55% BM Bronscheidings% 53% 54% 54% 54% 54% 55% Totaal ingezameld Ongescheiden ingezameld Gescheiden ingezameld Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 14

15 Sinds 2008 is het totale scheidingspercentage (bron- en nascheiding) toegenomen van 53% naar 56%. Dit is enerzijds toe te schrijven aan het nascheiden van (grof) huishoudelijk afval (sinds januari 2011), anderzijds aan het gescheiden inzamelen van plastic verpakkingsafval (sinds najaar 2009) en betere scheiding van grof huishoudelijk afval. Ten opzichte van andere vergelijkbare gemeenten (stedelijkheidsklasse 3) doet Doetinchem het vrijwel gemiddeld. Het gemiddelde scheidingspercentage van vergelijkbare gemeenten ligt op 57%. Het totale huishoudelijk afvalaanbod is met 567 kg per inwoner nagenoeg gelijk aan het benchmarkgemiddelde. De hoeveelheid restafval bedraagt 261 kg per inwoner en is iets hoger dan het benchmarkgemiddelde (247 kg per inwoner). Een verdergaande analyse van de scheidingsresultaten per afvalstroom is opgenomen in hoofdstuk 5. Dienstverlening Dienstverlening laat zich over het algemeen moeilijk kwantificeren. In principe gaat het om de mogelijkheden die aan de burger worden geboden om huishoudelijk afval gescheiden aan te bieden. Daarbij kan onderscheid worden gemaakt naar ophaal- en brengmogelijkheden. In de gemeentelijke Benchmark Afvalscheiding wordt het dienstverleningsniveau gekwantificeerd aan de hand van een vragen-scorelijst, waarbij ophaalfrequenties en voorzieningsdichtheden de hoogte van de score bepalen. Daarnaast wordt nagegaan in welke mate er iets wordt gedaan aan motivatie- en capaciteitbeïnvloeding ten aanzien van afvalscheiding. Om een vergelijking op dienstverleningsniveau mogelijk te maken is de vragen-scorelijst ook voor de gemeente Doetinchem ingevuld Dienstverleningsniveau 0 Totale dienstverleningsscore Haalvoorzieningen Brengvoorzieningen Motivatie Capaciteit Doetinchem Benchmark Op basis van de vergelijking kunnen de volgende constateringen worden gedaan: Doetinchem houdt een vergelijkbaar dienstverleningsniveau aan ten opzichte van andere stedelijke gemeenten met stedelijkheidsklasse 3. De omvang en intensiteit van de gescheiden inzamelvoorzieningen is gemiddeld. Vergelijkbaar met de benchmark biedt Doetinchem zijn burgers een mix van haal- en brengvoorzieningen. De haalvoorzieningen zijn nagenoeg gelijk aan die van andere gemeenten. Praktisch alle afvalstromen worden frequent aan huis opgehaald, waaronder restafval, gft en plastic (tweewekelijks), papier (maandelijks), kca-afval en textiel (4 x per jaar), en grof afval en huisraad (op afroep). Ook de brengvoorzieningen zijn goed op orde met een sluitend netwerk van ondergrondse containers voor papier, glas en textiel, en een afvalbrengpunt waar te allen tijde grof huishoudelijk afval naar toe kan worden gebracht. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 15

16 Voor herbruikbaar grof huishoudelijk afval en huisraad kunnen burgers gratis gebruik maken van kringloopbedrijf Aktief. Dit stimuleert afvalscheiding, omdat voor het laten ophalen van grof huishoudelijk afval door de gemeente moet worden betaald. De burger is over het algemeen tevreden over de afvalinzameling in Doetinchem, zo blijkt uit de recent gehouden bewonersonderzoek. De resultaten van het bewonersonderzoek zijn weergegeven in hoofdstuk 6. Kosten De kosten die de gemeente maakt voor de inzameling en verwerking van het huishoudelijk afval, inclusief de regiekosten (beleid, communicatie) en overheadkosten, bedragen ongeveer 3,7 miljoen euro per jaar (kostenplaats 67210, excl. btw, kwijtscheldingen, bedrijfsafval). Per aansluiting gaat het om een bedrag van 155,- 1. In onderstaande tabel zijn de kosten gespecificeerd weergegeven en vergeleken met de benchmark (BM). Kostensoorten Totaal Per hh BM (x1000) Inzamelkosten Restafval en gft ,95 53,90 Papier 151 6,37 7,60 Glas 3- -0,13 1,90 Textiel Kunststof verpakkingsafval ,66-1,30 Overige deelstromen 48 2,03 1,80 Grof huishoudelijk afval (halen) ,51 4,40 Milieustraat 104 4,39 16,10 Opbrengsten particulieren (milieustraat) ,16-1,90 Inzamelmiddelen 159 6,71 12, Afvalbeheerkosten 2012 in per huishouden Totale kosten Inzamelkosten Verwerkingskosten Indirecte kosten Doetinchem Benchmark Inzamelkosten subtotaal ,02 95,00 Verwerkingskosten Restafval ,29 54,50 Gft ,78 13,60 Papier ,74-10,80 Glas - - 0,10 Textiel Kunststof verpakkingsafval - - 0,10 Overige deelstromen 60 2,53 2,60 Grof huishoudelijk afval (incl. herbruikbaar) 126 5,32 14,10 Indirecte kosten Verwerkingskosten subtotaal ,18 74,20 Indirecte kosten ,98 23,10 TOTAAL KOSTEN Totale inzamelkosten Inzamelkosten 2012 in per huishouden Inzamelkosten rest- en gft-afval Doetinchem Inzamelkosten herbruikbaar afval Benchmark Inzamelkosten grof-huishoudelijk De volgende punten vallen op: De totale afvalbeheerkosten van Doetinchem zijn ten opzichte van andere vergelijkbare gemeenten (stedelijkheidsklasse 3) laag. Met 155,- per aansluiting doet de gemeente het beter dan de benchmark ( 192,- per aansluiting). Ten opzichte van de benchmark wordt vooral kostenvoordeel verkregen op de verwerkingskosten van het restafval. Recent is de verwerking van het restafval opnieuw aanbesteed, hetgeen gunstige tarieven heeft opgeleverd. Daar waar landelijk gemiddeld meer dan 100,- per ton verbrandingskosten wordt betaald, betaalt Doetinchem rond de 55,- per ton (inclusief transport en overslag). Ook de verwerkingskosten van de overige afvalstromen zijn relatief laag. Dit is enerzijds te danken aan goede scheiding van het ingezamelde afval, anderzijds door gunstige bedongen tarieven. 1 De gemiddelde afvalstoffenheffing van Doetinchem is hoger, omdat daar ook de btw-compensatie en kwijtscheldingen in zijn ondergebracht. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 16

17 Hoogte afvalstoffenheffing in per huis per jaar Hoogte afvalstoffenheffing in per huis per jaar De totale inzamelkosten zijn een fractie lager ten opzichte van andere vergelijkbare gemeenten (benchmark). Afvalstoffenheffing De afvalbeheerkosten worden gedekt uit de afvalstoffenheffing. Gemeente Doetinchem hanteert een gedifferentieerd tarief naar grootte van het huishouden. Eénpersoonshuishoudens betalen 196,- per jaar, en meerpersoonshuishoudens 239,- (tarieven 2012). De tariefsverlaging die in 2012 is doorgevoerd heeft er toe geleid dat Doetinchem een lagere heffing heeft dan landelijk gemiddeld Afvalstoffenheffing 1-persoonstarief Doetinchem Gemiddelde NL Afvalstoffenheffing meer-persoonstarief Doetinchem Gemiddelde NL Conclusie Geconcludeerd kan worden dat gemeente Doetinchem een goed gemiddeld serviceniveau biedt voor relatief lage kosten. De afvalscheidingprestaties van Doetinchem zijn nagenoeg gelijk aan de benchmark. De landelijke scheidingsdoelstelling van 60/65% wordt nog niet gehaald. 2 Bron: afvalstoffenheffing AgentschapNL, september Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 17

18 BM 5. De afvalscheidingresultaten nader belicht Waar is nog 'milieuwinst' te halen? Meer dan de helft (59%) van het restafval dat in de rolemmer en verzamelcontainer wordt aangeboden bestaat nog uit grondstoffen (gft, papier, glas, textiel, plastic). Vooral de gft- en textielscheiding biedt mogelijkheden om het scheidingspercentage verder omhoog te krijgen. Het grof afvalaanbod in Doetinchem is relatief laag. In dit hoofdstuk worden de afvalscheidingresultaten van Doetinchem geanalyseerd per afvalstroom. Nagegaan wordt welke afvalstromen goed worden gescheiden, en welke niet, en waarom dat het geval is. Als referentie wordt gebruik gemaakt van de landelijke Benchmark Afvalscheiding, stedelijkheidsklasse 3 (matig stedelijke gemeenten). In de figuren hierna is de Benchmarkscore weergegeven met de afkorting BM. Hoeveelheid en samenstelling van het fijn restafval (grijze rolemmers/ verzamelcontainers) Hoeveelheid en samenstelling fijn restafval Samenstelling restafval Totaal Overig Luiers Drankenkartons Blik Kunststoffen Luiers 5,6% Overig 27,9% GFT 39,1% 100 Textiel 50 0 Glas Papier Gft Drankenkartons 3,0% Blik 4,1% Kunststoffen 7,0% Textiel 2,8% Glas 3,0% Papier 7,5% Om de twee jaar wordt in opdracht van gemeente Doetinchem een sorteeranalyse van het fijn huishoudelijk restafval uitgevoerd. Deze analyse biedt inzicht in de hoeveelheden herbruikbaar afval die nog in het gewone restafval zitten, en er nog uit kunnen worden gehaald. In 2012 werd er gemiddeld 233 kilo fijn restafval per inwoner aangeboden, bijna 10% meer dan het landelijk gemiddelde (BM stedelijkheidsklasse 3). Meer dan 135 kilo van het restafvalaanbod is gft, papier, glas, kunststof afval en textiel (ofwel waardevolle grondstoffen), wat dus niet in het restafval thuishoort. Met andere woorden: er is nog veel scheidingspotentieel. Uit de sorteeranalyse blijkt dat er grote verschillen zijn tussen bepaalde wijken en dorpen. Gaanderen en de Pas hebben relatief weinig grondstoffen in het restafval. De Huet en Overstegen scoren beduidend minder goed. Vergeleken met de benchmark heeft Doetinchem relatief veel gft in het restafval zitten. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 18

19 Hoeveelheid papier (kg/inw) Hoeveelheid gft en grof tuinafval (kg/inw) Groente, fruit- en tuinafval (gft) BM Respons% 59% 57% 56% 54% 56% 62% Gft in groene bak Grof tuinafval Gft in restafval In 2013 werd gemiddeld 117 kilo per inwoner aan groente-, fruit- en tuinafval gescheiden ingezameld. De afgelopen 5 jaar in ogenschouw nemend, neemt het gescheiden gft-aanbod toe. Ten opzichte van de benchmark is het gft-aanbod in Doetinchem hoog (117 kilo versus 100 kilo gemiddeld). Ondanks het hoge gft-aanbod zit er nog relatief veel gft in het restafval. De vergelijking met de benchmark pakt hier minder goed uit. Daar waar gemiddeld 62 kilo gft in het restafval zit, is dat in Doetinchem 91 kilo. Het responspercentage valt daardoor ook lager dan gemiddeld uit. 56% van het gft dat in Doetinchem vrijkomt, wordt gescheiden ingezameld. Het benchmarkgemiddelde ligt op 62%. De hoeveelheid grof tuinafval die in Doetinchem apart wordt ingezameld, is met 17 kilo per inwoner aan de lage kant (BM = 29 kilo per inw.). Voor snoeiafval heeft Doetinchem geen gratis ophaalservice. Het kan zijn dat een deel van het grof tuinafval daardoor in de grijze minicontainer verdwijnt. Door de invoering van gescheiden plasticinzameling is er meer ruimte gekomen in de grijze rolemmer, waardoor de verleiding groot wordt om minder goed afval te scheiden dan voorheen. Ook valt op dat er steeds meer etensresten bij het restafval terechtkomen. Dit is een landelijke trend. Papier BM Respons% 78% 79% 79% 80% 80% 71% Papier gescheiden ingezameld Papier in restafval Zowel het gescheiden papieraanbod als de hoeveelheid papier in het restafval neemt in Doetinchem de laatste jaren af. Dit kan twee dingen betekenen: of er komt minder papier vrij bij huishoudens (bijvoorbeeld door afname van reclamedrukwerk en krantenabonnementen), of het vrijkomende papier vindt zijn weg naar de papierrecycling buiten de gemeente om. Vooralsnog is het laatste niet aannemelijk. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 19

20 Hoeveelheid glas (kg/inw) In 2012 werd 69 kilo per inwoner ingezameld, 6% meer dan in vergelijkbare matig stedelijke gemeenten (BM stedelijkheidsklasse 3). Dit is terug te zien in de hoeveelheid papier die in het restafval zit. Het benchmarkgemiddelde ligt op 26 kilo papier, terwijl in Doetinchem slechts 17 kilo papier in het restafval zit. Daarmee is ook het responspercentage met 80% hoger dan het benchmarkgemiddelde (71%) Het succes van de papierinzameling in Doetinchem is voor een belangrijk deel gelegen in de ingevoerde rolemmer. 80% van alle huishoudens in de laagbouw hebben de rolemmer geaccepteerd. Uit de benchmark afvalscheiding kan worden afgeleid dat gemeenten die een rolemmer hebben ingevoerd circa 25% meer aanbod hebben dan gemeenten waar het papier los/ gebundeld wordt ingezameld. Het succes van de rolemmer ligt vooral in het feit dat het naast een aanbiedmiddel ook een goed opslagmiddel is. Glas BM Respons% 73% 75% 73% 74% 76% 73% Glas gescheiden ingezameld Glas in restafval Na een lichte daling van het glasaanbod tot 2011, neemt het aanbod in 2012 weer iets toe. Het glas in het restafval laat eveneens een lichte daling zien. In 2012 werd 22 kilo glas gescheiden ingezameld, Dit is vergelijkbaar aan de benchmark. Hetzelfde geldt voor het glas dat nog aanwezig is in het restafval. 76% van het glas dat in Doetinchem vrijkomt wordt in de glasbak aangeboden. Dat is iets hoger dan de benchmark (73%). Doetinchem zamelt glas kleurgescheiden in. De glasbakken staan in een dichtheid van 1 op 560 huishoudens. Dit is nagenoeg gelijk aan het benchmarkgemiddelde (1 op 525 huishoudens). Onderzoek wijst uit dat de dichtheid van glascontainers nauwelijks invloed heeft op de inzamelrespons. Wel van invloed is hoe de containers er uit zien (staat van onderhoud) en of ze op strategische plekken staan (bij supermarkten). Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 20

21 Hoeveelheid plastic (kg/inw) Hoeveelheid textiel (kg/inw) Textiel BM Respons% 30% 11% 21% 20% 20% 34% Textiel gescheiden ingezameld 4,0 1,0 2,1 1,7 1,7 5 Textiel in restafval 9,4 8,1 7,7 6,5 6,5 9 Met gemiddeld rond de 2 kilo per inwoner aan textiel dat gescheiden wordt ingezameld, doet Doetinchem het beduidend slechter dan de benchmark (5 kilo per inwoner). De indruk bestaat dat de registratie van de hoeveelheid ingezameld textiel niet volledig is. Immers, de hoeveelheid textiel die in het restafval zit neemt al jaren af, en is ten opzichte van de benchmark laag. In 2012 werd 20% van het textiel in Doetinchem gescheiden ingezameld. De benchmark laat hier een percentage zien van 34%. Jaarlijks worden in Doetinchem 4 ophaalrondes gehouden door charitatieve instellingen. Daarnaast staan er textielcontainers bij de supermarkten, en kan textiel worden meegegeven aan stichting Aktief. Aan het voorzieningniveau lijkt het niet te liggen. Plastic verpakkingsafval BM Respons% 35% 16% Plastic gescheiden ingezameld 0,0 1,9 8,0 8,9 8,6 6 Plastic in restafval Vanaf 2009 zamelt Doetinchem plastic verpakkingsafval gescheiden in. In 2012 werd bijna 9 kilo per inwoner gescheiden ingezameld. Dat is beduidend meer dan bij vergelijkbare gemeenten (BM = 6 kilo per inwoner). Er wordt nog ongeveer 16 kilo per inwoner aan plastic verpakkingsafval via het restafval afgedankt. In 2012 werd 35% van het plastic verpakkingsafval gescheiden ingezameld. Bij vergelijkbare andere gemeenten was dat gemiddeld 16%. Doetinchem doet het dus zeer goed ten opzichte van andere steden. Plasticafval wordt in Doetinchem om de week aan huis opgehaald met plastic-hero zakken, die gratis per kunnen worden besteld. Met een tweewekelijks ophaalsysteem lijkt Doetinchem voor het ideale inzamelsysteem te hebben gekozen. Uit landelijk onderzoek blijkt dat gemeenten die voor een brengsysteem hebben gekozen, Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 21

22 2012 BM Hoeveelheid afval in kg per inw. aanzienlijk minder plastic inzamelen dan gemeenten die een haalsysteem hebben gekozen. Ook de inzamelfrequentie van 1 x per 2 weken sluit het beste aan bij de behoefte en het afvalaanbod. Grof huishoudelijk afval Hoeveelheid grof huishoudelijk afval Hoeveelheid en samenstelling grof huishoudelijk afval BM Bronscheidings% 76% 80% 79% 80% 76% 76% Totaal ingezameld Ongescheiden ingezameld Totaal Grof restafval Overig gescheiden Hout Puin Bruibaar huisraad Grof tuinafval AEEA en metalen Gescheiden ingezameld Het grof afvalaanbod in Doetinchem is bijna 20% lager dan bij andere vergelijkbare gemeenten. Het verschil zit vooral in het gescheiden aanbod. Daar waar Doetinchem gemiddeld 88 kilo per inwoner aan grove herbruikbare stromen inzamelt, zamelen vergelijkbare andere gemeenten gemiddeld 106 kilo per inwoner in. Opvallend daarbij is het lage aanbod grof tuinafval. 76% van het grof huishoudelijk afval wordt brongescheiden ingezameld, wat gelijk is aan het benchmark gemiddelde (76%). Grof afval kan zowel worden gebracht als worden opgehaald. Voor het laten ophalen heeft de burger twee keuzes: stichting Aktief (gratis, alleen huisraad) en de gemeente (tegen betaling). Omdat Aktief goedkoper is kiezen de meeste bewoners voor Aktief. Aktief zamelt integraal in maar sorteert al het afval naderhand uit op materiaalsoort. Het afvalbrengpunt aan de Havenstraat is recent gemoderniseerd en wordt goed bezocht. 76% van het grof afval dat daar wordt aangeboden wordt nuttig toegepast. Van het grof afval dat via stichting Aktief wordt ingezameld wordt eveneens 76% hergebruikt en/of nuttig toegepast. Samenvattend Veel van het restafval dat in de grijze rolemmer en verzamelcontainer wordt aangeboden bestaat nog uit grondstoffen (gft, papier, glastextiel, plastic). Door de invoering van gescheiden plastic inzameling is er meer ruimte in de grijze rolemmer ontstaan waardoor de verleiding bestaat weer meer grondstoffen als restafval te ontdoen. Vooral de gft- en textielscheiding biedt mogelijkheden om het scheidingspercentage verder omhoog te krijgen. Het grof afvalaanbod in Doetinchem is bijna 20% lager dan bij andere vergelijkbare gemeenten. Met name het aanbod van grove herbruikbare stromen, waaronder tuinafval, is relatief laag. Tussen de wijken bestaan grote verschillen. Hier moeten we in de uitwerking van ons plan rekening mee houden. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 22

23 6. Meningen van betrokkenen Wat vinden de inwoners van Doetinchem? Het merendeel van de bewoners is tevreden over de wijze waarop afval gescheiden wordt ingezameld Stank en overlast, en ruimtebeslag zijn de belangrijkste redenen om geen afval te scheiden 65% is het eens met het beginsel 'de vervuiler betaalt' Bewonersenquête op internet Gedurende een maand is op de website van gemeente Doetinchem een vragenlijst geplaatst waarmee de publieke opinie omtrent de afvalinzameling is gepeild. De vragenlijst, bestaande uit 15 vragen, is door 194 bewoners ingevuld. De resultaten geven een redelijk goed beeld van hoe de bewoners tegen de huidige afvalinzameling aankijken, waarom ze wel of niet afval scheiden, en welke mogelijkheden ze zien om de scheidingsresultaten te verbeteren. Een complete weergave van de enquête is weergegeven in bijlage 1. Rond de 90% van de respondenten geeft aan altijd glas en papier te scheiden. Voor plastic en klein chemisch afval is dat rond de 70%, en voor gft-afval en textiel rond de 60%. De belangrijkste reden dat bewoners afval scheiden is dat het goed is voor het milieu (59%), het een kleine moeite kost (14%), het ruimte bespaart in de restafvalbak (12%) en dat het zo hoort (11%). De belangrijkste reden dat men niet (al) het afval apart houdt, is dat het stank en overlast veroorzaakt (19%), en er onvoldoende ruimte in huis voor is (13%). 39% geeft aan dat het wel al zijn afval gescheiden houdt. 30% houdt bij het boodschappen doen rekening met de hoeveelheid verpakkingsafval die het product oplevert. 77% gooit soms voedsel weg. 17% doet dat nooit. Over het algemeen is men tevreden over de wijze waarop de verschillende afvalstromen gescheiden worden ingezameld: zie grafiek rechtsboven. Het meest tevreden is men over de inzameling van papier (89%), het minst tevreden over de inzameling van klein chemisch afval (42%). 52% is tevreden met het afvalbrengpunt. 17% is daar ontevreden over en ziet graag langere openingstijden (met name op zaterdag), en meer afvalstromen die gratis kunnen worden aangeboden. 63% is tevreden over de dienstverlening van stichting Aktief. 6% is ontevreden en vindt dat het kringloopbedrijf klantgerichter / minder kieskeurig zou moeten zijn. 57% van de respondenten ontvangt de informatie over de afvalinzameling het liefst via de afvalkalender. Daarnaast wordt informatie via de website (41%) en de Gelderse Post (36%) ook op prijs gesteld. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 23

24 Op de vraag wat er aan de gescheiden inzameling van huishoudelijk afval verbeterd kan worden, werden de volgende suggesties gedaan: Ook afvalpunten voor GFT Ook blik gescheiden in te zamelen Graag het plastic op dezelfde dag als het restafval Grote container voor gft, een kleine voor restafval Meer ruimte voor gft in voorjaar en zomer Rolemmers aanpassen naar gezinsgrootte Glas aan huis ophalen Weeg de containers zodat de mensen die het meeste afval hebben meer betalen Depots aanleggen voor snoeihout, bijvoorbeeld in Gaanderen en 1 x per maand gelegenheid om te storten. Bij supermarkt de mogelijkheid bieden verpakkingsafval weg te gooien Meer brengpunten kca waar je tijdens winkelopeningstijden terecht kunt Plastic in rolemmer niet in losse zakken! Een gecombineerde rolemmer voor grijs en kunststof 65% van de respondenten is het eens met het principe 'de vervuiler betaalt'. 27% is neutraal en 8% is het oneens met dit principe. Met het huidige verrekenprincipe 'hoe groter het huishouden, hoe hoger de afvalstoffenheffing' is 50% van de respondenten het eens. 31% is neutraal en 19% is het daar niet mee eens. 23% vindt dat de afvalstoffenheffing voor ieder huishouden hetzelfde moet zijn. 24% is neutraal en 53% is tegen. Op de vraag hoe men het zou vinden om alleen de bruikbare afvalstromen zoals gft, papier en plastic aan huis op te halen, en voor restafval ondergrondse containers in de wijk te plaatsen, geeft 17% aan dit een goed idee te vinden omdat het afvalscheiding stimuleert, 18% vindt het een goed idee mits de afvalstoffenheffing niet omhoog gaat, en 65% vindt het een slecht idee. Redenen die daarbij genoemd worden zijn: het werkt illegale dump en zwerfafval in de hand, voor ouderen en gehandicapten is het niet te doen. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 24

25 Discussieavond met bewoners Op 8 april 2013 is een discussieavond gehouden met bewoners en vertegenwoordigers van de dorpsraden. Doel van de avond was om van de bewoners te horen wat zij van de afvalinzameling vinden, en waar zij nog punten voor verbetering zien. Ook is een aantal mogelijke toekomstige strategieën besproken waarmee afvalscheiding kan worden gestimuleerd. Over het algemeen waren de aanwezigen tevreden over de huidige afvalinzameling. Vooral de rolemmers voor restafval, gft en papier worden zeer handig gevonden. Verbeterpunten zien de bewoners ten aanzien van de volgende punten: Het gft-aanbod is zeer seizoensgevoelig. Tijdens de wintermaanden is het gft-aanbod gering, en zou een maandelijkse ophaalronde van de groene rolemmer volstaan. Daarvoor in de plaats zou het gft-afval in het voor- en najaar vaker opgehaald mogen worden. Het snoeiafval past nu nauwelijks in de groene rolemmer, waardoor het nog wel eens in de grijze container belandt. Een andere mogelijkheid om te voorkomen dat snoeiafval in de grijze rolemmer verdwijnt omdat de groene rolemmer vol is, is het gratis verstrekken van een tweede rolemmer of één grote rolemmer voor gft. Nu moet daarvoor worden betaald, waardoor vrijwel niemand een extra rolemmer aanvraagt. De rolemmer wordt als zeer gebruiksvriendelijk gezien. Naast een handig aanbiedmiddel is het ook een makkelijk bewaarmiddel. Je zou ook rolemmers kunnen verstrekken voor plastic verpakkingsafval en blik. De aanwezigen vinden het extra ruimtebeslag dat de rolemmers innemen geen bezwaar, als het maar beperkt blijft bij 3, hooguit 4 rolemmers. Voor sommige herbruikbare stromen waaronder grof tuinafval, moet worden betaald op het afvalbrengpunt. Maak dat gratis, evenals andere herbruikbare stromen die geen positieve restwaarde hebben. Nu worden de tarieven op het brengpunt bepaald op basis van hun economische waarde en niet op hun milieuwaarde. Het afvalbrengpunt zou ook 's avonds open moeten. Huisraad en elektronische apparatuur worden nu alleen ingezameld door stichting Aktief, en niet ingenomen op het afvalbrengpunt. Dat is niet leuk voor bewoner die dat niet weten en lang in de rij staan voor het afvalbrengpunt. Je zou deze afvalstromen ook gratis op het brengpunt moeten innemen, en eventueel naderhand overdragen aan Aktief. Plaats een ondergrondse container voor kleine elektronische apparaten bij de winkelcentra. Tijdens de bijeenkomst zijn drie strategieen voorgelegd waarmee scheiding en hergebruik van afval kan worden gestimuleerd. Afval wordt steeds waardevoller als nieuwe grondstof. Vanuit het rijk wordt de druk om hogere recyclingpercentages te halen, steeds groter. Landelijk wordt een doelstelling aangehouden van 65% recycling, terwijl Doetinchem op slechts 56% zit. Wat moeten we doen om het recyclingpercentage van 65% te halen? Deze vraag is tijdens de bijeenkomst voorgelegd aan de hand van 3 verschillende strategieen: 1. Het financieel prikkelen van afvalscheiding door a. bewoners te laten betalen voor de hoeveelheid of het aantal keer dat men restafval aanbiedt. Of b.het belonen van afvalscheiding. 2. Het stimuleren van afvalscheiding door middel van service. Door het aanbiedgemak voor herbruikbare stromen te verhogen, en tegelijkertijd het aanbiedgemak voor restafval te verlagen, zullen meer mensen afval gaan scheiden. 3. Het communicatief prikkelen van afvalscheiding door bewoners beter voor te lichten over het nut en de noodzaak van afvalscheiding. De bewoners die aanwezig waren hadden geen uitgesproken voorkeur voor een strategie. Wel waren ze mening dat afvalscheiding op een positieve wijze moet worden gestimuleerd, ofwel door middel van belonen in plaats van straffen. Dat kan door middel van service maar ook door middel van kosten. Het aanbiedgemak voor restafval verlagen door invoering van ondergrondse containerinzameling werd door geen van de aanwezigen Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 25

26 een goed plan bevonden. Wel ziet men heil in een kleine rolemmer voor restafval en/of het minder vaak ophalen van de grijze rolemmer. Voorts was men het erover eens dat er nog veel valt te halen met betere communicatie, bijvoorbeeld door: Wijkgerichte aanpak (wijkwerk nieuwe stijl). Mensen meer eigen verantwoordelijkheid geven. Houd bijvoorbeeld een stratenwedstrijd en beloon de winnaar met een barbecue Goede communicatie over de kosten, mensen helder inzicht geven in de afvalstoffenheffing; het beter richten op de verschillende doelgroepen; Ingezamelde afvalstromen zoveel mogelijk lokaal weer hergebruiken, bijvoorbeeld snoeihout als brandstof voor een buurthuis of sporthal. Communiceer over het financiële voordeel van afvalscheiding Voorlichting over de wijze waarop je de gft-container schoner kunt houden Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 26

27 Wat vinden de afvalinzamelaars van Doetinchem? Aanbiedgedrag op straat is over het algemeen prima Incidenteel bijplaatsingen ondergrondse containers door vergeten pasje, of door storing toegangsslot Veel bewonersonbekend met gratis dienstverlening Aktief Tijdens snoeiseizoenen verdwijnt veel gft in grijze rolemmer door te weinig ruimte in groene emmer. Plastic aanbod bij hoogbouw is matig. Discussiemiddag met de medewerkers van de afvalinzameling van Doetinchem Er is ook een discussiemiddag gehouden met de medewerkers van de afvalinzamelaars. De bijeenkomst vond plaats op 15 januari 2013 op de werf aan de Havenstraat. Per inzamelactiviteit is nagegaan wat er op dit moment al goed werkt, en waar verbeteringen mogelijk zijn. Hieronder de belangrijkste resultaten: De inzameling van restafval en gft met rolemmers verloopt over het algemeen goed. De emmers worden netjes aangeboden. De inhoud wordt steekproefsgewijs gecontroleerd. Indien er afval in zit wat er niet in thuis hoort, wordt de oranje kaart gebruikt. Deze kaart werkt prima. Het gft in de groene rolemmers is over het algemeen van goede kwaliteit, en wordt zonder problemen geaccepteerd bij de composteerinrichting. Het gft-aanbod is sterk seizoensgebonden. Tijdens de wintermaanden worden er nauwelijks groene rolemmers aangeboden, terwijl tijdens de snoeiseizoenen de inhoud van de groene bak soms niet toereikend is. Het teveel aan groen afval wordt dan veelal in de grijze container aangeboden. Ook komt het voor dat bewoners hun gft-aanbod spreiden over een aantal aanbiedweken. Ieder huishouden in de laagbouw heeft de beschikking over een 140 liter rolemmer. Alleen tegen betaling kan een tweede rolemmer worden verkregen. Dit vinden de meeste mensen zonde, en bieden hun teveel aan gft bij voorkeur in de grijze container aan. Het container management systeem met barcode stickers op de rolemmers werkt prima. Vermiste containers worden op een lijst gezet die wordt meegegeven aan de chauffeur. Bij 'verdachte' rolemmers wordt nagegaan of deze op de lijst der vermisten staan. Indien dit het geval is, wordt de rolemmer ingenomen. Met dit systeem wordt het rolemmerbestand zuiver gehouden en misbruik/ illegaal afvalaanbod tegen gegaan. Ook de ondergrondse containerinzameling voor restafval, papier, glas en textiel loopt naar behoren. Alleen de eerste drie genoemde fracties worden ingezameld door de gemeente. De ledigingfrequentie wordt afgestemd op het aanbod, zodat de containers nooit overlopen. Zo worden er bakken eens per 2 weken geleegd, maar ook wel eens 3 x per week. In sommige wijken met weinig sociale cohesie, is de aanbieddiscipline slecht, en wordt er structureel afval naast de container geplaatst terwijl deze niet vol is. Daarbij kan het zijn dat men de pas is vergeten, maar soms ligt het ook aan het systeem zelf. Bij verwijtbaar illegaal afvalaanbod wordt de handhaving ingeschakeld. De ondergrondse papier- en glascontainers bij winkelcentra worden zeer goed gebruikt. Sommige papiercontainers moeten wel 3 keer per week worden geleegd. Het glasaanbod in de maanden januari en februari (na de feestmaand December) is zeer hoog. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 27

28 De gescheiden inzameling van plastic verpakkingsafval verloopt goed. Het aanbod neemt nog steeds toe. Bijna voor iedere woning worden wel plastic-hero zakken aangeboden. Bij de hoogbouw is het aanbod nog ondermaats. Hier zou meer gerichte voorlichting voor moeten plaatsvinden. De scheidingsregels lijken soms niet voor iedereen helder getuige dat sommige bewoners ook harde plastic's proberen aan te bieden. Niet alle bewoners lijken even goed bekend e zijn met de diensten van kringloopbedrijf Aktief. Het komt nog vaak voor dat bewoners met huisraad de gemeente bellen voor een ophaalafspraak, terwijl eigenlijk daarvoor Aktief gebeld moet worden, die het ook nog gratis ophalen. Hetzelfde gebeurt bij het afvalbrengpunt. Hier moet voor huisraad worden betaald terwijl het gratis kan worden aangebracht bij Aktief. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 28

29 7. Landelijke ontwikkelingen en trends Ontwikkelingen en trends Afval en duurzaamheid: meer aandacht voor ketenbeheer Gft-inzameling staat in de hernieuwde belangstelling door nieuwe vergistingtechnieken Diftar: 35% van de Nederlandse gemeenten heeft diftar ingevoerd Containermanagement: meer controle op afvalaanbiedgedrag Gespiegelde inzameling Afval en duurzaamheid Duurzaamheid krijgt binnen het afvalbeleid een steeds grotere rol. De nadruk ligt op het herwinnen van grondstoffen en CO 2 reductie wat overigens hand in hand gaat. Maar ook het verduurzamen van de inzameling zelf en het nastreven van sociale doelstellingen zijn mogelijkheden die de gemeente heeft om duurzaamheid na te streven. Verschillende gemeenten nemen in aanbestedingen duurzaamheidsdoelstellingen op waardoor bedrijven op dit punt kunnen concurreren. Gemeenten kunnen een bijdrage leveren aan ketenbeheer door grondstoffen af te scheiden van het afval voordat de laatste stap in de keten, verbranding, plaatsvindt. De vraag is of nascheiding of bronscheiding de beste methode is. Door te scheiden aan de bron worden relatief schone stromen ingezameld die direct of met eenvoudige opwerkingmethoden tot grondstof kunnen worden verwerkt. Nascheiding zou kosteneffectiever zijn, levert minder vervoersbewegingen op maar de vraag is of af te scheiden stromen tot de dezelfde kwaliteit van grondstoffen leidt. De discussie is nog niet afgerond maar de meeste gemeenten lijken zich te richten op zoveel mogelijk scheiding aan de bron al was het maar dat de financiële voordelen bij de gemeente blijven. De invoering van de kunststofinzameling is hier een voorbeeld van. Met het scheiden van afvalstoffen worden ook CO 2 doelstellingen bereikt. Met name de gescheiden inzameling van papier en karton, GFT en grof huishoudelijk afval leveren de grootste bijdragen in het beperken van de CO 2 uitstoot. Een andere wijze van CO 2 preventie is het rendement van de afvalverwerkingsinstallaties te vergroten. Dit kan door ook de vrijkomende warmte nuttig te gebruiken. Ook kan worden gekeken naar de levenscyclusanalyse (LCA). Hierbij wordt gekeken naar de totale cyclus van een stof, vanaf productie tot en met afval en weer een nieuwe grondstof. Dan scoren leer en textiel hoog. Dat komt doordat met name de productie van katoen en leer zeer milieubelastend zijn. Sommige gemeenten eisen van hun inzamelaar dat ze gebruik maken van inzamelvoertuigen op aardgas en hebben de inzamelvoertuigen voorzien van geluidsarme banden en/of stille motoren. Met name in stedelijk gebied leidt dit tot betere milieuprestaties. Elektromotoren worden vooralsnog alleen experimenteel toegepast. Soms wordt er gekozen voor andere vervoersmodaliteiten voor het afvoer van het afval zoals het spoor of over water. Transportafstanden meewegen bij de aanbesteding van de verwerking is ook een mogelijkheid die enkele gemeenten benutten. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 29

30 Sociale duurzaamheid kan worden ingevuld door bepaalde werkzaamheden te reserveren voor sociale werkvoorzieningen of voor instellingen die zich toeleggen om bepaalde doelgroepen naar betaald werk te leiden. De afvalbranche leent zich hier bij uitstek voor. Gft-inzameling GFT-inzameling staat weer volop in de belangstelling. Door nieuwe vergistingstechnieken en verruimde toepassingsnormen voor compost is de milieuwinst van inzameling van GFT aanmerkelijk verbeterd. Met naderende tekorten op kunstmest zal de vraag naar compost toenemen. Omdat de productie van kunstmest gepaard gaat met een hoge CO 2- emissie is het duidelijk waarom GFT tot één van de prioritaire afvalstromen behoort. De verwerkingstarieven staan onder druk waardoor het voor de gemeente nog aantrekkelijker wordt om zoveel mogelijk GFT in te zamelen. In de Achterhoek wordt gewerkt aan de oprichting van een eigen energiebedrijf (AGEM). Inzet is om zoveel mogelijk regionaal energie op te wekken. In dat kader wordt ook onderzoek gedaan naar regionale inzameling van snoeiafval voor verbranding. Gemeenten die hoog scoren op hergebruik halen dit resultaat met name op de GFT inzameling. Goede haalvoorzieningen zijn hier debet aan. Stimulering van de GFT inzameling vindt plaats door het gratis laten brengen door de burger op makkelijk te bereiken afvalbrengpunten, het introduceren van gratis haalrondes voor grof tuin afval en communiceren van de voordelen van het scheiden van GFT. Wet Milieubeheer en het LAP laten ruimte voor de gemeente om GFT niet in te zamelen in gebieden waar de opbrengst laag is in relatie tot de kosten van inzameling, zoals stadscentra en gestapelde bouw. Biomassa Biomassa is het drooggewicht van organische materiaal, waaronder hout, groente-, fruit-, en tuinafval, maar ook plantaardige oliën, mest en gewasafval. Het terugwinnen van energie uit biomassa staat in de toenemende belangstelling van gemeenten, om een bijdrage te kunnen leveren aan duurzaam milieubeheer. Hiervoor zijn verschillende technieken beschikbaar, waaronder verbranding, vergassing en vergisting. Gft-afval is een tweede generatie biobrandstof, met als voordeel dat geen extra landbouwgrond nodig is om deze 'brandstof' te verkrijgen. Tariefdifferentiatie (diftar) Diftar staat onverminderd in de belangstelling al blijft het aantal gemeenten dat diftar heeft ingevoerd maar licht stijgen. In 2005 hadden 25 % van de gemeenten diftar ingevoerd. In 2010 is dit aantal gestegen tot 36 %. Vrijwel alle gemeenten die beschikken over een diftarsysteem zijn daar tevreden mee. Er zijn slechts drie gemeenten die diftar hebben afgeschaft. Volume/frequentie wordt als systeem het meeste toegepast en wordt gezien als best practice. Bij diftar worden de afvalkosten niet meer louter verrekend door middel van een vast tarief, maar naar rato de hoeveelheid of het aantal keer dat men restafval aanbiedt. Daarmee kan uiting worden gegeven aan het rechtvaardigheidsprincipe 'de vervuiler betaalt'. Diftar stimuleert mensen om hun afval beter te scheiden, en minder restafval aan te bieden. Gemeenten die diftar hebben ingevoerd behalen over het algemeen hogere scheidingsresultaten, en hebben lagere afvalbeheerkosten (door betere scheiding), zo blijkt uit de gemeentelijke benchmark afvalscheiding. Nadelen van diftar zijn de hoge invoeringskosten en de risico's van afvalrecreatie. Containermanagement Veel gemeenten zijn de afgelopen jaren overgegaan tot de invoering van containermanagement. Hierbij worden de containers gechipt en aan een adres gekoppeld. Hierdoor ontstaat een datasysteem waarmee de Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 30

31 toegang tot het de inzamelsysteem wordt gereguleerd en er statistische gegevens beschikbaar komen waarmee de inzameling van afval kan worden verbeterd. Ook vergroot het de rechtmatigheid van het systeem. Bewoners en ondernemers die geen afvalstoffenheffing of reinigingsrecht betalen, kunnen worden geweerd. Vermiste rolemmers kunnen niet meer worden gebruikt om kosteloos extra afval aan te bieden. Invoering van containermanagement maakt onderdeel uit van de invoering van diftar (diftar vereist een goed containermanagementsysteem), maar kan ook zonder diftar van onschatbare waarde zijn. Zeker als de indruk bestaat dat veel bedrijven oneigenlijk meeliften op de voorzieningen voor huishoudelijk afval. De burger betaalt in dat geval mee voor de inzameling en verwerking van bedrijfsafval, wat uiteraard niet gewenst is. Omgekeerde afvalinzameling Met de invoering van gescheiden kunststofinzameling experimenteren steeds meer gemeenten met zogeheten 'omgekeerde inzameling'. In plaats van restafval en gft wordt kunststof afval en gft aan huis ingezameld, en wordt het ongescheiden afval (restafval) ingezameld met (ondergrondse) verzamelcontainers. Daarmee wordt het scheiden ten opzichte van het niet scheiden van afval makkelijker gemaakt. Indien ook voor papier aparte containers zijn verstrekt, kan gekozen worden voor een driewekelijkse inzamelcyclus, waarbij iedere week een andere fractie wordt ingezameld. In gemeente Zwolle, Raalte en Amersfoort zijn in 2010 en 2011 de eerste pilots uitgevoerd met omgekeerd inzamelen. De resultaten waren zeer goed: de hoeveelheid restafval nam met bijna 25% af, en de plasticrespons bedroeg circa 20 kilo per inwoner per jaar. Meer dan 75% van de bewoners wenst het systeem te behouden en is er zeer tevreden over. Inmiddels heeft gemeente Zwolle besloten om omgekeerde inzameling in de gehele stad in te voeren. Omgekeerde afvalinzameling wordt wel eens het alternatief voor diftar genoemd. Beide maatregelen geven een stevige impuls aan het scheidingsgedrag. Bij diftar gebeurt dat op basis van een financiële prikkel. Bij omgekeerde afvalinzameling gebeurt dat door een 'service prikkel'. Gecombineerde gescheiden inzameling Het meeste gemak wordt uiteraard geboden indien de burger zijn afval ongescheiden kan aanbieden, en het afval mechanisch wordt nagescheiden. Vooral de gemeenten in Noord-Nederland en Rotterdam zetten op deze strategie in, met name als het gaat om het scheiden van kunststof verpakkingsafval. De beschikbare technologie staat nog niet toe dat al het huishoudelijk afval integraal kan worden nagescheiden. Vooral het achteraf scheiden van de droge en natte componenten leidt thans nog tot veel problemen, ook bij het achteraf scheiden van kunststof verpakkingsafval. Succesvol zijn de nascheidingsinitiatieven waarbij een beperkt aantal droge componenten gezamenlijk worden ingezameld, en achteraf op basis van soortelijk gewicht (centrifugetechnieken) worden nagescheiden. Zo zamelt gemeente Grootegast in Groningen kunststof verpakkingsafval en drankenkartons in. Droog en herbruikbaar Afvalinzamelbedrijf HVC heeft recent twee pilots uitgevoerd in de gemeenten Sliedrecht en Noordoostpolder waarbij alle droge en herbruikbare fracties in één container worden ingezameld, en achteraf worden nagescheiden. Het gaat hier om de fracties oud papier en karton, textiel, kunststof verpakkingen, harde plastics, hout en kleine elektrische apparaten. De natte fractie (gft), glas en het niet herbruikbare afval (restfractie) worden wel apart (bron)gescheiden ingezameld. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 31

32 8. Overallanalyse Pluspunten Verbeterpunten Hoge tevredenheid onder de inwoners van Doetinchem over de gescheiden afvalinzameling Relatief lage afvalbeheerkosten, door lage verwerkingskosten Redelijk goede afvalscheiding (totaal bezien) Ondanks redelijke scheiding zit er nog 135 kilo per inwoner aan grondstoffen in het restafval Met name gft, papier en plastic scheiding kan beter Grof tuinafval verdwijnt te makkelijk in grijze rolemmer Serviceniveau is vergelijkbaar met andere matig stedelijke gemeenten. De belangrijkste bevindingen op een rijtje Op basis van de voorgaande hoofdstukken kan worden geconstateerd dat de afvalinzameling in z'n algemeen goed verloopt, maar dat er nog veel verbeteringen mogelijk zijn: Goede punten: De inwoners van Doetinchem zijn tevreden over de afvalinzameling in hun gemeente. Ook vindt men het afvalbrengpunt en de dienstverlening van stichting Aktief prima, en is men tevreden over de wijze waarop de gemeente informeert over de afvalinzameling. Vergeleken met andere gemeenten zijn de afvalbeheerkosten, en de heffingen waaruit de kosten worden betaald, laag. Dit is vooral het gevolg van lage verwerkingskosten. Ook de totale inzamelkosten zijn lager dan gemiddeld. Doetinchem houdt een vergelijkbaar dienstverleningsniveau aan ten opzichte van andere stedelijke gemeenten met stedelijkheidsklasse 3. De omvang en intensiteit van de gescheiden inzamelvoorzieningen is gemiddeld. De mate waarin afval gescheiden wordt aangeboden en ingezameld is gemiddeld. Iets meer dan de helft (56%) van al het afval dat vrijkomt wordt gescheiden ingezameld. Het landelijk gemiddelde voor matig stedelijke gemeenten (klasse 3) is 57%. Verbeterpunten zijn er ook: Ondanks een redelijke mate van afvalscheiding zit er nog 135 kilo per inwoner aan herbruikbaar afval (grondstoffen) in het restafval. Dit blijkt uit de sorteeranalyses die recent zijn uitgevoerd. Met name het aandeel gft, papier en plastic is hoog. De landelijke scheidingsdoelstelling van 65% wordt nog niet gehaald. Er wordt relatief weinig grof tuinafval ingezameld in Doetinchem. Door het ontbreken van gratis ophaalrondes is de verleiding groot om snoeiafval in de rolemmer aan te bieden. Indien de groene rolemmer vol is, wordt de grijze daarvoor gebruikt. Deze handelwijze wordt bevestigd tijdens de bewonersbijeenkomst. Tussen wijken bestaan grote verschillen in het afvalscheidingsgedrag. Door in de uitwerking van het afvalbeleid hier meer rekening mee te houden, kan nog veel milieuwinst worden behaald. Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 32

33 Begrippenlijst Afvalverwijdering Afvalpreventie Bronscheidingspercentage Grof huishoudelijk afval Hergebruik Huishoudelijk afval Inzamelmiddel Scheidingspercentage Verwerking Voorzieningenniveau Nuttige toepassing Nascheiding Inzamelen en verwerken van afvalstoffen Voorkomen dat afvalstoffen ontstaan Het percentage huishoudelijk afval dat aan de bron gescheiden wordt ingezameld ten behoeve van hergebruik (bouw en sloop afval niet meegerekend). Huishoudelijke afvalstoffen die te groot en/of te zwaar zijn om in een inzamelmiddel te worden aangeboden Het als product of materiaal opnieuw gebruiken van een afvalstof Afvalstoffen die vrijkomen bij huishoudens Een voor de inzameling van afvalstoffen bestemd bewaarmiddel, bijvoorbeeld een rolemmer, verzamelcontainer of stadsemmer Totale hoeveelheid van een component die gescheiden wordt ingezameld als percentage van de totale hoeveelheid die vrijkomt van de betreffende component (ook wel scheidingspercentage per afvalcomponent genoemd) Nuttig toepassen of verwijderen van afvalstoffen Totaal aan diensten en middelen die aan de bewoner ter beschikking worden gesteld Afvalstoffen die als product, materiaal, brandstof of opvulmateriaal worden hergebruikt. Het achteraf bij de eindverwerker sorteren en scheiden van afvalstoffen op materiaalsoort zodat deze nuttig kunnen worden toegepast Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 33

34 Gebruikte bronnen Sorteeranalyse huishoudelijk afval 2009, gemeente Doetinchem. MWH, oktober Afvalsorteeranalyse Doetinchem. Verslag Bureau Milieu en Werk, oktober Afvalstoffenverordening en bijbehorend uitvoeringsbesluit. Gemeente Doetinchem, Evaluatie verbetering inzamelsysteem glas, papier, en klein chemisch afval. Commissiestuk, november Eindrapport Plusproject Huishoudelijk afval Gemeente Doetinchem. Januari 2009 Begroting en rekening 2012, grootboeknummer Gemeente Doetinchem. Landelijk Afvalbeheerplan (LAP 2). Naar een materiaalketenbeleid. Ministerie van Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieu, februari Brief Atsma. Meer waarde uit Afval. Ministerie van Infrastructuur en Milieu, 25 augustus 2011 Hoe kunnen we 2/3 van het huishoudelijk afval recyclen? Advies aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. Mei 2012 Brief VNG. Onderhandelaarakkoord verpakkingen en statiegeld. VNG, 16 maart 2012 Afvalstoffenheffing AgentschapNL, juni 2011 Presentatie gemeente Zwolle op Afvalcongres 2 november Onderzoek omgekeerde afvalinzameling. Rapportage onderzoek bewoners Veerallee en Hogenkamp. Gemeente Zwolle, november 2011 Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 34

35 Bijlage 1 Resultaten bewonersenquête 1. Op welke wijze biedt u uw restafval aan? 2. Als u naar uw huishouden kijkt, in welke mate houdt u dan de volgende soorten afval apart? Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 35

36 3. Wat is voor u de belangrijkste reden om afval gescheiden te houden? 4. Wat is voor u de belangrijkste redenen om niet (al) uw afval gescheiden te houden? 5. Houdt u bij het boodschappen doen rekening met de hoeveelheid verpakkingsafval? Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 36

37 6. Gooit u wel eens voedsel weg? 7. Hoe tevreden bent u over de wijze waarop de volgende afvalsoorten worden ingezameld in uw gemeente? 8. Hoe tevreden bent u over het afvalbrengpunt (gemeentelijk depot waar grof afval kan worden gebracht)? Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 37

38 9. Hoe tevreden bent u over de inzameling van huisraad door stichting Aktief? 10. Wat zou er volgens u beter kunnen aan het gescheiden inzamelen door de gemeente? (open vraag) Meer frequent ( bij papier en restafval ) Ook afvalpunten voor GFT Ook blik gescheiden in te zamelen Graag het plastic op dezelfde dag als het restafval Grote container voor gft, een kleine voor restafval Meer ruimte voor gft in voorjaar en zomer Rolemmers aanpassen naar gezinsgrootte Glas aan huis ophalen Weeg de containers zodat de mensen die het meeste afval hebben meer betalen Depots aanleggen voor snoeihout, bijvoorbeeld in Gaanderen en 1 x per maand gelegenheid om te storten. Bij supermarkt de mogelijkheid bieden verpakkingsafval weg te gooien Meer brengpunten kca waar je tijdens winkelopeningstijden terecht kunt Plastic in rolemmer niet in losse zakken! Een gecombineerde rolemmer voor grijs en kunststof 11. Hoe tevreden bent u over de gemeentelijke informatievoorziening over de afvalinzameling? Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 38

39 12. Op welke wijze zou u het liefst informatie krijgen over de afvalinzameling? 13. In welke mate bent u het eens met de volgende stellingen: 14. Wat zou u ervan vinden als de gemeente alleen nog herbruikbaar afval (gft, papier, plastic) aan huis ophaalt en voor restafval ondergrondse containers in de wijk plaatst? Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 39

40 15a. Wat is uw geboortejaar? 15b. Uit hoeveel personen bestaat uw huishouden, uzelf meegerekend? Inventarisatienota gemeentelijk afvalbeleid Doetinchem pagina 40