Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar XVI Slotwet en Jaarverslag van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2007 Nrs. 1 3 VOORSTEL VAN WET 21 mei 2008 Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz. Allen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten: Alzo Wij in overweging genomen hebben, dat de noodzaak is gebleken van een wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar Zo is het, dat Wij met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze: Artikel 1 De slotwetmutaties in de begrotingsstaten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2007 worden vastgesteld als volgt: A. Departementale begrotingsstaat (bedragen x 1 000) Art.no. Artikelomschrijving Slotwetmutaties Slotwetmutaties Slotwetmutaties Verplichtingen Uitgaven Ontvangsten 41 Volksgezondheid Gezondheidszorg Langdurige zorg Maatschappelijke ondersteuning Jeugdbeleid Sport Oorlogsgetroffenen en herinnering WO II Algemeen Nominaal en onvoorzien KST ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2008 Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

2 B. Baten-lastendiensten (bedragen x 1 000) Baten-lastendiensten Slotwetmutaties Slotwetmutaties Baten Kapitaalontvangsten Agentschap College ter Beoordeling van Geneesmiddelen Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Nederlands Vaccin Instituut Lasten Kapitaaluitgaven Agentschap College ter Beoordeling van Geneesmiddelen Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Nederlands Vaccin Instituut Saldo Agentschap College ter Beoordeling van Geneesmiddelen 699 Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg 475 Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Nederlands Vaccin Instituut 460 Artikel 2 1. In afwijking van artikel 54, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2001 geldt voor het jaarverslag van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport voor het jaar 2007 dat het in dat artikellid bedoelde inzicht per beleidsartikel in de toelichting bij de verantwoordingsstaat beperkt kan blijven tot de onderdelen c tot en met f van dat artikellid. 2. In afwijking van artikel 54, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt in het jaarverslag van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport voor het jaar 2007 de informatie, bedoeld in dat artikellid, niet per beleidsartikel opgenomen. Deze informatie wordt in het jaarverslag gekoppeld aan door Onze Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aangewezen beleidsprioriteiten. Artikel 3 In afwijking van artikel 54, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt in het jaarverslag ten aanzien van de oude jaren alleen het jaar 2006 opgenomen. Artikel 4 Deze wet treedt in werking met ingang van de dag na de datum van uitgifte van het Staatsblad waarin zij wordt geplaatst en werkt terug tot en met 31 december van het onderhavige begrotingsjaar. Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

3 Lasten en bevelen dat deze in het Staatsblad zal worden geplaatst en dat alle ministeries, autoriteiten, colleges en ambtenaren wie zulks aangaat, aan de nauwkeurige uitvoering de hand zullen houden. Gegeven De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

4 Vaststelling van de slotwetmutaties in de begrotingsstaten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar A. Memorie van toelichting Met het vaststellen van de slotwetmutaties worden de begrotingsbedragen in de betrokken begrotingsstaten zodanig gewijzigd dat de som van bedragen, vastgesteld bij de betrokken ontwerp-begrotingen, de betrokken wijzigingsbegrotingen samenhangende met de Voorjaarsnota en de Najaarsnota en de onderhavige slotwet, gelijk zal zijn aan het gerealiseerde bedrag zoals dat uit het bijgevoegde jaarverslag blijkt. Voor zover een slotwetmutatie voortvloeit uit een beleidsmatige beslissing dan wel anderszins een toelichting behoeft, wordt de mutatie toegelicht bij de tabel inzake de budgettaire gevolgen van beleid in het jaarverslag. Wetsartikel 2 Na een overleg met de Tweede Kamer aan de hand van de brief van de Minister van Financiën van 20 december 2007 (kamerstukken , nr. 19) is besloten tot een pilot ter verbetering van de (politieke) verantwoording aan de hand van de jaarverslagen van de ministeries van Buitenlandse Zaken, Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De pilot betreft de jaren 2007 tot en met Vanaf de begroting 2009 wordt het ministerie van VROM daarbij betrokken. Ten behoeve van de pilot is het noodzakelijk voor die jaren af te wijken van een aantal bepalingen in de Comptabiliteitswet 2001 met betrekking tot de inrichting van het departementale jaarverslag. Het onderhavige wetsartikel regelt die afwijking voor het jaarverslag 2007 van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De pilot heeft inhoudelijk betrekking op de volgende verantwoordingsaspecten: 1. het integreren van de Slotwet en het Jaarverslag. 2. het toespitsen van de beleidsmatige verantwoording over de realisatie van de (politiek) belangrijkste beleidsprioriteiten van het Kabinet in het beleidsverslag. Er wordt niet meer standaard bij alle beleidsartikelen verantwoordingsinformatie in termen van aan de operationele doelstellingen te koppelen prestaties en effecten over het beleid opgenomen. 3. de in het beleidsverslag op te nemen beleidsverantwoordingsinformatie zal in elk geval worden verstrekt over de realisatie van de doelstellingen/prioriteiten uit het Beleidsprogramma van het kabinet (kamerstukken , nr. 19), aangevuld met enkele andere doelstellingen die door de betrokken minister beleidsmatig van groot belang worden geacht. 4. de verantwoordingsinformatie bij de beleids- en niet-beleidsartikelen zal slechts financieel van karakter zijn (louter financiële verantwoording). Wetsartikel 3 In 2006 is de begroting 2007 van Volksgezondheid, Welzijn en Sport geconverteerd. Het aantal artikelen is toen teruggebracht van 19 naar 9. In verband met die conversie is in onderhavig jaarverslag van de oude jaren alleen het jaar 2006 opgenomen. De cijfers over de jaren 2005 en eerder Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

5 zijn minder betrouwbaar en leiden tot onevenredige verantwoordingslasten. In overleg met het ministerie van Financiën is er daarom voor gekozen alleen het jaar 2006 op te nemen. Hiermee wordt aangesloten bij de bestaande gedragslijn om niet alle oude jaren te converteren bij een conversie van een begroting. De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, dr. A. Klink Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

6 Inhoudsopgave blz. B. Jaarverslag 7 1. Leeswijzer 7 2. Aanbieding en dechargeverlening Beleidsverslag Financiële toelichting beleidsartikelen en niet beleidsartikelen Bedrijfsvoeringsparagraaf 77 C. Jaarrekening Departementale verantwoordingsstaat Departementale saldibalans Samenvattende verantwoordingsstaat inzake batenlastendiensten Toelichting bij de samenvattende verantwoordingsstaat inzake baten-lastendiensten Overzicht personele topinkomens 98 D. Bijlagen 99 Financieel Beeld Zorg 99 ZBO s en RWT s 116 Bevindingen Algemene Rekenkamer Inhuur externen 119 Uitgevoerde evaluatie onderzoeken 120 Afkortingenlijst 123 Trefwoordenregister 127 Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

7 B. JAARVERSLAG Leeswijzer In dit jaarverslag verantwoorden wij het beleid dat wij in 2007 gevoerd hebben. Het jaar 2007 kenmerkte zich door het aantreden van het nieuwe kabinet in februari. We hebben vervolgens onze prioriteiten in onze begroting 2008 opgenomen. Tegelijk hebben wij de begroting 2007, zoals vastgesteld door de Staten Generaal, uitgevoerd. In dit jaarverslag leggen wij daarover verantwoording af. Dit jaarverslag is op belangrijke onderdelen vernieuwd en veranderd. De belangrijkste veranderingen betreffen: + het scheiden van de beleidsmatige en de financiële verantwoording voor het jeugdbeleid + het experiment Verbetering verantwoording + criteria voor de financiële toelichting op de beleidsartikelen + de begrotingsindeling het onderscheid begrotings- en premie-uitgaven + de bedrijfsvoeringsparagraaf Verantwoording Jeugdbeleid / Jeugd en Gezin De minister voor Jeugd en Gezin had in 2007 nog geen aparte begroting. Wel was hij beleidsmatig verantwoordelijk voor een aantal onderdelen van de begroting 2007 van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), het ministerie van Justitie en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). De minister voor Jeugd en Gezin legt daarom over zijn beleidsterrein apart beleidsmatig verantwoording af in een eigen beleidsverslag dat u tezamen met de departementale jaarverslagen ontvangt. In dit jaarverslag wordt wel financieel verslag gedaan over die onderdelen van de begroting 2007 die betrekking hebben op het beleidsterrein van de minister voor Jeugd en Gezin. De verplichtingen, uitgaven en ontvangsten die namens de minister voor Jeugd en Gezin zijn gedaan én behoorden tot de begroting 2007 van VWS vallen daardoor onder de accountantscontrole van dit jaarverslag. Op deze manier blijft in de financiële verantwoording het verband met de begroting 2007 behouden en wordt tegelijk invulling gegeven aan de verantwoordelijkheid van de minister voor Jeugd en Gezin voor zijn eigen beleidsterrein. Vanaf 2008 heeft de minister voor Jeugd en Gezin een eigen begroting en zal hij ook een eigen jaarverslag opstellen. Concreet betekent dit dat wij in ons beleidsverslag alleen aandacht besteden aan onze eigen beleidsterreinen (niet Jeugd en Gezin). Bij de beleidsartikelen en in de jaarrekening zijn de beleidsterreinen van Jeugd en Gezin echter wel opgenomen (bijvoorbeeld artikel 45 Jeugdbeleid). Experiment Verbetering verantwoording Het jaarverslag kent dit jaar een andere opbouw dan voorgaande jaren. Om te komen tot meer politieke focus en minder verantwoordingslasten heeft de minister van Financiën in een brief aan u op 20 december 2007 een aantal voorstellen gepresenteerd. Tijdens een algemeen overleg op 6 februari 2008 ging u akkoord met deze voorstellen. Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

8 Eén van de voorstellen heeft betrekking op het verantwoordingsproces. Daarvoor wordt een experiment uitgevoerd door drie departementen, namelijk het ministerie van VWS, het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ). Doelstelling van het experiment is om enerzijds de departementale jaarverslagen te vereenvoudigen en anderszijds om de verantwoording te concentreren op de hoofdlijnen van beleid. Het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) zal vanaf de begroting 2009 eveneens meedoen aan het experiment. De veranderingen hebben betrekking op de inhoud van het beleidsverslag, op de inhoud van de beleidsartikelen en op de integratie van de Slotwet in het jaarverslag. In het beleidsverslag is de beleidsmatige verantwoording op hoofdlijnen over 2007 opgenomen. Hier wordt ook verslag gedaan van de stand van zaken van de doelstellingen in het beleidsprogramma Samen werken Samen leven die betrekking hebben op onze beleidsterreinen. De politieke focus is bereikt door alleen opmerkelijke resultaten te presenteren. Daarbij is tevens aangesloten op de prioriteiten die wij in onze beleidsagenda 2008 hebben verwoord. Tevens heeft het beleidsverslag nadrukkelijk het karakter van een uitzonderingsrapportage gekregen. Niet alle voornemens die waren aangekondigd in de begroting 2007 zijn er in opgenomen. Bij de keuze van de onderwerpen stonden namelijk de hoofdlijnen van ons beleid centraal. Een nevengevolg hiervan is dat de aansluiting tussen het beleidsverslag 2007 en de begroting 2007 niet volledig te maken is. De beleidsartikelen bevatten een volwaardige financiële verantwoording. In de artikelen worden de veranderingen van de begroting en de uitputting ervan toegelicht. We hebben de presentatie van die toelichting dit jaar verbeterd door tabellen op te nemen waaruit blijkt bij welke begrotingswet (1e en 2e Suppletore wet en Slotwet) die veranderingen zich hebben voorgedaan. De toelichting in het jaarverslag is op onderdelen overigens uitgebreider dan in de suppletore begrotingen. In de suppletore begrotingen waren de afgelopen jaren namelijk alleen de mutaties tussen de artikelen opgenomen, in het jaarverslag worden echter ook de mutaties tussen operationele doelstellingen binnen een artikel verklaard. We zullen de suppletore begrotingen in 2008 daarom uitbreiden met de mutaties tussen de operationele doelstellingen. Er is dan bij het jaarverslag 2008 een één op één relatie met de suppletore begrotingen. De gedetailleerde beleidsmatige toelichting in de beleidsartikelen is vervallen. De beleidsmatige verantwoording over de hoofdlijnen van het gevoerde beleid is namelijk, zoals hierboven vermeld, geconcentreerd in het beleidsverslag. Dit heeft geleid tot een omvangrijke reductie van zowel de verantwoordingslasten als van het jaarverslag zelf. Overigens leggen we ook gedurende het jaar veelvuldig gedetailleerd verantwoording af over de resultaten van ons beleid. Dat doen wij bijvoorbeeld tijdens algemene overleggen (AO s), in beleidsnota s en in brieven. De integratie van de Slotwet in het jaarverslag blijkt allereerst uit het opnemen van de Slotwet in dit jaarverslag. De mutaties in de Slotwetstaat betreffen de budgettaire gegevens die geautoriseerd moeten worden. De toelichting op deze slotwetmutaties is expliciet opgenomen in de budgettaire tabellen bij de (niet) beleidsartikelen die het verloop van de vastgestelde begroting tot aan de uiteindelijke realisatie verklaren. De formele Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

9 toelichting van de slotwetmutaties is daardoor sterk ingekort terwijl materieel een betere en meer samenhangende toelichting wordt gepresenteerd. Criteria voor de financiële toelichting van de beleidsartikelen Voor de financiële toelichting op de tabellen budgettaire gevolgen van beleid in de (niet) beleidsartikelen hebben wij de volgende criteria gehanteerd. Programma uitgaven (beleidsuitgaven): Alle (onderliggende) mutaties ten opzichte van de vastgestelde begroting die groter zijn dan 2 miljoen zijn toegelicht. In die gevallen dat het resterende verschil ten opzichte van de stand van de 2e suppletore begroting groter zou zijn dan 5 procent van die stand zijn ook kleinere mutaties toegelicht. Anders dan voorgaande jaren hebben we de toelichting in tabelvorm opgesteld. Doelstelling hiervan is alleen de opmerkelijke verschillen met de begroting 2007 toe te lichten, en tevens een verband te leggen met de budgettaire stukken die u gedurende het jaar heeft ontvangen. Apparaatsuitgaven: De apparaatsuitgaven in de beleidsartikelen zijn in relatie tot de beleidsuitgaven gering van omvang. Alleen verschillen die groter zijn dan 10 procent van de vastgestelde begroting zijn daarom toegelicht. Verplichtingen: Conform voorgaande slotwetten lichten we de verplichtingenraming niet toe, omdat deze bij VWS vooral een beheersmatig karakter heeft. Begrotingsindeling 2007 De begroting 2007 kende een geheel andere indeling dan de begroting Zo is het aantal beleidsartikelen verminderd van 17 tot 7. Het doel van deze verandering was de begroting beter aan te laten sluiten bij de beleidsdomeinen van VWS en vanuit VBTB-optiek (Van Beleidsbegroting Tot Beleidsverantwoording) te verbeteren. In ieder van de 7 nieuwe artikelen zijn daarom de doelstellingen aangepast waarbij het belang van de burger/de cliënt centraal is gesteld. In dit jaarverslag treft u naast de cijfers over het verslagjaar (2007) ook cijfers over 2006 aan. In overleg met het ministerie van Financiën is er vanaf gezien om nog oudere jaren te presenteren. Bijlage inhuur externen In september 2007 heeft het IOFEZ besloten om een bijlage inhuur externen in het jaarverslag op te nemen. Op dat moment administreerden de baten-lastendiensten van VWS (RIVM, NVI, acbg en CIBG) de kostensoorten niet op een manier die aansluit bij de definitie die het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voor de externe inhuur hanteert. De baten-lastendiensten RIVM, NVI en CIBG konden daardoor geen overzichten opleveren die aansluiten bij die definitie. Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

10 Begrotings- en premie-uitgaven In het jaarverslag zijn evenals in de begroting 2007 naast de begrotingsuitgaven ook de premie-uitgaven opgenomen. De premie-uitgaven zijn de kosten van verleende zorg die ten laste komen van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en de Zorgverzekeringswet (Zvw). Deze kosten zijn betaald binnen privaatrechtelijke verhoudingen tussen patiënten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Ze maken geen deel uit van de Begrotingswet en Slotwet. Het verzoek tot dechargeverlening heeft dan ook alleen betrekking op de begrotingsuitgaven. Met het opnemen van de premie-uitgaven in het jaarverslag wordt geen verantwoording over de (uitkomst van het toezicht op de) rechtmatige uitvoering van de wettelijke zorgverzekeringen gegeven, maar een beleidsmatige verantwoording over alle zorguitgaven die tot het Budgettair Kader Zorg (BKZ) gerekend worden. Voor het toezicht op de wettelijke zorgverzekeringen leggen wij apart verantwoording aan u af. Deze verantwoording ontvangt u naar verwachting aan het eind van 2008, namelijk nadat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) zijn wettelijk geregelde rechtmatigheidsonderzoek naar de Zorgverzekeringswet en de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten heeft afgerond. De cijfers in het jaarverslag over de premie-uitgaven zijn verzameld bij een aantal gegevensleveranciers, zoals het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Over het algemeen hebben de cijfers vanwege de vroegtijdige levering in het jaar nog een voorlopig karakter. Eventuele wijzigingen van de cijfers worden betrokken bij budgettaire besluitvorming. Bedrijfsvoeringsparagraaf In de bedrijfsvoeringsparagraaf wordt gerapporteerd over belangrijke tekortkomingen die zich ten aanzien van onder andere de rechtmatigheid van de begrotingsuitvoering in 2007 hebben voorgedaan. Dit jaar wordt (bij alle departementen) de kwantitatieve grens voor de rapportering van deze onrechtmatigheden per artikel verhoogd tot 3 procent voor fouten en 3 procent voor onzekerheden. Dit is een onderdeel van de voorstellen in de reeds genoemde brief van de minister van Financiën van 20 december Daarnaast kunnen ook kwalitatieve overwegingen een rol spelen om onderwerpen in de bedrijfsvoeringsparagraaf op te nemen. Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

11 Aanbieding van het jaarverslag en verzoek tot dechargeverlening van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan de Voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer van de Staten Generaal. Hierbij bied ik, mede namens de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport het departementale jaarverslag over het jaar 2007 van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan. Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport decharge te verlenen over het in het jaar 2007 gevoerde financiële beheer met betrekking tot de uitvoering van de begroting van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld van haar bevindingen en haar oordeel met betrekking tot: + het gevoerde financieel en materieel beheer; + de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties; + de financiële informatie in het jaarverslag; + de departementale saldibalans; + de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering; + de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering; van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden. Bij het besluit tot dechargeverlening dienen, naast het onderhavige jaarverslag en het hierboven genoemde rapport van de Algemene Rekenkamer, de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken: + Het Financieel Jaarverslag van het Rijk over 2007; dit jaarverslag wordt separaat aangeboden. + De Slotwet van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over het jaar 2007; de Slotwet is geïntegreerd met het onderhavige jaarverslag in dit kamerstuk opgenomen. + Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken Slotwet is aangenomen. + Het rapport van de Algemene Rekenkamer over het jaar 2007 met betrekking tot de onderzoeken, bedoeld in artikel 83 van de Comptabiliteitswet Dit rapport, dat betrekking heeft op het onderzoek van de centrale administratie van s Rijks schatkist en van het Financieel Jaarverslag van het Rijk, wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aangeboden. + De verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel Jaarverslag van het Rijk over 2007 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2007 alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2007 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 83, derde lid, van de Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

12 Comptabiliteitswet 2001). Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen. De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, dr. A. Klink Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

13 Dechargeverlening door de Tweede Kamer Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van De Voorzitter van de Tweede Kamer, Handtekening: Datum: Op grond van artikel 64, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer. Dechargeverlening door de Eerste Kamer Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal dat de Eerste Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van De Voorzitter van de Eerste Kamer, Handtekening: Datum: Op grond van artikel 64, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, doorgezonden aan de Minister van Financiën. Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

14

15 BELEIDSVERSLAG 2007 Inleiding 2007 was een bijzonder jaar. Het beleidsprogramma Samen werken, samen leven is opgesteld, met prioriteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn en sport. Daarnaast stond 2007 in het teken van de uitvoering van voornemens van het vorige kabinet. In dit jaarverslag leggen we hierover verantwoording af. Vanaf ons aantreden zijn we aan de slag gegaan met onze prioriteiten. Voor deze kabinetsperiode zijn dat: kwaliteit, veiligheid, innovatie, werken in de zorg, preventie, participatie en sport. Op deze terreinen hebben we nieuwe initiatieven genomen, of versterkt wat al was ingezet. We hebben in 2007 ook veel energie gestoken in goede financiële randvoorwaarden voor de komende jaren. Enerzijds trokken we extra geld uit voor onze prioriteiten, anderzijds besloten we tot stevige ingrepen om de groei van de zorguitgaven beheersbaar te houden. Dit jaarverslag is anders dan anders 1. We hebben niet beoogd in het jaarverslag een compleet overzicht te geven van alle beleidsprestaties uit 2007 op de terreinen van VWS. In de volgende hoofdstukken leggen we uiteraard wel financieel verantwoording af. In dit beleidsverslag willen we ons vooral verantwoorden over onze prioriteiten. Bij het ontwikkelen van beleid richten we ons op zowel de korte als de lange termijn. We hebben voor de korte termijn maatregelen genomen die erop gericht zijn om de AWBZ enerzijds te verbeteren en anderzijds meer te richten op onbetwistbare zorg. Een werkelijke verbetering in de positie van cliënten, gericht op de kwaliteit van het bestaan. Voor de lange termijn hebben we de SER gevraagd om advies over de doelmatige ordening van de AWBZ. Het is van belang dat de AWBZ ook op termijn langdurige zorg kan garanderen. Ook de verantwoording over de curatieve zorg moet in het perspectief gezien worden van onze beleidsambities op dit gebied. Allereerst verder gaan met de introductie van competitie in de zorg, niet alleen gericht op doelmatigheid, maar ook op kwaliteit. Dan zijn duidelijke ondergrenzen voor patiëntveiligheid nodig, die strikt worden gehandhaafd. Ten tweede het verbeteren van de zorg voor chronisch zieken door versterken van de samenhang tussen eerste en tweede lijn en verdere taakdifferentiatie in de eerste lijn. Zo komt de zorg dichter bij de patiënt. Ten derde de transparantie van kwaliteit: inzicht bieden aan patiënten en zorgaanbieders via kwaliteitsindicatoren. We hebben het basispakket van de zorgverzekering uitgebreid en de no-claim regeling per 1 januari 2008 afgeschaft en vervangen door een eigen risico. Dit pakt rechtvaardiger uit voor chronisch zieken en gehandicapten. Deze groep wordt namelijk hiervoor financieel gecompenseerd. 1 De minister van Financiën heeft medio december aangekondigd dat drie ministeries deelnemen aan een experiment voor een vereenvoudigde opzet van het jaarverslag. Het betreft de ministeries van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit, Buitenlandse Zaken en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het kabinet heeft in Samen werken, samen leven 74 doelstellingen voor deze kabinetsperiode geformuleerd. Vijf daarvan hebben direct betrekking op de beleidsterreinen van VWS. Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

16 Doelstelling Substantiële uitbreiding van het aantal vrijwilligers en van het aantal mantelzorgers in 2011 (doelstelling 35) Operationele doelstelling begroting Kwaliteit van de zorg zichtbaar verhogen in 2011 ten opzichte van 2006 door (doelstelling 45): + het aantal vermijdbare fouten in de curatieve zorg is in 2011 met 50 procent gedaald burgers kunnen op kiesbeter.nl voor 80 aandoeningen zien welke kwaliteit de ziekenhuizen bieden cliënten geven 90 procent van de zorgaanbieders in de AWBZ een voldoende voor de kwaliteit van de zorg de rechten en plichten van patiënten en cliënten zijn in 2011 wettelijk vastgelegd en de informatie hierover is voor iedereen toegankelijk Meer patiëntgerichte zorg door vernieuwing zorgconcepten en innovatie (doelstelling 46) Betere hulp en opvang voor tienermoeders (doelstelling 47) Verbeteren en versterken palliatieve zorg (doelstelling 48) De uitwerking van deze kabinetsdoelstellingen in dit beleidsverslag vindt plaats in paragrafen over kwaliteit (doelstelling 45 en 48), veiligheid (subdoelstelling van 45), innovatie (doelstelling 46) en participatie (doelstellingen 35 en 47). Daarnaast gaan we in het beleidsverslag in op enkele specifieke thema s waaronder preventie, werken in de zorg, ethiek, sport, oorlogsgetroffenen en zorgverzekeringen. Kwaliteit (kabinetsdoelstelling 45 en 48) Mensen hebben recht op veilige, eigentijdse zorg van goede kwaliteit met voldoende keuzevrijheid en met duidelijke rechten en plichten voor alle partijen. Aandacht voor kwaliteit moet systematisch zijn verankerd in de langdurige, palliatieve, curatieve en preventieve zorg. Op diverse manieren hebben we dit in 2007 gestimuleerd. Ten eerste zijn we doorgegaan met de kwaliteitsprogramma s op het gebied van de langdurige, palliatieve, curatieve en preventieve zorg die in voorgaande jaren zijn begonnen. Ten tweede is een begin gemaakt met de herinrichting van de bekostiging van de zorg. Een voorbeeld hiervan is prestatiebekostiging bij ziekenhuizen. Deze herinrichting is geen doel op zichzelf; het geeft randvoorwaarden voor een betere gezondheidszorg waarin kwaliteit lonend is. Ten derde hebben we de informatievoorziening over en het toezicht op de kwaliteit van de zorg verbeterd. Bovendien zijn we in gesprek met organisaties van cliënten, aanbieders en verzekeraars om te verkennen wat er nodig is om de invloed van cliënten op hun zorg te vergroten. Langdurige zorg Het programma Zorg voor Beter, dat tot eind 2011 loopt, biedt organisaties en professionals handreikingen om de kwaliteit van zorg te verbeteren. In 2007 waren er 350 zorginstellingen betrokken bij vijftien verschillende verbetertrajecten. Uit de afgeronde trajecten blijkt dat er een vermindering optreedt in het aantal klachten. Als voorbeelden kunnen Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

17 worden genoemd een instelling waar de ondervoeding onder cliënten teruggedrongen van vierentwintig procent naar vier procent en een instelling waar het aantal gevallen van doorligwonden (decubitus) met zes procent is gedaald. Ook is de medicatieveiligheid toegenomen; zo is in een instelling het aantal incidenten met medicaties met meer dan de helft teruggebracht. Het Landelijk dementieprogramma (LDP) is gericht op een structurele verbetering van de regionale samenhang tussen zorg en dienstverlening aan mensen met dementie en hun mantelzorgers. Het LDP loopt door tot eind Uit een verschenen tussenevaluatie in april 2007 bleek dat op dat moment ruim 300 organisaties in 42 regio s deelnamen aan het LDP. Daarbij inventariseerden 40 cliëntenpanels de regionale problemen en liepen er in totaal 150 verbetertrajecten in Concrete verbetertrajecten gaan bijvoorbeeld over doorligwonden, eten en drinken, preventie (het verminderen van het risico op dementie), gedragsproblemen en agressie, seksueel misbruik en zeggenschap. Bij het verbeteren van cliënttevredenheid is het cruciaal dat die tevredenheid meetbaar is. In 2007 is daar dan ook de aandacht op gericht geweest. Zo zijn in de sector verpleging, verzorging en thuiszorg in pilots indicatoren voor verantwoorde zorg in de care uitgetest. Op basis van opgedane ervaringen, zijn er indicatoren aangepast, toegevoegd of geschrapt. In het najaar van 2007 zijn de aangepaste indicatoren landelijk ingevoerd. Ook voor de langdurige geestelijke gezondheidszorg zijn in 2007 de eerste prestatie-indicatoren voor verantwoorde zorg ingevoerd. De uitkomsten hiervan worden in 2008 opgenomen in het Jaardocument Zorg, waarmee zorginstellingen verantwoording afleggen, en op de site Ook zijn we begonnen met de doorontwikkeling van de prestatie-indicatoren. Daarnaast hebben we voor de gehandicaptenzorg kwaliteitsindicatoren ontwikkeld, die begin 2008 in een pilot worden uitgetest. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft eind 2007 het rapport Verantwoorde zorg voor gehandicapten onder druk gepubliceerd. De belangrijkste conclusie was dat de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking in een kwart van de 24-uursinstellingen tekort schiet. Vooral waar het gaat om personeel (in aantal en deskundigheid) bestaan volgens de IGZ risico s. In de helft van de instellingen moet de zorg op één of twee risicopunten verbeteren, maar kan de situatie met enige inspanningen weer op orde komen. In een kwart was ten tijde van het onderzoek de zorg op orde. Opvallend was dat kleine instellingen waarin meer rekening wordt gehouden met de wens van de bewoners (eigen regie) over de hele linie betere zorg leveren. Naar aanleiding van het rapport zal de IGZ vervolgbezoeken houden om te zien of de situatie is verbeterd. Al tijdens de onderzoeksperiode van de IGZ heeft de gehandicaptensector maatregelen getroffen om kwaliteitsverbetering te realiseren en zijn verbeteracties in gang gezet. Hierover bent u bij brief op 6 november 2007 (kamerstukken , nr. 77) geïnformeerd. We hebben in 2007 besloten om vanaf 2008 een kwaliteitsimpuls te geven aan de ouderenzorg. Aan zorginstellingen wordt financiële ruimte geboden om in totaal 5000 tot 6000 extra medewerkers aan te trekken (NZa beleidsregel CA-271 Incidentele middelen doelmatigheid verpleeghuiszorg 2007). Dit onder de voorwaarde dat er meer uren aan directe zorgverlening worden besteed, zodat de kwaliteit van zorgverlening ook echt omhoog kan gaan. De instellingen beslissen vervolgens zelf op welke Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

18 wijze ze deze mensen werven. Het gaat erom dat er een juiste balans is tussen de handen aan het bed en de sturing en organisatie door het management. De ene zorgcliënt vraagt meer zorg dan de andere. In de bekostiging werd daar in het verleden onvoldoende rekening mee gehouden. Daarom stellen we voortaan zorginstellingen financieel in staat om intensieve zorg te bieden aan cliënten die dat nodig hebben. In 2007 is de zorgzwaarte van cliënten die verblijven in een zorginstelling nader in beeld gebracht en hebben we voorlopige prijzen voor de zorgzwaartepakketten (ZZP s) ontwikkeld. We hebben dat gedaan in nauwe samenspraak met de zorgaanbieders, cliënten en zorgkantoren. Het Centrum indicatiestelling zorg (CIZ) is medio 2007 begonnen met het indiceren in ZZP s voor cliënten die in aanmerking komen voor AWBZ-zorg met verblijf. In 2009 zullen instellingen voor het eerst financiële gevolgen van de invoering van de zorgzwaartebekostiging ondervinden. Kwaliteit instellingen Gerealiseerde waarde 2004 Streefwaarde 2011 Percentage instellingen dat volgens oordelen van cliënten/bewoners een voldoende scoort voor de kwaliteit van zorg in de AWBZ. 72% 90% Bron: Zorgbalans 2004 Palliatieve zorg Het kabinet wil dat mensen in hun laatste levensfase goed worden verzorgd en met respect worden begeleid. Mensen moeten waardig kunnen sterven. We willen de palliatieve zorg verbeteren en versterken (kabinetsdoelstelling 48). Vanaf het voorjaar 2007 werken we daarom samen met de (koepel)organisaties en de Kenniscentra Palliatieve zorg (academische centra) aan een plan van aanpak voor de palliatieve zorg. De (koepel)organisaties hebben de volgende thema s benoemd die in het plan van aanpak uitgewerkt moeten worden: de organisatie en financiering van palliatieve zorg, onderwijs en deskundigheidsbevordering, het verbeteren van de kwaliteit van palliatieve zorg en het verbeteren van de transparantie. Medio 2008 sturen we een plan van aanpak naar de Tweede Kamer. Curatieve zorg In 2007 heeft de IGZ het bureau Zorgbrede Transparantie van Kwaliteit (ZbTK) opgestart. In een groot aantal sectoren zijn in 2007 onder regie van het bureau door de relevante partijen afspraken gemaakt over de ontwikkeling van kwaliteitskaders (bijvoorbeeld met de huisartsen en de verpleeghuizen). Het kwaliteitskader geeft een exacte omschrijving van alle zorginhoudelijke en cliëntgebonden indicatoren waarmee de kwaliteit van zorg gemeten wordt. Daarnaast bevat het achtergronden en een sturingsmodel dat de rollen en verantwoordelijkheden van de betrokkenen beschrijft. De eerste ontwikkeltrajecten van kwaliteitskaders zijn intussen van start gegaan (bijvoorbeeld in de gehandicaptenzorg). Het kwaliteitsprogramma voor de ziekenhuizen Sneller Beter is in 2007 zijn voorlaatste jaar ingegaan. Onderdeel van Sneller Beter zijn een drietal tranches van elk acht ziekenhuizen die een verbetertraject doorlopen op het gebied van onder meer patiëntveiligheid en logistiek. De laatste acht Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

19 ziekenhuizen waren eind 2007 halverwege dit verbetertraject. De prestaties zijn op het niveau dat ook in de eerste en tweede tranche is behaald: vermindering van het aantal patiënten met doorligwonden, een snellere doorstroomtijd en minder pijn na een operatie. Daarnaast is in 34 ziekenhuizen het project Screening op ondervoeding uitgevoerd en eind 2007 afgerond. Er is aangetoond dat dit onderwerp op vrijwel alle afdelingen voor verpleegkundige anamnese (ziektegeschiedenis) en behandeling goed valt in te voeren en het herstel van de patiënten versneld. Tevens is eind 2007 een brochure met tien best practices over verpleegkundig handelen gepubliceerd. De voorbereidingen zijn begonnen om in 2008 de ontwikkelde kennis, producten en (evaluatie)resultaten van het dan afgeronde programma op een praktische wijze te presenteren. Met het afronden van dit programma wordt het aan het veld overgelaten om zelf verder te gaan met de kennis en materialen van Sneller Beter. Bij de ziekenhuizen wordt in de komende jaren stapsgewijs toegewerkt naar een bekostigingssysteem waarin geleverde zorg (DBC s) centraal staat en de (integrale) prijzen van DBC s primair worden vastgesteld in onderhandelingen tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars, al dan niet in combinatie met een maatstaf als overgangsinstrument naar vrije prijzen. In de Monitor Ziekenhuiszorg 2007 van de NZa zijn enkele ontwikkelingen in de afgelopen jaren in het B-segment geanalyseerd. De Monitor signaleert dat de prijzen in het B-segment (vrije prijsvorming in ziekenhuizen) sinds de liberalisering ten opzichte van de overige prijzen in de ziekenhuiszorg met 2,8 procent zijn gedaald. De prijsstijgingen zijn het laagste voor die specialismen die het meest te duchten hebben van zelfstandige behandelcentra (ZBC s). Bovendien blijkt dat de wachttijden zijn afgenomen. Dit zijn bemoedigende resultaten. Er wordt echter ook gewezen op factoren die een remmend effect hebben op de gewenste marktwerking. Zo is er nog onvoldoende transparantie over de kwaliteit van de zorg en is de omvang van het B-segment te klein om een serieuze stimulans te vormen voor doelmatige zorginkoop. Afhankelijk van verdere bevindingen bij de vrije prijsafspraken over kwaliteit en prijs van het zorgaanbod, zal de ruimte voor vrije prijsvorming zo snel mogelijk worden vergroot. Hiertoe is vanaf 2008 het bouwregime beëindigd en vanaf 2009 zullen de kapitaallasten integraal deel uitmaken van de DBC-prijzen. Het bouwregime verplicht zorginstellingen om een vergunning aan te vragen wanneer zij willen bouwen (nieuw, uitbreiding, vervanging), huren of een zorggebouw in gebruik nemen. Met deze maatregelen krijgen ziekenhuizen meer ruimte om in te spelen op de zorgbehoefte van de patiënt. In 2007 zijn de plannen hiervoor uitgewerkt en is een begin gemaakt met de voorbereidingen. Ook is er gewerkt aan de verbetering en vereenvoudiging van het DBC-systeem en zijn voorbereidingen getroffen voor de uitbreiding van het B-segment met vrije prijzen. Per 1 januari 2008 betreft dit B-segment 20 procent van de ziekenhuiszorg. Om de voortgang van bovenstaande samenhangende trajecten te kunnen monitoren, hebben VWS, de Nederlandse Zorgautoriteit en DBC-Onderhoud in 2007 een gezamenlijke routekaart vastgesteld. De Tweede Kamer is in juni en november 2007 per brief geïnformeerd over bovenstaande ontwikkelingen (kamerstukken , nr. 37 en nr. 45). Vanaf 1 januari 2008 maakt de geneeskundige GGZ onderdeel uit van de Zvw. In 2007 is daarom binnen de geneeskundige GGZ hard gewerkt aan Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

20 de invoering van financiering via DBC s. Ongeveer 1800 vrijgevestigden en 150 instellingen (inclusief Psychiatrische Afdeling Algemene Ziekenhuizen (PAAZ-en) en Psychiatrische Universiteits Klinieken (PUKken) moeten vanaf 1 januari voor de financiering van hun zorg facturen versturen, die gebaseerd zijn op de DBC s. Nog niet alle aanbieders bleken eind 2007 de DBC-systematiek volledig te hebben ingevoerd. De verwachting is dat middels gerichte communicatie (folders en informatie bijeenkomsten) deze groep een inhaalslag zal maken. Binnen de gezondheidszorg heeft de eerstelijnszorg een onmisbare functie als een laagdrempelig aanspreekpunt dicht bij huis voor alle zorgvragen. Samen met de partijen uit het veld hebben we in 2007 gewerkt aan een visie op de eerstelijnszorg waarin de voornaamste thema s voor de komende jaren aan de orde komen. De visie is 25 januari 2008 aan de Tweede Kamer aangeboden (kamerstukken , nr. 56). In 2007 is De Nieuwe Praktijk gelanceerd, een initiatief van huisartsen en VWS. Het programma moet huisartsen aanzetten tot vernieuwingen door kennis te nemen van goede voornemens elders. Hiertoe is onder andere een website, opgezet en zijn regionale themabijeenkomsten georganiseerd. Met het Vogelaarakkoord hebben we in 2005 afspraken gemaakt met de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) en Zorgverzekeraars Nederland (ZN) over een beleidsagenda en bekostigingssystematiek voor de huisartsenzorg. Hoewel het Vogelaarakkoord per 1 januari 2008 is beëindigd, blijven de speerpunten uit dat akkoord ook na 2007 onverminderd van belang. Met de LHV en ZN hebben we de huidige systematiek geëvalueerd. Er is afgesproken dat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) in overleg met de LHV en ZN in 2008 een kostenonderzoek naar de huisartsenzorg uit zal voeren en de huidige bekostigingssystematiek voor huisartsenzorg die overdag wordt geleverd zal analyseren. Ook is in 2007 een overgangstraject in gang gezet om de bekostiging van de gezondheidscentra via de Wet marktordening gezondheidszorg (WMG) te laten lopen. Het doel van deze wijziging is de samenwerking in de eerstelijnszorg te vergroten en partijen de gelegenheid te geven te onderhandelen over de in een samenwerkingsverband geleverde zorg. Prestatie-indicator Gerealiseerde waarde 2004 Streefwaarde 2012 Het aantal gevallen van vermijdbare schade in de curatieve zorg is in 2012 met 50 procent gedaald Bron: EMGO Instituut/VUmc voor gerealiseerde waarde 2004, VWS voor streefwaarde 2012 Preventieve zorg In 2007 heeft ZonMw, de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie, samen met GGD Nederland, brancheorganisatie voor zorgondernemers Actiz en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) het kwaliteitsprogramma Beter Voorkomen verder uitgevoerd. Het programma, dat loopt tot en met 2008, geeft een impuls aan de kwaliteit van de publieke gezondheidszorg. Het is gericht op het ontwikkelen en het stimuleren van de toepassing van kwaliteitsinstrumenten voor instellingen en gemeenten die de basistaken collec- Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

21 tieve preventie uitvoeren. Voorbeelden van kwaliteitinstrumenten zijn normen, standaarden, benchmarks en certificaten. Intussen zijn voor alle programmaonderdelen projectvoorstellen ingediend en goedgekeurd. Belangrijke onderdelen van dit programma zijn de ontwikkeling van een integrale benchmark jeugdgezondheidszorg (JGZ) en het met medewerking van de IGZ ontwikkelen van prestatieindicatoren. Overige kwaliteitsverbeteringen De website kiesbeter.nl is gericht op het beantwoorden van vragen van burgers over de zorg. Eind 2007 konden burgers op de website voor zestien aandoeningen nagaan welke kwaliteit ziekenhuizen bieden. Het streven is om dit aantal in 2011 uit te breiden naar 80 aandoeningen. We liggen op schema om dit doel te halen. Behalve op de website kunnen mensen ook per telefoon of terecht bij het KiesBeter Informatiepunt of bij organisaties bij hen in de buurt (bibliotheken, Zorgbelang- en MEE organisaties). In 2007 is deze website door ongeveer twee miljoen mensen bezocht. Met ingang van 2007 zijn de meeste vormen van het zorgaanbod op kiesbeter.nl te vinden. Ook kunnen zorgaanbieders met elkaar worden vergeleken en is informatie over patiëntenrechten beter toegankelijk gemaakt. De laatste toevoegingen zijn gehandicaptenzorg, een keuzehulp prenatale screening en gegevens over aandoeningen in de categorie ziekenhuizen. Prestatie-indicator Gerealiseerde waarde 2007 Streefwaarde 2011 Voor 80 aandoeningen kunnen burgers op kiesbeter.nl zien welke kwaliteit ziekenhuizen bieden. 16 (20%) 80 (100%) Bron: gerealiseerde waarde 2007 uit streefwaarde 2011 uit begroting 2008 In 2007 is onderzocht op welke wijze de positie van de cliënt in de zorg verder versterkt kan worden. In aanvulling op de praktische initiatieven die in dit beleidsverslag worden genoemd, wordt een nieuwe subsidiesystematiek ontwikkeld voor de organisaties die de cliënten vertegenwoordigen. Naast de ontwikkelingen die zich voordoen in het veld zullen wij voorstellen doen om de (rechts-)positie van de cliënt in de zorg te verbeteren. Wij zijn in gesprek met organisaties van cliënten, aanbieders en verzekeraars om te komen tot een optimaal pakket aan maatregelen. Op basis van dit overleg bereiden wij wetgeving voor, onder andere over de behandeling van klachten, medezeggenschap voor cliënten in zorginstellingen en de rechten van cliënten in de individuele zorgrelatie. Veiligheid (kabinetsdoelstelling 45) Het verbeteren van de veiligheid in de zorg heeft voor ons de hoogste prioriteit. Het moet voor de patiënt vanzelfsprekend zijn dat de zorgaanbieder veilig werkt. Een van onze eerste acties bij ons aantreden betrof het maken van harde afspraken met de zorgaanbieders over het verbeteren van de veiligheid. Tijdens patiëntveiligheidsconferenties in zowel de cure als de care sectoren heeft de IGZ met het veld afspraken gemaakt over veiligheidsprogramma s. De IGZ ziet toe op invoering van deze programma s en het Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

22 behalen van de doelen. In 2007 verscheen het rapport over de intensivering van het toezicht op de de gehandicaptenzorg. Het rapport over de verpleeghuizen verscheen in in december In verschillende rapporten heeft de IGZ in 2007 aandacht gevraagd voor de veiligheid (kwaliteit) van zorg. De rapporten over het Toezicht Operatief Proces (TOP), Minimale Invasieve Chirurgie (MIC) en de Intensive Care functie in kleine ziekenhuizen leverden veel publiciteit op en zetten het veld in beweging. Langdurige zorg De branche- en beroepsorganisaties in de sectoren verpleging, verzorging en thuiszorg, geestelijke gezondheidszorg en gehandicaptenzorg hebben plannen gepubliceerd gericht op het verbeteren van de veiligheid in de zorg. Met de brief van 10 december 2007 zijn deze plannen aangeboden aan de Tweede Kamer (kamerstukken , nr. 22). Het doel van deze plannen is om veiligheid intrinsiek onderdeel te laten uitmaken van het handelen van alle zorgverleners. De eerste stap is een verdere uitwerking van deze plannen van aanpak. Dit zal gezamenlijk door alle partijen uit de sectoren gebeuren. Curatieve zorg De IGZ heeft ten behoeve van het programma Veilige Zorg op 12 juni 2007 in samenwerking met de Orde van Medisch Specialisten (OMS), de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen (NVZ), de organisatie Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) en het Landelijk Expertisecentrum Verpleging & Verzorging (LEVV) het veiligheidsprogramma Voorkom schade, werk veilig aangekondigd. Dit programma bevat elementen die in Sneller Beter zijn ontwikkeld. Het programma richt zich enerzijds op invoering bij alle ziekenhuizen van het veiligheidsmanagement systeem (VMS). Het gaat daarbij het om het melden en analyseren van incidenten door mensen op de werkvloer en structurele risicoanalyse. Anderzijds richt het zich op het binnen anderhalf jaar landelijk invoeren van vier interventies (medische richtlijnen), die aantoonbaar de veiligheid van de zorg kunnen verhogen. Deze voornemens zijn opgenomen in de brief Koers op kwaliteit (kamerstukken , nr. 18). In deze brief is ook het programma Medicatieveiligheid opgenomen waarin concrete activiteiten worden gemeld om de medicatieveiligheid te verbeteren. Het programma is sectoroverstijgend van karakter en de activiteiten sluiten aan bij de uitkomsten van het onderzoek Hospital Admissions Related to Medication (HARM). In het HARMonderzoek werd gevonden dat 5,6 procent van alle acute ziekenhuisopnames een relatie had met een geneesmiddel. Innovatie (kabinetsdoelstelling 46) Innovatie is één van de zes pijlers van het kabinetsbeleid. Kennis en innovatie zijn nodig om knelpunten in de zorg te kunnen oplossen. Dat geldt voor de langdurige, palliatieve, curatieve en preventieve zorg. Vernieuwende producten en diensten kunnen een bijdrage leveren aan het verlichten van de werkdruk en het verhogen van de kwaliteit. In 2007 zijn de voorbereidingen getroffen om innovatie in de zorg een stevige impuls te geven. Het gaat daarbij om het installeren van een ZorgInnovatiePlatform dat het innovatieklimaat in de zorg moet bevorderen, het oprichten van één loket (aanspreekpunt) bij de overheid voor zorginnovatoren en het stimuleren van (arbeidsbesparende) technologie in de zorg. Op 7 februari 2008 hebben we hierover de brief Innovatie in Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs

23 preventie en zorg naar de Tweede Kamer gestuurd (kamerstukken , nr. 116). Door de regeldruk aan te pakken en onnodige bureaucratie te voorkomen, worden een hoop irritaties weggenomen bij zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Om tot een merkbare vermindering van regeldruk en bureaucratie te komen moeten vooral uitvoeringsprocessen worden vereenvoudigd. De processen moeten voor patiënten, cliënten en zorgprofessionals klantvriendelijker worden. In de AWBZ zijn in 2007 de eerste stappen in deze richting gezet. De indicatiestelling is transparanter en toegankelijker gemaakt door de website Voor de komende jaren wordt voor de AWBZ het actieplan Naar Eenvoud in Uitvoering (kamerstukken , nr. 12) uitgevoerd. Met dit actieplan worden regeldruk en onnodige bureaucratie in de AWBZ verminderd. Elektronische dossiers In 2007 hebben we voortgang geboekt bij de invoering van het elektronisch patiënten- en cliëntendossier. Het landelijk Elektronisch patiëntendossier (EPD) start met de invoering van het Elektronisch Medicatiedossier (EMD) en het Waarneemdossier Huisartsen (WDH). Ter voorbereiding hierop is in 2007 een invoeringsstrategie ontwikkeld en vertaald naar een invoeringsplan voor het EMD en het WDH. Eerder is een begin gemaakt met het zogenaamde Governance model voor de doorontwikkeling van het EPD. De start van de verdere landelijke invoering is afhankelijk van de resultaten van de pilots met het WDH en EMD die we in 2007 begonnen zijn. Daarnaast is de inwerkingtreding van de Wet gebruik burgerservicenummer (BSN) in de zorg een randvoorwaarde om te kunnen overgaan tot de aansluiting van de huisartsen, huisartsenposten, ziekenhuizen en apothekers buiten de koploperregio s. In vier instellingen in de Verpleging, Verzorging & Thuiszorg (VV&T-sector is in 2007 het pilot-project Elektronisch Cliënten dossier (ECD) uitgevoerd. Dit project is in 2007 grotendeels afgerond en de eerste resultaten zijn zeer positief. Het ECD legt een verbinding tussen de kwaliteit van de zorg en de bedrijfsvoering. Hiermee kunnen instellingen doelmatiger werken en de kwaliteit van de geleverde zorg inzichtelijker maken. Gezien de positieve resultaten van het pilot-project is ZonMw in het programma Zorg voor Beter begonnen om het ECD in tien instellingen binnen de VV&T-sector in te voeren. Kleinschalig wonen In de beleidsregels Wet toelating zorginstellingen (WTZi) worden kleinschalige woonvormen tot een capaciteit van twaalf plaatsen zware zorg of 25 plaatsen lichte zorg vrijgesteld van het bouwregime. Het bouwregime verplicht zorginstellingen om een vergunning aan te vragen wanneer zij willen bouwen, huren of een zorggebouw in gebruik nemen. In 2007 is deze beleidsregel verruimd tot 24 plaatsen zware zorg of 50 plaatsen lichte zorg (of een combinatie van beide tot maximaal 50 plaatsen). Hierdoor wordt het voor instellingen mogelijk sneller initiatieven voor kleinschalig wonen te realiseren. Als onderdeel van een stimuleringsprogramma kleinschalig wonen dat in 2008 van start gaat, is in 2007 een aanvang gemaakt met het ontwikkelen van een tijdelijke regeling (voor vier jaar) om projecten op het gebied van kleinschalig wonen te bevorderen. In dat verband wordt ook de toepassing van ICT-domotica bij het langer zelfstandig thuis wonen van ouderen (met dementie) onderzocht en gestimuleerd. In het voorjaar van 2007 is onder meer de bijeenkomst Met Zorg Wonen georganiseerd waar vraag Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nrs