Transformatie-agenda Maatschappelijke opvang en beschermd wonen GGZ

Transcriptie

1 Transformatie-agenda Maatschappelijke opvang en beschermd wonen GGZ Inleiding Het voorstel is om in het najaar 2016 door de vijf gemeenteraden Apeldoorn, Brummen, Epe, Heerde en Voorst een regionale transformatie-agenda te laten vaststellen voor het beleidsveld Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ. Landelijk is afgesproken dat alle 43 centrumgemeenten in nauwe samenwerking met hun regiogemeenten een meerjarenvisie of kaderstelling opleveren. De werknaam hiervoor is Kompas 2.0. Belangrijk onderdeel van deze transformatie-agenda is het gezamenlijk bepalen van de rol-, taak- en verantwoordelijkheidverdeling tussen de gemeenten. De constructie van centrumgemeente is niet langer wettelijk verankerd in de nieuwe Wmo Dit betekent dat de gemeenten onderling afspraken moeten maken en deze ook zelf moeten formaliseren. Een eerste stap is in de regio Oost-Veluwe al gezet bij de aanbesteding voor de inkoop 2015 en De vijf gemeenten hebben één raamovereenkomst afgesloten met de aanbieders, deze is in de vijf afzonderlijke colleges / raden vastgesteld. Voor de toegang tot Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ is in april 2015 besloten Apeldoorn mandateren. Voor de lokale Wmo is bij de inkoop 2015 en 2016 een samenwerkingsverband aangegaan met enkele gemeenten uit Midden-IJssel: Deventer en Olst-Wijhe. Voorgesteld wordt te verkennen of voor het Kompas 2.0. samenwerking tussen Oost-Veluwe en Midden-IJssel wenselijk is en zo ja, op welke wijze dit gestalte kan krijgen. Onderstaande heeft (vooralsnog) uitsluitend betrekking op de regio Oost-Veluwe en is deels gebaseerd op ontwikkelingen die uitsluitend betrekking hebben op centrumgemeente Apeldoorn. Met de bespreking op 12 mei 2015 in het Regionaal Ambtelijk Overleg Stedendriehoek willen we afspraken maken over o.a.: - op welke wijze samenwerking vormgeven Oost-Veluwe en Midden-IJssel - welke ambtenaren schrijven de transformatie-agenda - op welke wijze komen we tot een regionaal gedragen transformatie-agenda - wat is er nodig (bijv inventarisaties en gesprekken) om tot beleidsvorming te komen - welk tijdspad en besluitvormingsroute worden hiervoor afgesproken. Multidisciplinair, breder dan 3D Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ zijn multidisciplinaire onderwerpen; de kaderstelling zal dan ook in alle regiogemeenten moeten worden afgestemd met diverse disciplines. Voor de uitstroom is huisvesting in de vorm van kleine, goedkope huurwoningen nodig, tegelijkertijd komt zorgvastgoed leeg te staan. Dit heeft een raakvlak met de woonagenda en het huisvestingsbeleid. Er is samenwerking nodig met de eerste ijns gezondheidszorg, met name de POH GGZ en de Fact-teams, daarvoor is afstemming met gezondheidsbeleid nodig. Er is een raakvlak met Jeugd omdat jongeren vanaf hun 18 e verjaardag met een BJZ-indicatie uit een intramurale jeugdinstelling doorstromen naar Beschermd Wonen GGZ in de Wmo. Uiteraard is er afstemming nodig met de Participatiewet. Gaan we een volledige uitkering toekennen of werken we met kleed- en zakgeld in de Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ? Het gaat in financiële zin om communicerende vaten in Wmo en Participatiewet. Zowel voor de Wmo als de Participatiewet dreigen substantiële tekorten. Dit is een groot risico. Het is van groot belang om over beide wetten heen de uitgaven voor de gemeente zoveel mogelijk te beperken. Cliënten in zowel de Maatschappelijke Opvang als Beschermd Wonen GGZ dienen uiteraard zoveel mogelijk geactiveerd en ondersteund te worden richting een betaalde baan. Het combineren van de Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ heeft als voordeel dat toegewerkt kan worden naar één doorlopende keten voor huisvesting en toeleiding naar werk. Vanuit de Maatschappelijke Opvang kunnen mensen doorstromen naar reguliere huisvesting of naar Beschermd Wonen GGZ. Beschermd Wonen GGZ kan ook een (tijdelijke) woonvorm zijn voor mensen die uitstromen van de klinische GGZ waar een beddenafbouw in gang is gezet. Daarnaast moet de relatie met de lokale Wmo helder in kaart worden gebracht. Startnotitie MO BW, college BenW 1 / 10

2 Voorstel voor verschuiven kaderstelling van eind 2015 naar het najaar van Bestaande beleidsnota s Regionaal Voor de Maatschappelijke Opvang is medio 2008 het Regionaal Kompas Oost-Veluwe vastgesteld voor de regio Apeldoorn, Brummen, Epe, Heerde en Voorst. De geldigheid van deze meerjaren beleidsnota is diverse malen verlengd. Vanaf 2009 is jaarlijks de Monitor Regionaal Kompas Oost-Veluwe verschenen. In opdracht van gemeente Apeldoorn voert Intraval deze monitor uit. In de monitor vinden we de cijfermatige resultaten van het beleid. Incidenteel heeft Intraval ook meer kwalitatief onderzoek uitgevoerd, bijvoorbeeld naar de cliëntervaringen in de Maatschappelijke Opvang, of naar de behoefte aan Skeave Huse en de wijze van realisering daarvan In het kader van de inkoop voor de nieuwe taken zijn in juni 2014 de Beleidsnotitie maatwerkvoorzieningen kompas 2015 en de Uitgangspuntennotitie inkoop Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ door de gemeenteraden van de vijf samenwerkende gemeenten vastgesteld. Besloten is de inkoop voor de nieuwe Wmo-taken als regio gezamenlijk op te pakken waarbij de gemeenten een gelijkwaardige positie innemen. De daarop volgende procedure voor een bestuurlijk ingerichte aanbesteding heeft geleid tot het gezamenlijk afsluiten van een Raamovereenkomst Maatwerkvoorzieningen Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ 2015 met zorgaanbieders. De Raamovereenkomst is afgesloten voor twee jaar (2015 en 2016) en kan daarna nog zes maal een jaar verlengd worden. Lokaal Apeldoorn: In oktober 2013 werd in Apeldoorn de nota De kracht van Apeldoorners vastgesteld. Daarin is het beleid geformuleerd voor de nieuwe Wmo-taken in het kader van de extramurale begeleiding. Deze nota wordt tevens gezien als beleidsbepalend voor de uitvoering van de Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ in 2015 en Brummen, Epe, Heerde en Voorst: in te vullen door regiogemeenten.. 2. Ontwikkelen nieuw beleid in relatie tot landelijke en regionale ontwikkelingen Lokaal Apeldoorn: Binnen gemeente Apeldoorn is in het kader van de Lange Termijn Agenda met de raad afgesproken om in december 2015 te komen met een (regionale) kaderstelling voor Beschermd Wonen GGZ. Het doel was kaders te stellen voor de uitvoering en om uitwerking te geven aan nieuwe ontwikkelingen op dit beleidsterrein. Brummen, Epe, Heerde en Voorst: in te vullen door regiogemeenten. Landelijk In VNG-verband is afgesproken dat alle 43 centrumgemeenten een kadernota Kompas 2.0 opstellen voor het regionale beleid inzake de Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ. Dit is onderdeel van het bestuursakkoord tussen gemeenten en kabinet inzake de decentralisatie van Beschermd Wonen GGZ naar de centrumgemeenten. Begin 2015 is een discussie ontstaan over het macrobudget dat de centrumgemeenten overgeheveld hebben gekregen voor Beschermd Wonen GGZ en het daarbij horende verdeelmodel. Een groot aantal centrumgemeenten blijkt enorme tekorten te voorzien, zowel bij een historische verdeling in 2015/2016 als bij een objectieve verdeling van de middelen vanaf Een door het Rijk voorgesteld objectief verdeelmodel is ten gevolge van een lobby door centrumgemeenten van tafel. Voor het ontwikkelen van een nieuw objectief verdeelmodel is besloten eerst landelijk een visie te ontwikkelen voor het Beschermd Wonen GGZ binnen de Wmo. Daartoe wordt een onafhankelijke Commissie Toekomst Beschermd Wonen GGZ ingesteld door de VNG. De verwachting is dat deze commissie in oktober 2015 met een inhoudelijk advies komt, dat tevens kaderstellend zal zijn voor het uitwerken van een nieuw objectief verdeelmodel. Startnotitie MO BW, college BenW 2 / 10

3 Regionaal Het objectieve verdeelmodel moet zich vertalen in een concrete verdeling van het macrobudget met de meicirculaire in het voorjaar van Dit betekent dat pas in mei 2016 helderheid wordt gekregen over het toekomstige regionale budget voor Beschermd Wonen GGZ. Landelijk is daarom het voorstel om de ontwikkeling van een Kompas 2.0 door te schuiven naar Het wordt niet zinvol geacht om regionale beleidskaders vast te stellen als de financiële kaders nog niet bekend zijn. Het voorstel is om analoog hieraan ook de kaderstelling Oost-Veluwe voor Beschermd Wonen GGZ door te schuiven naar Daarbij kan dan gebruik worden gemaakt van de landelijk ontwikkelde visie en kan worden aangesloten op het landelijke ondersteuningsprogramma Kompas 2.0. De kaderstelling voor Beschermd Wonen GGZ in 2016 sluit ook aan op regionale ontwikkelingen in Oost-Veluwe en Midden-IJssel. In de afgelopen twee jaar is het regionale project GGZ Zorglandschap 2018 actief geweest. In dit samenwerkingsverband van twee verzekeraars cq zorgkantoren, zes zorgaanbieders, een vertegenwoordiging van cliënten én de gemeenten is in kaart gebracht welke beleidsonderwerpen en actiepunten opgepakt moeten worden om te komen tot een toekomstbestendige intramurale GGZ in onze regio. Daarbij is tevens een nulmeting opgesteld. Het gaat in dit project om de intramurale capaciteit (GGZ-B) in de Zorgverzekeringswet (Zvw) waarbij behandeling centraal staat, en de intramurale capaciteit voor Beschermd Wonen (GGZ-C) in de Wmo, waarbij de participatie en zelfredzaamheid centraal staan in relatie tot de ambulantisering en de randvoorwaarden die daar bij horen. Het project GGZ Zorglandschap 2018 komt naar verwachting in juni 2015 met een eindrapport, dat gezien kan worden als agenda-vormend. Naar aanleiding van dit rapport kan worden gestart met een oriënterend gesprek tussen zorgverzekeraars cq zorgkantoren en gemeenten over de gezamenlijke financiering van het toekomstige GGZ zorglandschap. Deze verkenning kan plaatsvinden aan de regionale regietafel van gemeenten en verzekeraars cq zorgkantoren die in april/mei 2015 van start gaat. Aan de regietafel zijn enkele regionale wethouders en Achmea vertegenwoordigd, waaronder de portefeuillehouders Wmo van gemeenten Apeldoorn, Epe en Heerde. Ook hiervoor geldt dat de vertaling naar inhoudelijke en financiële kaders in 2016 kan plaatsvinden en dan een integraal onderdeel kan zijn van de kaderstelling die aan de gemeenteraad wordt voorgelegd. 3. Voorstel Zowel de landelijke- als de regionale ontwikkelingen pleiten er voor om de regionale kaderstelling te verschuiven van juli 2015 naar het najaar van In verband met de landelijke ontwikkeling van een Kompas 2.0 is tevens het voorstel om een kaderstelling te ontwikkelen voor zowel de Maatschappelijke Opvang als het Beschermd Wonen GGZ. Daarnaast is het voorstel om dit gezamenlijk met de regiogemeenten en (op onderdelen) ook samen met zorgverzekeraar cq zorgkantoor Achmea te doen. Nadere verkenning vraagt de samenwerking Oost-Veluwe met Midden-IJssel. Door deze tijdsplanning kan de kaderstelling geen invulling geven aan de uitvoering in 2015 en Daarom wordt voorgesteld om voor 2015 en 2016 tijdelijke toegangsregels vast te stellen in het kader van het Wmo-beleid. Daarmee kunnen in ieder geval de toegangscriteria en de korte-termijn ontwikkelingen in het Beschermd Wonen GGZ worden geregeld. Deze toegangsregels zijn aan inspraak onderhevig en worden ter vaststelling aan de raad voorgelegd. De periode voor de toegangsregels 2015 en 2016 komt overeen met de periode waarin het beschikbare budget op basis van het historische verdeelmodel bekend is en ook de periode waarvoor de Raamovereenkomst met zorgaanbieders is afgesloten. De toegangsregels hoeven alleen in centrumgemeente Apeldoorn te worden vastgesteld, omdat de vier regiogemeenten Apeldoorn hebben gemandateerd voor de toegang. Startnotitie MO BW, college BenW 3 / 10

4 Maatschappelijke opvang en beschermd wonen GGZ Actiepunten om te komen tot een transformatie-agenda in het najaar 2016 Dus activiteiten die in 2015 en eerste helft 2016 uitgevoerd moeten worden. 1. Afbakening doelgroepen 1.1. MO: Afbakening doelgroepen Maatschappelijke Opvang Voorstel is de huidige afbakening in doelgroepen te handhaven. Daarmee ontstaat voor de regionale monitoring door Intraval een doorlopende lijn vanaf Ook wordt daarmee aangesloten op de landelijke monitoring door het Trimbos in de afgelopen jaren. Voor enkele doelgroepen, zoals feitelijk daklozen, residentieel daklozen en zwerfjongeren zijn in 2008 landelijk definitie-afspraken gemaakt waardoor landelijke benchmarking mogelijk is. Actie: continueren huidige Intraval monitor voor Maatschappelijke Opvang in 2015 en Gelijklopend met de Raamovereenkomst waarvoor deze definities ook uitgangspunt zijn geweest. Dit gebeurt in afstemming op het Initi8-monitoring project voor de Wmo BW: Afbakening doelgroep Beschermd Wonen GGZ in de Wmo De doelgroep voor Beschermd Wonen GGZ in de Wmo moet worden omgeschreven en afgebakend. Welke cliëntbeelden passen bij het Beschermd Wonen in de Wmo? Wat betekent dat voor de aantallen cliënten en voor de mogelijkheden tot zorgvernieuwing? Welke zorg valt onder de Wmo, de Wlz of de Zvw? Landelijk zal de Commissie Toekomst Beschermd Wonen GGZ gevraagd worden een definitie van de doelgroep voor de Wmo te formuleren. Het Zorginstituut Nederland (ZN) stelt landelijk een afwegingskader op voor de toegang van GGZ-cliënten in de Wlz. Dit afwegingskader kan grote gevolgen hebben voor het aantal GGZ-C cliënten dat structureel onder de Wmo blijft danwel doorstroomt naar de Wlz. Naar verwachting ligt er 1 april 2015 een concept-afwegingskader van ZN. In onze eigen regio heeft Trimbos in het kader van het project Zorglandschap GGZ 2018 een nulmeting gedaan van de intramurale GGZ, waarbij zowel de GGZ-B (klinische opname) als de GGZ-C (Beschermd Wonen GGZ) zijn in kaart gebracht. Voorstel is om voor het regionale Wmo beleid vooralsnog aan te sluiten op de definities en afbakening die in dit project zijn gekozen. Het Trimbos gaat er van uit dat de doelgroep voor GGZ-C bestaat uit cliënten met een Ernstige Psychiatrische Aandoening (EPA). Deze doelgroep is landelijk gedefinieerd en onderwerp van diverse onderzoeken geweest waardoor er redelijk zicht is op de ondersteuningsbehoefte. Landelijke ramingen van het aantal mensen met een EPA voor een gemiddelde regio van personen komen uit op ongeveer personen (alle leeftijden). Voor een deel van de mensen met een EPA is integratie van de woon/verblijffunctie en een zorgfunctie aangewezen. In het toekomstig zorglandschap zijn voor een gemiddelde regio van inwoners circa 350 plaatsen voor beschermd wonen nodig, bestemd voor cliënten die de veiligheid van een gedeelde woning wensen en die zelf ook voor deze woonvorm kiezen en/of voor mensen voor wie deze woonvorm (ook in individuele vorm) een trainingsfase kan zijn naar zelfstandig wonen. (Delespaul e.a., 2012) Visies van regionale kernpartners op de benodigde capaciteit aan ondersteuning lopen uiteen, met name voor wat betreft de regionale capaciteit voor Beschermd Wonen GGZ. Die bedraagt nu ruim plaatsen op inwoners (Oost-Veluwe, Midden-IJssel en de Achterhoek) en ligt dus ver boven het gewenste landelijk gemiddelde. Per subregio is dit verschillend. Actie: Regionaal onderzoek Trimbos uit 2014/2015 beschouwen als nulmeting voor GGZ-C en voor 2015 en 2016 te schakelen aan de Monitor van Intraval. Actie: Plan van aanpak en indicatoren ontwikkelen hoe de monitoring vanaf 2017 voor Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ gezamenlijk ingericht moet worden. Dit gebeurt in afstemming op het Initi8-monitoring project voor de Wmo Startnotitie MO BW, college BenW 4 / 10

5 2. Extramuralisering en relatie met andere lokale en regionale voorzieningen Is extramuralisering gewenst? Wat zijn de voor- en nadelen, wat zijn de financiële gevolgen. Wat betekent het combineren van de component wonen vanuit Wmo-financiering met een uitkering in het kader van de Participatiewet? Als extramuralisering gewenst is, welke randvoorwaarden zijn er dan om het aantal plekken Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ af te bouwen? Welke andere voorzieningen moeten dan als randvoorwaarden beschikbaar zijn voor de doorstroom / uitstroom van cliënten naar zelfstandig wonen? outreachende ambulante zorg voor mensen met EPA (o.a. FACT-teams en Wmo-maatwerk, maar ook de eerste lijns GGZ-basiszorg zoals de POH GGZ); categorale / algemene voorzieningen voor inloop en dagbesteding; voorzieningen voor individuele maatschappelijke ondersteuning; toeleiding naar onbetaalde / betaalde arbeid of vrijwilligerswerk;. voldoende kleinere, betaalbare huurwoningen (huisvestingsbeleid / woonagenda) Wat betekent dit voor de (centrum-)gemeenten, wat is de relatie tussen de verschillende financiële stromen in de lokale Wmo, het regionale Beschermd Wonen en de Participatiewet? Hoe staat dit in verhouding tot andere financiële stromen voor welzijn en huisvestingsbeleid? Regionaal wordt visie op de extramuralisering ontwikkeld in het project GGZ landschap Apeldoorn vertegenwoordigt ambtelijk en bestuurlijk de regiogemeenten Oost-Veluwe als deelnemer in dit project. Bestuurlijk wordt de regio vertegenwoordigd door de portefeuillehouder Wmo van Apeldoorn. Ambtelijk is de vertegenwoordiging belegd bij de beleidsmedewerker Beschermd Wonen GGZ. Naar verwachting is het eindresultaat dat in juni 2015 in het project GGZ zorglandschap 2018 een rapport wordt opgeleverd dat de agenda vormt voor het overleg tussen de twee financiers (gemeenten en zogverzekeraar cg zorgkantoor) én dat de onderwerpen en actiepunten aangeeft voor verdere beleidsontwikkeling. Actie: Regionale visie ontwikkelen en scenario s of keuzes maken ten aanzien van het vraagstuk extramuralisering. Betrek daarbij de visie van de landelijke Commissie Toekomst Beschermd Wonen GGZ (advies vastgesteld oktober 2015) en de uitkomsten van het regionale project Zorglandschap GGZ 2018 (eindrapport vastgesteld juni 2015). Actie: Financiële gevolgen inzichtelijk maken van de verschillende scenario s en keuzen. Actie: Inzichtelijk maken wat de scenario s betekenen voor de behoefte aan voorzieningen. 3. Toekomstige voorzieningen 3.1. MO: Toekomstige voorzieningen en alternatieven maatschappelijke opvang / Skeave Huse Voor de regio Apeldoorn is dringend onderzoek nodig naar de aard en het aantal van de voorzieningen die passen bij de regionale vraag, dus de ondersteuningsvraag van de inwoners uit de eigen regio. Het vermoeden bestaat dat sprake is van een aanzienlijke overcapaciteit voor alleenstaande, verslaafde mannen, terwijl er tegelijkertijd een flink tekort is aan opvangmogelijkheden voor jongeren en voor moeders met kinderen. Ook is er behoefte aan een rustige plek voor oudere ex-verslaafden. Daarbij moet nadrukkelijk onderscheid gemaakt worden in de behoefte aan betaalbare woonruimte en de behoefte aan Maatschappelijke Opvang of Beschermd Wonen GGZ. Sinds enkele jaren is geconstateerd dat er behoefte is aan enkele specifieke wooneenheden met het profiel van Skeave Huse. Pogingen tot vestiging op het terrein van het Hoogeland en Ceaserea hebben niet tot het gewenste resultaat geleid. Aangenomen wordt dat de behoefte (door Intraval onderbouwd met onderzoek) niet is afgenomen. Ingezet wordt op het versneld realiseren van voldoende aantal Skeave Huse. Actie: Onderzoeksopdracht uitzetten naar aard en aantal van benodigde voorzieningen tbv de regionale behoefte aan Maatschappelijke Opvang, inventariseren huidige beschikbare voorzieningen en in kaart brengen eventuele discrepantie in vraag en aanbod. Actie: Op basis van onderzoeksresultaten gesprekken met aanbieders opstarten in hoeverre heroriëntatie / omvorming van enkele locaties mogelijk en gewenst is, dit moet leiden tot een concreet plan van aanpak met scenario s, mogelijkheden, onmogelijkheden en frictiekosten. Startnotitie MO BW, college BenW 5 / 10

6 Actie: Op basis van de onderzoeksresultaten het gesprek met woningcorporaties en aanbieders opstarten, gericht op het realiseren van betaalbare en geschikte woonruimte voor doelgroepen. Vooronderstelling is dat een deel van de doelgroep niet in de opvang hoeft als er voldoende betaalbare en geschikte woonruimte is in combinatie met ambulante begeleiding. Actie: Stand van zaken in kaart brengen en alsnog versneld realiseren van Skeave Huse 3.2. BW: Toekomstige woonvormen Beschermd Wonen GGZ / scheiden wonen en zorg In het project GGZ Zorglandschap 2018 worden onder andere de (on-)mogelijkheden tot ambulantisering van de intramurale GGZ onderzocht en welke randvoorwaarden daarvoor nodig zijn. De ambulantisering van de klinische bedden (GGZ-B) kan (tijdelijk) leiden tot een toename van het aantal cliënten in Beschermd Wonen (GGZ-C). Voor sommigen als overgangsfase / trainingsfase richting zelfstandig wonen, voor anderen als een nieuwe woonvorm waaraan langdurig behoefte bestaat. Het convenant tussen het Rijk en de GGZ, onder andere inzake 33% beddenafbouw, is eind januari 2015 opgezegd. Zorgkantoren en aanbieders hebben de beddenafbouw echter al in gang gezet en ook in veel GGZ- klinieken zal deze voortgezet worden. De ambulantisering kan in de Wmo leiden tot een verschuiving van regionale, intramurale ondersteuning naar extramurale ondersteuning in de lokale Wmo. Er is een spanningsveld tussen enerzijds geschotte, regionale budgetten voor Beschermd Wonen en de lokale Wmo en anderzijds een vloeiende lijn met uiteenlopende, reeds bestaande woonvormen in de praktijk. Bijvoorbeeld: een vorm van Beschermd Wonen in een tuinhuis bij je ouders met een PGB. Hoe kunnen we dat oplossen? Waar ligt het eventuele omslagpunt? Dit vraagt tevens om een heldere definitie van de voorzieningen voor Beschermd Wonen GGZ. Er blijken vele variaties voor te komen, van het zelf huren van woonruimte bij een instelling / in een pand van de zorgaanbieder, het geclusterd wonen in een huurwoning met 24-uurs toezicht en begeleiding en het zelfstandig wonen in de wijk met 24-uurs beschikbaarheid van begeleiding. Actie: Vaststellen aard en aantal benodigde woonplekken voor Beschermd Wonen GGZ op basis van de geformuleerde visie en inventariseren van de beschikbare intramurale capaciteit, waarbij wordt voorgebouwd op de nulmeting en analyse die reeds heeft plaatsgevonden door Trimbos in het eindrapport van het project Zorglandschap GGZ Keuzes maken en in kaart brengen eventuele discrepantie in vraag en aanbod. Actie: Op basis van de resultaten het gesprek met de aanbieders aangaan in hoeverre de beddenafbouw en het afstoten van vastgoed (indien gewenst) tot de mogelijkheden behoort en welke randvoorwaarden daar aan verbonden zijn. Actie: Op basis van de onderzoeksresultaten gesprek met woningcorporaties en aanbieders opstarten, gericht op het realiseren van betaalbare en geschikte woonruimte voor doelgroepen. Vooronderstelling is dat een deel van de doelgroep niet in Beschermd Wonen GGZ hoeft als er voldoende betaalbare en geschikte woonruimte is in combinatie met ambulante begeleiding. Voorwaarde is mogelijk wel geclusterd wonen in verband met 24 uurs-begeleiding en toezicht. 4. Doorstoom van Beschermd Wonen GGZ naar de Wlz 4.1. BW: Langdurige behoefte aan ondersteuning in de Wlz Bij een deel van de huidige doelgroep GGZ-C geïndiceerden bestaat een langdurige behoefte aan een beschermde woonomgeving waarbij het perspectief op zelfstandig wonen ontbreekt. Naar aanleiding van de Kamerbehandeling van de Wlz zal voor deze cliëntgroep alsnog een mogelijkheid worden ingebouwd. De exacte criteria moeten nog worden ontwikkeld. Een aantal gemeenten is van mening dat deze doelgroep in de toekomst bij de langdurige zorg hoort, andere gemeenten zijn van mening dat de wooncomponent altijd valt onder de Wmo. De landelijke onafhankelijke Commissie Toekomst Beschermd Wonen GGZ wordt gevraagd hierover richtinggevende uitspraken te doen. Medio 2015 zijn naar verwachting de toelatingscriteria tot de Wlz bepaald. Bij een verschuiving van cliënten naar de Wlz gaat het budget ook naar de Wlz. Startnotitie MO BW, college BenW 6 / 10

7 Actie: Samen met de aanbieders inventariseren welke cliënten in aanmerking komen voor toelating tot de Wlz. Met deze cliënten het gesprek hier over aan gaan en indien de cliënt daar mee instemt de cliënten aanmelden voor de Wlz. Voor zover nu bekend zal de aanmelding van cliënten vanaf 1 januari 2017 mogelijk zijn. Het is dan ook gewenst om in 2016 deze inventarisatie en cliëntgesprekken te doen BW: Branchevreemde ZZP GGZ-C Mogelijk spelen de zogenaamde branchevreemde ZZP GGZ-C geïndiceerde cliënten in de V&V sector en de gehandicaptensector een rol bij de tekorten in het historisch rekenmodel. Vaak worden de zorgkosten door zorgaanbieders gedeclareerd met branche-eigen prestatiecodes op basis van afspraken met het zorgkantoor. In hoeverre is het wenselijk om deze cliëntgroep te blijven beschouwen als GGZ-C cliënten? Een mogelijk alternatief is omzetting naar een brancheeigen ZZP in de V&V of GZ waarmee deze cliënten onder de Wlz komen te vallen. In hoeverre komen deze cliënten straks in aanmerking voor de toegang tot de WLZ? Volgens ZN waren er op landelijk ruim cliënten die een indicatie ZZP-GGZ-C hadden en daarvoor V&V zorg geleverd kregen. (brief LZ) In de ronde langs aanbieders december 2014 bleek ongeveer 8% van de raming van de uitgaven betrekking te hebben op branchevreemde ZZP s. Bij een verschuiving van cliënten naar de Wlz gaat het budget ook naar de Wlz. Actie: Samen met de aanbieders inventariseren welke cliënten in aanmerking komen voor toelating tot de Wlz. Met deze cliënten het gesprek hier over aan gaan en indien de cliënt daar mee instemt de cliënten aanmelden voor de Wlz. Dit is in 2015 al mogelijk voor zover de clienten in aanmerking kunnen komen voor de Wlz op de grondslag V&V of GZ. Voor zover nu bekend zal de aanmelding van cliënten met een grondslag GGZ vanaf 1 januari 2017 mogelijk zijn. Het is dan ook gewenst om in 2016 deze inventarisatie en cliëntgesprekken te doen. 5. Regionale en landelijke voorzieningen Historisch bepaald zijn er zowel regionale en landelijke voorzieningen als voorzieningen met een specialisatie waardoor zij een bovenregionale of landelijke functie hebben. Het objectieve verdeelmodel gaat uit van een gelijkmatige verdeling van voorzieningen over de (centrum-) gemeenten. Dit blijkt echter niet te kloppen met de realiteit. Bij Beschermd Wonen GGZ is in het kader van het GGZ Zorglandschap 2018 vanuit de verslavingszorg al aangegeven dat een regionale beddenafbouw door de aanbieders niet als wenselijk wordt gezien in verband met de landelijke functie die men vervult. Voor de regionale gemeenten kan dit echter leiden tot grote financiële tekorten. In de meicirculaire 2016 moet helder worden wat de financiering voor de regionale Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ vanaf 2017 zal zijn en in hoeverre regionale gemeenten gecompenseerd worden voor bovenregionale- en landelijke voorzieningen. Op basis daarvan moeten de regionale gemeenten een keuze maken voor het afbouwen of behouden van de bovenregional-e of landelijke functies. De landelijke Commissie Toekomst Beschermd Wonen GGZ wordt gevraagd te adviseren in hoeverre een lokale basisinfrastructuur gewenst is, en welke basisvoorzieningen elke (centrum-)gemeente zou moeten kunnen bieden., op welke wijze dit zowel kwantitatief als kwalitatief in beeld kan worden gebracht, in hoeverre het wenselijk is landelijke expertisecentra te behouden en op welke wijze deze dan het beste gefinancierd kunnen worden? Het advies van deze landelijke commissie wordt betrokken bij de regionale keuze. Actie: Op basis van het verdeelmodel dat vanaf 2017 van kracht is, en dat gepubliceerd wordt in de meicirculaire in het voorjaar van 2016, keuzes voorleggen aan de gemeenteraad inzake het afbouwen of behouden van bovenregionale en/of landelijke functies. Startnotitie MO BW, college BenW 7 / 10

8 6. Centrumgemeenten en regiogemeenten Op termijn is te voorzien dat Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ een taak wordt van alle gemeenten in plaats van 43 centrumgemeenten. Tijdens de inkoop 2015 hebben de gemeenten in Oost-Veluwe hier al op ingespeeld, de inkoop is gezamenlijk opgepakt op basis van besluitvorming door de vijf afzonderlijke gemeenteraden. Voor het regelen van de toegang is begin 2015 een mandaat gegeven aan gemeente Apeldoorn om een toegangsbeschikking voor maatwerkvoorzieningen op te stellen voor inwoners van de regiogemeenten. Actie: Het meerjarenbeleid voor Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ opstellen in afstemming en overeenstemming met de regiogemeenten. Gezamenlijk bepalen wat een goede rol-, taak- en verantwoordelijkheidsverdeling is tussen de gemeenten. Welke zaken kunnen lokaal opgepakt worden en welke kunnen beter regionaal opgepakt worden. Actie: In kaart brengen welke juridische voorwaarden nodig zijn om de afgesproken rol-, taak en verantwoordelijkheidsverdeling op een correcte manier te doen. Kan dat via mandatering, moeten budgetten overgeheveld worden tussen de regionale gemeenten, etc. 7. Toegang en front-office regionaal Als centrumgemeente heeft Apeldoorn een regionale functie in het kader van Beschermd Wonen GGZ. Met de regiogemeenten moeten daarom afspraken gemaakt worden over de toegang én het werkproces dat daarbij hoort. In het kader van de Raamovereenkomst is voor 2015 en 2016 op grove hoofdlijnen een rol- en taakverdeling gemaakt. Begin 2015 bleek al snel dat dit nadere uitwerking en precisering vereist. Dit wordt op korte termijn geregeld. Tevens is er behoefte aan toegangscriteria en toegangsregels voor Beschermd Wonen GGZ. Daarbij hoort ook het rekenwerk voor de component wonen in relatie tot de Participatiewet. Er is al veel voorwerk gedaan. Trimbos hanteert in haar notitie voor Beschermd Wonen GGZ mensen met een EPA als definitie voor de doelgroep van Beschermd Wonen GGZ. Dit kan de toegangscriteria nog verder aanscherpen en verzwaren. Gebruik van de EPA-definitie als toegangscriterium heeft als voordeel dat rond de doelgroep EPA wetenschappelijk onderzoek is gedaan waardoor veel bekend is rond regionale aantallen, problematiek en mogelijkheden tot herstel en/of stabilisatie. Voor het inrichten van een kleine projectgroep wordt op 12 mei 2015 aan de regiogemeenten medewerking gevraagd. Dit is niet strikt noodzakelijk omdat de toegang is gemandateerd aan centrumgemeente Apeldoorn. 8. Landelijke toegankelijkheid De centrumgemeenten voor Maatschappelijke Opvang kennen al enkele jaren de Handreiking voor Landelijke Toegankelijkheid en Regiobinding. Daarin wordt geregeld dat cliënten voor de maatschappelijke opvang met een warme overdracht teruggeleid kunnen worden naar de gemeente van herkomst, een gemeente waarmee regiobinding bestaat en/of wat de beste kans van slagen. Met ingang van is een nieuwe Handreiking beschikbaar. Landelijk hebben alle 43 centrumgemeenten een convenant getekend waarmee de daadwerkelijke toepassing van deze Handreiking is afgesproken. Ook is landelijk afgesproken hier aan een vervolg te geven door de Handreiking ook geschikt te maken voor de toegang van Beschermd Wonen GGZ. Dit vraagt wel een tekstaanpassing. In Apeldoorn zijn een tweetal collegevoorstellen in route gebracht - voorstel voor vier regiogemeenten die Apeldoorn mandateren voor de toegang besluiten Brummen, Epe, Heerde en Voorst toevoegen; - voorstel voor Apeldoorn om de Handreiking vast te leggen als beleidsregel MO hierop heeft het college van Apeldoorn 21 april 2015 een besluit genomen. Binnen Apeldoorn is met de portefeuillehouder afgesproken de Handreiking als werkinstructie ook toe te passen in het kader van Beschermd Wonen GGZ, met inachtneming van de wettelijke kaders en op basis van vrijwilligheid. Inmiddels is hiervoor een landelijke werkinstructie opgesteld die Apeldoorn zal toepassen. Startnotitie MO BW, college BenW 8 / 10

9 Omdat de toepassing van de Handreiking voor de Maatschappelijke Opvang is vastgelegd in een collegebesluit kan deze juridisch ook toegepast worden als afwijzingsgrond in de toegang. Op basis daarvan krijgt de cliënt een afwijzingsbeschikking en is bezwaar en beroep mogelijk. Actie: Keuzes maken in de toepassing van het convenant Landelijke Toegankelijkheid en regiobinding. Vooralsnog kiest Apeldoorn er voor dit convenant toe te passen op zowel de Maatschappelijke Opvang als het Beschermd Wonen GGZ. 9. Verschillende wettelijke kaders binnen het gemeentelijk domein: Wmo en Participatiewet In hoeverre vinden we het wel/niet gewenst dat cliënten ook geplaatst kunnen worden in een ander deel van het land vanwege de aanwezigheid van een bepaalde specialisatie. Als het gaat om personen die een uitkering op grond van de Participatiewet hebben is het hoofdverblijf leidend, de gemeente waar de cliënt verblijft financiert de uitkering én de zorgkosten. Hier speelt de relatie met de Participatiewet die eigen regels kent. De gemeente met het zorgaanbod wordt daardoor ook de gemeente die de uitkering op grond van de Participatiewet moet financieren. De financiële gevolgen gaan dus verder dan de zorg. In hoeverre wordt deze problematiek opgelost met een verdeelmodel waarin een historische component is meegenomen? Welke andere oplossingsmogelijkheden zijn er? Mag bijvoorbeeld een Randstad-gemeente zorg inkopen in Oost- Veluwe en de cliënten daar plaatsen maar wel de kosten voor haar rekening nemen? In hoeverre is dit ook mogelijk binnen het kader van de Participatiewet? En welke rol speelt daarbij de weten regelgeving omtrent de inschrijving als inwoner van de gemeente? Vanuit de Wmo zou de keuze gemaakt kunnen worden dat de gemeente waar de cliënt staat ingeschreven de zorgkosten betaalt, ook al wordt de zorg in een andere gemeente gebruikt. Vanuit de Participatiewet bestaat echter de verplichting dat de gemeente waar het hoofdverblijf is, de uitkering betaalt. Dit vereist inschrijving in de gemeente van het hoofdverblijf. Dat leidt er automatisch toe dat de gemeente waar het hoofdverblijf is ook de zorgkosten betaalt. Een ontsnappingsmogelijkheid voor gemeenten is het inchrijven van cliënten op een postbusnummer of op het adres van het gemeentehuis. Actiepunten nader te formuleren in overleg met de G32 en het Activerium. 10. Perspectief op betaald werk Vanuit het oogpunt van participatie is het van groot belang dat cliënten in de Maatschappelijke Opvang en/of met een indicatie voor Beschermd Wonen GGZ worden toegerust voor een betaalde baan op de reguliere arbeidsmarkt. Soms is dat een lange weg, via dagbesteding, vrijwilligerswerk, gesubsidieerde arbeid, etc. Ook op dit punt is de samenhang tussen Wmo en Participatiewet van zeer groot belang. Structuur en dagritme zijn essentieel voor het herstel en de stabilisatie, deelname aan de arbeidsmarkt is essentieel voor de eigenwaarde en participatie van cliënten. Actiepunten nader te formuleren in overleg met het Werkplein Activerium. 11. Nieuwe ontwikkelingen, Forensisch Beschermd Wonen Op dit moment spelen diverse nieuwe ontwikkelingen een rol bij het toekomstbeeld voor Beschermd Wonen GGZ. Het ministerie van Veiligheid en Justitie wil de ketenzorg in het kader van Forensisch Beschermd Wonen beter aansluiten op het Beschermd Wonen GGZ in de gemeenten. Wat zijn daarvan de maatschappelijke en financiële risico s voor gemeenten? Wat is de invloed van deze ontwikkeling op het toekomstbeeld voor Beschermd Wonen in de Wmo? Wat zijn de financiële gevolgen? Met enkele bestaande voorzieningen is Forensisch Beschermd Wonen nu geconcentreerd in (centrum)gemeenten Apeldoorn. Ook hier kent Apeldoorn een bovenregionale, deels ook landelijke functie waardoor het aantal plekken ver boven het landelijk gemiddelde ligt. Dit leidt mogelijk ook tot doorstroom naar gemeentelijke voorzieningen en ondersteuning in het kader van de Wmo binnen Apeldoorn. Actie: In kaart brengen van de ontwikkelingen rond Forensisch Beschermd Wonen en eventuele andere ontwikkelingen en gevolgen daarvan vertalen in het meerjarenbeleid Startnotitie MO BW, college BenW 9 / 10

10 Planning A. Kort project: opstellen toegangscriteria en toegangsregels 2015 en 2016 * Heeft alleen betrekking op Beschermd Wonen GGZ; * Vaststellen in college B&W najaar (oktober) 2015; * Worden toegepast in 2015 en 2016 bij de toegang tot Beschermd Wonen GGZ; * Regiogemeenten hebben Apeldoorn gemandateerd voor toegangsbesluiten; * Gezamenlijk, regionaal project is wenselijk maar niet strikt noodzakelijk. Start projectgroep juni 2015 (tot oktober 2015). B. Lang project: opstellen regionale transformatie-agenda 2017 * Heeft betrekking op Maatschappelijke Opvang én Beschermd Wonen GGZ; * Vaststellen in colleges en alle vijf gemeenteraden, uiterlijk in najaar (september) 2016; * Geeft kaders én toegangscriteria voor het hele beleidsveld die ingaan vanaf ; * Geeft financiële doorkijk vanaf 2017 in relatie tot ontwikkeling landelijk macrobudget; * Geeft rol- taak en verantwoordelijkheidverdeling tussen gemeenten; * Geeft tevens kader voor verlengen raamovereenkomst óf een nieuwe aanbesteding. Start projectgroep juli 2015 (tot september 2016.) Bovenstaande wordt uitgewerkt in projectplannen met bijbehorende planning. Startnotitie MO BW, college BenW 10 / 10