Ir. Stan Beurskens (Msc)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Ir. Stan Beurskens (Msc)"

Transcriptie

1 Inleiding over de kansen voor Nederland als gevolg van het veranderende klimaat Hebben de kansen te maken met het klimaat of de nieuwe ontwikkelingen? Ir. Stan Beurskens (Msc)

2 Achtergrond Bachelor degree: Procestechnologie (Wageningen) Master degree: Procestechnologie/Oenologie (Wageningen, Stellenbosch, Geisenheim) PhD: Kwaliteitsverbeteringen in de Noordelijke wijnbouwgebieden, zoals Nederland (Freiburg, Neustadt en Wageningen)

3 Achtergrond Wijndomein St. Martinus, 11 ha, Vijlen, sinds 1988, eigen proeftuin met meer dan 70 rassen Wijnbouwadvies Beurskens, sinds 2006 Docent Wijn Academie en docent wijnbouw & vinificatie Onderzoeker nieuwe rassen en technieken

4 Programma Ontwikkeling Nederlandse wijnbouw Invloed klimaatsverandering Kennisontwikkeling Kansen Discussie

5 Programma Ontwikkeling Nederlandse wijnbouw Invloed klimaatsverandering Kennisontwikkeling Kansen Discussie

6 Ontwikkeling Nederlandse wijnbouw 968 Eerste vermelding van wijnbouw in Nederland, in Zuid-Limburg Hoogtepunt wijnbouw in Nederland, vooral rond het maas en geuldal Verdwijning wijnbouw Nederland, door kleine ijstijd (1590), 80e jarige oorlog, druifluis en Napoleon

7 Ontwikkeling Nederlandse wijnbouw 1970 Eerste wijngaard in Zuid-Limburg, Maastricht Tot 2000, waren er in totaal 20 bedrijven Het areaal wijngaarden nam tussen 2003 en 2010 toe van 36 tot 160 ha verdeeld over ongeveer 87 wijngaarden Volgens het wijngaardeniersgilde(www. wijngaardeniersgilde.nl) telt Nederland minstens 170 wijngaarden Website De Wijnhoek ( vermeldt zelfs in totaal de adressen van 184 wijngaarden in Nederland met een totaal oppervlakte van 190 ha. Volgens het promotieonderzoek van wijnbouwvoorlichter Stan Beurskens telt Nederland anno 2011 inmiddels ca. 240 ha.

8 Bron: Wijngaardeniersgilde

9 Programma Ontwikkeling Nederlandse wijnbouw Invloed klimaatsverandering Kennisontwikkeling Kansen Discussie

10 Klimaat en invloed op de kwaliteit van de druiven Suikergehalte Totaal zuurgehalte ph Appelzuur en wijnzuur Druivengewicht Stikstof en aminozuren Visuele waarneming Smaak van de druivenschil

11 Ontwikkeling gemiddelde temperatuur Maastricht-Beek (Bron KNMI) 16,0 15,0 Gemiddelde temperatuur (C) 14,0 13,0 12,0 11,0 10,0 Gem. Temperatuur September Gem. Temperatuur Oktober 9, Tijd in Jaren

12 Ontwikkeling gemiddelde temperatuur Wijngaard St. Martinus (Bron eigen weerstation) 16,0 15,0 Gemiddelde temperatuur (C) 14,0 13,0 12,0 11,0 10,0 9, Tijd in Jaren

13 Klimaat en invloed op de kwaliteit van de druiven Suikergehalte Hogere Oe Totaal zuurgehalte Minder zuur ph Hogere ph Appelzuur en wijnzuur Minder appelzuur Druivengewicht Afhankelijkvan neerslag Stikstof en aminozuren Hoger Terpenen Meer geur Smaak van de druivenschil Rijpere fenolen

14 Klimaatverandering Warmere temperaturen tot 1,5 C. Vooral in September en Oktober hogere temperaturen Warmere nachten gedurende September en Oktober, betere glucogeogenese Extremere weersomstandigheden (droogte in juni en juli, extremere hagel en regen)

15 Programma Ontwikkeling Nederlandse wijnbouw Invloed klimaatsverandering Kennisontwikkeling Kansen Discussie

16 Kennisontwikkeling Kennisontwikkeling in de wijngaard o.a.: Nieuwe klonen Nieuwe rassen Meer inzicht in de wijngaard (loofwandbeheer, oogstmanagement) Betere machines Bemesting

17 Ontwikkeling nieuwe klonen Voor Nederland vooral belangrijk zijn de klonen van de volgende rassen: Pinot Noir(meer dan 200 verschillende klonen) PinotGris Pinot Blanc

18 Ontwikkeling nieuwe klonen Waarom nieuwe klonen: Betere kwaliteit, aromatisch, meer kleur, suikergehalte, zuurstructuur, rijpheid (oogsttijdpunt) Betere wijnbouwtechnische eigenschappen, bv groeibeeld (rechtop hangend), minder dichte trossen (loss, compact), grootte van de bessen (klein, groot, gemengd) Minder werk, minder botrytis, betere kwaliteit Keuze hangt af van de klimatologische en terroir omstandigheden, vinificatie en marketing.

19

20 France 777 Gm20-13 Fr 1801

21 Bron: DLR Neustadt

22 Ontwikkeling nieuwe kruisingen Generatie I: MareshalFoch, LeonMillot(1911), SeyvalBlanc (1919) Generatie II: Merzling(1960), Rayon d`ore (1958) Generatie III: Regent (1967), Johanniter (1968) Generatie IV: Solaris(1975), Bronner(1975) Generatie V: Cabernet Cortis (1982), Baron (1983) Generatie VI: CabernetCantor (1989), Cabertin(1991), Pinotin(1990), Muscaris(1987) Nieuwe generatie komt er alweer aan, duurt normaal minimaal 20 jaar voordat een ras wordt vrijgegeven

23 Invloed nieuwe rassen In eerste instantie was de schimmeltolerantie het belangrijkste Anno 1980 werd de kwaliteit steeds belangrijker. Op dit moment is volgens de deskundige de kwaliteit van de nieuwe kruisingen vergelijkbaar met de klassieke rassen Problemen liggen op het marketingtechnische vlak De Nederlandse wijnbouw bestaat voor 78% uit de nieuwe kruisingen Reden is de vroegere rijpheid en de hogere schimmeltolerantie (klimatologische omstandigheden, spuitmiddelen worden minder toegelaten in Nederland)

24 Aanplant in Nederland anno 2011 Klassieke rassen, zoals PinotNoiren PinotGris. Gekozen wordt voor de klonen die voor een betere afrijpingzorgen en een hogere kwaliteit Nieuwe rassen die zich bewezen hebben, zoals Johanniter worden nog steeds op grote schaal aangeplant Nieuwste kruisingen, zoals SouvignierGris en Cabertinworden ook aangeplant Conclusie: Nederlandse wijnboeren gaan met de nieuwste tendensen mee, de kwaliteitsklonen worden aangeplant en de nieuwe kruisingen worden steeds meer aangeplant omdat de kwaliteit beter wordt en er steeds meer belangstelling is voor duurzaamheid

25 Kennisontwikkeling Kennisontwikkeling in de vinificatie: Betere toepassing en kennis in de wijnkelder Nieuwe enzymen meer smaak en geur Nieuwe gisten meer smaak en geur Nieuwe technieken in de wijnkelder

26 Wijnzuur Totaal zuur Pectine Vergisting op pulp Pulpstandtijd Ontstelen Walsen GTP Extract Kalium ph-waarde Fenolen Primair aroma`s Totaal N Aminozuren Troebelheid Off-flavour Eiwit

27 Programma Ontwikkeling Nederlandse wijnbouw Invloed klimaatsverandering Kennisontwikkeling Kansen Discussie

28 Conclusie De kennisontwikkelingen op het gebied van klonen/rassen in samenhang met de verandering van de klimatologische omstandigheden bieden een kans voor Nederland Echter.

29 Kansen Streekproducten erg in trek Enthousiasme van de Nederlandse wijnbouwer om kwaliteit te produceren Durven te investeren in kennisontwikkeling en machines Meerdere facetten, B&B, wijnproeverijen Duurzaamheid Betere kwaliteit (toename prijswinnaars nationale en internationale keuringen) Meeste wijngaardeniers zijn educatief goed onderlegd Gelimiteerde kwantiteit Meer kennis in vinificatie en wijnbouw

30 Hoge productiekosten (uurloon, landbouwgrond) Lagere opbrengsten Minder landbouwgrond Geen wijncultuur Te weinig kennis (geen opleiding) Zorgen ervoor dat de toename van de Nederlandse wijnbouw gering zal zijn

31 Discussie Bedankt voor uw aandacht

Vinificatie Nascholing Vinologen opleiding 2014 Ir. Stan Beurskens (Msc)

Vinificatie Nascholing Vinologen opleiding 2014 Ir. Stan Beurskens (Msc) Vinificatie Nascholing Vinologen opleiding 2014 Copyright 2014 Achtergrond Bachelor degree: Procestechnologie (Wageningen) Master degree: Procestechnologie/Oenologie (Wageningen, Stellenbosch, Geisenheim)

Nadere informatie

Productdossier BOB Vijlen 1 Inleiding. 1.1 Aanvragers en informatie. 1.1.1 Naam voor de beschermde oorsprongsbenaming: Naam: BOB Vijlen

Productdossier BOB Vijlen 1 Inleiding. 1.1 Aanvragers en informatie. 1.1.1 Naam voor de beschermde oorsprongsbenaming: Naam: BOB Vijlen Productdossier BOB Vijlen 1 Inleiding 1.1 Aanvragers en informatie 1.1.1 Naam voor de beschermde oorsprongsbenaming: Naam: BOB Vijlen Vijlen ligt in Zuid-Limburg, behorend tot de Drielandengemeente Vaals.

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Productdossier BOB Vijlen, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Productdossier BOB Vijlen, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 15052 8 juni 2015 Productdossier BOB Vijlen, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Gelet op artikel 17 eerste lid van

Nadere informatie

Productdossier BOB Vijlen 1 Inleiding. 1.1 Aanvragers en informatie. 1.1.1 Naam voor de beschermde oorsprongsbenaming: Naam: BOB Vijlen

Productdossier BOB Vijlen 1 Inleiding. 1.1 Aanvragers en informatie. 1.1.1 Naam voor de beschermde oorsprongsbenaming: Naam: BOB Vijlen Productdossier BOB Vijl 1 Inleiding 1.1 Aanvragers informatie 1.1.1 Naam voor de beschermde oorsprongsbaming: Naam: BOB Vijl Vijl ligt in Zuid-Limburg, behord tot de Drielandgemete Vaals. Vijl ligt op

Nadere informatie

Productdossier BOB Vijlen 1 Inleiding

Productdossier BOB Vijlen 1 Inleiding Productdossier BOB Vijlen 1 Inleiding 1.1 Aanvragers en informatie 1.1.1 Naam voor de beschermde oorsprongsbenaming: Naam: BOB Vijlen Vijlen ligt in Zuid-Limburg, behorend tot de Drielandengemeente Vaals.

Nadere informatie

Hoe maak je goede witte wijn? Jan Oude Voshaar, Wijngaard Wageningse Berg gepubliceerd in De Wijngaard, april 2009

Hoe maak je goede witte wijn? Jan Oude Voshaar, Wijngaard Wageningse Berg gepubliceerd in De Wijngaard, april 2009 Hoe maak je goede witte wijn? Jan Oude Voshaar, Wijngaard Wageningse Berg gepubliceerd in De Wijngaard, april 2009 Het blijkt voor veel Nederlandse wijnmakers moeilijk om een goede witte wijn maken, zowel

Nadere informatie

Vinificatie Vinologen opleiding 2015

Vinificatie Vinologen opleiding 2015 Vinificatie Vinologen opleiding 2015 Copyright 2015 Achtergrond Bachelor degree: Procestechnologie (Wageningen) Master degree: Procestechnologie/Oenologie (Wageningen, Stellenbosch, Geisenheim) PhD Oenologie:

Nadere informatie

De ontwikkeling van druivenrassen: samenvatting van de stand van zaken, voor een meer duurzame wijnbouw

De ontwikkeling van druivenrassen: samenvatting van de stand van zaken, voor een meer duurzame wijnbouw De ontwikkeling van druivenrassen: samenvatting van de stand van zaken, voor een meer duurzame wijnbouw Ing. Simon Crone 20 Juni 2015 Introductie Internationaal, en zeker ook in Europa, wordt op dit moment

Nadere informatie

Presentatie PETER SPRONCK

Presentatie PETER SPRONCK Nederland nieuw wijnland Presentatie PETER SPRONCK Nederland nieuw wijnland Presentatie PETER SPRONCK Wijngaarden in Nederland 1997 2017 De nieuwe druivenrassen Johanniter Muscaris Riesel Solaris Lijkt

Nadere informatie

Wijnbouw in Nederland, geschiedenis en toekomst

Wijnbouw in Nederland, geschiedenis en toekomst Wijnbouw in Nederland, geschiedenis en toekomst Door Jan Oude Voshaar, gepubliceerd in De Wijngaard, juni 2015 Tijdens de Wijngaardeniersdag op 21 maart 2015 te Wijchen blikte Jan Oude Voshaar terug op

Nadere informatie

Eco Fields B.V. 0318 461344. 6733 JD Wekerom info@ecofields.nl

Eco Fields B.V. 0318 461344. 6733 JD Wekerom info@ecofields.nl Wilt u een origineel en smaakvol geschenk geven aan een relatie of een bijzonder kerspakket aan uw medewerkers? Van kleine bedankjes tot uitgebreide pakketten, alles is mogelijk. Graag denken we mee om

Nadere informatie

WIJN VAN EIGEN BODEM. Mariëlla Beukers

WIJN VAN EIGEN BODEM. Mariëlla Beukers WIJN VAN EIGEN BODEM Mariëlla Beukers www.wijnkronieken.nl GESCHIEDENIS Wijnbouw en druiventeelt ROMEINSE TIJD? Geen aanwijzingen Alleen aannames Wel wijncultuur MIDDELEEUWEN Oorkonde 968 Middeleeuws klimaatoptimum

Nadere informatie

Wijnbouw in Nederland

Wijnbouw in Nederland Wijngaarden groter dan 1 hectare in 1997 in 2005 Wijnbouw in Nederland Jan Oude Voshaar Wijngaard Wageningse Berg (1998-2014) nu wijnbouwadviseur www.wijnbouwadviesoudevoshaar.nl Wijngaarden groter dan

Nadere informatie

VVN Nascholing 20 april 2015

VVN Nascholing 20 april 2015 VVN Nascholing 20 april 2015 Wijnbereiding door Stan Beurskens Deze les wordt verzorgd door Ir. Stan Beurskens en wel op zijn eigen Wijndomein St. Martinus in Vijlen, vlak bij het drielandenpunt. Stan

Nadere informatie

V I T I N F O. Het klimaat indexeren met het oog op de toekomst

V I T I N F O. Het klimaat indexeren met het oog op de toekomst Het klimaat indexeren met het oog op de toekomst Als we als definitie van terroir die van een deskundige als Gerard Seguin blijven hanteren (terroir is een interactief ecosysteem, inclusief klimaat, bodem

Nadere informatie

Loofwandbeheer, zomerwerk

Loofwandbeheer, zomerwerk Loofwandbeheer, zomerwerk Lezing voor Dionysos, 28-5-2016 Jan Oude Voshaar (www.wijnbouwadviesoudevoshaar.nl) De kwaliteit van de wijn wordt gemaakt in de wijngaard. Vooral het zomerwerk aan de groene

Nadere informatie

Van Wijngaard tot Albertin Boisé. Wijndomein Sint Hubertushof Paul Spierings

Van Wijngaard tot Albertin Boisé. Wijndomein Sint Hubertushof Paul Spierings Van Wijngaard tot Albertin Boisé Wijndomein Sint Hubertushof Paul Spierings Opzet presentatie Wijntuin, uitgaande van het groeiseizoen 2011 Het maken van Rode Wijn in 2011: Albertin Boisé Aanplant Aanplant

Nadere informatie

Wijn van Nederlandse bodem. Geert-Jan Vis Denise Maljers Stan Beurskens

Wijn van Nederlandse bodem. Geert-Jan Vis Denise Maljers Stan Beurskens Wijn van Nederlandse bodem Geert-Jan Vis Denise Maljers Stan Beurskens Beste lezer! Ik kan me voorstellen dat de titel en een eerste doorbladering van dit boek vragen oproepen, door de combinatie van

Nadere informatie

Innovatieve wijnbouw in Nederland

Innovatieve wijnbouw in Nederland Innovatieve wijnbouw in Nederland 2 3 Innovatieve wijnbouw in Nederland door nieuwe druivenrassen Uitgave ter gelegenheid van het 15-jarig jubileum van Wijngaard Wageningse Berg. Jan Oude Voshaar begon

Nadere informatie

Wijnpakket Chili. Soort: Rode wijn Druivensoorten: syrah Land: Chili Alcoholpercentage: 14% Inhoud: 0.75l

Wijnpakket Chili. Soort: Rode wijn Druivensoorten: syrah Land: Chili Alcoholpercentage: 14% Inhoud: 0.75l Wijnpakket Chili Castillo de Molina Syrah Reserva Druivensoorten: syrah Alcoholpercentage: 14% De Syrah komt uit de Pencahue regio in de Maule Valley. Hier is de Syrah in zijn element. Door de verkoelende

Nadere informatie

Aanplant en verbeteren bodemleven

Aanplant en verbeteren bodemleven en verbeteren bodemleven Over ziekteresistente druivenrassen, aanplant, het gebruik van natuurlijke schimmels en bloeiende groenbemesters Paul Spierings Druiven in top 10 meest vervuild fruit PIWI (pilzwiderstandsfähige

Nadere informatie

Chenin blanc. wat verwaarloosde druif

Chenin blanc. wat verwaarloosde druif Chenin blanc wat verwaarloosde druif MVS Chenin Blanc 1 overzicht 1. Voorkomen 2. Aanplant 3. Loire 4. ZuidAfrika 5. Wijnstijlen 6. Vinificatie 7. Bodem MVS Chenin Blanc 2 1 Voorkomen Een witte druif Afkomstig

Nadere informatie

Château Léoville Poyferré, 2ème Grand Cru Classé St. Julien

Château Léoville Poyferré, 2ème Grand Cru Classé St. Julien De verscheidenheid van de Médoc deel 3 Door Paul op ten Berg Château Léoville Poyferré, 2ème Grand Cru Classé St. Julien Op dit familiebedrijf van de Cuveliers werden wij ontvangen door oenologe Isabelle

Nadere informatie

1 De Wijngaard. In dit hoofdstuk vind je meer informatie over de wijngaard, ligging en diverse groei en snoei methodes.

1 De Wijngaard. In dit hoofdstuk vind je meer informatie over de wijngaard, ligging en diverse groei en snoei methodes. 1 De Wijngaard In dit hoofdstuk vind je meer informatie over de wijngaard, ligging en diverse groei en snoei methodes. Aan de slag met wijn. Wijn is de alcoholische vergisting van druivensap (most). Wijn

Nadere informatie

Prijszetting Belgische wijn. Prof. Dr. Ghislain Houben

Prijszetting Belgische wijn. Prof. Dr. Ghislain Houben Prijszetting Belgische wijn Prof. Dr. Ghislain Houben Prijszetting Gevolg van 3 variabelen klant concurrentie kostprijs Wijnbouwer functioneert onder de algemene economische marktregels Uitdaging is :

Nadere informatie

De Belgische. wijnbouw. in cijfers

De Belgische. wijnbouw. in cijfers De Belgische wijnbouw in cijfers De opdracht van de FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie bestaat erin om de voorwaarden te scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de

Nadere informatie

Robert Heida zorgt voor een perfecte espresso

Robert Heida zorgt voor een perfecte espresso Nederlandse wijn in 2012 Verslag van de NGS proeverij van wijnen uit Nederland, gehouden op 21 mei 2012 op het Betuws Wijndomein te Erichem. Door Paul op ten Berg. Midden in de Betuwe, niet ver van de

Nadere informatie

Van druif tot most. Figuur 4.1: Het proces van wijn maken. Wijngaard Druivenstok Vinificatie Wetgeving en etikettering Smaak van wijn

Van druif tot most. Figuur 4.1: Het proces van wijn maken. Wijngaard Druivenstok Vinificatie Wetgeving en etikettering Smaak van wijn Van druif tot most Wijngaard Druivenstok Vinificatie Wetgeving en etikettering Smaak van wijn Figuur 4.1: Het proces van wijn maken De eigenschappen van de druif zijn de basis voor de kenmerken van de

Nadere informatie

Wijnproeverij zaterdag 13 oktober 2012

Wijnproeverij zaterdag 13 oktober 2012 Wijnproeverij zaterdag 13 oktober 2012 Een wijnreis in 2 uur Wijn is niets anders dan het resultaat van de alcoholistische vergisting van druivensap. Zet druivensap in een niet te koude ruimte en binnen

Nadere informatie

Aanduiding voor basiswijn, die dagelijks wordt genuttigd, aantrekkelijk van prijs is en vaak massaal in bulk wordt geproduceerd.

Aanduiding voor basiswijn, die dagelijks wordt genuttigd, aantrekkelijk van prijs is en vaak massaal in bulk wordt geproduceerd. Tafelwijn Aanduiding voor basiswijn, die dagelijks wordt genuttigd, aantrekkelijk van prijs is en vaak massaal in bulk wordt geproduceerd. Tannat Blauwe druif die voorkomt in Frankrijk (Madiran) en Uruguay.

Nadere informatie

4,54 inkoop 19,75 verkoop. Santa Caterina Chardonnay Igt Salento

4,54 inkoop 19,75 verkoop. Santa Caterina Chardonnay Igt Salento Santa Caterina Chardonnay Igt Salento De wijnstreek Puglia in Zuid- Italië is gespecialiseerd in de productie van rode wijnen. De hoge temperaturen lijken minder geschikt voor de verbouw van witte druivensoorten.

Nadere informatie

Limburgse wijnen. Mousserende wijnen Bubbelkes-wien

Limburgse wijnen. Mousserende wijnen Bubbelkes-wien Limburgse wijnen Mousserende wijnen Bubbelkes-wien De Limburgse bubbelkeswien heeft intussen zijn plaats veroverd. Het mag weliswaar geen champagne heten, maar intussen is menigeen ervan overtuigd dat

Nadere informatie

2 topdomeinen uit Napa Valley

2 topdomeinen uit Napa Valley Proefavond 20 december 2014 2 topdomeinen uit Napa Valley Bruno De Witte Nadat we in 2007 Californië in zijn geheel als wijnregio hebben besproken en een aantal wijndomeinen geproefd, beperken we ons nu

Nadere informatie

PINOT NOIR WIJNGAARD & VINIFICATIE

PINOT NOIR WIJNGAARD & VINIFICATIE MONIQUE BREUER Veel mooie verhalen beginnen met een droom. Een droom om iets te creëren, iets te ontdekken of om een verschil te maken. Niet iedereen bewandelt de weg van droom naar werkelijkheid. Omdat

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 8 januari 2004 (09.01) (OR. fr) 5142/04 AGRIORG 1

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 8 januari 2004 (09.01) (OR. fr) 5142/04 AGRIORG 1 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 8 januari 2004 (09.01) (OR. fr) 5142/04 AGRIORG 1 INGEKOMEN DOCUMENT van: mevrouw Patricia BUGNOT, directeur, namens de secretaris-generaal van de Europese Commissie

Nadere informatie

Provincie Noord-Brabant Wijngaarden met Open Dag

Provincie Noord-Brabant Wijngaarden met Open Dag In het weekend van 24 en 25 september 2016 zijn de Open Dagen van de Nederlandse Wijngaarden Hier de wijngaarden in Noord-Brabant (klik op het webadres om naar de wijngaard website te gaan): Provincie

Nadere informatie

Kwalificatie / herkomstbenaming. De nieuwe druiven in deze degustatie. Bonarda. Torrontés

Kwalificatie / herkomstbenaming. De nieuwe druiven in deze degustatie. Bonarda. Torrontés Woord vooraf Argentinië is met ruim 200.000 hectare wijngaard verreweg de grootste wijnproducent van Zuid- Amerika. Het is ook een land dat, min of meer in navolging van het buurland Chili, kwalitatief

Nadere informatie

Wijngaardenierscursus 2013. druivenkweken en wijnmaken - van druivenplant tot glas wijn

Wijngaardenierscursus 2013. druivenkweken en wijnmaken - van druivenplant tot glas wijn Wijngaardenierscursus 2013. druivenkweken en wijnmaken - van druivenplant tot glas wijn Geachte lezer, Hierbij de informatie over de cursus Wijngaardenier druivenkweken en wijnmaken. Deze cursus is zowel

Nadere informatie

HEMEL-EN-AARDE VALLEI

HEMEL-EN-AARDE VALLEI MONIQUE BREUER Veel mooie verhalen beginnen met een droom. Een droom om iets te creëren, iets te ontdekken of om een verschil te maken. Niet iedereen bewandelt de weg van droom naar werkelijkheid. Omdat

Nadere informatie

D e w i j n g a a r d De Nederlandse wijntraditie, die zijn oorsprong vindt

D e w i j n g a a r d De Nederlandse wijntraditie, die zijn oorsprong vindt Geachte wijnliefhebber, Het is verheugend te constateren dat de belangstelling voor de Nederlandse wijnbouw sterk groeit. Als eerste wijndomein van Nederland bevinden we ons niet alleen in een vooraanstaande

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen van druif tot wijn

Nieuwe ontwikkelingen van druif tot wijn Nieuwe ontwikkelingen van druif tot wijn Ir. Stan Beurskens (Msc) Copyright 2016 Achtergrond Bachelor degree: Procestechnologie (Wageningen) Master degree: Procestechnologie/Oenologie (Wageningen, Stellenbosch,

Nadere informatie

Wijn geschiedenis in Macedonië

Wijn geschiedenis in Macedonië Wijn geschiedenis in Macedonië Iedere wijn heeft zijn eigen verhaal. Het verhaal van de Macedonische wijnen is hartelijk, vriendelijk en kleurrijk omdat de druiven worden geteeld in vruchtbare regio's

Nadere informatie

Deel 1 (Wijnkeuring) Met Vriendelijke Groeten WIN (Wijninstituut Nederland) D. Beker B. Janssen S. Crone

Deel 1 (Wijnkeuring) Met Vriendelijke Groeten WIN (Wijninstituut Nederland) D. Beker B. Janssen S. Crone Hierbij informatie betreffende de uitslag van de Wijnkeuring van de Lage Landen 2017 en de Open Wijngaarden Dagen in 2017. Indien u vragen heeft, neem dan contact op met Dik Beker, tel. 06 29325882 of

Nadere informatie

6.6. Boekverslag door I woorden 4 april keer beoordeeld. Onderwerp: wijn

6.6. Boekverslag door I woorden 4 april keer beoordeeld. Onderwerp: wijn Boekverslag door I. 1820 woorden 4 april 2005 6.6 455 keer beoordeeld Vak Frans Onderwerp: wijn Inleiding: Ik houd mijn spreekbeurt over wijn. Over deze onderwerpen ga ik vertellen: 1. wijnsoorten 2. de

Nadere informatie

Leer wijn proeven. Alles wat je moet weten over wijn proeven uitgelegd en samengevat in 4 overzichtelijke infographics!

Leer wijn proeven. Alles wat je moet weten over wijn proeven uitgelegd en samengevat in 4 overzichtelijke infographics! Leer wijn proeven Alles wat je moet weten over wijn proeven uitgelegd en samengevat in 4 overzichtelijke infographics! 1. Kijken We beginnen met het glas inschenken. De regel is dat je het glas inschenkt

Nadere informatie

Witte Wijnrestanten. Domaine du Tariquet Classic Gros Manseng Sauvignon ½ fles 10,- Colombard Ugni Blanc Côtes de Gascogne Frankrijk 0,75 Liter 20,-

Witte Wijnrestanten. Domaine du Tariquet Classic Gros Manseng Sauvignon ½ fles 10,- Colombard Ugni Blanc Côtes de Gascogne Frankrijk 0,75 Liter 20,- Witte Wijnrestanten Domaine du Tariquet Classic Gros Manseng Sauvignon ½ fles 10,- Colombard Ugni Blanc Côtes de Gascogne Frankrijk 0,75 Liter 20,- Allée du sud Cuvée Marie Van der Valk 80% Clairette 20,-

Nadere informatie

Toelichting beslisbomen Oogst en Vinificatie Suzukii, versie Simon Crone en Henk Stiekema, juni 2015

Toelichting beslisbomen Oogst en Vinificatie Suzukii, versie Simon Crone en Henk Stiekema, juni 2015 Toelichting beslisbomen Oogst en Vinificatie Suzukii, versie 3.1.4 Simon Crone en Henk Stiekema, juni 2015 Beslisboom acties bij de oogst: Tijdens de oogst wordt de onderstaande beslisboom gebruikt, die

Nadere informatie

2 - Geelgroene druif. De wijn is geparfumeerd. Kan goede wijn uit Franken geven

2 - Geelgroene druif. De wijn is geparfumeerd. Kan goede wijn uit Franken geven Bacchus 1 - Romeinse god van de wijn. 2 - Geelgroene druif. De wijn is geparfumeerd. Kan goede wijn uit Franken geven Baden De meest zuidelijke wijnregio van Duitsland, van de Bodensee tot Heidelberg.

Nadere informatie

Les Futailles. Bespreking :

Les Futailles. Bespreking : Bespreking : Code : België wijnland 3 Spreker : Datum : Stefan Audenaert 1/6/2010 1. Ligging en streek Belgische wijn wordt geproduceert in verschillende delen van België. De wijnbouw is gering in omvang,

Nadere informatie

Proeven. Druivenras. Vier witte en vier rode wijnen. Wijn 1. Wijn 1. Wijn & 26 september Uiterlijk. Geur.

Proeven. Druivenras. Vier witte en vier rode wijnen. Wijn 1. Wijn 1. Wijn & 26 september Uiterlijk. Geur. Druivenras Proeven 19 & 26 september 2016 Wijn wordt gemaakt van druiven Elk druivenras heeft zijn specifieke kenmerken, die vaak ook in de wijn tot uitdrukking komen, zoals: Schildikte Pigment Zuren Suikergehalte

Nadere informatie

Proeverij Nederlandse wijnen Wijngaard Hoog Beek&Royen Zeist 17 juni 2019

Proeverij Nederlandse wijnen Wijngaard Hoog Beek&Royen Zeist 17 juni 2019 Proeverij Nederlandse wijnen Wijngaard Hoog Beek&Royen Zeist 17 juni 2019 Wijngaard druif prijs Hoog Beek&Royen Johanniter 15 Hoog Beek&Royen Souvignier Gris 15 Fryslin Souvignier Gris/Johanniter 15 Hoeve

Nadere informatie

Geschiedenis en ontwikkeling van de wijnbouw

Geschiedenis en ontwikkeling van de wijnbouw Geschiedenis en ontwikkeling van de wijnbouw Door Jan Oude Voshaar 1991-1997 : hobby-wijnmaker, 1998-2014 : biologisch wijnboer (Wijngaard Wageningse Berg, 2.3 hectare), vanaf 2015 : wijnbouwadviseur (www.wijnbouwadviesoudevoshaar.nl)

Nadere informatie

WIJNGAARD & VINIVICATIE Zuid Afrika, Hemel-en-Aarde Ridge ValleI Expositie:

WIJNGAARD & VINIVICATIE Zuid Afrika, Hemel-en-Aarde Ridge ValleI Expositie: MONIQUE BREUER Veel mooie verhalen beginnen met een droom. Een droom om iets te creëren, iets te ontdekken of om een verschil te maken. Niet iedereen bewandelt de weg van droom naar werkelijkheid. Omdat

Nadere informatie

werkblad vinificatie witte wijn (jong drinkbaar, ca 11,5% alc)

werkblad vinificatie witte wijn (jong drinkbaar, ca 11,5% alc) werkblad vinificatie witte wijn (jong drinkbaar, ca 11,5% alc) Toelichting door Siem Zwaard Brabantse Wijnbouwers Wintercursus dag 1 1 september 2012 Biezenmortel WITTE WIJN [gist] [gist] Suiker (glucose

Nadere informatie

Clos des Frèr[es] Vacqueyras. Presentatie Commanderij Molenberg 20 april 2017

Clos des Frèr[es] Vacqueyras. Presentatie Commanderij Molenberg 20 april 2017 Clos des Frèr[es] Vacqueyras Presentatie Commanderij Molenberg 20 april 2017 Terroir in AOC Vacqueyras: AOP VACQUEYRAS Geschiedenis - 1930 : Vacqueyras wordt opgenomen in de «Côtes du Rhône». - 1955 :

Nadere informatie

De verwijzende letters (W t/m Z) refereren aan de erop volgende alinea's.

De verwijzende letters (W t/m Z) refereren aan de erop volgende alinea's. Toelichting beslisbomen Oogst en Vinificatie Suzukii, versie 3.1.5 Simon Crone en Henk Stiekema, juli 2015 Beslisboom acties bij de oogst: Tijdens de oogst wordt de onderstaande beslisboom gebruikt, die

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 32298 13 juni 2017 Publicatie Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, productdossier BOB Achterhoek Winterswijk Gelet

Nadere informatie

Wijngaardbeheer. Nascholingscursus Registervinoloog

Wijngaardbeheer. Nascholingscursus Registervinoloog Wijngaardbeheer Nascholingscursus Registervinoloog onderwerpen druivenaanplant en wijnproductie cyclus van de wijnstok stamboom van de wijnstok en nieuwe druivenrassen ziekten, ongelukken en plagen biologische

Nadere informatie

Productdossier BOB Oolde. 1 Inleiding. 1.1 Aanvragers en informatie

Productdossier BOB Oolde. 1 Inleiding. 1.1 Aanvragers en informatie Productdossier BOB Oolde 1 Inleiding 1.1 Aanvragers en informatie 1.1.1 Naam voor de beschermde oorsprongsbenaming Naam: Oolde Het beschermde geografisch gebied is gelegen in het gebied Oolde, welk gebied

Nadere informatie

Australië. GSM blends

Australië. GSM blends Australië De Australische wijnindustrie is in de wereld de vierde grootste exporteur van wijn met ongeveer 750 miljoen liter per jaar op de exportmarkt en ongeveer 40% van de productie wordt in eigen land

Nadere informatie

Maaswijn. Maceratie. Magnum. Maillard reactie

Maaswijn. Maceratie. Magnum. Maillard reactie Maaswijn Wijn van het gebied langs de rivier de Maas. De oudste moderne wijngaard in Nederland is Slavante op de Pietersberg, welke in 1967 is aangeplant door Frits Bosch. Maceratie Het weken van de schillen,

Nadere informatie

A B. A Wijngaard aan De Molen B Wijngaard aan de Boshoek. C Wijngaard aan de Eekstraat D Wijngaard aan de Mussenhoevelaan

A B. A Wijngaard aan De Molen B Wijngaard aan de Boshoek. C Wijngaard aan de Eekstraat D Wijngaard aan de Mussenhoevelaan Situering wijngaarden D C A B A Wijngaard aan De Molen B Wijngaard aan de Boshoek C Wijngaard aan de Eekstraat D Wijngaard aan de Mussenhoevelaan Fietstocht langs onze wijngaarden A B C D Vertrek bij den

Nadere informatie

Limburgse wijnen Op weg naar meer kwaliteit

Limburgse wijnen Op weg naar meer kwaliteit Dutch Wine & Dutch Food Verslag van de proeverij van Nederlandse wijnen en de proeverij van Nederlandse wijnen met Nederlandse gerechten, gehouden op 27 juni 2016 in Restaurant Karel 5 te Utrecht Tekst

Nadere informatie

Degustatie Roemeense wijnen

Degustatie Roemeense wijnen 1. De wijngebieden Degustatie Roemeense wijnen 2. Roemenie in cijfers Oppervlakte beplant met wijngaarden, in 1000 ha 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Totaal 255,030 250,030 249,170 247,635 242,700 238,300

Nadere informatie

Dinsdag 22 maart Spanje. Rood. Cautivo 2008 6,80. Castillo De Monjardin crianza 2007 9,25. Lar de Paula crianza 2007 9,30. Chateldon 2004 11,85

Dinsdag 22 maart Spanje. Rood. Cautivo 2008 6,80. Castillo De Monjardin crianza 2007 9,25. Lar de Paula crianza 2007 9,30. Chateldon 2004 11,85 Dinsdag 22 maart Spanje Rood Cautivo 2008 6,80 Castillo De Monjardin crianza 2007 9,25 Lar de Paula crianza 2007 9,30 Chateldon 2004 11,85 Orto 2008 12,45 Tres Lunas 2009 12,55 Geografisch: Spain > La

Nadere informatie

CLASICO. Viña Ventisquero Syrah Lijn: Druivenras: Herkomst: Proefnotitie: Viña Ventisquero Chardonnay. Lijn:

CLASICO. Viña Ventisquero Syrah Lijn: Druivenras: Herkomst: Proefnotitie: Viña Ventisquero Chardonnay. Lijn: Produktblad 1 van 61 Viña Ventisquero De wijngaard Ventisquero is het resultaat van een nieuwe uitdaging van Agrosuper, de grootste producent van verse voedingsmiddelen in Chili. Enthousiast over het idee

Nadere informatie

W I J N C O M M A N D E R I J L I V I N U S : W O E 2 3 J A N 2 0 0 8. Washington State: onbekend is onbemind

W I J N C O M M A N D E R I J L I V I N U S : W O E 2 3 J A N 2 0 0 8. Washington State: onbekend is onbemind W I J N C O M M A N D E R I J L I V I N U S : W O E 2 3 J A N 2 0 0 8 Washington State: onbekend is onbemind Geografische situering Washington State : klimaat Regen en mist uit het westen worden tegengehouden

Nadere informatie

Pinot noir Nebbiolo - Grenache

Pinot noir Nebbiolo - Grenache Pinot noir Nebbiolo - Grenache Blinde degustatie Doel van de degustatie 1. Zijn er organoleptische gelijkenissen tussen de drie druivenrassen? 2. Kun je ze in een blindproef herkennen? 3. Zijn er toch

Nadere informatie

Door: Wouter van Kuijk

Door: Wouter van Kuijk Door: Wouter van Kuijk INHOUSOPGAVE Hoofdstuk1: Van bodem tot druif. Bladzijde 2 t/m 5. Paragraaf 1: De streken. Bladzijde 2. Paragraaf 2: De druivenrassen. Bladzijde 3, 4. Paragraaf 3: Het klimaat. Bladzijde

Nadere informatie

Wijndag Zuid Limburg 5 september 2015

Wijndag Zuid Limburg 5 september 2015 Wijndag Zuid Limburg 5 september 2015 Een twaalftal leden en aanhang namen deel aan de door Tjeu georganiseerde wijndag in Zuid Limburg. Apostelhoeve Ons eerste proefadres was de alom bekende Apostelhoeve,

Nadere informatie

Malbec is een boerse, ronde druivensoort voor rode wijn. Het sap is zacht en heeft een laag zuurgehalte. De Malbec is vooral bekend in de Cahors, waar hij Auxerrois of Cot heet en volle, tannine-rijke

Nadere informatie

VINIFICATIE VAN WITTE WIJN

VINIFICATIE VAN WITTE WIJN VINIFICATIE VAN WITTE WIJN Stap :1 oogsten Druiven zo lang mogelijk laten hangen. Het uitzicht van de plant verandert van groeien naar het opslaan van reservestoffen de loofwand verkleurt van groen naar

Nadere informatie

Belgische Topwijnen. Asse, 17 september 2015

Belgische Topwijnen. Asse, 17 september 2015 Belgische Topwijnen Asse, 17 september 2015 Introductie WELKOM Lieven: webmaster www.commanderijcuvee.be Bart wijnmeester Verkiezingen bestuur Huishoudelijk reglement Nationale proeven zondag 15 Nov 2015

Nadere informatie

Wijnpakket rood oude nieuwe wereld

Wijnpakket rood oude nieuwe wereld Wijnpakket rood oude nieuwe wereld G.D. Vajra Dolcetto d Alba DOC Druivensoorten: dolcetto Land: Italië Alcoholpercentage: 13% Oude wijnstokken in Vergne en Dolcetto die staan in de Ravera wijnhaard in

Nadere informatie

Klimaatverandering, kansen voor agrarische ondernemers

Klimaatverandering, kansen voor agrarische ondernemers Klimaatverandering, kansen voor agrarische ondernemers Nationale Najaarsconferentie POP 3 Workshop Klimaatverandering en Landbouw Utrecht, 17 Nov. 2016 door Pier Vellinga Wetenschappelijk directeur Kennis

Nadere informatie

Puglia (Apulië) Gemiddelde temperatuur: 16,6 C. Belangrijkste druivenrassen. Aantal DOCG s 4

Puglia (Apulië) Gemiddelde temperatuur: 16,6 C. Belangrijkste druivenrassen. Aantal DOCG s 4 Puglia (Apulië) Algemene kenmerken Puglia Terroir Bodem Zand, klei Klimaat Gemiddelde temperatuur: 16,6 C Gemiddeld aantal zonuren: 2487 Belangrijkste druivenrassen : Bombino Trebbiano Greco Verdeca :

Nadere informatie

2016-02-20 Zuid-Afrikaanse wijn van Wijnmuze

2016-02-20 Zuid-Afrikaanse wijn van Wijnmuze 2016-02-20 Zuid-Afrikaanse wijn van Wijnmuze "Terwijl de wijn walst in kristallen helderheid mijmer ik de dagen rond specialist in zonsopgangen daverend rood satijn velours, verre horizonten, gerijpt het

Nadere informatie

Oude en nieuwe wijnwereld

Oude en nieuwe wijnwereld Oude en nieuwe wijnwereld KREEFTSKEERKRING EVENAAR STEENBOKSKEERKRING Oude wereld Nieuwe wereld De productie in Europese wijnlanden is veel groter dan in de landen daarbuiten. Van de totale hoeveelheid

Nadere informatie

INHOUDSTAFEL. mjpublishing

INHOUDSTAFEL. mjpublishing 3 INHOUDSTAFEL HOOFDSTUK 1 GESCHIEDENIS VAN WIJN 11 1.1 Van de oudheid tot de 17de eeuw 11 1.1.1 De eerste wijnsporen 11 1.1.2 Het Oude Egypte 12 1.1.3 Het antieke Griekenland 12 1.1.4 Het Romeinse Rijk

Nadere informatie

Wijnbouw-enquête 2014

Wijnbouw-enquête 2014 Kris Vandenwyngaert VAC 30/01/2015 Europees landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland In samenwerking met het Departement Landbouw en Visserij Doel: 1. Koers uitzetten

Nadere informatie

GRAN RESERVA 5 jaar 2 jaar 6 maanden vat en 42 maanden fles ( zeldzaam geworden)

GRAN RESERVA 5 jaar 2 jaar 6 maanden vat en 42 maanden fles ( zeldzaam geworden) R I O J A In noordelijk Spanje, onder Navarra, ligt het oude koninkrijk Castilië : een landschap van woeste, kale heuvels, de Sierra Cantabria. Enkel in het dal van de Ebro treffen wij ook groengewas aan.

Nadere informatie

Presentatie PAUL HOUBEN

Presentatie PAUL HOUBEN LOIRE PROEVERIJ Presentatie PAUL HOUBEN De Loire Vallée de la Loire De Loire is met duizend kilometer de langste rivier van Frankrijk Pas halverwege begint bij het dorpje Pouilly-sur- Loire het wijngebied

Nadere informatie

Bordeaux (Stijl) Wijnen

Bordeaux (Stijl) Wijnen Bordeaux (Stijl) Wijnen Wijn Belevenis Avond 19 maart 2008 Map from Berry, Bros & Rudd Perfruor pagina 1 van 12 Inhoud: Bordeaux...3 LUC PIRLET Limoux, Frankrijk...5 LUIGI BOSCA - Argentiniё...6 VILLIERA

Nadere informatie

Achtergrond Les: Vinificatie Wijnacademie

Achtergrond Les: Vinificatie Wijnacademie 12-10-2016 Achtergrond Les: Vinificatie Wijnacademie Bachelor degree: Procestechnologie (Wageningen) Master degree: Procestechnologie/Oenologie (Wageningen, Stellenbosch, Geisenheim) PhD Oenologie: Kwaliteitsverbeteringen

Nadere informatie

Lichtervelde Familie Augustyn 13 september 2008 KENNISMAKING MET. Gido Van Imschoot

Lichtervelde Familie Augustyn 13 september 2008 KENNISMAKING MET. Gido Van Imschoot Lichtervelde Familie Augustyn 13 september 2008 KENNISMAKING MET BELGISCHE WIJNEN Gido Van Imschoot Heuvelland 2005 Hageland 1997 Haspengouw 2000 2004 Vin de Pays Côtes du Sambre et Meuse des Jardins de

Nadere informatie

Spanje, Penedes Paxvinum, Cava Misolfa. MISOLFA, CAVA Reserva Brut (2 jaar "sur lattes")

Spanje, Penedes Paxvinum, Cava Misolfa. MISOLFA, CAVA Reserva Brut (2 jaar sur lattes) Spanje, Penedes Paxvinum, Cava Misolfa MISOLFA, CAVA Reserva Brut (2 jaar "sur lattes") Spanje, Penedes Paxvinum, Cava Misolfa MISOLFA, CAVA Reserva Brut (2 jaar "sur lattes") Frankrijk : Pays d Oc Mas

Nadere informatie

Cabernet franc. Cabernet sauvignon. Canaiolo

Cabernet franc. Cabernet sauvignon. Canaiolo Cabernet franc Oorspronkelijk de originele cabernet-druif, veel voorkomend in de Loire en in Saint-Emilion en Pomerol, waar ze de merlotdruif uitstekend aanvult. Heel aantrekkelijke geur van zwarte bessen

Nadere informatie

PORTUGAL, Douro : Rode wijnen

PORTUGAL, Douro : Rode wijnen PORTUGAL, Douro : Rode wijnen Algemene wijninfo Portugal is bij ons op wijngebied vooral bekend voor de Port-wijnen. Maar wegens de sterke tradities, de vele druivensoorten ( bijna 100! ) en een gevarieerd

Nadere informatie

Wijnbouw in België en NL:

Wijnbouw in België en NL: Wijnbouw in België en NL: doorgelicht vanuit een economisch perspectief! Prof. dr. Ghislain Houben BeNeVit-symposium 8/11/2011 Historiek 1. Begin jaren 70 herintroductie door Jean Bellefroid in Borgloon

Nadere informatie

Het wijnland Hongarije

Het wijnland Hongarije Het wijnland Hongarije Voor onze jaartelling werd al wijn gemaakt in het Donaubekken. De Romeinen die dit gebied Pannonia noemden, vonden er alle voorwaarden om goede wijnen te maken om hun bacchanalen

Nadere informatie

WSET -Kwalificatie Wijnen en Gedistilleerd Niveau 2

WSET -Kwalificatie Wijnen en Gedistilleerd Niveau 2 WSET -Kwalificatie Wijnen en Gedistilleerd Niveau 2 Oefenexamen Naam:.. 1. Welke breedtegraden ten noorden en zuiden van de evenaar begrenzen de gematigde zone waarin de meeste wijngaarden liggen? a. 40

Nadere informatie

Introductie wijnproeven 22/11/2016. Jos Aerts

Introductie wijnproeven 22/11/2016. Jos Aerts Introductie wijnproeven 22/11/2016 Jos Aerts Jos1.aerts@skynet.be 1 Voorstelling lesgever en deelnemers: Lesgever: Naam: Jos Aerts, E-mail: jos1.aerts@skynet.be Woon in Geel Professioneel: gepensioneerd,

Nadere informatie

De totale oppervlakte met wijndruiven beplant is 103.000 ha waarvan 78.000 ha rood en 25.000 ha wit.

De totale oppervlakte met wijndruiven beplant is 103.000 ha waarvan 78.000 ha rood en 25.000 ha wit. DE WIJNEN VAN CHILI Historiek De wijnproductie begon in Chili met de komst van de Spanjaarden in het land. De eerste jaargang was 1551. De dominante druif was de Pais. Vanaf 1851 werden de Franse druivenvariëteiten

Nadere informatie

klimaatverandering en voedsel

klimaatverandering en voedsel klimaatverandering en voedsel Parijs; wat is er afgesproken en gaat het lukken? Wat betekent dit voor landbouw en voeding? Energie transitie als voorbeeld voor producent en consument Duurzaamheid als paradigma.

Nadere informatie