Utrecht, juli Rapport van het inspectiebezoek aan Dagelijkse Ondersteuning & Zorg Rotterdam B.V. te Rotterdam op 19 mei 2017

Transcriptie

1 Utrecht, juli 2017 Rapport van het inspectiebezoek aan Dagelijkse Ondersteuning & Zorg Rotterdam B.V. te Rotterdam op 19 mei 2017

2 1 Inleiding Op 19 mei 2017 heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg (hierna: de inspectie) een bezoek gebracht aan Dagelijkse Ondersteuning & Zorg Rotterdam B.V. te Rotterdam. Dit bezoek maakt deel uit van het toezicht van de inspectie op zorgaanbieders die vallen onder de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) en die voor de inspectie onbekend zijn. Het inspectiebezoek had als doel om nader kennis te maken met Dagelijkse Ondersteuning & Zorg Rotterdam B.V. en om na te gaan of werd voldaan aan de randvoorwaarden voor veilige en goede zorg 1. Korte beschrijving van de organisatie Dagelijkse Ondersteuning & Zorg Rotterdam B.V., hierna DOZ, is een besloten vennootschap ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer DOZ is gestart met daadwerkelijke zorgverlening in In dat jaar is de organisatie als een eenmanszaak opgericht door een familielid van de huidige bestuurder. In 2013 is de eenmanszaak omgezet in een besloten vennootschap onder leiding van de huidige bestuurder. DOZ is een organisatie voor thuiszorg en dagopvang en richt zich op mensen met een Turkse achtergrond. DOZ heeft een lokaal werkgebied. DOZ werkt deels als onderaannemer van Care By Us en Mivada Care. Zorgaanbod De zorgaanbieder levert persoonlijke verzorging, begeleiding en huishoudelijke hulp aan 127 cliënten met somatische-, psychogeriatrische-en/of psychiatrische problematiek en/of een verstandelijke beperking. Hiervan hebben 2 cliënten een indicatie op basis van de Wet langdurige zorg. 45 cliënten ontvangen zorg vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw). De cliënten vallend onder de Zvw zijn geïndiceerd voor de functies persoonlijke verzorging met uiteenlopende functieklassen. De Wlz-cliënten zijn geïndiceerd voor de zorgprofielen 2 : VV (Verpleging en Verzorging) beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide zorg; beschermd wonen met zeer intensieve zorg, vanwege specifieke aandoeningen, met nadruk op begeleiding. 90 cliënten vallen onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). 8 van deze cliënten ontvangen zorg vanuit zowel de Wmo als vanuit de ZvW. Financiering De organisatie heeft een WTZi-toelating voor de functies verpleging, behandeling, persoonlijke verzorging en begeleiding. De zorg wordt gefinancierd via het persoonsgebonden budget (PGB) van de cliënten. Voor een groot gedeelte van de Zvwcliënten wordt de zorg in onderaannemerschap geleverd. Deze cliënten hebben een zorgovereenkomst met de hoofdaannemer en ontvangen hun zorg middels zorg in natura 1 Deze randvoorwaarden zijn afgeleid uit wet- en regelgeving en veldnormen (zie: bijlage 2) 2 Meer informatie over zorgprofielen: Pagina 2 van 15

3 (ZiN) via de hoofdaannemer. DOZ heeft zelf geen contract met een zorgkantoor of zorgverzekeraar inzake ZiN en heeft ook geen contract met de gemeente(n) inzake de Wmo of Jeugdzorg. Personeel De formatie direct zorggebonden medewerkers in loondienst en/of ZZP-ers bestaat uit 36 medewerkers (ca. 27 fte). 26 x medewerker zonder diploma in de zorg 3 x helpende niveau 2 2 x verzorgende IG niveau 3 1 x SMD MBO niveau 4 1 x SPW 3 2 x MWD HBO 1 x MBO doktersassistent niveau 2 25 van de medewerkers zijn mantelzorgers met wie DOZ een arbeidsovereenkomst is aangegaan. Pagina 3 van 15

4 2 Bevindingen inspectiebezoek Opzet Tijdens het bezoek sprak de inspectie met de bestuurder en zag documenten en zorgdossiers in. De inspectie beoordeelt DOZ op 15 onderwerpen. 3 In onderstaand schema staat per onderwerp aangegeven of DOZ voldoet aan de randvoorwaarden voor veilige en goede zorg. Wanneer een onderwerp als (deels) onvoldoende wordt beoordeeld volgt een toelichting onder het schema. Bevindingen onderwerp voldoet ja nee deels n.v.t. 1 Zorgplan 4 2 Klachtenregeling 3 Medezeggenschap 4 Afspraken tussen hoofdaannemer en onderaannemer 5 Personeelsopbouw: beschikbaarheid en deskundigheid in relatie tot de doelgroep 6 Vergewisplicht en Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) 7 Opleidingsplan 8 Kwaliteitssysteem 9 Uitsluitingscriteria cliënten 10 Veilig incident melden Uitvoeringsprotocollen van voorbehouden en risicovolle handelingen Toets bekwaamheid van medewerkers en/of zelfstandigen van voorbehouden en risicovolle handelingen 13 Beleid vrijheidsbeperkende maatregelen 14 Medicatiebeleid 15 Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 3 Informatie over de 15 onderwerpen is opgenomen in bijlage 1. 4 Voor deze norm geldt een afwijkend handhavingbeleid voor cliënten die zorg ontvangen vanuit een persoonsgebonden budget (pgb). Het recht op een zorgplanbespreking en een zorgplan zoals omschreven in de Wlz geldt niet voor deze groep cliënten. Het toezicht op de zorg aan deze cliënten blijft, voor wat het onderwerp zorgplan, beperkt tot toetsen en zo nodig het geven van het advies om bepaalde zaken te verbeteren. Verdergaande handhavingmaatregelen zullen achterwege blijven. Dit neemt niet weg dat ook de zorg aan deze groep cliënten aantoonbaar van goed niveau, doeltreffend, doelmatig en cliëntgericht moet zijn, afgestemd op de reële behoefte van de cliënt. Pagina 4 van 15

5 Toelichting Zorgplan Het zorgplan voldoet niet aan de eisen zoals deze staan benoemd in de Wkkgz. De inspectie zag tijdens het bezoek drie zorgdossiers in. De formats voor de rapportage, het zorgplan en de wijze van rapporteren verschilden per dossier. DOZ heeft geen afspraken gemaakt over de vorm en inhoud van het zorgdossier. Medewerkers worden niet geschoold op het onderwerp. Het zorgdossier bevat niet alle informatie die voor de zorg en de begeleiding voor de cliënt relevant is. De zorgdossiers gaven geen goed beeld van de wensen, mogelijkheden en beperkingen van de cliënt. De geformuleerde zorgdoelen sloten veelal niet aan bij de zorgvraag van de cliënten en waren eveneens weinig concreet geformuleerd. De doelen waren in een aantal gevallen in de tussentijd niet geëvalueerd of geactualiseerd. Niet alle zorgplannen waren ter akkoord ondertekend door de cliënt of diens vertegenwoordiger. Klachtenregeling DOZ heeft geen klachtenregeling conform de Wkkgz opgesteld en is niet aangesloten bij een geschilleninstantie. Op de website van DOZ staat een verouderde klachtenregeling van Actiz. Aangezien DOZ geen lid is van deze branche-organisatie is deze vermelding niet alleen onjuist maar ook misleidend. Medezeggenschap DOZ voldoet niet aan de verplichting van de Wmcz om medezeggenschap te organiseren. Er is volgens de website een cliëntenraad met een voorzitter en een ambtelijk secretaris. De cliëntenraad is echter niet actief en er zitten geen cliënten in de raad. De medewerker die staat vermeld als ambtelijk secretaris, was er niet van op de hoogte dat haar deze rol was toebedeeld. Afspraken tussen hoofdaannemer en onderaannemer In de raamovereenkomst met Care By Us ontbreken afspraken over kwaliteit, meldingen en klachten. De overeenkomst met Mevida Care is niet ondertekend. Ook in deze overeenkomst ontbreken afspraken over meldingen en klachten. Personeelsopbouw De zorgaanbieder kon niet aantonen dat de kwaliteit van de zorgverlening van voldoende goed niveau is om doeltreffend, doelmatig en patiëntgericht zorg te kunnen verlenen. DOZ heeft niet geconcretiseerd welke eisen zij stelt aan de kwaliteit van de zorgverlening. De organisatie houdt geen overzicht bij van de kennis en vaardigheden van de betreffende medewerkers om te bepalen of dit voldoende is voor de uit te voeren zorgtaken. Er wordt geen enkele vorm van scholing en begeleiding aangeboden. Tweederde van het personeelsbestand van DOZ bestaat uit ongeschoolde mantelzorgers waarmee een dienstverband is aangegaan. De inspectie is van oordeel dat er, door het aangaan van het dienstverband, geen sprake meer is van mantelzorg. De medewerkers verlenen nu beroepsmatige zorg en moeten dan ook voldoen aan de eisen die worden gesteld aan de deskundigheid van het personeel in relatie tot de geleverde zorg. De inspectie constateerde dat de zorg aan een Wlz-cliënt met een hoog zorgprofiel wordt geleverd door een ongeschoolde medewerker. De bestuurder gaf aan dat andere thuiszorgorganisaties zo nodig langs kunnen komen. Dit is echter niet in een beleid omschreven waardoor niet duidelijk is wat dit zo nodig inhoudt en waardoor de inzet van externe exptertise niet geborgd is. Pagina 5 van 15

6 Tijdens het inspectiebezoek gaf bestuurder herhaaldelijk aan onlangs een verpleegkundige in dienst te hebben genomen die mogelijk in de toekomst zou kunnen worden ingezet voor de te verrichten verpleegkundige handelingen. Bij het bekijken van de personeelslijst constateerde inspectie echter dat betrokken medewerker geen verpleegkundige opleiding heeft afgerond. Vergewisplicht en Verklaring Omtrent Gedrag DOZ heeft geen aannamebeleid voor nieuw personeel. Medewerkers hebben geen verklaring omtrent gedrag hoeven aan te leveren bij hun indiensttreding, wat voor het leveren van Wlz-zorg verplicht is. Een beleid over de vergewisplicht ontbreekt. Wel heeft de organisatie onlangs voor vier medewerkers bij de IGZ navraag gedaan over mogelijk disfunctioneren in het verleden. Opleidingsplan Een opleidingsplan ontbreekt, er vinden geen scholingen plaats. DOZ wil vanaf medio juni cursussen gaan afnemen bij Care By Us. Er is hiervoor geen concreet plan opgesteld. Kwaliteitssysteem De organisatie heeft geen kwaliteitsysteem voor de systematische bewaking, beheersing en verbetering voor de kwaliteit van zorg. Beleidsdocumenten zijn veelal niet voorzien van een datum, eigenaar en versiebeheer. De algemene voorwaarden zijn overgenomen van Actiz en niet toegeschreven naar de eigen organisatie. In verschillende documenten staan verwijzingen naar brancheorganisaties waarbij de organisatie niet is aangesloten. Uitsluitingscriteria cliënten In de algemene voorwaarden staan een aantal uitsluitingscriteria benoemd. Zoals onder het kopje kwaliteitssysteem reeds is opgemerkt, is dit beleidsdocument niet toegschreven naar de eigen organisatie. De bestuurder gaf aan dat bij de intake wordt bekeken of DOZ de gevraagde zorg kan leveren. Wanneer DOZ de zorg niet kan leveren, wordt de cliënt doorverwezen naar een van de hoofdaannemers. Hiervoor zijn geen criteria op papier gezet. Veilig incident melden Onzorgvuldigheden, incidenten en calamiteiten in de zorgverlening worden niet gemeld en systematisch verzameld om bevindingen met elkaar te bespreken, ervan leren en zo samen de zorg verbeteren. DOZ heeft onlangs een beleidsdocument opgesteld voor het melden van incidenten. In dit beleidsstuk staan definities die betrekking hebben op incidenten en calamiteiten in bedrijfsprocessen. Dit zijn niet de definities zoals die in de wet Wkkgz worden gehanteerd. Het beleidsdocument is nog niet geïmplementeerd. De in het beleidsdocument genoemde verbetercommissie is nog niet aangesteld. In het beleidsdocument ontbreekt de meldplicht bij ontslag wegens ernstig disfunctioneren van een zorgverlener. Ook een algemeen meldingenformulier ontbreekt. DOZ wil voor voor de registratie van de meldingen gebruik gaan maken van het ITprogramma Conexus van Dataconcept. Pagina 6 van 15

7 Uitvoeringsprotocollen van voorbehouden en risicovolle handelingen en toets bekwaamheid van voorbehouden en risicovolle handelingen DOZ heeft geen beleid opgesteld met betrekking tot risicovolle en voorbehouden handelingen. De organisatie voldoet niet aan de eisen die de wet BIG stelt aan de uitvoering hiervan. De bestuurder gaf bij het inspectiebezoek aan onvoldoende deskundigheid in huis te hebben voor het uitvoeren van risicovolle- en voorbehouden handelingen en dat er, om die reden, door medewerkers van DOZ geen verpleegkundige handelingen worden verricht. De inspectie constateerde echter dat er bij meerdere cliënten insuline en/of sondevoeding werd toegediend door eigen medewerkers. Dit betroffen ongeschoolde medewerkers zonder bekwaamheidsverklaring en zonder uitvoeringsverzoek. De bestuurder kon geen overzicht overhandigen van mogelijke andere voorbehouden en risicovolle handelingen die bij DOZ werden uitgevoerd. De bestuurder gaf aan dat een andere thuiszorgorganisatie zo nodig werd ingeschakeld. Uit het dossier van een cliënt bleek dat deze organisatie voor het laatst in 2016 is langsgeweest. In dit zorgdossier waren sterk verouderde protocollen aanwezig voor neusen maagsonde en insuline. Beleid vrijheidsbeperkende maatregelen DOZ past bij tenminste 1 cliënt vrijheidsbeperkende maatregelen toe, namelijk de inzet van een bedhek. Hierop is geen beleid vastgesteld. In het dossier van deze cliënt is hierover niets vastgelegd. Ook worden medewerkers op dit onderwerp niet geschoold. Medicatiebeleid Er is onlangs een werkinstructie medicatiebeleid door DOZ opgesteld. Deze is niet in lijn met de richtlijn: Veilige principes in de medicatieketen, Het document is niet toegeschreven naar de organisatie. Ook staan er een aantal verwijzingen in naar bijlagen en protocollen die niet zijn toegevoegd aan het beleidsdocument. In het document staat vermeld dat de zorgverlener minimaal niveau 3 IG moet hebben om medicatie te mogen verstrekken. Ook staat vermeld dat zorgmedewerkers jaarlijks voor toetsing bekwaamheid en voorbehouden en riscovolle handelingen worden opgeleid door het ROC. De inspectie constateerde echter dat medewerkers in het geheel niet worden geschoold op dit onderwerp en dat medicatie in een aantal gevallen door ongeschoolde medewerkers werd verstrekt. Bij het uitzetten en toedienen wordt geen gebruik gemaakt van een door de apotheek geleverde toedienlijst, maar van een handgeschreven aftekenlijst waarop per tijdstip een kruisje wordt gezet. Er wordt bij risicovolle medicatie geen dubbele controle uitgevoerd. In een van de zorgdossiers was een medicatieoverzicht aanwezig met daarop een memoblaadje geplakt met de tekst: cliënt neem medicatie zelf in, insuline spuiten doet mevrouw ook zelf. In de dagrapportage stond herhaaldelijk vermeld dat de medicijnen waren toegediend, hetgeen tegenstijdig is. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling DOZ beschikt over een meldcode waarin wordt aangegeven hoe met signalen van huiselijk geweld of kindermishandeling om te gaan. Het beleid is echter erg summier. Het bevat wel de vijf stappen uit het basismodel huiselijk geweld en kindermishandeling, maar deze worden niet nader toegelicht. Het beleid biedt onvoldoende handvatten voor medewerkers om zo snel en adequaat mogelijk hulp te kunnen bieden. Medewerkers worden niet geschoold op dit onderwerp. Pagina 7 van 15

8 3 Conclusie en vervolg Conclusie Op basis van bovenstaande bevindingen concludeert de inspectie dat de organisatie de genoemde randvoorwaarden voor veilige en goede zorg onvoldoende heeft beschreven. Te nemen maatregelen Alle 15 onderwerpen die tijdens dit bezoek zijn getoetst moeten op orde zijn. Daarom verwacht de inspectie uiterlijk van u te ontvangen 5 : een kopie geanonimiseerd zorgplan; een klachtenregeling conform hoofdstuk 3 van de Wkkgz; een regeling waarin beschreven staat op welke wijze de gemeenschappelijke belangen van uw cliënten worden behartigd conform de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen; afspraken tussen hoofdaannemer en onderaannemer; beleid vergewisplicht, VOG; een opleidingsplan; een plan van aanpak implementatie kwaliteitssysteem; uitsluitingscriteria cliënten; beleid omtrent veilig incident melden (VIM); een overzicht van alle risicovolle en voorbehouden handelingen die worden verricht; uitvoeringsprotocollen van voorbehouden en risicovolle handelingen; een overzicht van bevoegd- en bekwaamheden van medewerkers met betrekking tot voorbehouden en risicovolle handelingen; beleid vrijheidsbeperkende maatregelen; beleid inzake medicatie; beleid omtrent de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. 5 Informatie over de 15 onderwerpen is opgenomen in bijlage 1 Pagina 8 van 15

9 Bijlage 1 Toelichting onderwerpen 1. Zorgplan Het zorgplan (ook wel behandelplan, leefplan, zorgbeschrijving, ondersteuningsplan of begeleidingsplan genoemd) is een onderdeel van het zorgdossier. Aan de inhoud worden eisen gesteld: De zorgaanbieder is verplicht in samenspraak met de cliënt een zorgplan te maken. Binnen zes weken na aanvang van de zorgverlening moet de zorgaanbieder een zorgplan opgesteld hebben waarin in ieder geval de volgende onderwerpen aan bod komen: welke doelen worden met betrekking tot de zorgverlening voor een bepaalde periode gesteld, gebaseerd op de wensen, mogelijkheden en beperkingen van de cliënt; op welke concrete wijze zullen de zorgaanbieder en de cliënt de gestelde doelen trachten te bereiken; wie is voor de verschillende onderdelen van de zorgverlening verantwoordelijk, op welke wijze vindt afstemming tussen meerdere zorgverleners plaats en wie kan de cliënt op die afstemming aanspreken; met welke frequentie en onder welke omstandigheden gaat de zorgaanbieder de zorgverlening in samenspraak met de cliënt evalueren en actualiseren. Het zorgdossier bevat voorts alle informatie die voor de zorg aan en de begeleiding en eventuele behandeling van de cliënt relevant is: persoonsgegevens cliënt; zorgovereenkomst; diagnose(s); naam en toestemming cliënt(vertegenwoordiger) voor uitvoering zorgplan; verslag evaluatiegesprekken; rapportage; verslaglegging ten behoeve van de continuïteit van de dagelijkse zorg en uitvoering van het zorgplan naam behandelend (huis)arts en eventueel andere behandelaars; actueel medicatieoverzicht; indien zorgaanbieder (een deel van) het medicatieproces overneemt; een, door de apotheker geleverd, toedienlijst met soort medicatie, dosering en tijdstippen van medicatieverstrekking, naam voorschrijvend arts en leverend apotheker); indien er sprake is van voorbehouden handelingen; uitvoeringsverzoeken; eventuele vrijheidsbeperkingen. Bronnen: Wkkgz art. 2, 6, 7, en 10; Wlz art en art ; Kwaliteitsdocument Verpleging, Verzorging en Zorg Thuis, 2013; Handreiking ondersteuningsplannen VGN, 2013; Beroepscode van Verpleegkundigen en Verzorgenden, Klachtenregeling Elke cliënt moet de mogelijkheid hebben om over de geboden zorg een klacht in te dienen. Een klacht kan door de cliënt zelf of zijn vertegenwoordiger worden ingediend en heeft betrekking op een gedraging van de zorgaanbieder of van voor hem werkzame personen jegens de cliënt. De volgende criteria worden gehanteerd: er is een klachtenregeling conform hoofdstuk 3 van de Wkkgz en deze is onder de aandacht van cliënten gebracht; de zorgaanbieder heeft een onafhankelijke klachtenfunctionaris conform bovengenoemde wetgeving; een klacht wordt binnen zes weken behandeld; Pagina 9 van 15

10 adres en/of telefoonnummer van de klachtenfunctionaris staat vermeld in de klachtregeling. NB. Voor bestaande organisaties met een klachtregeling conform de Wet klachtrecht cliënten zorgsector (Wkcz) geldt een overgangsjaar (tot ). Bronnen: Wkkgz hoofdstuk 3; Uitvoeringsbesluit Wkkgz hoofdstuk 7 3. Medezeggenschap Een zorgaanbieder heeft de wettelijke verplichting om medezeggenschap te organiseren, waarbij cliënten en/of cliëntvertegenwoordigers cliëntbelangen behartigen. De voorwaarden zijn: er is sprake van een structureel karakter; er staat hiervan iets op schrift; voor belangenbehartigers moet duidelijk zijn waarover ze mogen meepraten; de zorgaanbieder stelt de belangenbehartigers in ieder geval in de gelegenheid advies uit te brengen over elk voorgenomen besluit dat de zorgaanbieder betreft, inzake de systematische bewaking, beheersing of verbetering van de kwaliteit van de aan cliënten te verlenen zorg. Bron: Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) 4. Afspraken tussen hoofd- en onderaannemer Wanneer er sprake is van een hoofd-, onderaannemer of zpp ers dienen er tussen de partijen afspraken te worden vastgelegd over: de te leveren kwaliteit van zorg; het te gebruiken zorgdossier; toetsing van de kwaliteit van zorg. Bron: Wkkgz art. 4.1.b 5. Personeelsopbouw Dit betreft de beschikbaarheid en deskundigheid personeel in relatie tot de doelgroep. Deskundig personeel is in staat om de noodzakelijke en gevraagde zorgverlening en ondersteuning aan cliënten te bieden. Het personeel voldoet aan de eisen die aan de functie(s) worden gesteld en is waar nodig bekwaam en bevoegd om specifieke functie(s) uit te oefenen. Gelet wordt op de volgende zaken: kwalitatief voldoende zorgmedewerkers (er is aandacht voor aanstellingseisen en (bij)scholing van medewerkers gericht op de ondersteuningsvragen van de cliëntgroepen); kwantitatief voldoende zorgmedewerkers. Bron: Wkkgz art Vergewisplicht en verklaring omtrent gedrag (VOG) Per 1 januari 2016 moet de zorgaanbieder het functioneren van iedere nieuwe zorgverlener nagaan, voordat hij of zij wordt aangenomen. Nieuwe medewerkers in de langdurige zorg en de intramurale geestelijke gezondheidszorg moeten daarnaast een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) tonen. Bronnen: Wkkgz art. 3, 4 en 11 en Uitvoeringsbesluit Wkkgz art. 3.1, 8.1 en Opleidingsplan Een zorgaanbieder dient een scholingsplan uit te voeren dat past bij de zorg- en ondersteuningsbehoeften van de doelgroep en het deskundigheidsniveau van de Pagina 10 van 15

11 zorgmedewerkers. Daarnaast dient de zorgaanbieder de kennis en het gebruik van de procedure veilig incident melden (VIM) en de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling te kunnen aantonen. Bronnen: Wkkgz art. 3, art. 8 en art Kwaliteitsysteem Elke zorgaanbieder dient een kwaliteitssysteem te hebben opgesteld. De IGZ verstaat onder een kwaliteitsysteem het vastleggen van beleid, procedures en protocollen, als ook gegevens waarop, met een zekere frequentie, analyses en evaluaties uitgevoerd worden die nodig zijn voor de uitvoering van het kwaliteitsbeleid en het bereiken van de vastgestelde kwaliteitsdoelstellingen (Plan, Do, Check, Act-cyclus). Bron: Wkkgz art Uitsluitingscriteria cliënten De problematiek - denk aan agressie, mate van zelfredzaamheid, verslavingsproblematiek, etc. - van bepaalde groepen cliënten stelt o.a. eisen aan de deskundigheid van de zorgverleners, de accommodatie van de zorginstelling en meer. Niet iedere zorginstelling zal daarom elke vorm van problematiek aankunnen. De IGZ verwacht daarom dat een zorginstelling beleid heeft waaruit blijkt aan welke cliënten geen zorg kan worden verleend. 10. Veilig incidenten melden Zorgaanbieders moeten een interne werkwijze hebben die regelt dat medewerkers veilig onzorgvuldigheden, incidenten en calamiteiten in de zorgverlening kunnen melden. Doel is dat collega s bevindingen met elkaar bespreken, ervan leren en zo samen de zorg verbeteren. De zorgaanbieder dient een ontslag wegens ernstig disfunctioneren van een zorgverlener te melden bij de IGZ. Bron: Wkkgz art. 9; Uitvoeringsbesluit Wkkgz hoofdstuk Uitvoeringsprotocollen van voorbehouden en risicovolle handelingen Risicovolle handelingen zijn handelingen die bij de uitvoering van de handeling risico s meebrengen voor de patiënt. Voorbehouden handelingen vormen een specifieke groep binnen de risicovolle handelingen. Het betreft handelingen die door de individuele professionals beroepsmatig worden verricht. In de Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG) worden 14 risicovolle handelingen aangemerkt als voorbehouden handelingen. Bronnen: Wet BIG art. 35, 38 en 100; Handleiding voorbehouden handelingen bij Verpleging, Verzorging en Thuiszorg (2012) 12. Toets bekwaamheid bij voorbehouden en risicovolle handelingen In de Wet BIG is een beperkt aantal beroepsbeoefenaren genoemd die zelfstandig bevoegd zijn om voorbehouden handelingen te verrichten. Wie niet zelfstandig bevoegd is, mag alleen in opdracht en onder voorwaarden een voorbehouden handeling uitvoeren. Is aan deze voorwaarden voldaan, dan is ook degene die in opdracht een voorbehouden handeling uitvoert, bevoegd. Een van de voorwaarden waaraan altijd moet zijn voldaan, is de bekwaamheid van de uitvoerder. Onbekwaam maakt onbevoegd. De zorgaanbieder moet de bekwaamheid van medewerkers kunnen aantonen, daarnaast moet de scholing in kader van de wet BIG zijn geborgd. Bronnen: Wet BIG art. 35, 38 en 100; Handleiding voorbehouden handelingen bij Verpleging, Verzorging en Thuiszorg (2012) Pagina 11 van 15

12 13. Vrijheidsbeperkende maatregelen Onder het begrip vrijheidsbeperking verstaat de inspectie alle maatregelen die de vrijheid van cliënten beperken. Dit begrip heeft voor de inspectie al jaren een grotere reikwijdte dan de vrijheidsbeperkende maatregelen die de Wet Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) beschrijft. Zorgaanbieders die niet over een Bopzaanmerking beschikken mogen in dit kader geen vrijheidsbeperkende maatregelen toepassen. Vrijheidsbeperkende maatregelen in niet Bopz-aangemerkte zorginstellingen of in de thuissituatie mogen enkel worden toegepast als hiervoor instemming is verkregen van de cliënt of van de wettelijk vertegenwoordiger (wanneer er sprake is van wilsonbekwaamheid van de cliënt) en wanneer een cliënt zich hiertegen niet verzet. Bij verzet vervalt de eerder verkregen instemming. Indien er géén vrijheidsbeperkingen worden toegepast: De zorgaanbieder dient zijn visie op en het niet toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen in een beleidsdocument vast te leggen. Indien er wél vrijheidsbeperkingen worden toegepast: De zorgaanbieder dient zijn visie op en beleid over preventie, terugdringing, besluitvorming en uitvoering van vrijheidsbeperkende maatregelen te beschrijven. Indien er geen sprake is van een Bopz-aangemerkte instelling, is in dit beleid beschreven dat: er altijd toestemming van de cliënt (bij wilsonbekwaamheid van de vertegenwoordiger) moet zijn voor het uitvoeren van vrijheidsbeperkende maatregelen; vrijheidsbeperking nooit mag worden uitgevoerd wanneer een cliënt zich hiertegen verzet. 14. Medicatiebeleid Het medicatiebeleid van de organisatie bevat tenminste een beschrijving van de taken, verantwoordelijkheden en afspraken omtrent het gehele medicatieproces. Het beleid moet in lijn zijn met de richtlijn: Veilige principes in de medicatieketen, 2012 en minimaal bestaan uit: Medicatieoverdracht: Bij het starten van de zorg rond medicatie moet er binnen 24 uur een volledig actueel medicatieoverzicht en een toedienlijst van de apotheek aanwezig zijn. Bij het starten van een voorbehouden handeling moet er een uitvoeringsverzoek aanwezig zijn van de voorschrijvend arts; Medicatieoverzicht: Bij elke nieuwe cliënt wordt bij intake bepaald of het verantwoord is indien hij het medicatiebeheer of een deel zelf regelt en zo ja, op welke wijze dit bepaald wordt. Het actueel medicatieoverzicht van de apotheek in het zorgdossier opgenomen; Uitzetten en toedienen: Het uitzetten en toedienen van risicovolle medicatie wordt door twee verschillende personen uitgevoerd. Bij het uitzetten en toedienen wordt voor elk geneesmiddel geparafeerd op een door de apotheek geleverde toedienlijst; Opslag/beheer: Medicatie wordt veilig bewaard conform het bewaaradvies van de apotheek. Daarbij worden ook de algemene hygiënerichtlijnen in acht genomen. Er zijn afspraken over de werkwijze m.b.t. retourmedicatie en de taakverdeling hierbij; Scholing: Er vindt gerichte scholing plaats op medicatieverstrekking en medicatieveiligheid. Incidenten: Medicatie-incidenten worden gemeld en geregistreerd; Pagina 12 van 15

13 Eigen beheer: Indien er uitsluitend sprake is van medicatie in eigen beheer bij de cliënten dient de zorgaanbieder vast te leggen hoe er wordt omgegaan met cliënten die medicatie niet zelf kunnen beheren. Bronnen: Veilige principes in de medicatieketen (2012); Handleiding voorbehouden handelingen bij Verpleging, Verzorging en Thuiszorg (2012) 15. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Zorgaanbieders zijn verplicht een meldcode vast te stellen waarin stapsgewijs wordt aangegeven hoe met signalen van huiselijk geweld of kindermishandeling wordt omgegaan. De meldcode moet eraan bijdragen dat zo snel en adequaat mogelijk hulp kan worden geboden. Verder wordt er van zorgaanbieders verwacht dat zij de kennis en het gebruik van de meldcode bevorderen. Deze meldcode moet in ieder geval deze 5 stappen bevatten: In kaart brengen van signalen; Overleggen met een collega. En eventueel raadplegen van Veilig Thuis of een deskundige op het gebied van letselduiding; Gesprek met de betrokkene(n); Wegen van het huiselijk geweld of de kindermishandeling. En bij twijfel altijd Veilig Thuis raadplegen; Beslissen over zelf hulp organiseren of melden. Bronnen: Wkkgz art. 8 Pagina 13 van 15

14 Bijlage 2 Overzicht wetten, rapporten en websites Wetten Wet langdurige zorg (Wlz) Zorgverzekeringswet (Zvw) Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) Uitvoeringsbesluit Wkkgz Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (BIG) Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Bopz) Wet geneeskundige behandelovereenkomst (Wgbo) Opiumwet Geneesmiddelenwet Wet toelating zorginstellingen (WTZi) Rapporten Kwaliteitsdocument 2013 Verpleging, Verzorging en Zorg thuis Handreiking ondersteuningsplannen (2013) Handleiding voorbehouden handelingen bij verpleging, verzorging en thuiszorg (2012) Basismodel meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling (2013) Wettelijke verplichte registraties voor zorgmedewerkers in de langdurige intramurale ouderenzorg (Vilans 2016) Wettelijke verplichte registraties voor begeleiders in de gehandicaptenzorg binnen de Wlz (Vilans 2017) Veilige principes in de medicatieketen (2012) Handreiking medicatiebeleid gehandicaptenzorg (2011) Handreiking werkvoorraad geneesmiddelen Leidraad bekwaamheid medicatie langdurige zorg Handreiking leren van incidenten voor kleine zorgaanbieders (2016) Websites onderwerpen / handhaving en toezicht / nieuwe zorgaanbieders onderwerpen / ouderenmishandeling onderwerpen / personeel-in-de-zorg Pagina 14 van 15

15 Pagina 15 van 15