18797/22693 muggenplaag in Borkel en Schaft C. Sandkuijl 1 25 augustus 2015

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "18797/22693 muggenplaag in Borkel en Schaft C. Sandkuijl 1 25 augustus 2015"

Transcriptie

1 V GEMEENTE de VA LKENSWAARD Hofnar 15 Postbus GA va(kenswaard T (040) F (040) '90 oemeenteoivalkenswaard.nl Aan de leden van de gemeenteraad Uw kenmerk Kenmerk Onderwerp Behandeld door Bi]lage(n) Datum 18797/22693 muggenplaag in Borkel en Schaft C. Sandkuijl 1 25 augustus 2015 Geacht raadslid, In de vergadering van 28 mei 2015 heeft de raad een motie aangenomen waarbij u het college verzocht om te laten onderzoeken waar de oorzaak ligt van de toenemende muggen populatie rond Borkel en Schaft en de Malpie en te komen met een voorstel om deze populatie terug te brengen tot een acceptabel niveau. Uw motie heeft het college behandeld op 9 juni 2015 en toen is besloten om aan Waterschap/Bosgroep mogelijke oorzaken te vragen en ook om te bezien wat er gedaan kan worden aan muggenoverlast. Het bovenstaande hebben wij voorgelegd aan Bosgroep Zuid Nederland. De Bosgroep heeft haar bevindingen vertaald in bijgaande notitie (zie bijlage). De overlast die men vorige zomer in Borkel en Schaft heeft ervaren, is in 2014 op vele plekken in Nederland aan de orde geweest. In 2014 waren de omstandigheden voor muggen om zichzelf voort te planten bijzonder goed. Al vroeg in het jaar een goede temperatuur en daarna regelmatig regen zodat eitjes alle ontwikkelstadia konden doorlopen. Daardoor waren er veel meer muggen dan normaal. Conclusie is dat niet het vernattingsproject als bron van de overlast moet worden beschouwd, maar eerder de combinatie van weersomstandigheden in voorjaar/zomer en stilstaand water nabij de woning. In bijgaande notitie zijn tips opgenomen, die kunnen helpen om muggenoverlast rond de eigen woning te verminderen. De tips gaan vooral over de aanpak van plekjes waar sprake is van stilstaand water. Denk bijvoorbeeld aan emmers/bakjes in de tuin waar toevallig water in is komen te staan, maar ook aan een verstopte goot, etc.

2 De notitie hebben wij (via de wijkcoördinator) ter inzage gelegd in het Dorpshuis zodat iedereen er kennis van kan nemen. Tevens hebben we de digitale versie van de notitie aangeleverd voor plaatsing op de website van Borkel (Borkel.info). Wij verwachten u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtencl^,^ burgempe-gfer etywethouders van Valkenswaard, secpefaris, / burgemeester. drs. R.F.W. van Eijck drs. A.B.A.M. Ederveen

3 Juli 2015 Notitie Overlast door muggen in Borkel & Schaft Aanleiding In Borkel en Schaft wordt door inwoners overlast door muggen ervaren. Het herstel project van naastgelegen natuurgebied De Malpie wordt aangewezen als mogelijke oorzaak van de aanwezigheid van de muggen. Door de gemeenteraad is aan het college verzocht nader onderzoek te doen naar de oorzaak en toename van de muggen en om te komen met een voorstel om dit probleem terug te brengen tot een acceptabel niveau. Bosgroep Zuid Nederland is gevraagd om hierover een notitie aan te leveren. Soorten Nederland kent verschillende muggenfamilies, die te verdelen zijn in meer dan duizend verschillende muggensoorten. Bekende muggenfamilies zijn de langpootmuggen, rouwvliegen, knutten en steekmuggen. Het grootste deel van alle mugsoorten leeft van plantsappen en hebben geen behoefte aan dierlijk of menselijk bloed. Knutten en steekmuggen staan bekent om bijtgedrag en veroorzaken de jeukende bulten bij zoogdieren. De meesten hebben een duidelijke voorkeur voor dierlijk bloed van vee en/of vogels. Uit recent onderzoek van Alterra is gebleken dat één mugsoort vaak de overlast bij mensen veroorzaakt, en dat is een ondersoort van de huissteekmug (WageningenUR, 201 5) Links: mug. Rechts; knut 1

4 Levenscyclus Van alle muggen drinkt alleen het vrouwtje bloed. Zij heeft dit bloed nodig om in haar leven (twee tot honderd dagen) vijftig tot vierhonderd eitjes te kunnen leggen in stilstaand zoet water. Ze kiest kleine, vaak tijdelijke waterpartijen als emmers, veedrinkplaatsen, regentonnen, blikjes, autobanden, dakgoten en overige waterpartijen met sterke wisselingen in milieuomstandigheden. Als de eieren uitkomen worden vier larvenstadia onderwater doorlopen. Aan het einde van het vierde stadium verpopt de larve zich en vliegt het volwassen dier uit. Sommige soorten voltooien hun levenscyclus onder gunstige omstandigheden in één tot drie weken. Dit is afhankelijk van de temperatuur, de hoeveelheid water en het aanwezige voedsel. Muggenpopulaties kunnen tot grote dichtheden uitgroeien en in plassen kunnen ze snel koloniseren. Maar als andere roofsoorten verschijnen, dan verdwijnen de muggen ook weer snel. Muggen zijn in larfstadium een gemakkelijke prooi voor roofinsecten, vissen, kikkers en amfibieën. In mugstadium worden ze graag gegeten door vogels en vleermuizen (Verdenschot, 201 2). Oorzaak Steekmuggen zijn daar waar voedsel en gelegenheid tot voortplanting zich voordoen. Niet bekend is hoeveel afstand een steekmug vanaf de broedplaats kan overbruggen. Wel weet men dat er onderscheid gemaakt kan worden tussen sterke, goed, matige en zwakke vliegers. Dit kan per mug binnen een zelfde soortengroep verschillen (Verdonschot, 201 2, p.6). Het ontstaan van een muggenplaag is sterk afhankelijk van samenkomende omstandigheden. Zo werd in 2007 een plaag op Schiermonnikoog veroorzaakt door een zachte winter, een nat en warm voorjaar, zware regenval in juli en veel opgaande begroeiing wat schuilgelegenheid biedt (Verdonschot, 2008), Lange aaneengesloten natte perioden zorgen voor een constante wateraanvoer in kieren en gaten die normaal gesproken droog staan. Voet- en wielsporen, kuiltjes tussen boomstronken et cetera vormen dan mogelijke broedplaatsen. Dergelijke klimaatgerelateerde omstandigheden zijn niet te voorspellen, maar komen normaal eens in de tien a twintig jaar voor. Met klimaatveranderingen in de toekomst zou dit meer kunnen worden. 2

5 De lente van 2014 verliep tevens flink warmer dan gebruikelijk. In De Bilt lag de gemiddelde temperatuur op 11,3 graden, waarmee het lenteseizoen ongeveer 2 graden warmer verliep dan normaal en de op één na warmste werd sinds de metingen begin vorige eeuw. De warmste was de lente van 2007; het werd toen in De Bilt gemiddeld 11,7 graden. Net als in 2007 was in wel regelmatig sprake van neerslag. De natuurlijke vijand van de mug is de wesp en een grote populatie muggen wordt gevolgd door een groeiende wespenpopulatie. Helaas zorgde verschillende stevige (onweers)buien in 2014 voor een sterke teruggang in het aantal wespen. Overlast Uit navraag onder inwoners van Borkel en Schaft is gebleken dat de meeste mensen een toename van muggen ervaren. Bij ingrijpende veranderingen in de woonomgeving waarbij natuur wordt ontwikkeld is het gevoel dat er meer last ontstaat door muggen gemakkelijk op te roepen. Een jaar met veel steekmuggen in de slaapkamer wordt snel in verband gebracht met recente natuurontwikkeling om de hoek. Waarschijnlijker is het dat deze muggen afkomstig zijn uit het vogelbadje van de buren. Dit maakt het gevoel van overlast niet minder. Niet buiten kunnen zitten omdat er veel muggen zijn is storend. Ook het gebrek aan nachtrust door een zoemende mug in de kamer is wel degelijk vervelend. Preventie van overlast Overlast door muggen is (deels) te voorkomen door stilstaande wateren in schotels onder bloempotten, emmers en regentonnen regelmatig leeg te kiepen en verstopte afvoeren van dakgoten en platte daken te openen. De larfjes overleven in het water, dus het omkiepen van de bakjes is al afdoende om ze te doden. Ook is het doeltreffend om horren voor de ramen te plaatsen of klamboes te gebruiken. Alternatief is om de deuren en ramen vooral in de ochtend en schemering dicht te houden, zodat de muggen buiten blijven. Het is mogelijk dat een steekmug met sterk vliegvermogen de afstand overbrugt van een nat natuurgebied tot een woonkern. Een steekmug ontwikkeld zich echter veel gemakkelijker in stilstaande wateren in en om huis. In deze wateren ontbreekt het aan predatoren, in tegenstelling tot het stilstaande water in natuurgebieden met daarin natuurlijke vijanden. Daarmee lijkt de kans groter dat de mug die overlast veroorzaakt uit eigen omgeving afkomstig is. Verder zijn klimaatomstandigheden met daaraan gekoppeld de aan/afwezigheid van de wesp een belangrijke factor in de aanwezigheid en ontwikkeling van (steek)muggen. Deze zijn niet te beïnvloeden, maar er is wel rekening mee te houden. 3

6 Literatuur RIVM, Rijksinstituut voor Volsgezondheid en Milieu. Geraadpleegd op 1 juni, Verdonschot. PFM., Steekmuggenoverlast op Schiermonnikoog. Wageningen, Alterra, Alterra-rapport Blz 31, paragraaf 4.2 Verdonschot, PFM.,2012. Steekmuggen. Dierenplagen informatie, 3, p. 5 t/m 7. Gedownload op 1 juni, _ pdf WageningenUR, Nieuws; Overlast in de zomer ook door tweelingzusje huissteekmug Geraadpleegd op 2 juni, http: // ngenur.nl/nl/nieuws/overlast-in-de-zomer-ook-door-tweelingzusjehuissteekmug.htm 4

Stekende insecten. Biologie en risico-analyse Engbertsdijksvenen. Piet Verdonschot. Wageningen Environmental Research

Stekende insecten. Biologie en risico-analyse Engbertsdijksvenen. Piet Verdonschot. Wageningen Environmental Research Stekende insecten Biologie en risico-analyse Engbertsdijksvenen Piet Verdonschot piet.verdonschot@wur.nl Wageningen Environmental Research Onderwerpen voor vandaag Biologie Wie zijn die stekende insecten?

Nadere informatie

Weiteveen/Zwartemeer, 6/7 mei 2015 OPZET MONITORING MUGGEN EN DAZEN BIJ BUFFERZONES BARGERVEEN: ZWARTEMEER EN WEITEVEEN 2015

Weiteveen/Zwartemeer, 6/7 mei 2015 OPZET MONITORING MUGGEN EN DAZEN BIJ BUFFERZONES BARGERVEEN: ZWARTEMEER EN WEITEVEEN 2015 Weiteveen/Zwartemeer, 6/7 mei 2015 OPZET MONITORING MUGGEN EN DAZEN BIJ BUFFERZONES BARGERVEEN: ZWARTEMEER EN WEITEVEEN 2015 plankaart OPZET MONITORING MUGGEN EN DAZEN BIJ BUFFERZONES BARGERVEEN: ZWARTEMEER

Nadere informatie

5. Hoe komt het dat de brulkikker niet meer in Nederland voorkomt?

5. Hoe komt het dat de brulkikker niet meer in Nederland voorkomt? Lesbrief Help, een brulkikker! Wat weet je al? 1. Welke namen zijn genoemd voor deze kikker? 2. Wat eet deze kikker? 3. Waar komt deze kikker van oorsprong vandaan? 4. Hoe is deze kikker in Nederland gekomen?

Nadere informatie

GEMEENTE VA LKENSWAARD. Via deze weg willen wij u op de hoogte brengen van de ontwikkelingen met

GEMEENTE VA LKENSWAARD. Via deze weg willen wij u op de hoogte brengen van de ontwikkelingen met VA LKENSWAARD Aan de leden van de raad van de gemeente Valkenswaard de Hofnar 15 Postbus 10100 5550 GA Val enswaard T (040) 208 34 44 \ F (040) 204 58 90 aemeenteoivalkenswaard.nl www. alkenswaard.nl Uw

Nadere informatie

Bekijk deze Nieuwsbrief in uw browser

Bekijk deze Nieuwsbrief in uw browser Bekijk deze Nieuwsbrief in uw browser Deze speciale nieuwsbrief is geheel gewijd aan een 3-tal Informatie Avonden. Deze Avonden worden op korte termijn gehouden. Daardoor is de inhoud wat korter dan u

Nadere informatie

Meeuwen in Alkmaar. Voorkom meeuwen overlast op uw dak

Meeuwen in Alkmaar. Voorkom meeuwen overlast op uw dak Meeuwen in Alkmaar Voorkom meeuwen overlast op uw dak Colofon: Gemeente Alkmaar Postadres: Postbus 53 1800 BC Alkmaar Centraal meldnummer 072-548 9444 internet: www.alkmaar.nl Deze folder is een uitgave

Nadere informatie

inhoud blz. 1. Prikken en steken 2. De bij 3. De brandenetel 4. De mug 5. De kwal 6. De pieterman 7. De rode mier 8.

inhoud blz. 1. Prikken en steken 2. De bij 3. De brandenetel 4. De mug 5. De kwal 6. De pieterman 7. De rode mier 8. Ik prik! inhoud blz. 1. Prikken en steken 3 2. De bij 4 3. De brandenetel 5 4. De mug 6 5. De kwal 7 6. De pieterman 8 7. De rode mier 9 8. De pijlstaartrog 10 9. De schorpioen 11 10. De cactus 12 11.

Nadere informatie

C. Sandkuijl

C. Sandkuijl Agendapunt commissie: steller telefoonnummer Email C. Sandkuijl 040-2083647 csa@valkenswaard.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering Onderwerp Instellen reserve rood voor groen. 13raad00099 25 april

Nadere informatie

288445/ gebruik chemische gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest

288445/ gebruik chemische gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest Valkenswaard Lokaal t.a.v. de heer F. Emmerik V de VA LKENSWAAR.D \ \\ Hofnar 15 Postbus 10100 5550 GA Valkenswaard T (040) 208 34 44 F (040) 204 58 90 oemeente(5>valkenswaard.nl www. alkenswaard.nl Uw

Nadere informatie

Monitoring Vectoren. Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren.

Monitoring Vectoren. Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren. Monitoring Vectoren Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren. Het Centrum Monitoring Vectoren (CMV) voert sinds 2010 in heel Nederland

Nadere informatie

inhoud 1. De mier 2. De teek 3. De regenworm 4. De pissebed 5. De hoofdluis 6. De vlieg 7. De mug 8. De vlo 9. Filmpje Pluskaarten Colofon

inhoud 1. De mier 2. De teek 3. De regenworm 4. De pissebed 5. De hoofdluis 6. De vlieg 7. De mug 8. De vlo 9. Filmpje Pluskaarten Colofon Kleine beestjes inhoud. De mier 2. De teek 4. De regenworm 5 4. De pissebed 6 5. De hoofdluis 7 6. De vlieg 8 7. De mug 9 8. De vlo 0 9. Filmpje Pluskaarten 2 Colofon 4 Bronnen en foto s 5 . De mier Een

Nadere informatie

1. Biotische factoren (zijn afkomstig van andere organismen) - voedsel - soortgenoten - ziekteverwekkers - vijanden

1. Biotische factoren (zijn afkomstig van andere organismen) - voedsel - soortgenoten - ziekteverwekkers - vijanden Ecologie De wetenschap die bestudeert waarom bepaalde planten en dieren ergens in een bepaalde leefomgeving (milieu) voorkomen en wat de relaties zijn tussen organisme en hun milieu 1. Biotische factoren

Nadere informatie

Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3. Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4. Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6

Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3. Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4. Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Literatuurlijst 1 Inleiding 2 Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3 Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4 Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6 Hoofdstuk 4: Verzorging

Nadere informatie

Het is eind februari en de paddentrek staat weer op beginnen. Wat beweegt al die duizenden padden om massaal de weg op te gaan?

Het is eind februari en de paddentrek staat weer op beginnen. Wat beweegt al die duizenden padden om massaal de weg op te gaan? paddentrek Paddentrek Het is eind februari en de paddentrek staat weer op beginnen. Wat beweegt al die duizenden padden om massaal de weg op te gaan? Wat ze beweegt? De voortplanting, en dat is een heel

Nadere informatie

Vraag 1. Waarom moet je goed voor de rupsen zorgen als je vlinders wilt hebben?

Vraag 1. Waarom moet je goed voor de rupsen zorgen als je vlinders wilt hebben? Naam: VLINDERS Vlinders zijn niet weg te denken uit onze leefomgeving. In het voorjaar kunnen we haast niet wachten tot de eerste Kleine vosjes of Citroenvlinders zich laten zien. En dan in de zomer en

Nadere informatie

Nee, dat is normaal. Het is te verwachten dat ongeveer 90% van de cocons uitkomt.

Nee, dat is normaal. Het is te verwachten dat ongeveer 90% van de cocons uitkomt. Antwoorden op veel gestelde vragen Tip: Gebruik Control-F om een zoekterm in te voeren. 1. De cocons komen nog niet uit. Hoe kan dat? Knuffelbijen komen meestal uit in de tweede helft van april. Het uitkomen

Nadere informatie

Wmo-raad Valkenswaard Dhr. T van de Loo Schutterwei PA Valkenswaard. Geachte heer van der Loo,

Wmo-raad Valkenswaard Dhr. T van de Loo Schutterwei PA Valkenswaard. Geachte heer van der Loo, de Hofnar 15 Postbus 10100 5550 GA Valkenswaard T (040) 208 34 44 F (040) 204 58 90 gemeente@valkenswaard.nl www.valkenswaard.nl Wmo-raad Valkenswaard Dhr. T van de Loo Schutterwei 2 5551 PA Valkenswaard

Nadere informatie

Beschrijving, functies & belang van habitat elementen van de HUISMUS

Beschrijving, functies & belang van habitat elementen van de HUISMUS Beschrijving, functies & belang van habitat elementen van de HUISMUS Het habitat van een populatie huismussen is, voor zover nu bekend, opgebouwd uit in ieder geval 10 elementen. Brits zender-onderzoek

Nadere informatie

Amfibieën en poelen. Gerlof Hoefsloot

Amfibieën en poelen. Gerlof Hoefsloot Amfibieën en poelen Gerlof Hoefsloot Inhoud presentatie Functie van een poel: vroeger en nu Hoe werkt een poel? Wat bepaalt een goede ecologische situatie Soorten amfibieën Beheer van amfibieënpoelen,

Nadere informatie

inhoud De oude eik 1. In het park 2. De delen van de eik 3. Herfst 4. Dieren helpen de eik. 5. Winter 6. Lente 7. Rupsen 8.

inhoud De oude eik 1. In het park 2. De delen van de eik 3. Herfst 4. Dieren helpen de eik. 5. Winter 6. Lente 7. Rupsen 8. De oude eik inhoud De oude eik 3 1. In het park 4 2. De delen van de eik 5 3. Herfst 6 4. Dieren helpen de eik. 7 5. Winter 8 6. Lente 9 7. Rupsen 10 8. De galwesp 11 9. De boomklever 12 10. Filmjes 13

Nadere informatie

1. De cocons van de Gewone Knuffelbijen (Rosse metselbijen) komen nog niet uit. Hoe kan dat?

1. De cocons van de Gewone Knuffelbijen (Rosse metselbijen) komen nog niet uit. Hoe kan dat? Antwoorden op veel gestelde vragen Tip: Gebruik Control-F om een zoekterm in te voeren. 1. De cocons van de Gewone Knuffelbijen (Rosse metselbijen) komen nog niet uit. Hoe kan dat? Gewone Knuffelbijen

Nadere informatie

Nematodenproef bestrijding dennenprocessierups Thaumetopoea pityocampa

Nematodenproef bestrijding dennenprocessierups Thaumetopoea pityocampa Nematodenproef bestrijding dennenprocessierups Thaumetopoea pityocampa Spanje, Javea, Cap Sant Antoni december 2013 - februari 2014 Door: Silvia Hellingman-Biocontrole Onderzoek en Advies en Jan van Eijle

Nadere informatie

Meeuwen in Leiden Voorkom meeuwennesten op uw dak

Meeuwen in Leiden Voorkom meeuwennesten op uw dak Meeuwen in Leiden Voorkom meeuwennesten op uw dak In deze folder kunt u lezen hoe voorkomen kan worden dat meeuwen een nest maken op uw dak. De folder geeft informatie over de aanwezigheid van meeuwen

Nadere informatie

Wandelroute langs insecten en andere kleine beestjes

Wandelroute langs insecten en andere kleine beestjes Wandelroute langs insecten en andere kleine beestjes Tijdens deze buitenopdracht komen jullie verschillende insecten tegen. Ook vind je andere kleine beestjes, die geen insecten zijn. De route is met een

Nadere informatie

Dieren in de winter 3

Dieren in de winter 3 Dieren in de winter 3 inhoud blz. 1. Winter 3 2. De egel 4 3. De vleermuis 5 4. De eekhoorn 6 5. De merel 7 6. De ree 8 7. De pad 9 8. Het lieveheersbeestje 10 9. Filmpjes 11 Bronnen en foto s 12 Colofon

Nadere informatie

Over haaien, vissen en bruinvissen. Leerlingen ontdekken het verschil tussen hondshaaien, bruinvissen en vissen.

Over haaien, vissen en bruinvissen. Leerlingen ontdekken het verschil tussen hondshaaien, bruinvissen en vissen. VO Werkblad Doel: Leerlingen ontdekken het verschil tussen hondshaaien, bruinvissen en vissen. Materialen: - Werkblad 3: - Potlood - Filmpjes: Dolfijnen, bruinvissen en vissen. De filmpjes zijn te vinden

Nadere informatie

Kortom, iedere gifkikker heeft zo zijn eigen middeltjes om te zorgen dat hij genoeg te eten krijgt, zonder zelf opgegeten te worden.

Kortom, iedere gifkikker heeft zo zijn eigen middeltjes om te zorgen dat hij genoeg te eten krijgt, zonder zelf opgegeten te worden. 1 Eten en (niet) gegeten worden 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 De meest onwaarschijnlijke kleuren van alle dieren vind je bij de kikkers.

Nadere informatie

Aquarium-/vijverplant over? Gooi ze in de GFT-bak!

Aquarium-/vijverplant over? Gooi ze in de GFT-bak! Aquarium-/vijverplant over? Gooi ze in de GFT-bak! Gooi overtollige aquariumen vijverplanten niet in de sloot, maar in de GFT-bak. De veelal exotische planten kunnen in de sloot en ander buitenwater zorgen

Nadere informatie

Naam:_ KIKKERS. pagina 1 van 6

Naam:_ KIKKERS. pagina 1 van 6 Naam:_ KIKKERS _ De kikker is een amfibie. Er zijn veel soorten kikkers op de wereld. In Nederland zie je de bruine en de groene kikker het meest. De groene kikkers zijn graag veel in het water, de bruine

Nadere informatie

Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel

Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Doelgroep: Groep 6 t/m 8 Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Groepjes Duur: ± 30 minuten Doel van de opdracht: Leerlingen leren wat het favoriete voedsel

Nadere informatie

E. van den Boom raad00684

E. van den Boom raad00684 Agendapunt commissie: steller telefoonnummer email E. van den Boom 3665 ebo@valkenswaard.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering onderwerp 13raad00684 Vaststellen bestemmingsplan Waalreseweg - Dijkstraat

Nadere informatie

Insecten die voorraden en materiaal aantasten

Insecten die voorraden en materiaal aantasten Insecten die voorraden en materiaal aantasten Motten Houtwormen Kakkerlakken Broodkevers In deze folder vindt u meer informatie over bovenstaande insecten. U leest hoe u ze herkent, wat voor overlast ze

Nadere informatie

Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel

Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Doelgroep: Groep 4 t/m 8 Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Groepjes Duur: ± 30 minuten Doel van de opdracht: Leerlingen leren wat het favoriete voedsel

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2008 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-617b Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 36 tot en met 52.

Nadere informatie

inhoud blz. 1. Soorten 3 2. Zo herken je een insect 4 3. Insecten en hun jong 6 4. Vijanden Meer insecten Filmpjes 15 Pluskaarten 16

inhoud blz. 1. Soorten 3 2. Zo herken je een insect 4 3. Insecten en hun jong 6 4. Vijanden Meer insecten Filmpjes 15 Pluskaarten 16 Insecten inhoud blz. 1. Soorten 3 2. Zo herken je een insect 4 3. Insecten en hun jong 6 4. Vijanden 10 5. Meer insecten 11 6. Filmpjes 15 Pluskaarten 16 Bronnen en foto s 17 Colofon en voorwaarden 18

Nadere informatie

Kikkers. Inleiding. Kikkers bij ons in de buurt

Kikkers. Inleiding. Kikkers bij ons in de buurt Kikkers Inleiding Vandaag wil ik jullie graag iets meer vertellen over de kikker. Iedereen van jullie kent wel de kikker, misschien woont er wel ergens één in jullie tuin? Zoals in onze tuin, daar woont

Nadere informatie

Het verloop van het aantal vleermuizen in een winterverblijf

Het verloop van het aantal vleermuizen in een winterverblijf Het verloop van het aantal vleermuizen in een winterverblijf Anne-Jifke Haarsma (ahaarsma@dds.nl) Wanneer arriveren vleermuizen eigenlijk in hun winterverblijf? Is dit moment gekoppeld aan bijvoorbeeld

Nadere informatie

Hier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw.

Hier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. Hier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. Vlinders in de tuin Vooral op warme dagen kun je veel vlinders zien in allerlei

Nadere informatie

De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 25 oktober Beste natuurliefhebber/-ster

De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 25 oktober Beste natuurliefhebber/-ster De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 25 oktober 2016 Beste natuurliefhebber/-ster Het was een prachtige dag en ik was graag ook na de excursie nog een paar uurtjes op de tuin gebleven, maar dat zat er

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 16 februari 2016 Betreft Kamervragen uitbraak Zikavirus

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 16 februari 2016 Betreft Kamervragen uitbraak Zikavirus > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

AMFIBIEËN IN DE ACHTERHOEK DE BOOMKIKKER SAMEN WERKEN AAN EEN OPTIMAAL LANDSCHAP

AMFIBIEËN IN DE ACHTERHOEK DE BOOMKIKKER SAMEN WERKEN AAN EEN OPTIMAAL LANDSCHAP AMFIBIEËN IN DE ACHTERHOEK DE BOOMKIKKER SAMEN WERKEN AAN EEN OPTIMAAL LANDSCHAP 1 2 BOOMKIKKER De Achterhoek is voor de boomkikker momenteel het belangrijkste gebied in Nederland. In de jaren 80 van de

Nadere informatie

Verwerkingsles biodiversiteit onderbouw

Verwerkingsles biodiversiteit onderbouw Verwerkingsles biodiversiteit onderbouw Doelen: Kinderen weten dat sommige dieren, zoals kikkers en vlinders, gedaanteverwisselingen doormaken tijdens hun leven Kinderen ontdekken dat rupsen en vlinders

Nadere informatie

Meer over de ooievaar. Even voorstellen. Hier wonen ze. Echte natuur. Hieraan herken je hem

Meer over de ooievaar. Even voorstellen. Hier wonen ze. Echte natuur. Hieraan herken je hem Overname en dupliceren van dit materiaal is alleen toegestaan voor educatieve en niet-commerciële doeleinden en alleen als het materiaal is voorzien van een bronvermelding. Vogelbescherming Nederland,

Nadere informatie

Björn Gadet raad00221

Björn Gadet raad00221 Agendapunt commissie: steller telefoonnummer email Björn Gadet 0631699062 bjorngadet@vrbzo.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering onderwerp 13raad00221 Ontwerpbegroting 2014 Veiligheidsregio Brabant

Nadere informatie

d rm Neder wa e landopg

d rm Neder wa e landopg Opgewarmd Nederland deel Natuur, water en landbouw: aanpassen Ecosystemen en klimaat Water, mens en landschap: eeuwenlang een gevaarlijk samenspel Polders, sloten en plassen: binnenwateren in beweging

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b Bijlage VMBO-KB 2008 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 38 tot en met 49. Bij het beantwoorden

Nadere informatie

inhoud 1. Dieren op reis 2. Waarom dieren reizen 3. Op zoek naar eten 4. Op zoek naar een broedplek 5. Weg uit de kou 6. Filmpje Pluskaarten Bronnen

inhoud 1. Dieren op reis 2. Waarom dieren reizen 3. Op zoek naar eten 4. Op zoek naar een broedplek 5. Weg uit de kou 6. Filmpje Pluskaarten Bronnen Dieren op reis inhoud 1. Dieren op reis 3. Waarom dieren reizen 4 3. Op zoek naar eten 5 4. Op zoek naar een broedplek 9 5. Weg uit de kou 13 6. Filmpje 14 Pluskaarten 15 Bronnen 17 Colofon en voorwaarden

Nadere informatie

Afvoergebied Spuikom Bath; GAF57

Afvoergebied Spuikom Bath; GAF57 Toelichting ontwerp peilbesluit Zuid-Beveland-Oost Versie 1.1 Bijlagen Afvoergebied Spuikom Bath; GAF57 Peilgebied GJP555 Afvoergebied Huidig peilgebied Oppervlakte Peilregulerend kunstwerk GAF57; Spuikom

Nadere informatie

Meteorologische gegevens,

Meteorologische gegevens, Bron: KNMI (2010, 2011). Indicator 30 november 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Voor

Nadere informatie

SPREEKBEURT NEONTETRA

SPREEKBEURT NEONTETRA SPREEKBEURT NEONTETRA l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE NEONTETRA BIJ

Nadere informatie

Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland

Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Page 1 of 6 Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Hoe voorspeld? Klimaatscenario's voor Nederland (samengevat) DOWNLOAD HIER DE WORD VERSIE In dit informatieblad wordt in het kort klimaatverandering

Nadere informatie

GEM EENTE LANGEDÍ NR. 7 1 ' ĶV"

GEM EENTE LANGEDÍ NR. 7 1 ' ĶV GEM EENTE LANGEDÍ NR. ; \ 16SC002224* ING. 0 1 APR 2016 hvt 7) i CLnr 7 1 ' ĶV" v h g Aan het College van Burgemeester S Wethouders van de Gemeente Langedijk Postbus 15 1723ZG NOORD-SCHARWOUDE 3* Datum

Nadere informatie

Wateroverlast in de Westelijke Langstraat

Wateroverlast in de Westelijke Langstraat Wateroverlast in de Westelijke Langstraat Wateroverlast Westelijke Langstraat Westelijke Langstraat is van oudsher een nat gebied waar afwatering belangrijk is. Dat is duidelijk te zien aan de vele slagen

Nadere informatie

Vul het schema in. Gebruik hierbij: + (voordeel), (nadeel), 0 (geen voor- en geen nadeel).

Vul het schema in. Gebruik hierbij: + (voordeel), (nadeel), 0 (geen voor- en geen nadeel). 1. Samenleven Afb. 1 Ossenpikker op de kop van een buffel. In de basisstoffen heb je geleerd dat de verschillende populaties in een ecosysteem op veel manieren met elkaar te maken hebben. Ze leven immers

Nadere informatie

Natuurvriendelijke oevers. Droge voeten, schoon water

Natuurvriendelijke oevers. Droge voeten, schoon water Natuurvriendelijke oevers Droge voeten, schoon water VOOR WIE IS DEZE FOLDER BESTEMD? Deze folder is bestemd voor eigenaren van oevers die in aanmerking komen om hun oever natuurvriendelijk in te richten.

Nadere informatie

GANZEN IN NEDERLAND OVERZOMERENDE GANZEN

GANZEN IN NEDERLAND OVERZOMERENDE GANZEN GANZEN IN NEDERLAND Nederland is met zijn laaggelegen graslanden, veel water en zachte winters een ideaal gebied voor vele ganzensoorten. Veel ganzen die Nederland aandoen zijn afkomstig uit het hoge noorden;

Nadere informatie

De oplossing voor uw bedwantsenprobleem

De oplossing voor uw bedwantsenprobleem De oplossing voor uw bedwantsenprobleem Entotherm Entotherm 2 Bedwantsen, een groeiend probleem Steeds meer Nederlandse hotels worden geconfronteerd met bedwantsen. Bedwantsen reizen via de koffers van

Nadere informatie

Aan de Gemeenteraad van de Gemeente Gemeente Elburg Postbus AB ELBURG

Aan de Gemeenteraad van de Gemeente Gemeente Elburg Postbus AB ELBURG vn Aan de Gemeenteraad van de Gemeente Gemeente Elburg Postbus 70 8080 AB ELBURG Datum : 31 maart 2016 Kenmerk :1136-16/EMR Onderwerp : Laten we samen Nederland groener maken! Behandeld door : Egbert Roozen

Nadere informatie

Loes Peters 3417

Loes Peters 3417 Agendapunt commissie: steller telefoonnummer email Loes Peters 3417 Loes.Peters@valkenswaard.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering portefeuillehouder Egbert Buiter onderwerp Verordening Paracommercie

Nadere informatie

Conform uw opdracht hebben wij een veldonderzoek uitgevoerd ter plaatse van de weilanden en kassen gelegen achter Zwaagdijk-Oost 189.

Conform uw opdracht hebben wij een veldonderzoek uitgevoerd ter plaatse van de weilanden en kassen gelegen achter Zwaagdijk-Oost 189. NatuurBeleven bv Oostermeerkade 6 1184 TV Amstelveen HB Adviesbureau bv T.a.v.: Peter Aalders Postbus 9230 1800 GE ALKMAAR Datum: 30 oktober 2009 uw brief van 23 oktober 2009 en 27 oktober 2009 uw kenmerk

Nadere informatie

Zwartemeer, 9 juni 2016 NATTE NATUUR EN MUGGENPROBLEMATIEK

Zwartemeer, 9 juni 2016 NATTE NATUUR EN MUGGENPROBLEMATIEK Zwartemeer, 9 juni 2016 NATTE NATUUR EN MUGGENPROBLEMATIEK NATTE NATUUR EN MUGGENPROBLEMATIEK Natte natuurlijke situaties insecten, stekende insecten, muggen... Vragen... Zorgen Komen er meer muggen bij

Nadere informatie

LESPAKKET ECOLOGIE. Naam. Dierenrijk is onderdeel van

LESPAKKET ECOLOGIE. Naam. Dierenrijk is onderdeel van LESPAKKET ECOLOGIE VMBO Naam Docent Klas LEKKER BEESTEN TUSSEN DE DIEREN Dierenrijk is onderdeel van WELKOM IN DIERENRIJK SPOREN Om ervoor te zorgen dat je een leuke en leerzame excursie hebt, volgen hier

Nadere informatie

SPREEKBEURT LANDHEREMIETKREEFT

SPREEKBEURT LANDHEREMIETKREEFT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT LANDHEREMIETKREEFT ONGEWERVELDEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER

Nadere informatie

NATUURVRIENDELIJK TUINIEREN HOE MAAK IK VAN MIJN TUIN EEN NATUURPARADIJS?

NATUURVRIENDELIJK TUINIEREN HOE MAAK IK VAN MIJN TUIN EEN NATUURPARADIJS? NATUURVRIENDELIJK TUINIEREN HOE MAAK IK VAN MIJN TUIN EEN NATUURPARADIJS? De gemeente Hellevoetsluis wil de hoeveelheid groen en de verscheidenheid aan planten en dieren in de stad vergroten. Naast het

Nadere informatie

Copyright Biocontrole. Partners in biologische plaagbestrijding.

Copyright Biocontrole. Partners in biologische plaagbestrijding. Copyright Biocontrole Partners in biologische plaagbestrijding. Ad van Bruggen, Accountmanager Biocontrole BV, Hazerswoude-Dorp. Woonplaats is Meppel Verantwoordelijk voor onderzoek, advies en plaagdierbestrijding,

Nadere informatie

Handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris van Economische Zaken;

Handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris van Economische Zaken; Vrijstelling op grond van artikel 46, eerste lid, Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden inzake de biociden VectoBacWG, VectoMax en Aqua-K-Othrine (Vrijstelling biociden exotische muggen 2014) IENM/BSK-2014/103462

Nadere informatie

Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat?

Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat? Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat? Je valt in een diepe slaap en wordt in maart pas weer

Nadere informatie

SPREEKBEURT MAANVIS VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n

SPREEKBEURT MAANVIS VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT MAANVIS l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE MAANVIS BIJ ELKAAR

Nadere informatie

EIKENPROCESSIERUPS EN BIODIVERSITEIT. Hellingman Onderzoek en Advies BV

EIKENPROCESSIERUPS EN BIODIVERSITEIT. Hellingman Onderzoek en Advies BV EIKENPROCESSIERUPS EN BIODIVERSITEIT In alle fases van ontwikkeling hebben eikenprocessierupsen natuurlijke vijanden Paring Eitjes overwinteren Rupsen uit in april 2 de stadium 3 de stadium - begin brandharen

Nadere informatie

GEMEENTE VA EKEN SW A AR.D. De Gemeenschappelijke Regeling Samenwerking A2-Gemeenten maakt sinds

GEMEENTE VA EKEN SW A AR.D. De Gemeenschappelijke Regeling Samenwerking A2-Gemeenten maakt sinds V de GEMEENTE VA EKEN SW A AR.D Aan de leden van de raad van de gemeente Valkenswaard \ \\ \ Hofnar 15 Postbus 10100 5550 GA Valkenswaard T (040) 208 34 44 F (040) 204 58 90 gemeente@valkenswaard.nl www.valkenswaard.nl

Nadere informatie

VERZÜDEN 2 0 Mil 2011

VERZÜDEN 2 0 Mil 2011 GEMEENTE VAL KENS WA A R D VERZÜDEN 2 0 Mil 2011 de Hofnar 15 Postbus 10100 5550 GA Aan: de leden van de gemeenteraad Valkenswaard Telefoon (040) 208 34 44 Telefax (040) 204 58 90 e-mail Kenmerk: lluit04582

Nadere informatie

Liam en Saar. Saar schrijft een briefje. Het is voor Liam. kom je. Saar doet het in een mandje en laat het aan een touw zakken naar zijn tuin.

Liam en Saar. Saar schrijft een briefje. Het is voor Liam. kom je. Saar doet het in een mandje en laat het aan een touw zakken naar zijn tuin. Liam en Saar Liam woont in een huis met een grote tuin. Hij speelt er graag. Of hij zit in zijn boomhut. Van daaruit kijkt hij naar zijn eigen tuintje. Die is naast de moestuin van zijn vader. Liam mag

Nadere informatie

Peter Roest raad december 2012

Peter Roest raad december 2012 Agendapunt commissie: Steller Telefoonnummer Email Peter Roest 2083413 pro@valkenswaard.nl Agendapunt kenmerk datum raadsvergadering Onderwerp Vaststellen beheerbeleidsplan verkeersregelingen 2013-2022.

Nadere informatie

Beestige bundel van: 1

Beestige bundel van: 1 Beestige bundel van: 1 2 Ordening van organismen organisme = een levend wezen, iets wat leeft. Er zijn meer dan anderhalf miljoen soorten organismen. Om een overzicht te krijgen worden deze organismen

Nadere informatie

Beheersing van de suzuki-fruitvlieg

Beheersing van de suzuki-fruitvlieg Beheersing van de suzuki-fruitvlieg Herman Helsen, Bart van der Sluis Aardbeiendag 11.01.2017 Beheersing van suzuki-fruitvlieg Kennis van de levenswijze om tot optimale strategie te komen Hoe snel ontwikkelt

Nadere informatie

Verkenning van de steekmuggen- en knuttenproblematiek bij klimaatverandering en vernatting

Verkenning van de steekmuggen- en knuttenproblematiek bij klimaatverandering en vernatting Verkenning van de steekmuggen- en knuttenproblematiek bij klimaatverandering en vernatting Piet F.M. Verdonschot Alterra-rapport 1856, ISSN 1566-7197 76 Alterra-rapport 1856 Verkenning van de steekmuggen-

Nadere informatie

Rapportage: Eric Verkaik Veldwerk: Elmar Prins. Quickscan. Spankerenseweg 20 Dieren

Rapportage: Eric Verkaik Veldwerk: Elmar Prins. Quickscan. Spankerenseweg 20 Dieren Rapportage: Eric Verkaik Veldwerk: Elmar Prins Quickscan Spankerenseweg 20 Dieren februari 2011 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 Gegevens plangebied... 2 3 Methode... 3 4 Resultaten... 3 4.1 Bureaustudie...

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 28 augustus 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 28 augustus 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78

Nadere informatie

A.S. Wedzinga

A.S. Wedzinga Agendapunt commissie: steller telefoonnummer email A.S. Wedzinga 040-2083573 swe@valkenswaard.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering onderwerp 14raad00066 Toepassing zonnepanelen op gemeentelijke

Nadere informatie

Hoofdluisinformatie voor werkgroep ouders op school.

Hoofdluisinformatie voor werkgroep ouders op school. Hoofdluisinformatie voor werkgroep ouders op school. Vragen en fabels. Hoe ontdek je hoofdluis bij iemand? Hoofdluis begint vaak met jeuk, maar niet altijd. Als u controleert kijk dan goed tussen de haren,

Nadere informatie

Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen.

Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen. Samenvatting door Annique 1350 woorden 16 mei 2015 7,3 333 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Klimaten Paragraaf 2.2 Weer en klimaat Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2011 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. GT-0191-a-11-2-b Jakobskruiskruid - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 5 en beantwoord dan vraag 38

Nadere informatie

Een. hoort erbij! Over dieren uit een ei. groepen 3-5

Een. hoort erbij! Over dieren uit een ei. groepen 3-5 Een hoort erbij! Over dieren uit een ei groepen 3-5 1. Een ei hoort erbij Veel dieren leggen eieren: vogels en vissen. Maar ook insecten leggen kleine eitjes. Uit dat eitje komt een klein diertje. Dat

Nadere informatie

SPREEKBEURT KOI VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n

SPREEKBEURT KOI VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT KOI l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE KOI BIJ ELKAAR GEZOCHT.

Nadere informatie

Insecteneter Lerarenblad 3e graad

Insecteneter Lerarenblad 3e graad Lerarenblad 1 Serie Lekker eten: vlieg en mug De leerlingen kunnen voorbeelden geven van wat een boerenzwaluw eet. De leerlingen weten dat de boerenzwaluw z'n eten al vliegend vangt en dat de zwaluw hierdoor

Nadere informatie

Informatie: zoetwaterdiertjes

Informatie: zoetwaterdiertjes Informatie: zoetwaterdiertjes In het zoete water wonen heel veel diertjes. Ze zien er best schattig uit, maar pas op! Leven in een sloot is heerl gevaarlijk. Kijk maar eens naar dit diertje. Het is de

Nadere informatie

inhoud blz. Vleugels 3 1. Zweven 4 2. Vleugels om te zwemmen 5 3. De boemerang 6 4. Vogels op de grond 7 5. Het geheim van vliegen 8 6.

inhoud blz. Vleugels 3 1. Zweven 4 2. Vleugels om te zwemmen 5 3. De boemerang 6 4. Vogels op de grond 7 5. Het geheim van vliegen 8 6. Vleugels inhoud blz. Vleugels 3 1. Zweven 4 2. Vleugels om te zwemmen 5 3. De boemerang 6 4. Vogels op de grond 7 5. Het geheim van vliegen 8 6. Snelle vleugels 9 7. Geboren zonder vleugels 10 8. Zaden

Nadere informatie

10.1 10.0. Naar een nieuw 9.90. Schoonebeekerdiep 9.80 9.70. Denk mee, schets mee 9.60 9.50 9.40 9.30 9.20 9.10 9.00

10.1 10.0. Naar een nieuw 9.90. Schoonebeekerdiep 9.80 9.70. Denk mee, schets mee 9.60 9.50 9.40 9.30 9.20 9.10 9.00 Naar een nieuw Schoonebeekerdiep Denk mee, schets mee Waterschap Velt en Vecht wil graag een natuurlijker Schoonebeekerdiep dat meer water kan opvangen. Langs de beek blijft landbouw de belangrijkste bestemming.

Nadere informatie

Een kreeft in de klas

Een kreeft in de klas Een kreeft in de klas Leerdagboek van:... Een kreeft in de klas Wat doet de kreeft? Kijk een poosje heel nauwkeurig naar de kreeft. Schrijf heel nauwkeurig op wat de kreeft doet en hoe hij dat doet. Doe

Nadere informatie

V A L K E N S WA A R. D

V A L K E N S WA A R. D G E M E E N T E V A L K E N S WA A R. D Agendapunt commissie: steller telefoonnummer email C. Evers 678 cev(o)valkenswaard.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering 10raad00743 onderwerp Vaststellen

Nadere informatie

1822 Project Kloosterpark M.C.J. Antonis

1822 Project Kloosterpark M.C.J. Antonis V GEMEENTE VALKENSWAARD de Hofnar 15 Postbus 10100 5550 GA Valkenswaard T (040) 208 34 44 F (040) 204 58 90 gemeente@valkenswaard.nl www.valkenswaard.nl Valkenswaard Lokaal De heer F. Emmerik Kenmerk Onderwerp

Nadere informatie

RED DE AMFIBIEËN IN EN ROND DE KERKPOLDER IN DELFT

RED DE AMFIBIEËN IN EN ROND DE KERKPOLDER IN DELFT RED DE AMFIBIEËN IN EN ROND DE KERKPOLDER IN DELFT Rapportage over 2001 2009 KNNV afdeling Delfland Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus 133 2600 AC DELFT

Nadere informatie

Afdrukken pagina 2-19 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd

Afdrukken pagina 2-19 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd Gebruiksaanwijzing leerdagboek Miniatuur Een kreeft in de klas Afdrukken pagina 2-19 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd Aanwijzingen Schrijf- en tekenruimte

Nadere informatie

Beste mensen 04 maart Beste mensen,

Beste mensen 04 maart Beste mensen, Beste mensen, Het is alweer een hele tijd geleden dat ik in deze rubriek iets over de natuur geschreven heb. Bij het opzetten van de site was het de bedoeling regelmatig een notitie te plaatsen. Dat het

Nadere informatie

BOSSEN WERELDWIJD EDUKIT 4

BOSSEN WERELDWIJD EDUKIT 4 3 8 6 10 BOSSEN WERELDWIJD Verschillende soorten bossen In devorige edukit hebben we het gehad over de 2 grote categorieën in bomen, loofbomen en naaldbomen. Nu wordt het uitzicht van een bos niet enkel

Nadere informatie

Honderdduizenden dansmuggen trakteren Friese IJsselmeerkust op spectaculair luchtballet

Honderdduizenden dansmuggen trakteren Friese IJsselmeerkust op spectaculair luchtballet Honderdduizenden dansmuggen trakteren Friese IJsselmeerkust op spectaculair luchtballet Een spectaculair luchtballet, uitgevoerd door honderdduizenden dansmuggen. Daar wordt de IJsselmeerkust deze dagen

Nadere informatie

Vuursalamander. Vuursalamander

Vuursalamander. Vuursalamander Vuursalamander Trouw aan huis Met een lengte tot wel 25 cm is de vuursalamander vrij opvallend. Als vuursalamanders kleiner waren geweest, vielen ze nog steeds op door hun zwart met felgele of knaloranje

Nadere informatie

GEMEENTE VALKE NSWAARD

GEMEENTE VALKE NSWAARD V GEMEENTE VALKE NSWAARD de Hofnar 15 Postbus 10100 5550 CA Aan de leden van de raad van de gemeente Valkenswaard Valkenswaard Telefoon (040) 208 34 44 Telefax (040) 204 58 90 e-mail Kenmerk: 13uit05109

Nadere informatie

Biodiversiteits heg. www.enand-design.com. 2007 De Biodiversiteits heg is een auteursrechtelijk beschermd werk van Jacqueline Couwenberg 06-52088979

Biodiversiteits heg. www.enand-design.com. 2007 De Biodiversiteits heg is een auteursrechtelijk beschermd werk van Jacqueline Couwenberg 06-52088979 Biodiversiteits heg 2007 De Biodiversiteits heg is een auteursrechtelijk beschermd werk van Jacqueline Couwenberg 06-52088979 www.enand-design.com Voor vogels zijn er plekken gemaakt waarin ze kunnen nestelen,

Nadere informatie

Bomen en overlast. 8 december 2015

Bomen en overlast. 8 december 2015 Bomen en overlast 8 december 2015 Bomen en overlast 2 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding... 3 2. Wat te doen bij overlast van bomen van de gemeente?... 4 2.1. Schaduw... 4 2.2. Invloed op de productiviteit van

Nadere informatie