Mogen wij ons even voorstellen? Nieuwsbrief DIAGNOSEGROEP RENDU OSLER WEBER
|
|
- Roel Verlinden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Mogen wij ons even voorstellen? Op 23 januari jl. is De Hart&Vaatgroep van start gegaan. De oude Vereniging van Vaatpatiënten is één van de vijf patiëntenorganisaties die nu deel uitmaken van de nieuwe Hart&Vaatgroep. De Hart&Vaatgroep is van en voor mensen met een hart- of vaatziekte. Door het samengaan met de andere organisaties zijn we veel beter in staat om uw belangen te blijven behartigen en zo nodig een vuist te maken op het gebied van verzekeren, werk en inkomen. U bereikt ons sinds deze maand op een nieuw adres: Postbus 133, 3769 ZJ Soesterberg, tel Tenslotte: wij zijn er trots op om u de allereerste Nieuwsbrief voor patiënten met de ziekte van Rendu Osler Weber en geïnteresseerden aan te bieden. Deze werd aangekondigd tijdens de zesde informatiebijeenkomst Rendu Osler Weber, waarvan u als toen beloofd in dit nummer het verslag in extenso vindt. Daar voegen wij ook een lijstje bij met handvatten voor het gebruik van de brochure Informatie voor de huisarts over de ziekte van Rendu Osler Weber. Als opsteker vindt u het verslag van een landskampioen volleybal, die ondanks ROW die status heeft bereikt. En verder nog een tip om die nare neusbloedingen wat gemakkelijker tegen te gaan of de gevolgen ervan te behandelen. De redactie bestaat inmiddels uit twee personen: Ria Blom meldde zich na afloop van de informatiebijeenkomst al aan. Zij heeft de nodige ervaring als lid van de redactiecommissie van de Nederlandse Vereniging van biomedisch Laboratoriummedewerkers. Wij hopen beiden dat nog een derde ROW-patiënt zich opgeeft. Ervaring is niet persé nodig, maar interesse in de onderwerpen en meedenken en zo mogelijk meeschrijven wel. Mede namens Ria wens ik u veel leesplezier met deze eerste Nieuwsbrief! Riet Alaverdy-van der Knijff DIAGNOSEGROEP RENDU OSLER WEBER Nieuwsbrief N U M M E R 1 O K T O B E R VERSLAG INFORMATIEBIJEENKOMST OVER RENDU OSLER WEBER DD De zesde 2-jaarlijkse informatiebijeenkomst over de ziekte van Rendu Osler Weber, georganiseerd door De Hart&Vaatgroep en het ROWteam van het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein, was evenals de vorige conferenties zeer informatief. De vele aanwezige patiënten het Auditorium van genoemd ziekenhuis zat bomvol werden door leden van het multidisciplinair ROW-team van het St. Antonius Ziekenhuis uitvoerig op de hoogte gesteld van de resultaten van eigen onderzoek, de uitkomsten van de recente grote internationale ROWconferentie te Santander en toegepaste methodes van behandeling van diverse symptomen. 1 De oprichter van het ROW-centrum, longarts Dr. C.J.J. Westermann, leidde de lezingen in met een historisch overzicht: waren er in personen met de ziekte van ROW uit 19 families bekend bij het ROW-centrum, nu staan er 1070 ROW-patiënten uit 178 families geregistreerd. Het betekent wel dat er in Nederland nog zo n patienten zoek zijn, want medici gaan er op dit moment vanuit dat 1 op de personen in westerse landen ROW-patiënt zijn. Er zijn in Nederland nu in totaal 160 mutaties bekend (mondiaal 607), t.w. 91x Endoglin (type ROW-1), 66x ALK1 (type ROW-2) en 3x
2 SMAD4 (type ROW-3). In Nederland en in noordelijke landen komt ROW-1 meer voor dan ROW-2. Vervolgens gaf spreker een overzicht van diverse activiteiten van het ROW-centrum: In de achterliggende twee jaar zijn er nieuwe brochures ontwikkeld en is SWORO, een fondsenwervende stichting ter bevordering van onderzoek naar ROW, opgericht. Recentelijk is er een kunstveiling geweest ten bate van SWORO, in december volgt de tweede. Het ROW-centrum werkt samen met het Klinisch Genetisch Centrum Utrecht en de afdelingen Klinische Genetica van Universitaire en Academische Medische Centra. Er wordt deelgenomen aan de mondiale conferenties over ROW, recentelijk in Santander. In 2010 zullen Dr. T.G.W. Letteboer, geneticus, en Dr. M. van Gent, cardioloog i.o., promoveren. Het team is uitgebreid met de onderzoekers Dr. E. de Gussem en Dr. M. van Helden. De lezing van Dr. J.J. Mager, longarts, ging over de ziekte van ROW (officiële naam: Hereditaire Hemorrhagische Teleangiëctasia (HHT)) in het algemeen en de verschillen tussen ROW-1 en ROW-2. ROW is een dominant erfelijke ziekte, gekenmerkt door kleine bloedvatafwijkingen (verwijde haarvaten) en grote bloedvatafwijkingen (abnormale verbindingen tussen slagaders en aders). De oorzaak is mutaties van enkele genen: het gen endoglin op chromosoom 9, het gen Activin Receptorlike Kinase 1 (ALK-1) op chromosoom 12 en het gen SMAD4 op chromosoom 18. Dit laatste type geeft een gecombineerd beeld van darmpoliepen en ROW. Bij alle typen komen spontane bloedneuzen voor, maar bij ROW-1 eerder en vaker. Ook heeft dit type meer teleangiëctasieën (kleine verwijdingen van kleine bloedvaten) en bij 50% bloedvatafwijkingen in de longen tegenover 10% bij ROW-2. Deze lokalisaties in de longen geven vaak geen klachten maar zijn de grootste zorg van artsen vanwege mogelijke complicaties zoals bloedingen, beroerte en (hersen- )abces. Screening daarop is noodzakelijk. Lokalisaties in de hersenen komen voor bij 15% van ROW-1 en bij 1-2% bij ROW-2. Zij geven geen klachten. De kans op bloedingen is bij beide typen 0,5-1% per jaar. Laesies in het maag-darmstelsel worden bij ca. 25% van ROW-1 en ROW-2 gevonden. Zij nemen toe bij het ouder worden. Onderzoek daarnaar wordt verricht met behulp van een nieuw ontwikkelde capsule, die twee foto s per seconde maakt. Voor bloedvatafwijkingen in de lever zijn deze percentages ca. 25% bij type ROW-1 en ca. 60% bij type ROW-2. Omdat deze onbehandelbaar zijn worden ROW-patiënten daarop niet onderzocht. Neuzen naar nieuws over Rendu Osler Weber ROW-patiënten die last hebben van neusbloedingen (en wie niet?) wordt aangeraden de neus vettig/vochtig te houden en dagelijks te spoelen met zout water. Wij kwamen een nieuw apparaatje op het spoor waarmee neusspoelingen met lauw zout water op een prettige en makkelijke manier kunnen worden gedaan: de Rhino Horn. Met behulp van het bijbehorende doseerlepeltje kan de juiste hoeveelheid zout worden toegevoegd. Resultaat: een vochtige neus, open neusholten en ontspannen slijmvliezen. De Rhino Horn is verkrijgbaar bij apotheken. Dr. T.G.W. Letteboer, geneticus, sprak vervolgens over ROW en erfelijkheid, DNA-diagnostiek en invloeden op de verschijnselen van ROW. De erfelijke aanleg is vanaf het 1-cellig stadium van een embryo aanwezig. In die cel bevinden zich 22 chromosomen en 1 geslachtschromosoom. Alle families hebben hun eigen mutatie. Binnen de families is er een grote variëteit in verschijnselen. DNA-onderzoek kent beperkingen, maar onderzocht wordt waardoor de verschillen binnen een familie worden veroorzaakt. Misschien spelen omgevingsfactoren een rol of variatie van genen die van invloed zijn op het ROW-gen. 2 In samenwerking met het ROW-centrum in San Francisco, USA, wordt de oorzaak van bloedvatafwijkingen in de longen bij ROW-1 onderzocht.
3 3 Desgevraagd: Uit litteratuur blijkt niet dat een ROW-patiënt twee mutaties kan hebben. Indien een man en een vrouw beiden ROW hebben, kan een embryo twee foute genen hebben. Een dergelijk embryo is niet levensvatbaar. Embryo-selectie is mogelijk in het 8- cellenstadium, maar heeft in Nederland vanwege heel strikte medische regels nog nooit plaatsgevonden ingeval van ROW. Selectie wordt ook niet voor alle erfelijke aandoeningen toegestaan. In België is minstens één geval van IVF bij ROW bekend. ROW komt even vaak bij zonen als bij dochters voor. Longarts Dr. R.J. Snijder meldde overigens heel voorbarige resultaten van lopend onderzoek naar de levensverwachting van ROWpatiënten. Hiertoe is besloten vanwege vragen van artsen van levensverzekeringen (met toestemming van de betrokkenen) inzake ziektebeeld, mogelijke complicaties en levensverwachting. Ondanks schriftelijke verklaringen van het St. Antonius dat de levensverwachting normaal is, blijken sommige maatschappijen toch hun premies te verhogen. Meer dan 50% van de in Nederland en Canada verspreide enqueteformulieren is teruggekomen, waarvoor spreker hartelijk dankt. Resultaten: ROW-patiënten leven vier jaar korter dan personen zonder ROW. Men moet hierbij bedenken dat het om oudere generaties gaat, die leefden in een tijd waarin onderzoek en behandeling nog in de kinderschoenen stonden. Zo was maar 20% van de personen onderzocht op ROW! Vermoedelijk is de huidige levensverwachting beter. Het verschil is bij mannen veel minder dan bij vrouwen; waarschijnlijk zijn hormonen en zwangerschappen van invloed en het feit dat vrouwen meer bloedvatafwijkingen in de longen hebben. De overlevingskansen zijn duidelijk slechter bij ROW met onbehandelde bloedvatafwijkingen in de hersenen en bij ROW met ernstige maag-darmbloedingen. Geslacht en type ROW en aanwezigheid van bloedvatafwijkingen in de longen maakten niets uit. Conclusies: 1. Overleving bij ROW lijkt erg goed, mits afwijkingen behandeld in ROW-centrum. 2. Bij ROW-1 misschien meer routinematig op bloedvatafwijkingen in de hersenen te screenen; besluit daarover in de nabije toekomst. Gevraagd naar de noodzaak van screening van alle ROW-patiënten naar maagdarmlokalisaties: alleen als er sprake is van bloedarmoede die niet wordt veroorzaakt door neusbloedingen, vindt nader onderzoek met de nieuw ontwikkelde capsule plaats. De tweede ontwikkeling is dat de maagdarm-specialist nu beter de maagdarmlokalisaties kan behandelen. Op de vraag of na hersenabces hersenvaatafwijkingen kunnen ontstaan: dit is in theorie mogelijk. Controle van behandelde longvaatafwijkingen, die weer open kunnen gaan, en onderzoek naar nieuwe afwijkingen vindt dan ook jaarlijks plaats. Overige ROW- Interview met Michael Olieman, topsporter: een typerende ROW-casus en derhalve geplaatst in deze Nieuwsbrief Amsterdam - Volleyballer was na diagnose van erfelijke ziekte ROW afgeschreven voor topsport, maar vindt zichzelf nu terug in de Japanse competitie. Als Michael Olieman vroeger een paar traptreden had beklommen, was hij al buiten adem. Dat kan niet normaal zijn voor een topsporter, dacht ik toen. En zo zijn meer kwalen en mankementen uit het verleden eenvoudig te herleiden, nadat een diagnose werd gesteld die het einde van zijn leven als volleyballer had kunnen betekenen. De vraag die hem tegenwoordig het meest gesteld wordt? Of hij angst heeft bij het sporten verkeerd neer te komen en zichzelf onherstelbare medische schade toe te brengen. Luchtig is zijn reactie: Zolang ik blijf staan, is er niets aan de hand. Pas na enig aandringen bekent hij niet graag aan de gevolgen van een val of duik naar de bal te denken. Hij wil niet steeds met zijn medische situatie worden geconfronteerd. Na een weggegooid jaar wil hij verder gaan met wat hij ooit begon: het bereiken van de top in zijn sport. Ik ben liever bezig met het hier en nu. Tegelijk beseft hij dat zijn verhaal vragen oproept en te bijzonder is om te worden genegeerd. Olieman (25) is jaren ouder geworden door de gebeurtenissen van de voorbije maanden, en dat kan volgens hem niet op de geboorte van zijn zoontje worden afgeschoven. Het begon met ogenschijnlijk onschuldige astma-aanvallen tijdens een Italiaanse nacht. De medicijnen die een arts voorschreef aan Olieman, die de tweede divisieclub Verona had uitgekozen voor zijn buitenlandse debuut, sorteerden geen effect. Volgens een astma- en allergietest in het ziekenhuis bleek de geboren Utrechter bepaalde allergieën met zich mee te dragen. Hij werd weer met een paar pillen naar huis gestuurd.
4 4 patiënten dienen vijf jaar na screening opnieuw gescreened te worden. Waarom echobubble? Dr. M. van Gent, cardioloog in opleiding, zette uiteen dat daarmee bloedvatafwijkingen in de long worden opgespoord. Door een dergelijke malformatie ontstaat een directe verbinding tussen longslagader en ader, waardoor bloedstolsels en bacteriën in de bloedbaan komen. Deze kunnen een gevaarlijke verstopping of ontsteking in hersenen of nieren veroorzaken. Er bestaan verschillende onderzoeksmethoden maar er wordt nu voornamelijk gewerkt met de echobubble, die veel minder belastend is. Ook internationaal wordt dit onderzoek veel gedaan. Daarbij wordt lucht met zout in de bloedbaan gespoten en a.h.v. het aantal (heel kleine) bubbles wordt de aanwezigheid van bloedvatafwijkingen bepaald. Sommige patiënten ervaren wat tintelingen maar tot nu toe zijn er bij de 500 uitgevoerde echo s geen problemen gerezen. Na vijf jaar moet een echo worden herhaald; vanaf dit jaar nodigt het ROWteam uit voor een herhaald onderzoek. Dr. J. Sala, radioloog in opleiding, legde uit dat bloedvatmalformatties in de longen door embolisatie worden gesloten door de Amplatzer plug. Deze vaatstopper, genoemd naar de arts die hem ontwikkeld heeft, is een zeer efficiënt hulpmiddel gebleken. Tijdens de technisch gemakkelijke en snel uitvoerbare behandeling wordt het stollingsproces verlaagd. Onderzoek bij 65 in de longen geëmboliseerde ROW-patiënten wees uit dat er maar twee complicaties waren bij 96 embolisaties. Gevraagd naar nadelen: kleine bloedvatafwijkingen in de longen zijn soms zeer gecompliceerd te behandelen omdat er meerdere vaten bij elkaar komen. De plug wordt in het grootste vat geplaatst en voor de zekerheid wordt dan nog een coil erbij geplaatst. Uit een enkele jaren geleden verricht onderzoek bleek dat vijf jaar na behandeling met spiraaltjes 83% ervan nog goed functioneerde maar dat bij 17% behandeling opnieuw nodig was. Bij pluggen blijkt er soms nog bloed langs te gaan en daarom is een vergelijk van resultaten na vijf jaar gewenst. Dr. J.J. Mager sprak vervolgens over de invloed van zwangerschap en adviezen voor de bevalling. Er is reeds jarenlang bekend dat tijdens de zwangerschap bloedvatafwijkingen in de longen groter kunnen worden, zodat screening voor en na de bevalling wordt aanbevolen. Naar aanleiding van een artikel in een Engels medisch tijdschrift is nu samen met de ROW-kliniek in Toronto in Canada onderzoek verricht naar zwangerschap bij ROW. Het onderzoek richtte zich op 245 zwangerschappen bij 87 met ROW en 114 zwangerschappen bij 41 zonder ROW. Er werden geen complicaties gevonden tengevolge van ROW, maar wel bleek 3% bij ROW meer bloedingen te hebben gehad. Ook is er een aanwijzing dat bij ROW iets meer vroeggeboortes optreden. Dit heeft wellicht te maken met de doorbloeding van de placenta. De grootste zorg is bloeding van afwijkende vaten in de hersenen tijdens de bevalling. In de gezamenlijke patiëntengroep van Toronto en Nieuwegein van patiënten zijn geen hersenbloedingen tijdens de bevalling bekend. Dit moet dus zeer zeldzaam zijn! Geadviseerd wordt bij ROW-1: een MRI-scan van de hersenen voorafgaand aan de zwangerschap, waarbij het beleid dan afhangt van Pas nadat hij bij een conditietest geen lucht meer had gekregen en bijna was flauwgevallen, zagen ze bij de club de ernst van de situatie in. Een CT-scan onthulde de kwaal: een ader in zijn rechterlong was misvormd. De boodschap van de Italiaanse arts had grotere gevolgen voor de jonge sportman. Het zal door zijn gebrekkige Engels gekomen zijn, maar ik begreep dat de enige optie was het onderste deel van de long te verwijderen. Olieman moest er sterk rekening mee houden dat hij zijn topsportloopbaan abrupt zou moeten beëindigen. Nu denk ik: toch goed dat ik in Nederland een second opinion heb aangevraagd. Via NOC*NSF-arts Ton Langenhorst kwam hij terecht bij het gespecialiseerde St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein, omdat het vermoeden was gerezen dat Olieman de aandoening ROW had. Zijn talrijke bloedneuzen werden verklaard door de diagnose van de artsen: Olieman was inderdaad erfelijk belast met de ziekte van Rendu Osler Weber. Of zijn wereld toen instortte? Nee, want ik wist tenminste de oorzaak. De bloedneuzen, mijn slechte conditie, de benauwdheid, alles was ineens verklaard. En ik was vooral blij voor mijn familie. Dankzij mij lagen ze allemaal onder de scanner. Tot aan mijn broertje toe. Tijdens de operatie werden vier catheters via de lies ingebracht. Bij Olieman waren de haarvaatjes in enkele aders verdwenen, waardoor zuurstofarm bloed niet werd omgezet in zuurstofrijk bloed. Vanwege het daardoor ontbrekende filter konden bacterie- en bloedpropjes zijn hersenen inschieten. Lachend: Dat hebben ze onderzocht. Ze vonden genoeg, maar geen propjes. Geanimeerd vertelt Olieman over de dag dat hij onder het mes ging. Hij maakte de operatie mee. Je voelt en hoort je hart heel zwaar pompen. Plotseling krijg je het gevoel dat je hart wordt doorboord met een of ander ding.
5 5 klachten als hoofdpijn, epilepsie, etc. in overleg met de neuroloog, in geval van bloedingen een keizersnee. Voor ROW-2 gelden geen specifieke adviezen omdat hersen afwijkingen bij ROW-2 zo zeldzaam zijn. Er is geen bezwaar tegen een ruggenprik. ROW komt in het ruggenmerg weinig voor en prikken tegen de pijn gaan niet zo diep als zij goed worden uitgevoerd. Voorafgaand aan de pauze, waarin de diverse boekjes en brochures over ROW gretig aftrek vonden, deed Annemarie Auwerda, consulent van De Hart&Vaatgroep, een oproep aan aanwezige nietleden om lid te worden van de vereniging. Bij aanmelding voor 2010 is het abonnement voor de rest van dit jaar gratis en ontvangt men als welkomstgebaar een CD. Een tweede oproep betrof het voornemen om een Nieuwsbrief over de ziekte van Rendu Osler Weber op te starten. Geïnteresseerden om daarbij te assisteren kunnen zich melden bij Riet Alaverdy-van der Knijff, Helaas was KNO-arts Dr. F. Disch om persoonlijke redenen afwezig en verviel het aangekondigde agendapunt Wanneer welke KNO behandeling? Dr. C.J.J. Westermann nam voor hem waar met een lezing over de resultaten van Saunders plastiek als behandelingsmogelijkheid. Spreker legde uit dat de KNO-arts bij neusbloedingen zal beginnen met laserbehandelingen, maar deze werken niet altijd of niet goed. Bij de Saunders plastiek wordt het kwetsbare neusslijmvlies vervangen door een stukje huid, meestal uit een bovenarm. De operatie vindt plaats onder algehele narcose en bij ernstige bloedneuzen, wanneer alle andere behandelingen falen. Tussen 2004 en 2009 is deze behandeling toegepast bij 11 mannen en 9 vrouwen. De resultaten zijn buitengewoon goed: na twee jaar bleek het aantal bloedingen te zijn teruggebracht van 27 naar 10 en het HB verbeterd van 4 naar 7.4. Bij 60% zijn er geen complicaties opgetreden, bij één patiënt ontstond een gaatje in het tussenschot van de neus. Na zes maanden bleek 80% van de patiënten nog tevreden, na twee jaar 82%. De invloed van de neusbloedingen op het leven bleek gedaald van 8 naar 2, op het werk van 7 naar 3. Het is niet bekend hoe de resultaten 10 jaar na de behandeling zijn. Desgevraagd: er zijn geen gegevens bekend over behoud van reukvermogen. Een aanwezige meldde minder goede resultaten van Saunders plastiek omdat haar neus erg beschadigd was door voorgaande behandelingen. Vervolgens sprak Dr. R.J. Snijder over nieuwe ontwikkelingen in de medicamenteuze behandeling van ROW te weten, door Softenon (Thalidomide) en Bevacizumab. Er wordt steeds vaker begrepen waarom vaten gemakkelijk bloeden. Deze inzichten bieden aanknopingspunten voor nieuwe middelen. Zo worden endotheelcellen aan de buitenzijde ondersteund door pericyten. Onderzoek op muizen heeft uitgewezen dat bij ROWpatiënten pericyten onvoldoende of niet op de juiste plaats aanwezig zijn, zodat de bloedvaten kwetsbaar zijn. Behandeling met Thalidomide (Softenon) zorgt ervoor dat de pericyten de vaatwand verstevigen. Thalidomide remt ook de vorming van nieuwe bloedvaatjes. Ook Bevacizumab remt vaatvorming. Dit medicijn wordt in de kankertherapie toegepast en nu ook bij ernstige neusbloedingen en andere verschijnselen bij ROW. Ja sorry, we zijn nu bij je hart, zei iemand tegen me. Ah, dát is het dus, antwoordde ik. Het stelt hem gerust dat hij op de meeste vragen die hij soms jaren met zich meedroeg, alsnog een antwoord heeft gekregen. Eén verklaring zal hij waarschijnlijk echter nooit vinden. Waarom uitgerekend in Italië zijn tot dan sluimerende kwaal aan de oppervlakte kwam. Door de combinatie van de druk om te presteren en een nieuwe omgeving, vermoedt hij. En ik woonde naast een bouwput. Misschien hielp dat ook. De bestuurders van Toyoda Gosei Trefuerza, een club uit het Japanse Nagoya, waren zich ervan bewust dat hun nieuwe aankoop binnengebracht door oudinternational en spelersmakelaar Guido Görtzen er één was met een medische handleiding. Eerst waren ze huiverig en adviseerden ze rustig aan te doen. Maar omdat hier maar één buitenlander per team mag meedoen, hameren ze er wel steeds op dat ik de titel moet binnenslaan. Aan druk geen gebrek, zegt Olieman met een kwinkslag aan de andere kant van de internettelefoon. Alsof het nodig is. Onder druk heeft hij zich al genoeg gezet bij zijn nooit gedachte wedergeboorte als topsporter. Bron: Interview van Mark Misérus, De Volkskrant, 18 oktober 2008 Olieman weer terug in Volleybalselectie. Michael Olieman is weer opgeroepen voor de nationale volleybalselectie. De 25-jarige diagonaalspeler miste vorig jaar het hele internationale seizoen door een longafwijking. In juni werd hij geopereerd en kort daarna weer fit verklaard. Olieman speelt dit seizoen voor de Japanse club Toyoda Gosei Trefuerza. Bron: ANP 16 maart 2009 Noot van de redactie: Michael Olieman heeft zich na zijn Japanse jaar nu verbonden aan een volleybalclub in Italië
6 Dr. Snijder gaf de volgende voorbeelden van de goede resultaten na behandeling met Bevacizumab: Patiënt 1: Vaatafwijkingen in de alvleesklier, welke niet konden worden geëmboliseerd. Het advies luidde: kleine maaltijden en vetarm dieet. Na toepassing van Bevacizumab heeft de patiënt nu veel minder pijn, neemt zijn gewicht toe, nemen de teleangiëctasiën op de huid af en is hij weer aan het werk. Patiënt 2: Vaatafwijkingen in de lever, waardoor grote bloedstroming naar het hart, waardoor hartfalen. Er werd een levertransplantatie overwogen. Bevacizumab gaf spectaculaire vooruitgang: de vaatafwijkingen in de lever zijn nagenoeg weg. Patiënt 3: Ernstige neusbloedingen en twee longvaatafwijkingen. Na behandeling met Bevacizumab geen ernstige neusbloedingen meer. Patiënt 4: Deze oogarts paste Becacizumab zelf met een neusspray toe en heeft geen neusbloedingen meer. Bevacizumab is een duur medicijn en dus niet interessant voor de zorgverzekeraar. Het moet officieel intraveneus worden toegediend. Toepassing via neusdruppels kent deze beperkingen niet. De effecten op lange termijn zijn niet bekend. Conclusies: Het inzicht in vaatvorming en reparatie bij beschadiging op moleculair niveau wordt steeds duidelijker, dus in theorie komen medicamenteuze behandelingsmogelijkheden dichterbij, maar e.e.a. staat nog in de kinderschoenen. Desgevraagd vanwege de misvormingen die Thalidomide indertijd bij ongeboren babies veroorzaakte: het is niet bekend hoe lang deze medicatie bij ROW kan worden toegepast, maar het team heeft na twee maanden gebruik effecten geconstateerd. Fluimicil blijkt bij een klein deel van de patiënten veel effect te hebben en bij een ander deel niet. De ernst van de bloedneuzen is wel verminderd. De heer H. Van Beek hield vervolgens onder het agendapunt Kritiek op functioneren St. Antoniusziekenhuis? een pleidooi voor SWORO, de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Rendu Osler. SWORO is zeer gediend met meer donoren. Potentiële donoren kunnen zich oriënteren op de website SWORO. Verpleegkundige Elly Vermorken besloot dit punt met een uiteenzetting over haar werkwijze m.b.t. agendavoering. Een planning voor screening komt bijvoorbeeld heel moeizaam tot stand: Alle specialisten dienen voor één afspraak aanwezig te zijn! Aan de hand van ter vergadering verstrekte evaluatieformulieren kunnen de patiënten hun ideeën, klachten en adviezen over deze informatiebijeenkomsten en de zorgverlening van het ROW-team van het St. Antonius Ziekenhuis indienen. Desgevraagd deelde Dr. C.J.J. Westermann mede dat het St. Antonius Belgische ROW-patiënten in behandeling neemt. Er is geen ROW-centrum in België. Belgische patiënten moeten wel eerst toestemming vragen aan hun verzekeringsmaatschappij, ook voor het DNA-onderzoek. Medische verklaring bij interview Michael Olieman Wat gebeurt er precies bij embolisaties in de long? Pulmonale AVM s (dat zijn bloedvatafwijkingen in de long bij de ziekte van ROW) komen vanwege de grote kans op complicaties (zoals een hersenabces) bijna altijd voor behandeling in aanmerking. Deze behandeling bestaat uit embolisatie van het toevoerende bloedvat. Dit leidt tot verschrompeling van de PAVM. De behandeling vindt onder plaatselijke verdoving plaats en de resultaten zijn in handen van een ervaren interventieradioloog goed. De patiënt ziet tijdens de operatie op het röntgenscherm wat er gebeurt. Hij ziet dus ook de catheter door het hart gaan. Dat heeft bij Michael Olieman uiteraard ten onrechte de in het interview genoemde suggestie gewekt dat het hart werd doorboord. Welke medische gevolgen zou een val of een duik naar de bal kunnen hebben? Ter geruststelling: de coils in de long zullen niet losraken door een val. Valpartijen zouden mogelijk wel tot nieuwe bloedvatafwijkingen kunnen leiden, bijv. in de hersenen. De medici weten niet hoe een AVM ontstaat, maar de gedachte is dat daar eerst een beschadiging van de bloedvaten aan vooraf gaat, waarna deze bloedvaten door het genetisch defect zich niet goed kunnen herstellen. Je zou daar dan wel minimaal een hersenschudding bij moeten hebben, aldus Dr. C.J.J. Westermann van het St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein. 6 Drs. Inge van den Broek van De Hart&Vaatgroep presenteerde tenslotte bij het punt Hoe ga ik in gesprek met mijn (huis)arts over ROW? de onlangs verschenen brochure Informatie voor de huisartsover de ziekte van Rendu Osler Weber. Deze is samen met het Nederlands Huisartsen Genootschap en de Vereniging Samenwerkende Ouder- en Patiëntenorganisaties specifiek voor de huisarts ontwikkeld vanwege de zeldzaamheid van ROW en gericht op huisartsen. De brochure is ter overhandiging aan hun arts
7 toegezonden aan de geregistreerde ROW-patiënten. Van de bijgevoegde enquete-formulieren waren tot dan toe nog maar 15 ex. geretourneerd; er werd dringend verzocht de formulieren alsnog ingevuld in te leveren. De reacties van de huisartsen bleken heel verschillend en varieerden van geen enkele reactie, een goede reden voor kennismaking resp. vervolg-bezoek (soms bij redelijk veel kennis van ROW), tot enthousiasme en adviezen voor informatie via de NHG-website. Een Arbo-arts zei alles al te weten en legde de brochure vervolgens opzij... De overwegend positieve reacties stemden tot blijdschap, de andere reacties leidden tot het advies zelf het initiatief voor een gesprek te nemen. Voorgesteld c.q. afgesproken werd dat met het NHG wordt opgenomen dat: de brochure duidelijker wordt aangegeven op de website, er een enqueteformulier voor huisartsen wordt verstrekt en e.e.a. wordt geëvalueerd. De brochure, die ter vergadering werd verstrekt aan geïnteresseerden, is te downloaden op Een lijst met tips voor gebruik van de brochure lag ter vergadering beschikbaar. Dr. C.J.J. Westermann en Riet Alaverdy-van der Knijff werden als auteur resp. redactielid hartelijk en met een presentje bedankt voor hun inzet. N.B. Indien een PAVM bestaat of niet is uitgesloten, is antibiotische profylaxe volgens de richtlijnen van de Nederlandse Hartstichting voorgeschreven bij niet-steriele ingrepen. De antibiotische profylaxe dient ter voorkoming van abcessen. Tenslotte werd de mogelijkheid geboden vragen te stellen aan het panel, waarbij de volgende informatie werd verstrekt: 1. Theoretisch komt kanker bij ROW minder voor, omdat een gezwel bloedtoevoer nodig heeft, die bij ROW is verminderd. Er is echter nooit onderzoek naar gedaan. 2. De neus bloedt minder wanneer deze vochtig of vettig wordt gehouden. Patiënten gebruiken verschillende soorten neuszalf of creme. KNO-arts Dr. Disch schrijft Sofradex voor, dat ontstekingsremmend is en ook de neus vochtig houdt. 3. EPO-behandeling is voor ROW geen noodzakelijke stap, wel voor andere aandoeningen. Ingeval een ROW-patiënt zo n andere aandoening heeft wordt het ingewikkeld. 4. De resusfactor is niet van invloed op de ernst van bloedingen. 5. ROW slaat geen geslacht over en kan dus niet worden doorgegeven door een persoon uit een ROW-familie die zelf geen ROW heeft. 6. Livial, dat bij een aanwezige goede resultaten geeft, veroorzaakt geen borstkanker maar bij aanwezigheid van deze ziekte groeit het gezwel door Livial (en elke andere hormonale pil) wel harder. 7. Bij ROW-1 wordt screening op bloedvatafwijkingen in de hersenen geadviseerd vanwege een na Canadees onderzoek gesuggereerde kortere levensverwachting indien niet behandeld, maar er wordt niet op aangedrongen. Hersenvaatafwijkingen geven vaak geen klachten, soms epileptische aanvallen. Hoofdpijn en migraine worden vaak niet veroorzaakt door vaatafwijkingen in het hoofd. Wel blijkt na behandeling van vaatafwijkingen in de longen afname van migraine. 8. Indien er een klein bloedpropje door een afwijkend bloedvat in de hersenen gaat kan dat een beroerte of TIA veroorzaken, maar de meest voorkomende oorzaak van TIA s zijn aderverkalking in de hersenslagaders en hartproblemen. 7
8 9. IJzermedicatie is een zaak van balans. Er kan sprake zijn van stapeling van ijzer indien dat wordt geslikt bij weinig bloedverlies. 10. Bij terugkeer van ernstige maag- en darmbloedingen waarbij ijzermedicatie wordt toegepast, wordt men verzocht contact op te nemen met Dr. R.J. Snijder. 11. Een aanwezige ROW-patiënt meldt dat hij na diarree en koliek een zeer ernstige vergiftiging door coli-bacteriën kreeg, die door darmlaesies in de bloedbaan waren gekomen. De bijeenkomst wordt gesloten door Dr. J.J. Mager, die de aanwezigen dankt voor de aandacht en de interactieve actie. Verslag: M.L. Alaverdy-van der Knijff (onder verantwoordelijkheid van Dr. C.J.J. Westermann) Dr. C.J.J. Westermann, geflankeerd door overige leden van het ROW-team van het St. Antonius Ziekenhuis, verstrekt aanvullende informatie tijdens het vragenuurtje 8 Oproep ROW-tips Zou u tips met ons willen delen? Wij maken voor de Nieuwsbrief in mei een overzicht met tips en ideeën en willen onze ervaringen graag met u delen. U kunt uw tip (graag onder vermelding van 'Tip ROW ) mailen naar: info@hartenvaatgroep.nl of opsturen aan: Hart&Vaatgroep Diagnosegroep ROW Postbus ZJ Soesterberg
Verslag informatiebijeenkomst over Rendu Osler Weber (ROW) dd
Verslag informatiebijeenkomst over Rendu Osler Weber (ROW) dd. 26.9.2009 De zesde 2-jaarlijkse informatiebijeenkomst over de ziekte van Rendu Osler Weber, georganiseerd door De Hart&Vaatgroep en het ROW-team
Nadere informatieHersenonderzoek bij de ziekte van Rendu-Osler-Weber
LONGGENEESKUNDE Hersenonderzoek bij de ziekte van Rendu-Osler-Weber ONDERZOEK U wordt op dag om uur verwacht op de poli/afdeling. Als u verhinderd bent, wilt u dit dan tijdig melden en een nieuwe afspraak
Nadere informatieVERSLAG 7 e PATIENTENDAG RENDU OSLER WEBER (ROW) DD. 1 OKTOBER 2011
VERSLAG 7 e PATIENTENDAG RENDU OSLER WEBER (ROW) DD. 1 OKTOBER 2011 Een prachtige en warme dag was het, die eerste zaterdag van oktober j.l. Een dag om naar de verkoelende waterkant te gaan. Toch stroomde
Nadere informatieDe ziekte van Rendu Osler Weber (ROW) Officiële naam: Hereditaire Hemorrhagische Teleangiëctasieën (HHT)
De ziekte van Rendu Osler Weber (ROW) Officiële naam: Hereditaire Hemorrhagische Teleangiëctasieën (HHT) Inhoudsopgave Wat is Rendu Osler Weber? Wat is Rendu Osler Weber (ROW)? 3 Wanneer heb ik ROW? 5
Nadere informatieNieuwsbrief RENDU-OSLER-WEBER nr. 9 februari 2014. Een uitgave van de diagnosegroep ROW in samenwerking met het St. Antonius Ziekenhuis
Nieuwsbrief RENDU-OSLER-WEBER nr. 9 februari 2014 Een uitgave van de diagnosegroep ROW in samenwerking met het St. Antonius Ziekenhuis Rubrieken: Van de voorzitter Verslag 8 e ROW-Patiëntendag Oproep deelnemers
Nadere informatieSaunder s plastiek en Argonplasma
KNO Saunder s plastiek en Argonplasma bij de ziekte van ROW BEHANDELING Saunder s plastiek en Argonplasma Mensen met de ziekte van Renu-Osler-Weber (ROW) hebben vaak bloedneuzen. De bloedvaatjes in hun
Nadere informatieHoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli?
INTERVIEW d.d. 28 december 2009 Coeliakiepoli Op het interview-wenslijstje van Nynke en Zara staat Dr. Luisa Mearin. Zij is kinderarts MDL in het LUMC te Leiden en heeft als eerste met haar collega s in
Nadere informatiePlenaire opening. Themamiddag Wil ik het weten? En dan? 28 september 2013
Plenaire opening Themamiddag Wil ik het weten? En dan? 28 september 2013 Opening door Anke Leibbrandt Iedereen wordt van harte welkom geheten namens de BVN en de programmacommissie erfelijkheid (betrokken
Nadere informatieKeel-, Neus- en Oorheelkunde. Neusbloeding. www.catharinaziekenhuis.nl
Keel-, Neus- en Oorheelkunde Neusbloeding www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Oorzaken van een spontane neusbloeding... 3 1. Neusbloeding waarbij de oorzaak in de neus zelf ligt... 3 2. Neusbloeding door
Nadere informatieINFORMATIEBULLETIN DIAGNOSEGROEP RENDU-OSLER-WEBER NUMMER 7 OKT. 2012
INFORMATIEBULLETIN DIAGNOSEGROEP RENDU-OSLER-WEBER NUMMER 7 OKT. 2012 Inhoud: Van de redactie Thalidomide (Softenon) en ROW door Dr. C.J.J. Westermann Van neusbloedingen tot levertransplantatie door Ria
Nadere informatieKlinische Genetica. Erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting
Klinische Genetica Erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting Klinische Genetica Inhoud Inleiding 3 Een verzoek om erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting 3 Wachten op de uitslag 3 Kosten 4 Het doel van
Nadere informatieKinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. De ziekte van Rendu-Osler-Weber
De ziekte van Rendu-Osler-Weber Wat is de ziekte van Rendu-Osler-Weber? De ziekte van Rendu-Osler-Weber is een erfelijke ziekte waarbij kleine bloedvaatjes wijder zijn dan zo moeten waardoor ze zichtbaar
Nadere informatieInhoud. Diagnosegroep Rendu Osler Weber. Nieuwsbrief Nummer 3 november 2010
Riet Ria Van de redactie Drie interviews treft u aan in deze derde Nieuwsbrief-ROW. Twee van eigen hand en één overgenomen uit Cicero, het magazine van het Leids Universitair Medisch Centrum. Dit laatste
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Dilaterende Cardiomyopathie Een dilaterende cardiomyopathie (DCM) is een aandoening waarbij de hartspier is verwijd. Dit gaat doorgaans gepaard met het dunner worden van de hartspier. Geschat wordt dat
Nadere informatie18 december 2013. 1 van 10. Op vakantie na een niertransplantatie; NP online enquête
Op vakantie na een niertransplantatie; NP online enquête Nierpatiënten Perspectief online is een internetpanel voor mensen met een nierziekte*, naasten van nierpatiënten en nierdonoren. Zij kunnen via
Nadere informatielongembolie patiënteninformatie
patiënteninformatie longembolie Bij u is het vermoeden van en longembolie, of is de diagnose longembolie gesteld. Wat is een longembolie eigenlijk? Hoe ontstaat een longembolie en hoe kan het worden behandeld?
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Hypertrofische Cardiomyopathie Een hypertrofische cardiomyopathie (HCM) is een erfelijke aandoening waarbij de hartspier, met name het tussenschot tussen de hartkamers, is verdikt. Een verdikking van de
Nadere informatieVerzekeringen & erfelijkheid
Verzekeringen & erfelijkheid U wilt een levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten? Hier vindt u de www.bpv.nl antwoorden op veelgestelde vragen over erfelijkheid en het aanvragen van een verzekering.
Nadere informatieWil ik het wel weten?
Wil ik het wel weten? Vera Hovers en Joyce de Vos-Houben 3 oktober 2015 Wil ik het wel weten? De consequenties van erfelijkheidsonderzoek Vera Hovers en dr. Joyce de Vos-Houben Genetisch consulenten polikliniek
Nadere informatiePatiëntgerichte zorg voor mensen met gevorderde kanker of een ernstige chronische aandoening
Patiëntgerichte zorg voor mensen met gevorderde kanker of een ernstige chronische aandoening Wat zijn uw ervaringen? Informatie voor mantelzorgers Wat houdt het onderzoek in? Er kan nog veel verbeteren
Nadere informatieWaar kent u Medisch Centrum Breda van? Huidige behandelingen en medicatie: ja nee
Medische / anesthesie vragenlijst Persoonsgegevens: Naam : m / v Voornaam : Adres : Postcode : Woonplaats : Geb.datum : BSN : Telefoon : Mobiel : Emailadres : Beroep : Huisarts : Adres: Verzekering : Nummer
Nadere informatieNEUZEN NAAR NIEUWS OVER DE ZIEKTE VAN RENDU-OSLER-WEBER
VAN DE REDACTIE Voor u ligt alweer onze vierde Nieuwsbrief, met dank aan Dr. C.J.J. Westermann van het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein voor de begeleiding op medisch gebied. Het kan niet anders of
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Aritmogene Cardiomyopathie Een aritmogene cardiomyopathie (ACM) is een aandoening waarbij de hartspier deels wordt vervangen door vet- of bindweefsel. Meestal is bij deze aandoening voornamelijk de rechterhartkamer
Nadere informatiep a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 2
Longembolie Inleiding U bent opgenomen in het ziekenhuis en de arts heeft bij u de diagnose longembolie gesteld. De informatie in deze brochure is bedoeld als aanvulling op het gesprek met uw arts. In
Nadere informatieUMC St Radboud. Schisis: Erfelijkheidsadvisering. jong-volwassenen
UMC St Radboud Schisis: Erfelijkheidsadvisering voor jong-volwassenen Patiënteninformatie Voor wie is deze folder bedoeld? Deze folder gaat over schisis en erfelijkheid en is vooral bedoeld voor jong-volwassenen
Nadere informatiePatienteninformatiebrief. De Rapid studie
Patienteninformatiebrief De Rapid studie Studie waarin de standaard dotter behandeling met stent voor een vernauwde of afgesloten bovenbeenslagaders wordt vergeleken met een Paclitaxel gecoate dotter ballon
Nadere informatieWat is Cystic Fibrosis? Hoe krijg je Cystic Fibrosis? Hoeveel mensen hebben Cystic Fibrosis? Hoe ontdekken ze Cystic Fibrosis? Cystic Fibrosis in het
1 Wat is Cystic Fibrosis? Hoe krijg je Cystic Fibrosis? Hoeveel mensen hebben Cystic Fibrosis? Hoe ontdekken ze Cystic Fibrosis? Cystic Fibrosis in het kort 2 Cystic Fibrosis = CF = Taaislijmziekte Cystic
Nadere informatieVerwijderen van neuspoliepen onder algehele anesthesie
Verwijderen van neuspoliepen onder algehele anesthesie Inleiding De KNO-arts heeft met u besproken dat uw neuspoliepen klachten veroorzaken. Daarom heeft de KNO-arts u voorgesteld om de neuspoliepen te
Nadere informatieNieuwsbrief Rendu Osler Weber
Page 1 of 16 Wordt deze nieuwsbrief niet goed weergegeven? Bekijk de online versie. Nieuwsbrief Rendu Osler Weber in samenwerking met Nummer 5, november 2011 Inhoud Van de redactie Verslag 7e Patiëntendag
Nadere informatieINFORMATIEBULLETIN RENDU-OSLER-WEBER NUMMER 8 JULI 2013
INFORMATIEBULLETIN RENDU-OSLER-WEBER NUMMER 8 JULI 2013 Inhoud: Van de redactie, waaronder de komende ROW-Patiëntendag Behandeling van PAVM s Oproep inzake onderzoek naar PAVM s middels MRI Ingreep volgens
Nadere informatieNeus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen
Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind
Nadere informatieDe beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen?
zorgwijzer 2013/2014 Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! De beste zorg vinden? Uw verzekering snel en digitaal regelen? Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Inhoudsopgave 4 Regel uw verzekering
Nadere informatieSTICHTING OPSPORING FAMILIAIRE HYPERCHOLESTEROLEMIE (StOEH) BEVOLKINGSONDERZOEK ERFELIJK VERHOOGD CHOLESTEROLGEHALTE IN FAMILIES
STICHTING OPSPORING FAMILIAIRE HYPERCHOLESTEROLEMIE (StOEH) BEVOLKINGSONDERZOEK ERFELIJK VERHOOGD CHOLESTEROLGEHALTE IN FAMILIES De StOEH heeft ten doel personen met deze Familiaire Hypercholesterolemie
Nadere informatiePATIËNTINFORMATIE STUDIE NAAR HET EFFECT VAN INTRA ARTERIËLE
PATIËNTINFORMATIE STUDIE NAAR HET EFFECT VAN INTRA ARTERIËLE BEHANDELING OP DE GEZONDHEIDSTOESTAND BIJ EEN HERSENINFARCT Geachte heer / mevrouw, Wij vragen u vriendelijk om mee te doen aan een medisch
Nadere informatieMaatschap Cardiologie. Bacteriële of virale pericarditis Ontsteking van het hartzakje
Maatschap Cardiologie Ontsteking van het hartzakje Algemeen U heeft van de arts te horen gekregen dat bij u pericarditis is geconstateerd. De arts heeft u verteld wat de aandoening inhoudt en welke behandeling
Nadere informatieInleiding Deze folder geeft u een overzicht van het traject TIA straat.
TIA-straat 2 Inleiding Deze folder geeft u een overzicht van het traject TIA straat. Wat is er precies aan de hand? Uw huisarts heeft u verwezen naar de neuroloog omdat u symptomen heeft (gehad) die op
Nadere informatiePatiënteninformatie. Arterioveneuze malformatie (AVM)
Patiënteninformatie Arterioveneuze malformatie (AVM) Inhoud Inleiding... 3 Informatie over het ziektebeeld... 3 Definitie... 3 Symptomen... 4 Diagnose... 5 Behandeling... 5 Stereotactische radiochirurgie...
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Non-compactie Cardiomyopathie Een non-compactie cardiomyopathie (NCCM) is een aandoening waarbij er diepe groeven in de hartspier zitten. NCCM kan het enige verschijnsel zijn, maar kan ook worden gevonden
Nadere informatieNieuws uit Dubrovnik VERSLAG 10 E LANDELIJKE PATIËNTENDAG RENDU-OSLER-WEBER
VERSLAG 10 E LANDELIJKE PATIËNTENDAG RENDU-OSLER-WEBER In juni dit jaar vond in Dubrovnik het 12 e internationale congres plaats over de ziekte van Rendu-Osler-Weber (ROW). Gedurende vier dagen deelden
Nadere informatieRiet Alaverdy-van der Knijff, voorzitter Diagnosegroep ROW
Nieuwsbrief RENDU-OSLER-WEBER nr. 16, mei 2017 Inhoud: 1. Van de voorzitter 2. De 10 e ROW Patiëntendag op 28 oktober 2017 3. Dr. C.J.J. (Kees) Westermann nu echt met pensioen 4. Afscheid van Nederlands
Nadere informatiepre-operatieve vragenlijst
pre-operatieve vragenlijst patiënt etiket 1. Zijn er problemen met de Nederlandse taal? 2. Bent u anders dan voor de klacht waarvoor u bij annatommie bent onder behandeling van uw huisarts? Indien ja,
Nadere informatieInformatiebrief GRAFITI-studie
Informatiebrief GRAFITI-studie Titel van het onderzoek GRAFITI-studie: onderzoek naar de groei van agressieve fibromatose. Geachte heer/mevrouw, Wij vragen u vriendelijk om mee te doen aan een medisch-wetenschappelijk
Nadere informatieInformatie over Exoom sequencing
Informatie over Exoom sequencing Exoom sequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over dit onderzoek. De volgende onderwerpen komen aan bod: Om de
Nadere informatieMaatschap Keel-, Neus- en Oorheelkunde. Inwendige neuscorrectie
Maatschap Keel-, Neus- en Oorheelkunde Plaats Op de dag van de ingreep meldt u zich bij de receptie (hoofdingang). U wordt naar de verpleegafdeling gebracht. Een verpleegkundige houdt met u een opnamegesprek
Nadere informatieKanker in de familie.
Inhoud workshop Kanker in de familie. Dr. Margreet Ausems klinisch geneticus UMCU Introductie Verwachtingen deelnemers Achtergrondinformatie (cijfers!) Hoe ontstaat kanker? Erfelijke kanker en erfelijkheidsonderzoek
Nadere informatieHoe informeer ik mijn familie bij erfelijke of familiaire aanleg voor kanker?
Hoe informeer ik mijn familie bij erfelijke of familiaire aanleg voor kanker? Brochure voor patiënten en familieleden Inhoud 1. Inleiding 2. Erfelijke en familiaire kanker 3. Waarom familie informeren?
Nadere informatieOperaties aan de neus
KNO Operaties aan de neus BEHANDELING Operaties aan de neus U komt binnenkort naar het St. Antonius Ziekenhuis voor een operatie aan uw neus. In deze folder leest u meer over de reden voor deze ingreep,
Nadere informatieKlinische Genetica. Plots overlijden
Klinische Genetica Plots overlijden Klinische Genetica Inleiding In uw familie zijn een of meerdere personen op jonge leeftijd plotseling overleden. Plots overlijden op jonge leeftijd heeft vaak met het
Nadere informatieONDERZOEK IN VLOKKEN OF VRUCHTWATER BIJ ECHOAFWIJKINGEN
ONDERZOEK IN VLOKKEN OF VRUCHTWATER BIJ ECHOAFWIJKINGEN ONDERZOEK IN VLOKKEN E VRUCHTWATER BIJ ECHOAFWIJKINGEN Afdeling Genetica UMCG 2 Onderzoek in vlokken of in vruchtwater bij echoafwijkingen. U bent
Nadere informatieDe beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen?
2013/2014 Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! De beste zorg vinden? Uw verzekering snel en digitaal regelen? Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Inhoudsopgave 4 Uw verzekering snel en digitaal
Nadere informatieAlles weten over uw aandoening
n i e u w s b r i e f In de schijnwerpers: Lydia Geluk, Senior Het is erg inspirerend om te werken met ons team van internationale collega s en medisch specialisten van over de hele wereld, allemaal met
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Hypertrofische Cardiomyopathie Een hypertrofische cardiomyopathie (HCM) is een erfelijke aandoening waarbij de hartspier, met name het tussenschot tussen de hartkamers, is verdikt. Een verdikking van de
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Het lange QT-syndroom Het lange QT-syndroom (LQTS) is een erfelijke aandoening waarbij de elektrische functie van het hart is verstoord. Hierdoor is er een verhoogd risico op hartritmestoornissen. Het
Nadere informatieInformatie over een hersenabces en de behandeling
Informatie over een hersenabces en de behandeling Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Het hersenabces 1 Behandeling van een hersenabces 2 De opnamedag 3 Behandeling 3 Het herstel 3
Nadere informatieFXTAS een neurologische aandoening in verband met fragiele X. Informatie voor mensen met de fragiele X premutatie, behandelaars en andere betrokkenen
FXTAS een neurologische aandoening in verband met fragiele X Informatie voor mensen met de fragiele X premutatie, behandelaars en andere betrokkenen Een uitgave van de Fragiele X Vereniging Nederland Wat
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Het Brugada-syndroom Het Brugada-syndroom (BrS) is een aandoening waarbij de elektrische functie van het hart is verstoord. Op het elektrocardiogram (ECG of hartfilmpje) is de aandoening meestal te herkennen.
Nadere informatieTia Service Radboud universitair medisch centrum
Tia Service Inleiding In overleg met uw behandelend arts bent u doorverwezen naar de TIA poli op de polikliniek Neurologie of Spoedeisende Hulp van het Radoudumc. Dit omdat u kortgeleden mogelijk kortdurend
Nadere informatiekno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Duizeligheid
kno haarlemmermeer specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Duizeligheid Wat is duizeligheid? Normaal gesproken krijgt ieder mens voortdurend informatie over de ruimte om zich heen en over de positie
Nadere informatieAVM (vaatmalformatie)
AVM (vaatmalformatie) Inleiding Een arterio-veneuze malformatie (AVM) is een vaatafwijking, waarbij er sprake is van een abnormale kortsluiting tussen slagaders (arterieel) en aders (veneus). Normaal voert
Nadere informatieInformatie voor de ouder(s) /verzorger(s) voor de studie: Etiologie, beloop en lange termijn gevolgen van de ziekte van Kawasaki
Informatie voor de ouder(s) /verzorger(s) voor de studie: Etiologie, beloop en lange termijn gevolgen van de ziekte van Kawasaki Beste ouder(s) / verzorger(s), In het kader van onze studie naar de ziekte
Nadere informatieNIEUWSBRIEF NR. 20, MEI 2019
NIEUWSBRIEF NR. 20, MEI 2019 Inhoud: 1. Van de voorzitter 2. Noteert u: 11 e Landelijke Patiëntendag ROW op zaterdag 2 november a.s.! 3. De oprichting van een ROW-Centrum in Winnipeg, Canada 4. Screening
Nadere informatieAuteur: A. Franx Redacteur: dr. E. Bakkum Bureauredacteur: Jet Quadekker
1 Prenatale screening Onderzoek naar aangeboren aandoeningen in het begin van de zwangerschap Commissie Patiënten Voorlichting NVOG I.s.m. Erfocentrum en VSOP Auteur: A. Franx Redacteur: dr. E. Bakkum
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Dilaterende Cardiomyopathie Een dilaterende cardiomyopathie (DCM) is een aandoening waarbij de hartspier is verwijd. Dit gaat doorgaans gepaard met het dunner worden van de hartspier. DCM kan veel verschillende
Nadere informatieLogboek. Polikliniek hartfalen
Logboek Polikliniek hartfalen Inleiding Uw cardioloog heeft u naar de hartfalenpolikliniek verwezen. De hartfalenverpleegkundige is er om u te begeleiden hoe u met uw hartklachten om kunt gaan. Hij/zij
Nadere informatiePrivé omstandigheden Gehuwd Samenwonend Alleenstaand
! Puf-Fit! Intake formulier zwangerfit tijdens zwangerschap theorie complete cursus training per maand Alle informatie wordt vertrouwelijk behandeld en zal niet zonder toestemming van de cursist worden
Nadere informatieProf. dr. C.M. Bilardo, gynaecoloog/perinatoloog (UMCG, Groningen) 050-3613028 M. Bakker arts-onderzoeker UMCG Groningen 050-3613028
Geachte mevrouw, U heeft gekozen voor de nekplooimeting, of u heeft een medische reden om een vroege uitgebreide echo te ondergaan. Dit betekent dat er voor de 14 e week van de zwangerschap een echo bij
Nadere informatieDomino-effect. Gevolgen van diabetes
Domino-effect Het gevaar van complicaties is dat ze pas na jaren optreden. Bovendien heeft diabetes een domino-effect. Vanaf dat je één aandoening hebt, zijn deze een trigger voor meerdere aandoeningen.
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 5 jaar.
Niet-technische samenvatting 2015129-1 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Evaluatie en behandeling van pulmonale arteriële hypertensie. 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal
Nadere informatieLogboek Polikliniek hartfalen
Logboek Polikliniek hartfalen Inleiding Uw cardioloog heeft u naar de hartfalenpolikliniek verwezen. De hartfalenverpleegkundige is er om u te begeleiden hoe u met uw hartklachten om kunt gaan. Hij/zij
Nadere informatieintracytoplasmatische sperma-injectie (ICSI)
patiënteninformatie intracytoplasmatische sperma-injectie (ICSI) ICSI is een afkorting van intracytoplasmatische sperma-injectie. ICSI is een vorm van reageerbuisbevruchting. Bij een ICSI-behandeling brengt
Nadere informatieOperatie aan de halsslagader Carotisdesobstructie
Operatie aan de halsslagader Carotisdesobstructie Ziekenhuis Gelderse Vallei U wordt binnenkort opgenomen wegens een operatie aan uw halsslagader. Deze folder is bedoeld als aanvulling op de mondelinge
Nadere informatiezorgwijzer Zorg of advies nodig? CZ wijst u de weg 2012/2013 Weet u waar u de beste zorg kunt krijgen? Uw verzekering snel en digitaal regelen
zorgwijzer 2012/2013 Weet u waar u de beste zorg kunt krijgen? Uw verzekering snel en digitaal regelen Zorg of advies nodig? CZ wijst u de weg Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Toen mijn vriendin
Nadere informatieuw medisch dossier patiënteninformatie
patiënteninformatie uw medisch dossier Uw behandelend arts heeft een medisch dossier over u aangelegd. Dat is nodig voor een goede behandeling en verzorging. Maar hoe gaat het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis
Nadere informatieLongembolie. Longgeneeskunde
Longembolie Longgeneeskunde Inleiding U bent in het ziekenhuis opgenomen met een longembolie. In deze folder leest u meer over wat een longembolie is en hoe uw behandeling er uit ziet. Uw behandelend longarts
Nadere informatieTrombose. Een klein bloedpropje met (soms) grote gevolgen
Trombose Een klein bloedpropje met (soms) grote gevolgen Bijna een op de twee Nederlanders sterft direct of indirect aan de gevolgen van trombose. Sommigen krijgen trombose als gevolg van hun leefstijl,
Nadere informatieIk ga jullie vertellen over het Noonan syndroom en wat dat betekent voor mij! Noonan Syndroom In 1963 is dit syndroom voor het eerst door Jacqueline Noonan ontdekt. Ze hebben daarom dit Syndroom naar haar
Nadere informatieCentrum voor Vroege Hart en Vaatziekten (CVHV)
Centrum voor Vroege Hart en Vaatziekten (CVHV) Het Centrum voor Vroege Hart- en Vaatziekten (CVHV) is een multidisciplinaire spreekuur voor patiënten die al op jonge leeftijd (onder de 50 jaar) te maken
Nadere informatieEen longembolie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Een longembolie U heeft een longembolie gehad en bent hiervoor opgenomen bij Rijnstate. In deze folder leest u meer over een longembolie, de behandeling ervan en adviezen voor thuis. Neem altijd uw verzekeringsgegevens
Nadere informatieTIA en dan. Transient ischemisch attack
TIA en dan Transient ischemisch attack Een TIA (transient ischemisch attack) is een plotseling optredende neurologische uitval (voorbijgaande beroerte). Dit komt door een tijdelijke afsluiting van een
Nadere informatieRapport. Rapport over een klacht over de Sociale Verzekeringsbank te Zaanstad. Datum: 5 februari 2015 Rapportnummer: 2015/021
Rapport Rapport over een klacht over de Sociale Verzekeringsbank te Zaanstad. Datum: 5 februari 2015 Rapportnummer: 2015/021 2 Klacht Verzoekster klaagt erover dat de Sociale Verzekeringsbank (SVB) is
Nadere informatieProfessor dr. E van Leeuwen Dr. W Dekkers Dr. M Dees
Professor dr. A van der Heide Dr. L van Zuylen Drs. E Geijteman Professor dr. E van Leeuwen Dr. W Dekkers Dr. M Dees Professor dr. Zuurmond Dr. R Perez Drs. B Huisman Medicatiemanagement in de laatste
Nadere informatieNaam: Geboortedatum: 3a. Hebt U een acuut reuma gehad? (II) (I)
Naam: Geboortedatum: Op dit vragenformulier komen vragen voor, over Uw gezondheid, die gevoelsmatig niet direct van belang lijken te zijn voor de mondhygiënist. Maar ook vragen over Uw gezondheid en medicijngebruik,
Nadere informatieMedischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon
Medischwetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon Inhoud Inleiding 5 Medisch-wetenschappelijk onderzoek 6 Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek? Wat zijn proefpersonen? Wie
Nadere informatieDiep veneuze trombose
Diep veneuze trombose Wat is trombose? Trombose is een bloedstolsel (bloedprop) in een bloedvat. Door groei van het stolsel kan het bloedvat verstoppen en uiteindelijk volledig afgesloten raken. Van dit
Nadere informatiePlatelet Transfusion in Cerebral Haemorrhage PATCH
Platelet Transfusion in Cerebral Haemorrhage PATCH Patiënten-informatie bij het onderzoek naar de behandeling van een hersenbloeding bij patiënten die bloedplaatjes remmende medicijnen gebruiken Geachte
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Bypassoperatie. Bloedvatoverbruggingsoperatie
PATIËNTEN INFORMATIE Bypassoperatie Bloedvatoverbruggingsoperatie 2 PATIËNTENINFORMATIE Deze folder geeft een globaal overzicht van de operatieve behandeling bij arterieel vaatlijden aan de benen. Uw persoonlijke
Nadere informatiePulmonologie. Pneumothorax
Pulmonologie Pneumothorax 1 2 INHOUDSOPGAVE Inleiding 4. Wat is een pneumothorax 4. Oorzaken van een pneumothorax 5. Wat zijn de klachten 5. De behandeling 6. Leefregels 7. Tot slot 7. 3 Inleiding U bent
Nadere informatieLongembolie. Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 1117
Longembolie Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 1117 Inleiding U bent in het ziekenhuis opgenomen met een longembolie. In deze folder leest u meer over wat een longembolie is en hoe uw behandeling
Nadere informatieNVOG Voorlichtingsbrochure GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED
NVOG Voorlichtingsbrochure GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1 GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1. Achtergrond 2.
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek en -voorlichting
Klinische Genetica Erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting Inhoud Inleiding Een verzoek om erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting 1 Wachten op de uitslag 2 Het doel van erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting
Nadere informatieAfwegingen bij de keuze voor ICSI. Polikliniek Gynaecologie Route 48
Afwegingen bij de keuze voor ICSI Polikliniek Gynaecologie Route 48 0 De inhoud van deze voorlichtingsfolder is samengesteld door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Deze folder
Nadere informatieOntstoken zweetklier (Hidradenitis)
Ontstoken zweetklier (Hidradenitis) Uw behandelend arts heeft een ontsteking van een zweetklier (hidradenitis) bij u geconstateerd. In deze folder vindt u informatie over deze aandoening en de behandelingsmogelijkheden
Nadere informatieEen onderzoek naar de werkzaamheid van assisted hatching
Een onderzoek naar de werkzaamheid van assisted hatching Inleiding Geachte heer/mevrouw, Wij vragen u vriendelijk om mee te doen aan een medisch-wetenschappelijk onderzoek naar de werkzaamheid van assisted
Nadere informatieBaseline patiënten enquête. PACYFIC studie - Baseline patiënten enquête -
PACYFIC studie - Baseline patiënten enquête - 1 Instructies en toelichting Hartelijk dank voor uw deelname aan de PACYFIC studie patiënten enquête. Met deze vragenlijst willen wij evalueren hoe u, als
Nadere informatieNet de diagnose gekregen
Net de diagnose gekregen Vragen die u kunt stellen Hieronder vindt u een lijst met vragen die in verschillende stadia van het onderzoek, de behandeling en de verzorging van patiënten van pas komen. Deze
Nadere informatieWat is Familiaire Exsudatieve Vitreoretinopathie?
Wat is Familiaire Exsudatieve Vitreoretinopathie? U hebt te horen gekregen dat er bij u (of uw kind) mogelijk sprake is van familiaire exsudatieve vitreoretinopathie (FEVR). FEVR is een, weinig bekende,
Nadere informatieGeneesmiddelen bij zwangerschap en borstvoeding
Geneesmiddelen bij zwangerschap en borstvoeding Geneesmiddelen en zwangerschap Enige tientallen jaren geleden dacht men nog dat ongeboren kinderen in de baarmoeder goed beschermd waren tegen schadelijke
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Het Brugada-syndroom Het Brugada-syndroom (BrS) is een aandoening waarbij de elektrische functie van het hart is verstoord. Op het elektrocardiogram (ECG of hartfilmpje) is de aandoening meestal te herkennen.
Nadere informatieThoracaal Aorta Aneurysma (met kans op) Dissectie (TAAD)
Thoracaal Aorta Aneurysma (met kans op) Dissectie (TAAD) Wanneer de thoracale aorta (lichaamsslagader in de borstkas) boven een bepaalde diameter komt (verwijd is) spreekt men van een aneurysma. Een aneurysma
Nadere informatie