Toekomstvisie Werkgroep Infectie Preventie: Ip-to-Date

Transcriptie

1 Toekomstvisie Werkgroep Infectie Preventie: Ip-to-Date Definitieve versie, 19 mei 2016 Dit document is opgesteld door de Commissie Toekomstvisie Werkgroep Infectie Preventie op verzoek van Prof. dr. J. van Dissel, directeur van het RIVM-Centrum Infectieziektebestrijding. Samenstelling Commissie: Prof. dr. H. Verbrugh, arts-microbioloog, voorzitter R. Riesmeijer MSc MScPH, strategisch adviseur RIVM-CIb, secretaris Dr. P. van Barneveld, bestuursvoorzitter Spaarne Gasthuis Mw. A. Gigengack-Baars, teammanager/deskundige infectiepreventie Prof. dr. G. van Montfort, bestuursvoorzitter Actiz Prof. dr. P. Speelman, internist-infectioloog

2 De toekomstvisie van de Commissie: Infectiepreventie voorkomt ziekte, sterfte en hoge kosten. In Nederland wordt daarom veel aandacht besteed aan infectiepreventie zowel binnen als buiten de gezondheidszorg. De Werkgroep Infectie Preventie ondersteunt professionals in zorginstellingen op deskundige, klantvriendelijke en professionele wijze. De WIP produceert evidence-based richtlijnen die aansluiten op de behoefte van de professionals. De WIP maakt de richtlijnen met moderne (communicatie-) middelen eenvoudig toegankelijk en ondersteunt de implementatie van de richtlijnen in de zorginstellingen. Nadat een richtlijn door medische professionals inhoudelijk ontwikkeld en vastgesteld is, worden de bedrijfsmatige en bedrijfseconomische consequenties van de richtlijn getoetst door relevante deskundigen. Daarnaast evalueert de WIP de toepasbaarheid en doelmatigheid van haar richtlijnen. De WIP is in staat in te spelen op de actualiteit en zo nodig ad hoc beleid te ontwikkelen. De WIP is onafhankelijk en onderhoudt sterke banden met medische beroepsgroepen, zorginstellingen en de publieke gezondheidszorg. De WIP gaat intensief samenwerken met het Kennisinstituut van de Federatie Medische Specialisten en met het RIVM-Centrum Infectieziektebestrijding. De inhuizing van de WIP bij het RIVM helpt de WIP te professionaliseren en de continuïteit van haar processen te borgen. De WIP wordt duurzame en passende gefinancierd. Alle belanghebbende partijen leveren een bijdrage. De WIP ontvangt subsidie van de Rijksoverheid, de medische beroepsgroepen vergoeden vacatiegelden aan de leden die een bijdrage leveren aan expertgroepen, de zorginstellingen en de verzekeraars betalen een bijdrage aan de WIP uit middelen die via een NZa-beleidsregel aan hen worden toegewezen. De commissie is tot slot van mening dat belanghebbende partijen op korte termijn stappen moeten zetten om tot een duurzame herpositionering voor de WIP te komen. Op dit moment is er geen adequaat aanbod meer van richtlijnen voor infectiepreventie. De organisatie die de richtlijnen produceert verliest in snel tempo haar positie in het veld omdat zij mede door gebrek aan duurzame financiering niet kan voldoen aan de eisen die gesteld worden. 2

3 0. Algemeen Ziekteverwekkende en/of resistente micro-organismen en de infecties die erdoor veroorzaakt worden komen overal voor in de samenleving - binnen en buiten de gezondheidszorg. Deze micro-organismen houden zich niet aan grenzen van landen noch aan die van gezondheidszorgvoorzieningen als zorginstellingen. De dreiging die uitgaat van (opduikende) infectieziekten en resistenties tegen antimicrobiële middelen is de laatste decennia toegenomen. Infectiepreventie is daarom van groot belang, niet alleen in de openbare gezondheidszorg en 1 e lijns-zorg maar juist ook in de 2 e lijns-zorginstellingen. Het voorkomt ziekte, sterfte, verspreiding van resistentie en de daarmee gepaard gaande kosten. De samenleving als geheel is de belanghebbende. Direct belanghebbenden zijn patiënten, medische professionals, zorginstellingen, zorgverzekeraars en de centrale en lokale overheid. Het nut en de noodzaak van infectiepreventie staan niet ter discussie. Grote, incidentele calamiteiten in Nederlandse zorginstellingen zoals uitbraken van MRSA, VRE en van Klebsiella Oxa-48 onderstrepen het belang van preventie. Onderzoek wijst uit dat het Nederlandse infectiepreventiebeleid, mits goed toegepast, effectief is: het vóórkomen van infecties met (resistente) micro-organismen is in Nederland relatief laag in vergelijking met ons omringende landen (soms wel 30 keer minder, zoals bijvoorbeeld in het geval van bloedvergiftiging veroorzaakt door MRSA. 1 ). Naast de ziektelast en sterfte die met infectiepreventie voorkomen worden, worden tevens vele miljoenen euro s aan directe kosten in de zorg bespaard en een veelvoud aan maatschappelijke kosten. Infectiepreventie is daarmee niet alleen kosteneffectief maar (zeker voor de langere termijn) ook kostenbesparend te noemen. De infectiepreventie dient daarom goed geregeld te zijn. Kennis op het gebied van de infectiepreventie, vertaald in richtlijnen voor veilig handelen in de diverse zorgpraktijken, is daarbij van cruciaal belang. In Nederland heeft sinds begin jaren tachtig de Werkgroep Infectie Preventie (WIP) een centrale rol gespeeld door het ontwikkelen van richtlijnen voor de infectiepreventie in zorginstellingen. De richtlijnen worden door de IGZ gehanteerd als veldnorm bij hun toezicht en handhaving. Hoewel Nederland daarmee tot nu toe succesvol is geweest, blijkt de ontwikkeling en het onderhoud van richtlijnen voor de infectiepreventie ten behoeve van zorginstellingen niet goed geborgd. Het proces staat onder druk, zoals blijkt uit de opdracht aan deze Commissie. De Commissie is gevraagd een toekomstvisie op hoofdlijnen te formuleren ten aanzien van de werkwijze en positie van de WIP, die rekening houdt met de bestaande knelpunten. De Commissie is in de eerste plaats van mening dat het essentieel is dat een complete set van richtlijnen voor infectiepreventie in de zorginstellingen beschikbaar blijft die geformuleerd is onder verantwoordelijkheid van Nederlandse deskundigen en belanghebbenden, c.q. dat er richtlijnen zijn die toegespitst zijn op de Nederlandse situatie. De Commissie stelt daarom dat er onverminderd behoefte is aan de producten van de Werkgroep Infectie Preventie. Goede richtlijnen zijn richtlijnen die aan een aantal kenmerken voldoen. 2 Om blijvend te voorzien in dergelijke richtlijnen zal de WIP en haar werkwijze hervormd moeten worden. Hervormingen zijn volgens de Commissie noodzakelijk op strategisch, organisatorisch en inhoudelijk vlak. Daarnaast is een oplossing nodig om de WIP passend en duurzaam te bekostigen. 1 Med Contact 2003:15. PLoS One 2012: 7(8):e Kwaliteitskenmerken richtlijnen zijn: face validity, content validity, clinically applicable, consensus validity, proven value, transportablity and being UP-TO-DATE (naar HP Selker 1993) 3

4 1. Doelstelling WIP De doelstelling van de WIP kan volgens de Commissie op hoofdlijnen ongewijzigd blijven, namelijk de WIP stelt landelijke richtlijnen op voor de preventie van infecties in Nederlandse zorginstellingen met als doel richting te geven aan het handelen in de praktijk. De Commissie tekent aan dat naast de preventie van infecties ook de preventie van verspreiding van pathogene (resistente) micro-organismen als op zichzelf staand doel gezien kan worden. Gecoördineerde aanpak van infectiepreventie is tevens van belang omdat patiënten zich veelvuldig tussen zorginstellingen bewegen als ook tussen zorginstellingen en het publieke domein. 2. Takenpakket WIP De Commissie is van mening dat het takenpakket van de WIP de onderstaande elementen zou moeten omvatten. De huidige WIP voert thans slechts een deel van het hieronder beschreven pakket uit. a) Richtlijnontwikkeling De WIP maakt en onderhoudt richtlijnen voor infectiepreventie in ziekenhuizen, verpleeghuizen en revalidatiecentra. De nu beschikbare richtlijnen voor deze doelinstellingen zijn in beginsel allemaal nuttig. Nieuwe richtlijnen worden gemaakt zodra er een duidelijke vraag is geformuleerd, hetgeen bij een nieuwe dreiging ook ad hoc en snel moet kunnen geschieden. De Commissie adviseert in het vervolg geen vaste revisietermijnen meer te hanteren maar het onderhoud van bestaande richtlijnen zodanig (modulair) in te richten en onder beheer van expertgroepen te stellen, dat de richtlijnen steeds up-to-date zijn met de kennisontwikkeling. De Commissie adviseert een modern format voor de richtlijnen te gaan hanteren en verwijst voor een voorbeeld naar de werkwijze van het Amerikaanse bedrijf Up-to-Date dat een ook in Nederlandse zorginstellingen veel gebruikt, webbased clinical decision support system heeft ontwikkeld en in stand houdt. Wel adviseert de Commissie de WIP richtlijnen die nu over hun revisiedatum zijn in een apart traject snel te beoordelen op hun inhoudelijke validiteit, en daar mede rekening te houden bij de prioritering van de werkzaamheden. Richtlijnen buiten bovengenoemde doelinstellingen worden niet (meer) door WIP gemaakt of onderhouden, andere partijen dienen de verantwoordelijkheid daarvoor op zich te nemen, en deze taak van de WIP over te nemen. Wel kan de WIP, op verzoek, bijdragen leveren aan de ontwikkeling en onderhoud van richtlijnen die zich richten op preventie buiten de zorginstellingen en die door andere partijen worden geïnstigeerd en beheerd. Er worden steeds hogere kwaliteitseisen gesteld aan richtlijnen. Enerzijds verhogen deze eisen de kwaliteit van de richtlijn, anderzijds kunnen nieuwe eisen vertragend werken en extra kosten met zich mee brengen. De kunst is om hier een goede balans in te vinden. De Commissie pleit voor valide richtlijnen die toepasbaar en elektronisch toegankelijk zijn, kernachtig en actueel zijn, en aansluiten bij behoefte van de doelgroep. De Commissie staat een pragmatische aanpak voor. Dat richtlijnen waar mogelijk evidencebased moeten zijn spreekt voor zich. Maar in de infectiepreventie ontbreekt regelmatig harde evidence waardoor uitgeweken moet worden naar expert opinions. Omdat de 4

5 richtlijnen in zorginstellingen geïmplementeerd dienen te worden, en daarbij allerlei niet-medisch inhoudelijke determinanten spelen, adviseert de Commissie de richtlijnen voortaan te laten toetsen op hun bedrijfsmatige en bedrijfseconomische impact en haalbaarheid. Daarvoor is aparte expertise vanuit de zorginstellingen nodig. Infectiepreventie is van groot belang voor patiënten/cliënten, het beïnvloedt de hun geleverde zorg. De Commissie adviseert patiënten in de gelegenheid te stellen om inbreng te leveren zowel bij het maken van richtlijnen als bij de implementatie van richtlijnen in de diverse instellingen. Bij de ontwikkeling en onderhoud van richtlijnen kunnen de patiënten betrokken worden, bijvoorbeeld door bij aanvang van elk ontwikkeltraject de ideeën en behoeften van patiënten ten aanzien van infectiepreventie te inventariseren bijvoorbeeld via het web-based platform van de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF). Het gaat de Commissie dan primair om inventarisatie van behoeften en ideeën, niet om deelname aan het inhoudelijk opstellen van richtlijnen, en om reacties op concept richtlijnen in het kader van een publieke toetsingsronde. De individuele zorginstellingen kunnen patiënten betrekken via bestaande cliëntenraden of patiëntenplatforms wanneer zij de WIP-richtlijnen vertalen naar lokaal beleid en bij de implementatie daarvan. Formele autorisatie van richtlijnen door andere partijen waaronder beroepsverenigingen kan het draagvlak voor richtlijnen binnen de bewuste partij vergroten. Autorisatie kan echter ook aanzienlijk vertragen. De Commissie acht autorisatie door andere partijen onnodig mits de samenstelling van de expertgroepen zodanig is dat een goede vertegenwoordiging bereikt wordt van partijen die met de richtlijn te maken hebben en indien er voor vaststelling van een richtlijn een publieke inspraakronde heeft plaatsgevonden, waarbij de betrokken beroepsverenigingen, de zorginstellingen en patiëntenverenigingen worden geattendeerd op de mogelijkheid van het geven van commentaar. b) Disseminatie De richtlijnen van de WIP zijn nu onvoldoende toegankelijk; het zijn slechts platte teksten. De Commissie adviseert de toegankelijkheid van de richtlijnen sterk te verbeteren door een web-based systeem in te richten dat is ingericht op basis van de behoefte van de verschillende gebruikers. Het systeem beschikt over een goede zoekfunctie om de informatie in de dagelijkse praktijk mee te ontsluiten. Het bestaande clinical decision support systeem Up-To-Date en het systeem dat de SWAB 3 aanbiedt aan ziekenhuizen, worden als goede voorbeelden gezien. Doel is professionals te voorzien van snelle ondersteuning bij klinische vragen. Van belang hierbij is dat de WIP niet alleen voorziet in de technologische hulpmiddelen, maar ook inzicht heeft in hoe de doelgroepen het platform en de richtlijnen gebruiken en hoe dit verbeterd kan worden. De Commissie ziet een rol voor de WIP om bewustwording en de attitude van professionals ten aanzien van infectiepreventie te bevorderen. c) Ondersteunen van de implementatie Instellingen dragen zelf de verantwoordelijkheid voor de vertaling van WIP-richtlijnen naar lokale standaarden en voorschriften. De Commissie ziet geen directe taak voor de WIP bij de implementatie van richtlijnen in individuele instellingen, maar acht het wel 3 Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid 5

6 van belang dat de WIP goed zicht heeft op hoe de richtlijnen ontvangen en gebruikt worden in het veld. De WIP heeft als taak de implementatie van haar richtlijnen in algemene zin te ondersteunen, bijvoorbeeld met een goede vraagbaakfunctie en een checklist (samenvatting van de richtlijn in auditformat als bijlage) waarmee getoetst kan worden of de richtlijn in een instelling goed geïmplementeerd is. De implementatie, dat wil zeggen compliance, is sterk gebaat bij verbetering van de toegankelijkheid voor professionals, en bij het up-to-date blijven van de inhoud (zie boven). Door voorts op een inspirerende wijze het belang van infectiepreventie onder de aandacht te brengen, bijvoorbeeld door het periodiek organiseren van symposia, kan de WIP de aandacht voor infectiepreventie (richtlijnen) verder bevorderen. Een ander voorbeeld: met behulp van een virtueel kennisplein op haar website, zou de WIP best practices (m.n. wijzen van implementatie, praktische tips en ervaringen) uit individuele zorginstellingen kunnen verzamelen en deze via haar website toegankelijk maken voor alle zorginstellingen en professionals. d) Deskundigheidsbevordering De WIP besteedt nog onvoldoende aandacht aan deskundigheidsbevordering en de zichtbaarheid van de WIP in het veld moet beter. De WIP zou als vraagbaak moeten fungeren waartoe instellingen zich kunnen richten. Vragen dienen tijdig beantwoord te worden en antwoorden moeten goed onderbouwd zijn. Een dergelijk systeem bestaat bijvoorbeeld voor de openbare gezondheidszorg bij het Centrum Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI), onderdeel van het RIVM-Centrum Infectieziektebestrijding. Voorts kan de WIP door het organiseren van een jaarlijks symposium - al dan niet in samenwerking met een partij als de SWAB - infectiepreventie als onderwerp agenderen en de (herziene/nieuwe) richtlijnen onder de aandacht brengen. Daarnaast kan de WIP zich presenteren tijdens andere congressen en symposia waar de doelgroepen zich bevinden. De WIP zou het veld ook kunnen informeren met bijvoorbeeld een nieuwsbrief. e) Evaluatie De WIP heeft nu beperkt zicht op het gebruik en de implementatie van richtlijnen in de instellingen en in de mate waarin de richtlijnen voorzien in de behoefte van de gebruikers. Voor elk kwaliteitsborgingssysteem geldt dat periodieke evaluatie door middel van feedback wordt georganiseerd. De Commissie adviseert dan ook dat de WIP haar richtlijnen en vraagbaakfunctie periodiek evalueert, m.n. op toepasbaarheid en doelmatigheid. 3. Strategie en organisatie a) Onafhankelijkheid De Commissie adviseert de onafhankelijke positie van de WIP ten opzichte van zorginstellingen, specifieke beroepsgroepen en de overheid te handhaven. De huidige vorm, een Stichting gelieerd aan de relevante beroepsgroepen (NVMM, VHIG, VIZ), is daarvoor geschikt. Een dergelijke Stichting zou, zo nodig, ook als werkgever moeten kunnen functioneren, waarvoor duurzame en passende financiering als een belangrijke randvoorwaarde wordt gezien. Het is van belang dat de WIP in de samenwerking met een andere partij een duidelijk eigen profiel behoudt, onder meer door behoud van eigen communicatiekanalen. b) Organisatie en Samenwerking met andere partij 6

7 De huidige inrichting van de WIP, met een bureau, een bestuur en een aparte regieraad roept vragen t.a.v. de doelmatig op. Hoewel er geen dwingende inhoudelijke reden is, zou de WIP voordeel kunnen halen uit samenwerking met een andere richtlijnontwikkelaar. De Commissie ziet hiervoor twee opties. De eerste optie is, vanuit de onafhankelijke positie, verregaand samen te weken met het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (FMS). Het FMS Kennisinstituut is weliswaar een BV, maar is volledig eigendom van de FMS en werkt zonder winstoogmerk. Veelal zijn de bij de FMS aangesloten wetenschappelijke verenigingen van medisch specialisten de opdrachtgever van het Kennisinstituut. Het Kennisinstituut beschikt over deskundigen op het gebied van richtlijnontwikkeling deels afkomstig uit het voormalig CBO -, en heeft inmiddels uitgebreide ervaring met het begeleiden van richtlijnontwikkeling door de wetenschappelijke verenigingen. De aldus ontwikkelde richtlijnen worden opgenomen in een richtlijnen-register dat ook door het Zorginstituut als valide verzameling van goede richtlijnen wordt beschouwd. Overigens kunnen richtlijnen ontwikkeld door andere organisaties, na toetsing op kwaliteit, ook in het register worden opgenomen. Slechts één van de drie moederverenigingen van de WIP, de Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie, is aangesloten bij de FMS. De tweede optie is dat de WIP, wederom vanuit een onafhankelijke positie, verregaand samen gaat werken met het Centrum Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI), onderdeel van het RIVM-CIb. Ook die organisatie heeft uitgebreide ervaring met het opstellen en begeleiden van (de implementatie van) richtlijnen, in dit geval primair gericht op de preventie en bestrijding van infecties in het publieke domein. Door als WIP zelf als werkgever op te treden - WIP medewerkers treden niet in dienst bij het RIVM- CIb kan de onafhankelijkheid stand houden. De Commissie ziet geen wezenlijke verschillen in de kwaliteit van werken van beide organisaties, Kennisinstituut en LCI zijn ook elkaars partners op het gebied van richtlijnontwikkeling in de gezondheidszorg. De samenwerking met een van deze organisaties zou de WIP helpen te professionaliseren en de continuïteit van de processen te borgen. Huisvesting in, respectievelijk, Domus Medica of in het RIVM-CIb ligt, als onderdeel van de structurele samenwerking, dan voor de hand. De Commissie vindt beide opties valide, maar spreekt als voorkeur uit dat de WIP verregaand gaat samenwerken met het LCI. Daarbij laat de Commissie het inhoudelijke onderwerp van de activiteiten - infectiepreventie zwaar wegen. WIP en LCI hebben beide dat onderwerp als centrale doelstelling en hun activiteiten liggen steeds in elkaars verlengde, het publieke en het zorgdomein zijn vanuit het perspectief van de infectiepreventie immers geen gescheiden gebieden, maar vormen, elkaar beïnvloedend, een continuüm. Recente dreigingen als MERS-CoV, Ebola en Zikavirus vragen om een gecoördineerde aanpak die zowel het publieke domein als het veld van de intramurale gezondheidszorg afdekt. De WIP richtlijnen hebben een bovendien een beroepsgroep overstijgend karakter, en onderscheiden zich in die zin van de richtlijnen die door wetenschappelijke verenigingen binnen de FMS worden gemaakt (zie ook onder punt d). Tenslotte is het RIVM-CIb juist opgericht om in Nederland de infectieziektebestrijding te coördineren en te faciliteren. Richtlijnontwikkeling op dit gebied past daar goed bij. In het kader van een dergelijke samenwerking kan bezien worden of de huidige organisatiestructuur van de WIP (bureau, bestuur en regieraad) doelmatiger ingericht kan worden. 7

8 De Commissie acht het van groot belang dat de WIP met beide partijen een intensieve samenwerking opbouwt en haar activiteiten afstemt zodat er een logisch geheel van richtlijnen ter preventie en bestrijding van (zorg-gerelateerde) infecties ontstaat. c) Relatie WIP en buitenwereld De afstand tussen de WIP en het veld is op dit moment te groot. De Commissie meent dat de relatie versterkt kan worden door een periodiek overleg tussen de WIP en de moederverenigingen in te stellen. Overwogen kan worden om een Raad van Toezicht in te stellen met daarin vertegenwoordigers van de moederverenigingen (VHIG, VIZ, NVMM), maar ook de overige stakeholders die direct of indirect bijdragen aan de WIP leveren daarbij uit te nodigen. Volgens de Commissie gaat het dan om de moederverenigingen, de koepels van zorginstellingen (NVZ, NFU, Actiz en Revalidatie Nederland), de zorgverzekeraars en de Rijksoverheid, vertegenwoordigd door het RIVM- CIb. 4 d) Betrokkenheid zorginstellingen Zorginstellingen of hun koepels zijn op dit moment niet betrokken bij de richtlijnontwikkeling. Dit terwijl richtlijnen in voorkomende gevallen forse consequenties kunnen hebben voor de bedrijfsvoering van een instelling. De Commissie is van mening dat de professionals in the lead moeten zijn voor wat betreft de inhoud van de richtlijn: instellingen hebben daarin in eerste instantie geen inspraak. Toch is het van belang dat instellingen betrokken worden voordat richtlijnen door de WIP gepubliceerd en van kracht verklaard worden. De Commissie stelt daarom een werkwijze voor waarbij een expertgroep met deskundigheid op het vlak van bedrijfsvoering afkomstig uit de zorginstellingen nadat de richtlijn inhoudelijk in concept gereed is een inschatting maken van de bedrijfsmatige en bedrijfseconomische consequenties, de toepasbaarheid en de praktische uitvoerbaarheid, alvorens de definitieve richtlijn gepubliceerd en geëffectueerd wordt. Zorginstellingen zouden zich moeten committeren om op dit vlak de expertise aan te leveren om de toetsing vorm te geven. Het karakter van de WIP-richtlijnen is daarmee anders dan die van beroepsgroep-gebonden richtlijnen die zich primair richten op het sturen van het medisch handelen in de individuele patiëntenzorg. e) Naleving en handhaving De Inspectie voor de Gezondheidszorg ziet de WIP-richtlijnen als veldnorm en handhaaft deze als zodanig volgens het principe pas toe of leg uit. Dat is volgens de Commissie een goede zaak want dat geeft de richtlijnen het voor de borging noodzakelijke gewicht. De Commissie is voorts van mening dat de infectiepreventie en daarmee ook de (implementatie van) richtlijnen nadrukkelijker dan tot nu toe gepositioneerd kunnen worden als structureel onderdeel van audits, accreditaties (NIAZ 5, RvA 6 ), kwaliteitsvisitaties (wetenschappelijke verenigingen, KRIZ 7 ) en als onderdeel van het pakket van eisen dat bijvoorbeeld door verzekeraars aan instellingen gesteld wordt in het kader van de zorginkoop c.q. zorgcontractering. 4 Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie, Vereniging voor Infectieziekten, Vereniging voor Hygiëne en Infectiepreventie in de Gezondheidszorg, Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen, Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra, Centrum Infectieziektebestrijding/Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu 5 Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg 6 Raad voor Accreditatie 7 Kwaliteitsrichtlijn voor Infectiepreventie in Ziekenhuizen 8

9 4. Bekostiging De richtlijnen dienen naast het belang van de patiënt tevens de belangen van zorgaanbieders (medische beroepsgroepen, zorginstellingen) zorgverzekeraars en de publieke gezondheidszorg. De Commissie stelt dat van de genoemde partijen een bijdrage (financieel of in natura) verwacht mag worden in de financiering van de ontwikkeling van richtlijnen en de andere taken van de WIP. De activiteiten van de WIP zijn doorlopende activiteiten. Uit de geprogrammeerde activiteiten kan een meerjarenbegroting worden opgesteld. Die begroting dient volgens de Commissie duurzaam en structureel gefinancierd te worden. De Commissie spreekt zich niet uit over de hoogte van de begroting maar constateert dat partijen in het veld niet ontkennen dat, zoals gesteld door de WIP, de huidige begroting van de WIP niet toereikend is. Een onderbouwde meerjarenbegroting is derhalve een prioriteit. a) Rijksoverheid Vanwege het belang voor de publieke gezondheid is een bijdrage vanuit de Rijksoverheid aangewezen. De Commissie is daarom van mening dat de huidige financiering die via het RIVM door het Ministerie van Volksgezondheid ter beschikking gesteld wordt, minimaal gehandhaafd moet blijven. b) Zorginstellingen en zorgverzekeraars De Commissie acht het aangewezen dat zorginstellingen en, via hen, de zorgverzekeraars een bijdrage leveren aan de WIP. Rationale voor deze bijdrage is dat de richtlijnen van de WIP de zorginstellingen helpen om hun verantwoordelijkheid voor de patiëntveiligheid op een goede manier in te vullen. Let wel, zorginstellingen spenderen reeds veel geld en menskracht aan de preventie van zorg-gerelateerde infecties, m.n. door de implementatie van maatregelen gebaseerd op hetgeen in de WIP richtlijnen staat. Het is dan ook redelijk dat zij bijdragen aan de ontwikkeling en onderhoud van die landelijke richtlijnen. Wat betreft de financiering adviseert de Commissie om, gezien het karakter van de infectiepreventie in zorginstellingen het gaat niet om puur beroepsgerichte richtlijnen -, de infectiepreventie in zorginstellingen als een beschikbaarheidsvoorziening te zien (zoals een Spoedeisende Hulp dat is). De Commissie is van mening dat instellingen via een beleidsregel van de Nederlandse Zorgautoriteit middelen uit het macrobudget toegewezen kunnen krijgen voor infectiepreventie. In die beleidsregel dient opgenomen te worden dat deze gelden geoormerkt zijn om door zorginstellingen te worden ingezet voor een abonnement op de richtlijnen en de ondersteuning van de overige activiteiten van de WIP. Gezien de beperkte hoeveelheid extra benodigde middelen enerzijds en het aantal instellingen anderzijds meent de Commissie dat de bijdrage per instelling zeer beperkt zal blijven. c) Medische beroepsgroepen Beroepsbeoefenaars nemen deel aan expertgroepen en investeren tijd, en indien vrijgevestigd, ook geld. Individuele beroepsbeoefenaars moeten voor deze inspanningen gecompenseerd kunnen worden, iets wat ook gebruikelijk is bij andere expertiseactiviteiten. Dit kan door vacatiegelden en reiskostenvergoeding aan te bieden, zoals gebruikelijk bij o.a. de beroeps- en opleidingsvisitaties. De Commissie acht het aangewezen dat de WIP vacatiegelden biedt aan professionals, maar dat deze 9

10 vacatiegeldenregelingen via de medisch specialistische beroepsverenigingen (bijvoorbeeld de NVMM, de NVI en de NVK) worden gefinancierd uit de SKMS-gelden. De Commissie adviseert daarenboven om deelnemers aan de expertgroepen van de WIP te compenseren door hun activiteiten aan te merken als een vorm van nascholing en daarvoor nascholingspunten toe te kennen. De beroepsverenigingen zijn bevoegd nascholingspunten aan hun leden toe te kennen, die deze nascholingspunten goed kunnen gebruiken, c.q. verzilveren, bij hun periodieke herregistraties. Tot slot spreekt de Commissie de hoop uit dat, al dan niet op basis van de hierboven beschreven visie van de Commissie, de ontwikkeling en implementatie van richtlijnen ter preventie van infecties in Nederlandse zorginstellingen op een moderne en goed geborgde wijze voortgang zal vinden. Het in de titel opgenomen acroniem Ip-to-Date staat daarvoor: Infectiepreventie-to-Date. 10