Inventarisatie. Resultaat

Transcriptie

1 Inventarisatie Als uitgangpunt voor de inventarisatie heeft een groslijst van instrumenten gediend, die in het kader van VASt is opgesteld en instrumenten bevat die een bijdrage kunnen leveren aan het verbeteren van het gevaarlijke stoffen beleid dat bedrijven voeren. Om vanuit deze groslijst een selectie te kunnen maken van instrumenten die geschikt zijn voor de leidraad is een notitie opgesteld waarin vanuit de theoretische achtergrond wordt beschreven welke functionaliteiten instrumenten dienen te hebben om een rol te kunnen spelen in de leidraad. Samengevat kan gesteld worden dat instrumenten in principe opgenomen kunnen worden in de leidraad als ze een kant en klare veilige werkwijze betreffen, of als ze één of meerdere van de volgende functionaliteiten bevatten: beoordelen gevaar, beoordelen blootstelling, beoordelen risico, effectiviteiten van beheersmaatregelen doorrekenen. Omdat tijdens de gebruikersbijeenkomst het nadrukkelijke verzoek is geuit ook de resultaten van de arboconvenanten en VASt mee te nemen in de leidraad, zijn deze vervolgens gescreend op instrumenten die de bovengenoemde functionaliteiten bevatten. Deze zijn toegevoegd aan de lijst. Tot slot hebben geïnteresseerden de mogelijkheid gehad om via de website instrumenten aan te melden. Hiertoe was de lijst op de website geplaats, de notitie met achtergrondinformatie m.b.t. de functies die instrumenten moeten hebben om een rol te kunnen spelen in de leidraad en een aanmeldingsformulier. Momenteel loopt er nog een controleronde waarbij alle verzamelde informatie ter controle wordt teruggekoppeld aan de ontwikkelaars of eigenaars van de instrumenten. Resultaat In het aanbod van veilige werkwijzen treffen we twee varianten aan: de kant en klare veilige werkwijze en de zgn. verbeteradviezen (beschreven in tabel 1). Onder kant en klare veilige werkwijzen verstaan we werkvoorschriften gericht op het verlagen van risico s door blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Bij deze werkvoorschriften wordt ervan uitgegaan dat als iemand dit voorschrift volgt hij/zij geen gezondheidseffecten zal ondervinden. De verbeteradviezen reiken suggesties voor verbetering van de arbeidsomstandigheden aan. Het betreft een opsomming van maatregelen, waaruit een ondernemer kan kiezen. maatregelen op zich leveren in meer of mindere mate een bijdrage aan beheersing van het risico. Er wordt echter niet duidelijk gesteld: als je je werkzaamheden op deze manier uitvoert doe je het veilig. Tabel 1 Veilige werkwijzen en verbeteradviezen Naam Branche Rangorde Toelichting VW of advies A-blad epoxyproducten in de afbouw en onderhoudssector goede praktijk epoxyproducten 1 Ontwikkeld door Arbouw en IVAM Bouw BA in opdracht van Arbouw 1 Is geëvalueerd,, data nog niet bekeken; mogelijk hogere rangorde

2 A-blad epoxygebonden betonreparatiemiddelen A-blad ontkistingsmiddelen in de bouw incl. classificatiesysteem betonontkistingsmiddelen 2 Ontwikkeld door NIA en Arbouw in Bouw BA opdracht van Arbouw Bouw BA Ontwikkeld door Arbouw en IVAM in opdracht Arbouw 3 Ontwikkeld door Arbouw en NIA in A-blad reinigen met zuren en logen Bouw BA opdracht Arbouw A-blad houtstof op de bouwplaats Bouw BA 4 in opdracht Arbouw, publicatie in Ontwikkeld door Arbouw en AMG peer reviewed tijdschrift 5 Ontwikkeld door Arbouw, AAO en A-blad natuursteen Bouw BA TNO in opdracht Arbouw Veilige werkwijze Veilige werkwijze Gewoondoen.nu Meubelindustrie BA Handboek stofbeheersing in bakkerijen Meelverwerkende industrie GESTIS stoffdatenbank BA Ontwikkeld door: Haskoning, SHR en IVAM in kader arboconvenant Ontwikkeld door: TNO en IndusTox in kader van arboconvenant Ontwikkeld door: BGIA, TOXICHEM en GDL PISA Bouw Opdracht Arbouw A-blad voegen Bouw Opdracht Arbouw A-blad platte daken Bouw Opdracht Arbouw A-blad tegelzetten Bouw Opdracht Arbouw A-blad metselen en lijmen Bouw Opdracht Arbouw A-blad wegmarkeringen Bouw Opdracht Arbouw Stof? Pak het aan! Protocollen "veilig omgaan met stoffen in risicovolle situaties" Handboek vuil Veilig werken met inhalatieanesthetica Veilig werken met Cytostatica: Toetsingscriteria Veilig werken met gevaarlijke stoffen in algemene ziekenhuizen Akkerbouw; Tuinbouw; Vee, vlees en eieren Schoonmaak onderhoud en reiniging scheepvaart In opdracht van productschappen In opdracht RAS en opgenomen in arbo O Veilige werkwijze In opdracht Orsima Gezondheidszorg In kader arboconvenant Gezondheidszorg In kader arboconvenant Gezondheidszorg In kader arboconvenant CD Rom cytostatica thuiszorg Gezondheidszorg In kader arboconvenant 2 Is geëvalueerd,, data nog niet bekeken; mogelijk hogere rangorde 3 Is geëvalueerd,, data nog niet bekeken; mogelijk hogere rangorde 4 Is geëvalueerd,, data nog niet bekeken; mogelijk hogere rangorde 5 Is geëvalueerd,, data nog niet bekeken; mogelijk hogere rangorde

3 Schoentechniek Veilig.nl: drie praktijkrichtlijnen Schoentechniek Het blauwe boekje Installatietechniek CB Richtlijn veilig werken met narcosegassen The International Chemical Control Toolkit (ICCT) Gezondheidszorg CB CB ECEL CB arboconvenanten Kappers Kappers Bouw, afbouw en onderhoud bouw, afbouw en onderhoud Grafimedia grafimedia Papier en kartonindustrie papier en karton Verf en drukinktindustrie verf en drukinkt Schoonmaak en glazenwassersbranche schoonmaak en glazenwassers Wasserijen en textielreinigingsbedrijven wasserijen en textielreiniging Er zijn ook instrumenten waarmee een ondernemer zelf tot een veilige werkwijze kan komen (weergegeven in tabel 2). Deze instrumenten beoordelen het gevaar van de stof, de blootstelling van de handeling met de stof en reiken beheersmaatregelen aan, noodzakelijk om het risico tot een acceptabel niveau te verlagen. De uitkomst van deze instrumenten is een op bovenstaande informatie vastgestelde veilige werkwijze. Tabel 2 Instrumenten voor afleiden veilige werkwijzen Naam Branche Rangorde Toelichting Ontwikkeld door Arbounie en Arbouw en op de achtergrond TNO, IOM en In opdracht van Arbouw Metalektro en metaalbewerking BA 6 gedeeltelijk op de achtergrond TNO, IOM en opdracht van ontwikkeld door Arbounie en werkgevers en werknemers Ontwikkeld door TNO en op de achtergrond Arbounie, IOM en Stoffenmanager Bouwnijverheid Bouw BA Praktijkrichtlijn oplosmiddelen (branchespecifieke SM) Stoffenmanager Schoonmaak Schoonmaak BA 6 Validatiestudie nog niet beschikbaar. Mogelijk wordt de rangorde hoger.

4 in opdracht van de RAS RiFaS Apothekers BA Leidraad gevaarlijke stoffen Autospuiters Schoentechniek Veilig.nl: het instrument Autoschadeherstel Schoentechniek Stoffenmanager kunstenaars Kunstenaars Stoffenmanager ( ) Stoffenmanager (2.5) Blootstellingsmodel en gevaarsmodel niet uitgebreid beoordeling kwaliteitscriteria, maar wel goed bevonden in opdracht van SBA Ontwikkeld door: Royal haskoning en IndusTox Blootstellingsmodel en gevaarsmodel niet uitgebreid beoordeling kwaliteitscriteria, maar wel goed bevonden Ontwikkeld door TNO en op de achtergrond Arbounie, IOM en kwaliteitscriteria Blootstellingsmodel en gevaarsmodel niet uitgebreid beoordeling kwaliteitscriteria Gevaarsmodel onvoldoende geevalueerd, maar wel draagvlak onder deskundigen COSHH Essentials Draagvlak onder deskundigen MassnahmenconzeptGefahrstoffe NVR Rubber Stoffenmanager VOM Stoffenmanager scheeps- en jachtbouw Stoffenmanager textiel tapijt (testversie) Oppervlakte behandelaars (VOM) Scheepsbouw Textiel en tapijt Stoffenmanager tandtechniek Tandtechniek Stoffenmanager wonenbranche Wonen ChemRiskManager Gebaseerd op COSHH Essentials en ontwikkeld door gerenommeerd instituut Gevaarsmodel niet uitgebreid beoordeling kwaliteitscriteria Ontwikkeld door TNO en op de achtergrond Arbounie, IOM en Ontwikkeld door ArboUnie en TNO en op de achtergrond IOM en Arbo meetkoffer Houtindustrie In kader arboconvenant Arbo meetkoffer Timmerindustrie In kader arboconvenant Handboek veilig en gezond werken met metaalbewerkingsvloeistoffen (MBV) Leidraad beoordeling en verbetering arbeidsomstandigheden vernevelen geneesmiddelen in ziekenhuizen koninklijke metaalunie, vereniging FME-CWM en de vereniging van de nederlandse chemische industrie Gezondheidszorg CB CB ECETOC-TRA CB Stoffenmanager Asbest verwijdering Asbest CB

5 Daarnaast zijn er deel instrumenten waarmee je niet direct een veilige werkwijze kan afleiden, maar die wel informatie (gevaar, blootstelling, risico, beheersing) geven, die belangrijk is voor het afleiden van een veilige werkwijze (weergegeven in tabel 3). Deze instrumenten kunnen alleen in combinatie met andere instrumenten gebruikt worden. Tabel 3 Deelinstrumenten voor afleiden veilige werkwijzen Naam Branche Rangorde Reden OAR classificatie Schilders AB Geëvalueerd met meetgegevens en goed bevonden 7 Geëvalueerd met meetgegevens en EASE V2.0. AB goed bevonden Blootstellingsbeoordeling.nl schilders-, onderhouds-, metaalconserverings- en glasbranche 8 Geëvalueerd met meetgegevens, nog niet gerapporteerd 9 Geëvalueerd met meetgegevens, nog Lasrook Tool (assistent) Metaal- en autoschadeherstel niet gerapporteerd Arbo en milieu meetlat Defensie DOHS-Base kick off VVF Foliefabrikanten AWARE Veilig verladen gevaarlijke stoffen Branches waar met VOShoudende producten wordt gewerkt Wegvervoer Rekenmodel gebaseerd op Stoffenmanager 2.0 Te beperkt geëvalueerd voor rangorde 1 Blootstellingsmodel of gevaarsmodel niet uitgebreid genoeg geëvalueerd voor beoordeling kwaliteitscriteria Ontwikkeld door IVAM; werkgevers en werknemers betrokken bij ontwikkeling Dieselmotoremissie CB The BIA Column Model CB VKCN Vezelversterkte kunststoffen CB Het combineren van instrumenten kan niet onbeperkt. Om tot een veilige werkwijze te komen dien je te weten: - hoe gevaarlijk de stof is - hoe hoog de blootstelling aan deze stof is - of de blootstelling te hoog is ten opzichte van het gevaar van de stof en dus een risico oplevert - hoe je het risico op doeltreffende wijze kunt beheersen Dit betekent dat deelinstrumenten een uitkomst moeten geven die vergelijkbaar is met de uitkomsten van andere instrumenten. Er bestaan kwalitatieve instrumenten 7 Hoewel EASE in veel gevallen de blootstelling overschat, kan het model wel gebruikt worden om veilige werkwijzen vast te stellen (zeer conservatief model). De kanttekening moet hierbij gemaakt worden dat EASE veelal geen reële schatting van de blootstelling geeft. Het blootstellingsmodel van de Stoffenmanager doet dit beter. 8 Validatiestudie nog niet beschikbaar. Mogelijk wordt de rangorde hoger. 9 Validatiestudie nog niet beschikbaar. Mogelijk wordt de rangorde hoger.

6 (beoordeling in termen van laag, middel, hoog) en kwantitatieve instrumenten (beoordeling in termen van mg/m 3 ). Het is niet mogelijk uitkomsten van kwalitatieve instrumenten met elkaar te vergelijken. Bijvoorbeeld: is een blootstellingsklasse middel te hoog ten opzicht van een gevaarsklasse D, zodat er sprake is van een risico?. Voor kwantitatieve instrumenten is dit wel mogelijk, doordat het gevaar wordt beoordeeld in termen van een grenswaarde en de blootstelling in mg/m 3. Indien de blootstelling hoger is dan de grenswaarde is er sprake van een risico. Met een combinatie van instrumenten die gevaar, blootstelling en risico beoordelen ben je er nog niet. Hiermee ben je in staat om de huidige werkwijze te beoordelen. Indien deze veilig is, heb je vastgesteld dat de huidige werkwijze een veilige werkwijze is. Indien de huidige werkwijze niet veilig is, moeten er maatregelen getroffen worden om de werkwijze tot een veilige werkwijze te maken. Hiervoor is een instrument nodig dat beheersmaatregelen aanreikt en aangeeft hoe effectief deze zijn. Op dit moment is een dergelijk instrument, dat operationeel is, niet voor handen. De meeste blootstellingsmodellen bevatten echter ook beheersmaatregelen. Dit maakt het mogelijk om m.b.v. blootstellingsmodellen te bepalen welke maatregelen getroffen kunnen worden om de blootstelling zo ver te verlagen dat er geen sprake meer is van een risico. Door deze maatregelen te treffen, kan iemand zijn werkwijze tot veilige werkwijze ontwikkelen. Het op deze wijze toepassen van blootstellingsmodellen vraagt echter wel een hoge deskundigheid. Samengevat: - en kwantitatieve instrumenten zijn combineerbaar - Het is mogelijk om met een combinatie van instrumenten de huidige werkwijze te beoordelen en vast te stellen of het een veilige werkwijze is of niet. - Het is op dit moment niet mogelijk een instrument in een route op te nemen dat beheersmaatregelen aanreikt en effectiviteit hiervan aangeeft - Blootstellingsmodellen kunnen worden gebruikt om te bepalen welke beheersmaatregelen nodig zijn om een werkwijze te evolueren tot veilige werkwijze. Dit behoeft wel een zekere deskundigheid. Sommige instrumenten voor het afleiden van veilige werkwijzen bevatten onderdelen die kwalitatief gezien beter zijn dan het overall instrument. Deze onderdelen van instrumenten zijn in onderstaande tabel weergegeven. Tabel 4 Blootstellingsmodules uit instrumenten voor afleiden veilige werkwijzen Naam Branche Rangorde Reden Kennissysteem NVR Rubberindustrie AB 10 blootstelling en schattingen met EASE Model levert gemiddelden van (middenrange) Kennissysteem VKCN Vezelversterkte kunststoffen AB 10 blootstelling en schattingen met EASE Model levert gemiddelden van (middenrange) 10 Binnen de kennissystemen wordt het feit dat gerekend wordt met gemiddelde blootstellingen gecompenseert door het gebruik van zeer conservatieve indicatieve grenswaarden. Indien de blootstellingsbeoordelingen afzonderlijk worden gebruikt, dienen veiligheidsfactoren te worden toegepast om met grotere zekerheid te kunnen stellen dat een situatie veilig is. De grootte van de veiligheidsfactioren kunnen uit de kennissystemen worden afgeleid en zullen verschillen per proces.

7 Kennissysteem VVF Foliefabrikanten AB 10 blootstelling en schattingen met EASE Model levert gemiddelden van (middenrange) Stoffenmanager 2.5 en 3.0 AB In ieder geval voor vaste stoffen kwantitatief; blootstellingswaarden worden gepresenteerd. Gebaseerd op uitgebreide meetset; nog niet beschikbaar ECETOC TRA CB Geëvalueerd met meetgegevens, nog niet gerapporteerd In de praktijk betekent dit dat de volgende combinaties als routes kunnen worden opgenomen in de leidraad: Tabel 5 Routes van gecombineerde instrumenten Instrumenten Branche Geldigheid Rangorde Reden Beschikbaar EASE Niet voor handmatig werken grote hoeveelheid met stoffig AB EASE is AB blootstellingsbeoordeling.nl kennissystemen NVR, VKCN of VVF Stoffenmanager 2.5 (en 3.0) EASE blootstellingsbeoordeling.nl kennissystemen NVR, VKCN of VVF Stoffenmanager 2.5 (en 3.0) Resp. voor rubberindustrie, vezelversterktekunststo ffen, foliefabrikanten poeder en voor oplosmiddel en in verf Beperkt tot branche AB Blootstelling sbeoordeling.nl is Kennissyste men zijn AB AB Stoffenmana ger 2.5 (en 3.0) is AB Resp. voor rubberindustrie, vezelversterktekunststo ffen, foliefabrikanten Niet voor handmatig werken grote hoeveelheid met stoffig poeder en voor oplosmiddel en in verf Beperkt tot branche en AB en en AB en AB Kick-off is indicatief getoetst Kick-off is indicatief getoetst Kick-off is indicatief getoetst Voor deze routes geldt dat, indien de huidige werkwijze niet veilig is, het blootstellingsmodel gebruikt moet worden om beheersmaatregelen af te leiden. Dit vraagt om een hoog deskundigheidsniveau. Nee Nee