Analyses. Drie specialisten bundelen hun krachten. Hoe haalt u het beste geld van uw vennootschap naar uw privévermogen?

Transcriptie

1 Analyses 06 Drie specialisten bundelen hun krachten Christophe Van Canneyt - Frank Vranken - Danny Wittenberg Hoe haalt u het beste geld van uw vennootschap naar uw privévermogen? Cardio 3: een zaak van het hart Japanse aandelen: terugkeer op de kaart van de wereldbeurzen

2 OYSTER Analyses PERPETUAL Analyse sectoriëlle SKY-DWELLER S I N C E

3 Voorwoord Analyses Is het vertrouwen terug? Beste lezer, Uw vertrouwen elke dag opnieuw verdienen is primordiaal voor ons. Talrijke vertrouwensindicatoren registreerden de voorbije 12 tot 18 maanden een on afgebroken stijging. De belangrijkste beurzen kenden een zeer goed jaar Verschillende experts kondigden een economisch herstel aan, wel in een variabel tempo op de verschillende continenten, maar toch een herstel. Betekent dit dat we opnieuw een periode van vertrouwen en optimisme tegemoet gaan? Hiervan wensen we in elk geval uit te gaan in uw nieuwe editie van Analyses door het woord te geven aan echte ondernemers. Zij zijn immers het best geplaatst om te getuigen van het belang om in hun project te geloven en te vertrouwen op hun talent en hun vaardigheden. We hebben een speciale plaats voorbehouden aan dokter en bedrijfs leider Christian Homsy, die hartfalen wil behandelen via stamcellen. Daarnaast besteden we bijzondere aandacht aan kleine blauwe wezentjes die u allemaal kent: de Smurfen. Maar weet u welke onderneming hier achter schuilgaat? Véronique Culliford, dochter van Peyo, deelt haar verhaal met u. Naast deze verhalen van ondernemers hebben we opnieuw het woord gegeven aan onze huisspecialisten om u te informeren over een gevarieerde waaier van thema s, waaronder hedendaagse kunst, vastgoed in Frankrijk, de digitale revolutie,... Verder vindt u een zeer interessant artikel over de link tussen maatschappelijke en finan ciële performance, zonder de marktanalyses en een inkijk in ons beleggingsproces te vergeten. Aangezien ik dit voorwoord begonnen ben met het thema vertrouwen, zou ik graag hiermee willen eindigen. U wordt immers steeds talrijker om ons uw vertrouwen te schenken. Daarvoor wil ik u van harte bedanken en ik wil tevens benadrukken dat dit onze teams aanmoedigt om hun inspanningen voort te zetten teneinde de kwaliteit van onze diensten verder te verbeteren. Uw vertrouwen elke dag opnieuw verdienen is primordiaal voor ons. Veel leesplezier! Thierry Smets, Gedelegeerd Bestuurder Voorzitter van het Directiecomité van Puilaetco Dewaay 3 Puilaetco Dewaay Private Bankers

4 Er zijn 3 manieren om van het leven te genieten: vandaag, hier en nu. Porsche, intens. De nieuwe Porsche Macan. Je leven bereikt pas een hoogtepunt als je intens leeft. Dus hebben wij iets typisch Porsche gebouwd: een sportwagen. Met 5 deuren, 5 zitplaatsen en 4-wielaandrijving en met sterk presterende motoren en technologieën die op het circuit zijn getest. Echt dynamisch en behendig, dus op en top Porsche. Seconde na seconde. Ontdek de nieuwe Porsche Macan in de Porsche Centres vanaf 5 april. Milieu-informatie (KB 19/03/2004) : GEMIDDELD VERBRUIK (L/100 KM): 6,1-9,2 / CO 2 -UITSTOOT (G/KM):

5

6 Analyses Inhoud VISION 08 / Drie specialisten bundelen hun krachten 13 / De digitale revolutie 16 / Krijgt het deflatiespook Europa in zijn greep? 20 / Bevaks, een vaste waarde binnen ieders portefeuille? personal finance 24 / Hoe haalt u het beste geld van uw vennootschap naar uw privévermogen? 29 / De onderneming, de bedrijfsleider en zijn pensioen 32 / La douce France: vastgoed vanuit fiscaal oogpunt ÿ p. 8 ÿ p. 32 Realisatie Roularta Custom Media, Puilaetco Dewaay Concept Ben Herremans & Kaat Kerkhove Hoofdredactie Pieter Taelman Lay-out Lies Hallaert Coördinatie Pieter Taelman, Puilaetco Dewaay Teksten Puilaetco Dewaay, Cantilis Medewerkers Delphine Gorloo, Peter Luyten, Jo Vandendries, Aurore Vanopbroeke Mediaregie Custom Regie Druk Roularta Printing Verantwoordelijke uitgever: Peter Luyten Herrmann-Debrouxlaan 46, 1160 Brussel. Green label Dit magazine is CO 2 -neutraal geproduceerd. Het papier en drukwerk zijn duurzaam ingekocht en de CO 2 -uitstoot die toch nog bij de productie van dit magazine vrijgekomen is, is gecompenseerd. Het magazine is CO 2 -neutraal gedrukt waarbij gebruikgemaakt is van FSC gecertificeerd papier. Wenst u te reageren? Aarzel niet om ons uw opmerkingen te bezorgen, zodat wij van dit magazine Uw magazine kunnen maken. info@pldw.be Analyses is een financieel en lifestyle magazine uitgegeven onder de verantwoordelijkheid van Puilaetco Dewaay Private Bankers NV waarvan de maatschappelijke zetel gevestigd is aan de Herrmann- Debrouxlaan 46 te 1160 Brussel. R.P.R. BE De verstrekte informatie mag niet worden beschouwd als een aanbod of een verzoek tot aan- of verkoop van om het even welk financieel instrument. De redactie van het magazine werd afgesloten op 8 april Brussel Antwerpen Hasselt Luik Meise Namen Sint-Martens-Latem Waregem

7 Analyses EXPERTISE 36 / Japanse aandelen: terugkeer op de kaart van de wereldbeurzen 40 / Het einde van het bankbiljet! 42 / Van financiële tot maatschappelijke performance 45 / PLDW Eurobonds: een solide basis voor elke portefeuille 48 / Biotechnologie: een sector met toekomst 51 / De luxesector, een sector die katalysatoren mist ÿ p. 36 ENTREPRENEURSHIP 54 / Een zaak van het hart 57 / Welkom in de wondere wereld van IMPS ÿ p. 57 STATE OF THE ART 60 / De markt van de hedendaagse kunst, zeepbel of niet? 63 / De stichting Insel Hombroich: een inwijdingsreis 66 / Musea midden in de natuur ÿ p Puilaetco Dewaay Private Bankers

8 Analyses Vision Drie specialisten bundelen hun krachten Tekst Ivan Bultiauw Foto s David Plas Photography E en team van drie toegewijde specialisten tekent de grote lijnen van de portefeuillestrategie van Puilaetco Dewaay Private Bankers uit. Danny Wittenberg (Chief Investment Officer), Christophe Van Canneyt (Chief Economist) en Frank Vranken (Chief Strategist) geven tekst en uitleg. Via de asset-allocatie vervullen wij samen de rol van behoeders van de portefeuillestrategie. Daarbij vullen onze complementaire competenties elkaar aan. We fungeren als elkaars klankbord: de analyses van de ene worden kritisch getoetst aan de bevindingen van de twee anderen, elk vanuit hun specifieke achtergrond. Zo komen we tot een zo breed mogelijk totaalbeeld, waarbij soms onverwachte valkuilen opduiken. Zes ogen zien nu eenmaal meer dan twee. We delen hetzelfde bureau, zodat we continu een beroep kunnen doen op elkaars expertise. Deze voor een private bank overigens vrij unieke kruisbestuiving werpt ontegensprekelijk vruchten af. Daarnaast wordt er ook internationaal overleg gepleegd tussen strategen uit de verschillende dochtermaatschappijen van de groep KBL epb. Samen met zijn buitenlandse collega s bepaalt Frank de gezamenlijke strategie voor alle dochtermaatschappijen. Ook deze uitwisseling van visies is zeer verrijkend, gezien de bijzondere affiniteit van bepaalde landen met specifieke sectoren. Tot slot vervullen we intern ook een educatieve functie. We leggen de private bankers uit welke strategie we voorstellen en om welke redenen. Daarnaast schetsen we hen voor hoe wij de evoluties in de toekomst zien. Daartoe becommentariëren we dagelijks de recentste financiële gegevens. TOP-DOWN STRATEGIE Als Chief Strategist is Frank Vranken verantwoordelijk voor de strategie voor de Belgische portefeuilles. Op basis van macroeconomische gegevens, het beurssentiment, ÿ Frank Vranken, Chief Strategist. 8

9 Vision Analyses technische en kwantitatieve analyses onderzoekt hij in welke richting de markten zullen evolueren. Als strateeg bekijk ik de investeringsstromen op de markt van bovenuit, vanuit een helikopter als het ware. Op basis daarvan schets ik de meest waarschijnlijke evoluties voor de toekomst. Ik doe dit trouwens niet alleen, ik steun daarbij op de jarenlange ervaring van Danny inzake investeringen en van Christophe op het vlak van macroeconomie. Daarnaast vergader ik wekelijks met mijn buitenlandse collega s van KBL European Private Bankers, de groep waartoe wij behoren, over de ideale weging in onze portefeuilles. het systeem is niet zwak genoeg om te imploderen, maar ook niet sterk genoeg om te groeien. Samen bepalen wij de top-down beleggingsstrategie voor alle dochtermaatschappijen van de groep, legt Danny Wittenberg uit. Als Chief Investment Officer concentreer ik mij volledig op het concreet vertalen van deze algemene strategische krijtlijnen naar onze markt. Ik noem het weleens de lokale saus die het recept helemaal afmaakt. MACRO-ECONOMISCHE TENDENSEN Als Chief Economist bij Puilaetco Dewaay deel ik mijn macro-economische visie, steekt Christophe Van Canneyt van wal. Momenteel buig ik mij vooral over de macro-economische tendensen en hun praktische gevolgen voor obligaties, rentes en buitenlandse valuta (Forex). Op basis daarvan verstrek ik input aan de bank en aan de groep. Daarnaast verzorg ik ook macro-economische presentaties voor cliënten en prospects. DE MARKTEN ZOEKEN HOUVAST De tweede jaarhelft van 2013 was zeer goed, op de opkomende markten na. Na de aankondiging van de tapering (geleidelijke afbouw van de activa-aankopen) door de toenmalige voorzitter van de Fed, Ben Bernanke, waren de markten spectaculair gecrasht, maar in de tweede jaarhelft recupereerden ze met 18 %. Iedereen verwachtte in het begin van dit jaar dat deze evolutie zich zou voortzetten. Maar wat bleek? Januari was een zeer volatiele maand, waarbij we per saldo eigenlijk negatief eindigden. Wie dacht dat daarmee de toon gezet was, kwam alweer ÿ Danny Wittenberg, Chief Investment Officer. bedrogen uit. Februari was immers zo goed dat alle verliezen goedgemaakt werden en de maand zelfs positief afgesloten werd. In maart overheerste opnieuw een kwakkelsfeertje en dat had uiteraard veel te maken met de geopolitieke spanningen in Oekraïne en de politieke onrust in landen zoals Turkije en Venezuela. Al bij al kunnen we daarom stellen dat de eerste drie maanden van 2014 een verloren kwartaal zijn. De Europese en de Amerikaanse markten blijven per saldo op hetzelfde niveau. Enkel Japan en de emerging markets gaan erop achteruit. De financiële markten zoeken houvast en vinden die op dit moment niet. Er zijn te veel onzekerheden. Is de Amerikaanse economie fundamenteel zwakker dan gedacht of zien we momenteel enkel het gevolg van de zeer strenge winter? Is de Europese economie, die uit een recessie klautert, inderdaad aan het aansterken zoals voorlopende indicatoren lijken aan te geven? Harde gegevens om dit te bevestigen zijn er echter nog niet. 9 Puilaetco Dewaay Private Bankers

10 Analyses Vision Wij zijn er van in het begin van uitgegaan dat 2014 een moeilijker jaar zou worden dan 2012 en We rekenen er wel nog altijd op dat de aandelen een performance van 5 à 10 % zouden moeten halen. Daarnaast beschouwen we de ontwikkelde markten nog steeds als betere plaatsen om te vertoeven dan de opkomende markten. Deze laatste mogen dan wel goedkoop ogen, maar in werkelijkheid staat de rentabiliteit van hun bedrijven onder druk. Aandelen en obligaties zijn vandaag allebei duur. De laatstgenoemde vinden we echter zeer duur. We hebben nog altijd een voorkeur voor aandelen, omdat er met obligaties momenteel nauwelijks iets te verdienen valt. Wel hebben aandelen met een vrij grote volatiliteit af te rekenen. De gevoeligheid van investeerders voor exogene factoren is op dit moment immers zeer groot. ÿ Christophe Van Canneyt, Chief Economist. Bijkomend probleem is de veel te sterke euro. Positieve winstherzieningen, die de volgende ondersteuning van de markten zouden moeten vormen, blijven nog altijd uit en 2013 waren weliswaar zeer goed voor de beurzen in het algemeen. Toen werd er echter al een voorschot genomen op toekomstige winstgroei. Vroeg of laat moet deze beurshausse ondersteund worden door winst. En net deze cijfers blijven voor het laatste kwartaal in Europa helaas ondermaats. De beurzen leven voorlopig op hoop. Maar uiteindelijk moet die hoop ooit eens ondersteund worden door concrete resultaten. Nu de euro zo sterk is, neemt de competitiviteit van sommige Europese cyclische sectoren af tegenover die van onze Amerikaanse en Aziatische tegenhangers. Anderzijds zijn buitenlandse gegenereerde winsten lager eenmaal vertaald naar sterke euro s. Conclusie: een wisselwerking tussen hoop en onzekerheid, overgoten met geopolitieke spanningen. DE MACRO-ECONOMISCHE KWADRATUUR VAN DE CIRKEL We worden hoe langer hoe meer geconfronteerd met de gevolgen van de striktere financiële regelgeving. Bij de bepaling van het risicoprofiel van onze cliënten merken we dat het merendeel op een evenwichtig of een eerder defensief profiel uitkomt. Het gevolg is dat we een groot deel obligaties in portefeuille moeten nemen. Zodoende stijgen de prijzen en dalen de rendementen, aldus Frank Vranken. Dat is ook voor een deel het gevolg van het beleid, dat de basisrentes naar beneden heeft gehaald, pikt Christophe Van Canneyt in. Want de regelgeving betreft niet enkel ons beroep en onze cliënten, maar ook de banken. En dat is dan weer een economisch probleem. Door de grotere veiligheids vereisten waaraan de banken moeten voldoen, kunnen ze immers niet meer zo veel geld lenen. Dat is de andere kant van het verhaal. Aan de ene kant wil men beschermen en aan de andere kant stimuleren. Eigenlijk moet de inkomensgeneratie in Europa aangemoedigd worden. Dat is sociaal en politiek echter niet altijd even populair. En daarom probeert men de kool en de geit te sparen. Je zou de huidige situatie als volgt kunnen samenvatten: het systeem is niet zwak genoeg om te imploderen, maar ook niet 10

11 Vision Analyses sterk genoeg om te groeien. Er is gelukkig een stuk herstel van de groei. Dat herstel is er in twee soorten landen binnen Europa. De landen die altijd een gezond beleid hebben gevoerd, zoals Duitsland. En de landen die zeer zware aanpassingen aan hun economische structuur hebben gedaan, omdat de crisis er zo hard had toegeslagen, zoals Ierland, Spanje en voor een stuk Portugal. België vormt, samen met Frankrijk, een tussencategorie: de reactie op de crisis bestond uit meer overheidsingrijpen, gefinancierd door belastingen. Maar fundamenteel hebben we ons probleem eigenlijk nog niet aangepakt. Dankzij de lage rentevoeten blijft het nog altijd pijnloos. Maar stel dat de rente plots gaat stijgen. In dat geval zullen er gigantische saneringsoperaties nodig zijn. Deze zullen dan weer de groei aantasten. Het is een vicieuze cirkel, die ooit doorbroken moet worden. Intussen blijft de grote vraag: komt Europa in een deflatoir scenario terecht? Dat is niet langer denkbeeldig. We hebben een paar jaar een subpargroei gehad, dus er is een enorme overcapaciteit, zonder druk op de kostprijsfactoren vanuit de lonen, de grondstoffen, de rentes. Bedrijven vechten momenteel om marktaandeel en beconcurreren elkaar op prijs. Er is dus geen sprake van marge-expansie. Samen met de nog te sterke euro zijn dat allemaal factoren die niet zo gunstig zijn. De hamvraag voor de komende maanden is dus: gaat de rente stijgen of zal zij nog verder zakken? EN OP HET VLAK VAN DE PORTEFEUILLES? We hebben nog steeds een lichte voorkeur voor aandelen, maar iets minder dan vorig jaar. De geopolitieke problemen in Oekraïne en de lagere groei in China zitten hier zeker voor iets tussen. Door de grotere veiligheidsvereisten waaraan de banken moeten voldoen, kunnen ze niet meer zo veel geld lenen. ÿ Het team van specialisten: We fungeren als elkaars klankbord: de analyses van de ene worden kritisch getoetst aan de bevindingen van de twee anderen. 11 Puilaetco Dewaay Private Bankers

12 Analyses Vision de grote vraag blijft intussen of Europa in een deflatoir scenario terechtkomt? ÿ De financiële markten zoeken een houvast, maar vinden die op dit moment niet. Omdat we obligaties momenteel te duur vinden, werd de cashcomponent lichtjes verhoogd. Dat biedt het voordeel dat we over cash beschikken om aandelen aan te kopen tegen een lagere prijs, mocht er zich een correctie voordoen. WAT ZIJN MOMENTEEL DE RISICO S? Een portefeuille opbouwen is de valkuilen proberen te vermijden. Daarom een kort overzicht van de voornaamste risico s: Geopolitieke problemen zoals in de Krim, de interne politieke spanningen in Turkije, de spanningen in de Zuid-Chinese Zee en tussen Noord- en Zuid-Korea,... Dergelijke elementen vallen buiten onze controle, maar kunnen een grote impact hebben. Ook politieke en monetaire maatregelen kunnen belangrijke verschuivingen van de geldstromen veroorzaken, zowel geografisch als tussen de activaklassen. Zo vluchtte iedereen na de tapering massaal weg uit de opkomende markten die een terugval kenden. De waarderingen zijn zo hoog opgelopen dat er nu stilaan echt winstgroei verwacht wordt. Een onzekere factor schuilt in de peperdure noteringen van socialemedia- en biotechnologieaandelen. Men kan zich terecht de vraag stellen hoe die koersen zichzelf ooit gaan terugbetalen. Momenteel pompen de centrale banken massaal geld in de markten. Zal dat geld snel genoeg tot bij de financiële spelers geraken? Dat is voorlopig een groot vraagteken. Maar zullen de centrale banken wel snel genoeg reageren de dag dat dit het geval is? Als de obligatiemarkten daaraan gaan twijfelen, krijgen we waarschijnlijk een terugkeer van de rentevoeten naar normale niveaus. 12

13 Vision Analyses De digitale revolutie Tekst Puilaetco Dewaay Foto s Roularta / Reporters Agency & Corbis Images de prijsstrategie van de hotelsector wordt vandaag gedeeltelijk door het internet gestuurd. De digitale revolutie maakt de wereld kleiner en stimuleert de economische ontwikkeling. Sommigen zien dit als een bedreiging, terwijl anderen het als een opportuniteit beschouwen. We geven u een kort overzicht van de technologische veranderingen die zich de voorbije jaren in ons dagelijkse leven hebben voorgedaan. Een eerste voorbeeld: de boeking van een hotelkamer gebeurt niet meer via een reisbureau. Een website zoals Booking.com vult alleen al 60 % van de hotelkamers en neemt daarbij een aardige commissie die, volgens de bronnen, varieert van 15 tot 25 %. Bovendien houden beoordelingssites zoals TripAdvisor grote schoonmaak tussen de goede en de slechte hotels dankzij de commentaar die reizigers er achterlaten. Dus ja, de prijsstrategie van de hotelsector wordt vandaag gedeeltelijk door het internet gestuurd. CONCERTEN VERSUS INTERNET Wat de muziekindustrie betreft, kopen jongeren al lang geen cd s meer. Ze kiezen ervoor om hun favoriete nummers te downloaden. Deze veranderde houding was niet alleen een streep door de rekening van veel fysieke distributeurs, maar heeft eveneens geleid tot het faillissement van het welbekende EMI. Het is zelfs zo erg dat de wereldsterren vandaag hun kost vooral verdienen met liveconcerten, terwijl het internet voor hen hoofdzakelijk een promotioneel platform is. Anderzijds wist een bedrijf zoals Apple jongeren warm te maken voor gedematerialiseerde muziek en kon het hiervan een rendabele en legale business maken... die via itunes wordt aangeboden. Maar de muziekindustrie en de reissector zijn niet de enige die door elkaar geschud worden door de kracht van de digitale revolutie. Ze treft alle sectoren, zonder uitzondering! De distributie moet het opnemen tegen de onlineverkoop, in het bijzonder van Amazon. Veel mensen schuimen vandaag een winkel van een of andere keten af, niet om te kopen, maar om te kijken, te passen en vervolgens met hun smartphone de barcode te scannen, zodat ze onmiddellijk de door de winkel aangeduide prijzen kunnen vergelijken met die op het internet. En als het verschil de moeite waard is, bestellen diezelfde consumenten het product of de dienst in kwestie via Amazon of een andere website. Hierdoor worden de distributieketens gewoon uitstalramen, slachtoffers van wat de specialisten showrooming noemen. 13 Puilaetco Dewaay Private Bankers

14 Analyses Vision EEn auto evolueert naar een met internet verbonden terminal, net zoals een smartphone of tablet. Vier wielen en een motor rond een simkaart, zo zal een wagen er in de toekomst uitzien. KIJK UIT VOOR NETFLIX Hetzelfde geldt voor de goeie oude televisie, die een centrale plaats in de woon kamer innam. Deze wordt gedesintermedieerd door filmstreamingsites zoals Netflix. Op het ogenblik van schrijven wordt Netflix verondersteld zijn intrede op de Belgische markt te doen met zijn bescheiden abonnement (van rond EUR 8 per maand, met onbeperkte toegang tot films en series uit de catalogus) en zijn à la carte aanbod. Een streamingsite zoals Netflix zou het de traditionele televisiezenders moeilijk kunnen maken en hun economisch model kunnen schaden. Maar ook de financiële wereld wordt niet gespaard door de digitale tsunami. In het segment van de verzekeringen zullen de online prijs- en prestatievergelijkers de tarieven onder druk zetten en de concurrentie tussen de tussenpersonen verhogen. Zelfs in de automobielsector zullen de toekomstige ontwikkelingen zich in Silicon Valley situeren in plaats van in de traditionele fabrieken. Carlos Ghosn, de CEO van Renault-Nissan, verklaarde dat de toekomst van de auto kan worden gedefinieerd als vier wielen en een motor rond een simkaart. Een andere constructeur, Ford, heeft van de digitaal verbonden auto zijn prioriteit gemaakt. De reden voor deze keuze is dat het leven van de consumenten reeds digitaal verbonden is en dit alleen nog maar zal toenemen. De CEO van Ford stelde dat de uitdaging erin bestaat om deze nieuwe gebruiken te combineren met een veiliger rijgedrag en daarvoor moet men de handen aan het stuur en de ogen op de weg houden. Om dit te bewerkstelligen gaat Ford voor... spraak besturing. Dit betekent dat de auto ook een met internet verbonden terminal wordt, net zoals een smartphone of een tablet. Dankzij de digitale revolutie zal het mogelijk zijn om sensoren en radars te ontwikkelen voor een verbetering van het rijdrag in moeilijke omstandigheden, bv. bij regen of mist. DIGITAAL VERBONDEN UURWERKEN De Zwitserse uurwerkindustrie is evenmin veilig voor de digitale revolutie. De digitaal verbonden uurwerken, zoals de Galaxy Gear van Samsung, laten toe om muziek te beluisteren of s te lezen. Momenteel blijven de Zwitserse fabrikanten er rustig onder. Ze zeggen dat deze digitaal verbonden uur werken vooral een bedreiging vormen voor de uurwerken van minder dan EUR 400. Dat is misschien zo, maar anderen herinneren eraan dat de Zwitserse uurwerkindustrie aan het einde van de jaren 1970 een zware crisis doorgemaakt heeft, 14

15 Vision Analyses omdat ze niet geanticipeerd had op de komst van de kwartsuurwerken! E-GEZONDHEID EN ziekenfonds In het licht van deze lijst van grote veranderingen mag men echter niet concluderen dat de digitale revolutie enkel als doel heeft om de wereld op zijn kop te zetten en om bij te dragen aan de prijsdeflatie, aan het geluk van de consumenten, met een stijging van de werkloosheid als keerzijde van de medaille. Neen, de digitale revolutie is eveneens veelbelovend op economisch vlak. De gezondheidstoepassingen die hier en daar beginnen te bloeien en die bijvoorbeeld toelaten om diabetespatiënten op te volgen, kunnen eveneens bijdragen aan een vermindering van het tekort in onze sociale zekerheid. Dit is geen droom. Volgens consultancybedrijf PwC zouden mensen die aan een chronische ziekte zoals diabetes lijden, de resultaten van hun dagelijkse bloedafname aan hun behandelende arts kunnen doorgeven via een daartoe bestemde toepassing. Meer algemeen zou de gezondheid via het internet kunnen worden gebruikt voor preventie, patiëntenopvolging, diagnoseverfijning of gewoonweg om welzijnsadvies te verstrekken. En als kers op de taart zouden zelfs de ziekenfondsen verheugd zijn, omdat de gezondheidstoepassingen voor smartphones, die onnodige raadplegingen vermijden, hen zouden toelaten om te besparen op terugbetalingen. Kortom, het zou de oplossing zijn en een solide verlichting voor de staatskas! DE REVOLUTIE IS NIET VOORBIJ Samengevat, het internet staat nog maar aan het begin van zijn mogelijkheden. Binnenkort zullen, naast uw pc, tablet en smartphone, nog duizenden andere dagelijkse gebruiksvoorwerpen met het internet verbonden zijn of worden. We hebben het voorbeeld van de auto aangehaald, maar dit zal eveneens het geval zijn voor uw koelkast, stofzuiger, grasmaaier,... De lijst is eindeloos lang en voor sommige voorwerpen is het reeds zover. Eric Schmidt, de vroegere CEO van Google, gaat zelfs nog verder in zijn laatste boek, dat hij samen met Jared Cohen geschreven heeft. Hij meent dat de echte internetrevolutie nog moet komen, omdat de technologie minder duur, krachtiger en intelligenter wordt. Volgens hem zullen hologrammen de standaard worden in onze huizen en zullen de huishoudelijke taken steeds meer geautomatiseerd worden en beheerd worden via spraak- en/of bewegingsbesturing. EN ONS ADVIES HIEROMTRENT? Profiteren van de digitale revolutie is een kunst, omdat de bedrijven in dit domein zeer talrijk zijn. Hoewel sommige beurssuccessen worden, verdwijnen andere even snel als ze gekomen zijn. Men moet dus vertrouwen op specialisten die het kaf van het koren kunnen scheiden. Onze adviseurs staan te uwer beschikking om u hierin raad te geven. Aarzel niet om ze te contacteren. De digitaal verbonden uurwerken zijn ondertussen beschikbaar op de markt. de echte internetrevolutie moet nog komen, want de technologie wordt almaar minder duur, krachtiger en intelligenter. 15 Puilaetco Dewaay Private Bankers

16 Analyses Vision Krijgt het deflatiespook Europa in zijn greep? We kunnen er niet omheen: de inflatie in Europa is tot het abnormaal lage peil van 0,8 % teruggevallen. Dat er nog enige mate van prijsstijgingen is, is overigens alleen maar toe te schrijven aan de nog stijgende prijzen van diensten, want de prijzen van goederen zakken zelfs, te oordelen naar de uitsluitend uit goederen bestaande prijsindex van de groothandelsprijzen die over het afgelopen jaar met 1,4 % is teruggelopen. De hamvraag waar menig econoom en marktwaarnemer vandaag mee worstelt, is dus of Europa, net als Japan op het einde van de jaren 1990, binnenkort ten prooi zal vallen aan deflatie. Onder deflatie verstaan we eenvoudigweg een situatie waarbij de prijzen van goederen en diensten zakken of, in economentermen gezegd, een daling van het algemene prijspeil. De vergelijking met Japan is niet uit de lucht gegrepen, want er zijn inderdaad een aantal duidelijke parallellen tussen de huidige situatie in Europa en de economische omstandigheden die in Japan tot deflatie hebben geleid. En dat boezemt de markten behoorlijk wat angst in, aangezien de deflatie in Japan heeft geleid tot een diepe en langdurige economische impasse. Christophe Van Canneyt Chief Economist Puilaetco Dewaay EEN ABNORMAAL LAGE GROEI Een eerste gelijkenis tussen het Europa van vandaag en het Japan van de jaren 1990: Europa gaat nu, net als Japan in de predeflatieperiode, duidelijk door een langdurige periode van abnormaal lage groei. Als we Duitsland buiten beschouwing laten, is de Europese economie vandaag nog steeds bijna 5 % kleiner dan voor de crisis (zie grafiek p. 17). De oorzaken hiervan zijn genoegzaam bekend: de om zich heen grijpende crisis heeft vooral de economieën van de perifere landen zwaar getroffen, waardoor die een sterke krimp hebben ondergaan. Nu is zo n krim 16

17 Vision Analyses The Euro Zone Slump REAL GDP*: U.S. EURO AREA (EXCLUDING GERMANY) Still 5% below pre-crisis level de om zich heen grijpende crisis heeft vooral de economieën van de perifere landen zwaar getroffen, waardoor die een sterke krimp hebben ondergaan BCA ÿÿverschil tussen de huidige economische groei en de groeivoet voor de economische crisis. pende economie nefast voor de prijszettingskracht van de bedrijven. In een krimpende markt proberen de industriële bedrijven immers te allen prijze hun verkopen op een zeker peil te houden teneinde ten minste hun vaste kosten te kunnen dekken. Ze doen dit veelal door, via het interen op hun marge, hun prijzen te verlagen. In een economisch moeilijke context dragen ook de omstandigheden op de arbeids- en grondstoffenmarkten bij tot deflatoire druk, door het oplopen van de werkloosheid kunnen er immers geen noemenswaardige loons verhogingen worden afgedwongen en door de crisis dalen ook de prijzen van grondstoffen. Daardoor ondervinden de bedrijven vanuit hun inputkant ook geen enkele prijsdruk, eerder integendeel! Door deze combinatie van stabiele tot dalende inputkosten en druk op de marges stijgen de verkoopprijzen van goederen dus nauwelijks of niet. KREDIETCRISIS Een tweede treffende gelijkenis tussen het Europa van nu en Japan anno 1997 bestaat in de rol van het bancaire systeem of, beter gezegd, in het ontbreken van het vervullen van die rol. Europa kampt nu immers met een situatie van kredietschaarste die vergelijkbaar is met wat Japan in het midden van de jaren 1990 doormaakte. De oorzaken van dit fenomeen zijn wel anders. In het Japan van de jaren 1990 kregen de banken rake klappen door de enorme verliezen op hun aandelen- en vastgoedportefeuilles, waardoor ze nauwelijks nog in staat waren kredieten te verlenen. Dit probleem werd nooit ten gronde aangepakt. De Japanse banken werden nimmer grondig gesaneerd, waardoor ze als zombiebanken wel konden blijven bestaan, maar jarenlang nauwelijks als liquiditeitsverstrekkers functioneerden. Ook in het Europa van vandaag is de kredietverlenende capaciteit van de banken sterk aangetast, maar de oorzaak hiervan moet vooral worden gezocht in de door de overheden 17 Puilaetco Dewaay Private Bankers

18 Analyses Vision door het oplopen van de werkloosheid kunnen er geen noemenswaardige loonsverhogingen worden afgedwongen Bloomberg ÿÿjaarlijkse groei van de M3 (pure liquiditeiten en het volume aan bankkredieten). opgelegde verhoging van de kapitaalbuffers waaraan de banken op relatief korte tijd moesten voldoen. Om die nieuwe normen te kunnen halen, hadden de banken weinig andere keuze dan hun balanstotaal in te krimpen en dus hun kredietverlening aan banden te leggen. Dit was vooral een ramp voor de kleinere bedrijven, die geen toegang hebben tot alternatieve financierings bronnen. Ze dienden dan ook veel investeringsprojecten uit te stellen, eenvoudigweg omdat de financiering niet voorhanden was, wat uiteraard de deflatoire krachten in de economie heeft versterkt. We kunnen de kredietschaarste ook vaststellen door de evolutie van de geldhoeveelheid in ruimere zin (M3) te bekijken. M3 omvat, naast de pure liquiditeiten, ook het volume aan bankkredieten en kan dus worden beschouwd als een bredere aanduiding van de beschikbare geldhoeveelheid dan deze pure liquiditeiten. De grafiek hierboven laat zien dat deze ruime geldhoeveelheid nauwelijks groeit. En als er geld beschikbaar is, kunnen transacties niet zo gemakkelijk worden afgerond, omdat niet alle economische deelnemers nog de nodige centen vinden, waardoor ook de prijzen moeilijk omhoog kunnen. EEN APPRECIëRENDE MUNT Tot slot is er een laatste punt van overeenkomst tussen Europa en Japan: een appreciërende munt. Ondanks de vele moeilijkheden die Japan vanaf het uiteenspatten van de beurs- en vastgoedbubbel begin 1990 ondervond, apprecieerde de yen gestaag in waarde tot eind Ten opzichte van de USD steeg de yen zelfs met 35 % over deze periode (grafiek p. 19)! Deze muntstijging maakt ingevoerde goederen (waaronder in het geval van Japan ook zowat alle grondstoffen) goedkoper, wat resulteert in deflatoire druk. Ook Europa worstelt vandaag met een sterke munt, zij het dat de koersstijging ten opzichte van de USD veel beperkter is dan wat Japan destijds meemaakte. Maar tegenover de munten van de groeilanden is de euro ontegenzeggelijk sterk in waarde gestegen en aangezien de import uit die groeilanden vandaag veel belangrijker is dan ten tijde van de Japanse ervaringen is dat waarschijnlijk een even grote bron van prijsverlagende deflatoire druk. Moeten we ons, in het licht van al deze gelijkenissen, zorgen maken over een mogelijke deflatie in Europa? Ten dele wel natuurlijk, want als er één reden is waarom we deflatie vandaag kunnen missen als kiespijn, is dat wel dat deflatie de reële last van schulden weer doet toenemen. Schulden moeten immers worden betaald uit het nominale inkomen van de schuldenaar. Omdat dit bij terugvallende prijzen eerder zakt dan stijgt, maakt dit het 18

19 Vision Analyses In Europa lijken de banken intussen voldoende opgeschoond en met nieuw kapitaal gedoteerd Bloomberg ÿÿevolutie van de yen tussen 1990 en 1995 (1 USD=... JPY). dus lastiger om de schuldenlast te dragen. Het is juist dit fenomeen dat in Japan ertoe geleid heeft dat er, eenmaal de deflatie zich inzette, nauwelijks nog economische groei geweest is en dat het land voortdurend van de ene recessie in de andere sukkelde. Net nu Europa zich eindelijk wat aan de wurggreep van de recessie lijkt te onttrekken, zou zoiets rampzalig zijn. Maar zal het zover komen? Naast de aangehaalde gelijkenissen zijn er ook een aantal belangrijke verschillen tussen het Europa van vandaag en het Japan van de jaren Vooral in de banksector, volgens velen de cruciale schakel in het deflatiedebat, zijn er verschillen. We hebben al aangegeven dat Japan waarschijnlijk een grote fout gemaakt heeft door zijn banken niet te saneren, waardoor ze veel te lang dysfunctioneel gebleven zijn. In Europa lijken de banken intussen voldoende opgeschoond en, waar nodig, met nieuw kapitaal gedoteerd om opnieuw actiever te worden in de kredietverlening, iets wat na de voor dit jaar geplande stresstesten hopelijk ook op het terrein zal blijken. Verder lijkt de economie ook stilaan uit het diepe dal te klimmen, waarbij vooral het herstel in de periferie hoopgevend is. Dit zou op ietwat langere termijn tot een vermindering van de overcapaciteit moeten leiden, wat de deflatoire druk doet afnemen. En tot slot lijken de Europese monetaire bewindvoerders zich, in tegenstelling tot die in Japan, zeer bewust van de deflatoire dreiging. De ECB heeft zich weliswaar zelden direct over de deflatiedreiging uitgelaten, maar de recente uitlating van ECB-voorzitter Draghi over de te sterke euro lijkt erop te wijzen dat het toch een thema is binnen de ECB. Nogal wat ECB-bestuurders hebben in publieke verklaringen ook al dikwijls aangehaald dat de centrale bank nog instrumenten achter de hand houdt om in geval van deflatie in te grijpen, zij het dat ze nooit gespecificeerd hebben welke dat waren. Wij gaan er dan ook van uit dat het niet tot een regelrechte deflatie zal komen, maar dat anderzijds een lange periode van heel lage inflatie wel degelijk tot de mogelijkheden behoort. Wat dan meteen ook zou betekenen dat de rente nog een heel lange periode op haar huidige extreem lage niveau zal blijven. Geen goed nieuws dus voor de obligatiebelegger, maar veruit te verkiezen boven de economische ramp waar Japan 15 jaar mee heeft moeten leven. 19 Puilaetco Dewaay Private Bankers

20 Analyses Vision Vastgoedbevaks, een vaste waarde binnen ieders portefeuille? Foto s Roularta / Reporters Agency & Corbis Images De bevak of de beleggingsvennootschap met vast kapitaal is een interessant beleggingsinstrument dat soms wat onderkend wordt. En zoals het gezegde stelt, ongekend is onbemind. Nochtans zijn er nogal wat redenen om deze aparte activaklasse toch te belichten en in de verf te zetten. De vastgoedbevak is een belegging in vastgoed, maar een belegging die genoteerd is op de beurs, net zoals een aandeel. We spreken dus over beursgenoteerd vastgoed in plaats van privaat vastgoed. Bovendien gaat de vergelijking met aandelen niet volledig op en daar zijn een aantal zeer goede redenen voor. FRANK VRANKEN Chief Strategist Puilaetco Dewaay EEN BIJZONDER REGLEMENTAIR KADER Alles heeft te maken met het reglementaire kader voor deze beleggingsinstrumenten. Vooreerst wordt de schuldgraad van deze beleggingsvennootschappen beperkt. De verhouding van de schuld versus de activa wordt wettelijk beperkt tot 65 %. In de realiteit ligt deze drempel zelfs lager, omdat vele bevaks overgaan tot kapitaalverhogingen zodra men wezenlijk boven de 55 % uitstijgt. De banken waar vastgoedbevaks leningen hebben lopen, moedigen hen daartoe natuurlijk ook aan vanwege hun zekerheidsprincipe. Dergelijke veiligheidsmarge vindt men zeker niet terug bij doorsneeaandelen. Verder dient de vastgoedbevak haar investeringen te spreiden. Maximaal 20 % van de totale activa mag in eenzelfde goed of project worden belegd. Het principe om dus niet alle eieren in één mand te stoppen, wordt duidelijk gerespecteerd. Daarin verschilt de vastgoedbevak van een vastgoedcertificaat dat slechts in één vastgoed investeert. Verder moeten ze een free float, of het vrij verhandelbaar deel van het kapitaal op de beurs, van minimaal 30 % respecteren. Tevens moet er op kwartaalbasis een schatting gebeuren van de activa, lees de gebouwen, door een externe en onafhankelijke schatter. Dat moet ook indien men een goede inschatting wil maken van hoeveel de prijs van de vastgoedbevak afwijkt van de netto intrinsieke onderliggende waarde. Tot slot is misschien wel het belangrijkste verschil met een aandeel dat vastgoedbevaks minimaal 80 % van hun courant resultaat moeten uitkeren in de vorm van een dividend. 20