Voor persoonlijk gebruik, niet ter distributie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Voor persoonlijk gebruik, niet ter distributie"

Transcriptie

1 Voor persoonlijk gebruik, niet ter distributie

2 ASTMA en COPD: de juiste combinatietherapie voor de juiste patiënt Guy BRUSSELLE Dienst Longziekten UZ Gent 10/02/2015

3 Astma en COPD: overzicht Astma versus COPD: (DD) diagnose Inhalatie medikatie: therapeutische klassen Inhalatie therapie: devices Behandeling van astma en COPD Conclusie: algoritmes

4 Astma en COPD: overzicht Astma versus COPD: (DD) diagnose Inhalatie medikatie: therapeutische klassen Inhalatie therapie: devices Behandeling van astma en COPD Conclusie: algoritmes

5 Obstructieve Longaandoeningen Astma COPD 10-20% van de patiënten hebben beide aandoeningen: astma EN COPD: ACOS = Astma en COPD Overlap Syndroom

6

7 Definitie van astma Risicofactoren ONTSTEKING SYMPTOMEN Bronchiale Hyperreactiviteit Prikkels Luchtwegenvernauwing

8

9 Diagnose van astma Anamnese Klinisch Onderzoek Longfunctie: - aantonen van reversibele luchtwegenvernauwing - aantonen van bronchiale hyperreactiviteit Allergietesten FeNO

10 Astma is een variabele aandoening Astma symptomen Tijd (maanden, weken, dagen)

11 Astma prikkels: BHR

12 Asthma: Classification of Severity CLASSIFY SEVERITY Clinical Features Before Treatment Symptoms Nocturnal Symptoms FEV 1 or PEF STEP 4 Severe Persistent Continuous Limited physical activity Frequent 60% predicted Variability > 30% STEP 3 Moderate Persistent Daily Attacks affect activity > 1 time week 60-80% predicted Variability > 30% STEP 2 Mild Persistent > 1 time a week but < 1 time a day > 2 times a month 80% predicted Variability 20-30% STEP 1 Intermittent < 1 time a week Asymptomatic and normal PEF between attacks 2 times a month 80% predicted Variability < 20% The presence of one feature of severity is sufficient to place patient in that category.

13 G lobal Initiative for Chronic O L D bstructive ung isease

14 Definition of COPD Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is a disease state that is characterized by airflow limitation: not fully reversible usually progressive associated with an abnormal inflammatory response of the lungs to noxious particles or gases. COPD is a preventable and treatable disease with some significant extrapulmonary effects. Comorbidities and exacerbations contribute to the severity in individual patients.

15 COPD: INFLAMMATION Small airway disease Airway inflammation Airway remodeling Parenchymal destruction Loss of alveolar attachments Decrease of elastic recoil AIRFLOW LIMITATION

16 Progressieve deterioratie in COPD

17 Small airway obstruction in COPD

18 Blue Bloater Pink Puffer Physical appearance of a typical patient with chronic bronchitis Physical appearance of a patient with severe emphysema

19 Diagnose van COPD SYMPTOMS cough sputum dyspnea EXPOSURE TO RISK FACTORS tobacco occupation indoor/outdoor pollution SPIROMETRY

20 COPD: Classification by Severity Stage Characteristics I IV: FEV1/FVC < 70% I: Mild COPD FEV 1 80% II: Moderate COPD 50% < FEV 1 < 80% III: Severe COPD 30 % < FEV 1 < 50% IV: Very severe COPD FEV 1 < 30%

21 ASTMA Allergeen COPD Sigarettenrook Luchtwegen inflammatie CD4+ T-lymfocyten Eosinofielen Long inflammatie CD8+ T-lymfocyten Macrofagen Neutrofielen Volledig reversibel Luchtwegenvernauwing Niet volledig reversibel

22 DIAGNOSE ASTMA COPD Leeftijd Begin (leeftijd) Alle leeftijden Meestal jong (vaak als kind) Ouder dan 40 j. Later (mid-life) Symptomen wisselend langzaam progressief Nachtelijke klachten ja Voorgeschiedenis eczema Familiale anamnese hooikoorts astma zelden roken (COPD)

23 DIAGNOSE ASTMA COPD Kortademig BHR (Bronchiale hyperreactiviteit) Vernauwing luchtwegen Oorzaak Diagnose Na inspanning +++ omkeerbaar > Allergie < APA syndroom Spirometrie Piekstroom Tijdens inspanning weinig tot niet omkeerbaar roken Spirometrie

24

25 The clinical spectrum of asthma and COPD ASTHMA Severity Control Phenotype COPD Severity Risk Phenotype Comorbidities *: included in trials (RCTs)

26 Astma en COPD: overzicht Astma versus COPD: (DD) diagnose Inhalatie medikatie: therapeutische klassen Inhalatie therapie: devices Behandeling van astma en COPD Conclusie: algoritmes

27 Inhalatie CorticoSteroïden (ICS) ICS Beclometason Merknaam Qvar Inhalator Doseeraërosol Autohaler Dosis 50 µg 100 µg Dosering 2x 2x Budesonide Pulmicort Miflonide Budesonide Budesonide Turbohaler Aerolizer Easyhaler Novolizer 200 µg 200 µg 200 µg 200 µg 2x 2x 2x 2x Fluticason propionaat Flixotide Diskus Doseeraërosol pmdi 100 µg 250 µg 500 µg 50 µg 250 µg 2x 2x 2x 2x 2x DroogPoederInhalatoren (DPI): Diskus, Turbohaler, Aerolizer, Easyhaler, Novolizer

28 Beta2-agonisten (BA): short-acting (SABA); long-acting (LABA) SABA Merknaam Inhalator Dosis Dosering Salbutamol Ventolin doseeraërosol 100 µg SOS LABA Formoterol Foradil Formoterol Oxis Aerolizer Novolizer Turbohaler Salmeterol Serevent Doseeraërosol Diskus 12 µg 12 µg 6 of 12 µg 25 µg 50 µg Indacaterol Onbrez Breezhaler 150 µg 300 µg Vilanterol Ellipta 1x 2x 2x 2x 2x 2 puffs 2x 1 inhalatie 1x 1 capsule 1x 1 capsule

29 Fixed combination LABA + ICS ß2-agonisten (LABA) Virus? Adenosine Exercise Fog Antigen Mast cell Bronchocontriction Macrophage Eosinophil Plasma leak Airway sensory nerve Virus? BHR Airway remodeling? T-lymphocyte Inhalatie CorticoSteroïden (ICS)

30 LABA + ICS fixed combination ICS LABA Merknaam Inhalator Dosis Dosering Fluticason Salmeterol Seretide Doseeraërosol Diskus 25/50 25/125 25/250 50/100 50/250 50/500 Fluticason Formoterol Flutiform Doseeraërosol 50/5 125/5 250/10 Budesonide Formoterol Symbicort Symbicort Forte Bufomix Beclometaso n Formoterol Inuvair Turbohaler Easyhaler Doseeraërosol Nexthaler 160/4,5 320/9 200/6 100/6 100/6 2x 2 puffs 2x 1 inhalatie 2x 2 puffs 2x 1 à 2 inh. 2x 1 inhalatie 2x 1 à 2 puffs 2x 1 à 2 inh. Fluticason furoaat Vilanterol Relvar Ellipta 92/22 184/22 1x 1 inhalatie 1x 1 inhalatie

31

32

33 Anticholinergica: muscarinic antagonisten (MA): short-acting (SAMA); long-acting (LAMA) SAMA Merknaam Inhalator Dosis Dosering ipratropium Atrovent Doseeraërosol HFA 20 µg SOS LAMA Tiotropium Spiriva Handihaler Respimat 18 µg 2,5 µg 1x 1 capsule 1x 2 puffs Glycopyrronium Seebri Breezhaler 55 µg 1x 1 capsule Umeclidinium Ellipta 55 µg 1x 1 inhalatie

34 LABA + LAMA fixed combination LABA LAMA Merknaam Inhalator Dosis Dosering Indacaterol Glycopyrronium Ultibro Breezhaler 110 / 50 µg 1x 1 caps Vilanterol Umeclidinium Anoro Ellipta 55 / 22 µg 1x 1 inhalatie

35 V.U./GlaxoSmithKline Pharmaceuticals s.a./n.v., Site Apollo, Avenue Pascal, 2-4-6, 1300 Wavre - Belgium, January BE/UCV/0001/15a Anoro 55/22mg Ellipta Indicatie: Anoro 55/22mg is geïndiceerd als onderhoudsbronchodilatator om de symptomen te verlichten bij volwassen patiënten met chronisch obstructief longlijden (COPD). Posologie: 1 inhalatie éénmaal daags Anoro SmPC 2014.

36 V.U./GlaxoSmithKline Pharmaceuticals s.a./n.v., Site Apollo, Avenue Pascal, 2-4-6, 1300 Wavre - Belgium, January BE/UCV/0001/15a Anoro 55/22mg combineert twee langwerkende bronchodilatatoren in één eenvoudige inhalator 1 LAMA Inhibitie van de bronchoconstrictie Umeclidinium (UMEC) A Een long-acting langwerkend muscarinic anticholinergicum antagonist (muscarine-antagonist) LABA Stimulatie van de bronchorelaxatie Vilanterol (VI) Vilanterol (VI) A long-acting β 2 agonist Een langwerkend β 2 mimeticum (β 2 agonist) Vilanterol is in monotherapie geen vergund geneesmiddel Anoro Ellipta SmPC, video

37 Astma en COPD: overzicht Astma versus COPD: (DD) diagnose Inhalatie medikatie: therapeutische klassen Inhalatie therapie: devices Behandeling van astma en COPD Conclusie: algoritmes

38 Inhalatietherapie bij volwassenen: Metered Dose Inhaler (pmdi) vs DroogPoeder Inhalator (DPI) Patiënt met astma en/of COPD Voldoende inspiratoire flow Onvoldoende inspiratoire flow Coördinatie + Coördinatie - Coördinatie + Coördinatie - DPI pmdi (pmdi + voorzetkamer) DPI pmdi + voorzetkamer pmdi (pmdi + voorzetkamer) pmdi +voorzetkamer (Vernevelaar??)

39

40

41

42

43 V.U./GlaxoSmithKline Pharmaceuticals s.a./n.v., Site Apollo, Avenue Pascal, 2-4-6, 1300 Wavre - Belgium, January BE/UCV/0001/15a Anoro 55/22mg Ellipta Indicatie: Anoro 55/22mg is geïndiceerd als onderhoudsbronchodilatator om de symptomen te verlichten bij volwassen patiënten met chronisch obstructief longlijden (COPD). Posologie: 1 inhalatie éénmaal daags Anoro SmPC 2014.

44 V.U./GlaxoSmithKline Pharmaceuticals s.a./n.v., Site Apollo, Avenue Pascal, 2-4-6, 1300 Wavre - Belgium, January BE/UCV/0001/15a Ellipta maakt het gebruik van Anoro 55/22mg gemakkelijk voor COPD patiënten De Ellipta droog poeder inhalator is eenvoudig en intuïtief te gebruiken OPENEN INHALEREN SLUITEN Raadpleeg de SmPC of PIL voor informatie over de inhalatietechniek. Riley JH et al Poster:P4145). Hamilton M et al Poster: G45. Anoro Ellipta SmPC, 2014.

45 V.U./GlaxoSmithKline Pharmaceuticals s.a./n.v., Site Apollo, Avenue Pascal, 2-4-6, 1300 Wavre - Belgium, January BE/UCV/0001/15a De Ellipta inhalator is eenvoudig De Ellipta droog poeder inhalator: Is voorgevuld en gereed voor gebruik. Heeft een gemakkelijk leesbare dosisteller. Levert consistent de noodzakelijke dosis af getest bij verschillende patiënten met wisselende graad van ernst van COPD. Hamilton M et al Poster: G45. video

46 V.U./GlaxoSmithKline Pharmaceuticals s.a./n.v., Site Apollo, Avenue Pascal, 2-4-6, 1300 Wavre - Belgium, January BE/UCV/0001/15a Anoro 55/22mg Ellipta B Verpakkingen en prijzen: Anoro 55/22 mg Publieksprijs Actief RVV 30 doses x 30 doses Terugbetaling: Categorie Bf hoofdstuk IV januari 2015.

47 Astma en COPD: overzicht Astma versus COPD: (DD) diagnose Inhalatie medikatie: therapeutische klassen Inhalatie therapie: devices Behandeling van astma en COPD Conclusie: algoritmes

48 Outcome: Asthma Control Outcome: Best Possible Results Controller: None Controller: Daily inhaled corticosteroid Controller: Daily inhaled corticosteroid Daily longacting inhaled β 2 -agonist Controller: Daily inhaled corticosteroid Daily long acting inhaled β 2 -agonist plus (if needed) -Theophylline-SR -Leukotriene When asthma is controlled, reduce therapy Monitor -Oral corticosteroid Reliever: Rapid-acting inhaled β 2 -agonist prn STEP 1: Intermittent STEP 2: Mild Persistent STEP 3: Moderate Persistent STEP 4: Severe Persistent STEP Down

49 Behandeling van astma ß2-agonisten (LABA) Virus? Adenosine Exercise Fog Antigen Mast cell Bronchocontriction Macrophage Eosinophil Plasma leak Airway sensory nerve Virus? BHR Airway remodeling? T-lymphocyte Inhalatie CorticoSteroïden (ICS)

50 Levels of Asthma Control Characteristic Controlled Partly controlled (Any present in any week) Uncontrolled Daytime symptoms None (2 or less / week) More than twice / week Limitations of activities Nocturnal symptoms / awakening Need for rescue / reliever treatment None None None (2 or less / week) Any Any More than twice / week 3 or more features of partly controlled asthma present in any week Lung function (PEF or FEV 1 ) Normal < 80% predicted or personal best (if known) on any day Exacerbation None One or more / year 1 in any week

51 Behandeling van COPD: Reliever: SABA or SAMA Maintenance: LAMA or LABA STEP 1 STEP 2 Spiro 1 or 2 Spiro 1 or 2 mmrc SABA < ± 2 SAAC mmrc SOS 2 No exac 1 exac Maintenance: LAMA and LABA STEP 3 Spiro 3 or 4 1 exac Maintenance: LAMA and LABA Plus: 1) ICS and/or 2) AZI? STEP 4 Spiro 2, 3 or 4 mmrc 2 2 exac Smoking cessation Vaccination (influenza) Patient education Self-management Pulmonary rehabilatation: if mmrc 2 Oxygen therapy: if PaO2 < 60 mmhg Brusselle G., personal opinion.

52 Astma en COPD: overzicht Astma versus COPD: (DD) diagnose Inhalatie medikatie: therapeutische klassen Inhalatie therapie: devices Behandeling van astma en COPD Conclusie: algoritmes

53 Onderhoudsbehandeling van astma en/of COPD Patiënt met astma en/of COPD Astma of ACOS COPD ICS Mild astma Matig/ernstig astma ACOS ICS+LABA Exacerbaties - LAMA of LABA of LAMA+LABA Exacerbaties ++ LABA+ICS of LABA+ICS +LAMA

54 Behandeling van Astma en COPD ASTMA Ernst Controle Fenotype COPD Ernst Exacerbaties Fenotype allergen avoidance smoking cessation patient education self-management rehabilitation

55 Behandeling van Astma en COPD ASTMA Ernst Controle Fenotype COPD Ernst Exacerbaties Fenotype allergen avoidance smoking cessation patient education self-management rehabilitation

56 Global Iniative for Asthma Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease

57 V.U./GlaxoSmithKline Pharmaceuticals s.a./n.v., Site Apollo, Avenue Pascal, 2-4-6, 1300 Wavre - Belgium, January BE/UCV/0001/15a Dagelijks leven met COPD: Fictioneel patiëntenprofiel, enkel als voorbeeld. ontmoet patiënt Peter 68 jaar, werkte in een tuinbouwbedrijf, gehuwd, 2 dochters, 1 kleinzoon; 28 pakjesjaren; Diagnose van COPD: 2 jaar geleden; Behandelingsgeschiedenis: Noodmedicatie: kortwerkende bronchodilatator (6maanden); Onderhoudstherapie: langwerkende bronchodilatator in monotherapie; Klaagt nog altijd van kortademigheid: 5 jaar geleden gestopt met werken; Gestopt met wekelijks fietsen met vrienden; Niet langer in staat zijn kleinzoon aan te moedigen tijdens zijn voetbalwedstrijden. Kijk naar een echte getuigenis

58 V.U./GlaxoSmithKline Pharmaceuticals s.a./n.v., Site Apollo, Avenue Pascal, 2-4-6, 1300 Wavre - Belgium, January BE/UCV/0001/15a Dagelijks leven met COPD: ontmoet patiënte Monica 64 jaar, lerares, gehuwd, 1 zoon (36 jaar) en een golden retriever (2 jaar); 35 pakjesjaren; Diagnose van COPD: 6 maanden geleden; Behandelingsgeschiedenis: Noodmedicatie: kortwerkende bronchodilatator; Klaagt nog altijd van kortademigheid, die haar leven volledig veranderde: Overweegt te stoppen met werken omwille van COPD; Is niet langer in staat de hond uit te laten; Wil verhuizen naar een kleinere woning zonder trappen. Fictioneel patiëntenprofiel, enkel als voorbeeld. Kijk naar een echte getuigenis

59 V.U./GlaxoSmithKline Pharmaceuticals s.a./n.v., Site Apollo, Avenue Pascal, 2-4-6, 1300 Wavre Wat heeft Anoro - Belgium, January BE/UCV/0001/15a 55/22mg uw COPD patiënten te bieden? De mogelijkheid om gemakkelijker te ademen Anoro 55/22mg verbetert significant de FEV 1 dalwaarde met bijkomend 112ml vs. tiotropium. 1 De mogelijkheid om meer te kunnen doen Anoro 55/22mg verminderdt significant de kortademigheid 2 en laat toe dat de patiënten langer inspanningen kunnen leveren dan met placebo. 3 De eenvoud van een intuïtieve inhalator Gemakkelijk te gebruiken, eenvoudig aan te leren. 4 Maleki-Yazdi et al. Respiratory Medicine Donohue JF et al Maltais et al., Therapeutic Advances in Respiratory Disease;,2014, Vol. 8(6): Riley JH et al Poster:P4145).

60 V.U./GlaxoSmithKline Pharmaceuticals s.a./n.v., Site Apollo, Avenue Pascal, 2-4-6, 1300 Wavre - Belgium, January BE/UCV/0001/15a Een bronchodilaterende onderhoudsbehandeling voor COPD patiënten met kortademigheid Anoro 55/22mg Ellipta

ASTMA bij volwassenen

ASTMA bij volwassenen ASTMA bij volwassenen Prof Dr Guy BRUSSELLE Dienst Longziekten UZ Gent 27/02/2019 Casus: Sofie, 33 jaar VG: astma sinds 14-jarige leeftijd; allergisch aan dierenepitheel (kat, hond) HA: sinds maanden dyspneu

Nadere informatie

OBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien. Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze

OBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien. Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze OBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze COPD: welke bos kiezen? Dr Paul Germonpré- Pneumologie AZ Maria

Nadere informatie

Nationaal nascholingscongres anesthesiologie

Nationaal nascholingscongres anesthesiologie Nationaal nascholingscongres anesthesiologie Thema: De Longen 9 november 2016 Longmedicatie en operatie: what's new? Dr. Daan W. Loth AIOS Longziekten Amphia Ziekenhuis, Breda Geen conflict of interest

Nadere informatie

Begeleiding Nieuwe Medicatie

Begeleiding Nieuwe Medicatie Begeleiding Nieuwe Medicatie Doelstellingen: De gezondheid van de patiënt verbeteren De therapietrouw verbeteren De efficiëntie van de behandelingen verbeteren Arts en apotheker versterken elkaars informatie

Nadere informatie

Astma en COPD. Aanbevelingen en lijsten geneesmiddelen

Astma en COPD. Aanbevelingen en lijsten geneesmiddelen Astma en COPD Aanbevelingen en lijsten geneesmiddelen Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1 e Deel ASTMA 5 I. Astma aanbeveling 6 1. Stel de diagnose 6 2. Kies de chronische behandeling 6 3. Elementen

Nadere informatie

Instructie geeft lucht

Instructie geeft lucht Instructie geeft lucht Spiegelbijeenkomst 15 april 2015 Miriam Stoks, apotheker Brenda Spanbroek, longverpleegkundige Robbert Behr, kaderhuisarts astma-copd Inleiding Workshop: - Therapietrouw bij astma

Nadere informatie

INNOVATIES IN DE BEHANDELING VAN ASTMA EN COPD. Prof. Dr. W. De Backer UA

INNOVATIES IN DE BEHANDELING VAN ASTMA EN COPD. Prof. Dr. W. De Backer UA INNOVATIES IN DE BEHANDELING VAN ASTMA EN COPD Prof. Dr. W. De Backer UA Nieuwe inzichten/mogelijkheden voor inhalatie Talrijke nieuwe producten of devices - Bestaande producten in nieuwe/andere devices

Nadere informatie

MEDICATIE BIJ ASTMA EN COPD: DE BOMEN EN HET BOS...

MEDICATIE BIJ ASTMA EN COPD: DE BOMEN EN HET BOS... MEDICATIE BIJ ASTMA EN COPD: DE BOMEN EN HET BOS... Marionne van Hardeveld M ANP longziekten 16 november 2015 Astma en COPD en ACOS Richtlijnen : GINA en GOLD De bomen en het bos Medicatie Casuïstiek (

Nadere informatie

Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007

Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l en inleiding idi Presentatie van regionale voorschrijfcijfers

Nadere informatie

HERZIENE AANBEVELINGEN VAN GINA VOOR ASTMA, EN VAN GOLD VOOR COPD

HERZIENE AANBEVELINGEN VAN GINA VOOR ASTMA, EN VAN GOLD VOOR COPD HERZIENE AANBEVELINGEN VAN GINA VOOR ASTMA, EN VAN GOLD VOOR COPD In november 2006 verschenen de herziene aanbevelingen van GINA (Global Initiative for Asthma) voor astma, en van GOLD (Global Initiative

Nadere informatie

Astma: update. Sarah Deseyne. Dienst Pneumologie AZ Sint-Jan Brugge 9 oktober 2018

Astma: update. Sarah Deseyne. Dienst Pneumologie AZ Sint-Jan Brugge 9 oktober 2018 Astma: update Sarah Deseyne Dienst Pneumologie AZ Sint-Jan Brugge 9 oktober 2018 Astma Definitie Epidemiologie Diagnose van astma Astma management Astma: definitie Astma is een heterogene ziekte Gekenmerkt

Nadere informatie

DIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX

DIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX DIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX Wim Janssens Long- en revalidatiearts UZ Leuven BVP-SBP meeting 1 december 2018 Risk factors for COPD Smoking Passive smoking Occupational exposure airpollution

Nadere informatie

Noodmedicatie of aanvalsmedicatie

Noodmedicatie of aanvalsmedicatie Beste ouder In deze folder geven we u meer info over de verschillende medicatie voor de luchtwegen. We geven ook een overzicht van de verschillende inhalatoren. De dienst kinderziekten Noodmedicatie of

Nadere informatie

Leuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie

Leuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie Leuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie COPD in de huisartspraktijk Marc Decramer Diensthoofd Pneumologie UZ Gasthuisberg 31 mei 2012 Vrouw 59 jaar Geschiedenis 40 pakjaren gerookt progressief

Nadere informatie

Wat is astma eigenlijk? 5 stellingen

Wat is astma eigenlijk? 5 stellingen Leerdoelen Kennis over: Moeilijk behandelbaar astma Wim Oomen & Regien Kievits 2017 Wat is astma nu precies? Reflectie over astma-zorg in eigen praktijk Verschil tussen moeilijk behandelbaar en ernstig

Nadere informatie

Astma en COPD: kernpunten voor management.

Astma en COPD: kernpunten voor management. Astma en COPD: kernpunten voor management. Dr.J.Buffels, Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde, K.U.Leuven. Januari 2008 Inleiding Deze tekst is een zeer beknopte herhaling van kernpunten inzake

Nadere informatie

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE In de Folia van september 2000 verscheen een overzichtsartikel over farmacotherapie bij chronisch obstructief longlijden (chronic obstructive

Nadere informatie

Infospot. Gebruik van geneesmiddelen bij COPD en astma in de ambulante zorg. April Mei Juni 2017

Infospot. Gebruik van geneesmiddelen bij COPD en astma in de ambulante zorg. April Mei Juni 2017 Infospot Gebruik van geneesmiddelen bij COPD en astma in de ambulante zorg April Mei Juni 2017 Inhoud 1 Inhoudstafel Inleiding... 2 I. Evolutie van het aantal patiënten in de voorbije 3 jaren... 3 Aantallen

Nadere informatie

Diabetes en longziekten

Diabetes en longziekten Diabetes en longziekten Chronisch obstructief longlijden (COPD) Richard Dekhuijzen UMC St Radboud, Nijmegen richard.dekhuijzen@gmail.com Wat is COPD? Chronisch Obstructief Longlijden (COPD) is een verzamelnaam

Nadere informatie

Regionaal formularium astma / COPD

Regionaal formularium astma / COPD Regionaal formularium astma / COPD Dr. V. van der Meer, huisarts / kaderarts astma COPD Drs. R. Roelofsen, huisarts / kaderarts i.o. astma COPD Welk middel en device kiest u? Mw. A, 40 jaar Astma, nieuw

Nadere informatie

Pathofysiologie van COPD:

Pathofysiologie van COPD: Pathofysiologie van COPD: Perspectief vanuit longfunctie VVLR - 2019 Prof W. Janssens Dienst Pneumologie Leuven Definitie COPD definitie volgens GOLD Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is a common,

Nadere informatie

Methacholine-provocatietest. bij overgevoelige luchtwegen

Methacholine-provocatietest. bij overgevoelige luchtwegen Methacholine-provocatietest bij overgevoelige luchtwegen Wat is een methacholine-procovatietest Sommige mensen, bijvoorbeeld astmapatiënten, hebben last van overgevoelige luchtwegen die sterk reageren

Nadere informatie

Inhalatietherapie: Puffen of vernevelen. Geert Celis. Hvpk fm pneumologie

Inhalatietherapie: Puffen of vernevelen. Geert Celis. Hvpk fm pneumologie Inhalatietherapie: Puffen of vernevelen Geert Celis Hvpk fm pneumologie Longdepositie Inhoud Zakverstuiver (pmdi) + droogpoeder inhalator (DPI) + verneveling Voor- en nadelen Techniek Educatie inhalatietherapie:

Nadere informatie

Nieuwe medicatie voor astma / COPD

Nieuwe medicatie voor astma / COPD Nieuwe medicatie voor astma / COPD Waarom nieuwe middelen? Betere werkzaamheid Mindere bijwerkingen Minder frequente toedieningen Nieuw inhalatie-apparaat Goedkoper Met de tijd meegaan; wil niet achter

Nadere informatie

Longfunctie HISTAMINEDREMPEL BEPALING

Longfunctie HISTAMINEDREMPEL BEPALING Longfunctie HISTAMINEDREMPEL BEPALING INLEIDING U bent ingestuurd voor een histaminedrempel bepaling. In deze folder leest u wat dit onderzoek inhoudt en wat er van u verwacht wordt. VOORBEREIDING THUIS

Nadere informatie

Inhalatiemedicatie en techniek Netwerkavond Fynon

Inhalatiemedicatie en techniek Netwerkavond Fynon Inhalatiemedicatie en techniek Netwerkavond Fynon Rianne Dijk Longverpleegkundige 29 november 2017 Stellingen Tiotropium is een kortwerkende luchtwegverwijder Klopt niet Seretide is een combinatiepreparaat

Nadere informatie

P olik lin isch m an agem en t can patiën ten m et Ch ron isch Obstru ctief Lon glijden : bek n opte h an dleidin g

P olik lin isch m an agem en t can patiën ten m et Ch ron isch Obstru ctief Lon glijden : bek n opte h an dleidin g P olik lin isch m an agem en t can patiën ten m et Ch ron isch Obstru ctief Lon glijden : bek n opte h an dleidin g BASED ON THE GLOBAL STR ATEGY FOR DIAGNOSIS, MANAGMENT AND P REVENTION OF COPD GLOBAL

Nadere informatie

Workshop: Reversibiliteitstest

Workshop: Reversibiliteitstest Workshop: Reversibiliteitstest Kevin De Soomer Longfunctie UZA VVLR, Colloquium 2016 Bronnen: Standaardisatie rapport ATS/ERS 2005 GINA richtlijnen GOLD richtlijnen Stellingen: JUIST / FOUT 1. Om de reversibiliteit

Nadere informatie

Histamine provocatietest Pneumologie. Patiënteninformatie

Histamine provocatietest Pneumologie. Patiënteninformatie Histamine provocatietest Pneumologie Patiënteninformatie Afspraak histamine provocatietest : Heilig Hart Ziekenhuis Leuven Brochure histamine, pneumologie 2 Inhoudstafel 1. Inleiding... 3 1.1. Wat is een

Nadere informatie

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD GEEN BELANGENVERSTRENGELING

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD GEEN BELANGENVERSTRENGELING IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD DISCLOSURE IN DE BELANGEN HUISARTSENPRAKTIJK SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING 29 januari + 30 januari 2015 KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK IMPLEMENTATIE

Nadere informatie

COPD, Emfyseem, spiroflow. 16 oktober 2018 Chantal Kroese - Bovée

COPD, Emfyseem, spiroflow. 16 oktober 2018 Chantal Kroese - Bovée COPD, Emfyseem, spiroflow 16 oktober 2018 Chantal Kroese - Bovée Leerdoelen COPD en emfyseem Definitie en beeldvorming Patronen en interpretatie van spiro flow curve medicatie bij COPD Wat is COPD Blijvende

Nadere informatie

ASTMA BIJ HET KIND. Definitie van astma: klinisch. Definitie van astma: fysiopathologisch-immunologisch

ASTMA BIJ HET KIND. Definitie van astma: klinisch. Definitie van astma: fysiopathologisch-immunologisch ASTMA BIJ HET KIND Prof. Dr. A. Malfroot Kinderlongziekten UZ Brussel -VUB Definitie van astma: klinisch ziekte onderste luchtwegen, periodiek optreden van ademnood, vooral in expirium. Ademnood is gevolg

Nadere informatie

Uitgebreide Longfunctietest

Uitgebreide Longfunctietest Uitgebreide Longfunctietest Longziekten Beter voor elkaar Inleiding Binnenkort wordt u in ons ziekenhuis verwacht voor een longfuntieonderzoek. Met dit onderzoek wordt de werking van de longen vastgesteld.

Nadere informatie

Longfunctieonderzoek bij kinderen

Longfunctieonderzoek bij kinderen Longfunctieonderzoek bij kinderen Binnenkort komt uw kind voor de in deze folder beschreven longfunctieonderzoeken. De onderzoeken helpen de kinderarts een beter beeld te krijgen van het functioneren van

Nadere informatie

17/03/2010. Piekstroommeting PIEKSTROOMMETING GEBRUIK VAN DOSEERAEROSOLS. Eric Derom. 1ste Master Geneeskunde. Maximale expiratoire volume-tijd curve

17/03/2010. Piekstroommeting PIEKSTROOMMETING GEBRUIK VAN DOSEERAEROSOLS. Eric Derom. 1ste Master Geneeskunde. Maximale expiratoire volume-tijd curve Piekstroommeting PIEKSTROOMMETING GEBRUIK VAN DOSEERAEROSOLS Eric Derom 1ste Master Geneeskunde Maximale expiratoire volume-tijd curve Maximale expiratoire flow-volumecurve EXPIRATOIRE PIEKSTROOM MEF 75

Nadere informatie

Histamineprovocatietest

Histamineprovocatietest Histamineprovocatietest Longziekten Beter voor elkaar 2 Histamineprovocatietest Binnenkort wordt u in ons ziekenhuis verwacht voor een histamineprovocatietest. Deze test geeft belangrijke informatie over

Nadere informatie

Inhalatietherapie. Hvpk fm pneumologie

Inhalatietherapie. Hvpk fm pneumologie Inhalatietherapie Geert.celis@uzleuven.be Hvpk fm pneumologie Therapie(on)trouw 50-70% van de chronische patiënten die geneesmiddelen gebruiken breekt voortijdig zijn behandeling af, zelfs al kort na

Nadere informatie

PIEKSTROOMMETING GEBRUIK VAN DOSEERAËROSOLS. Eric Derom. 1e Proef Geneeskunde. Piekstroommeting

PIEKSTROOMMETING GEBRUIK VAN DOSEERAËROSOLS. Eric Derom. 1e Proef Geneeskunde. Piekstroommeting PIEKSTROOMMETING GEBRUIK VAN DOSEERAËROSOLS Eric Derom 1e Proef Geneeskunde Piekstroommeting 1 Maximale expiratoire volume-tijd curve 2 Maximale expiratoire flow-volumecurve EXPIRATOIRE PIEKSTROOM MEF

Nadere informatie

Metacholine provocatietest. Longziekten

Metacholine provocatietest. Longziekten Longziekten Geachte patiënt Met deze informatiebrochure wensen wij u te informeren over de metacholine provocatietest. Dit is een onderzoek om een verhoogde prikkelbaarheid van de luchtwegen vast te stellen.

Nadere informatie

klacht afkorting voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease, een

klacht afkorting voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease, een : factoren verergeren en 3 klacht afkorting voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease, een, zoals ingen voornaamste de doen om te verbeteren. Daarom hebben we deze serie werkboeken voor zelfmanagement

Nadere informatie

Inhalatie Technologie en Medicatie

Inhalatie Technologie en Medicatie faculteit wiskunde en natuurwetenschappen farmacie en farmaceutische wetenschappen CAHAG 24 januari 2013 1 Inhalatie Technologie en Medicatie Farmaceutische Technologie en Biofarmacie Het belang van inhalatie

Nadere informatie

Inhalatie-instructie Workshop XXXXXXXXXXX. Zorggroep Synchroon

Inhalatie-instructie Workshop XXXXXXXXXXX. Zorggroep Synchroon Inhalatie-instructie Workshop XXXXXXXXXXX Zorggroep Synchroon Programma: LAN, Long Alliantie Nederland Inhalatietechnologie en inhalatietechniek - Poederinhalatoren - Dosisaërosolen + Voorzetkamers - Ademgeactiveerde

Nadere informatie

Inhaleren; eenvoudig toch? E. Boot, verpleegkundig specialist

Inhaleren; eenvoudig toch? E. Boot, verpleegkundig specialist Inhaleren; eenvoudig toch? E. Boot, verpleegkundig specialist Inhaleren is makkelijk en even te doen. Inhoud Inhalatiemedicatie Werking van de verschillende inhalatiemedicatie Inhalatie technologie Diverse

Nadere informatie

Inhalatietherapie: Specifieke toepassingen in de pediatrie.

Inhalatietherapie: Specifieke toepassingen in de pediatrie. Inhalatietherapie: Specifieke toepassingen in de pediatrie. E. De Wachter, I. De Schutter, Prof A. Malfroot UZ Brussel, Kinderlongziekten, Mucoviscidose Referentiecentrum en Infectieziekten BVPV: 27 april

Nadere informatie

Mild persisterend astma: Is reguliere inhalatietherapie met corticosteroïden in combinatie met een kort werkende β2-agonist voldoende?

Mild persisterend astma: Is reguliere inhalatietherapie met corticosteroïden in combinatie met een kort werkende β2-agonist voldoende? PERSBERICHT Mild persisterend astma: Is reguliere inhalatietherapie met corticosteroïden in combinatie met een kort werkende β2-agonist voldoende? De meeste astmapatiënten lijden aan een milde vorm van

Nadere informatie

Wat is astma? Wat is astma? Basis Cursus Astma bij Kinderen. Dilemma s bij behandeling van kinderen met astma

Wat is astma? Wat is astma? Basis Cursus Astma bij Kinderen. Dilemma s bij behandeling van kinderen met astma Basis Cursus Astma bij Kinderen Wat is astma? Anneke Landstra Mariëlle Pijnenburg Maarten Kuethe Wim van Aalderen Wat is Normale luchtweg Matig/ernstig astma gezond fataal astma Dilemma s bij behandeling

Nadere informatie

Hoestpoli. Uw bezoek aan de hoestpoli. Afspraakbevestiging. Welke voorbereidingen zijn nodig?

Hoestpoli. Uw bezoek aan de hoestpoli. Afspraakbevestiging. Welke voorbereidingen zijn nodig? Hoestpoli De hoestpoli is voor mensen met chronische hoest. U heeft een chronische hoest als u langer dan drie weken hoest. Chronische hoest kan uitputtend zijn en er voor zorgen dat u niet normaal kunt

Nadere informatie

Inhalatietherapie 24-4-2014

Inhalatietherapie 24-4-2014 Inhalatietherapie Geert Celis Hvpk FM Pneumo Inhoud Waarom inhalatietherapie? Inhalatiemedicatie: soorten, werking, toedieningsvorm Soorten inhalatoren Inhalatie en tracheo(s)tomie Lokale nevenwerkingen:

Nadere informatie

Medicatie bij COPD: Therapie op maat?

Medicatie bij COPD: Therapie op maat? IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD DISCLOSURE IN DE BELANGEN HUISARTSENPRAKTIJK SPREKERS: IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK GEEN BELANGENVERSTRENGELING 29 januari + 30 januari 2015

Nadere informatie

Doel van de presentatie

Doel van de presentatie Doel van de presentatie Voordelen & valkuilen aërosoltherapie Educatie & therapietrouw Soorten medicatie en inhalatoren Valkuilen dosisaërosol & concreet gebruik Spacers: voordeel, gebruik en onderhoud

Nadere informatie

Gerichte therapie bij Astma COPD overlap syndroom

Gerichte therapie bij Astma COPD overlap syndroom Gerichte therapie bij Astma COPD overlap syndroom Dr. Tobias Bonten AIOS Huisartsgeneeskunde, Postdoc en Epidemioloog Longziekten en Public Health & Eerstelijns Geneeskunde LEIDS UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM

Nadere informatie

METEN VAN LONGVOLUMES. klinisch belang. Dr. C. Haenebalcke AZ St. Jan campus Brugge 21 april 2012

METEN VAN LONGVOLUMES. klinisch belang. Dr. C. Haenebalcke AZ St. Jan campus Brugge 21 april 2012 METEN VAN LONGVOLUMES klinisch belang Dr. C. Haenebalcke AZ St. Jan campus Brugge 21 april 2012 LONGVOLUMES IC TLC VC VT ERV FRC RV FLOW-VOLUME LOOP: Normaal TLC IC VC VT ERV FRC Flow RV Sec. 0 Volume

Nadere informatie

Bijlage II. Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen

Bijlage II. Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen Bijlage II Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen 5 Wetenschappelijke conclusies Algehele samenvatting van de wetenschappelijke

Nadere informatie

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH ASTMA

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH ASTMA FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH ASTMA In dit artikel wordt aandacht besteed aan de medicamenteuze behandeling van chronisch astma. Daarbij wordt vooral gesteund op de GINA ( Global Initiative for Asthma

Nadere informatie

copd-behandeling breder dan alleen medicatie

copd-behandeling breder dan alleen medicatie Vermindering ziektelast moet uitgangspunt zijn copd-behandeling breder dan alleen medicatie Medicatie is slechts een onderdeel van de totale copd-behandeling, zegt prof. dr. Emiel Wouters, hoofd van de

Nadere informatie

(Farmaco)therapie bij asthma en COPD. L. Decoster AZ Turnhout

(Farmaco)therapie bij asthma en COPD. L. Decoster AZ Turnhout (Farmaco)therapie bij asthma en COPD L. Decoster AZ Turnhout GINA GOLD ASTHMA Doel van asthma behandeling 1. Symptoom controle: goede controle van symptomen behouden van normaal activiteitsniveau 2. Risico

Nadere informatie

Medicatie bij COPD: Therapie op maat?

Medicatie bij COPD: Therapie op maat? IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD DISCLOSURE IN DE BELANGEN HUISARTSENPRAKTIJK SPREKERS: IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK GEEN BELANGENVERSTRENGELING 29 januari + 30 januari 2015

Nadere informatie

Inhalatie Medicatie Instructie School. Inhoud van de workshop. Wat zou je willen weten?? Doelstelling. Doelen IMIS

Inhalatie Medicatie Instructie School. Inhoud van de workshop. Wat zou je willen weten?? Doelstelling. Doelen IMIS Inhalatie Medicatie Instructie School Inhoud van de workshop IMIS/LAN Inhalatietechnologie Inhalatietechniek Medicatie Instructie Wat zou je willen weten?? Doelstelling Verwerven van kennis en vaardigheden

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker. Inhalatie Medicatie Instructie School. Doelstelling IMIS. Stichting IMIS e.a. Toets. Agenda

Disclosure belangen spreker. Inhalatie Medicatie Instructie School. Doelstelling IMIS. Stichting IMIS e.a. Toets. Agenda Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Inhalatie Medicatie Instructie School Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium

Nadere informatie

Indeling workshop. De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 10-10-2014 DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD

Indeling workshop. De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 10-10-2014 DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD DUBBEL MOEILIJK TE INTERPRETEREN De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 1 Indeling workshop Casus besprekingen NHG standpunt over dubbeldiagnose - hoe

Nadere informatie

Praktische implementatie van astma- en COPD-richtlijnen

Praktische implementatie van astma- en COPD-richtlijnen Praktische implementatie van astma- en COPD-richtlijnen LOK-programma Domus Medica 2008 Programma Voorstelling en doelstellingen programma Warming-up Casuïstiek Overlopen GINA- en GOLDaanbevelingen Conclusies

Nadere informatie

Varia Adembenemend OVERBEHANDELING COPD / stop ICS Jean Muris

Varia Adembenemend OVERBEHANDELING COPD / stop ICS Jean Muris Varia Adembenemend OVERBEHANDELING COPD / stop ICS Jean Muris Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

Medicatiestaking bij longfunctietest

Medicatiestaking bij longfunctietest Medicatiestaking bij longfunctietest In overleg met uw arts heeft u besloten om binnenkort een longfunctietest te ondergaan. Om deze longfunctietest goed te kunnen uitvoeren, kan het zijn dat u voorafgaand

Nadere informatie

INHALATIE Hanneke van Dijk kinderlongverpleegkundige

INHALATIE Hanneke van Dijk kinderlongverpleegkundige INHALATIE 30-06-2015 Hanneke van Dijk kinderlongverpleegkundige Doelstelling Aan het eind van deze workshop is de groep bekend met wat voor mogelijkheden er zijn om inhalatie medicatie toe te dienen en

Nadere informatie

Afbakening. Casus Wim van Wanten Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie

Afbakening. Casus Wim van Wanten Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: Medicamenteuze therapie bij Astma GEEN BELANGENVERSTRENGELING Riccardo Fornaro, huisarts Gezondheidscentrum Hoensbroek Noord, kaderhuisarts astma-copd KADERHUISARTS SCHAKEL

Nadere informatie

Dubbeldiagnose. Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts

Dubbeldiagnose. Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts Dubbeldiagnose Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts Quiz 1 COPD is een aandoening van Jonge mensen Oudere mensen Beiden Quiz 2 Astma is een aandoening van Jonge mensen Oudere mensen

Nadere informatie

Inhalatietechnologie en Medicatie

Inhalatietechnologie en Medicatie Groningen, 23 januari 2015 1 Inhalatietechnologie en Medicatie Symposium Groningen, 23 januari 2015 Het belang van inhalatietechnologie voor een optimale luchtwegbehandeling Paul Hagedoorn H.W. Frijlink

Nadere informatie

Casusschetsen astma/copd

Casusschetsen astma/copd Casusschetsen astma/copd 7 augustus 2000 Casusschets 1 Mevr. N, is een 26 jarige adipeuze Surinaamse vrouw die sinds 1994 in Nederland woonachtig is. Sinds haar komst naar Nederland heeft zij in wisselende

Nadere informatie

Astma en COPD. Bart N. Lambrecht Afdeling Longziekten UZGent

Astma en COPD. Bart N. Lambrecht Afdeling Longziekten UZGent Astma en COPD Bart N. Lambrecht Afdeling Longziekten UZGent Definitie astma (WHO) een chronische ontsteking van de lagere luchtwegen Die leidt tot herhaalde periodes van luchtwegvernauwing met piepende

Nadere informatie

COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel

COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel Inhoud Definities Etiologie en impact Diagnose Behandeling Definitie van COPD COPD, een ziekte die voorkomen en behandeld kan worden,

Nadere informatie

astmakliniek astmakliniek UZA astmakliniek

astmakliniek astmakliniek UZA astmakliniek Astma bij kinderen Prof.K Desager UZA Piepen op zuigelingenleeftijd 25 tot 60%: piepen in het eerste levensjaar Prognose? Is dit astma? Pediatric asthma consensus group E.Bodart Pediatrics, Clin UCL de

Nadere informatie

Astma en COPD behoren tot de meest

Astma en COPD behoren tot de meest Inhalatiecorticosteroïden bij Niet of slechts beperkt werkzaam De plaats van inhalatiecorticosteroïden bij is nog onduidelijk. In dit artikel worden de resultaten van onderzoeken hiernaar beschreven. De

Nadere informatie

dubbeldiagnose Workshop deel 1 Dhr. R Indeling workshop POH - HA overleg

dubbeldiagnose Workshop deel 1 Dhr. R Indeling workshop POH - HA overleg Disclosure belangen spreker dubbeldiagnose Geen belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder 2 Indeling workshop Workshop deel 1 inventariseren vragen in de zaal + casus plenair NHG standpunt over dubbeldiagnose

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker Geen belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Dubbeldiagnose Indeling workshop inventariseren vragen in de zaal + casus plenair NHG standpunt over dubbeldiagnose - hoe de

Nadere informatie

Histamine-provocatie test

Histamine-provocatie test Histamine-provocatie test Test die de prikkelbaarheid van de luchtwegen meet Let op: voor deze test mag bepaalde longmedicatie niet gebruikt worden, zie folder. Binnenkort komt u voor een longfunctieonderzoek

Nadere informatie

Longfunctieonderzoek bij kinderen

Longfunctieonderzoek bij kinderen Longfunctieonderzoek bij kinderen Binnenkort komt uw kind in het ziekenhuis voor een longfunctieonderzoek. Waarschijnlijk heeft de kinderarts u al het een en ander verteld over het onderzoek dat bij uw

Nadere informatie

INHALATIETHERAPIE G E E R T C E L I S H V P K F M P N E U M O L O G I E U Z L E U V E N. www.vvlr.be

INHALATIETHERAPIE G E E R T C E L I S H V P K F M P N E U M O L O G I E U Z L E U V E N. www.vvlr.be INHALATIETHERAPIE G E E R T C E L I S H V P K F M P N E U M O L O G I E U Z L E U V E N www.vvlr.be WAAROM INHALATIETHERAPIE? Snel effect Weinig systemische nevenwerkingen Veel lagere dosissen nodig Eénvoudig

Nadere informatie

Astma bij kinderen. Astma phenotypes. Piepen op zuigelingenleeftijd. Prof.K Desager astmakliniek UZA

Astma bij kinderen. Astma phenotypes. Piepen op zuigelingenleeftijd. Prof.K Desager astmakliniek UZA Astma bij kinderen Prof.K Desager UZA Piepen op zuigelingenleeftijd 25 tot 60%: piepen in het eerste levensjaar Prognose? Is dit astma? Astma phenotypes Martinez 2002 1 Age-related pharmacotherapy options:

Nadere informatie

Astma bij volwassenen

Astma bij volwassenen Astma bij volwassenen Wat moet je weten? Deze patiëntenfolder kwam tot stand in samenwerking met de Verbruikersunie Test-Aankoop Inhoud - Astma bij volwassenen - Wat je moet weten? 1 Inhoud Inleiding...2

Nadere informatie

Afbakening. Casus A Wim van Wanten. Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie

Afbakening. Casus A Wim van Wanten. Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: Medicamenteuze therapie bij Astma GEEN BELANGENVERSTRENGELING Jos Dirven, huisarts Renswoude, kaderhuisarts astma-copd Riccardo Fornaro, huisarts Hoensbroek, kaderhuisarts

Nadere informatie

Huisarts en longarts ernstig astma

Huisarts en longarts ernstig astma Huisarts en longarts ernstig astma lentebries 6 maart 2019 Els JM Weersink, Pulmonologist Department of pulmonology Location AMC Amsterdam University Medical Centers The Netherlands Casus mevrouw 60 jaar

Nadere informatie

De aanpak van acuut astma

De aanpak van acuut astma De aanpak van acuut astma Guy F Joos Dienst Inwendige Ziekten, Afdeling Longziekten Universitair Ziekenhuis Gent Jeffery, Am J Respir Crit Care Med, 2001, 164, S28-S38 Definitie van astma (1) Astma is

Nadere informatie

Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG

Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG College voor zorgverzekeringen Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320

Nadere informatie

Diagnose en behandeling van astma

Diagnose en behandeling van astma Diagnose en behandeling van astma VVLR 27/04/2013 A-M Vints Diagnostiek van astma 1. Anamnese (symptomen van astma) Dyspnoe / piepen / hoesten (zo ja karakteristieken vd hoest) / beklemming op borst Nachtelijke

Nadere informatie

Medicijngebruik bij kinderen met astma

Medicijngebruik bij kinderen met astma Medicijngebruik bij kinderen met astma Afdeling kindergeneeskunde Vooraf Bijna alle kinderen met astma gebruiken medicijnen, meestal inhalatiemiddelen. In de praktijk blijken veel kinderen hun medicijnen

Nadere informatie

Histamine provocatietest

Histamine provocatietest Histamine provocatietest Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding In deze folder vindt u informatie over de histamine provocatietest. De longfunctielaborant begeleidt

Nadere informatie

COPD en droogpoederinhalatoren

COPD en droogpoederinhalatoren COPD en droogpoederinhalatoren diensthoofd inwendige geneeskunde Dienst pneumologie Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper Secretariaat pneumologie: 057 35 71 90 www.yperman.net 1 Wat is COPD?

Nadere informatie

Datum afspraak: LONGFUNCTIE- ONDERZOEK Inspanningstesten. Tijd en onderzoeksduur: Stoppen met uw longmedicatie. Ja (zie blz. 1) Nee.

Datum afspraak: LONGFUNCTIE- ONDERZOEK Inspanningstesten. Tijd en onderzoeksduur: Stoppen met uw longmedicatie. Ja (zie blz. 1) Nee. LONGFUNCTIE- ONDERZOEK Inspanningstesten 17952 Datum afspraak: Tijd en onderzoeksduur: Stoppen met uw longmedicatie Ja (zie blz. 1) Nee nvt Uw afspraak voor het longfunctieonderzoek Voor het onderzoek

Nadere informatie

Histamineprovocatietest. Polikliniek longziekten

Histamineprovocatietest. Polikliniek longziekten Histamineprovocatietest Polikliniek longziekten Over Alrijne Zorggroep Het Diaconessenhuis Leiden en Rijnland Zorggroep (Rijnland Ziekenhuis en de verpleeghuizen Leythenrode en Oudshoorn) zijn sinds 1

Nadere informatie

Metacholine-provocatie test. Test die de prikkelbaarheid van de luchtwegen meet

Metacholine-provocatie test. Test die de prikkelbaarheid van de luchtwegen meet Metacholine-provocatie test Test die de prikkelbaarheid van de luchtwegen meet Binnenkort komt u voor een longfunctieonderzoek op de polikliniek longziekten B70. Een longfunctieonderzoek kan bestaan uit

Nadere informatie

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma Chronische ontstekingsreactie van de luchtwegen die samengaat met de neiging van het luchtwegsysteem om sneller

Nadere informatie

Astma & COPD Uitgangspunten LTA en locale werkafspraak: Controle-eis LTA: Diagnostiek astma/copd (door huisarts) Controle bij astma en COPD

Astma & COPD Uitgangspunten LTA en locale werkafspraak: Controle-eis LTA: Diagnostiek astma/copd (door huisarts) Controle bij astma en COPD Astma & COPD Uitgaande van de Landelijke Transmurale Afspraak (LTA) Astma & COPD van 2002 (coproductie NHG: Nederlands Huisartsen Genootschap en NVALT: Nederlandse Vereniging voor Artsen voor Longziekten

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

In onze brief van 13 maart jl. hebben wij u geadviseerd over de opname van het middel umeclidinium (Incruse ) in het GVS via een marginale toetsing.

In onze brief van 13 maart jl. hebben wij u geadviseerd over de opname van het middel umeclidinium (Incruse ) in het GVS via een marginale toetsing. > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG 0530.2015038976 Zorginstituut Nederland Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus

Nadere informatie

Astma. Onderbelicht. Bob van den Berg, longarts Lili van Rhijn, huisarts voorzitter

Astma. Onderbelicht. Bob van den Berg, longarts Lili van Rhijn, huisarts voorzitter Onderbelicht Bob van den Berg, longarts Lili van Rhijn, huisarts voorzitter Inleiding Inleiding Ziekte met een heel wisselend klachtenpatroon, optredend in vrijwel alle leeftijdsgroepen. Van zeer licht

Nadere informatie

Het gebruik van inhalatiecorticosteroïden bij COPD-patiënten: het risico op pneumonie

Het gebruik van inhalatiecorticosteroïden bij COPD-patiënten: het risico op pneumonie Academiejaar 2016-2017 Het gebruik van inhalatiecorticosteroïden bij COPD-patiënten: het risico op pneumonie Jonas CALLANT Promotor: Prof. Dr. Guy Brusselle Scriptie voorgedragen in de 2 de Master in het

Nadere informatie

Welkom op de nieuwjaarsborrel van HUS

Welkom op de nieuwjaarsborrel van HUS Welkom op de nieuwjaarsborrel van HUS 1. Gezamenlijk Medisch onsult voor mensen met DM of glucose intolerantie Irene Groenewegen, huisarts Mariahoek Eveline Fassaert, POHS Binnenstad Brigitte Wieman,

Nadere informatie

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK Januari 2015 KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK EEN NEUS VOOR ASTMA Astma, Allergie en Allergische Rhinitis Adembenemend 2015 Papendal

Nadere informatie

Treatable and able to treat: keuzes in behandeling

Treatable and able to treat: keuzes in behandeling Treatable and able to treat: keuzes in behandeling Huib Kerstjens en Marlies van Dijk 1-3 november 2017 Disclosures Huib Kerstjens: Het UMCG heeft geld ontvangen voor lezingen, adviseurschappen en studies

Nadere informatie

Palliatieve noden bij personen met COPD

Palliatieve noden bij personen met COPD Palliatieve noden bij personen met COPD Nausikaä Nuyttens Kwaliteitscoördinator Wit-Gele Kruis Vlaams Brabant Charlotte Scheerens Doctoral Researcher End-of-life Care Research Group VUB - UGent Overzicht

Nadere informatie