Diagnose Behandeling

Transcriptie

1 ADHD

2 AD(H)D staat voor Attention Deficit (Hyperkinetic) Disorder. Het is een ontwikkelingsstoornis in de hersenen, veroorzaakt door een tekort aan dopamine. AD(H)D manifesteert zich in aandachtstekort/concentratiestoornissen, impulsiviteit en druk gedrag met grote drang om te bewegen. Er is ook ADD (zonder de H) waarbij de concentratiestoornissen op de voorgrond staan. Dit uit zich in problemen om op school mee te komen ondanks een normaal IQ (intelligentie quotiënt). Sommige kinderen met AD(H)D hebben door hun gedrag moeite in de omgang met anderen. Deze folder vertelt u meer over mogelijke behandelingen voor AD(H)D. Diagnose De diagnose AD(H)D wordt meestal gesteld door een psycholoog nadat zij/hij een aantal testen heeft afgenomen. In een aantal gevallen vindt een observatie op school plaats. Soms krijgen kinderen met AD(H)D ook te maken met autisme, ODD en angststoornissen; dan is onderzoek nodig door de kinderpsychiater. Veel ouders schrikken van de diagnose AD(H)D. Er zijn echter veel creatieve mensen die ook AD(H)D hebben, zoals Jochem Meyer, Karel Appel, Bill Clinton en nog vele anderen. De diagnose AD(H)D kan helaas (nog) niet gesteld worden door middel van bloedonderzoek of hersenscans; onderzoek hiernaar is wel gaande. Behandeling Bij behandeling met medicijnen wordt meestal gekozen voor zogenoemde psychostimulantia. Deze medicijnen bevorderen de concentratie en remmen het impulsieve gedrag en emoties. Alternatieven voor medicijnen zijn: Begeleiding door een psycholoog, gedragstherapie, oudercursussen met adviezen over opvoeden met duidelijkheid en structuur. Neurofeedback (meer informatie via Cog-medtraining: vergroting van het werkgeheugen via een computerprogramma. Dit met begeleiding van een daartoe opgeleide psycholoog.

3 Speciaal dieetonderzoek van mevrouw Pelser (Nijmegen) bij 100 kinderen. Voornamelijk verbetering van lichamelijke klachten bij een zeer streng dieet. Medicatie Als een kind geremd wordt in zijn normale intellectuele ontwikkeling (school) of sociale ontwikkeling (vriendjes), kan medicatie worden voorgeschreven. Doel van de behandeling is dan verbetering van de concentratie en het gedrag. Hierdoor kan het kind op school weer goed meekomen en krijgt het ook meer aansluiting bij leeftijdsgenootjes. Kinderen met AD(H)D hebben vaak weinig zelfvertrouwen, doordat ze op school traag werken en zij dingen vaak niet alleen voor elkaar krijgen. Sommige kinderen worden nooit op partijtjes gevraagd. De verbetering van het zelfvertrouwen en plezier in school zijn belangrijk effecten van de medicatie. Soorten medicatie I Methylfenidaat Kortwerkend (drie - vier uur): Ritalin ; Methylfenidaat Middellang werkend (acht uur): Medikinet ; Equasym XL Langwerkend (12 uur): Concerta Kortwerkend methylfenidaat (Ritalin) (Kortwerkend) methylfenidaat bestaat in de doseringen 5 en 10 mg. Het medicijn is ook wel bekend als Ritalin. Dit middel is het meest onderzocht. Het wordt gebruikt sinds Er zijn nooit bijwerkingen op lange termijn aangetoond Procent van de patiënten met AD(H)D heeft baat bij methylfenidaat. Methylfenidaat verbetert de werking van dopamine in de hersenen en heeft daardoor een positief effect op concentratie en gedrag. Kortwerkend methylfenidaat wordt veel gebruikt bij het instellen van medicatie: met name bij kinderen op de basisschool. Het instellen van medicatie is het bepalen van de juiste dosering voor het kind. De tabletten zijn makkelijk te breken, zodat u met een lage dosis kunt beginnen. Het nadeel is dat u meerdere keren per dag medicatie moet nemen of geven.

4 De kortwerkende vorm kan onafhankelijk van voeding worden ingenomen. Vanaf zes jaar kan de medicatie gegeven worden. Over gebruik van deze medicatie bij jongere kinderen is nog niet veel bekend. Middellang werkend methylfenidaat Zowel Equasym als Medikinet zijn capsules. Beide werken acht uur. Equasym XL (10, 20 en 30 mg) kan in zijn geheel doorgeslikt worden of opengemaakt worden. Bij de verdeling over de dag ligt de nadruk iets meer op de middag. De inname van Equasym is onafhankelijk van de voeding. Medikinet c.v. (10, 20, 30 en 40 mg) kan ook in zijn geheel doorgeslikt worden of worden opengemaakt. De medicatie moet na het ontbijt worden ingenomen, anders is de werkingsduur korter. Langwerkend methylfenidaat Concerta (18, 27, 36 en 54 mg) is een capsule die niet kan worden geopend. De capsule moet in zijn geheel worden doorgeslikt. Concerta moet na het ontbijt worden ingenomen. Een kwart van deze medicatie werkt meteen en de rest geleidelijk, verdeeld over de dag. Als de werking s ochtends onvoldoende is, kan er tegelijkertijd met de Concerta een kortwerkende Ritalin ingenomen worden. II Dexamfetamine (5 mg) Deze medicatie is de tweede keuze. Dexamfetamine wordt voorgeschreven als methylfenidaat onvoldoende werkt of als het kind somber wordt van de methylfenidaat. Het middel is twee keer zo sterk en werkt anderhalf maal zo lang als kortwerkend methylfenidaat. De bijwerkingen zijn globaal dezelfde als die van methylfenidaat. III Atomoxetine (Strattera 10, 18, 25, 40 & 60 mg) Strattera werkt 24 uur. Het heeft een instellingsfase van zes weken nodig. Dit is een goed alternatief voor methylfenidaat als het kind tics heeft, als de ouders medicatie willen die niet onder de opiumwet valt of als methylfenidaat onvoldoende werkt. Er kan ook een combinatie van methylfenidaat en atomoxetine gebruikt worden.

5 Andere middelen: Clonidine (Dixarit), rispendon (Risperdal), pipamperon (Dipiperon) en sommige anti-depressiva zijn andere middelen voor kinderen met ADHD. Deze worden over het algemeen voorgeschreven door de kinderpsychiater. Redenen om geen methylfenidaat te gebruiken, zijn dan: ernstige depressie, schizofrenie, een te snel werkende schildklier, hartritmestoornissen, te hoge oogboldruk en eventueel allergie bij eerder gebruik. Bijwerkingen Methylfenidaat Bijwerkingen zijn: 1. Stemmingswisselingen: deze treden vooral in het begin op en gaan meestal na zes tot acht weken over. De stemmingswisselingen kunnen zich uiten in huilbuien, woede-uitbarstingen en somberheid. 2. Moeite met inslapen: kinderen met AD(H)D hebben vaak al een zwak slaapritme, dat kan worden verergerd door de methylfenidaat. Als het inslapen een groot probleem wordt, kan hiervoor melatonine gebruikt worden. Je geeft de dosis een half uur vóór het slapen. Als dit niet werkt, kun je het ook vier uur van tevoren proberen. Melatonine (een tomatenextract) is een homeopathisch middel waaraan geen bekende nadelen aanzitten. De dosering varieert tussen 1 en 5 mg. 3. Remming van de eetlust: over het algemeen leidt dit niet tot gewichtsverlies omdat kinderen s avonds na het uitwerken van de medicatie meer gaan eten. Een goed ontbijt vóór gebruik van de medicatie is belangrijk. Soms treedt vertraging op bij lengtegroei, waardoor kinderen later in de puberteit komen. De eindlengte is echter dezelfde. 4. Rebound effect: als de methylfenidaat is uitgewerkt, worden kinderen plotseling heel druk. Als dit vervelend is, kan de dosis geleidelijk worden afgebouwd of vervangen worden door langwerkend methylfenidaat. 5. Minder vaak voorkomende bijwerkingen zijn: hoofdpijn, moeheid, lusteloosheid, buikpijn en tics.

6 Dexamfetamine De bijwerkingen zijn ongeveer dezelfde als bij methylfenidaat. Atomoxetine Bijwerkingen zijn buikpijn, misselijkheid en slaapproblemen. Voorbeelden Pim, 8 jaar Komt moeilijk mee op school; sociaal prima, veel vriendjes. Thuis geen probleem met gedrag. Psychologische test: IQ 110; ADD. Medicatie twee x daags 10 mg op schooldagen. Isabelle 16 jaar Op school gaat het moeizaam; is gestart met Concerta, maar heeft veel last van bijwerkingen. Psychologische test: IQ 105; AD(H)D. Medicatie: Concerta (kijken welke dosis acceptabel is vanwege de bijwerkingen). In het weekend alleen Ritalin als er geleerd moet worden. Hans 10 jaar Komt matig mee op school. Heeft veel gedragsproblemen; geen vriendjes, wordt nooit voor een partijtje gevraagd. Hans heeft tics. Medicatie: Strattera (geen methylfenidaat vanwege de tics).

7 Vragen Is methylfenidaat of atomoxetine verslavend? Nee. Een kind kan van de ene op de andere dag stoppen zonder ontwenningsverschijnselen. Wel is bekend dat kinderen met ADHD die niet behandeld worden later meer kans hebben op het ontwikkelen van een verslaving aan alcohol en drugs. Kan een kind in het weekend stoppen? Hierover zijn de meningen verdeeld. Sommige experts zeggen dat de ontwikkeling van het kind ook in het weekend doorgaat. Daarom is het raadzaam ook dan medicatie te gebruiken. Anderen zeggen dat, wanneer er voornamelijk ADD-klachten zijn, een kind alleen doordeweeks hoeft te worden behandeld. Het is verstandig om te kijken waar het kind zich het prettigst bij voelt. Als het kind door stoppen in het weekend heel druk of onhandelbaar wordt, is het goed om door te blijven slikken. Als het kind veel last heeft van bijwerkingen en de medicatie alleen voor het bevorderen van de concentratie nodig heeft, kan het kind in het weekend of tijdens vakanties stoppen. Moet mijn kind levenslang medicatie gebruiken? Dat is heel moeilijk te voorspellen. Meestal niet. Er treedt geen genezing van AD(H)D op, alleen symptoombehandeling. Het gebruik van medicatie, zeker in combinatie met begeleiding door een psycholoog, heeft vaak wel een lerend effect. Een kind kan regelmatig een medicatiepauze inlassen om te kijken of het ook zonder medicatie gaat. Wordt de medicatie vergoed door de zorgverzekeraar? Kortwerkend methylfenidaat (Ritalin) wordt altijd volledig vergoed. De andere medicijnen vaak niet. Het is afhankelijk van de zorgverzekeraar. Soms is het de moeite waard om van verzekeraar te veranderen.

8 Ik herken veel van mijn kind, heb ik ook AD(H)D? Dat zou heel goed kunnen. AD(H)D is zeker erfelijk en meer dan de helft van de kinderen met AD(H)D hebben een ouder met de aandoening. Ook als volwassene kun je getest worden op AD(H)D. Is AD(H)D een modegril? Nee. AD(H)D is een lichamelijke aandoening. Vroeger kwam dit zeker ook voor, maar konden mensen er beter mee leven. Dat heeft een aantal redenen: Het onderwijs is veranderd: minder structuur, veel zelfstandig werken. Meer afleiding: 24 uur televisie, computer, mobieltjes. Kleine gezinnen: werkende ouders, minder structuur thuis. Samenvatting Ongeveer vier tot vijf procent van alle kinderen hebben AD(H)D. Een kind hoeft alleen behandeld te worden als hij/zij intellectueel (niet mee kunnen komen op school ondanks een normaal IQ) of sociaal (geen vriendjes) in zijn/haar ontwikkeling geremd wordt. Wordt voor medicatie gekozen? Dan moeten gedrag en concentratie van het kind verbeteren zonder hem of haar te veranderen én met zo min mogelijk bijwerkingen. De verschillende middelen kunnen alleen of in combinatie gebruikt worden. Dit altijd in overleg met de behandelend arts. Sites (kopje ADHD); (lotgenotencontact).

9 HMC Antoniushove Burg. Banninglaan BA Leidschendam Postbus CK Den Haag HMC Bronovo Bronovolaan AX Den Haag Postbus CK Den Haag HMC Westeinde Lijnbaan VA Den Haag Postbus CK Den Haag NR. H0241-NL September 2017