COPD en longrevalidatie bezien vanuit de patiënt

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "COPD en longrevalidatie bezien vanuit de patiënt"

Jan van Wijk
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Definitie COPD COPD en longrevalidatie bezien vanuit de patiënt NBMF jaardag 10 december 010 COPD = Chronic Obstructive Pulmonary Disease -Systemische aandoening -Luchtwegobstructie als gevolg van chronische inflammatie -Obstructie niet reversibel (i.t.t. astma) -Chronisch & progressief -5-1 van de bevolking ouder dan 40 (00 patiënten in NL) Gefinancierd door: Maarten Fischer Medische psychologie, LUMC Mechanisme COPD Klachten COPD Bron: Kiesbeter.nl Chronische inflammatie a.g.v. blootstelling aan schadelijke stoffen leidt tot fibrose en verlies elasticiteit. Fysiek Emotioneel Sociaal Dyspneu Vermoeidheid Hoesten Slijmproductie Systemisch o.a.: -gewichtsafname -spierafbraak -cardiale problemen -osteoporose -slaapproblemen Klachten COPD Klachten COPD Fysiek Emotioneel Sociaal Dyspneu Angst, paniek Vermoeidheid Depressie Hoesten Schaamte Slijmproductie Frustratie Systemisch o.a.: -gewichtsafname -spierafbraak -cardiale problemen -osteoporose -slaapproblemen Fysiek Emotioneel Sociaal Dyspneu Angst, paniek Afhankelijkheid Vermoeidheid Depressie Onbegrip Hoesten Schaamte Isolement Slijmproductie Frustratie Sexualiteit Systemisch o.a.: -gewichtsafname -spierafbraak -cardiale problemen -osteoporose -slaapproblemen 1

2 Behandeling van COPD Longrevalidatie Farmacologisch -Kort- & langwerkende luchtwegverwijders -Ontstekingsremmers (orale & inhalatiecorticosteroïden) -Vaccinatie Niet-farmacologisch -Vermijden van risicofactoren (m.n. stoppen met roken) -Chirurgisch (Longvolumereductie of longtransplantatie) -Zuurstoftherapie -Longrevalidatie Opbrengsten longrevalidatie -Verbetering inspanningscapaciteit -Verbetering QoL -Afname klachten (vermoeidheid, dyspneu) -Toename gevoel van controle over ziekte/klachten -Vermindering ziekenhuisopnames Aanleiding onderzoek Therapietrouw in longrevalidatie lijkt suboptimaal -Uitval 0-40 % -Aanwezigheid 75-9 Consequenties: -suboptimale opbrengsten van programma -inefficiënte inzet van materiaal en personeel -motivatie andere patiënten? -bias in effect studies Onderzoeksvraag: welke rol spelen cognitieve en emotionele factoren in therapietrouw? Theoretisch kader Extended Common Sense Model (Leventhal et al. / Horne et al.) Stimuli (symptoms) Beliefs about treatment Beliefs about illness Emotional reaction to illness Emotional reaction to treatment Problem focused coping Emotion focused coping Evaluation (Reappraisal) Evaluation (Reappraisal) Onderzoeksvragen 1) Zijn ziektepercepties gerelateerd aan uitval en aanwezigheid tijdens een longrevalidatieprogramma? ) Veranderen ziektepercepties na een revalidatieprogramma, en is het waargenomen succes (appraisal) van de behandeling van invloed op deze verandering? ) Zijn de percepties over het revalideren mogelijk gerelateerd aan de resultaten van de baseline inspanningstest (6 min. looptest) en de verbeteringen in loopafstand na afloop van de behandeling?

(m.n. stoppen met roken) -Chirurgisch (Longvolumereductie of longtransplantatie) -Zuurstoftherapie -Longrevalidatie Opbrengsten longrevalidatie -Verbetering inspanningscapaciteit -Verbetering QoL

3 17 patiënten verwezen naar een LR programma 1-weeks multidisciplinair programma Vragenlijst voor de start van de LR IPQ-R Registratie aanwezigheid tijdens behandeling & redenen voor afwezigheid Resp Med 009; 10: Resultaten: Patiëntkarakteristieken / 1 / 95 (56/44%) Leeftijd 6 jr. (±9) Pack years 9 jr. (±) FEV l. (±0.64) Ernst luchtwegobstructie GOLD I (>8) GOLD II (<8) GOLD III (<5) GOLD IV (<) 8% 5% Baseline 6MWD 78 m (±117) Resp Med 009; 10: van de 17 (%) patiënten maakten het programma niet af Oorzaken van uitval (N=50) Geen verschillen in uitvallers / niet-uitvallers Medische variabelen Sociodemografische variabelen Ziektepercepties Zelf besloten 4% Geëxcludeerd door RC 8% Uitval medisch 48% Oorzaken Powerprobleem? Zelf-selectie patiënten? Invloed RC? Resp Med 009; 10: Resp Med 009; 10: Aanwezigheid: Redenen afwezigheid no reason provided for absence 1% -Gemiddeld 114 afspraken geagendeerd tijdens het programma -Gemiddelde aanwezigheid (range 61-10) COPD-related complaints comorbidity leisure activities 18% ill family member/funeral 5% fear of w ater/sw imming inconvenient schedule forgotten appointment % 0,5% % unforeseen doctor appointment cancelled by rehabilitation centre mistake in planning therapist absent patient admitted to hospital 6% 5% 4% % % transportation problems 0,4% 1 4 Resp Med 009; 10:

64) Ernst luchtwegobstructie GOLD I (>8) GOLD II (<8) GOLD III (<5) GOLD IV (<) 8% 5% Baseline 6MWD 78 m (±117) Resp Med 009; 10:1564-71.

4 Aanwezigheid gedichotomiseerd wegens niet normale verdeling. Logistische regressie met afwezigheid als uitkomstvariabele Patiënten die vaker aanwezig waren: Samenwonend Gestopt met roken Mannen Hogere vetvrije massa index Groter verwacht effect van behandeling (IPQ-R treatment control) Variables Living with partner Stopped smoking Male sex Fat free mass index IPQ Treatment control Odds Ratio % C.I. p-value Correct prediction Model Chi =17.4, p<0.01 Resp Med 009; 10: Resp Med 009; 10: ) Verandering in ziektepercepties 87 patiënten die programma hadden voltooid Vóór de start van de LR IPQ-R Na afloop IPQ-R Perceptie van uitkomsten (mate waarin doelen waren bereikt) ) Verandering in ziektepercepties T-test gepaarde waarneming Illness perceptions T1 Mean (SD) T Mean (SD) T-T1 Identity 5. (.) 5.4 (.7) +0.1 Consequences 0.6 (4.0) 0.4 (.8) -0. Timeline chronic 6.6 (.6) 7.1 (.4) +0.5 Timeline cyclical 1.0 (.) 1.8 (.8) +0.8* Personal control 19. (.8) 0. (.5) +1.1** Treatment control 1.9 (.7) 14.0 (.4) +0.1 Illness coherence 18.0 (.6) 18.4 (.5) +0.4 Emotional representation 14.5 (4.8) 14.0 (4.8) -0.5 *p<0.05, **p<0.01 Br J Health Psychol 010; 15: Br J Health Psychol 010; 15: ) Verandering in ziektepercepties Hiërarchische regressieanalyse: Stap 1: Baseline ziektepercepties Stap : Tijd sinds diagnose Stap : waargenomen succes behandeling (appraisal) ) Verandering in ziektepercepties Illness Perceptions T Consequences 1 Step Independent variables R Adj. R F β Consequences T1 6% 5% 4 6.5*** 5.81*.58*** ** Br J Health Psychol 010; 15: *p<0.05, **p<0.01, ***p<01 Br J Health Psychol 010; 15:

(IPQ-R treatment control) Variables Living with partner Stopped smoking Male sex Fat free mass index IPQ Treatment control Odds Ratio.56.6.75.87.87 95% C.I. p-value Correct prediction.5-1.9.1-1.90.

5 ) Verandering in ziektepercepties ) Verandering in ziektepercepties Illness Perceptions T Step Independent variables R Adj. R F β Illness Perceptions T Step Independent variables R Adj. R F β Consequences 1 Consequences T1 6% 5% 4 6.5*** 5.81*.58*** ** Consequences 1 Consequences T1 6% 5% 4 6.5*** 5.81*.58*** ** Timeline cyclical 1 Timeline cyclical T1 6% 4% % 18.4*** 5.8*.46***.0.7* Timeline cyclical 1 Timeline cyclical T1 6% 4% % 18.4*** 5.8*.46***.0.7* Personal control 1 Personal control T1 6% 5% % 41% 18.11*** 7.* 7.66**.8*** -.5**.1** *p<0.05, **p<0.01, ***p<01 Br J Health Psychol 010; 15: *p<0.05, **p<0.01, ***p<01 Br J Health Psychol 010; 15: Achtergrond: dyspnea cycle Patiënten met COPD hebben de neiging om intensieve inspanning te vermijden. Onderzoeksvragen: 1. Is er een relatie tussen de percepties van het revalideren en de loopafstand, wanneer wordt gecorrigeerd voor bekende sociodemografische en medische variabelen?. Hebben deze percepties een relatie met de behandeluitkomst (verbetering in loopafstand)? Bron: Reardon et al., Zijn percepties van belang bij de 6 minuten looptest? -15 patiënten baseline 6MWD -Vragenlijst: -Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS) -Percepties over de voordelen en nadelen van revalideren. (Cooper et al. 007) Mijn conditie verbetert aanzienlijk als ik deelneem aan de revalidatie Ik verwacht door de revalidatie sneller weer allerlei activiteiten te kunnen uitvoeren Sommige onderdelen in de revalidatie zouden wel eens schadelijk voor mij kunnen zijn De dagen dat ik niet naar het revalidatiecentrum ga, ben ik waarschijnlijk erg moe van de vorige trainingen Int J Beh Fischer Med (in et press) al., 010 (Int J Beh Med) Geslacht Leeftijd

4*** 5.8*.46***.0.7* Timeline cyclical 1 Timeline cyclical T1 6% 4% % 18.4*** 5.8*.46***.0.7* Personal control 1 Personal control T1 6% 5% % 41% 18.11*** 7.* 7.66**.8*** -.5**.1** *p<0.05, **p<0.

6 Geslacht Leeftijd FEV1%pred..8 1 Geslacht Leeftijd FEV1%pred..8 1 HADS angst HADS depressie Geslacht Leeftijd FEV1%pred..8 1 HADS angst HADS depressie Voordelen Nadelen Model: R =.0, F=4.08, p<1. Zijn percepties van belang voor de verbetering in 6 minuten looptest? -19 patiënten 6MWD na 1 weken revalidatie -Klinisch significante verbetering = 1 tov baseline (Puhan et al., 008) - groepen: 1 verbetering (n=70) vs. <1 verbetering (N=69) Geen verschil in: -Geslacht -Leeftijd -Lengte -Gewicht -FEV1%pred -HADS -Percepties over revalidatie Is de invloed van de percepties afhankelijk van de ernst van COPD? Is de invloed van de percepties afhankelijk van de ernst van COPD? Predictor OR P-waarde FEV1%pred Voordelen Nadelen Predictor OR P-waarde FEV1%pred Voordelen Nadelen FEV1%pred x voordelen FEV1%pred x nadelen

-19 patiënten 6MWD na 1 weken revalidatie -Klinisch significante verbetering = 1 tov baseline (Puhan et al., 008) - groepen: 1 verbetering (n=70) vs.

7 Is de invloed van de percepties afhankelijk van de ernst van COPD? % GOLD I/II GOLD III/IV Low concerns High concerns Discussie Common Sense Model nuttig voor het begrijpen van therapietrouw en behandeluitkomsten Bespreken en, waar nodig, corrigeren van ziekte- en behandelpercepties lijkt mogelijk en zinvol Onderzoek met grotere sample nodig Inclusie van patiënten eerder Percentage patiënten met meer dan 1 toename in 6MWD Dank u! Contact: m.j.fischer@lumc.nl 7

begrijpen van therapietrouw en behandeluitkomsten Bespreken en, waar nodig, corrigeren van ziekte- en behandelpercepties

Vergelijkbare documenten

worden geïntroduceerd en eerder onderzoek naar de relatie tussen therapietrouw en ziekte en behandelpercepties wordt samengevat.

worden geïntroduceerd en eerder onderzoek naar de relatie tussen therapietrouw en ziekte en behandelpercepties wordt samengevat. Samenvatting Chronisch obstructief longlijden (Chronic Obstructive Pulmonary Disease; COPD) is momenteel een van de belangrijkste gezondheidsproblemen in de wereld. De ziekte gaat gepaard met ernstige