De koeien van boer Jan

Transcriptie

1 Boerderij in de Kijker De koeien van boer Jan groep 3 en 4

2 Boerderij in de Kijker De koeien van boer Jan groep 3 en 4

3 Colofon Bewaar de handleiding voor de volgende keer! De koeien van boer Jan is een lesprogramma dat onderdeel uitmaakt van project Boerderij in de Kijker. Dit is een samenwerkingsproject van: - Vereniging Boerderij in de Kijker ( - Natuur- en Milieucommunicatie gemeente Utrecht ( - Milieudienst Noord-West Utrecht ( Educatie) - Milieudienst Zuidoost-Utrecht ( NMC) - NME Houten ( De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker

4 Inhoudsopgave 1. In het kort 4 Inleiding 4 Doelgroep 4 Doelen 4 Materiaal 5 Organisatie 5 2. Overzicht van de lessen 6 3. Beschrijving van de lessen Les 1 De boer zorgt goed voor zijn koeien. 7 Les 2 De boer verstaat koeientaal. 8 Les 3 We zijn uitgenodigd op de boerderij! 10 Les 4 Bezoek aan de boerderij. 11 Les 5 Hoe het afliep met boer Jan, die zijn koeien kon verstaan. 12 Bijlagen Achtergrondinformatie didactiek Verhalend Ontwerpen 13 Brief voor begeleiders 14 Voorbeeld opdrachtkaarten 16 Woordplaten (worden los bijgeleverd) De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker

5 In het kort Inleiding Vereniging Boerderij in de kijker nodigt leerlingen uit om kennis te maken met een boerderij in de provincie Utrecht. De boeren en boerinnen hebben een passie voor hun vak, kennen hun dieren en het omliggende gebied en willen hun enthousiasme voor het boer zijn graag met de leerlingen delen. Het lesproject De koeien van boer Jan is vooral gericht op de beleving van de boerderij en de dieren. Het is opgebouwd als een eenvoudig verhalend ontwerp; een verhaallijn met een aantal sleutelvragen. De leerlingen vormen zich een beeld van wat een boerderij is, wat een boer doet, welke dieren er rondlopen en wat die dieren voor hen en voor andere mensen betekenen. De leerlingen leren meer waardering tonen voor het platteland en de boerderij. Doelgroep Het lesproject De koeien van boer Jan is bedoeld voor groep 3 en 4 van het basisonderwijs. Leerdoelen Leerlingen beleven de sfeer, de geuren en de dieren van de boerderij, de stallen en het land eromheen. Leerlingen doen eenvoudige onderzoekjes naar het gedrag van dieren. Zo komen zij er achter wat dieren nodig hebben om gezond en tevreden te zijn. Leerlingen weten dat koeien individueel van elkaar verschillen. Leerlingen kunnen minimaal drie werkzaamheden van de boer aangeven, die met de zorg voor de dieren te maken hebben. Leerlingen kunnen samenwerken in groepjes. Aansluiting kerndoelen 39 De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu. 40 De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. 41 De leerlingen leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen. Verhalend ontwerpen Het lesprogramma is opgebouwd volgens het didactisch model Verhalend Ontwerpen. Dit lesprogramma bestaat uit een verhaal dat is opgebouwd uit 5 episodes. Iedere episode begint met een deel van het verhaal. Daarna maken de leerlingen er hun eigen verhaal van. De leerkracht ondersteunt dit door middel van het stellen van sleutelvragen. De kracht van Verhalend Ontwerpen is dat het de leerlingen activeert om zelf goed na te denken. Om dit te bereiken zijn de sleutelvragen van belang. De leerlingen presenteren na iedere episode hun eigen werk aan elkaar. Dit wordt op chronologische volgorde opgehangen in de klas, het zogenoemde wandfries. Achtergrondinformatie over Verhalend Ontwerpen staat in de bijlage. 6 De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker

6 Materiaal In het schema Overzicht van de lessen (hoofdstuk 2) ziet u voor welke materialen u zelf zorgt. Organisatie Voorbereiding Begin ongeveer een week voor het boerderijbezoek met de voorbereidende lessen over de boerderij. Regel op tijd begeleiders (minimaal een ouder per zes leerlingen) en vervoer naar de boerderij. Geef elke begeleider een kopie van de brief voor begeleiders (zie bijlage). Koppel een groepje leerlingen aan een begeleidende ouder. Rooster uzelf vrij, zodat u de ouders kunt begeleiden, en het contact met de boer of boerin kunt onderhouden en foto s kunt maken. Denk aan de regelgeving wat betreft veiligheid en organisatie die de school stelt voor het doen van uitstapjes zoals deze boerderijles. Zorg dat de leerlingen geschikte kleding dragen: (warme) kleding die vies mag worden. De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker 7

7 Overzicht van de lessen Lessen (tijd) Inhoud Locatie Groepsvorm Materialen Voorbereiding leerkracht / materialen zelf regelen Les 1 (60 minuten) De leerlingen maken kennis met boer Jan. Klaslokaal Klassikaal en in individueel Woordplaten - Tekenpapier - Verf - Kwasten - Schorten - Onderleggers Les 2 (60 minuten) Boer Jan kan zijn koeien verstaan. Leerlingen bedenken wat koeien en andere boerderijdieren tegen elkaar zeggen. Vervolgens knutselen ze zelf een koe en maken er een tekstballon bij. Klaslokaal Klassikaal en individueel Woordplaten: - Melkmachine - Uier - Geboorte kalf - Speenemmer - Knutselmaterialen zoals papier, verf, etc. - Voorgeknipte tekstballonnen - Stiften - Plakband Les 3 (35 minuten) In deze les wordt het boerderijbezoek voorbereid. Leerlingen bedenken vragen voor de boer en de boerin. Klaslokaal Klassikaal Groot vel papier en pen of stift Les 4 (90 minuten) Deze les is het bezoek aan de boerderij. Na een inleiding van de boer(in) doen de leerlingen in groepjes onder begeleiding de opdrachten die de boer(in) heeft klaargezet. Daarna mogen ze de vragen stellen die bedacht zijn in les 3. Op de boerderij In groepjes Alles is aanwezig op de boerderij Zorg voor vervoer en begeleiders Les 5 (45 minuten) In deze les horen de leerlingen hoe het verhaal van boer Jan afloopt. Ze praten na over het bezoek aan de boerderij en maken nieuwe tekstballonnen bij de koeien. Klaslokaal Klassikaal en individueel Eventueel de woordplaten - Voorgeknipte tekstballonnen - Stiften - Plakband 8 De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker

8 Beschrijving van de lessen Les 1 De boer zorgt goed voor zijn koeien. Voorbereiding: Leg de woordplaten klaar Zorg voor: Tekenpapier Verf Kwasten Schorten Onderleggers Introductie (10 minuten) Vertel in de klas het verhaal van boer Jan. Ik hoorde over een boer hier in de buurt. Hij heet Jan. Hij heeft een heleboel koeien. Boer Jan noemt ze altijd mijn dames, omdat het allemaal vrouwen zijn 1. De dames geven alleen veel melk als je goed voor ze zorgt. En, omdat de melk eigenlijk voor de kalfjes is, moet de koe elk jaar een kalfje krijgen. Boer Jan zorgt heel goed voor z n koeien. Ze krijgen het lekkerste eten. s Zomers grazen de koeien in de wei. Maar als het buiten te koud is, blijven ze in de stal. Daar krijgen ze hooi of kuilgras. Dat is gras dat de boer al eerder heeft gemaaid. Af en toe krijgen ze ook brokken. Daar worden de dames groot en sterk van. Boer Jan melkt de koeien twee keer per dag. Om zes uur s ochtends en nog een keer om zes uur s avonds. Elke morgen begroet Jan elke koe. Hij kent ze allemaal bij naam. Hoe hij dat onthoudt? Nou, jullie kennen toch ook alle leerlingen in je klas? Ze zien er allemaal anders uit en ze doen ook anders. Bertha 2 heeft bijvoorbeeld zwarte vlekken bij haar poten. Het is net of ze sokken aan heeft. Ze kijkt altijd een beetje dromerig. Clara 6 is een beetje een trotse koe. Ze kijkt heel trots uit haar ogen en ze weet dat iedereen haar mooi vindt. Ze heeft een prachtig glanzende vacht en je herkent haar aan het kleine vlekje bij haar neus. Kern (10 minuten) Begin een kringgesprek naar aanleiding van het verhaal van boer Jan. Bespreek onbekende woorden aan de hand van de woordplaten. Laat de leerlingen nadenken over het leven op een boerderij. Laat ze nadenken over hoe een boer de koeien kan herkennen en hoe hij kan zien hoe de koeien zich voelen. Sleutelvragen: Wie is er wel eens op een boerderij geweest? Wat voor dieren zijn er op een boerderij? Hoe zou de boer de koeien uit elkaar kunnen houden? Hoe groot denk je dat een koe is? Verwerking (40 minuten) De leerlingen denken na over hoe ze denken dat boer Jan, zijn boerderij en zijn familie er uit zien. Laat ze hierover vertellen. Deel de knutselmaterialen uit en laat de leerlingen hun boer Jan, zijn familie en zijn boerderij schilderen. 1 Mannetjes heeft de boer niet nodig: die geven immers geen melk. Elk jaar krijgt de koe een kalfje. Als dat een mannetje (stier) is, verkoopt boer Jan deze aan een boerderij die de stieren vetmest voor de slacht. Dit wordt verwerkt tot het rundvlees dat je in de winkel koopt. De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker 9

9 Les 2: De boer verstaat koeientaal. Voorbereiding: Leg de woordplaten melkmachine, uier, geboorte kalf en speenemmer klaar Zorg voor: Knutselmaterialen zoals papier, verf, etc. Voorgeknipte tekstballonnen Stiften Plakband Introductie (10 minuten) Vertel in de klas het volgende deel van het verhaal over boer Jan. Jullie kennen boer Jan en z n koeien nu heel goed. Op een dag overkwam hem iets heel bijzonders. Iets dat maar heel weinig boeren ooit hebben meegemaakt. Zoals elke ochtend liep hij de stal in om de koeien te melken. Dag Bertha, dag Gerda Af en toe loeide de boer als een koe, dat vond hij leuk. Plotseling hoorde hij stemmen over hem praten. Kijk, daar is boer Jan weer O, wat fijn hij gaat ons melken. Mijn uier doet al een beetje pijn omdat er zoveel melk in zit. Het is vast wel 15 liter deze keer. Wat is dat nu weer? Hoe kan dat nou? Ik kan ze verstaan! Hoor ik het goed? Oei, daar staat Clara 6. Die is misschien boos op mij? Gisteren heb ik namelijk haar kalfje weggehaald. Want zo gaat dat bij koeien. De melk is voor de mensen. Maar wat denkt Clara daarvan? Clara loeit nog eens klagelijk: Hm... ik mis mijn kleine kalfje. Hoe zou het met haar zijn? Volgens Bertha 2 staat ze apart in een hok, maar krijgt ze wel op tijd haar melk. Gelukkig maar. Boer Jan was blij dat Clara niet boos op hem was. Ik zal m n oren goed gebruiken, misschien kom ik nog veel meer te weten over koeien. Iets wat andere boeren niet weten. Dan word ik een nog betere koeienboer. Hij maakte zich wel een beetje zorgen. De koeien moesten er natuurlijk niet achterkomen dat hij ze afluisterde. En de andere dieren, verstond boer Jan die ook? Nee, een schaap en haar lammetjes zeiden gewoon bèè, bèè. En de katten miauwden als altijd. Hebben jullie enig idee wat de koeien allemaal zouden vertellen? Kern (20 minuten) Begin een kringgesprek naar aanleiding van het verhaal van boer Jan. Laat de leerlingen nadenken waarover de koeien met elkaar praten en wat ze allemaal meemaken. Woorden als melken, uiers, kalfjes en geboorte komen aan bod. Gebruik hierbij ook de woordplaten. Sleutelvragen: Waar zouden koeien over praten (als ze konden praten)? Als jij de dieren verstaat, zou je dat dan aan ze laten merken? Waarom wel/niet? Wat zou jij graag van de koeien willen weten? Hoe zou het zijn voor de moederkoe als een kalfje wordt weggehaald? Is het zielig dat stierkalven worden vetgemest voor de slacht? Hoe kom je er achter hoe ze zich voelen? Wat maken de koeien allemaal mee? Bijvoorbeeld een dagje in de wei, het weghalen van het kalfje, een ontmoeting met een grutto of de boerderijkat. 10 De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker

10 Verwerking (30 minuten) Deel de knutselspullen uit. Leerlingen maken met z n allen de koeien van boer Jan; elke leerling maakt zijn/haar eigen koe. Als de koeien klaar zijn, kunnen ze op een lege muur in de klas worden gehangen. Deel dan de lege tekstballonnen en het schrijfmateriaal uit. De leerlingen schrijven in de tekstballonnen wat hun koe bezighoudt of zegt en plakken de tekstballon bij hun koe. Begeleid de leerlingen die moeite hebben met schrijven. 1 De melk van de koe is eigenlijk bedoeld voor de kalfjes. Daarom moet een koe elk jaar een kalfje krijgen, anders geeft ze geen melk meer. De kalfjes worden na een paar dagen bij de koe weggehaald. Het kalfje krijgt melk uit een speenemmer. De melk van de moeder wordt verkocht aan de melkhandel. Moeder en kalf zijn hier aan gewend. Het is moeilijk te zeggen, of zoiets zielig is. De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker 11

11 Les 3: We zijn uitgenodigd op een boerderij! Voorbereiding: Kijk op de website van Boerderij in de kijker voor informatie over de boerderij die u met uw klas bezoekt ( Zorg voor een groot vel papier en een pen of stift. Introductie (5 minuten) Vertel de leerlingen dat boer Jan het veel te druk heeft om groepen te ontvangen, maar dat een andere boer de klas wel heeft uitgenodigd. Vertel bij welke boer jullie op bezoek gaan. Boer. vertelde dat hij de beesten niet kan verstaan, maar dat hij wel vaak begrijpt wat ze van hem willen. Dat komt door zijn ervaring met het werken met koeien, vertelde hij. Vertel de leerlingen eventueel iets over de boer, zijn boerderij, familie en de beesten. Kern (20 minuten) Laat de leerlingen vragen bedenken voor de boer en inventariseer deze op een groot vel papier. Schrijf achter elke vraag de naam van de vragensteller. Stimuleer de leerlingen om na te denken over wat ze willen weten over de koeien en de andere boerderijdieren. Laat de leerlingen vragen bedenken over de omgang van de boer met zijn beesten. Er mogen ook enkele persoonlijke vragen tussen zitten. Verwerking (10 minuten) Bespreek ter voorbereiding aan het boerderijbezoek met de leerlingen hoe ze zich voor moeten bereiden: trek (warme) kleren aan die vies mogen worden en doe stevige schoenen of rubber laarzen aan. Bespreek ook hoe de leerlingen zich moeten gedragen bij de dieren en op het erf. 12 De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker

12 Les 4: Bezoek aan de boerderij. Voorbereiding: Zorg voor vervoer Zorg voor begeleiders Geef de begeleiders van tevoren een kopie van de brief voor begeleiders (zie bijlage) Introductie (10 minuten) De boer of boerin vertelt kort iets over de boerderij en over wat de leerlingen komen doen. Vervolgens geeft hij/zij een rondleiding over het erf om te laten zien waar de verschillende opdrachten staan die de leerlingen gaan doen. Zorg dat de begeleiders goed opletten. Kern (60 minuten) De leerlingen doen allerlei kijk-, doe- en zorgopdrachten op de boerderij. Ze gaan onder begeleiding in groepjes aan de slag met een opdrachtenklapper (aanwezig op de boerderij). De opdrachten zitten op een vaste volgorde in de klapper, zodat de groepjes allemaal op een andere plek beginnen en elkaar niet in de weg lopen. Zorg dat de begeleiders zich aan deze volgorde houden. Verwerking (20 minuten) Verzamel na afloop alle groepjes weer op de centrale plek. De leerlingen kunnen hun vragen stellen aan de boer en boerin. De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker 13

13 Les 5: Hoe het afliep met boer Jan, die zijn koeien kon verstaan. Voorbereiding: Zorg voor: lege tekstballonnen stiften en pennen plakband Introductie (10 minuten) Vertel het laatste deel van het verhaal van boer Jan. Je wilt nu natuurlijk weten hoe het afliep met boer Jan, die z n koeien kon verstaan. Na een paar dagen kon hij ze steeds slechter verstaan. Het leek steeds meer op gewoon loeien. Na een week verstond hij er niks meer van. Zulk soort dingen gebeuren, dacht boer Jan. Eigenlijk vond hij het niet zo erg, want hij hoorde bijna niks nieuws. Hij kende z n koeien zo goed dat hij het toch allemaal al wist. Kern (15 minuten) Begin een kringgesprek over het bezoek aan de boerderij. De leerlingen weten nu veel over koeien, maar ook over andere dieren van de boerderij en van het boerenberoep. Sleutelvragen: Wat weet je nu over koeien en andere boerderijbeesten dat je eerst nog niet wist? Kan jij nu alle koeien herkennen? Welke koe herinner jij je nog het best? Wat voor dieren waren er allemaal op de boerderij? Zou je zelf later boer willen worden? Waarom wel/niet? Verwerking (20 minuten) De leerlingen hebben veel geleerd over de boerderij en de dieren. Ze weten veel beter wat koeien zeggen. Laat ze nieuwe tekstballonnen maken bij hun koeien. Deel lege tekstballonnen, stiften en pennen uit. Vervang de oude tekstballonnen door de nieuwe. 14 De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker

14 Bijlage Achtergrondinformatie didactiek Verhalend Ontwerpen Verhalend ontwerpen Verhalend ontwerpen is in de jaren zeventig uitgevonden in Schotland en heet daar de storyline approach to education. Er zijn meerdere verhalen in omloop over het ontstaan van deze krachtige methodiek. Zo zouden lerarenopleider Steve Bell en zijn collega s op zoek zijn geweest naar thematisch onderwijs dat zorgt voor werkelijke, zinvolle samenhang tussen vakken. Meer romantisch is het verhaal over de Summerschool waar docenten haast wanhopig moesten proberen om ongemotiveerde jongeren uit de achterbuurten van Glasgow te boeien. In het Nederlandse basis- en voortgezet onderwijs wordt sinds 1990 op een groeiend aantal scholen met verhalend ontwerpen gewerkt. Bijzonder thematisch onderwijs Kort gezegd is verhalend ontwerpen een vorm van thematisch onderwijs, waarbij de verhaallijn zorgt voor sterke betrokkenheid bij de leerlingen en voor samenhang tussen de leeractiviteiten. Onderwijskundig is het een sociaalconstructivistische onderwijsmethodiek: de leerlingen construeren actief hun kennis en competenties en leren van en met elkaar. Betekenisvolle context Een verhalend ontwerp gaat altijd uit van een context die betekenisvol en herkenbaar is. Haast ongemerkt leren leerlingen analyseren, overleggen en theoretische kennis toepassen op een praktisch dilemma. Bijvoorbeeld als zij zich inleven in een fictieve hoofdpersoon: de leerlingen maken als het ware zelf mee wat de docent de hoofdpersoon laat overkomen. Verhaallijn en episodes In een verhalend ontwerp zorgt de verhaallijn voor zinvolle samenhang tussen de episodes (hoofdstukken). En minstens zo belangrijk: voor grote betrokkenheid bij het leren. Onder de episodes hangen leeractiviteiten van verschillende vakgebieden. Vakkennis, vaardigheden en meningsvorming gaan in een verhalend ontwerp op een natuurlijke manier hand in hand. Eigen inbreng en structuur De inbreng van leerlingen in een verhalend ontwerp is groot. Zo groot dat zij zelf vaak het idee hebben dat de docent niets heeft gedaan en zij alles. Toch zijn verhalende ontwerpen erg doelgericht. Het uitgewerkte draaiboek beschrijft gedetailleerd de verhaallijn, die als een rode draad fungeert. Elke docent maakt desgewenst eigen aanpassingen op het draaiboek. De uitwerking van de episodes in leeractiviteiten biedt duidelijkheid en structuur en zorgt er voor dat de geplande onderwijsdoelen gerealiseerd kunnen worden. Binnen de leeractiviteiten hebben de leerlingen precies zoveel vrijheid en eigen inbreng als de leerkracht wenselijk vindt en de ervaring leert dat zij binnen een verhalend ontwerp meer vrijheid aan kunnen dan in regulier onderwijs. Tijdens de uitvoering heb je als docent een belangrijke begeleidende rol. Je houdt het verhaal op gang en structureert het werk van de leerlingen met activerende vragen. Deze zogeheten sleutelvragen blijken het leren enorm te bevorderen en geven de leerlingen tegelijk inbreng én voldoende structuur. Meer informatie over Verhalend ontwerpen vind u op De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker 15

15 Bijlage Brief voor begeleiders Waar gaat het project over? Het lesprogramma De koeien van boer Jan is vooral gericht op de beleving van de boerderij en de dieren. De kinderen maken op school kennis met boer Jan. Boer Jan is een bijzondere boer, want hij kan zijn koeien verstaan. Aan de hand van dit verhaal bedenken de kinderen wat koeien en andere boerderijdieren tegen elkaar zeggen. Het boerderijbezoek wordt op school voorbereid. Wat gebeurt er op de boerderij? De boer of boerin verzamelt kinderen en de begeleiders op een centrale plek (meestal een ruimte met strobalen) en vertelt kort iets over de boerderij en over wat de kinderen komen doen. Vervolgens geeft hij/zij een rondleiding over het erf om te laten zien waar de verschillende opdrachten staan die de kinderen gaan doen. Dit deel is heel belangrijk voor u, zo vindt u de opdrachten makkelijk weer terug. De kinderen doen allerlei kijk-, doe- en zorgopdrachten op de boerderij. U krijgt een opdrachtenklapper en gaat met een groepje aan de slag. Ga op zoek naar een opdracht en lees de bijbehorende opdrachtkaart. Het is niet erg als u niet alle vragen kunt afronden. Het beleven van de boerderij staat voorop. De opdrachten zitten op een vaste volgorde in de klapper, zodat de groepjes allemaal op een andere plek beginnen en elkaar niet in de weg lopen. Zorg dat u zich aan deze volgorde houdt. Aan het einde van het bezoek verzamelt u zich met uw groepje weer op de centrale plek. De kinderen kunnen hun vragen stellen aan de boer en boerin. Extra informatie Bij sommige opdrachten heeft u wat extra informatie nodig. Die extra informatie staat hieronder. Uiteraard kan deze informatie per boerderij verschillend zijn. Van kalf tot koe Een jonge koe heet, als het net geboren is, een kalf. Een kalf weegt bij de geboorte ongeveer 40 kilo. Kalfjes worden bij de moeder weggehaald. Hierdoor kan de boer de koe melken. Als ze lang bij elkaar gestaan hebben, worden ze verdrietig als ze gescheiden worden. Het kalfje krijgt de eerste dagen melk van de moeder. Deze eerste melk heeft veel voeding voor het kalfje en heet biest. Als het kalf 1 jaar oud is wordt het pink genoemd. Als de pink 2 jaar is en een kalfje krijgt heet zij een vaars. Als de vaars 3 jaar is en een tweede kalfje krijgt, is het een koe. Melk geven Een koe geeft pas melk, nadat ze een kalfje heeft gekregen. Eerst is een koe negen maanden zwanger. Dit heet drachtig. Nadat het kalfje is geboren geeft de koe ongeveer 10 maanden melk. Een koe geeft gemiddeld 25 tot 30 liter melk per dag. Tijdens de laatste maanden geeft de koe steeds minder melk. Totdat de koe weer een kalfje krijgt! 16 De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker

16 Melkstal of robot De koeien worden gemolken in de melkstal. De boer staat beneden in de melkput. Hierdoor kan hij goed bij de uier van de koe. Hij hangt de melkklauw aan de spenen. De melk komt via leidingen in de melktank. De melktank staat in een aparte ruimte. Na elke melkbeurt maakt de boer de melkput schoon. Dit doet hij met een hogedrukspuit. Op sommige boerderijen worden de koeien met een melkrobot gemolken. De koeien lopen zelf naar de robot als ze gemolken willen worden. Alles gaat daarna automatisch. Het eten van de koe In de winter staan de koeien binnen. Buiten is er dan te weinig gras in de wei. Binnen krijgen koeien hooi en kuilgras of kuilmaïs. Hooi is gedroogd gras. Kuilgras/kuilmaïs is gemaaid gras of maïs op een hoop. Hierover gaat plastic. Door het plastic blijft het de hele winter goed. Het heet kuilgras, omdat het vroeger in een kuil werd gedaan. De kalfjes vinden hooi ook lekker. Als ze nog ouder zijn, krijgen ze kuilgras. Hoe grazen koeien? Koeien slingeren hun lange tong om een plukje gras. Daarna duwen ze het tegen hun snijtanden in de onderkaak. Dan trekken ze het gras met een korte beweging los. Voor koeien moet het gras zeker 10 centimeter lang zijn. Herkauwen Gras is moeilijk te verteren. Het is belangrijk dat koeien veel herkauwen. Koeien hebben 4 magen. Ze slikken het gras door en dan gaat het naar de eerste maag, de pens. Dan boeren ze het gras weer op en gaan herkauwen. Ze slikken het nog een keer door. De stal Waar de koeien staan, eten, poepen en plassen liggen betonnen roosters op de vloer. De poep en plas zakt door de spleten heen en komt in de mestkelder terecht. Op het deel waar de koeien liggen, om te slapen en om te herkauwen, ligt zaagsel of stro. De boer legt het eten voor de koeien voor het (voer)hek. Heeft de koe zin in brokken (krachtvoer), dan loopt zij naar een soort pinautomaat (voerautomaat) in de stal. De pinautomaat weet hoeveel brokken de koe per keer mag. De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker 17

17 Bijlage Voorbeeld opdrachtkaarten 18 De koeien van boer Jan groep 3/ 4 Boerderij in de kijker

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29